Datasets:

yiyic

/

oscar_mhr_Cyrl_train

like 0

Марий Юмынйӱлан рӱдо ушемже (МЮРУ) дечын онаеҥым колташ йодмо серышлан вашмут таче марте эше толын огыл гынат, «Юмарий» школ пашажым палемдыме расписаний почеш ыштен шога. Пытартыш кум занятийым тунемше-шамыч онаеҥ дечын посна, шкевуя эртарышт. Занятийыште ӱдыр-рвезе-шамыч марий йумынйӱлам шуктен шогымо, философий могыржым тунемыт, ваш-ваш каҥашен темым умылымыштым тергат. А могай йодышыжо умылыдымо кодеш гын, тудым возен кодат. Вараже нуным кугурак еҥ (очыни, МЮРУ дечын колтымо онаеҥ) дечын вашешташ, умылтараш йоднешт. Тыгак тунемше коклаште тыглай мутланымаш вияҥын толеш. Тыгай годым йумынйӱла ратым шуктен шогымо шӧрынжӧ дечын кораҥын таче кечын айдеме ончылно шогышо проблеме-влаклан чимарий философий могырым вашмутым кузе пуаш лиеш манын шонкалат. Мутлан пытартыш занятийыште Тӱня юмын шочыктышо ӱнарже лушкен кертме ден экологий коклаште раш кыл улмым палемдышт. Тыгак у шонымаш ден консерватизм, нужналык ден осал-паша кокласе кыл да шуко моло йодыш-влак тарваталтыт. Икманаш, занятий-влак эртат, да пеш оҥайын! «Юмарий» школыш ушнаш шонышо-влакым «Марий ушем» офисыш ӱжына. «Марий ушемын» инфорӱдерже Налмывер: Марий ушем Share this: Twitter Facebook Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 3 комментария Filed under Увер-влак Tagged as Марий ушем, Юмарий, Юмынйӱла, чимарий йӱла ← Сибирьысе «Марий ушем» 10 ияш лӱмгечыжым пайремлен Пошкудем, 31.03.2016 ий → 3 responses to “«Юмарий» школышто тунемше-влак занятийым шкевуя эртарат” Чолгаеҥ 01.04.2016 в 17:21 Вот мемнан, марий-влакын, эре тыге: нигуштат, нигунамат коклаштына кутырен келшен огына керт… Вара поро, суапле паша тидлан верч орлана… Ответить Миклай 01.04.2016 в 21:38 Чын ойлет шол. Онаеҥ-влак тореш лийыныт гын тыгай поступок дене нуно шкеныштым пеш чот амыртат. А самырык шамычын энергий шуко уло, иктажгушко чыкаш кӱлеш. Чаракым ыштен нуным шогалташ ок лий, виктараш гына. Марий ушемысе школ энергийым конструктивный, пайдале могырыш колташ полша. Тыште онаеҥ-шамычлан самырык еҥ-влакым кидышкышт гына налаш ыле, Марий ушем тидлан шкеак тореш огыл коеш. Ала вашмутышто иктажможо рашемеш, вучалтена. Ответить ЛомЭр 04.04.2016 в 16:47 Иктажгӧ пала мо кузе паша кая? Мый шонем огыт келше онаеҥ шамыч тидлан кеч ондак келшена маныныт гынат. Маркеловым сырыкташ лӱдыт. А Маркелов неконтролируемый юмыйӱлам тунемме школлан садак ваштареш лиеш. Маркелов, Путин — чыла власть Российыште ик калыкым кодынешт, рушым. И нунын ик религий веле лийшаш — поп йымалне кошташ. Тыланем рвешамычлан тӱҥалмашыштым кудалташ огыл. Чын пашам ыштеда, а шоякше чояже жап толын шке кӱнчымӧ лакышкыштак логалыт.

«Марий мурсем» ансамбль Марий кугыжаныш университет ден институт пелен пашамышта.Тудым самдеятльный композитор, Марий Эл культурын сулло пашаеҥже Р.С.Алексеев вуйлата. – Родион Сергеевич, ансамбльлан молан лач «Марий мурсем» ансамбль лӱмым пуэнда? – Шке жапыштыже пединститутышто «Мурсем» ансамбль лийын, а эше ончыч – университет пелен «Риа-Риа». Кок вузым ушымеке, «Марий мурсем» ансамбль шочо. Университет кок ансамбльым кучен кертын огыл, сандене иктыш ушеныт. Лӱмым участник-влак дене пырля шоненна. – Кызыт ансамбльыш мыняр еҥ коштеш? – 15-18 еҥ коштеш. Нуно тӱрлӧ факультет гыч улыт, но шукынжо – Калыкле тӱвыра да тӱвыра кокласе кыл инситутын студентше-влак. Тыгак спорт да туризм, физмат, историко-филологический факультетла гыч улыт. Тӱвыра да сымыктыш колледж гычат рвезе-влак коштыт. Ондакше пашам ыштыше-влакат мемнан дене лийыныт, кызыт тыгай-влак уке улыт. – Репетиций кунам да кушто эртаралтеш? – Арнялан кок гана: кушкыжмын да вӱргечын – погынена. Иктаж концерт деч ончыч кум ганат погынаш логалеш. Репетиций-влак пединститутын актовый залыштыже эртаралтыт. Мемнан хораографна Василий Евгеньевич Кириллов «Марий Эл» ансамбльыште кушта. Паша деч вара мемнан деке толеш. – Районлашкат концерт дене лектыда. Пытартыш жапыште огыл кушко миенда? – Районлашке коштына. Теве Медведево район Руш Кукмарийыш миенна. Клубыштат, школыштат концертым ончыктенна. Калык куанен вашлийын. Тидыже маланна эн шерге. – Шошым Ульяновск олаште эртаралтше «Много народов – один мир» XIV тӱнямбалсе йылме фестивальыш миенда. – Фестивальыш шуко еҥ погынен. Китай гычат толшо-влак лийыныт. Тыгак Киров, Пошкырт, Чуваш кундемла гыч миеныт ыле. Тушто МарГУ-н студенткыже Настя Галиева – марий йылме нерген презентацийым эртарен. Моло участник-влак марий куштымаш дене мастер-классым ончыктеныт. Ансамбль – чон йодмо почеш ыштыме паша. Сандене «Марий мурсем» ансамбльын участникше-влак мурат, куштат, чоныштым кандарат гына огыл, тыгак марий тӱвырамат моло-влаклан чонышкышт шыҥдарат. Родион Сергеевич Алексеев (покшелне гармонь дене шога) Морко район Азъял ялыште шочын-кушкын. 1977 ийыште Азъял кыдалаш школым тунем пытарен да культпросвет училищыш баян дене шокташ тунемаш пурен. Тунем пытарымеке, Морко район Коркатово школышто да клубышто пел ий пашам ыштен. Умбакыже Озаҥ оласе тӱвыра институтышто шинчымашым поген. Направлений почеш Моркышто пашам ышташ тӱҥалын. Вара – армий. Служитлен толмеке, Йошкар-Олаште пашам ыштен. Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште «Народный театр» студийыште тыршен. Тушто Родион Сергеевич баянист лийын, спектакльлан мурым возкален. Икымше «Шыргыжмаш» мурыжо тудо пагытыште шочын. Р.Алексеевын муро сборникшат уло. Тудын мурыжо-влакым шуко мурызо йоҥалтара. Иктыже – Зоя Берникова. У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

9 сентябрьыште Марий Элын Рӱдӧ сайлымаш комиссийыштыже уэш йӱклымашым эртарышаш избирательный комиссий-влакын еҥышт дене видеоконференцкыл йӧн дене семинар-совещаний лийын. Тӱҥалтыште ЦИК председатель Ирина Татаринова ойлен. Тудо сайлымаш кечын избирательный комиссий-влаклан антитеррористический да санитарный лӱдыкшыдымылыкым эскераш кӱлмӧ нерген ушештарен. Председательын алмаштышыже Вениамин Осокин йӱклымӧ пӧлемлаште чрезвычайный ситуаций але терроризм сынан лӱдыкшӧ лийме годым избирательный комиссий-влаклан мом ышташ кӱлмӧ дене палдарен. Семинар-совещанийын ик йодышыжо коронавирус инфекций лӱдыкшӧ улмо жапыште сайлымашлан кузе ямдылалташ кӱлмӧ дене кылдалтын. Лачшымак мом ышташ кӱлмӧ нерген Марий Элысе ЦИК-ын еҥже Мария Микка каласкален. Сайлымаш деч ончычсо кечын участковый избирательный комиссий-влакын мом ыштышашышт нерген ЦИК аппаратын организационно-правовой паша отделжын вӱдышӧ консультантше Ольга Панкова ойлен. Республикысе ЦИК-ын секретарьже Ольга Крюкова йӱклымаш кечын участковый избирательный комиссий-влакын мом ыштышашышт, йӱкым кузе шотлымо да иктешлымашым ыштыме радам дене палдарен. ЦИК аппаратын моло пашаеҥже еҥ-влак деч обращений пурымеке, нуным кузе ончаш кӱлмӧ, КОИБ дене пайдаланыме годым мом шотыш налшаш, моло нерген ойленыт. Пытартышлан ЦИК пашаеҥ-влак семинарын участникше-шамычын йодышыштлан вашештеныт. Л.КАМАЛЕТДИНОВА Tagged конференция Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Пайрем концерт гыч — пӧлек дене 29 сентябрьыште Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармоний чапле кугу концерт дене «Марий шыже» фестивальжым почо. Тудо тений 80 ияш лудаш… УВЕР ЙОГЫН Йочам сайын ончен куштышылан – чап Икымше 5 еш Марий Эл Республик вуйлатышын «Йочам сайын ончен куштымылан» Почетан знак дене палемдалтын. Тиде знакым Юрий Зайцев лудаш… УВЕР ЙОГЫН Чылажат келшен толшын шукталтеш 20 майыште Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев РФ Безопасность совет секретарь Николай Патрушев ден РФ президентын Юл кундем федеральный лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Йошкар-Олаште илыше 38 ияш пӧръеҥын телефонышкыжо Моско областьысе номер гыч (код 495) йыҥгыртеныт да банк картше гыч оксам шолыштыт манын ойленыт. Ондален, картын чыла данныйжым пален налын ыле, 145 тӱжем теҥгем шолыштыныт. Волжский районышто илыше 50 ияш пӧръеҥым тений мартыште автомашинам йӱшывуя виктарышыжла кученыт да 30000 теҥге штрафым тӱлаш пуэныт да тыгак идалыкат пелылан праважым поген налыныт. Кодшо кечылаште пӧръеҥ права деч посна машинам виктарышыжла логалын. Уголовный делам тарватеныт. Звенигово районышто илыше 70 ияш ӱдырамашлан йыҥгыртеныт да БАД-ым налме организаций петыралтме нерген ойленыт. Тидлан ӱдырамашлан оксам пӧртылташ сӧреныт. Но ондак госпошлиным тӱлаш йодыныт. Ӱдырамаш почто гоч 62 тӱжем теҥгем колтен. Кокымшо гана банкыш тӱлаш толмыж годым банк пашаеҥ-влак мошенник-влаклан оксам колтымыж нерген ойленыт. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

Марий самырык театрын артисткыже Галина Соловьеван сценыште оҥайын койын моштымыжым театрым йӧратыше-влак шукынжо ужын шуктеныт, шонем. Тений 1 апрельыште «Воштылаш, товатат, сулык огыл!» конкурсышто ттудо шкенжым вӱдышӧ семын тергыш. Артистке тыгай пашам икымше гана шуктен, мутат уке, тургыжланен. Ты сомылын ойыртемжым, нелытшым шижын да умылен шуктен. Вет артист тунем толмо шомакшым веле сценыште ойла, а вӱдышӧ кеч-могай жапыште программыште вашталтышлан ямде лийшаш. Туге гынат Галиналан тидыже пайдале лийын да, шкеж манмыжла, «экзаменым кучен кертын». Галина изиж годым туныктышо лияш шонен илен, 7-ше класс марте тетла вес шонымаш вуйжым аҥыртылын огыл. А вара артист кумылжо почылтын да туныктышо семынат койын. «Школ гыч толмеке (а тудо Звенигово район Чакмарийыште тунемын), ӱстембаке тетрадь-влакым шарен оптем, кугу пӱкеным шындем, кидышкем журналым кучем. Тунам ача-авамлан каласенам: «Мый телевизорышто улам, тыланда увер-влакым ойлем. Школышто сценкылаште модынам, кидпашалан тунемынам, ик жап хорышто муренам», — ойла Галина. Артист лияш шонымаш шочмеке, ӱдыр марий йылмым да литературым туныктышо А.А.Андреевалан «Мый артист лийнем» манын ойлен. Тудо Йошкар-Олашке тӱвыра да сымыктыш колледжыш каяш темлен. Туныктышо экзаменлан мурым, басне-влакым ойырен налаш полшен. Школышто кузе тунеммыж нерген йодмемлан математике дене «окшаклымыжым» ойлыш. Ешыште куд йоча лийын. Эн изиже – Галина. Ӱдыр рвезе койышанрак кушкын, ныл ийлан кугурак Колюш изаже дене пырля футболла модын. Иктаж-куш модаш каяш манын, пӧрт ончыко лу наре йоча толын, «Коля!» кычкырен. Вара ик жап гыч Галям тыге ӱжын наҥгаеныт. «Мо тый атаманша улат мо? Тый дечет посна огеш лий мо?» — ойлен ачаже. Г.Соловьева Изи Моламас гыч Чакмарий школыш пасу гоч куржталыштын. Лавырам тошкен, поран ваштареш каен, йӱштыштӧ кылмен, вичкыж мардежым чытен… Ик меҥгым чӱчкыдынак йолташ ӱдыржӧ дене пырля ошкылыныт. Южгунам шошым да шыжым асфальт дене йыр коштыныт. Икана трассыш кугу лум чумыркам оптен кайымыштлан водитель деч лач Галялан шолдыра шомак логалын. Изирак капшылан кӧра Галям мыскылышат лектын. Йочаж годым ӱдыр тидын верч чот тургыжланен. «Изи огыл, миниатюрный улат. Тыйым эре йӧраташ тӱҥалыт», — лыпландареныт ача-аваже, акаже-влак. А кызыт гын нимогай удам огеш шиж, вет артисткылан роль шотышто тетла сайрак, ӱдырым, йочам, самырык геройым ончыкташ да йомакысе персонаж-влакым модаш пуат. Тудым «палочка-выручалочка» манашат лиеш. Теве «Чодыраял Элыксандр» спектакльыште ик герой – Илюш — эрге йоча. А кодшо гана тудым ӱдыр икшывыш, Танюшыш, савыреныт да Галиналан модаш ӱшаненыт. «Изи капан от лий гын, мый йӧратенат ом шынде ыле докан», — куандарен ойла келшыме рвезыже. Умбакыже «Кугарня» газетыште (2019 ий 7 июньысо номерыште) лудса. blog lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

7 февральыште Медведево район Руш Кукмарий школын тунемшыже-влак «Они ковали Победу!» шымлыме паша конкурсышто участвоватленыт. Изирак, а вара кугурак класслаште тунемше-влак посна таҥасеныт. Кажне класс гыч икмыняр тунемше Кугу Отечественный сарыште лийше кугезе коча-коваж нерген каласкален. Чыла гаяк ветеран ты тӱням коден каен. Проектыште участвоватлыше ӱдыр-рвезе-влакын родо-тукымышт кокла гыч 6-шо классыште тунемше Арина Белован гына кугезе коваже ила. Ме, «Кугарня» газетын пашаеҥже-влак, нине шымлыме паша-влакым колыштна да сайын каласкалыше, шуко уверым пуышо, шке геройжым кумдан почын пуышо тунемше-влаклан призовой верым пуаш пунчална. Тунемше-влакын шымлыме пашаштым марлаҥденна, кӱчыкемденна да тыланда лудаш темлена. 102 ияш кугезе ковам Кугезе ковам, Анна Дмитриевна, Марий Турек район Марий Пыламарий ялыште шочын. Тений 7 февральыште тудо документ почеш 102 ийым темен. А такшым А.В.Ведерникова ик идалыклан ондакрак шочын. Ача-аважын ешыштыже 10 йоча шочын, визытынже изишт годымак коленыт. Вес вич йоча кокла гыч Анна кугезе ковам нылымше лийын. Еш кугу, озанлыкат изи огыл, сандене чылаштлан чот пашам ышташ логалын. Анна 8 ияшыж годымак пасу пашаш коштын, телым межым шӱдырен, тӱрлен, куэн, вет тунам чыла вургемым шкешт урген чиеныт. Земский школышто ик классым тунем лекмеке, ачаже тудым школыш колтен огыл, шӱжаржым ончаш кӱлын. 14 ияшыж годым пушеҥгым перерабатыватлыме комбинатлан чодырам ямдылаш каен. Вийым чаманыде, кугыеҥ-влак дене тӧр пашам ыштен. Каныш годым тыглай шинчен огыл, эре тӱрлен. Вуеш шушо ӱдыр самырык каче Николай Прохорович Ведерниковым вашлийын. Тулык рвезе улмыжлан кӧра ача-аваже туддене келшаш чареныт. Икана кастене вашлияш кайыме деч ончыч чыла вургемжым поген да шӱжаржылан ты мешакым окна гыч кудалташ кӱштен. Ача-авалан Аннан ойырен налме качыж дене келшаш логалын. Тиде 1940 ийыште лийын. Тӱҥалтыште Ведерниковмытын шке сурт-печыштышт чойн кӧршӧк да рожын ведра веле улмаш. Вара ача-авашт ӱдырыштлан кузыкым пуэныт. Идалык гыч икымше йочашт шочын. А эше ик идалык гыч Аннан пелашыжым фашист ваштареш кредалаш наҥгаят. Тунам моткоч неле жапыште чумыр паша ӱдырамаш, йоча да шоҥгыеҥ-влакын вачӱмбалнышт лийын. Пӧръеҥ, имне да машина олмешат пашам ышташ логалын. Ноен пытыше вольык олмеш южгунам еҥ-влак шке тырмам шупшыныт. Пасум кольмо денат кӱнченыт. Чыла мландыш ӱденыт, шкаланышт кочкыш ситен огыл гынат, элым аралыше-влакым пукшеныт. «Чыла фронтлан, чыла Сеҥымаш верч!» лозунг тылыште тыршыше-влакым кумылаҥден, сандене пытартыш погыштым, шурным, тыгыде пареҥгым фронтлан колтеденыт. Кугыеҥ-влак шужен шинченыт, йоча-влак кочкаш йодыныт. Тунам Марий Пыламарий села гыч Нольдӱр ял марте (а тиде 20 меҥгыш шуэш) торфлан йолын коштыныт. Тудо ӱян койын да шере таман лийын. Торф дене баландым шолтеныт. Нольдӱрыштӧ траншейым кӱнченыт. Варажым торфым ынышт шолышт манын, оролым шогалтеныт. Южгунам колхоз имне орва дене торфым конденыт да кажныжлан пайлен пуэныт. «А мом ышташ – кочкаш кӱлын. Кӧ кузе шотым муын, туге илен, шукын пасушто кылмыше пареҥгым кычал коштыныт, коншудым, урвочым, писте шӱмым кочкыныт. Икана Марий Турек посёлко воктенысе Ноля эҥер сер воктеке торфым погаш миенам. Мӧҥгыш толын шумеке, мешакем красноармеец-влак поген налыныт, вет торфым кочкын, еҥ-влак колаш тӱҥалыныт ыле. Мыйын кум ияш йочам коншудан шӱрым кочкын огыл, торешланен, вуйжым вел кораҥден – тыге кидыштемак шужен колыш», – каласкален кугезе ковам. 1943-1944 ийлаште шурно сайын шочын огыл, сандене шӱйшӧ пареҥгым, шошым нужым, клеверым кочкын иленыт. Кож укшышто кичкым погеныт, снеге гай тамле чучын. Писте лышташ дене оварчым кӱэштыныт, тушко коншудо кичкым ешареныт. Шошым еҥ-влаклан куэвӱд полшен… 1946 ийыште сар гыч кугезе кочам пӧртылын. Тудым сельсовет председательлан, вара колхозышто бригадирлан шогалтеныт. Кугезе ковам дене пырля пӧртым чоҥеныт. Кандаш йочам ончен куштеныт. Анна Дмитриевнан паша стажше 49 ийыш погына. 1996 ийыште тудлан «Ветеран труда» медальым пуэныт. Шке илыме курымыштыжо ковам икте денат туманлен огыл, иктыланат осалым ыштен огыл. «Ты тӱня гыч яндар чонан каем», – манеш тудо. Кугезе ковамын кӧргӧ вийже кугу, тазалыкше гына начаремын. Тудо церковно-приходский школышто ик классым веле тунемын гынат, моткоч ушан да мунло. Еҥ ойгылан эре полшаш ямде. Икана чодыраште йомшо йоча-влакым пукшен, мушкын да ялсовет гоч ача-аваштым муаш полшен. Кугу Отечественный сарын ветеранже да ветеранын пелашыжлан 2010 ийыште илыме верлан сертификатым пуэныт. Кызыт тудо Марий Турек посёлкышто йӧнан пачерыште ила. Неле илыш тазалыкшым лунчыртен, пачерыште кидшӱма коштеш, лишыл еҥже-влакым сайын паленат ок керт. Арина Белова. 6-шо класс. blog lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Марий учёный Никандр Семёнович Попов деч самырык еҥ-влаклан шуко сомыллан тунемаш лиеш. Шот да радам дене лыжган ойлен колтымыжым эре колыштмет вел шуэш. Неле-йӧсым чытен илен гынат, тидым нигунам ок ончыкто, чон лукыштыжо арален мошта. Эреак шке мутшылан оза лийын, вараш кодаш огеш йӧрате. А поро кумылжым ужын, тудын гае еҥым кызыт шагалрак вашлияш манын шоналтет. Никандр Семёнович шке шинчымашыж дене молымат палдараш, илышын вашталт шогышо йогынжым, поснак кызытсе самырык тукымын илыш койышыжым умылен шогаш тыршымыж дене ойыртемалтеш. Шукерте огыл Йошкар-Оласе пачерышкыже 70 ияш лӱмгечыж лӱмеш ыштыме пайремыште родо-тукым ден пагалыме еҥже-влак погыненыт ыле. Тунам Никандр Семёнович Ольга пелашыжын колымыж деч вара йӱкым пуыдымо баянжым лукто. Кидыш налын, марий семын ик куплетшым гына шокталтен пуыш, но туге сылнын йоҥгалтарен моштыш, уна-влак умбакыже колышташ вучен шинчышт. А тудо баяным Эчу изажлан (кызыт тудо ешыж дене Йошкар-Олаште ила) кучыктыш. Изажат семӱзгарым шукертсек шоктен огыл улмаш. Сандене тудлан мом кузе темдалшашым ик жап умылтарыш. Тылеч вара пайремыш толшо уна-влак изи годсек чонышто аралалтше такмак-влакым иквереш поче-поче муралтышт, пайремын поро татшым куан шӱлыш дене пойдарышт. Икмыняр ий ончыч Н.С.Попов да тӱвыра министерствын пашаеҥже М.В.Чемышев да мый Пошкырт кундемыш миен коштна. Вашлийше оза-влак чыланамат ик йӱдлан пачерышке вераҥдышт. Ты кок кече пырля лийме жапыште учёный-этнолог, историй науко кандидат да кугу опытан айдемын чыла еҥым жаплен моштымыжым ӧрын эскерышым. Тудын шуко палаш тыршымыже, чыла ситуацийлан ямде улмыжо шинчашкем вигак перныш. Адакшым кажне шагатым аныклен кучылташ тырша. Корно мучко нойымо деч варам ме чыланат малаш вочна, а тудо эрласе мероприятийлан келшыше докладым возаш пиже. Эр велеш яндар южым шӱлалташ уремышке лектын кошто, верысе илышын ойыртемже нерген умылкалыш. Коеш, тудо палыдыме еҥ-влак дене вашкылым куштылгын муын сеҥа, айдеме кумылым моштен савыра. 12 февральыште 70 ийым темыше айдеме кажныж дене иктӧр мутланен мошта. «Авам мыйым мӧҥгыштак ыштен. Тунам шочмо Памашъялем Косолоп районышко пурен, а Косолопысо эмлымверыш каяш тора лийын. Ешыште кумшо шочынам. Изам, шольым, шӱжарем-влак улыт. Ик шольымын, Ольошын, кум тылзаш улмыж годым чот шортмыжлан кӧра пӧшыржӧ волен кайыш. Операцийым ыштеныт да тудо, наркозым чытен кертде, больницешак колыш. Пӧртна тошто, моткоч изи ыле. 1954 ийыште ача ден авана ялыштак Ипат кугызан пӧртшым нальыч. Шӧлдыраваке кӱзен возынам да «Кузе ты кугу пӧртыштӧ илыман, йӱштӧ лиеш вет» шоналтенам тунам. Но коҥгана шокшо ыле, пӧртым ырыктен. Ачан теле мучкылан чодыра пашаш кайымекыже, шарнем, авана мемнам, йоча-влакым, коҥгамбаке кӱзыкта да книгам лудеш ыле. Авана кум классым тунемын, нылымшым пытарен шуктен огыл. Тудо кок знакан числа-влакым ушыштыжо ушен да кудалтен веле огыл, шукемден моштен. Ачана ден авана эртыше илыш негрген ойлымо годым южгунам ӱчашат ыле, авана чылажымат ушыштыжо кучаш тыршен, илыш историйын йогынжым сайын умылен», – шарналтыш йоча жапшым Никандр Семёнович. Тунам изирак капан, шемалге чурийвылышан Никандр Попов марий учёный-влак коклаште пагалыме еҥ лиеш манын кӧ шонен кертын? Илышыште нӧлталташ, вий-куатым налаш тудлан тыршен тунеммыже, калыклан полышым пуаш шонен илымыже кӱлеш корным палдареныт, йӧным шочыктеныт. Республикыште марий мер илышыжым сотемдараш полшышо, шочмо калыкше верч азапланыше еҥ марий калыкын илышыже, йӱлаже, тӱвыраж нерген, финн-угор тӱняште могай верым айлымыж нерген ятыр научный пашам возен. «Марий ушем» регион-влак кокласе мер организацийын правленийжым вуйлатен да марий мер илышын куатшым пойдарен. 260 утла научный, научно-публицистический да учебно-методический пашам возен, тушечын кудытшо книга семын савыкталтыныт. Ольга пелашыж дене пырля кок икшывым ончен куштеныт. Елена ӱдыржӧ ешыж дене Венгрийыште ила, кажне кечын ачаж дене скайп дене мутлана. А Никандр Семёнович уныкаже-влак дене куанен мутлана, нунылан шерге жапшым огеш чамане, кече гыч кечыш пойдаралт шогышо шинчымашышт нерген умылкала да тӱрлылан туныкта. Эльвира Терентьева. blog lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Ик ий пеш мотор агытаным нальым. Тӱрлӧ тӱсан, йӱкшӧ тугай яндар - мурыжо мӱндырк шергылтеш. Шыжым, телым тыныс илышна. Март тылзе шуо. Агытан дене мо лийын? Пелашемлан кудывечыш лекташ эрык уке. Я кидшым, я йолжым, але, вачӱмбакыже тӧрштен кӱзен, пылышыжым чӱҥга. Чылт ӧрна: мемнам ок логал, тудлан гына мешая. Пелашем кидешыже тоям кучен кошташ тӱҥале. Агытан кидыштыже тоям ужеш - ок логал, уждымыла коеш. Апрель шуо, игече шокшо. Вӱта гыч чыве волым кудывечыш луктым. Кудывечыште пукшаш тӱҥальым. Ик кечын кечываллан пӧртыльым, кочкашышт пыштышым. Савырнен каяш тӱҥальым - ала-мо ок сите гай. Ончем - комбо, кӱрка, лудо-влак улыт, чыве-влакат койыт. Ой-ой, агытан уке! Кычкырем, йырым-йыр ончем - уке. Вуйым нӧлталын ончальым гын, агытан леваш вуйышто шога. Вӱта омсаш тӱткын онча. Омса почылто, тушеч пелашем лекте. Шижтарен кычкыралын шым шукто, агытан вуйышкыжо тӧрштыш, чӱҥгаш тӱҥале. Пелашем, йолжо гыч руалтен, шӱдырен волтыш. «Чонешем витарышыч! Оралтыш лекташ эрык уке!» - агытаным рӱзен кычкыра. «Руалам, шӱетым руаламак! Кушто товар?» - йодо мый дечем. Кидем дене пум шелме турыш ончыктышым. Агытаным рӱчкален, пелашем тур деке ошкыльо. Тудыжо колышо гай кеча, йӱкшат ок лек. Пелашем кидышкыже товарым нале, агытаным туреш шуен пыштыш, руалашлан товарым нӧлтале. А агытанын илымыже шуэш улмаш! Тудо кенета, капшым кӱш нӧлталын, пелашемым нерже гыч чӱҥгале. Товар пелашемын кидше гыч волен возо, вес кидше дене нержым кучыш. Агытан, тӧрштен кынелын, пӧртӧнчыл йымак пурен йомо. «Садак шӱетым руалам! Кучем! Ош тӱня тылат уке!» - кычкыра пелашем. «Сусырышкет пурак, лавыра логал кертеш, пуалеш. Агытаным вара кучет. Ондак сусыретым эмлена!» манын, пелашемым пӧртыш ӱжын пуртышым. «Агытан тыйым арамлан ок поктыл - ала-молан тылат сырен, ӧпкелен», - ойлем тудлан. Пелашем ик жап шып шинчыш, вара кенета ушешыже возо: «Молан сырымыжым шонен муым. Мартыште игече леве ыле. Чыла вольык, сурткайык вӱта воктене кече ваштареш шыранен шогышт. Мый кечываллан мӧҥгӧ пӧртыльым, а кудывечыште - томаша: ава лудо куржеш, почешыже - агытан, а тудын почеш - узо лудо. Ава лудо нойыш, шӱртнен, волен шинче. Тупышкыжо агытан тӧрштыш. Узо лудо агытаным шулдыржо гыч шупшеш, шӱдырен волтынеже. «Ушдымо, мыняр чыве кудывечыште! А тылат ок сите, ужат?! Лудын кок вате веле вет» манын, шулдыржо гыч кучен, агытаным чыве коклаш кудалтышым. Тиде томаша деч вара агытан мыйым поктылаш тӱҥале». …Агытан пӧртӧнчыл йымач кок кече ыш лек. Кумшо кечын, вуйжым луктын, пелашемын чыве-влакым сийлымыжым эскерыш. А кастене, лектын, чыве-влак коклаш пурен шинче. Пелашем тудланат тамле кочкышым шавалтыш. Тудыжо, шке кочде, чыве-влакым ӱжӧ, сийлыш! Тыге кечын пелашем воктеке лишемаш тӱҥале. Ик жап эртымек, кочкышым кидше гыч чӱҥгашат ыш лӱд. Тыге нуно уэш йолташ лийыч. Агытанат илыше кодо. Порылык сеҥыш! Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Волжский районысо Карай тӱвыра пӧртым Пӧтъял ялын шочшыжо О.Вавиловын вуйлаташ тӱҥалмыж деч вара шагал огыл вашталтыш лийын. Кугу паша кокла гыч фойем, котельныйым олмыктымым шотлыман, кызыт полатыште моло кырча-марчам тӧрлен толыт. Тӱвыра полат уло гын, усталык паша вияҥшашымат Олег Михайлович сайын пала да икымше кече гычак тидлан пижын манаш лиеш. Кызыт калык театрым уэш чумырымо. 1992 ийыште ышталтше тысе театр шке жапыштыже республикыште илыше-влаклан сайын палыме лийын, самодеятельный артист-влак мастарлыкышт дене ойыртемалтыныт. Но вара тӱрлӧ амаллан кӧра тудо шаланен. Ончылий тысе коллектив, «калык театр» лӱмым уэш нумалаш манын, Йошкар-Олаште шке чапшым арален. Шукерте огыл «Кумушка. Кума» спектакльым шынденыт. – Олег Михайлович, ты пашаш толмешке, кушто могай сомылым шуктенда? – Ондак шочмо ялыштем шкемын пилорамем лийын, тушто тыршенам. Чодыра шергештмылан кӧра пилорамым петыраш логале. Ынде кум ий клуб вуйлатыше улам. Ончыч тиде паша неле, мыйынлык огыл манын шоненам. Ышташ тӱҥалмеке, сай да уда могыржымат умылышым. Шарнем: икымше арня кагаз орам лаштыкленак эртен. – Еҥ-влак деч колна: пашаш толмекыда те пӧръеҥ семын эн ончыч оралтым «утараш» пижында маныт… – Карай ялысе тӱвыра полат кугу, кок пачашан, совет жапыште чоҥалтын. Тыгай оралтым кучаш шуко окса кӱлеш. Тудо пеҥгыде лийже манын, ачален шогыман. Кызыт эркын чылажымат тӧрлена. Но чыла олмыктенна, ынде полатна чапле манын гына шинчаш ок лий, тушто «илыш шолшаш», калык тышке корным мондышаш огыл. Творческий пашам икмыняр йогын дене виктарен колтенна: театр пашам ышта, «Шийгорно» ансамбльым чумыренна. Участник-влак кугурак ийготан улыт. Мый шкежат тиде ансамбльыш коштам. Репетицийыш арняште кок-кум гана погынаш жапым муына. –Вургем дене кузерак? – Ансамбльыш коштшо-влак концертлан вургемым шке окса дене ургыктат. Шуко ялысе ансамбльлаште гармоньчо уке манын ойгырат, мемнан дене гармоньчо веле огыл, тӱмырзынат уло. Веселан илаш тыршена. Кодшо ийын концерт окса дене у гармоньым нална, эртыше телым – кемым. Концерт дене республикысе чыла районыш лекташ тыршена, пошкудо Татарстан Республикышкат миен шуынна. Автотранспортым районысо тӱвыра пӧлка ойыра. Мемнан декат выступатлаш толыт: Йошкар-Ола, Волжский да моло районла гыч. Ончышо-влакым чумыраш тыршена. Шкетан лӱмеш театрын труппыжо спектакльым конда. Республик кӱкшытан шуко мероприятий Карайыште эртаралтеш. – Клуб школ воктенак верланен. Йоча-влак ансамбльыш але калык театрыш коштыт? – Школ дене ме эре вашла полшен пашам ыштена. Но кызытсе йодмаш почеш, йоча-влакым концерт дене вес районлаш коштыкташ нелырак, шуко документым погыман. Такшым тунемше-влак репетицийыш эре коштыт. Отчётный концерт годым полшат: мурат, куштат. Шукыж годым нунылан мурым Надежда Васканова воза. – Оҥай, кабинетыштыда мотор “трон” шога. Тудым шке ыштенда? – Уке, тиде – пӧлек. Концерт дене коштмына годым ик предпринимательлан выступатлымына чот келшен. Таушташ шонен, пӧлекым ыштыш. «Те Юлсер кундемыште клуб вуйлатыше-влак коклаште шкетын пӧръеҥ улыда, сандене тыгай пӱкен тыланда утларак келша», – манын. Трон дене пырля ӱстел ден шкафымат пуэн. Тыге аклымылан тауштен, эшеат пашам ышташ кумыл уло – коллектив дене чот тыршена. Эре иктаж-мом да шонен луктына, ыштена. Калыклан гына келшыже. Ӱшанем: илен-толын, самырык-влакат чолгалыкым ончыктат, мемнан пашаш ушнат. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

ЙОШКАР-ОЛАШТЕ 21 июльышто кастене ныл ияш йоча визымше пачаш гыч камвозын. Тиде кечын кастенак кум ияш йоча ӱмбак телевизор камвозын. Йоча-влак эмлымверыште улыт. ВОЛЖСК олаште илыше 26 ияш рвезе ик социал сетьыште литой дискым заказатлен. Администратор дене мутланымеке, сатулан 19 тӱжем теҥгем колтен. Тидын деч вара ужалыше дене кыл йомын. КУРЫКМАРИЙ районышто илыше 30 ияш ӱдырамашлан банк пашаеҥ улам манын йыҥгыртеныт. Картыште улшо оксам резерв счётыш колташ темленыт. Ӱдырамаш 30 тӱжем теҥгем аферист-влаклан колтен. МЕДВЕДЕВО районышто 26 ияш ӱдырын 12 тӱжем теҥгеаш велосипедшым шолыштыныт. Оза кок ораван транспортым ик пӧртын икымше пачашыштыже коден улмаш. Трос замокым пӱчкын, велосипедым шолыштын каеныт. ОРШАНКЕ районысо Табашино ер воктене канымыж годым 45 ияш пӧръеҥ вургемжым серыште коден, а шкеже йӱштылаш пурен. Лекмекыже, 9000 теҥгеаш телефон йоммым пален налын. Уголовный розыскын пашаеҥже-влак титакан еҥым муыныт. Ты селаште илыше ондак судитлалтше 31 ияш пӧръеҥ шолыштын улмаш. У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

14-15 августышто Марий Элыште «Чудеса земли Марийской» тÿвыра да туризм форум эртаралтын. Программыште тÿрлö вашлиймаш, экскурсий, ончер, презентаций-влак лийыныт. Ты форум Марий Эллан 100 ий теммылан пöлеклалтын. Форумын икымше кечын эртаралтше пленарный заседанийыштыже Марий Эл Правительстве председательын икымше алмаштышыже М.Васютин, спорт да туризм министр Л.Батюкова, тÿвыра министр К.Иванов да Россий Туроператор-влак ассоциацийын исполнительный директоржо М.Ломидзе лийыныт. Ты кечын Марий Эл Республикын Правительствыже «ТТ-Трэвел» туроператор дене пашам пырля ыштыме нерген соглашенийыш кидпалым пыштеныт. Тудын почеш ончыкыжым республикыштына туризм утларак вияҥшаш, шке элысе да йотэлласе турист-влаклан у маршрут-влакым темлышаш улына. Фото: «TUI Россия» компанийын генеральный директоржын алмаштышыже Александр Сирченко ден Михаил Васютин вашкыл шотышто документым подписатлат. – Мый Марий Элыште иктаж вич ий ончыч лийынам. Мылам чылажат моткоч öрыктарышын чучын. Ты ганат тунамсе кумылем утларак веле пеҥгыдемдышым. Тылеч вара мемнан экспертна-влак Марий Элысе маршрутым федеральный да региональный туроператор-влаклан ужалаш лиймым палемденыт. «Край звонких гуслей» ден «Чудеса земли марийской» маршрут-влак кызыт ятыр кундемыште палыме улыт. Южо вер гыч тышке кажне арнян гаяк толаш ямде улыт. Элыштына туризмым вияҥдаш манын,кызыт ятыр паша ышталтеш. Тыгайже ончыч нигунамат лийын огыл. Поснак нацпроект-влакын кÿлешан улмышт нерген ойлем. Чаманаш кодеш, коронавируслан кöра 2020 ий туризм сферыште тыршыше-влаклан куштылго ыш лий. Но ты пагыт мемнам у вий дене пашам ышташ, у йöн-влак дене пайдаланаш туныктен. Ме ты шотышто полышым пуаш эре ямде улына, – каласыш М.Ломидзе. М.Ломидзе Форум кок тÿрлö йогын дене эртен: туризм да тÿвыра. Ты шотышто секций ден экскурсий-влак тÿрлö лийыныт. Республикнан тÿрлö кундемлаж гыч толшо участник-влак шке пашаштлан келшыше программым ойырен налыныт. Туризм секцийыште лийше-влак икымше кечын Медведево районысо «За Азяково» экофермыш миеныт, вара Республикысе курчак театрыште спикер-влак дене вашлийыныт. Тÿвыра аланым ойырышо-влак Йошкар-Оласе тоштерлаште лийыныт, тыгак Историй да археологий тоштерыште погыненыт. Тыште «Пешком по республике» проектым вуйлатыше А.Акилбаев ден «Йошкар-Ола настоящая» проектын авторжо Е.Павлова шке пашашт нерген каласкаленыт. Нунын ойлымышт почеш, республикыштына моткоч шуко сылне, но палыдыме, шымлыдыме вер-влак улыт. Куандара: пытартыш жапыште еҥ-влак тыгай верлаш кошташ да шукырак пален налаш тыршат. Вес кечын участник-влак Курыкмарий район Козьмодемьянск олаш миеныт. Нуно кава йымалсе этнографий, Остап Бендер лÿмеш сатир да юмор, Купеч быт, А.В.Григорьев лÿмеш художественно-исторический да Морёный тумо тоштерлаште лийыныт. Козьмодемьянск олам вуйлатыше М.Козлов туризмым вияҥдымаште ты олан кÿлешан вер улмыжым палемден. Тÿвыра программым ойырышо-влаклан Оршанке районысо Н.П.Мотовилов лÿмеш Воин чап, Кресаньык паша да йÿла тоштерлашке, Ремесло пöртышкö, «Тихие зори» усадьбышке экскурсий эртаралтын. Ты кечын этнокультурный туризмым вияҥдыме шотышто «йыргешке ÿстел» лийын. Тыште участник-влак шке илыме кундемыштышт туризмым вияҥдыме паша неген каласкаленыт. Светлана Плахова, Курыкмарий районысо администрацийын тÿвыра пöлкажым вуйлатыше: – Форум моткоч кÿлешан. Эн ончычак коллеге-влакым ужын, паша опытыштым пален налаш сай ыле. Вет кызытсе пагытыште чыланат у семын пашам ышташ тунемынна. Тыгак экскурсий-влак моткоч оҥай лийыныт. Мылам художественный галерейыште эртаралтше «Йошкарге» лÿман ончер поснак келшен. Тыште Российысе сÿретче-влакын пашаштышт йошкар тÿс кузе кучылталтмым да тудын мом ончыктымыжым пален налынна. Тыгак ятыр участник Медведево районысо Ким ялысе «Уна кудышто» келшен манын ойлен, тушто марий суртводыж дене «палыме лияш», мелнам кÿэшташ да аралтыш-влакым ышташ йöн лийын. Мутат уке, эн тÿҥ йодыш – кызытсе неле жапыште туризмым вияҥден колтымаш. Ты шотышто спикер-влак дене вашлиймаш пайдале лийын. Тыште кызытсе закон-влакым шотыш налын, мом ышташ лиймым умылтареныт. Тÿрлö проектым возаш, интернет площадкыште пашам ышташ кумылаҥденыт. Турагент-влакым шке деке ÿжаш, нунылан экскурсийым эртараш да пырля пашам ышташ темлымым сайлан шотлем. Форум годым туризм индустрийыште пашам ыштыше-влаклан эртаралтше конкурсым иктешленыт. Ты пашаште эн сай менеджер лÿмым Йошкар-Ола историй тоштерын пашаеҥже М.Иванова сулен. Экскурсийым эртарыше эн сай пашаеҥлан Юрино районысо Шереметьев лÿмеш замокын пашаеҥже Е.Шалаховым шотлымо. Регионышто сеҥыше-влак шке вийыштым федеральный этапыште терген кертыт. Марий Элыште 271 книгагудо, 5 ремесло пöрт, 302 клуб ден автоклуб, 30 тоштер, 7 театр ден филармоний улыт. 2019 ийыште республикышкына 800 тÿжем утла турист толын каен. Морко районысо туристский информаций рÿдерым вуйлатыше Ольга Карасева: – Форумышто мый Морко район нерген каласкаленам. Ты вел республикыштына ик эн марий районлан шотлалтеш: тысе илыше кола гыч 80% еҥже – марий. Нуно марий йÿла-влакым шуктат. Ме Сергей Чававйн лÿмеш сылнымут да энографий, Миклай Казаков лÿмеш, тыгак Михаил Янтемир лÿмеш сылнымут да краеведений тоштер-влак дене моктанен кертына. Нуно республикысе тÿвыра памятниклан шотлалтыт. Ик вере мелнам кÿэшташ туныктышо мастер-класс эртаралтеш, вес вере районысо сÿретче-влакын пашаштым ужаш лиеш, кумшо вере фолькльор ансамбль дене пырля муралтен-кушталташ йöн уло. «Тошто марий усадьбе» этнографий тоштер-комплексыште калыкнан илыш радамже дене палымым ыштена… Морко районышто ныл тÿрлö верам кучышо еҥ-влак илат: православийым, марий верам, исламым да буддизмым. Тыште эсогыл икмыняр пошкудо регионлан ик буддизм рÿдер уло.Пÿртÿсат тыште шкешотан, мотор. Карман курык, Йошкар сер, Ош куп ер – чылажат тÿрлö легендылан поян, чылажат сылне. Районыштына фестиваль, конкурс, йÿла пайрем-влак дене палдарыше ятыр тÿшка мероприятий (Шорыкйол пайрем, Ӱярня, Кугече, Агавайрем Угинде, Семык) эртаралтеш.Чаманен каласаш кодеш, районыштына корно веле таче кечылан изиш ударак. Унагудо уке. Лач Мазиково ялыште «Тошто вакш» каныме базе пашам ышта да Унчо кундем калык кеч-кунамат уна-влакым вашлияш ямде. Кызыт турмаршрут нерген тичмаш уверым М.Н.Янтемир лÿмеш тоштерыште муаш лиеш. Ме турист-влаклан у маршрут-влакым ямдылыме пашам умбакыжат шуктена. Фото-влакым Оршанке район «Вперёд» газетын сайтше гыч да архив гыч налме. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кызыт Йошкар-Олаште, Чарла Кремльыште, кажне шуматкечын район-влак шке усталыкышт ден кидпаша мастарлыкыштым ончыктат. Тидыже республикысе калык усталык да тӱвыра ден каныме паша шотышто шанче-методике рӱдерын «Республикна икоян улмыж дене виян» республиканский фестиваль-конкурсшын программыж кышкарыште эртаралтеш. 2 июльышто Юрино, Морко, Советский да Шернур район-влак куандарышт. Тиде кечын Кремльыште нине кундемла гыч тӱрлӧ учреждений, организаций ден посна кидмастар-шамыч шке пашаштым ончыкташ конденыт. Нунын коклаште ик эн шукыжо марий тӱран вургем, сӧрастарыш лийыныт. Тыгак пидме носки, пижерге, тапычке, кӱртньӧ ден калай гыч ыштыме тӱрлӧ ӱзгар, сӱрет-шамыч, ӱпыш пижыкташ заколко, алга да ятыр моло улыт ыле. Адакшым чыла тидым ончаш веле огыл йӧн лийын, кӧлан мо келшен гын, вигак налынат кертын. Тыгак, мутлан, Советский районысо Ӱшнӱр кыдалаш школын туныктышыжо шке кидпашаже-влак выставкым чумырымо дене пырля эше кумылан-влаклан шун гыч ненчаш туныктымо мастер-классымат эртарен. Тиде район гыч толшо-шамычак куэм гыч агытаным кузе ышташ лиймым ончыктеныт. «Кугезе кумыл» ансамбльыш коштшо-влак гын тиде жапыште кӱнчылам шӱдырен, тӱрым тӱрлен шинченыт. А Юрино район гыч фестивальын участникше-шамыч шӧр да шӧр продукций гыч шке ыштыме тӱрлӧ сийыштым: сырым, «сакырым», йогуртым, торыкым, икмыняр молым – тамлен ончаш конденыт. Мыят нуным кочкын ончышым. Чылажат моткоч тамле ыле! Изиш гыч веле пурлальым гынат, тылеч вара кужу жап кочмо шумым ыжым шиж… Арам огыл нунын театрализоватлыме пайремыштат «Молочный рай» маналтын. Кокымшылан калык ончыко Морко район лекте. Ты кундем гыч толшо-влак «Коҥга пайрем» сценкым ончыктышт. Тыгодым тиде пайрем дене палдарыме дене пырля эше погынышо-шамычымат мурыктышт, куштыктышт, туштым туштышт, еҥ-шамычын коҥга дене кылдалтше калыкмут-влакым палымыштымат тергышт да ойыртемалтше-влаклан пӧлекым кучыктышт. Шернур районын делегацийже «Семык» пайрем кузе эртаралтмым кӱчыкын ончыктыш. Ты кундем гыч толшо-шамычат еҥ-влакым пырля куштыктышт, мурыктышт, южыжым эсогыл сценке деч вара «черже, осалже кайыже» манын, выньык дене почкалтарышт. Пайрем-влак дене палдарыме деч вара кажне район этнокасым эртарыш. Юрино районын тудо «Зажигай по-юрински!», Шернур районын «Шернур кундемем моктен мурем», Советский районын «Ме Советский улына, ой, чот чаплын илена» маналтыныт. А Морко район Келшымаш хороводым эртарыш. Пытартышлан кажне районын участникше-шамыч погынышо-влакым тӱрлӧ модыш дене модыктышт. Икманаш, кӧ кодшо шуматкечын Чарла Кремльыш миен гын, жапшым тушто эртарымылан иктат ӧкынен огыл, шонем. А, мӧнгешла, чонжым кандарымылан йывыртен, тушеч моткочак нӧлталтше кумылан каен! Любовь Камалетдинова Авторын фотожо Лудаш темлена: МАРИЙ ЙӰЛА Тӱҥ онаеҥ А.И.Таныгинын У ий пайрем дене саламлыме мутшо. О, порын, кумылнам волгалтын, нӧлтен шого, Ош ТӱҥСандалык юмына! У ий пайремет дене, ужар шаган кожет дене, тичмаш кинде-шинчалет лудаш… МАРИЙ ЙӰЛА МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА МЕР КАҤАШ Мер Каҥашыште: Вашкылым пеҥгыдемдыше вашлиймаш Мер пашам виктарыше-влак икте-весе дене кылым вияҥдаш, ыштышаш паша планым радамлаш тӱрлӧ йӧным кычалыт. Теве У Торъял ден Шернур лудаш… МАРИЙ ЙӰЛА Шонанпыл гай тӱрлӧ тӱс дене волгалтын 17 июньышто игече могай лийшашым пален налаш манын, арня ончычак интернетыште ончымо, вет лач ты кечын марий калык йомартле лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Йошкар-Оласе ик кевыт гыч кум пӧръеҥ аракам да пÿйым мушмо щёткым шолышт лектын. Ик жап гыч нуным полиций пашаеҥ-влак Первомайский ден Водороводный уремла ушнымаште ик кудывечыште кученыт. Делам почыныт. Йошкар-Олаште илыше 64 ияш ӱдырамаш самырык рвезылан пачерым айлаш пуэн. Тудыжо оксам кастене тӱлаш сӧрен. Озавате кастене оксалан толын, а рвезе лийын огыл. Тылеч посна пачерыште вургем мушмо машине ден элекроплита лийын огытыл. Титакан рвезым кученыт. Мушмо машинам комиссионный кевытыш сдатлен улмаш. Кужэҥер районышто илыше 44 ияш ӱдырамашлан мошенник-влак банк пашаеҥ улам манын йыҥгыртеныт да картше гыч оксам шолышташ тӧчымӧ нерген увертареныт. Ынышт шолышт манын, оксам телефон дене ойлымо банк счётыш колташ темленыт. Тыге ӱдырамаш 159 тӱжем теҥге деч посна кодын. Курыкмарий районышто 31 ияш ӱдырамашын мончаж гыч бензопилам шолыштыныт. Титаканым муыныт. Бензопилам ты кундемысе 37 ияш пӧръеҥ шолыштын, ужалаш шонен. Килемар районысо Визымьяр посёлкысо илыше кок пӧръеҥ 17 апрельыште шке ыштыме пуш дене колым кучаш Юл эҥерыш каеныт. Вес кечын эрдене сер воктене нунын вургемыштым верештыныт. 20 апрельыште Марий аварийно-утарыше службын пашаеҥже-влак 3-4 метр келгытыште кок капым муыныт. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тений Кугу Ачамланде сар пытымылан 75 ий темеш. Мыят шоналтышым: 80 ияш улам, 75-ше гана Сеҥымаш кечым вашлиям, да чылажымат шарналтен, возаш шинчым. Тек самырык-влак лудыт да умылат. Сарын кочыжо кредалме пасушто гына огыл, изи йоча-влакын шичавӱдыштыштат шижалтын - меат согышын нелытшым шӱм-чонна гоч луктынна. Мый сарын ветеранжылан ом шотлалт, авамат вдова - колышо салтакын ватыже - ыш лий, кеч ачам деч 32 ияш 4 икшыве дене кодын. Сар тӱҥалме годым Петрушка изам 8 ият пелаш, акам-влак 6 да 4 ияш, а мый ият пелаш веле лийынна. Сар чарнымеке, салтак-влак мӧҥгӧ пӧртылаш тӱҥальыч. Авам, мемнам уремыш вӱден луктын, аркаш ончыкта ыле: «Ончыза, палын ончыза, ала ачада коеш». Пел кеҥежат эртыш, шыжат шуо, но ачана ыш пӧртыл. Авана эре ачанан толмыжым вучен. Кастене капка йӱк шоктен гын, «Тӧрзаш ончалза, ала ачада толеш» манын. Уке, ыш пӧртыл. Авам шке олмешыжат, ачамымат вашталтен, йӱдшӧ-кечыже тыршыш. Тудо пален: икшыве-влакын илышышт тудын кидыштыже, ныл икшывым йол ӱмбак шогалтыман. Шужымашым, кылмымашым шуко ужаш логале, но кӱчен ышна кошт, шужен ышна шинче, авана ыштышан, йӧным муын моштышан ыле. Пакчаш шуко кавуным, йошкар да ош, изи ревым, шоганым, ковыштам ӱден, пареҥгым шынден. Ик йыраҥеш кынем ӱден, а йырым-йыр, йыраҥ коклаш кечшудым шӱшкын лектын. Жап шумеке, кечын чодыраш пӱкшлан коштынна, ныл-вич ведра ломбыгичкым поген коштенна, а вара авам тудым вакшыш намиен йоҥыштен. Чот шужымо годым лапашым луген кочкынна. Авам кынем кырен, нӧшмыжым, Кульчубай ялыш намиен, ӱйыш савырен толын. Ӱйжым теле гоч пареҥге дене кочкынна, перемечым ӱйленна, а кодшыж дене (жмыхше дене) шӱрым тамландаренна. Кеҥежым, тӱрлӧ шудым поген коштен, чайлан ямдыленна; шудо нӧшмым шӱгынчын коштенна. У Эшым ял йырысе пӱртӱсын поян сийжылан кугу таум каласыме шуэш, тудын ончылно вуем савем. Шыже шумеке, сентябрь гыч, пареҥге, кавун, реве шӱмым, тыгыде кешырым коштенна, телым чыла тидым йоҥыштен, авам ложашыш савырен. Март ден апрель тылзе-влак кочкыш шотышто поснак неле лийыныт. Майыште, шудым поген, шокшо вӱд дене когартен, пунчалын, шӱрыш пыштеныт, изиш пареҥгым, саде йоҥыштен ямдылыме ик совла ложашым (кеч тудо шемалге тӱсан лийын), ик кружка шӧрым ешареныт да тамле кочкыш толын лектын. Авамлан тау (кийыме верже пушкыдо лийже), ушкалым ыш пытаре, шудо ышташ пеш йӧсӧ лийын гынат, ончашак тыршыш. Шорыкым, комбым, чывым ашныш. Тудлан кертмына семын меат полшенна. Мый 6 ияш гыч авам дене пырля сомылаш коштам ыле, тидлан ик совла ложашым пуэныт. 8 ияш сорла дене тӱредаш, кылта пидаш, сусла-влакым шогалташ, 11 ияш солаш тунемым. Авай тӱредеш, а ме полшена, отылым солена, телылан вольык пукшаш чумырена ыле. 1954 ий марте пеш неле лие, киндым ышна коч. Тыге ме Сеҥымаш кечым вашлийна. Ончыкыжо илыш тыныс лийже, икте-весе дене келшен илаш пуйырыжо! Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Лидия Васильевна Веткинам ме уста тӱрлызӧ семын палена. Тудо кумло ий утла акрет годсо марий тӱрым тӱрла. Ятыр конкурсышто шке вийжым терга, Марий кундемым тӱнямбал кӱкшытыштӧ чапландара. 2009 ийыште Лидия Васильевна тӱвыра да сымыктышыште тыршымыжлан «Йыван Кырля 1909-2009» медаль дене наградитлалтын. 2011 ийыште Россий Федераций Правительствын «Душа России» премийжым налын. 2011 ийыштак «Жизнь, расшитая на холсте» выставкым чумырымыжлан Марий Эл Республикысе И.С.Палантай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лӱмым сулен. Лидия Васильевна Шернур район Тамшэҥер ялыште шочын-кушкын. Лажъял школышто шинчымашым налмеке, ЙошкарОласе медучилищыште медсестралан тунемын. Шернур посёлкысо рӱдӧ эмлымверын терапий отделенийыштыже 30 ий пашам ыштен. – Тошто тӱрым тӱрлаш кӧ туныктен? – Изи годым карта (вафельный) солыкыш тӱрленна. Акрет годсо тӱрым иктаж кумло ий ондак ышташ тӱҥалынам. Ончыч спорт дене пеҥгыде кылым кученам, ече дене ӱчашымашке коштынна. А вара профсоюз пытен кайыш, да таҥасымаш-влакат йомаш тӱҥальыч. Чон аламом ышташ, ала-кушко каяш йодын. Тунам кидпашам ышташ пижым. Мондалташ тӱҥалше, йомшо тӱр-влакым ышташ кумылаҥым. Авам Елизавета Тимофеевна Волкова акрет годсо марий тӱрым тӱрлаш туныктен. – Икымше кидпашада могай лийын? – Ты пашам тачат аралем. Тиде – шымакш. А вара Параньга район Пумарий почиҥгаште илыше мӱндыр ковам деч тошто марий вургемжым конденам. Тувыржым, шовыржым, кум лукан шовычшым, шымакшыжым шымлен, уэмден, шканем тӱрленам. Шийаршаш, ший ӱштӧ, оҥылаш йымал сӧрастарыш, кидйолва – чылажымат шкеак ямдыленам. – Икымше гана могай конкурсышто мастарлыкдам тергенда? – Тувыр-шовырым, шовычым ыштен шуктымеке, 2000 ий 7 апрельыште тӱвыра да сымыктыш колледжыште марий вургем конкурс эртаралтын. Тунам мыйым гран-при дене палемденыт. Вара солыкым, ӱстелшартышым, ӱштым тӱрлен, ятыр конкурсышто лийынам, шуко вере ужын-коштынам. 2019 ий 25 июнь гыч 25 август марте калык прикладной-сымыктыш тоштерыште «Кайыккомбо кашта» выставкем лийын ыле. – Марий тӱрыштӧ – пеш шуко тамга. Тудо мом-гынат ончыкта. Тидланат авада туныктен коден? – Авам каласкален, шукыжым Евсеев лӱмеш тоштерын научный пашаеҥже Н.А.Большова ойлен. Тудо шымлыме пашаж гыч тамга-влак дене палдарен. Тоштер гыч шовычым арня жаплан конден, тамгам ончен тӱрленам. Умбакыже 8 майыште лекше газетыште лудса. lenta mustaeva top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Мыйым Майтена Байрамова икымше ужмаштак ӧрыктарыш. Пӧртышкышт миен пурымем годым, кидешыже «Чолман» газетым кучен, шинчалык деч посна лудын шинча ыле. Шоналтен ончыза, тений 24 мартыште 96 ийым темышаш ӱдырамаш шинчалык деч посна лудеш! Тыгат лиеш улмаш. Кӧн эргыже улмым каласышымат, аважын сын-кунжо эргыж дене уло маншыла, ӱмбакем тӱткын, кӧ да могай улмым рашемдаш тыршен ончале. Тыгай шинчаончалтыш туныктышо-влакын лиеш. Мутем чынак туныктымо пашан ветеранже М.Б. Байрамова нерген лиеш. М.Б. Байрамова мемнан Красный Октябрь тӱҥалтыш школышто 1941 ий 15 август гыч пашам ышташ тӱҥалын. «1937-1941 ийлаште Эльян педучилищыште тунемым. Согыш тӱҥалме ийыште Октябрь тӱҥалтыш школыш пашам ышташ колтышт. Мый элым аралаш кайыше Асылгарай Комурбаевым алмаштышым. Самырык ӱдыр ыльым. Опытем уке, 4 классым шкетлан туныктыман. Опыт гына мо? Туныкташ книга, возаш тетрадь, перат, чернилат уке ыльыч. Кӧн тошто книгаже лийын, корно коклаш возен. А чернилам шӱч гыч ыштен тӧченна. Телым школышто йӱштӧ, олташ пу уке. Шыжым-шошым тунемше-влак дене шурно кылтам нумалаш, пырче погаш, кеҥежым шӱкшудым кӱраш коштынна. Йоча-влак пӧртыштӧ шужен ынышт шинче манын, пасу воктен кочкаш шолтат ыле. Тушто изижат-кугужат мӱшкырыштым теменыт. Изи йоча-влакат кертмышт семын аваштлан полшеныт, вет согыш тӱҥалтыштак шуко йоча ача деч посна кодо. 1941-42 ийлаште 36 ӱдырамаш, 3-4 пӧръеҥ - нуныштат я черле, я инвалид - ыльыч. Южгунам мӧҥгӧ пашажым ыштыде толшо йоча ӱмбак ончалат, а тудо вуйым сакен шога. Шкежат савырнет да, тудым чаманен, шинчавӱдым ӱштылат. Согыш пагыт неле ыле», - каласкалыш Майтена кокай. Неле гынат, чыла йӧсылыкым сеҥен, 1946 ий марте ялысе йоча-влакым туныктен. Умурак паваймыт дене илен. Сарыш кайыше Умурак павай Калеза кокайлан возымо серышыштыже эре тудын нерген йодыштын. 1946-48 ийлаште Майтена Байрамовна Анач школышто тӱҥалтыш класслаште туныктен. Тиде ийынак Лапкашор ялыш Тимиргази Тимербаевич Тимирбаевлан, сар гыч пӧртылшӧ офицерлан, марлан лектын. Тулеч вара 1972 ий марте, пенсийыш кайымеш, Лапкашор школышто тыршен. Майтена Байрамовнан шольыжат, Илья Байрамович, Анач кандашияш школышто завучлан ыштыш. Районышто пагалыме туныктышо. Майти акаже Казаньыште медучилищым тунем пытарен, фронтовой госпиталь дене пырля Берлин марте шуын. 1945 ий деч варат эше вич ий Берлиныште служитлен. Тушто Башкирий гыч улшо офицерлан марлан лектын. Ешараш лиеш, кызыт Благовещенск оласе школышто туныктышылан ыштыше, мурызо семын палыме Роман Мусагитов - Маня шӱжаржын уныкаже. Темыргазе павай ден Майтена кокай 4 эргым да 2 ӱдырым ончен куштеныт. Ынде икшывышт шкештат шукертак коча-кова лийын шуктеныт. Майтена кокай поян айдеме: 14 уныкаже да 15 кугезе уныкаже улыт. Кокай Женя эргыже да шешкыже пелен ила. А 90 ийым темымеш, шкетынак (Темыргазе павай 1980 ийыште колен) ушкалым, шорыкым, юто-вусым ашнен. «Тарванылат гын, илет. А ушкал, шорык верыште шинчаш эрыкым огыт пу, садак тарватат. Ломыж шогаш тӱҥалыт гын, пошкудо-влак ончылно вожылмаш», - ойла шоҥго ӱдырамаш. Кеч-кӧнат пиалан жапше уло. Тиде - самырык пагыт. Майтена кокайын мӧр пагытше Илиш район Красный Октябрь ял дене кылдалтын. Неле улмаш, чияш да кочкашат ситен огыл дыр, но тиде жапшым эн пиалан семын шарналтен да йочаже-влакланат чӱчкыдын каласкален. Сагынымыж годым «Эх, саде Октябрьыш миен, икте декат ом пуро гынат, ялым савырнен, Тукмат корем дене каен, тумержым ончен лектын, пӱя вӱдшӧ дене шӱргем шӱялтен толаш ыле» манме шомакшым алят колаш лиеш. Пиал вет пеш кугу ок лий. Но тиде изи гына пиалымат уло чон дене ужын, тудлан куанен моштыман. Майтена Байрамовнан йодмыжым шуктен, Женя эргыже Октябрь ялышкат унала конда. Тунам тудо, чалемше тунемшыже-влакым ужын, уэш самырык жапышкыже пӧртылеш. Ф. БАЙТУКОВ. Илиш район. Снимкыште: М.Б. Байрамова кызытат газетым шинчалык деч посна лудеш. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Макмат ял У Торъял районын кечывалвел могырыштыжо, Токтарсола деч Советский район Кукмарий ялышке вик кайыме корно ӱмбалне верланен. Кукмарий марте кум меҥге лиеш, Токтарсолашкат – кум меҥге. Кок вережат школ уло. Сандене нине ялласе икшыве-влак я Кукмарийыш, я Токтарсолашке тунемаш коштыт. Кодшо курымын 30-50-ше ийлаштыже Советский районысо ты кундем пӱтынекак У Торъял районышко пурен. Мыйын 6-шо классыште Йошкар Памаш кандашияш школышто тунемме пагытыште уло классге тиде ял воктенысе вершӧр гоч Кукмарийышке Совет Ушем Герой А.Н.Громов дене вашлияш поход дене миенна ыле. Элеволко ялысе тӱҥалтыш школышко йӱдлан шогалынна. Сандене тысе вер йоча годсо шарнымашеш кодын. Тышке толаш кумыл эре лийын. Шонымашем 50 ий гыч шукталте. Сылне ял Сергейсола деч Макмат ял меҥгат пеле тораштырак, кӱкшакарак верыште шинча. Воктенже, шола могырышто, – иктаж пел километр лопкытан чара вер. Туштак куэр да тӱрлӧ пушеҥган изи чодыра Пактек ял могырышко шуйналтеш. Тиде яра вер яллан йоҥгыдылыкым ешара. Ялын пурла, кӱкшакарак велныжат куэрла кушкеш. Урем могыр гыч ончымаште тудат пеш моторын коеш. Адакшым куэр ялым йӱштӧ мардеж, поран деч авыра. Ял ик уреман. Покшелныже кукшо корем уло, тудо Макматлан ямым пурта. Ялын кужытшо – иктаж пел меҥге. Уремыш тыгыде кӱм шарыме. Тӱрлӧ тӱсан чия дене чиялтыме палисадан сурт-влак моторын койыт. Икмыняр пӧрт у, шукерте огыл ыштыме. Ялыште шукертсекак вӱдпуч улмым ончыктышо колонко-влак койыт. Газым пӧртлашке мланде йымачын пуртымо. Макым шуко Ӱденыт улмаш Ял тӱреш машинам шогалтен, урем дене ошкылаш тӱҥалмем годым тӱр гыч кокымшо пӧрт капка изишак почылто. Вуйышко шовычым пӱтыралман ӱдырамаш койо. Тиде ялыштак шочын-кушшо 51 ияш Валентина Богачёва мый денем кутыраш тӱҥале. Ялын Макмат лӱмжӧ нерген ала-кушто колмыжым ойлыш. Пуйто ик марий тиде кундемышке толын, шканже илемым ыштен да пакчашкыже шуко макым ӱден. Тыге маке шомак гыч «макмат» мут шочын да ял лӱмышкӧ куснен. Мутланымашкына пошкудо пӧртыштӧ илыше Анастасия Ключёва ушныш. Тудат тыштак шочын-кушкын, тысе каче Иван Сергеевич Ключёвлан марлан лектын. Нуно кум эргым ончен куштеныт. Но ялыште паша укелан кӧра эрге-влак ӧрдыж верлаште илат. Анастасия ден Йыван пелашыже коктынат «Кугарня» газетым лудаш пеш йӧратат. Сандене газетнам кучен, фотографироватлалташ темлымылан ӱдырамаш куаныш веле. Корем вес могырышто шола велысе пӧрт пелен пошкудо район Кукмарий ял гыч тышке марлан толшо Клавдия Соколова ден 26 ияш Денис эргыжым вашлийым. Палыме лиймеке, Денисат газетланна войзалте. Тудо вольыкым онча, сурт сомылкам виктара. Чолга старосто Пошкудо Кугеръял гыч марлан толшо, яндар марий йылме дене моткоч ласкан, лачымын кутырышо кум икшыван Зинаида Богачёваланат Макмат пеш чот келшен шинчын. Тудо ялын старостыжлан 50 ий шогышо 72 ияш Иван Александрович Богатырёв нерген шуко поро шомакым ойлыш. Пытартыш жапыште И.Богатырёв чӱчкыдынрак черланаш тӱҥалын, но ончыч ялым тӱзатымашке кугу надырым пыштен. 40 ий утла ончычак ты кундемыште тудын тыршымыжлан кӧра ялыште вӱдпуч пышталтын. Пӧртлашке газым пуртымаштат старосто чот тыршен. Уремыш тыгыде кӱм шарыме годымат шуко «куржталын». Корным ышташ ялысе калык оксам поген. Тыштат организатор улмыжым старосто ончыктен. Ял воктене кугу пӱям ыштыме, тушко тыгыде кол-влакым колтымо годымат Иван Александрович ӧрдыжеш кодын огыл. Кызыт водонапорный башньым обслуживатлаш оза укеат, ответственныйлан старосто шотлалтеш. Мутланымынам колын шуктышыла, мемнан деке ялын «озаже» шке толын шогале. Мыйым шукертсек палыше еҥ семын шкеж деке наҥгайыш. Кудывечыште сурт сомылка дене шогылтшо Елуш пелашыж дене палымым ыштыш. Нуно 53 ий пырля илат. Ик ӱдырышт, Андрей уныкашт улыт. Чаманен каласыман, идалык утла ончыч Андрейын Ольга пелашыже ден 5 ияш Вика ӱдырышт Йошкар-Оласе пачерыштышт ик кастене ванныйыш пурымышт годым газ дене аҥырген коленыт. Тидым шарналтымеке, коктынат ойганышт, шортын колтышт… Эше И.Богатырёв мыланем мӱкшотаржым ончыктыш. Мӧҥгыш-тыжӧ пачке дене кийыше чап кагаз, таумут-влакым ончыктыш. Пеш оҥайже теве мо: куд класс образованиян тиде еҥ ончычсо «Урал» озанлыкыште инженер-строитель сомылым чаплын шуктен. Иван Речкин. Авторын фотожо-влак. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Апрель мучаште Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийыште «Марий Элысе паша династий-влак» конкурсышто сеҥыше ден призёр-влакым саламленыт. Тыгай таҥӱчашым эртараш кодшо ийын республикысе отраслевой профсоюз организаций-влак темленыт. Марий Элысе профобъединенийым вуйлатыше А.Майоровын мутшо почеш, ынде тудо еш династий-влакым иктыш кажне ийын чумырышаш. 12 участник Ты мероприятийыш Марий Турек, Шернур, Параньга, Медведево, Советский районла да Йошкар-Ола гыч 12 династий толын. Нуно, сценыш лектын, еш историйыштым радамленыт да тукым гыч тукымыш шӧртньӧ але шнуй арвер семын куснылшо профессийыштлан ӱшанле улмышт нерген ойленыт. Участник-влакын пашашт корным чоҥымаш ден автомобильный озанлык, чодыра паша, калык образований ден шанчывече, радиоэлектронный промышленность да почто дене кылдалтыныт. Кажне еш династийын паша стажше 60 гыч 930 ий марте погына да ятыр тукымыштым авалта! … 212 ий стажан Кутузовмыт тукымышто ныл тукымын педстажше 212 ийыш погына. Ты династий дене Кугу Пумарий школышто 20 утла ий пашам ыштыше Вероника Ивановна Веселова палымым ыштыш. Тудын Татьяна шӱжаржат тыштак тырша. Туныктышо корным эн ончыч чӱчӱшт, Николай Семёнович, ойырен налын. Тудо 1938 ийыште Шернур педучилищым тунем лектын. Кугу Отечественный сар гыч пӧртылмеке, Элпанур школыш географийым туныкташ колтеныт. Вара Лажмарий йочапӧртын, Элпанурысо шымияш школын директоржылан тыршен, тыгак Косолоп районысо «Путь Сталина» райгазетын секретарьже лийын, Кугу Пумарий школышто 1960-1973 ийлаште пашам ыштен. Пелашыже Мария Никитьевна Элпанур, Памашъял, Вочарма, Олор да Кугу Пумарий школлаште тӱналтыш класслам туныктен. Вич шочшым ончен куштеныт. Саша эргышт Советский район Кадам, Килемар район Кого Шудыгуж да Параньга район Кугу Пумарий школлаште англичан йылмым туныктен. Пелашыже Любовь Ивановнан педстажше – 37 ий. Николай ден Геннадий йыгыр эрге-влакын ӱмырышт кужу лийын огыл, но шашке дене спорт мастерыш шуыныт. Николай Семёновичын Галина ден Людмила ӱдыржӧ-влакат образований сферыште тыршат. Кажныже шке пашам пӱрымашлан шотла. Тукымвожым пален, тудын йӱлажым шуктышо еш ий еда шукемже. Тичмаш материал -«КУГАРНЯ» газетыште (2022 ий 15 май). blog lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кажне еҥын илышыже – шкешотан книга. Кунамже тудо весела шӱлышан, мыскара сынан, кунамже кумылым тарватыше, шонкалаш таратыше. Илышын книгаже ятыр историян, тӱрлӧ сюжетан. Южгунам иктаж-кӧн пӱрымашыжым пален налат да ӧрат: тыге лийын кертеш мо? Эше кузе кертеш улмаш! Александра ден Анатолийын вашлийме историйыштат моткоч оҥай. – 11 классым тунем пытарыме деч вара пырля тунемше ӱдыр-влак дене мыят Морко эмлымверыш медосмотрыш миенам. Ик омса воктеке толын шогална, а тушто – черет. Воктенак – кок рвезе. Нуно мемнан дене палыме лияш тыршат. «Могай йыгыжтарыше-влак улыт», – шонем семынем. Иктыже мый денем кумылын мутланаш пиже, кушеч улмемым йодо. Мыйже вашештем: «Арын гыч..» Тиде рвезе Шеҥше гыч улмаш, Арыныште тудын родыжо-влак илат. Тыге, икте-весе дене икмыняр жап мутланымеке, врач деке пураш черет толын шуо. Варажым чыланат шке пашана дене кайышна… Саде рвезе дене вес гана Йошкар-Олаште уэш вашлийына манын, тунам кӧ пален? – шыргыжалын каласыш Александра. Вашке Александра Марий кугыжаныш университетыш марий да руш йылме филологий пӧлкашке тунемаш пурен. Студент пагытыште ӱдыр Марий тӱвыра рӱдер пеленысе студент театр ден бард-клубыш кошташ тӱҥалын. Репетиций годым Александра дене студент театрыш коштшо ик чолга рвезе палыме лиеш. «Лӱмем Александра, Арын гыч улам» манме вашмут пӱрымашын пӧлекше гае лийын: кок ий эртымеке, Анатолий ден Александра уэш вашлийыныт. Анатолий Алексеев МарГУ-што историклан тунемын. Тудо келшыме ӱдыржын илыме тӱшкагудыштак илен. Кокымшо гана вашлийме деч вара ӱдыр ден рвезе тетла ойырлен огытыл, студент пагытышт пырля эртен. Ончылно – сӱан, еш илыш да икшыве-влак. – Сӱан манмаште, мый Анатолийлан кум гана марлан каенам, – манеш Александра. – «Чодыра сем» ансамбльыш коштмем годым сӱан куштымашым шынденна. Мыйым оръеҥлан ойырышт, а качын рольжым нигӧлан модаш. Репетиций-влак тунам «Автодор» полатыште эртаралтыт ыле. Туштак – студент театр. Пырля куштышо йолташ-влак тыманмеш спектакльыште модшо-влак кокла гыч кужу капан рвезым вӱден кондышт – Анатолийым. Модыш семын гынат, ончыкылык пелашемлан тыге «марлан кайышым». Икмыняр ий гыч чынже денак сӱаным ыштышна, ешаҥна. А кумшо ганаже Юмо ончылно ушненна, черкыште венчаялтме – каласыш Александра Васильевна. Кызыт Александра ден Анатолий Алексеевмыт Морко район Шеҥше селаште илат, ныл икшывым ончен-куштат. Анатолий тысе ялшотан администрацийыште специалист сомылым шукта, а Александра йочасадыште воспитательлан пашам ышта, кызытеш изи ӱдыржӧ дене – канышыште. Мийымем годым Анатолий мӧҥгыштыжӧ уке ыле, тудо чодырашке каен. Самырык еш тыштак у пӧртым чоҥа, садлан каныш кечын пӧръеҥлан паша ситышын уло. Алексеевмыт еш кызытеш кум пӧлеман изирак пӧртыштӧ ила. Тыште ныл икшыве кушкеш: кум эрге да ик ӱдыр. Кугуракышт, Гриша, кудымшо классыште тунемеш, Виктор – кумшо классыште. 6 ияш Иван йочасадыш коштеш, а изи Анюта эше идалыкымат темен огыл. Кугурак эрге-влак изи годсек тӱрлӧ конкурсышто мастарлыкыштым ончыктеныт. Гриша ден Витя В.Колумб, С.Чавайн, М.Казаков лӱмеш лудмашыште икмыняр гана икымше верым налыныт. Александра эргыже-влакым конкурслан шукыж годым шкеак ямдылен, кызыт ныл икшыван авалан тидым ышташ, мутат уке, нелырак. Садлан ынде туныктышо-шамыч рвезе-влакын мастарлыкыштым умбакыжат нӧлташ тӱҥалыт манын ӱшаныме шуэш. Ныл икшыве, кажныжын – шке койышыжо. Кеч-могай ситуацийыште нунын дене тӱрлӧ семын мутланен моштыман дыр. – Икшывем-влакын койышышт тӱрлӧ гынат, мый кажне дене эн ончычак порын мутланем, кумылыштым савыраш тыршем. Кокланже пеҥгыдынрак ойлымат кӱлеш. Но нуно мыйын кумылемым шижын моштат, йӱкем гычак чыла умылат. Иктаж шерге модышым йодыт гын, ме пырля каҥашена, оксам чын кучылташ тунемына. Йочан койыш-шоктышыжым паша дене пеҥгыдемдаш кӱлеш. Тыште ачан рольжо моткоч кугу. Тудо эрге-влакым колым кучаш наҥгая гынат, йоча каныш але модыш гоч пӧръеҥ сомылым ышташ тунемеш. Моло пӧръеҥ пашаштат тыгак. Ӱдырамаш утларакше усталыклан туныктен керте, – манеш Александра. Александра Васильевна кидпашалан моткоч мастар: пидеш, тӱрла, урга… Эргыже-влаклан кажне ийын У ий пайремлан тӱрлӧ вургемым шкеак ышта. Кызыт мийымем годым пингвин вургемым ямдыла ыле. Аваштын ургымо костюм-влакым йоча-шамыч уло кумылын чиен ончыктышт. Александра тыматле койышан, поро. Очыни, тыгай еҥак веле сай туныктышо лийын кертеш. Мӧҥгыштат, пашаштат. Тидын шотышто Александра Васильевна тыге каласыш: – Йоча-влакым туныктет гын, йоча семынак шонен моштыман, кокланже нунын семынак койман. Йоча мультфильмым йӧрата, тугеже тусо чыла геройым палыман: кузе нуно чият, могай койышан улыт, мом ыштат. Тыге гына изи-влаклан йолташ лияш куштылгырак. Тыгодымак йочалан пример да чыла шотыштат мастар лийман: сӱретчат, мурызат, йылмызат… Йоча мемнам ончен тунемеш. Тылеч посна икшыве-влаклан йыр улшо кумдыкым кӱлеш семын келыштарыман. Мутлан, йочасадысе группылаште мый йомакысе герой-влакым сӱретленам. Кажне сӱретым ыштымем годым йоча-влакын ийготыштым шотыш налынам. Тыге изиэм-влаклан йомак тӱняште улмыштла чучеш. Творческий шӱлыш нерген ойлаш гын, Анатолийынат мастарлыкшым палемден кодыде ок лий. Тудо Шеҥше тӱвыра полатысе ансамбльыш коштеш, мура, тӱрлӧ рольым сайын чоҥа. Йочасадыштат Йӱштӧ кугыза лияш тудымак йодыт. Александран ойлымыжо почеш, студент пагытыште тӱрлӧ кружокышто мастарлыкым шуарымаш арам лийын огыл. Чыла тиде моштымаш Алексеевмытлан йоча-влакым воспитатлыме годымат, илышыштат моткоч кӱлешан. Александра дене шуко жап чон почын мутланышна. Ава семын тудо кажне икшывыж верч тургыжлана, нунын ончыкылыкышт нерген шонкала. – Такшым ялыште илаш сай. Яндар юж, пӱртӱс… Йоча-влаклан лектын куржталашышт йӧнан. Кочкышым пакчаште ончен куштена. Икшывына-влак сурт кӧргӧ пашам ыштылаш полшат. Модашат нунылан ялыште сай. Вашке уремеш лум курыкым ыштена, тек йоча-влак мунчалтат. Тораштак огыл коча ден кова илат, нунат мыланна моткоч полшен шогат. Ик ситыдымаш: йоча-влакын мастарлыкыштым нӧлташ йӧнна шуко огыл. Мутлан, оласыла мемнанат англичан йылмым туныктышо але иктаж дзюдо кружок лиеш гын, сай ыле… Анатолий ден Александра Алексеевмытлан чыла порым да сайым тыланыме шуэш. Тек икшывыда-влак тендам эре куандарат, тек чыла шонымашда шукталтыт. Тек тендан илыш книгада пиалан историй-влаклан поян лиеш! lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Уфа оласе Рушарня марий школышто октябрь тылзе пеш оҥайын эртыш. Кажне рушарнян тӱрлӧ мероприятий-влак лийыч. Эн ондак сулло туныктышо да кидпаша мастар М.П. Кутлусатов дене вашлиймашым эртарышна. Тунемше-влак тудым сылне почеламут да муро дене саламлышт. Вашлиймаште Михаил Павлович шкеж нергенат каласкалыш. Рушарнян эрдене Пӱрӧ район Кужнур ял гыч тудо яра кид дене огыл, пӧлек дене тольо. Михаил Павлович школлан тӱмырым пӧлеклыш, сай тыланымашым ойлыш. Тудо Уфа олаште марий йылмым да литературым тунеммылан, шочмо калыкын историйжым, йӱлажым шымлымылан, марла кушташ-мураш тунеммылан моткоч куанен ыле. Михаил Кутлусатовлан Рушарня марий школ директорын алмаштышыже В.В. Ганеева, тауштен, шарнаш кодшо пӧлекым кучыктыш. Тиде пайремыш эше вес уна - Л.С. Фатыхова, «Ош Виче сем» фольклор да этнографий ансамбльын вуйлатышыже, - толын ыле. Лира Сахибовна чыла унам пайрем дене саламлыш да тунемше-влаклан ансамбльже дене «Ӱдырым чиктымаш» куштымашым ончыктыш. Ансамбльын куштымыжо-мурымыжо уло залын кумылжым нӧлтале. Вес пайремже «Шӧртньӧ шыже» ыле. Конкурс да модмаш дене пойдарыме пайрем йоча-влаклан поснак келшыш. Школын залжым шыже тӱс дене сӧрастарышна: ӱстембалне поян пакчасаска выставкым вераҥдышна, йырым-йыр лышташ-влакым пижыктышна… Пайремым йоча-влак шыже нерген сылне почеламут корныла дене тӱҥальыч, вара Шыже озам ӱжыч. Тунемше-влак «Лышташ» да «Поҥго» кок командылан пайлалтыч. Шыже оза Л.И. Салеева дене коктын тӱрлӧ конкурсым да викториным эртарышна. Йоча-влаклан шыже лышташ гыч аршашым чумыраш, поҥго тӱшкам ойыраш, шыже вургемым писын чиен шогалаш, шыжын поянлыкшым кычалаш да палаш, мутым марлаш кусараш поснак келшыш. Жюрин пашажым кугурак тунемше-влак В. Имаев ден А. Уразбаева шуктышт. Шыже оза чылам кугу корзиҥга дене кондымо олма дене сийлыш. Эше октябрьыште Уфа олаште «У шӱлыш» район конкурс эртыш. Тушто Рушарня марий школышто 3 группышто тунемше Г. Мадиярова усталыкшым ончыктыш да ончыл верым нале. Гита ава, Шочмо Эл нерген да Мустай Каримын почеламутшым каласкалыш. Гита эше «Республикем моктен мурем!» сочинений конкурсышто вийжым тергыш да сай лектышым ончыктыш. Вашке Аван кечыже лӱмеш пайремым эртарена. Кумылда уло гын, 25 ноябрьыште 12 шагатлан чыладамат пайремыш ӱжына. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Шере пурыс – шокшым йöратыше кушкыл. Тудо теплицыште але пленко йымалне сайынрак шочеш. Нöшмым кунам ÿдыман? Росота кушмо жапым (60-70 кече) да тудым кунам луктын шындышашым палыман. Тыгак нöшмö шытен лекме пагытым (8-10 кече) шотыш налман. Южгунам нöшмö 20-25 кечат шытен лектын кертеш. Тиде южын температуржо дене кылдалтын. Ме шукыж годым ямдылыме пурыс нöшмым февраль мучаш – март тÿҥалтышыште ÿдена. Тидлан тÿрлö атым кучылташ лиеш. Ӱдышаш рокым шыжым налын кодыман. Сöрем рокым, торфым, перегной ден эҥерысе ошмам икнаре налын, пырля варен, чыла кушкыллан келшен толшо рокым ямдылаш лиеш. Ик ведра тыгай грунтыш 1-1,5 стакан ломыжым ешарыман. Рок вартышым ÿдымö деч ончыч ышташ гын, сайрак. Шере пурыслан рокым «куштылемдашат» лиеш. Тидлан торфан вартышыш вермикулитым але тыгыдемдыме пенопластым пышташ лиеш. Шке ямдылыме рок вартышым шокшо вÿд дене когартыман але марганцовко дене эрыктыман (10 литр вÿдлан – 3 грамм). Рок вартышыш свежа терысым, йыраҥысе рокым але ямдылалт шудымо компостым пыштыман огыл. Гибрид сорт пурыс сайын шочеш. Нöшмым специализироватлыме кевытлаште налман. Саска гыч налын, шке ыштыме нöшмö денат чапле саска шочеш манын ида вучо. Нöшмым 1-1,5 см келгытыш ÿдыман. Атым яндар пленко дене леведын, леве верыш шындыман. Нöшмö шытен лекмеке, росотам волгыдо верыш кусарыман. Уке гын тудо вигак шуйнен кушкеш. Росота ынже шуйно манын, тудо 8-12 шагат (шым шагат эр гыч шым шагат кас марте) волгыдышто лийшаш. Кок арня наре тыге куштыман. Икымше кечылаште йÿдымат волгалтараш темлалтеш. Могай лампе келшен толеш? Люминесцентный лампым муаш куштылго. Тыгодым тудын тулжо эн келшен толшо: тушто канде ден йошкар спектр-влакат улыт. Но тиде лампе тора гыч ок волгалтаре. Росота деч 15-35 сантиметр коклаште вераҥдыман. Металлогалогенный лампыште канде спектр уке. Тудын деч посна росота начаррак лиеш. Фитолампе шерге огыл, сайлан шотлалтеш. Но айдемын шинчажлан эҥгекым ыштен кертеш. Натриевый лампе чыла шотыштат пайдале, но акше шергырак. Накаливаний лампе ешартыш волгыдым пуашлан йöршеш келшен ок тол. Тулым ешараш фольга полша. Тидлан картонеш фольгам пижыктыман да росота шеҥгелан вераҥдыман. Кечын волгыдыжо фольгаш логалын волгалтеш гын, росоталан ешартыш тул лиеш. Пикироватлена Росотан 1-2 лышташан лиймекыже, тудым кусарен шындаш (пикироватлаш) лиеш (атын диаметрже – 8 см). Кушкылым мыняр шагалрак кучылтат, тунар тудо пеҥгыде лиеш. Пикироватлыме годым тÿҥ (осевой) вож мучашым чывыштал налаш кÿлеш. Вожым рок дене нöшмö лышташ петырнымешке урыман. Рок ÿдымö годсо гаяк лийын кертеш. Кусарен шындымеке, росоташ пöлемысе температуран шинчыктыме вÿдым шавыман. Кушкыл-влакым 1-2 кечылан пычкемыш верыш шындыман але волгыдо деч авырыман. Вара азотан удобренийым ешараш лиеш (терыс вÿд, кристалин). Но чыве терысым тиде этапыште кучылтман огыл. Росота чотак шуйнаш тÿҥалеш гын, тудым юалгырак верыш шындыза, пöлемыш яндар южым пуртыза. Укшышто ÿлыл лышташым чывыштал налаш лиеш. Тыге кушкыл 7-10 кечылан кушмым чарна да вургыжым кÿжгемда. Кунам вÿдым шавыман? Кушкыл чапле лийже манын, росоташ вÿдымат шот дене оптыман. Тидым лучо эрдене ышташ. Рок вошт нöрышаш. Вÿдым кунам оптышашым палаш манын, кушкылым шындыме рок ÿмбаке 1 см наре когартыме ошмам опташ лиеш. Ошма кошка гын, вÿдым шаваш лиеш. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Инженер-магистр, диссертацийым отличий дене аралыше самырык специалист ялыш пӧртылеш – тыгайже шагал лиеда. Да кӧлан ышташ тӱҥалеш, шонеда? Мланде пашам шуктышо амалкалче ачажым чаманен, тудлан полшаш пижеш да вара шкежак фермер лиеш. Мутат уке, вигак тыгай корным ойырен налын манаш ок лий. Юл кундем кугыжаныш технологий университетын механико-машиностроительный факультетшын магистратурыштыжо возымо диссертацийже икмыняр шот дене ялозанлык денак кылдалтын – агропромышленный бизнесыште у технологийым кучылтмо дене. Но 2013 ийыште тунем пытарыме деч вара ончыч оласе московский фирмыште ыштен. Шочмо Марий Турек кундемыш пӧртылмекыжат, кум ий «Родник» колхозын кермыч заводыштыжо управляющийлан тыршен. Тудын петырналтмекыжат, районыштак грузым шупшыктышо ик фирмыште, вара оласе чоҥышо компанийыште тӱрлӧ пашам шуктен. – Но кажне гана шочмо Китне ялыш толмеке, ачамын индивидуальный предприниматель семын йӧсланен ыштымыжым чаманен онченам. Пилорамым кучен, шудым куштен, но шкетшылан йӧсӧ лийын. Сандене мый полшаш тольым. А 2018 ийыште шкак ИП да фермер семын регистрироватлалтым. Ачамын кок вере 25 да 50 гектар мландыже ыле. Мый администраций гоч тудын деч субарендышке нальым, эше чӱчӱ 50 гектар мландыжым пуыш. Тыге чылаже 125 гектар лие. Ончыч пареҥгым шынден ончышым, тудым лукташ комбайнымат нальым. Но ак волен кайыш гын, кумыл йомо. Сандене вольыкым ашнаш шонен пыштышым. Пилорамлан келшыше станокым налын, чодыра материалым пӱчкеден ямдылышым да фермым чоҥаш пижна. Тидлан 2 миллион теҥге чоло оксам луктын пышташ логале, вет тудым тӱвыт чара верыште нӧлтымӧ, – каласыш фермер Л.В.Кибардин. Леонид Владиславовичлан ты пашам тӱҥалаш В.М.Иванов кугун полшен. Виталий Михайлович ончыч «Росагро» (кызыт «Колос») ООО-н фермыжым вуйлатен, сандене ферме могай лийшашым пален. Тушеч кайымекыже, пашаеҥ-влакым чумырен, тудак фермым чоҥен пуэн, а вара шкежак ферме вуйлатышылан ыштен. Кызыт, пенсийыште гынат, уэш тӱшка озанлыкыш пӧртылын, но ынде «Восход» колхозышто Кугу Карлыганысе фермым вуйлата. А вольыкшым фермер ончычак погаш пижын – 8 презым куштен. Еш фермылан 3 миллион теҥге грантым пуымекышт, районысо вес фермер деч 29 тунам налын. Кызыт чумыр вольыкшо – 50 вуй гын, лӱштымыжӧ – 40 вуй. Ты жапыште утларакат поген кертеш ыле, но мландыже тылеч утыжлан ок сите. Сандене мо улшыжым саемден шогымо дене серлага. Кум пашаеҥым официально куча да, шке манмыжла, официальноак пашадарым тӱла. Фермер шкежат нунылан полша, вара шкежак Марий Турекысе приёмный пунктыш шӧрым наҥгая. Кажне ушкал деч суткаште 15 литр дене шупшылыт гын, чылаже 500 литр чоло сдатла. Лачак приёмный пункт гыч толмекыже, ме тудын дене вашлийна. Но жапше пеш шыгыр ыле: «Паша дене вес районыш кудалаш кӱлеш», – мане, сандене ачаже Владислав Васильевич дене кутыралташ темлыш. Тудыжо пошкудо Китньымучаш ял вес велныла мландым дисковатла ыле. – Мый 1992 ий гычак индивидуальный предпринимательлан ыштем. Тыгайже районышто шкетынак гына кодынам докан. Мландынам, техникынам эргым дене иктеш ушенна гын, ынде мый тудлан полшем. Тыште ончылий ӱдымӧ ыле, ӱмаште дисковатлыме дене серлагыме. Тений, тырмалымеке, угыч ӱдена. Кызыт мыланна пырчат огыл, тӱҥ шотышто шудо кӱлеш. А фуражым да силосым вольыклан ме «Колос» озанлык деч налына. Олмешыже пилорамыштына йыгыме материалым але пум пуэна. Тыге ваш полшен илена, – каласыш Владислав Васильевич да, тракторыш шинчын, угыч пашалан пиже. Ачаже веле огыл, пенсионер аважат Ирина Лукияновна эргыжлан кертмыж семын фермыште полша. Манмыла, уло еш ты пашаш кычкалтын. Тидыжак эргылан ӱшаным пуа – фермер пашаштат, мер сомылым шуктымаштат. Вет Леонид Владиславович эше Марий Турек ола шотан илемын депутатшылан шотлалтеш. Ты шот гычат тудо илемыште фермерствым да предпринимательствым вияҥдыме йодышым кӱлын онча да тидым кече еда шке пашаж дене пеҥгыдемда. Юрий ИСАКОВ Снимкылаште: фермер Л.Кибардин – у пӧртшо ончылно; ачаже В.Кибардин пасушко дисковатлаш лектын; вӱта; вольыкым шогыктымо верыште. Авторын фотожо Лудаш темлена: ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ Сӱретчын сурт-печыже могайрак? Тиде кечылаште Киров область Пижан район Вӱлэҥер ялыште лияш пиал шыргыжале: унала мемнам Владимир Унженин ӱжын. Владимир Васильевич 57 лудаш… ОБРАЗОВАНИЙ УВЕР ЙОГЫН «Тиде – кугу илышыш икымше ошкыл» Марий Элым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев Йошкар-Оласе А.С.Пушкин лӱмеш 4-ше №-ан гимназийын тунемшыже-влакым Шинчымаш кече дене саламлаш лудаш… ОБРАЗОВАНИЙ УВЕР ЙОГЫН Марий Элын чапшым аралаш ямдылалтыт «Педагогический дебют-2022» всероссийский конкурсын заочно эртыше йыжыҥже мучашлалтын. Тушто усталыкым регион кӱкшытан йыжыҥыште сеҥыше-влак ончыктеныт: «Педагог—наставник» номинацийыште Григорий Глушков лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Марий сем дене марий чон кана. Волжск олаште тыгай кумыл 12 июньышто поснак шижалте: «Мы – часть России» этнический тӱвыра фестиваль жапыште тыште икымше гана Пеледыш пайрем эртен. Родына-влак марий шӱлышан пайремым вученыт. Волжскысо Рӱдӧ площадьыште келыштарыме сцене гыч Марий Эл тӱвыран сулло, Татарстан гыч толшо артист-влак выступатленыт: Светлана Осипова, «Мурпеледыш»ансамбль да молат. Тыштак гармоньчо-влакын фестивальышт лийын. Тушко Волжский, Медведево, Советский, Звенигово районла, Татарстан кундем гыч музыканче да тӱмырзӧ-влак ушненыт: Олег Бакутов, Леонид Ермаков, Эльвира Петрова, Василий Логинов, Татарстан кундем Агрыз район гыч Владимир Кибатовын вуйлатыме «Йоҥгалт, гармонь йӱк» ансамбльын вич музыканчыже, самырык гармоньчо Сергей Савинов шке возымо мурыштым, такмак-влакым йоҥгалтареныт. Кажнылан Волжск оласе администрацийын Таумут кагазшым да пӧлекым кучыктымо. Марий тӱвыра рӱдерын «У муро» вокал студийжат муркостенеч дене миен. «Марий кудо» шочмо калыкнан историйже дене кылдалтше книга, газет ден журнал-влаклан поян ыле. Верысе кидмастар Зинаида Александрован марий курчак ончерже марий ӱдырамашын вургемым ыштен моштымо мастарлыкшым почын. Погынышо марий-влакым Волжск оласе тӱвыра пӧлкам вуйлатыше С.А.Герасимова саламлен, пайремым эртараш полшымылан Марий калык конгресслан, Марий Тӱвыра рӱдерлан тауштен, ончыкыжым Пеледыш пайремым ола воктенысе пӱртӱс аланыште эртараш кӱлмӧ нерген палемден. А Юлсер оласе марий-влак «Тидым шукертак да моткоч вучена» маньыч. Палемден кодыман, пайремым эртараш марий предприниматель, Юлсер кундемыште «Надежда» аптек сетьым вуйлатыше Н.А.Кондратьева кугун полшен. Тудлан таум каласена, да куштылго огыл пашаштыже сай лектышым тыланена. Раисия Николаева. Авторын фотожо. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

18 мартыште 8 ий ончыч Крым Россий Федерацийын субьектышкыже пурен. Марий Элыштат тиде историйыш пурышо кечым палемден. Йошкар-Оласе Сеҥымашын 30-шо идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште кугу концертым эртареныт. Тыгак Марий Элыште пайрем концертым, митингым, флешмоб-влакым эртареныт. Ушештарена, 2014 ийыште 16 мартыште Крымыште да Севастопольышто илыше-влакын референдумышт лийын. Тушто йӱклымашым шотыш налын, Крым пелотром Российыш пурташ келшеныт. 18 мартыште 2014 ийыште Россий Президент Владимир Путин, Крымын министр ушемын председательже Сергей Аксёнов, Крымын кугыжаныш ушемын председательже Владимир Константинов да Севастопольын вуйлатышыже Алексей Чалый Крым Республикым Россий Федерацийын у субъектше семын пурташ договорыш кидпалыштышт пыштеныт. Кум кече гыч, 21 мартыште, Россий Президент договорын ратификацийже нерген законыш, тыгак Крым Республикым да Севастопольым РФ–ышке посна субъектше семын пуртымо Конституций законыш кидпалыжым шынден. lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шыжым шӱргӧ коваштылан поснак тӱткышым ойырыман. Кеҥежымсе шокшо кече деч вара шӱргӧ кукшо лиеш, тушто тамга-влак лектедат, сандене коваштым вӱдыжтарыме, митательный элемент дене пойдарыме да аралыме процедур-влакым ышташ жапым муаш тыршыман. Крем, маске… Шыжым косметике коваштым вӱдыжтарыше да питательный лийшаш. Шокшо игечыште куштылгырак крем дене пайдаланена гын, шыжым нугыдырак текстуран кремым кучылтман. Йӱдлан йыгыме крем нергенат мондыман огыл – тудо коваштылан кеҥеж деч вара тӧрланашыже полша. Шӱргылан сыворотко-влак пеш пайдале улыт. Шыжылан витаминан, гиалуроновый кислотан, коллагенан сыворотко-влак келшен толыт. Маске-влак коваштым питательный элемент-влак дене пойдараш полшат. Пилинг – Юалге игечыште коваште эркынрак уэмдалтеш. Садлан шӱргӧ тӱсдымӧ да кукшо лиеш. Тыгай годым пилингым ышташ пайдале. Тудо регенеративный манме процессым вияҥда, шӱргыштӧ лекше тамга-влакым пытараш полша. Ферментан пилингым ышташ тӱҥалза. Тыглай шӱргӧ коваштылан арнялан ик гана, коян коваштылан арнялан кок гана, кукшо коваште годым лу кечылан ик гана ыштыман. Гликолевый, азелаиновый, салициловый кислота-влак тыгак коваштым уэмдыме процессым вияҥдаш да тошто коваште деч утлаш полшат. Шун гыч маске Шӱргылан маскым шкеат ямдылен кертыда. Аптекыште але кевытыште кукшо косметический шуным налза, тудым изи пакетлаште ужалат. Эмалированный атыш шуным леве вӱд але ужар чай дене лугыза, маске ӱмбал гай нугыдо лийшаш. Тушко коваштыланда келшыше 2-3 чӱчалтыш эфирный ӱйым ешарыза да сайын варыза. Маскым шӱргыш йыгыза да 10 минут кучыза. Маскым мушкын колтымеке, шӱргым тоник дене эрыктыман да коваштым вӱдыжтарыше кремым йыгыман. Кевытлаште тӱрлӧ тӱсан шуным ужалат. Шеме да ошо, мутлан, коян коваштылан келшен толыт. Нойышо шӱргӧ коваштылан ужар шун дене пайдаланыман, кукшо коваште годым йошкар шуным кучылтман. Канде ден кына шун чыла тӱрлӧ коваштылан келшен толыт. Шӱргылан – эмшудо Вӱдыжгӧ ванный-влак чыла тӱрлӧ коваштылан келшен толыт. Нуно коваштым сайын эрыктат, пор-влаклан почылташ полшат. Кукшо коваштан еҥ-влаклан тыгай ванныйым арнялан ик гана ыштыман, а коваште коян гын, арняште кок-кум ганат ышташ пайдале. Кок кугу совла коштымо эмшудыш (висвис, шалфей, лопшудо вож) кок литр шолшо вӱдым ешарыза, атым петырыза да пел шагат шинчыктыза. Тылеч вара вартышым уэш шолаш пуртыза да изи тазыш опталза. Тыгай вартыш ӱмбалне шӱргым 10-15 минут кучыман. Шокшо вӱд дек шӱргым чот чак лишемдыман огыл. Уке гын тыгыде вӱргорно-влак пудешталт кертыт. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Илалше ийготан граждан ден инвалид-влакым кужу жап ончымо системе шотышто проектым Марий Элын чыла олаж ден районыштыжо кумдаҥдат. Тидым 16 ноябрьыште республикышкына паша дене толын коштмыжо да регионым вуйлатыше Юрий Зайцев дене мутланымыж годым Россий Федерацийын паша да социальный аралымаш министржын икымше алмаштышыже Ольга Баталина увертарен. Марий Элыште илалше еҥ ден инвалид-влакым кужу жап ончымо системым ыштыме шотышто пилотный проектым илышыш тений гыч пурташ тӱҥалме. Кызыт социальный услугым вич муниципалитет гыч 200 утла граждан налеш. Шушаш ийын системым чыла олаште да районышто пуртат, да тушко 2 тӱжем марте еҥ ушнен кертеш, палемден О.Баталина. Ю.Зайцев кӱлешан улмыжым шукертак пеҥгыдемдыше тиде социальный мере дене пайдаланаш кумылан еҥ-влакын шуко улмышт нерген каласкален. «Мыланем социальный блок – ик эн ончыч решатлаш палемдыме задаче. Президентлан лачшымак тиде программе нерген радамленам, тудо улмыж деч посна эше вияҥже манын йодынам. Программе посна тӱткышым йодшо еҥ-влаклан моткоч пайдале да кӱлешан», – манын регионым вуйлатыше. О.Баталина марий мландыш пагален ӱжмылан тауштен да республик кучемын социальный аланым вияҥдаш, тӱрлӧ проектым илышыш чолган пурташ тыршымыжым палемден. «Республикын кум ияш бюджетше социальный пашашке виктаралтын. Чыла обязательстве шукталтеш, тыгодымак республикын пилотный проектлаште чолган ушнымыжым ужына. Социальный политике илалше ийготан граждан ден инвалид-влаклан ик эн ончыч тӱткышым ойырымо да полшымо паша дене кылдалтын, сандене тыште у инструмент ден йӧн-шамыч кучылталтыт. Нуно моткочак кӱлешан улыт, молан манаш гын калыкын илышыжым сай велыш вашталтат. Те президент деке, Паша да социальный аралымаш министерствыш йодмаш дене лектында. Проектым 2023 ийыштат шуйымо да республикын чыла олаж ден районыштыжо кумдаҥдыме нерген тӱҥалтышда дене келшыме. Шушаш ийын тыгай полышым налше граждан-шамычын чотышт палынак кугемеш», – манын О.Баталина. Марий Элыште 2022 ийыште кужу жап ончымо системым ыштыме шотышто проектым илышыш пурташ федеральный бюджет гыч 55 миллион утла теҥгем ойырымо. Кызыт социальный обслуживанийын лӱмын ямдылыме пашаеҥже-влак 210 еҥым мӧҥгыштышт да 137 гражданым стационар организацийлаште чылт яра ончат. Системым илышыш пуртымо дене республик социальный веле огыл, тыгак экономический пайдам налеш, молан манаш гын у паша вер-влак лектыт, да налог базат кугемеш. Пилотный проектым илышыш пуртымо йӧн-влакым да социальный пашам шуктымашке виктаралтше моло йодышым Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев ден Россий Федерацийын паша да социальный аралымаш министржын икымше алмаштышыже Ольга Баталинан эртарыме совещанийыште лончылымо. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ Кучем калыкше верч тырша 11 июньышто Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеев Йошкар-Оласе Пролетарский уремыште чоҥен шуктыдымо пӧртын йӱлымыж шотышто оперативный совещанийым эртарен. Правительстве лудаш… КУЧЕМЫШТЕ «Волгенче» – талантан йоча-влаклан рӱдер «Волгенче» – талантан йоча-влаклан рӱдер Марий Элым вуйлатыше талантан йоча-влаклан регионысо рӱдерын попечитель советын икымше заседанийжым эртарен. «Волгенче» – лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Ӱшанымат сулаш тӱҥалыт 15 ноябрьыште Йошкар-Олаште Марий Эл Республикын шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынжын кумло кокымшо сессийже эртен. Заседанийыште регионым вуйлатыше Юрий лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Россий ФСИН-ын Марий Элысе управленийжын уголовно-исполнительный инспекцийже шукерте огыл совещанийым эртарен. Тушто тений 9 тылзыште ыштыме пашам иктешленыт. Совещанийым ты управленийын начальникше И.Третьяков вӱден. Тений уголовно-исполнительный инспекцийын учётшо гоч Марий Элыште илыше 3200 еҥ эртен, нуным судитлыме, но эрык деч посна кодымо верлаш вераҥдыме огыл. Тиде показатель ӱмашсе гаяк кодын. Нине еҥ-влакын калыкыште шкем кузе кучымыштым 49 инспектор терга. Кажне инспектор судитлыме 44 еҥлан мутым куча, Йошкар-Олаште гын тиде показатель кугурак. 1300 еҥ условный судимость дене учётышто шоген, нунын коклаште — ийготыш шудымо 20 подростко. 330 еҥлан обязательный пашам да 443 еҥлан исправительный пашам ыштыкташ суд пунчалым луктын. Законым пудыртымылан мут кучымо шотышто мӧҥгысӧ арестым тений шагалрак еҥлан пуымо — суд 56 тыгай пунчалым луктын. Эрык деч посна кодымо верла гыч условно-досрочно лекше 327 еҥым инспектор-влак идалык мучко тергеныт. Нунын кокла гыч иктыже, эрыкыш лекмекыже, кокымшо кечынак законым пудыртен (шолыштмаш). Но сай примерым ончыктышо еҥ-влак шукырак улыт — чын корныш шогалше 1570 еҥым учёт гыч кораҥдыме. УФСИН вуйлатышын ойлымыж почеш, судитлыме еҥ-влак законым пудыртымылан уэш эрык деч посна кодымо верлаш ынышт логал манын, нунылан социальный полышым пуыман. Мутлан, паша верым кычалмаште, документым оформитлымаште, медобслуживанийым налмаште, психологий могырым консультацийым пуымаште полыш утларак кӱлеш. Индеш тылзыште республикыште инспекций учётышто шогышо 700 еҥлан тыгай полышым пуымо. Совещанийыште тыгак личный составын служебно-боевой подготовкыжо да воспитатлыме паша, тыгак судитлыме еҥ-влак дене психологический пашам виктарыме, инспекций-влакын пашашт шотышто йодыш-шамычым рашемденыт. Идалык мучаш марте ыштен шуктышаш пашам палемденыт: элгӧргӧ паша орган-влак дене пашам пырля виктарымаште кылым эшеат пеҥгыдемдаш, электронный мониторинг системе дене пайдаланымашын лектышыжым кугемдаш. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шошо шӱлышан южышто ече дене таҥасымашын посна ойыртемже уло. Пӱртӱсыштӧ кайык чогыматыме йӱк вияҥеш, кече шокшыжым ешара, лум пешкыдемеш - шӱшкен чоҥештыше ечетым виктарен гына сеҥе!7 мартыште Кульчубайысе «Старт» спорт лагерьыште ече спорт мастер Д. Тимиркаевым шарныме лӱмеш таҥасымаш теният пеш оҥайын эртыш. Тӱрлӧ ийготан ечызе-влакым чумырен, тыште тыгай таҥасымашым кажне ийын пайремыш савырат. Таҥасымашым почмо годым ечызе-влакым район администрацийым вуйлатыше П.В. Трапезников саламлыш. Школышто тунемше-влаклан кажне тӱшкалан ечыгорнышто посна стартым пуышт. Тыгак кугурак ийготан ӱдыр-рвезе да ече спортын ветеранже-влак чолгалыкыштым ончыктышт. Изи йоча-влакын сеҥаш тыршыме кумылыштым ӧрын да куанен ончаш веле кодеш. Таҥасаш тӱҥалме годым ечыгорно тайыл могырыш кая, да эше шошо мардеж тупышко пуа - тыгодым изи ечызе-влак лум ӱмбач пуйто куштылго пун гай чоҥештен каят. А мӧҥгешла финишыш толмо годым мардеж, ваштареш пуэн, чактараш тырша, «пун пырче-влакым» ечыгорно гыч луктын шуышаш гай толаша. Но изи ӱдыр-рвезе-влак ындыжым мардежым сеҥен кертше йошкар ӧрш гай койылдат, кидышт-йолышт дене талын шӱкалын, капышт дене талпыналтын «ийыт»… Таҥасымашым эртарыше да кызытат ечыгорныш лекше тренер ден ветеран-влакымат ушештарыде ок лий. Тиде ончычсо тале ечызе-влак Л. Байрамов, Р. Шайбаков («Старт» лагерьын вуйлатышыже), Лидия ден Николай Мусагитдиновмыт (Кульчубай), С. Яшпаева (Тынбай), В. Апсаликов (Чорай), Марианна ден Алексей Пасечникмыт (Кемий), Ю. Айгузин (Соказа) да молат. Сулен налме канышыште улшо-влакат эше ӧткыр да чулым улмыштым ончыктышт. Илышыште кеч-могай корнат тунам шуйна, кунам кугурак тукым шке койышыжо да пашаж дене самырык-влаклан примерым ончыкта. Мишкан район. Авторын фотожо-влак. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

В.М. Васильев лӱмеш йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше институт Марий тиште кече вашеш шерге пӧлекым ямдылен. Шукерте огыл тыште лу томан «Марий мутерын» ешартыш томжым ыштен пытарыме. Мутерым возымаште профессор И.С.Галкин, институтын пашаеҥже-влак А.А.Абрамова, Р.С.Романова, М.Т.Ипакова, Г.А.Эрцикова тыршеныт. Редактор пашам С.С.Сибатрова ден О.А.Сергеев шуктеныт. Томым ямдылыше-влаклан институтын поян картотекыже, диалект ден термин мутер-влак, марий диалект нерген южо шымлымаш материал ӱшанле негыз лийыныт. Венгр йылмызе Ӧ.Бекен индеш томан «Марий йылме диалект мутерже» поснак кугу полышым пуэн. Рукопись чылаже 1100 утла лышташан, тудо 7500 наре статьям уша. Савыкталташ ямдылалтше ешартыш томышко «Марий мутерын» лу томышкыжо тӱрлӧ амал дене логалдыме шомак ден тудын формыжо-влак пуреныт. Нунын дене пырля лу томыш пурышо мутымат шагал огыл ужаш лиеш, тыгодым мутын ондак ӧрдыжеш кодшо значенийжым почын пуымо. Автор-влак пашам ыштымышт годым «Марий мутерын» чоҥымо радамжым тӱрыснек эскереныт. Туге гынат ешартыш томын икмыняр изи ойыртемже уло. Иктыже – умылтарыме шомакын синонимжым лийме семын тичмашын пуымо, кӱлешлан шотлымо годым эсогыл диалект мутымат синоним семын палемдыме. Весыже – тӱҥ шомак пелен келшен толшо курыкмарий мужырым эреак ончыкташ тыршыме. Тыгодымак йылме пример ситыдымылан кӧра составной глагол ден кӱэмалтше ойсавыртышым шагал пуртымо, тыгак иллюстраций чӱдылык шижалтеш. Мутерысе посна статьям налаш гын, тудат ончычсо радам денак чоҥалтын: ондак тӱҥ шомак лӱмдалтеш, вара рушла кусарымаш ден ыҥ умылтарымаш пуалтеш, умбакыже шомакын муткылдыш ден предложений кӧргыштӧ кучылталтмыже пример дене пеҥгыдемдалтеш (кажне примерым рушлашке кусарыме), вара тӱрыс статья але посна значений почеш синоним-влаклан ссылкым ыштыме, пытартышлан (улмо годым) фразеологизм ден составной глагол-влакым пуртымо, нунымат умылтарен кодымо. Ешартыш томым кызытсе орфографий дене ямдылыме. Ӧ. Бекен диалект материалжымат марий графикыш кусарыме. Лач южо синонимым ончыктымо годым веле кызытсе орфографий деч икмыняр кораҥме, нуным савыкталтше томлаште возымо семынак кодымо. Мутат уке, ешартыш том марий йылмын мутвундыжым утларак пойдара. Молан манаш гын тыште изи огыл верым шагал вашлиялтше да йӧршын палыдыме мут-влак, тыгак у шомак-влак налыт. Ешартыш том чыла гаяк марий еҥлан – школышто да вузышто тунемше ден туныктышо, газет ден журналлаште, савыктышлаште, радио ден телевиденийыште ыштыше пашаеҥ, марий йылме ден тӱвырам шымлыше-влаклан, молыланат — пеш пайдале лиеш. Тудо лишыл жапыште ош тӱням книга семын веле огыл, электрон йӧн денат ужеш, очыни. Автор: С. Сибатрова, Материалым «Марий Эл» газетын сайтше гыч налме кечым иктешлен Тиште кече Йолташ-влаклан палдараш Шонымашым ешараш Отменить ответ Имя * Email * Комментарий Δ Тыгак тыланда келшен кертеш Кечышот. 23 пеледыш (июнь) Пеледыш тылзын 23-шо кечыже. «Колумб лудмаш» шанче–практик конференций Йошкар-Олаште эрта Конференцийысе материал-влак негызеш организатор-влак шанч сборникым савыкташ шонат. Кечышот. 13 октябрь (шыжа) Мо дене тиде кече шарнымашеш кодын? Могай лӱмлӧ еҥ шочмо кечыжым палемда? Тидын нерген «Кидшер» интернет-журналын материалыштыже. Савыктыш нерген Рекламе Редакций Сайт нерген Проектлан полыш Лийза мемнан дене пырля Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+

Армийыш кайыме жапым кажне рвезын илышыштыже посна йыжыҥ семын ончыман. Тиде татым кажныже куанен я ойгырен вуча. Чынак, шочмо элым аралаш кайыше нарашта рвезе армийыште гына чын пöръеҥыш савырна, кап-кылжым пеҥгыдемеш гына огыл, а тӱняончалтышыже, илыш умылымашыже вашталтыт. Южо самырык еҥ, службым эртымеке, мöҥгö пöртылеш гын, весе туштак контракт почеш кодеш. Теве Кужэҥер район Шӱдымарий ялын эргыже Сергей Савельев Владикавказ ола воктене верланыше мотострелковый частьын миномётный батарейыштыже 7 ий служитла. Сергей – взвод командирын алмаштышыже, отделенийын вуйлатышыже. Теве 9 Майлан Сергейлан старший сержант званийым пуэныт. Рвезе военный корно дене кайымылан ик пырчат огеш öкынö. Школышто тунеммыж годымак ача-аважлан «Армийышке каем гын, туштак служитлаш кодам» манын ойлен. Чынак, йоча годсо шонымашыже илышыш шыҥдаралтын. Сергей ача-аваже кум икшывым йол ӱмбаке шогалтеныт. Андрей изаже Моско олашке пашам ышташ кудалыштеш, Настя шӱжарже Оршанке спортивный школышто тунемеш. Аваже Лидия Андреевна шке ялысе ФАП-ште фельдшерлан ышта, ачаже Виктор Сергеевич – Шӱдымарий школын завхозшо. Шӱдымарий школышто тунеммыж годым Сергей футболла, баскетболла, волейболла модаш йöратен. Индешымше класс деч вара Советский район Вечын посёлкысо аграрно-строительный техникумыш техник-строительлан дене тунемаш пурен. Дипломым налмек, армийышке каен. «Ик ий служитлышым, вара кум ийлан контрактым подписатлышым. Кум ий гыч кокымшо контрактым 5 ийлан ыштышым. Службо чот нелыже огыл, тидлан тунемын шуынам. Южышт Владикавказ воктене лӱшкымаш уло манын шонат, но мыняр тыште служитлем але марте тыгай томаша лийын огыл. Тыште шып, ласка, еҥ-влак торжа огытыл, кӱлеш годым полшен шогат. Контрактым подписатлыше-шамыч шукын улыт. Командировкыш кудалыштына, тӱрлö ученийыште лийына. Паша кече 8 шагат эр гыч 6 шагат кас марте шуйна. Лӱйкалена, строевой подготовко лиеда», – ойла тудо. Марий кундем деч тора верыште илен, шуко еҥ рушла мутланаш тӱҥалеш. А тиде рвезын марла кутырымыжо поснак куандарыш. «Вес калык-влак коклаште илен, шочмо йылме огеш мондалт?» йодмемлан тудо тыгерак вашештыш: «Тыште 5-6 марий рвезе служитла. Нуно вес подразделенийыште улыт гынат, ме ваш-ваш ужына, кажне кечын марла мутланена. Шочмо йылмым мондаш ок лий». Тусо пӱртӱс нергенат шомак лекте. Тидын шотышто Сергей тыгерак ойлыш: «Тыште пӱртӱс сылне. Йырымваш – кӱкшö курык-влак. Игече шокшо. Телым лум йöршеш возын огыл, манаш лиеш. Мландышке лум возеш гынат, шокшо кечылан кöра вашке шулен кая. Каныш жаплан пашам пырля ыштыме йолташем-влак дене курыкышко каена, тушто шашлыкым ыштен кочкына». С.Савельев Владикавказ велне руш ӱдырым вашлийын. Ӱдыр-каче икмыняр жап гыч ушненыт, ӱдырышт шочын. Савельевмыт кызыт служебный пачерыште илат, но тений военный ипотеке дене пачерым налаш шонат. Рвезе умбакыжат служитлаш, икмыняр ий гыч вес контрактым подписатлаш ямдылалтеш. Паша паша дене, а еш – весе. Сандене сержант илышыште ешым ончыл верыш шында, шочшыж верч тургыжлана, икшыве пиалан лийже манын шона. Туге гынат Марий Элыште шочын-кушшо рвезылан гӱжлен шогышо чодырам, йыргыктен йогышо памашым, ужар посто гае олыкым нимогай сылне вер вашталтен огеш керт. Вет шочмо кундем кеч-кöлан чот шерге. Ача-аваж дене телефон дене мутланена, тений кеҥеж канышлан шочмо ялышке толаш шона. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Мӱкш ашныме ветеринарий у правил-влак проект илышыш пурен шуэш гын, тудо отрасльлан аклаш лийдыме эҥгекым конден кертеш. У ий деч ончыч мӱкшызӧ-влак шукертсек вучымо «Мӱкш ончымо нерген» законым пеҥгыдемдымым кумылын вашлийыч. Ынде нунат пашаштышт тудлан эҥертен кертыт. Кеч мӱкш ончышо-влак коклаште законын южо ужашыж дене келшыдыме-влакат улыт. Тыгодымак Россий Ялозанлык министерстве мӱкш ашныме у ветеринарий правил-влакым калыкышке каҥашаш луктын. Тӱрыс шукташ ок лий Мӱкшызӧ-влак тыгай правил-шамычым тӱрыс шукташ ок лий маныт. Нуно нимогай вашталтыш деч посна кызытсе гаяк кодыт гын, «тамле» тиде отрасльым кугу туткарыш пуртен кертыт. Тиде проект 2016 ийысе правиллашке ятыр вашталтышым пуртен. Документ 2021 ий 1 март гыч вийыш пурышаш да 2027 ий 1 март йотке «пашам ыштышаш». Россий Ялозанлык министерствыште тыге умылтарат: тыгай документым инфекций чер шарлен кертме лӱдыкшым чарен шогалташ, тыгак мўкшын пуымо продукцийжын яндарлыкше, тушко тӱрлӧ вартышым ешаркалыме ваштареш кучедалме шот дене лукмо. Кушан вераҥдаш? Ончалына у правил почеш мӱкшотарым кушан вераҥдаш лиймым. Ончыч шӱкшакым чумырымо полигон, вольыкым тойымо шӱгар, эрыктыше сооружений олмышто, терысым аралыме кундемлаште мӱкшым ашнаш чаралтеш. Отар шыштым перерабатыватлыше, кондитер да химический предприятийла, аэродром, военный полигон, радиолокаций, радио- ден ТВ-станцийла да микроволновый излучений моло источникла деч 5, куп деч 3 километр деч лишне огыл вераҥшаш. 300 метр деч лишне вольык ашныме вӱта лийшаш огыл. Тыгодымак отар оза шке вӱташтыже вольыкым ашнен кертеш. 300 метр коклаштак медицине, социальный объект, мӱкш аярлан аллергий дене орланыше еҥын илыме пӧртшӧ уло гын, отарым вераҥдаш чаралтеш. Тылеч посна ик отар ден весе 3 километр деч шагал огыл коклаште шинчышаш. 500 метр коклаште авто- ден кӱртньыгорно, кӱкшӧ вольтан электропередаче линий уло гын, тыште отарым вераҥдаш ок лий. Мӱйым ужалаш кучымо отар посна урлык мӱкшым шараш, улшо генофондым арален кодаш келыштаралтше отар деч 7 километр деч лишне огыл вераҥшаш. Келшен толеш гын? Айста ончалына, чылажак мемнан республиклан келшен толеш мо? Налына куп деке 3 километр деч шагал огыл торалыкыште отарым вераҥдыме йодышым. Лачак купышто эн шуко нектарым, шыркам ойырышо кушкыл-влак шочыт. Ялыште сурт-влак йыгыре верланеныт, шукыштыжо могай-гынат вольыкым ашнат. Тугеже шке озанлыкым кучышо-шамычлан чаракым ыштыман мо? Мемнан дене ял-влак утларакше 1-2 километр кужытан улыт. Тушто икмыняр суртоза мӱкшым ашна. Южо отарже чылт воктела верланеныт. У правилыште ик отар ден весе коклаште 3 километр лийшаш манын палемдыме. Тугеже ик илемыште улыжат ик еҥ гына мӱкшым ашнен кертеш. Тыгак лиеш гын, яллаште мӱкшым ашнымым йӧршеш чарен кертыт, еш-влак чотат кенета волен кая. Мӱкш аярлан аллергий дене орланыше еҥ-влакын илыме пӧртышт деч отарым 300 метр деч лишне огыл вераҥдыме шотышто пунктым ончалына. Тыгай темлымаш шотышто кокыте шонымаш лектын кертеш. Кодшо ийын мемнан республикыште, рашыракше Марий Турек посёлкышто, ик мӱкшызӧ ӱмбак судыш пошкудыжо вуйым шийын возен улмаш. Мо шонеда: вуйшиймашым возышо еҥ судышто чыныш лектын. А теве правилыште ты шотышто рашемден возымо ынде илышыш пурен шуэш гын, тыгай умылыдымаш ок лек. Шуко отарыштыже вич метр дечат шагал У правилын проектыштыже возымо: омартам ышташ лачак пушеҥгым гына кучылташ лиеш. А пытартыш ийлаште шуко отарыште мӱкшым полистирол гыч ямдылыме омарташте ашнат. Тыгай омарта, маныт, йӧнан: куштылго, шокшо. Тугеже тыгай омарташте ончыкыжым мӱкшым ашнаш тӱҥалаш огеш лий? Омартам 0,3 метр деч кӱчык огыл подставкыш вераҥдаш темлат. Кажне омартан посна кормушкыжо (кочкыш ситыдыме годым ешарен пукшаш) лийшаш. Тыгай темлымаш дене келшашат лиеш. Ик омарта ден весе кокла кум метр деч шагал огыл, радам кокла – 10 метр деч шагал огыл да кажне омартан ончыл (прилетная) оҥаже лийшаш, тудын ончылныжо ошмам шарыман кумдыкым ыштыман . Отарым вераҥдаш кумдык шыгыр гын, радам ден радам коклам 10 метр марте кодаш чылаж годымак йӧн уке. Тидат коктеланымашым луктеш. Вет ятыр отарыште кызыт радам дене радам кокла вич метр дечат шагал. Мӱкшызӧ шке отарыштыже караш дене кок ий деч шуко огыл пайдаланышаш. Тыге ышташ йӧн уке гаяк. Кажне кок ий гыч ик мӱкшызат карашым ок вашталте. Тыгеже лийынат ок керт. Ятырын тӱжвалнак кодат Проектыште тыге возымо: мӱкшызӧ отарыштыже идалыкыште ик гана деч шагал огыл дезинсекцийым ыштышаш. Тыгай правилым кажне мӱкшызӧ шукта гын, моткоч сай ыле. Йӱштӧ пагытыште мӱкшлан илаш келшыше пӧлем (мемнан дене омшаник) лийшаш. Тудо отар кумдыкыштак вераҥшаш. Кызыт ятыр еҥ омшаникшымат ок чоҥо, мӱкшыжым телылан уремешак кода. Тугеже тудо омшаникым чоҥышашак мо? Российын кумдыкшо кугу, кечывалвел регионлаште мӱкшым теле жаплан уремешак (мемнан республикыштат пытартыш жапыште тыгай йӧным кучылташ тӱҥалыныт) кодат. Тугеже тыгай правил-влак кечывалвел регион-влаклан йӧршеш келшен огыт тол. В.СМОЛЕНЦЕВ Авторын фотожо Tagged деревня Лудаш темлена: ЯЛОЗАНЛЫК Идалыкаш пашам иктешлена Тиде ий високосныйлан шотлылтын да тыгай талук калыкыште неле лиеш манын ойлат гынат, республикна кочкыш сату шотышто чӱдын ыш лудаш… ЯЛОЗАНЛЫК У вуйлатыше – у шӱлыш У вуйлатыше деч уым вучат, маныт. Но тудын толмыжо тыште вучыдымо лийын огыл – ончычсо вуйлатыше шкежак ӱжын. Озанлыкым лудаш… ЯЛОЗАНЛЫК Ялозанлык: Ушем вийым ушышаш Марий Эл Республикыште Кресаньык (фермер) озанлык да ялозанлык кооператив-влакын ассоциацийыштым ыштыме. Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Пенсий ийготыш шуынамат, жапем шкемын. Кеч ужалаш наҥгай. Мый шкеже налме-ужалыме пашам йӧратемат, кеч-можымат налме-ужалыме дене вискалем. Жапем шукемын маньым вет? Раз налаш-ужалаш ок лий, тугеже тудым вес пайдашке савырыман. Мый тыгак ыштем - тӱрлым шонкален шинчаш кучылтам. Таче теве колымшо курымысо 80-шо ийлан мучашыже ушыш пурыш. Тунам, паледас, закон почеш мӧҥгыштӧ аракам шолташ ок лий ыле. Мый тыгай закон улмыжым шинченат омыл. Икана шолтымо аппаратем пижыктыл шогылтшемла, тунам участковый-влак полиционер огыл, милиционер маналтыныт, Микывыр Матвуй толын пурыш. - Тый, Сапанват еҥгай, мом ыштылат?! Закон почеш мӧҥгыштӧ аракам шолташ ок лий! - кычкырале. - Ок лий гын, ок лий - законым шотлыман, - маньымат, пижыктылаш тӱҥалме аппаратем рончен кудалтышым. - Поскольку йоктараш тӱҥалын отыл, садлан актым ом возо. Но ончыкыжым, мотри! - участковый полиц... тьфу! милиционер Матвуй, рушла-марла пелешткален, парням рӱзен кодыш. Шкеже лектын кайыш. Мый шонаш шинчым. Кужу-ун шонышым. «Закон почеш мӧҥгыштӧ шолташ ок лий...» Матвуйын шомаклажым, уэш-пачаш вудыматыл, ушыштем пӱтыркалем. «А вес вере закон почеш шолташ лийдыме нерген ыш ойло вет?!» куанен шоналтышымат, тӧршталтен кынел шогальым. Аппаратемым да шолташ мо кӱлешым изорвашкем оптен, участковый Матвуйын шинчыме контор велыш тарванышым. Участковый полиц... тьфу! милиционер колхоз конторын ик лукшым айла. Шинчыме верже такшым опициально селасе РОВеД-ыште. Но мемнан Матвуйна калык дек лишкырак лийын пашам ышташ йӧрата. Конторна мемнан сай верыште шинча: изирак корем кӱкшакаште! А коремже мучко памаш вӱд йоген эрта. Мый саде коремын ик сержым айлышым - лачак контор окна йымал логале. Председачылынже огыл, а участковый Матвуйынак. Матвуйын гынат, тиде верем гыч кораҥаш шым тӱҥал, потомушто тыште пешак йӧнан: аппарат пучым йӱкшыктараш кучылташ йӱштӧ вӱд коремыштак, ныл-вич ошкылым веле ыштыман; лекше шикшымат корем мучко кушшо чашкер вик нелын колта. Мыйын аракам, тутло пушым шарен, чыр-чыр йогашат тӱҥале. Эн кугу жбаным шӱртӧ мучашке шындышым. Участковыйын окнаже почылт кайыш. Матвуй тамак шикшым лукташ почо докан. Уна, шкежат коеш. Мый тудым ужам, тудо мыйым ок уж. Чынак, тамакым тӱрга. Кенета ньышт-нюшт южым ӱпшычмыжӧ шоктыш. Вара шкежат, окна гыч пел капшым луктын, пурлашке-шолашке ончале. Мыйым ужо. Палыш. - Сапанват еҥгай?! - ӧрын йодо. - Мый улам, мые! - вашештем. - Мом тыште ыштылат?! Могай пушым луктат?! - Тиде сымыстарыше пушым йоддежат палет, - маньымат, шыр-рге шыргыжальым. Участковый Матвуй ӱмбак шымат ончал. Матвуй почмо окна гыч кычкырлымыж дене гына ыш серлаге, кабинетше гыч тыманмеш куржынат лекте. - Кузе тоштынат?! - ынде йолым тошкалынак кычкырале. - Мый вет тыланет чарен кодышым! - Чын, законым пагалыман да кӱштымым шуктыман. Тый чаренат - мый чарненам. - Чарнымек, молан уэш шолташ пижынат? Адакшым аппарат явалатым тышке шӱдырен конденат?! - Закон почеш мӧҥгыштӧ шолташ ок лий, маньыч. Тиде верже мӧҥгӧ огылыс. А мӧҥгӧ огыл верыште шолташ лийдыме нерген закон уло мо? Матвуй верыштыже тошкыштеш. Нимат ок ойло. - Уло мо, манам?! - кычкыральым. Кычкыралде, шке верч шоген моштыман. Вот! - Уке,- шоктыш Матвуйын йӱкшӧ. Мый, чыныш лекмемлан куанен, вашешла шыргыжальым гына. Арака жбанем темеш, вашталтен шындаш кӱлеш. - Аппаратетым рончен, мӧҥ- гет чошо, уке гын чыла пудыртен кудалтем! – Матвуйын уэш ушыжо пурымыла лие. - Аппарат - мыйын собственность. Закон почеш еҥын погым шалатымылан штрафым тӱлыман але чурмаш шичман. Тыге?! Участковый Матвуй шып шога. - Тыге але огыл?! - кӱды-ратлын йодым. - Тыге, - ӱҥышын шоктыш Матвуйын йӱкшӧ. - То-то, шоляш. Участковый воктенем кужу жап тошкеште. Вара йодшын койо: - Куатше кеч уло? - Улде! Мый куатдыме аракам йоктарымаш уке, - шыргыжальым. - Но пыштен пуэн ом керт - законлан вуйын шогышо еҥым йӱкташ закон ок кӱштӧ, - тыматлын гына маньым. Участковый Матвуй, сырен, нержым шупшылят, каяш тарваныш. - Сапанват еҥгай? - Ай? - Кеч эрлаже ит тол, - Матвуй сӧрвалымыла йодеш. - Эрла толаш кӱлдымӧ нерген законыштет возымо мо? Участковый Матвуй нимат ыш вашеште. Чеслын гына шӱвалят, каяш тарваныш, но ондак парням рӱзалтыш, вара шижтарыш: - Воктенет калыкым поген йӱктен кияш тӱҥалат, товат, РОВД-ышко ужатем. Чынак, арака пушым шижын, йӱаш йӧратыше-влак йырем чумыргашат тӱҥальыч. Но мый участковый Матвуйын шижтарен кодымыжым ушышто сайын кученам: нигӧланат ик чаркамат шуялтен омыл. - Пошкудем-влак, мый тендам пагалем, но уремыште арака дене сийлен ом керт - закон ок кӱштӧ, - сайын гына умылтарен пуышым. Ик кече пӧрдыч, вес кече пӧрдыч. Вара воктенем пӧрдмым чарнышт. Мый шолтем да шолтем. Председачылат, участковыят нимом ойлымашышт уке. А мом ойлат? Мый вет закон кӱштыдымым ыштылмаш уке. Аракам шолташ ок лий манме закон уке. Тугеже мый шолтен кертам. Шолтымо аракамымат законлан келшышын гына ужалкалем. Окса капиталем чумыргымек, вес тӱрлӧ бизнесыш куснышым. Вес черет чумыргышо капиталем дене Чубайс семын акций-влакым наледышым. Кызыт акцием-влаклан логалше дивидент кӱшеш илем. Но Чубайс дене таҥастарымаште ала-мыняр тӱжем, можыч, миллион пачаш нужнан. Пенсемжат уло, но тудыжын мынярыжым каласашат вожылам. Оҥай, закон почеш аракам кызыт мӧҥгыштӧ шолташ лиеш але уке? У закон-влак вуйышто йӧршын огыт кучалт, йодашат нигӧ деч. Участковый Матвуйна шкежат бизнес пашаш лупшалтын. Кызытсе участковый полиционержым ужмашнат уке да тораште, селаште, шинча, маныт. Мария ИЛИБАЕВА. Йошкар-Ола. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

5-12 августышто Йошкар-Олаште Самырык финн-угор кидмастар-влакын фестивальышт эртаралте. Участник-шамыч Национальный президент школышто лийыныт, тӱрлӧ пашалан туныктеныт да шкештат тунемыныт. Тиде – «Древние традиции с молодыми лицами» социальный проектын кумшо паша йыжыҥже. Тылеч ончыч Российыште илыше финн-угор-влак коклаште кидмастар-влакым кычалме сомыл ышталтын. Нуно шке сомылышт нерген «Портрет мастера» видеороликым але рекламный листовкым ямдыленыт. Тылеч вара участник-влакым фестивальыш ойырен налыныт. Чыла нине сомыл-влакым РФ Президент грантым сеҥен налше «Эр вий» йоча организацийын еҥже-влак шуктеныт. Фестивальыш кидпашам шуктышо ушем-влакын еҥыштым Йошкар-Олашке ӱжыныт. Участник-влак Марий Эл, Татарстан, Удмуртий, Мордва, Коми, Карелий, Пермь край, Киров ден Моско областьла гыч 13-17 ияш самырык кидмастар-шамыч лийыныт. 10 августышто Чарла кремльыште «Город мастеров и подмастерьев» программе эртаралтын. Тушко мийыше кажне еҥ фестивальыш толшо-влакын шуктымо паша выставкыштым, мастер-классыштым ужын кертын. Тӱрлӧ кидпаша Марий Элын чапшым Кокласола школын тунемшыже-влак араленыт. Ӱдыр-влак шке вуйлатышышт дене пырля кумылан-влакым марий тӱрым тӱрлаш туныктеныт. Удмуртий гыч 9 еҥан делегаций толын. Делегацийым Якшур-Бодьинский район Старые Зятцы школысо тоштерым вуйлатыше, туныктышо Галина Опарина вуйлатен. Фестивальыш толшо вич ӱдыр шочмо селасе тӱвыра пӧртыш радынам куаш тунемаш коштеш. Тиде сомыллан кидмастар Елена Кузнецова туныкта. «Куымо пашаште удмурт-влак ошо ден йошкар але шеме ден йошкар тӱс-влакым йыгыре кучылтыт. Тыге посна узоран солыкым, моло настам куэна», – каласыш Г.Опарина. Нуно фестиваль годым куымо да мастер-класс-влакым ончыктеныт. Тыгак ӱдыр-шамыч ешыште кинде-шинчал ситышын лиймылан ямдылыме аралтыш-курчакым, тыгак ӱплан ободокым ыштеныт. Тылеч посна Удмуртийысе Вавож район Вавож селаж гычат кидмастар-влак толыныт ыле. Нуно ний дене тӱрлӧ настам ыштыме шотышто мастер-классым ончыктеныт. Коми Республик гыч толшо ӱдыр-влак изи станок дене ӱштым куаш туныктеныт. А Чарла кремльыште тӱрлӧ куштымаш-модмаш годым «Веста» клубын вуйлатышыже Анна Сурнина марий ӱдыр-шамычым ӱштым куаш туныктыш. Тиде клуб Корткерос район Подтыбок посёлкысо Калык творчестве пӧртыштӧ пашам ышта. Тушеч толшо Юля Шерепанова, Екатерина Станкевич, Анастасия Казаринова 10-шо классым тунем пытареныт. Ынде икмыняр ий ты кидпашам шуктат, гобеленымат, моло настамат куат. Кнавелыште Татарстан Республикысе Кукмара район Кнавелым ме, марий-влак, шукынжо колынна. Тушеч фестивальыш кум ӱдыр да ик рвезе шке туныктышышт дене толыныт ыле. Мо оҥайже: пушеҥгым пӱчкедаш ӱдыр-влакат кумылан улыт. Кидпашам ӱстембак шарен пыштыме жап лишеммеке, рушла мутланымым кольым: «Мыняр шога?» «Тиде огеш ужалалт». «Ужалыза, мый вес эл гыч улам». «Ӱдыр-влак ужалаш ышт темле», – адак шокта. Лишемын, ты пӧръеҥлан «Ужалыза, весым ыштеда» манам. Но, витне, икымше пашашт моткочак шерге, сандене вуйлатышылан нуным ужаташ чареныт. Кнавел (рушлаже Почкучук) школышто 2008 ий годсек технологийым туныктышо Г.И.Петров «Резьба по дереву» кружокым вуйлата. Тыгай пашалан ӱдыр-рвезе-влакым эше Константин эргыжат туныкта. Йошкар-Олаш Элла ден Эмма Федотова-Яканаева, Лев Изуланов, Катя Захарова толыныт ыле. Шкеж нерген Геннадий Иванович тыгерак каласыш: – Ондак озанлыкыште энергетиклан пашам ыштенам, тыгак связь сферыште электромеханик лийынам. Инженер-механик специальностян улмемлан кӧра школышко «Механизация сельского хозяйства» предметым туныкташ ӱжыч. Варажым технологий урокым мыланем ӱшаннен пуышт. Кружокыш 15 кумылан еҥ коштеш. Ӱдыр-влаклан ты кидпашам ышташ кидвий кӱлеш, но южыштлан пум кучылташ да мотор фигурым пӱчкедаш путырак келша. Пӱчкеден лукмо насташке ӱдыр-шамыч сӱретлаш йӧратат. Ӱстембалне нунын ыштыме матрёшко-влак, Кнавелын гербше кият ыле. Икманаш, кеч-могай кидпаша шӱм-чоным куандара, южгунамже кугу бизнес марте шукта. Нине самырык еҥ-влак кокла гыч иктаж-кӧжӧ кугу пашам тарвата манын ӱшан шочо. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Республикыштына инвалид-шамычлан пляжный коляске полшымо дене вӱдыштӧ йӱштылаш йӧным ыштыме. 26 июльышто тиде у техникым Марий Элысе Инвалид-влакын всероссийский обществыштын да Шоя-Кузнецово интернат-пӧртын еҥышт Шап ерыште икымше гана тергеныт. «Демографий» национальный проектын «Кугурак тукым» федеральный проектшым, илалше еҥ ден инвалид-влакым кужу жап ончымо системын пилотный проектшым илышыш пуртымо кышкарыште Марий Элын Калык илышым саемдыме шотышто министерствыже Йошкар-Оласе, Волжск оласе, Оршанке ден Юрино районласе калыкым социально обслуживатлыме комплексный рӱдер-шамыч пеленысе реабилитацийлан кӱлешан технический средствым прокатыш пуымо пунктлашке инвалид коляске, роллятор, каталке, костыль, тоя, ходунок, эҥертен коштмо арвер, шуко жап ик семын кийымылан кӧра коваштын ньыгылген шӱяш тӱҥалмыж деч аралыше матрас ден кӱпчык, ваннысе сиденье, южым тулен овартыме ванне, вургем ден йолчиемым чияш келыштарымаш, ступенькоход-влакым да молымат налын. Чыла тиде инвалид-шамычлан йодмаш, документ да ойпидыш негызеш икмыняр жаплан чылт яра ойыралтеш. Тӧнежын специалистше мо дене кузе пайдаланышашымат радамын умылтара. Технический средстве-влак кокла гыч поснак министерствын шукерте огыл налме кок пляжный коляскыжым палемдыман. Тудо ошма, шаргӱ, мланде да эсогыл лум ӱмбач куштылгын кудалеш, вӱдыш лывыргын пура да толкыныштыжо шыман лӱҥгалтеш. – Коляске полшымо дене вӱдышкӧ икымше гана пурышым. Ончычшо изишак лӱдым, но вара тудын ӱшанле улмыжым шижын лыпланышым. Ерыште ийын кошташ моткоч келшыш – нойымем ӱштыл кудалтыме гай ала-кушко йомо, – Шоя-Кузнецово интернат-пӧртыштӧ илыше Александр куанымыжым шылтыде мане. – Начарын коштшо але йӧршын коштын кертдыме еҥ-влакын мӧҥгӧ гыч лекташ да икте-весе дене мутланаш кумылан улмыштымат сайын умылена, сандене чолга илыш-йӱлам кучаш йӧным прокат пункт полшымо денат ыштена, – палемдыш регионысо калык илышым саемдыме шотышто министрын алмаштышыже Дмитрий Солдатов. – Вӱдыш начар тазалыкан кажне еҥак огыл пураш тоштеш. Лӱдмӧ шот садак уло. А тиде аппарат – пеш чапле арвер. Тудын полшымыж дене ерыште ийын коштшо-влак куатышт пурымым шижыт да шканышт утларак ӱшанаш тӱҥалыт. Тидын дене физический ден психологический состоянийыштат сай велыш вашталтеш, – рашемдыш Шоя-Кузнецово интернат-пӧртыштӧ эмлыме-физкультур комплексын инструкторжылан да массажистлан ыштыше Сергей Сурский. Йошкар-Оласе калыкым социально обслуживатлыме комплексный рӱдерын директоржо Эльвира Кропотован палемдымыж почеш, тыгай коляскым моло технический средстве семынак чыла инвалид документ дене келшышын эсогыл куд тылзылан налын кертеш. М.ИВАНОВА Фотом Марий Элысе Инвалид-влакын всероссийский обществыштын регионысо пӧлкаштын ВК соцкылысе группыж гыч налме Tagged вода, инвалиды. коляска, прокат Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Пашам пытарыме гаяк Морко районышто «Лӱдыкшыдымӧ да сай качестван автомобиль корно» национальный проект кышкарыште Морко – Уньжа кугорнын икмыняр участкыжым олмыктат. Тиде лудаш… УВЕР ЙОГЫН Марий аэропортлан лӱмым кычалына Йошкар-Оласе у аэровокзал комплекслан чапланыше землякна-влак кокла гыч кӧн лӱмжым пуэда ыле? Кызыт кандидат-влакым темлымашке Марий Элыште веле огыл лудаш… УВЕР ЙОГЫН «Паша томам, но нелылык гыч лекме корным муман» Республикын правительствыштыже «Паша томам, но нелылык гыч лекме корным муман» Марий Эл Республикын правительствыжын кумдаҥдыме заседанийыштыже тиде гана ЖКХ лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Волжск олаште 2-шо №-ан поликлиникым олмыктымо паша умбаке шуйна. Объектым июль марте ачален шуктышаш улыт. 1994 ийыште тиде эмлымверын оралтыжым Тазалыкым аралыме министерствылан пуымо. Тидын деч вара олмыктымо паша шот дене эртаралтын огыл. «Здравоохранение» нацпроектын «Модернизация первичного звена здравоохранения» программын полшымыжлан кӧра кызыт тиде поликлиникыште олмыктымо паша тӱҥалын. Тачылан специалист-влак электропроводкым, ырыкташ ыштыме системым алмаштыл коштыныт, тыгак омсам, окнам, кӱварым да туврашым вашталтеныт. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

Тÿня мучко Covid-19 вирус озалана, а еҥ-влак кызытат тудын улмыжлан пешыже огыт ÿшане. Тыгодым коронавирус дене черланыше-влак кажне кечын шукемыт. 5 ноябрьлан тÿня мучко 48570836 еҥ коронавирус дене черланен, 1233449 еҥ колен. Мыняр черле еҥ улмо дене Россий уло тÿняште нылымше верыште шога, а Европышто – икымшыште. Марий Элыштат сÿрет сайжак огыл: 5 ноябрьлан 6344 еҥ черланен, 66 еҥ колен, пытартыш кечыште 39 еҥ ешаралтын. Республикысе инфекционный стационарыште 1066 еҥ эмлалтеш, 1052 еҥ пневмониян, 311 еҥын – коронавирус, 176 еҥ нелын черланыше, 890 – икмарда состоянийыште, 22 еҥ шÿлаш полшышо аппаратан (ИВЛ), а 450 еҥ кислородан маске деч посна ок керт. Тÿнямбалысе шымлымаш данныйым ончалаш гын, черле-влак кажне кечын ешаралтыт да ешаралатыт веле. Ты амал денак колышо еҥ шуко. Черым сеҥаш манын, тÿня мучко ончычсо семынак тÿрлö профилактике паша-влак шукталтыт. Но пел ий ончычсо сÿрет ден кызытсым таҥастараш гын, еҥ-влак чылаж годым кÿлеш семын огыт аралалт: маскым, перчаткым эреж годым огыт чий, тÿшкан погынат да т.м. А шыжымсе коронавирус шошымсо деч виян. Кокымшо толкынын шучкырак лиймыжым вирусолог-влак ончычак ойленыт. А ынде ме шкеат тичмаш сÿретым ужын кертына. Очыни, кажныжын иктаж палымыже я лишыл еҥже коклаште коронавирус дене черланыше-влак улыт але шкеак черланен шуктенда. Ӱшаныме ок шу Ӧрмаш: южо еҥ шучко вирусын улмыжлан садак ок ÿшане. «Коронавирус уке, чыла шонен луктыныт» манше-влакат улыт. Молан? Тидым Калыклан психолого-педагогический полышым пуышо «Доверие» рÿдер вуйлатыше, психолог О.Завойских теве тыге умылтарыш: – Кунам айдеме иктаж-могай шучкылыкым пален налеш да лÿдеш, тунам тудын ушыштыжо аралалтме механизм чÿкталтеш. Тунам айдеме чыным чынлан ок шотло. Ковид-диссидент – тыге маналтыт вируслан ÿшаныдыме еҥ-влак. Тыгай-шамыч лач шке шонымашыштым веле чынлан шотлат, у семын илаш тунемын огыт керт. Тыгак еҥ-влак кызыт властьлан пешыже огыт ÿшане. Тиде амал дене вирус шарлымыланат огыт ÿшане. Тылеч посна «полярный» реакциян еҥ-шамычат шукын улыт. Нунылан кеч-мом колыт гынат, эре ваштареш шонымашан лийыт. Тичмаш ончымаште калыкын коронавирус нерген лекше уверлан ÿшаныдымыже нормылан шотлалтеш. Кажне еҥ тÿрлö: икте манеш-манешланат пеш вашке ÿшана, а весе цифр ден факт-влакым терга да иктешлымашым ышта. Терген иктешлымеке, лÿдаш амал укем пален налше еҥ-влак тидын нерген чылалан ойлат, шкештат «ковид-диссидентыш» савырнат. Иктешлымаш тÿрлö лийын кертеш. Тиде нормо. Тÿрлö ÿчашымаш специалист-влакым у шымлымашым эртараш, чыным тергаш веле таратат. Еҥ-влакын вирус уке манын, маскым чийыде коштмышт годым эмлымверлаште врач-влак кажне кечын талышныше налше чер ваштареш кредалыт, еҥ-шамычын илышыштым арален кодаш тыршат. Эдуард Кузнецов Медведево посёлкысо рÿдö эмлымверысе инфекционный отделенийыште врачлан пашам ышта, Covid-19 вирус дене черланыше еҥ-влакым эмла. Тудо мыланна эмлымвер пырдыж вес велысе илыш нерген чон почын каласкалыш да черле-влак дене кузе пашам ыштымыж дене палдарыш. – Шошым Медведево эмлымверыш уло республик гыч коронавирус дене черланыше, тыгодым хирургий дене кылдалтше паталогиян да мÿшкыран-влакым гына эмлаш пыштат ыле. Варарак черле-влак шукеммылан кöра пневмоний черанымат тышке налыныт. Шошымсо жап дене кызытсым таҥастараш гын, черле-влак ятырлан шукемыныт. Кажне кечын могай-гынат больнице дежурныйлан шотлалтеш. Мутлан, Медведевысе эмлымвер дежурный гын, пошкудо районла гычат чыла черле-влакым мемнан деке кондат. Но ик эмлымвер шагал годым сутка мучко толшо черле-влаклан верым муэш… Вер ок сите. Тыгай годым вашкеполыш пашаеҥ-влак черлым вес эмлымверыш наҥгаят, – каласкалыш врач. Эдуард Сергеевич Кузнецов Кужэҥер район Тошто Йÿледур ялыште шочын кушкын. Тÿҥалтыш класслам тысе школышто, 9-ше класс марте Шÿдымарий школышто, вара Йошкар-Оласе Бауманский лицейыште тунемын. Озаҥ оласе Кугыжаныш медицине институтышто педиатрический факультетыште шинчымашым поген, 2 ий «Инфекций чер-влак» специальность дене ординатурым эртен. 2019 ий гыч Медведево районысо рÿдö эмлымверыште пашам ышта. Тений март тылзе гыч инфекционный отделенийыште тырша. Май тылзыште Covid-19 дене черле-шамычым эмла. – Эдуард Сергеевич, врач кажне черле еҥлан юзо гай чучеш. Тудо капкылым веле огыл, чонымат эмлышаш… – Обход годым кажне еҥлан жапым ойырена, кажнын тичмаш тазалыкше саеммым але начарештмым эскерена. Кузерак шÿла, кислород кÿлеш але уке. Черле дене мутланена, психолог семын пашам ыштена. Моткоч неле, кунам эмлалтше еҥын кумылжо йомеш, кунам черле-влак тöрланен кертмыштлан огыт ÿшане. Вет черле еҥ вуйым сака да чер ваштареш кредалаш кумылжым йомдара гын, врач утыжым нимом ыштен ок керт. Тиде поснак нелын черланыше-влак дене лиеш. Нуно варажым эмлалтын ноят, колымо нерген веле кутырат. Тыгай годым мыланна вурсашат логалеш. Вет нуно темлымашым огыт шукто, мутым огыт колышт, эсогыл огыт коч. Вара писын тöрланыше еҥым примереш кондена: «Вот тудо чыла ой-каҥашым шуктен, мутым колыштын, садлан тöрланен…» Кузе кертына, туге илыш верч шогена. – Кугурак ийготан-влак поснак йöсланат, очыни? – Эмлымверыштына 45 ий деч кугурак еҥ-влак улыт. Кугурак ийготан-влак шукыж годым хронический чер дене йöсланат. А шодо эмганымеке, организмыш кислород шагал логалеш, шÿм чотрак пашам ышташ тÿҥалеш, нагрузко ешаралтеш, садлан хронический чер улмо годым шучкырак. Вес чер-шамычат вийым налын кертыт. Тыгай годым эмлалташ нелырак. Но эре тыге манаш ок лий. Такшым 80-85 ияш-шамычат тöрланат. Коронавирусан еҥ-шамычым эмлыше медицине пашаеҥ-влак ончычсо семынак кажне паша кечын эр гыч кас марте вирус деч аралыше вургемым чият. Эсогыл гинеколог ден хирург-влаклан тыгай вургем денак операцийым ыштат. Но вирус деч тичмаш аралалташ лиеш мо, ала. Шукерте огыл Эдуард Сергеевич шкежат Covid-19 вируслан тестым ыштен. А тудыжо – положительный. Тылеч ончыч врач черым «тÿжвач» веле ужын гын, ынде вирусын койышыжым шке организмыштыжат шижын ончен… – Мыйын температур кÿзыш. Мазокым сдатлышым. Вара умшатам ден нерÿпш йомыч, кукшо кокыртыш тÿҥале. Мый вигак палышым, мо тиде… Эрлашым толшо анализ шонымашем пеҥгыдемдыш: тиде – коронавирус. Карантиныш колтышт. Чер деч лÿдын омыл. Мый тудым кузе, могай препарат дене эмлышашым палем. Икте шотышто веле изишак лÿдынам, умшатам укелан кöра пужлышо кочкыш дене аяргаш огыл манын шоненам. Ӱпш уке, там уке – ала-мом кочкат дыр. Садлан черле годым кочкышым изин-изин веле ямдылаш логалын, – ойла Э.Кузнецов. – Ончыктымо пале-влак чыла годым коронавирус улмо нерген шижтарат мо? – Температур кÿза, кокыртыш тÿҥалеш да нер петырна гын, вигак коронавирус тÿҥалын манын ида шоно. Чыла нине симптом дене пырля тамым да пушым огыда шиж гын, саде чер лийын кертеш. Но садак тек лучо врач терга. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Марий Элысе Общественный палатын увертарымыж почеш, 1 июльышто, Конституцийыш вашталтышым пуртымо шотышто йӱклымӧ кечын, республикысе сайлымаш участкылаште 2000 утла еҥ эскерыше семын пашам ыштен. Нунын коклаште 9 мер ушем гыч еҥ-влак лийыныт. Йӱклымаш шке кӱкшытыштӧ эртен, чылажат законно лийын манын палемденыт эскерыше-влак. Тидын нерген теҥгече эртыше пресс-конференцийыште республикысе Общественный палатын вуйлатышыже Г.Дементьев да мер ушемын еҥже-влак пеҥгыдемден ойленыт. Марий Эл Республикысе ЦИК-ын данныйже почеш, ончылгоч йӱклымӧ жапыште республикыштына 40,3% сайлыше (215 743 еҥ) йӱклен. Эн шукын Шернур (69,14%), Юрино (62,97%), Килемар (62,62% ) районласе участкылашке толыныт. Йошкар-Олаште 26,3% веле ты кечылаште йӱкшым пуэн. Чылаже кундемыштына 61,86 % еҥ йӱклен. Волжский (84,16%), Параньга (83,53%), Юрино (81,7%%), Килемар (80,06%) район-влак ончылно лийыныт. Йошкар-Олаште 45,87% еҥ йӱклен. Йӱклаш толшо гыч 75,76 % еҥже Конституцийыш вашталтшым пуртымо дене келшен, 23,43 % тидлан тореш улмыжым ончыктен. И.Речкинын фотожо. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Илалше ийготан еҥ ден инвалид-влакым кужу жап ончымо системе Марий Элын чыла районыштыжо пашам ышташ тӱҥалеш. Кызыт тудым кок ола округышто: Йошкар-Олаште да Волжскышто да кум муниципальный образованийыште: Звенигово, Оршанке да Юрино районлаште пилотный проект семын илышыш пуртымо. Шушаш ий гыч тушко республикнан чыла районжым ушат, увертарен эртыше оперативный совещанийыште регионын калык илышым саемдыме шотышто министрже Марина Островская Марий Элым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцевлан. Палемдыме проектын кышкарыштыже калыкым социально обслуживатлыме комплексный рӱдер-влак пелен ончышо (сиделке)-влакын службыштым ыштыме. Тудо ончымо шотышто икмыняр социальный услугым пуа, мутлан, кочкаш ямдыла да пукша, мушкеш, вургемым вашталта, тазалыкым эскера, медикын палемдымыжым шукта. Социальный пакетыш пуртымо услугым ыштыме радамыште чылаже 50 тӱрлӧ услуго шотлалтеш. Чыла тиде граждан-влаклан яра пуалтеш. Таче ончышо-влакын услугышт дене шке илыме верлаште 200 да стационарлаште 100 еҥым авалтыме. 2023 ий нерген ойлаш гын, кызыт, ончымо шотышто услугылан тӱнен илыше 8651 еҥым авалташ манын, республиклан финансированийын кугытшым шотлат. М.Островскаян мутшо почеш, 4 тӱжем утла у пашаеҥ да социальный обслуживанийын организацийлаштыже 1,5 тӱжем квадрат метр кумдык кӱлыт. Марий Элым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Ю.Зайцев республикнан Калык илышым саемдыме шотышто министерствыжлан илалше ийготан граждан ден инвалид-влакым кужу жап ончымо системым илышыш пуртымо пашам умбакыже шукташ кӱштен да тудын нине еҥлан социальный ден медицине полышым писынрак пуаш йӧным ыштымыжым палемден. Кужу жап ончымо системе илалше еҥ ден инвалид-влаклан полышым мӧҥгыштак налаш йӧным ышта, а тидыже медицине тӧнеж-шамычын пашаштым мыняр-гынат шагалемда. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен Tagged власть, квартиры, сироты Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН «Еҥ-влакын вуйшиймашыштым эреак эскерен шогыман» Тыге каласен Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев Йошкар-Олан мэрже Евгений Маслов дене вашлиймыж годым. Палемден: соцсетьлаште лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Могай пиал шке пачеран лияш! Марий Эл вуйлатыше тулык икшыве ден тошто илыме верла гыч куснышо-влаклан пачер деч сравочым кучыктен. Тулык да ача-аван полышышт лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Оксам ойырымо Марий Эл вуйлатыше мотопомпым, тыгак пожарный ден утарыше-влаклан келшыше вургемым налаш 6,4 млн. утла теҥгем ойырен. Республикын правительствыжын тыгай лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

https://xn--24-6kcl8auuv6i.xn--p1ai/wp-content/uploads/2022/11/Pyrysemat-l-dyn-online-audio-converter.com_.mp3 Салам лийже, «Кугарня» газет редакций! «Изи тӱня, кугу тӱня…» рубрикышкыда мый денем лийше ик случай нерген возем. Илышыште мом гына ужаш ок перне, южгунамже мом ышташат от пале: ала куржаш, ала ончен шогаш. Тиде 2007 ийыште лийын. Тунам вольыкым ятыр онченам: ушкалым, шорыкым, сӧснам. Тошто мончаште нунылан вӱдым ырыктем, пареҥгым шолтем ыле. Ӱярня тылзын ик кечынже кечывал деч вара чывылан пареҥгым пуаш лийым. Изирак атым налын, тошто мончаш кайышым, омсам почым да верешемак тӱҥын шогальым. Монча покшелне, тушко окна гыч лачак кечыйол пура, южышто тарелке гай тыртыш пӧрдын кеча. Тӱсшӧ дене пыл гай коеш, но нугыдырак. Тыртыш иктаж 35-40 см диаметран. Мо оҥайже, молгунам пырысем мончаш пырля пура да пареҥгым кочкаш пижеш ыле. А тунам тудо ончычем кудал пурыш да, саде тыртышым шекланен, монча гыч тыманмеш кудал лекте, йолем пелен пызныш. Икмыняр секунд ӧрын ончен шогышым. Вара саде тыртыш пырдыж воктек шындыме олымбаке кусныш, кишкыла шуйналте да пычкемыш лукыш пурен йомо. Тиде сӱретым ужмеке лӱдын омыл, но моткоч ӧрынам ыле. Икмыняр минут шонен шоген, мончаш пураш тоштым — чывым пукшыманыс. Пырысым кидышкем нальым, оҥем пелен ӧндальым да пареҥгылан пурышым. Пел кидем дене атыш пареҥгым оптем. А пырысем уло кертмын магыраш тӱҥале, саде пычкемыш лукыш онча да, удырен-удырен, кидем гыч мучыштен кудалнеже. Кидем вӱр лекмеш удыралын, ныл йолан йолташем утлен сеҥыш. Мыят писын гына пареҥгым оптышым да тушеч лектын кайышым. Вес кечынже эрдене мончаш адак пурыман. Пырысем ик лукыш мия, вес лукыш кая, пуйто ала-мом шижын. Мыйынат чонемлан ласкарак лие, пырыс лӱдын огыл гын, чыла сай, шонем. Теве тыгай томаша лийын икмыняр ий ончыч. Шинчамлан мо койын, кызытат ӧрам. Ала иктаж-кӧ умылтарен кертеш? С.Максимов. Кужэҥер район Тошто Йӱледӱр. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Школышто тунемше-влаклан всероссийский олимпиадын пытартыш этапшын икымше арняже эртен. Тушто Марий Элын чапшым 11 ӱдыр-рвезе арален. Нуно экономике, химий, историй, руш, математике, физический культур, биологий, технологий, географий, руш, англичан да испан йылме-влак, предметла дене шинчымашым ончыктеныт. Уш-акыл таҥасымашыш эн ончычак экономике, химий да историй дене участник-влак каеныт. Химий дене олимпиаде 20-28 мартыште Белгород олаште лийын. Ондак участник-влак шинчымашым теорий могырым тергеныт гын, вара эксперимент турым эртеныт. 28 мартыште олимпиаде дистанционный йӧн дене торжественно мучашлалтын. Лач тушто Марий Элын участникшын лӱмжӧ йоҥгалтын – У Торъял школын 11-ше классыштыже тунемше Григорий Ложкин призёр-влакын радамыш логалын! Чылаже 280 баллым погаш йӧн лийын гын, рвезе 164,25 баллым поген. «Григорий химийлан 8-ше классыште тунеммыж годым поснак шӱмаҥын, – ойла У Торъял кыдалаш школышто химийым туныктышо, рвезын педагог-наставникше Лилия Глушкова. – «Уста йоча-влак. Химий» программе почеш тудо 2018 ий гыч шинчымашын налын, школ да район кӱкшытан олимпиадылаште сеҥышыш лектын. Григорийлан тыгак Руэм посёлкысо Уста йоча-влаклан рӱдерыште, кеҥежымсе лагерьыште, лияш йӧным ыштеныт. Рвезе, чынжымак, талантан да тыгодымак тыршыше. Тиде идалык куандара, вет ӱмаште пандемийлан кӧра Григорий олимпиадын пытартыш этапыштыже участвоватлен кертын огыл. Туге гынат тудо пел корнышто шогалын огыл, ончыко кая, тырша». Ушештарена, школышто тунемше-влаклан всероссийский олимпиадын пытартыш этапыштыже сеҥыше да призёр-шамычын радамышкышт лекше-влак профилян предмет дене Российын кеч-могай вузышкыжо экзамен деч посна тунемаш пурен кертыт.Таҥасымаш элын 15 регионыштыжо чылаже 24 предмет дене 30 апрель марте эрта. Г.КОЖЕВНИКОВА Tagged школа Лудаш темлена: ОБРАЗОВАНИЙ Йошкар-Оласе ик школышто аутизм черан йоча-влаклан классым ышташ шонат Йошкар-Оласе ик школышто аутизм черан йоча-влаклан классым ышташ шонат. Тидын нерген Калык фронтын Марий Элысе пӧлкажын эксперт заседанийыштыже кутыреныт. лудаш… ОБРАЗОВАНИЙ СПОРТ Чолгалык Сай, поро шомакын вийже кугу Физкульт, ура! Сай, поро шомакын вийже кугу Волжский район Упшер школышто физкультур урокым 37 ий утла Тамара Зайкова туныкта. лудаш… ОБРАЗОВАНИЙ УВЕР ЙОГЫН ШКОЛ ЙОЛГОРНО Шокшо кочкыш: школышто тудо могай? Республикыште Марий Эл Образований да науко министерствын Общественный советше пелен чумырымо Ача-ава-влакын общественный контроль шотышто регионысо штабшын пашаже умбакыже лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Сар деч ончыч да сар жапыште шочшо икшыве-влак коклаште комсомол радамыш пурыдымо еҥ шагал, очыни. Мыят, рвезе годсо жапемым шарналтен, комсомолын путевкыж дене Сибирьыште пашам ыштымем нерген возышым. Комсомол радамыш мый Чорай кыдалаш школышто кандашымше классыште тунеммем годым ушнышым. Ончыч школышто комсомолыш пуртышт, вара школ гыч икмыняр тунемшым райрӱдыш комсомол ушемыш намийышт. Чот ямдылалтна, комсомол дене кылдалтше документ-влакым шымлышна. Тудо жапыште мыланна тиде сомыл пеш кугу событий лийын. Комсомол билет ден значокым налын, герой семын пӧртылынна. Школышто тунемме годым классыште комсорг лияшат логале. Мӱндыр ялла гыч тунемаш толшо-влаклан теле, шыже жаплан школышто общежитий ыле. Мемнан ял лу уштыш тораште верланен. Лавыра да йӱр, лум годым кечын коло уштышым кошташ пеш йӧсӧ лийын. Мемнан класс гыч общежитийыште кум ӱдыр лийынна: кок Сима - У Эшым гыч Айбашева, Лепешкан гыч Изиляева да мый. Ме, ӱдыр-влак, пӧлемыште пеш келшен илышна - пырля уроклан ямдылалтынна, кочкынна, у муро-влакым тунемынна. Кастене, яра жап лийме годым, тӱрленна. Школышто лу классым тунем пытарышна. Кушко каяш? Тугодым профессий-влак нерген мыланна молан нимом ойлен огытыл? Туныктымо планыште тугай йодыш лийын огыл, очыни. Пырля тунемше-влак кокла гыч икмыняр ӱдыр Йошкар-Олаш педагогический вузыш, икмыняр еҥ Бирск медучилищыш, рвезе-влак шукыжо ПТУ-ш каяш ямдылалтыч. Мылам нине специальность-влак келшен огытыл. Чынжым каласымаште, мый тунам кӧ лияш пален омыл, ялыште пашам ыштымем шуын. Сима Изиляеванат шонымашыже мыйын гаемак лийын, очыни. Ме коктын пеш келшена ыле. 1960-шо ий. Эл вуйлатыше-влак, сар деч вара элым тӱзаташ тыршен, чыла тӱрлӧ чоҥымо сомылыш: целинам нӧлтымашке, ГЭС-влакым, завод ден фабрикым, кӱртньыгорным чоҥымашке - комсомолым ӱжыныт. Меат, Сима йолташем дене каҥашен, тиде толкыныш ушнен, иктаж вере пашам ышташ каяш тарванышна. Т. Яметова (Дигитаева) Сибирь кундемыште пашам ыштымыж годым. 1961-ше ий. Тыге Уфаш комсомол обкомыш лектын кайышна. Симан ача-аважын шочшыштын, Йывака чӱчӱн, пачержым кычал муна. Мемнам пеш порын вашлийыч. Эрдене обкомыш кайышна. Тушто пурышаш кабинетым муна. Рвезе еҥ-влак коридорышто ятыр ыльыч, южыжо кушко каяш паленак толыныт, а ме - кушко колтат. Иктын-иктын мутланаш пуртат, мыйым огыт нал: мый январьыште латшым ийым веле теменам. Мыйым огыт нал гын, йолташемат ок кае. Кайыме шуэш, самырык шӱм уждымым ужаш ӱжеш. Ме, очыни, отрядыш еҥ ситыдыме жапыш логална. Шке коклаштышт каҥашен, мый дечем чыла йодыштыч, могай пашам ыштен кертмемат рашемдышт. Мый, ялыште кушшо икшыве, чыла ыштенам - шудым соленам, копнам оптенам, Айсуло йолташем дене кок ий комбайныште ыштышна. Чыла ойлышымат, спискыш пуртышт да мый, иктаж-могай эҥгекыш логалам гын, нуным ом титакле манын, йодмашым возен кодышым. Медкомиссийым эртышна. Тыге мемнам Братск ГЭС-ым чоҥымашке поездыш шынден колтышт. Вич сутка кайышна. Братск гыч отряднам (11-17 еҥ) эше 60 уштыш торашке, кӱртньыгорным чоҥышо «Сибстроймеханизаций» трестын Солдатово поселкышкыжо, колтышт. Мемнам изирак вагон-влакыш, рвезе-влакым барак шотан общежитийыш илаш пуртышт. Ме, кумытын пырля мийыше-влак: мый, Сима да Караидель район Чемай гыч ӱдырамаш - илышна. Вес кечын кадр дене пашам ыштыше пӧлкаш пурышна. Туштат ийготем чаракым ыштыш. Теве-теве мӧҥгеш шынден колтат. Закон почеш нуно латкандаш ийым темыдыме самырык еҥым пашаш налын огыт керт. Вуйлык-влак дене кутырен, мыйым кодышт. Мемнам геодезист группыш полышкалышылан ушышт. Геодезист группа кугу огыл: прораб Кирилыч - вичкыж, кужу украинец (Лӱм ден фамилийжым ышна пале.), инженер А.А. Лабунец, кок геодезист Толя ден Юра (Рвезе-влак Полтава гыч техникум деч вара направлений дене толыныт.), Сима да мый. Группын пашаже: проект почеш реперым муаш (Геодезийыште посна точкым, знакым тыге маныт. Тудо теҥыз вӱдын кӱкшытшӧ денат кылдалтын.), тудын гоч корнын кӱкшытшым, кумдыкшым шотлен палемдаш. Тыге кӱртньыгорнын рӱдыжым, корно полотнон кӱкшытшым шотлат. Ме тудым Сима да геодезист-влак дене пырля кычал каенна. Иктынан кидыште линейка, весынан - вурс рулетка, рвезе-влакын - тӱрлӧ прибор. Инженер мемнам проект почеш могай могырыш мыняр градуслан савырнаш туныктен. Точкым мумеке, иктына линейка дене пундышыш кӱзен шинчын, специалист-влак приборым шогалтеныт. Ме рулетка дене висен лектынна. Тыге корнын рӱдыжым муынна. Телым йӧсырак лийын: лум келге, корным ышташ сӱмырымӧ кӱжгӧ пушеҥге-влак ыресла киеныт. Ме ийын коштмо гай коштынна. Чияшат кӱжгын чиялтын, молан манаш гын кумло градус йӱштӧ годымат пашам ыштенна. Репер-влакын коклашт пеш чӱчкыдӧ лийын огыл, очыни, - ме кум-ныл реперыш веле «ушнен» пашам ыштенна. Пашаштына тыгак нивелир, теодолит, линейка да висыме коло метран вурс рулеткым кучылтынна. Мемнан сомылна - рулетка дене вискалаш, линейка (кӱкшытым ончыктышо), изи товар дене меҥге-влакым ыштылаш да ончыктымо вереш йӧнештараш. А цифр-влакым специалист-влак шке возеныт. Икманаш, лийшаш кӱртньыгорнылан осьым да корно тӱрым ончыктенна, мыняр эше нӧлталшашым але волтышашым рашемденна. Икмыняр жап пашам ыштымеке, рвезе-влак мемнам нивелир да теодолит дене ышташ туныкташ тӱҥальыч. Толя пеш малаш йӧрата ыле, инженер уке годым, иктаж верым муын, пушеҥге воктек малаш пурен возын, а ыштышаш пашажым мыланна коден. Тыге ме изишак прибор-влак денат пашам ышташ тунемна. Варарак мыланна Полтавыш геодезистлан тунемаш каяш темлаш тӱҥальыч. Трассыште кӱжгӧ брезент дене ыштыме кугу палатка-влак шогат ыле, окнаже-влакат ыльыч, латкок-латвич малыме вер. Палатке покшелне кугу чойн коҥга шоген, кӱвароҥа - мланде, эре олтеныт. Тушто смена дене ыштыше пашаеҥ-влак маленыт. Эрдене пашаеҥ-влакым брезент дене леведме машина наҥгаен. Ме кажне кечын поселкыш коштынна, а палаткыш ыраш пурена ыле. Тушто паша йӱд-кече чарнен огыл. Чойн коҥга (кугу диаметран труба семын) ӱмбалныже ате дене шокшо шолшо вӱд эре лийын. Пӧръеҥ-влак тушко, лумым пыштен, мушкылташ вӱдым ыштеныт. Палаткыште столовыят ыле. Ме тушто кечывал кочкышым ыштенна. Оксам тӱлымым ом шарне. Марий ӱдыр-влак, оксанам чаманен, эр да кас вагонышто кочкынна. Вагон кӧргыштӧ кум кӱртньӧ койка, ӱстел, кум пӱкен, «галанка» плита да кидым-шӱргым мушмо вер лийыныт. Вӱдым цистерна дене палемдыме жапыште конден шалатеныт, а телым вургемым, кӱварым мушкаш лумым левыктенна. Жапым веселан эртараш танцплощадка да клуб ыльыч. Москва гыч концерт денат толыныт ыле, меат тушко мийышна. Южгунам кином онченна, а куштымо касыш ышна кошт. Тусо ӱдыр-влак (Шукыжо Украина да Белоруссий гыч ыльыч.) ӱжыт ыле. Мӱндырнӧ огыл, тайгаште, военный гарнизон верланен, садлан салтак-влак кастене чӱчкыдын толыныт. 8-ше Март годым торжественный собранийыште мылам Чап грамотым кучыктышт. Гагарин космосыш чоҥештыме годым паша кече тӱҥалме деч ончыч уремыште митингым эртарышт. Пӧръеҥ-влак «урам» кычкыреныт, «Наш человек в космосе!» манын, упшым кышкеныт. Тыгай куанле пагыт ыле, вет сар пытымылан латвич ий веле эртен. Суртысо шочшо, ава-влак дене серыш дене кылым кученна. 1961-ше ийыште Николай изам (Н.К. Яметов, поэт, 1941-1972-шо ийла), мылам лӱмлен, почеламутым возен колтыш. «Шӱжаремлан» манын, эпиграфым С. Есенинын почеламутшо гыч налын. Тушто тыгай мут-влак улыт: «Школ омсам почын, Востокыш тый ГЭС-ым чоҥаш каенат, рвезе годым латшым ийыш ошкыл, илыш-корным муын моштенат». Тунам тудо Армийыште служитла ыле. Братскысе ГЭС. 1960-шо ий. Еш архив гыч налме фото-влак. Икмыняр гана Братск олаш миенна. Тугодсо жапыште Братск ола гаят лийын огыл. Иман пушеҥге-влак коклаште ик-кок пачашан погымо (сборный) пӧрт-влак гына ыльыч. Йӧршешлан ыштыме-влакат кояш тӱҥалыныт ыле. Сату мемнан кундемысе гай огыл - шуко лийын. Мыланна, ял гыч мийыше марий ӱдыр-влаклан, ондак куэмын шуко да шулдо улмыжо шинчаш пернен, вет мемнан кундемыште тыгай сатум муаш йӧсӧ ыле. Шкаланна вургемым налын чийышна. Братскыш грузовой машина але самосвал, южгунам бензовоз ӱмбаланат шинчын коштыныт. Поселкыш да эше 40-50 километрыш рельсым пыштыме ыле. Грузым шупшыктеныт. Мемнан почта адресна «Братск-6» ыле. Мӱндыр верыште ик идалык илышна. Рвезе-влак мемнам пагаленыт. Нунын деч нигунам торжа, кӱлдымаш мутым але вес тӱрлын умылаш лийше шаярымым ышна кол. Кушеч улмынам йодшыжлан ойлымо годым «Кузе тендам, тыгай самырык-влакым, ава-ачада тыгай мӱндыр верыш колтышт?» манын ӧрыныт. А мемнан ава-ачана кушко кайымынам паленыт мо? Уфаш тунемаш пураш але пашам кычал каенна манын шоненыт. Кушко кайышашым шкежат пален огынал. Кокымшо кеҥеж эрташ тӱҥале. Мӧҥгӧ пӧртылмӧ шуын. Кадр дене ыштыше еҥ деч мӧҥгӧ каяш йодна. «Ик еҥымат колтыман огыл - тений трассым сдатлаш кӱлеш», - лийын вашмут. «Эре мерный лентым да изи товарым нумалыштын, ӱмырым эртараш ок лий. Кушко-гынат тунемаш пурен, специальностьым налаш кӱлеш», - каҥашышна Сима йолташем дене. Тыгай йодмашналан чарак ыш лий. Августышто мӧҥгӧ пӧртылна. Суртышто таче возымем семын ойленам, ачам пеш колышташ йӧрата ыле. Конешне, шочшына-влаклан пӧлекым налын пӧртылна. Тулеч вара Сима дене корнына ойырлыш. Тудо ик вере, мый вес вере тунемаш кайышна. Кызыт Серафима Изиляевна Николаева - паша ветеран, куд икшывын аваже, лу утла уныкан куваваже. Пелашыже Александр Алексеевич Николаев дене шкенан районышто илат. Самырык латшым-латкандаш ияш пагытыште элын кугу стройкыштыжо - Братск ГЭС-ым чоҥымо мӱндыр Сибирьыште - пашам ыштен илымынам тудат мый гаемак шарнен ила, очыни. Икте-весым шукертак ужын огынал. Икымше ий пашам ыштыме жапна нигунам ок мондалт. Комсомолын путевкыжо ок лий гын, ме тушко огына логал ыле. «Элым нӧлтымаште мемнанат чӱчалтыш вийна уло!» манын, кызытат куанен илена. Тау, комсомол! Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Ме илышыште тÿрлö йоҥылыш-влакым ыштылына. Но лучо весе-влакын пашаштым ончен, уш-акылым пойдараш, чын? Теве таче чывым ончышо-влакын эн чÿчкыдын ыштылме йоҥылышыштым ончалына. Марий Элысе вольык, янлык чер ваштареш кучедалше станцийын вуйлатышыже Владимир Данилов умылтара: Чыве вÿта могай? Вÿта кайыквусым ир янлык деч аралышаш. Поснак тыгай вÿта илем деч öрдыжтö верланен гын. Садлан вÿтам ойырымо годым тÿткö лийман. Ир янлык кÿшыч пурен ок керт? Вентиляцийысе рож вучыдымо «уна-влаклан» пураш йöным ок пу? Омса йымалне шелше уке? А омсасе тÿкылтыш пеҥгыдын петыралтеш? Ир янлык мланде йымач пургед пурен ок керт? Шукыж годым чывым ончаш тÿҥалше-влак янлык-влакын лÿдыкшö улмыштым шотыш огыт нал. Палыман: енот-влак омса тÿкылтышым почын кертыт, кишке-влак чывигым пуштыт, ур-влак шужымышт годым муным (а южгунам чывигымат!) кочкыт. Кастене чыве-влакым вÿташке петырыза, шотлыза. Молан манаш гын янлык-влак рÿмбалгыме деч вара сонарыш лектыт. Ты пагытыште нуно сайын ужыт, а чыве-влак – уке. Вÿд ате келге Чыве-влак чÿчкыдын вÿд атыш пурен каен колат. Чывын пыстылже вашке онöра, а чыве ийын ок керт. Поснак чывиге-влак шотышто лÿдыкшö. Нуно вÿдым йÿшыштла атыш камвозын кертыт. Садлан келгырак атым йöршынат кучылтман огыл. Кÿртньö тор Янлык ден кайык-влак тыгыде кÿртньö арверым нелын кертыт. Тыге кайыквусын пагар ден шолораже эмганат. Тылеч посна организмыш логалше кÿртньö рÿдаҥаш тÿҥалеш да кайыкым аярта. Садлан чыве-влакын вÿташтым да коштмо верыштым сайын эрыктыман. Куголям пытарыше аяр ден гербицид (шÿкшудым пытарыше аяр)-влак Аяргыше коля ден куголя-влак чыве коштмо верыш логалыт гын, кайыквусо нуным чÿҥген кертеш. Тыге аяр чывыланат логалеш. Гербицид шотыштат тыгак. Гербицид логалман кушкылым чывылан пукшыман огыл. Тÿрлö ийготан да урлыкан чывым ик верыште кучымаш Тыгай годым чыве-влак вашла чÿҥген пытарат. Тÿрлö ийготан да урлыкан чывым пырля ушынеда гын, чот эскерыза. Кажныжын шке койыш-шоктыш ойыртемже уло. Мутлан, тыглай кугытан бройлер чывым бентамке-шамыч дене вераҥдаш лиеш, но бройлер-агытан бентамке чывылан келшен ок тол. Чыве ден лудымат пырля шогалташ сайжак огыл. Паразит-влакым тергаш огыл гын… Сурт кайык-влакын организмыш паразит-шамыч логалыт гын, анемий лиыйн кертеш, нуно начарештыт, эркын кушкыт, муным огыт мунчо я колен кертыт. Садлан чывын капкылыштыже паразит-влакым вигак муаш тыршыман. Мутлан, тий ден пудий-влак ир кайык-шамыч деч пижыт. Уло-укем пален налашлан чывын мÿшкырысö, тупысо пыстыл коклаштыже да шулдыржо йымалне ончыза. Чыве-шамычын пуракыште йÿштылмö верышкышт пушеҥге ломыжым шавыза. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кугу Ачамланде сар пытымылан 74 ий эртен. Тынар жап коклаште сарым кинофильмым ончымо да книгам лудмо гыч гына палыше икмыняр тукым кушкын шогалын. А ме, кугурак ийготан-влак, тудо шучко жапым эше ачана-влакын, нунын иза-шольыштын але моло лишыл еҥна-влакын каласкалымышт гычат шарнена. Мыйын ачам, Алексей Матвеевич Матвеев, 1908 ийыште Краснокам районысо Арлан селаш шочын. 1941-1945 ийлаште Курский Дугаште, Литваште, Латвийыште, Бело-руссийыште лӱдде кредалын, ола ден ял-влакым тушман деч утарен. Сарыште кум гана сусырген. Лӱддымын кредалмыжлан кугыжанышна тудым Йошкар Шӱдыр, 2-шо степенян Отечественный сар орденла дене наградитлен, юбилей медальже-влакат ыльыч. Сар пытымек, ачам мӧҥгӧ пӧртылын да почтальонлан ышташ тӱҥалын. Сулен налме канышыш лекмекат, мӧҥгыштӧ яра шинчен огыл: озанлыкыште тидым-тудым ыштылын, чыла сомыллан мастар лийын. Чӱчӱм, Иван Васильевич Матвеев, ачам деч вич ийлан самырыкрак улмаш. Тудо 16 ияшыж годым Эльян педучилищыш тунемаш пу-рен. Тунем лекмек, 1936-1938 ийлаште туштак препо-давательлан ыштен, вара Уфасе пединститутын исто-рий пӧлкаштыже тунемын. Сайын тунем лекше рвезым Москвашке колтеныт. 1938-1940 ийлаште НКВД-ште служитлен. 1940 ийыште Ленинградыште авиационный школышто преподавательлан ыштен, сар годым Москваште служитлен, капитан званиян лийын. Сар деч вара тудым Тамбовский областьысе Жердевка олаш колтеныт. Тушто 1952 ий марте школ директорлан пашам ыштен. Чӱчӱм тале колызо улмаш. 1952 ийыште кол кучаш мийымыж годым туткарыш логалын: ий катлымылан кӧра вӱдыш пурен каен. Тудым шӱдырен луктыныт, но утарен кертын огытыл. Элнам тушман деч аралыше ачамым да чӱчӱмым ӱмыр мучкына шарнен илаш тӱҥалына. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Куд еҥан группо родо-тукым Эстон мланде гыч Марий кундемышкына унала толын. Нуно шочмо калыкнам, элнам сайрак палаш шонат. Уна-влак Марий Элыш 3-шо кылмыште толын шуыныт да вич кече лияш шонат. Тӱшкаште улшо еҥ-влак шукыракшым туризм алан дене кылдалтыныт. Тыгак уло пушым пушеҥге гыч коплен ыштыше мастар да ТВ корреспондент. Тидын нерген мемнан сайтлан финн-угор чолгаеҥ Айвар Руукель увертарыш. Читать далее → 2 комментария Filed under Увер-влак, Фото-влак Tagged as Марий Эл, Унчо, Шоруньжа, Эстоний, туризм, финн-угор, эстон-влак, эстон-марий кыл 05.11.2018 · 19:05 «Ӱдырсий» ӱчашымаш нерген видеосюжет Шыжа тылзын 26-шо кечынже Йошкар-Олаште «Ӱдырсий» конкурс эртыме нерген сайтнан рушла ужашыштыже возенна ыле. Ынде МЭТР-ын видокаласкалымашыжым ончалаш темлена.

14-16 октябрьыште Йошкар-Олаште, МОСИ-ште, боевой искусство дене студент-влакын регион-влак боевой искусство дене студент-влакын регион-влак кокласе IV форумышт эртаралтын. Тушко Москва, Петрозаводск, Краснодар, Екатеринбург, Озаҥ да моло ола гыч кокшӱдӧ утла еҥ толын. Нуно каратэ, айкидо, дзюдо, самбо, киокусинкай, кэндо, тхэквондо да моло кредалмаш дене мастарлыкыштым ончыктеныт. Тыгак элнан вӱдышӧ инструкторжо-влак самырык-влаклан тӱрлӧ мастер-классым, пайдале конференцийым эртареныт. Форум жапыште таҥасымашлаште 90 наре награде модылтын. Грант кӱшеш кугу форум Форум Росмолодёжьын эртарыме грант окса кӱшеш эртаралтын. Тудым МОСИ-н боевой искусство регионысо студенческий рӱдерже 2022 ийыште самырык-влаклан эртаралтше Российысе проект конкурсышто сеҥен налын. Тыгак ты тунемме тӧнеж Президентын грантше кӱшеш самырык-влаклан спортын нине видыштыже вияҥаш чыла шотыштат сай условийым ышта. Боевой искуссто рӱдерын тренерже-влак проект конкурслашке чӱчкыдын ушнат. Нунын дене пырля ты сомылым МОСИ-н проректоржо-влакат шуктат. Тӱҥ шотышто каратэм, айкидом, кэндом вияҥдымылан посна тӱткышым ойырат. Рӱдерыште ныл тренер тырша.Нунын кокла гыч иктыже – Олег Георгиевич Белоусов, Марий Эл Республикын киокусинкайн дене федерацийжын президентше, МОСИ-ште кугурак туныктышо. Тудын каратэ дене шем ӱштыжӧ уло. (О.Белоусов пурла гыч икымше) – МОСИ пелен боевой искусство рӱдерым 2018 ийыште почмо. Тудо регион кӱкшытым налын. Идалык гыч рӱдер дене тӱрлӧ проект пашаш ушнаш тӱҥалынна. Ятыр гана грантым сеҥенна. Тыге форумым эртараш, самырык-влакым спорт деке шӱмаҥдаш манын, пашалан утларак пижынна. Студент-влакын тунемме программышкышт физкультур деч посна каратэ, айкидо, кэндо дене урок-влак пурталтыныт. Тушто нине кредалмаш-влакын негызыштым туныктена, – палдарыш О.Г.Белоусов. Рӱдерын тренерже-влак тӱрлӧ олалаште семинар ден конференцийлаште шуаралтыт. Тыгай семинар-влак спортсмен-шамычлан Россий да тӱнямбал кӱкшытан таҥасымаште шкеныштым сайын ончыкташ полшат. Тӱрлӧ спорт кредалмашын шке правилже уло. Южо регионышто тудын нерген огыт каласкале, тренировко годым огыт умылтаре. Тидыже спортсменлан таҥасымаш годым нелылыкым луктын кертеш. Сандене рӱдерын тренерже-влак тидланат тӱткышым ойырат. Тренировко-влак МОСИ-н спортзалыштыже тренировко-влакат эртаралтыт. Тушко кумло наре еҥ оксам тӱлыде коштеш. Единоборство дене шуаралташ манын, чыла шотыштат йӧн уло. Кызытсе илышлан келыштаралтше спорт инвентарь дене залым оборудоватлыме. Тыгайже Марий Элыште лач тыште веле. Тидлан лу утла миллион теҥге оксам ойырымо. Тренировко-влак арнялан кум гана, кастене эртат. Вӱдышӧ спортсмен-влак тыште кажне кечын тренироватлалтыт. Россий да тӱнямбал кӱкшытан таҥасымашлашке лектын коштшат ятырын улыт. Заниматлаш кумылан еҥ-влак МОСИ-ш толын, возалтын кертыт. Ончыкылыклан ямдылалтыт Тыгак палемдыман, боевой искусствым вияҥдаш лийме шотышто Марий Эл гыч ты рӱдер аккредитацийым эн ончыч эртен. Российыште гын – визымше. Кызыт рӱдерын еҥже-влак 2023 ийлан паша планым ямдылат. Тидын нерген МОСИ-н научный да проект паша шотышто проректоржо Оксана Геннадьевна Купцова тыгерак каласкалыш: (О.Г.Купцова) – Шукерте огыл кугу форумым эртарен колтышна. Кум кече жапыште шӱлалташат жап лийын огыл. Ынде ончыкылыклан паша планым ямдылыме сомыл вачымбакына возын. Проект почеш, ме боевой искусствым самырык еҥ коклаште шаркалышаш улына. Кызыт йоча да подростко-влаклан группым келыштарена. Мемнан дене тӱҥ шотышто 14 гыч 30 ияш марте самырык еҥ-влак тренироватлалтшаш улыт. Садлан кыдалаш-профессиональный шинчымашым налше еҥ-влаклан тӱткыш шукырак ойыралтеш. Тений Савинысе коррекционный школ-интернатысе начарын ужшо икшыве-влак дене пашам ышташ тӱҥалына. Тидлан тренерна-влак ментальный йоча-влак дене пашам ышташ лийме шотышто лӱмын квалификацийыштым нӧлтеныт. Нунын дене пашам ышташ тыгак волонтёр-влакым чумырена. Тылеч посна ача-ава да икшыве-влак дене психолог пашам ышташ тӱҥалеш. Йоча-влакым МОСИ-н спортзалышкыже кондыштараш лӱмын траспортировкым келыштаренна. Чылажат шот дене шукталтшаш. Тыгак тренер-влак нунын школыштышт занятийым эртараш тӱҥалыт. Вес ийын майыште боевой искусство дене фестивальым да научно-практический конференцийым эртараш шонымаш уло. «Мой первый пояс по каратэ» учебный пособийым ямдылынена. Тыштыже кок сериян медиафильмым войзынена. Иктыштыже технике дене палдарена, тудын почеш икшыве-влак мӧҥгыштыштат шуаралтын кертыт. Весыштыже икымше ӱштым налме нерген историйым войзынена. Тидыже йоча-влаклан спорт дене кылым кучаш, каратэ дене заниматлаш, мастер марте кушкаш стимулым ешарышаш манын ӱшанена. Тыгак якут-влакын национальный кредалмашыштым – мас рестлингым — кундемыштына вияҥдыме шуэш. Кызыт тудын дене Россий кӱкшытан таҥасымаш-влакат эртаралтыт. Эрвел кредалмаш-влакым кундемыштына вияҥдымылан боевой искусствын регионысо студенческий рӱдерже моткоч кугу тӱткышым ойыра. Тидыже самырык-влаклан спортын кӱлешлыкшым, тудын пайдалыкшым умылаш сайынак полша. Грант кӱшеш ты спортын видыштыже шуаралташ лийме эшеат кумыланда. Вет кызыт ятыр спорт секцийыште шуаралташ оксам тӱлыман. Тыгайжылан чыла еҥын йӧнжӧ уке. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Марий Элын Кугыжаныш Погынжо лӱм дене элнан эн тӱҥ пайремже – Сеҥымаш кече – дене уло кумылын саламлем! Жапым чарен шогалташ ок лий: 1945 ий 9 май деч мемнам 77 ий ойыра. Тунамсе шучко событий-влакым шке шинча дене ужшо еҥ шагалрак да шагалрак кодеш. Но совет калыкын Кугу Ачамланде сар годсо подвигше ок мондалт. Марий кундемыште илыше да сеҥымаш шошым лишемдаш полшышо тӱжем дене еҥ курымешлан шарнымашеш кодеш. Кызыт тӱнямбалне националистический шӱлыш уэш озаланаш тӱҥалын, тӱрлӧ политике вийлан кӧра историйыште лийше факт-влакым вашталтат. Сарын 1418 кече да йӱд шуйнышо неле пагытыште элыштына лийше событий-влакым мондаш ӱжыт. Мыланна, Российыште илыше калыклан, тиде кече – кажне ешыште лийше историйын ужашыже. Тиде мемнан Кугу Сеҥымашна, тудым ме нигӧлан огына пу! Садланак мыланна, сеҥыше-влакын тукымыштлан, шуко вӱрым йоктарыше сар нерген чыным арален кодымаш, тудын лектышыжым вашталташ тӧчышӧ-влакым чарымаш, фашизмлан вияҥашыже чаракым ыштымаш ик эн тӱҥ задачылан шотлалтеш. Пагалыме ветеран-влак! Геройло тукымдалан тауштена, тендан илышда волгыдо лийже манын, чыла ышташ тыршена. Ме тендан дене кугешнена да тендам чапландарена. Тыланда кӧра ме илена, пашам ыштена, икшывына-влакым куштена да канде кава йымалне шочмо мландыштына ончыкылыкым чоҥена. Тендан чытышда да патырлыкда, шочмо эл верч шогымыда самырык-влаклан пример лийын кодеш. Кугу Ачамланде сарыште кредалше, тылыште тыршыше, бомбежкышто колышо да концлагерьыште индыралтше, сеҥымашым лишемдаш полшышо родо-тукымжым шарнен, миллион дене калык 9 майыште Курымашлык полкыш ушна. Тиде волгыдо пайрем кечын, шерге ветеран-влак, республикыште илыше пагалыме еҥ-влак, пеҥгыде тазалыкым, пиалым, тыныслыкым, порым да чыла сайым тыланем. Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжын председательже А.В.СМИРНОВ. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Виктория Сидоркина Сеҥымаш кечын кидыш барабаным налын да шке йолташыже-влак дене пырля ик йӱкпералтышым луктын ошкылын. Тидыже сылнын шокта да ӧрдыж гычат сӧралын коеш. – Эн ончычак мый волонтёр улам: моло йоча-влак дене пырля школыштына театральный постановкым ямдылена, концерт ден митинглаште участвоватлена, линейкыште выступатлена. Тылеч посна кажне кеҥежым школ лагерьыште пашам ыштена, йоча-влаклан весела стартым эртарена, моло мероприятий годым полшена. Кокымшо ий барабанщице улам, но Сеҥымаш парадыште тений икымше гана лийынам. Кодшо ийын 9 майыште Йошкар-Олашке коштынам, тушто мыланем «Мировая художественная культура» предмет дене всероссийский олимпиадын региональный этапыштыже медаль ден грамотым кучыктеныт ыле, – ойла тунемше. Вика 9-ше классым йошкар аттестат дене тунем пытарен. «Визытанлан» гына тунеммыж нерген кажне ийын пуымо похвальный лист-влак пеҥгыдемдат. 2021 ден 2022 ийлаште ӱдыр тунемше ден туныктышо-влакын «Нам о России надо говорить» республикысе научно-практический конференцийыштышт англичан йылме дене икымше верым налын. Ты йот йылме дене олимпиадыште тудо районыштыжо эн ончылно лийын. Тыгак Виктория почеламутым сылнын лудмо конкурслаште сеҥен, тушто тӱрлӧ йылме дене каласкалымыж дене ойыртемалтын. Яра жапыште В.Сидоркина книгам лудеш я кидпашам шукта, экзаменлан ямдылалтеш. Икмыняр ий «Лотос» эстраде куштымаш студийышке коштын. Пытартыш жапыште тунеммашлан шукырак жапым ойыра. Тудлан чыла предмет келша, но профессийым але ойырен налын огыл. «Эше ик тунемме ий ончылно, сандене тыгодым ончыкылык специальность нерген шонаш чот логалеш», – мане Вика. Ӱдырын чолга улмыжым да сеҥымашлажым шотыш налын, эше 2016 ийыште Москосо Кремльыш ёлкыш колтеныт. Тидын нерген Виктория тыгерак каласыш: «Мый чыла сеҥымашем дене кугешнем, вет кугу пашам ыштымемлан кӧра тыгай лектышыш шуынам». Чынак, школышто тыршыман, йогылан верым кодыман огыл – тыге гына ончыко каяш лиеш. blog lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

5 майыште Морко район Унчо селаште марий калыкын шошымсо календарьын ик эн ойыртемалтше тӱҥ пайремжым «Кугече Pairem» folk-фестиваль семын эртарышт. Тушко Марий Элын тӱрлӧ районжо, Татарстан ден Башкортостан республикыла гыч делегаций-влак толыныт ыле. Кугече пайремым эртарымаште моткочак шуко йӱлам эше огына пале улмаш. Ты але вес кундемыште нунын кокла гыч иктажшым веле шуктат, молыжо йомын толын. Кугече кечын марий калык ожнысек кече деч ончыч кынелын, чевер кечын чӱчкен-модын лекмыжым ужын. Тыгодым шушаш идалыкыште чыла пашаже воранен толмылан ӱшанен. Лач ты жапыште мландын вийым налеш, а сурт озанлыкна поян, родо-шочшына-влак таза-эсен илышт манын, ятыр йӱлам шукташ лиеш да кӱлеш. Кугече арняште могай гына ойӧрӧм шуктыман огыл?! Нуным таче шуктена мо? Мутлан, эрвелмарий-влак вӱргечым Кон кече маныт, а олыкмарий-влак – Сорта вӱргече. А ойӧрӧжо-влак гын иктак улыт. Мутлан, кӱварым кечымучко ӱштман огыл, ӱпымат шераш ок лий – пакчам чыве удыраш тӱҥалеш. Тыгак коҥгамбаке кӱзаш ок лий – чыве муным ок мунчо, кыдетлен гына кошташ тӱҥалеш. Шӱргымат мушман огыл. Кугече ваштареш кӱсынлаш толшо еҥлан нимом пуаш ок йӧрӧ. Поро еҥ кӱсынлаш ок кошт, осал чонан веле толеш. Тыге лектеш: чылажым огына ыште, тӱрлӧ кугу ойӧрӧжлан ӱшанен веле ты але вес сомылым шуктена… Сценыште выступатлыше-влак деч «Тӱня ылыжын!» манме шомаклан «Товатат, ылыжын!» манме вашмутымат колна. Южо верыштыже Кугече кечын тыге ойлымым колынат огынал маньыч. Кугече пӱртӱс илыш ылыжмым ончыкта. Ош Сандалык Тӱҥ Юмын Йӱсыгорно лӱҥгалтыш ӱмбалан мландӱмбалсе илыш ылыжын. Пайремын тӱҥ ойжо: порсын лӱҥгалтыш ӱмбалсе муно гыч илян-шамыч ылыж лектыныт. А лӱҥгалтышын кумылжо – тичмаш ташлама коркан илышым оварген тӱзатыме вий-куатше. Кугече арняште шочмын шошымсо марий кумалтыш почылтеш. Тугеже Кугече кечым моткоч виян да кӱлешанлан шотлена. Тудым идалыклан эмым пуышо семынат аклаш тоштам. Ты пайрем нерген икмыняр еҥ дене мутланышым. Нуно Кугече арнян икмыняр йӱлажым тымарте палдымыжым луктын каласышт. Тышке толмыштлан куаненыт, родо-тукымышт ден палымыштым ужыныт да у увер дене пойдаралт каеныт. УМБАКЫЖЕ — «КУГАРНЯ» газетын 10 майысе номерыштыже лудса. Эльвира Терентьева. Авторын фотожо-влак. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Алевтина Анатольевна Стародубцева У Торъял кыдалаш школышто туныкта. Пӱтынь гаяк жапшым йӧратыме пашажлан пӧлекла гынат, чонжылан келшыше сомылым шукташат ярсашак тырша. А тудыжо тиде чолга, кожмак, кумылзак да тунамак моткочак тыматле ӱдырамашын ятыр. Шернур районысо Марисола школым тунем пытарымеке, 1989 ийыште ӱдыр Н.К.Крупская лӱмеш кугыжаныш педагогический институтышто математике да физике специальностьым налын. Тылеч вара эре икшыве-влак дене пашам ышта – нунылан математикым келгын туныкта. Пытартыш ийлаште гын тиде предмет денак шымлыме пашам тунемше-влак дене пырля эртарат. Тыршымышт арам огеш лий — тунемшыже-влак Ломоносов лудмашке, Юлтехын эртарыме шымлымаш проект, моло конкурслашкыже ушнат да кажне гана сеҥыше радамыш логалыт. — Мемнан ачана, Анатолий Васильевич, моткочак виян математик лийын. Тидыже, очыни, тудын дечак мыламат куснен. Мый школышто математике дене эре визытанлан тунемынам. Санденак умбакыжат илышем ты специальность дене кылденам да ик ганат ӧкынен омыл. Тиде – мыйынак. Алевтина Анатольевна математик гынат, 1999 ий гыч ешартыш кружок семын школ лесничестве дене пашам эртарен. 2000-ше ий гычак йоча-шамыч дене пырля тудын дене кылдалтше шымлыме пашам возаш тӱҥалыныт да эре ончыл верыш лектыныт. Тунемшыже-влак Россий кӱкшытан конкурслашкат коштыныт да сеҥымаш дене пӧртылыныт. Кажне кеҥежым республикысе район-влакын школ лесничествыштын слетышт эртен. Туштат эре ончыл верыш лектыныт. — Тунам пелашда лесничийлан ыштен. Санденак, очыни, тиде пашам тыланда «кучыктен пуэныт»? А марийда тыланда полшен? – йодым. — Лач тыгак лийын. Пелашем, Олег Петрович, тунам У Торъял лесхоз директор ыле, — каласкала А.А.Стародубцева. — Тидым паленак, ты пашам эртараш тӱҥалаш мылам темленыт. Марием кертмыж семын чыла шотыштат эре полшаш тыршен. Вараже Петя эргынат школ лесничестве паша дене эре пеленемак коштын да тудат тидлан шӱмаҥын. Шымлыме пашаж дене Москвашке самырык лесовод-влакын съездышкышкат миен. Вараже илышыжымат тиде паша денак кылдаш кумылжо лектын – Юлтехыште чодыра озанлык факультетым тунем пытарен. Кызыт 27 ияш веле гынат, Шернур лесничествын филиалжын директоржо. Кумданрак — «Марий Эл» газетын 2017 ий 11 ноябрьыште лекше номерыштыже лудын кертыда. Любовь Камалетдинова мутланен. Фотом еш альбом гыч налме. Лудаш темлена: ӰДЫРАМАШ КОРНО Сарын кочо шикшешыже пеҥгыдемын Анастасия Фёдоровна Ласточкина (Фёдорова) 1916 ий декабрьыште Морко район Унчо селаште шочын-кушкын. Морко педтехникумым тунем лекмекыже Коркатово школышто тӱҥалтыш лудаш… ӰДЫРАМАШ КОРНО Онар тукым: Ӱдырамаш… Чыла шукта, чыла ышта Газетнан унаже – У Торъял районысо Тошто Торъял кыдалаш школышто ятыр ий физкультурым туныктышо, ече дене спорт мастер Е.Широбокова. ӰДЫРАМАШ КОРНО «Пелашем ила гын, кок пачаш пиалан лиям ыле…» Тӱжвач ончалмаште, тиде ӱдырамашын, У Торъял районысо Чӱксола ялыште илыше да верысе «Первый май» озанлыкын ушкал комплексыштыже тыршыше Зинаида лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

17-ше мартыште Кужэҥер район Руш Шой кыдалаш школышто «Чон гыч лекше мутем…» вашлиймаш эртаралтын. Тышке Шÿдымарий, Ӱштымбал, Шорсола, Коҥганур да Кужэҥер школла гыч чолга йоча-влак толыныт. Марий тувыран тунемше-влакым ужаш моткоч куанле ыле… «Кугарня» газет редакцийын пашаеҥже-влак школышто икмыняр секций дене пашам ыштеныт. Икымше секцийыште йоча-влак почеламутым возаш тунемыныт, кокымшышто газет редакцийын пашаж дене палыме лийыныт. Ты секцийыште ÿдыр-рвезе-влак статьям, кÿчык уверым возен онченыт. Тыгак газетнан корреспондентше И.Речкин икшыве-влаклан фотоурокым эртарен. Изирак йоча-влаклан «Марий модыш-влак» секций пашам ыштен. Вашлиймаш волейбол турнир дене пытен. Ты кечын «Кугарня» газетын редакторжо Э.Иманаев ден Руш Шой школын директоржо А.Репин пашам пырля келшен ыштыме шотышто договорым подписатленыт. И.В.Романова, Кужэҥер районысо образований отделын вÿдышö специалистше: – Ты кундемыште тÿҥ шотышто марий-влак илат. Руш Шой школысо туныктышо-влак кеч-могай мер я творческий пашалан мелын шогат. Директорын туныктымо да воспитатлыме паша шотышто алмаштышыже Татьяна Васильевна Крылован темлымыж почеш ты школышто республике кÿкшытан инновационный площадкым почынна. Тудо 2019 гыч 2022 ий марте пашам ышта. Тÿҥ шонымаш – этнокультурный пашам виктарен колташ. Тыште тÿрлö мероприятийым эртараш тÿҥалына. Ты гана вашлиймашна «Кугарня» газетын пашаеҥже-влак дене лийын. Молан манаш гын тиде – самырык-влаклан лектын шогышо газет, коллектившат самырык шÿлышан. Йоча-влакым марла возаш кумылаҥдыме шуэш. Тидым возышо еҥ сайрак ыштен кертеш. Фото: Руш Шой школын директоржо А.Э.Репин ден «Кугарня» газетын тÿҥ редакторжо Э.А.Иманаев ваш келшен пашам ыштыме шотышто договореш кидпалыштым пыштат. Фото: Руш Шой школ туныктышо-влак. Э.А.Иманаев, «Кугарня» газетын тÿҥ редакторжо: – «Кугарня» газет редакций лÿм дене тыгай вашлиймашым эртарымылан Кужэҥер районысо Руш Шой школын директоржо Александр Эрнестович Репинлан, уло школ коллективлан, Ирина Валерьевна Романовалан таум каласем. Пагалыме тунемше ден туныктышо-влак! Мемнам тыге порын вашлиймыда, чапле концерт программыда эрелан шарналт кодыт. Ӱшанена: тиде вашлиймаште йочан чонышкыжо пыштыме туто пырче сай саскам пуа. Фото: Тунемашат кертына, мурен-куштенат моштена! Руш Шой школышто тунемше-влак моткоч сылне концертым ончыктыктышт. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тиде пагыт кажне тунемшылан поснак вучымо, куанле лийшаш. Но инфекций шарлымылан кöра тений чылажат молгунамсе гай огыл, вестÿрлö, тунемалтдыме. Шукерте огыл школ оралте да тунемме класс мöҥгö дене вашталте, парт кокла – пöртысö ÿстел дене, а туныктышо – компьютер але гаджетыште «илыше» айдемыш… Чыланат у семын тунемаш тунемыч. Но вашке иктешлыше кугыжаныш экзамен, выпускной-влак лийшаш улыт. А вара – у тунемме ий. Ончылно мом вучыман? Йодыш-влаклан Марий Элысе образований да науко министр Наталья Адамова дене мутланышна. – Йоча-влак ЕГЭ-м да ОГЭ-м кузе кучаш тÿҥалыт? – 9-ше да 11-ше класслам тунем пытарыше-влаклан аттестатым налаш ОГЭ ден ЕГЭ-м кучаш огеш кÿл. Тудым кажне выпускниклан пуат, идалыкаш отметке-влакым да руш йылме дене иктешлыше собеседованийым сайын эртымым шотыш налыт. Калыкын тазалыкшым аралыме шотышто пашам ыштыше орган-влакын темлымышт почеш, ЕГЭ-м кучымо жап тений 8 июньышто огыл, а варарак тÿҥалеш. Ончыкыжым, эпидемиологий ситуацийым шотыш налын, датымат палемдат. Иктешлыше экзаменым кучаш шонышо-влаклан чыла йöн лиеш. Но Роспотребнадзорын темлымашыже-влак почеш выпускник да организатор-влаклан термометрийым эртыман, а аудиторий-влакым эрыктыман. Тыгак икте-весе коклаште диссанцийым шотыш налман. Эн шуко еҥан экзаменым (руш йылме дене ЕГЭ годым) кок кечылан пайлаш шонымаш уло. Тений ЕГЭ-м вузыш тунемаш пураш шонышо-влак веле кучат. Тунемаш пураш могай предмет кÿлеш – тугай дене экзаменым кучыман. – Школлаште да йочасадлаште выпускной пайрем-влак эртаралташ тÿҥалыт мо? – Ты йодышым тунемме верласе администрацийыште ача-ава да тунемше-влак дене каҥашен рашемдат. Но тыгодым республикысе эпидемиологий ситуацийлан кöра пуртымо мере-влакым шотыш налде ок лий. Ме кызыт министерствыште школым тунем лекше-влаклан торжественный мероприятийым дистанционно эртарыме шотышто каҥашена. – Йоча лагерь-влак пашам ышташ тÿҥалыт мо? Тÿҥалыт гын, кузе? – Марий Эл Республик 2020 ийлан йочан тазалыкшым пеҥгыдемдыме пашам тÿҥалаш ямде. Тидлан чыла йöн уло. Образовательный организацийласе да моло тÿрлö лагерьлаш йоча-влакым кунам пурташ тÿҥалмым Российысе ограничительный мере-влакым кораҥдыме деч вара веле рашемдаш лиеш. Ончылгоч ойлаш гын, тиде иктаж июль тылзыште лиеш манын ÿшанена. Лагерьысе смене 14 кече шуйнаш тÿҥалеш. – У тунемме ийлан иктаж-могай вашталтышым пурташ палемдыме? – Тунемме ий тÿҥалтыште школ-влак штатный режимыш куснат да ФГОС почеш туныкташ тÿҥалыт. Цифр-влак: 2020 ийыште Марий Элыште 6861 йоча 9-ше классым да 3067 икшыве 11-ше классым тунем пытарат; Тений Марий Элыште 10 000 наре икшыве икымше гана йочасадыш кая, тышеч 4 000 йоча – 3 ийыш шудымо. Ньога-влаклан республикыштына 224 йочасад да дошкольный группан 102 школ омсаштым почыт. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Теҥгече Марий Эл правительстве пашаеҥ-влакын оперативный совещанийыште Марий Эл Республик вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев кодшо арнян эртыше пресс-конференцийыште тарватыме йодыш-влак шотышто пашам тӱҥалме шотышто увертарен: 🔹Юстиций, внутренний политике да верысе самоуправлений министерствылан ял да села лӱм-влакым корно воктенысе указательыште чын марла возымо пашам кӱлеш семын шукташ каласыме. Регионым виктарыме рӱдерлан ты шотышто мониторингым эртараш кӱштымӧ. 🔹 Оршанке районышто национальный проект почеш олмыктымо у модельный библиотекын леведышыжым вашталташ кӱштымӧ. (Полатым уэмдыме пашам шуктымо, а леведышым тоштымак кодымо улмаш). 🔹 Советский ден Ургакш поселко кокласе чодыран мланде кумдыкым населённый пункт шотаныш кусараш каласыме. (Тыге ыштыме дене тушто илыме верым да моло кӱлешан объектым чоҥаш лиеш) 🔹Медведево районысо Сидорово ялыште вӱдым тулымо верым чоҥаш «Чистая вода» федеральный программе почеш пашам тӱҥалаш минстройлан пашам тӱҥалаш кӱштымӧ. (Редакцийыш пурышо ты йодышым пресс-конференцийыште «Кугарня» газет» кугыжаныш предприятий вуйлатыше Эдуард Иманаев тарватен ыле.) Совещанийыште моло йодышымат лончылымо. (Тау веле журналист-влакым колмылан, тарватыме йодышым правительстве кӱкшытыштӧ решатлаш пижмылан.)⤵️ lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Йоча-влакым аралыме тӱнямбал кечын Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев Лӱльпан йочапӧртыш миен коштын. Тиде тӧнежым вуйлатыше Надежда Петухова воспитанник-шамычын илыме да тунемме условийышт, кӱкшытышт нерген радамын каласкален. Лӱльпан йочапӧртыштӧ тулык да ача-ава ончымо деч посна кодшо 7-17 ияш-влакын ныл группышт да школыш коштдымо ийготан-шамычын ик группышт уло. Ӱдыр-рвезе-влак школ программе дене тунеммышт деч посна эше латкок усталык объединений ден секцийыште ешартыш шинчымашым налыт. Юрий Зайцев ургымо мастерскойышто, тренажер залыште лийын, логопед ден дефектологын, ЛФК кабинет-влакым, илышлан ямдылалтме пӧлемым, тыгак йоча-шамычын малыме верыштым ончен. Воспитанник-влак дене мутланен. «Пӧртдам ончалын савырнышым. Шижам, келшен иледа. Тӱшка кухньышто, тренажер залыште чыла сай, нуно нигунамат яра огыт шинче. Те конкурслаште чолган участвоватледа, шуко мом ыштен моштеда – кочкаш ямдылен, ӱстембалым сервироватлен, тӱрлен, рвезе-шамыч столяр пашалан тунемыт. Тыланда чыла сайым веле тыланем. Тӱҥжӧ – ончыко ошкылза, цельым шындыза да тушко шуза. Тунемашат ида мондо, молан манаш гын мыняр шуко палет, тунар шуко профессийым налын кертат. А ме эре пеленда улына», – манын Ю.Зайцев. Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо йоча-влаклан спорт инвентарь ден ӱстембал модышым пӧлеклен. Лӱльпан йочапӧртыштӧ тулык ӱдыр-рвезе-влакым, поснак выпускник-шамычым, илышлан ямдылыме йодышлан кугу тӱткышым ойырат, социально-адаптационный пачерым ончымыж годым палемден Ю.Зайцев. «Йоча-шамыч мемнан ончыкылыкна улыт. Нуным кумда илыш корныш могайым лукмына дене регионнан да элнан илышышт чак кылдалтын. Тыште ӱдыр-рвезе-влакым патриотизм шӱлышеш воспитатлат, нуным поро шӱм-чонаным ыштат. Тичмаш налмаште, ме «Кугу перемен» гай кызыт улшо проект-влаклан полшена, нуно йочалан элнан тичмаш гражданинже лияш полшат. Мо мемнан дене кылдалтын гын, чыла вережат, бытовой гыч организационный тат-влак марте, участвоватлаш тӱҥалына», – палемден Юрий Зайцев. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен Tagged зайцев, поддержка, сироты Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Икымше гана да вигак – тӱҥ приз! «Марий Эл» ден «Сурт-пече» газетна-влаклан 2022 ийын кокымшо пелийжылан возалтше-влак коклаште арня ончыч лотерейым эртарышна да кӧн мом лудаш… УВЕР ЙОГЫН Шонымо семын ок ушно Марий Элын Ялозанлык да продовольствий министерствыжын данныйже почеш, 28 августлан республикыште пырчан да отызан культурым чумыр 142063 гектар гыч лудаш… УВЕР ЙОГЫН Проект-влакым ончыкташ ямде улыт 16 мартыште Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеев Россий Федераций правительствын председательже Михаил Мишустинын республикыш визит дене толшашыжлан ямдылалтме шот лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Аппендицит – кочкыш шулыктарыме системыште лийше ик эн чÿчкыдын вашлиялтше чер. Тиде – сокыр шолышто верланыше шукш гай койшо отросткын (червообразный отросток, аппендикс) пуалмыже. Ты черым калыкыште «проста» чер манын ойлат, пуйто пÿчкын кудалтат да йöра. Но тунарак тудо тыглай да куштылго чер мо? Статистике почеш, аппендицит дене 10% наре еҥ черлана. Тыгодым ты чер шке гыч огеш эрте, вучен шинчаш жапым ок пу. Хирургын полшымыж деч посна ок эмлалт. Тидын нерген ме Шернурысо рÿдö эмлымверын хирургшо Владислав Валентиноич Степанов дене мутланышна. – Аппендицит кеч-могай ийготан еҥын лийын кертеш. Но шукыж годым мемнан деке йоча-шамыч, самырык да кокла ийготан-влак логалыт. 15 ийыш шудымо икшыве-влакым ме Республикысе йоча эмлымверыш колтена, а молыжлан операцийым тыште ыштена. Тиде чер эн чӱчкыдын вашлиялтше экстренный хирургический патологийлан шотлалтеш. Хронический огыл. Молан тÿҥалмыж шотышто таче марте раш шымлымаш уке. Илыш ончыкта: утларакше тиде проблеме теле деч вара палдырна. Вет шолораште чылажат кочкыш дене кылдалтын. Телым ме пайдале, свежа сийым шагал кочкына, шолоран пашажым нелемдена. Аппендицитым кузе палыман? Аппендиксын пуалмыжым шке пален налаш неле. Тÿҥ шотышто мÿшкыр тураште коршташ тÿҥалеш. Икмыняр жап гыч пагар але кылымде кундемысе корштымо мÿшкырын пурла велышкыже кусна. Температур кÿза, укшинчыкта, пушкедыкта. Поснак йоча-влакын тыге лиеш. Такшым ты черым «шылаш» йöратыше маныт. Тудо вес чер-шамычла «койын» кертеш, мутлан, панкреатитла, верге шуркалымашла, ÿдырамаш-влакын –гинекологий чер дене кылдалтшыла. Садлан мÿшкыр корштымо годым жапым шуйкалыман огыл, врач дене каҥашыман. Кеч-могай специальностян врач аппендицит лийын кертмым пален налеш гын, тендам хирург деке колта. Врачын ойлымыж почеш, аппендицитым операций дене веле эмлаш лиеш. Эн ончычак черле еҥым ончат, вÿрым тергат. Вÿрысö лейкоцитым эритроцитым ончат. Вес чер-влак лийын кертмым палыме годым УЗИ-м да томографийым ыштыман. Хирургын ойлымыж почеш, шолорасе аппендиксын пуалмыжым шке пален налаш куштылгыжак огыл. Жапыштыже муаш гын, тазалыклан нимогай лÿдыкшö уке. Южгунам пуалме верыште шÿйшö погынен кертеш, тÿрлö сынан перитонит да аппендикулярный инфильтрат лийын кертыт. Тыгодым операцийым ышташ нелырак. Тидыже лÿдыкшö, эсогыл колымашкат шукта. Шарныза, кеч-могай корштымаш годым мемнан капкылна мыланна мом-гынат ойлынеже. Корштымо пале дене тудо шке семынже кычкыра, шижтара. Чыла шке эрта манын ÿшаныме дене чер ок эмлалт. Шкендам шижын мошташ тунемза, тазалыкдам аралыза. Врач нерген: Владислав Степанов Медведево район Шоя-Кузнецово ялыште шочын-кушкын. Индешымше класс марте Семёновка селасе 21-ше №-ан школышто тунемын, вара Ургакш посёлкысо лицей-интернатыште медицине направлений дене шинчымашым поген. 2013 ийыште Нижегородский медицине академийым тунем лектын, ик ий Озаҥ оласе медицине университетыште интернатурым эртен. 2014 ий годсек Шернур посёлкысо рÿдö эмлымверыште врач-хирурглан пашам ышта. Аппендицит нерген тÿрлö манеш-манеш уло. Теве эн чÿчкыдын вашлиялтше «шоя»-влак: «Кечшудо да жвачке титакан улыт». Калыкыште шарлыше тиде ой медицине науко дене чылт келшен ок тол. Аппендиксын пуалмыж шотышто кок тÿрлö шонымаш уло. Ик теорий почеш шолоран аппендикс турасе моторике локтылалтеш да ты верыште вÿр сайын коштмым чарна. Садлан кочкыш шуаш да шÿяш тÿҥалеш. Тидыже «уда» бактерий-влаклан шарлаш йöным ышта. Ты амал дене аппендикс пуалаш тÿҥал кертеш. Вес шонымаш: шолышто погынышо тÿрлö пеҥгыде моклака (каловые камни) дене аппендикс петырналт шинчын кертеш. Но моклака кечшудо ден жвачкылан кöра лиеш манын ойлаш ок лий. «Шылым кочмылан кöра…» Шыл, чынжымак, шолышто шуаш да шÿяш тÿҥалаш полша, но тиде черлан вияҥаш амал огыл. Шыл – белок. Тудым кочман. Организмыште белок укелан кöра вес тÿрлö патологий лийын кертеш. «Йоча-влак веле черланат». Чын, йоча ийготышто ты чер чÿчкыдын вашлиялтеш. Но илыш ончыкта: аппендицит илалше-влакынат лийын кертеш. Тыгодым айдеме мыняр кугурак ийготан, тунар лÿдмашан. Вет шоҥгыеҥ операций деч вара самырык семын вашке ок тöрлане. Тылеч посна кугурак ийготышто ятыр вес чер лийын кертеш, да организмлан вийым налаш нелырак. «Симптом-влак эре икгай улыт». Мÿшкырыштö коштымым тÿҥалын, вара корштымо пурла велыш куснен, температур кÿзен, укшинчыкта… Кажне еҥын лач тыгай пале-влак лийыт манын шоныман огыл. Тудо вес семынат палдырнен кертеш. Тÿҥжö – корштымым шижме годым тергалташ кÿлеш. «Мÿшкырым пÿчман». Кызыт аппендиксым кораҥдаш тÿрлö йöн уло. Йот эллаште антибиотик дене эмлыме шотыштат шымлымашым эртарат, но эше шуко йодыш рашемдыде кодын. Кызыт элыштына операций-влак чÿчкыдын лапароскопий йöн дене эртаралтыт. Тыгодым мÿшкырым пÿчман огыл, тушан изирак рожым веле ыштат. А эмлалтше еҥ, операций деч вара наркоз гыч «лекмеке», икмыняр шагат гыч коштын кертеш. «Аппендицит хронический лиеш». Уке, ок лий. Аппендицит тÿҥалын гын, тудо нигуш ок йом. Пуалме вер пудештеш да мÿшкырыштö перитонит але абцесс (шÿйшан пуалмаш-влак) тÿҥалеш. «Ончылгоч кораҥдаш гын, сайрак». Тыгай шонымашым кызытсе шымлызе-влак чынлан огыт шотло. Вет пÿртÿс айдемылан капкылым пуэн гын, тушто такшым нимоат уто огыл. Пытартыш шымлымаш-влак сокыр шолысо шукш гай койшо ужашын эсогыл иммунитетын пашажым саемдымаште пайдале улмыж нерген ойлат. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шернур районысо Марисола йыр мыняр ял верланен, кажныже возышо еҥым куштен. Очыни, тидлан амалжат сай, вет кажныже шке илыш-корныжым школ йолгорно гыч такыртен. Тудыжо чылаштым марий поэт да киноактёр Йыван Кырлан лӱмжым нумалше Марисола школыш конден. А тушто ятыр ий Марий АССР школын сулло туныктышыжо, краевед, поэтесса, Россий писатель ушемын еҥже Зинаида Васильевна Ермакова пашам ыштен. Таче тудо – студийын унаже. Читать далее → Оставьте комментарий Filed under Аудио Tagged as Зинаида Ермакова, Йыван Кырла, Марий Эл, Марий радио, Марисола, Поро эр 03.03.2016 · 00:19 Марий радиом колыштмо йӧн кумдаҥын Ынде ик тылзе утла Йошкар-Олаште «Марий Радиом» FM диапазонышто 106,0 чӱчкыдылыкышто колышташ лиеш. «Марий Радио» шочмо гыч кугарня марте кечылан кум шагат рушла да марла йоҥга: 7.00 — 8.00, 13.00 — 14.00, 18.00 — 19.00, шуматын — ик шагат: 10.00 — 11.00, рушарнян — кок шагат:8.00 — 9.00, 10.00 — 11.00. Читать далее → 6 комментариев Filed under Увер-влак Tagged as Марий радио 11.03.2009 · 16:38 Кок марий радио ӱчаша — калык орлана Марий муро нерген мутым лукмеке, ушышко марий сылнымутчо-классик Сергей Григорьевич Чавайнын курымашлык чын шомакше толын перна: «Кеч мутшым нал, кеч семжым нал — яндар шöртньö». Тыгай шöртньö чон поянлыкна уло гын, тудо калыкнам пойдарышаш, чапландарышаш.

Туткарыш логалше южо еҥын илышыжым, тазалыкшым утарен кодаш манын, южгунам вес еҥын вӱржӧ моткоч кӱлеш. Республикыштына кажне эмлымверыш вӱрым да тудын компонентше-влакым ситарыме шотышто вӱрым налме станций уло. Тудо Йошкар-Олаште Пролетарский урем, 66 номеран пӧртыштӧ верланен. Телефон номер: 45-44-00. Газетлан материалым ямдылаш мийыме годым мемнам ты станцийым вуйлатыше Екатерина Юрьевна Зангерова вашлие. Пашаже шуко улмылан кӧра алмаштышыже Лилия Ильдусовна Хабибуллиналан ты тӧнежын шуктымо сомылжо дене кумданрак палдараш шӱдыш. Лилия Ильдусовна 1999 ийыште Озаҥ оласе мединститутым тунем пытарымыж деч вара вӱр службышто пашам ыштен. Йошкар-Олашке илаш куснымеке, Республикысе вӱрым налме станцийыш вуйлатышын алмаштышыжлан пашаш налыныт. — Лилия Ильдусовна, кӧ тугай донор? — Шке кумылын вӱрым, тудын компонентшым пуышо еҥым донор манына. Кечыште 50-60 еҥ мемнан деке толеш, 18 ий гыч 50 ий марте кеч-кӧ вӱрым пуэн кертеш. Пелен паспортым налман. Донор станцийыш толеш, вургемым кудашеш, гардеробыш пуа. Бахилым чия, вара донор залыш кая. Регистратурышто палемдалтеш. Тудлан анкетым пуат, улшо йодышлан вашешта, тыгак персональный данныйым обработкыш пуымо шотышто кидпалыжым пышта. Кажне донорын парняж гыч клинический анализлан вӱрым налыт. Вара терапевт дек колтена. Врач донорын анкетыж дене палыме лиеш. Иктаж йодышыжо лектеш гын, умылкала. Тыгодым вӱрым пуаш толшо еҥын артерий давленийжым, капкыл температуржым, вӱршержым виса, чыла сай гын, донацийым ышташ колта. Донаций – донор деч вӱрым але вӱрын компонентшым налме процедур. Врач вӱрым але плазмым налаш кӱшта. Чыла сай гын, донорым печенье ден сакыран чайым йӱаш колтат. А вӱрым налмекышт, донорым шокшо кочкыш дене пукшат. Вара донор операционный залышке кая. Правил почеш ик донор деч 400-450 мл вӱрым, плазмым — 300 мл налыт. Тӱрлӧ эмлыме учрежденийла гыч толшо заказ почеш пашам ыштена. Чылаж годым вӱрын тичмаш составшым огыл, а компонентшым: эритроплазмым, тромбоплазмым — йодыт. Садлан аппарат полшымо дене тромбоцитфарезым, эритроцитфарезым ыштен, кӱлеш дозым налына. — Вӱрыштӧ инфекций укем да донорын таза улмыжым кузе тергеда? — Кажне донорым тергена. Нуно единый донор базыште шогат. Тышке информаций кожвенерологический, психоневрологический да туберкулез диспансерла, СПИД, гигиене ден эпидимиологий рӱдерла гыч пура. Нине учрежденийлаште донор учетышто шога гын, нуным регистратурыштак мӧҥгеш колтена. Донор таза еҥ лийшаш. Лабораторийыште кажне донацийым ыштыше еҥлан посна шке номерже пуалтеш. Тиде номер кажне налме продукцийыш, пробиркылаш пижыкталтеш. Пробиркым маркироватлена. Кажне вере икгай лийшаш. Нине пробирке-влакым угыч лабораторийыш колтена. Ик пробирке вӱрым клинический лабораторийыш колтена. Тушто вӱрын тичмаш структуржым тергат. Вес пробиркым серологический лабораторийыш пуэна. Тушто В ден С группо гапатитлан, инфекцийлан, сифилис да Вич-инфекцийлан тергат. Кажне донаций годым вӱрыштӧ инфекций улмо тергалтеш. Чыла шуктымо паша компьютерыш пурталтеш. Тыге ме шуктымо пашан кузе эртымыжым компьютерыш ончалын ужына, терген да пален кертына. — Вӱрым пуышо еҥ процедурлан кузе ямдылалтшаш? — Вӱрым пуымо деч ончыч коян, жаритлыме, коптитлыме, пурысан кочкышым кочкаш ок лий. Тыгак рацион гыч колбаса, муно, ӱй, кол, шыл, шӧр продукцийым кораҥдыман. Шоколадым, пӱкшым, финиким, авокадом, йошкарушменым да бананымат кочман огыл. Шужышо пагареш вӱрым пуыман огыл! Варенян да шере чайым, морсым,компотым йӱман. Киндым. сукарам, шӱрашан пучымышым, макарон изделийым да пакчасаска ден фруктым (палемдыме деч молыжым) кочман. Аракам, нимогай эмым йӱман, тамакым шупшман огыл. — Лабораторийыште лийна, умбакыже мо ышталтеш? — Вӱрым налмеке, лӱмын келыштарыме ик изи мешакым весыж дене ушена. Тыге вӱр деч плазмым ойырена. Вӱрым центрофугыш вераҥдена, куд стаканыш шындена. Кызыт черле еҥлан вӱрын могай компонентше кӱлеш, тугайым вӱр системыш колтата, тидым компонентный гемотерапий маныт. Икманаш, донорын вӱржым центрофугыш шындыме, вӱрым фракцийлан ойырымо, тидлан келыштарыме яра мешакыш плазмым кусарыме, маркироватлыме. Ынде плазмым кылмыкташ колтена, а эритроцитан вӱрым физраствор дене пырля уэш донорлан вӱр системышкыже колтена. Айдемын капыштыже плазме кок арня жапыште угыч уэмдалтеш. Плазме ден вӱрын компонентше-влаклан паспортизацийым ыштена. Вӱр деч ойырымо плазмым 20 минутышто 60 градусан йӱштыштӧ кылмыктена. Тиде йӧн чыла факторым арален кода. Материал-влак карантизацийыште аралалтыт. — Вӱр службын пашаже кажне кечын шукталтеш мо? — Кажне кечын могай-гынат туткар, тазалыклан эҥгек лиеда. Вӱрым да тудын компонентше-влакым районысо, рӱдоласе чыла, эмлымверлаш колтена. Вӱр службын пашаже: донор деч вӱрым налме, вӱрым тергыме, компонентлан ойырымо, кӱлеш условийыште аралыме да эмлымверлашке колтымо (транспортроватлыме) пашам виктарымаш. Тромбомассе тромбомиксерыште аралалтеш, плазме — холодильникыште. Вӱрым йодмо почеш колтымо годым тудым налаш толшо еҥын ӱшандарыше документше лийшаш. Кажне компонент келшыше температурышто аралалтеш. Садлан транспортировко годым тӱрлӧ теромконтейнерым кондышаш улыт. Вӱрым пуышо еҥ суапле пашам шукта. Тиде сомылым шке кумылын шукта. Кугыжаныш велым отпускышко ик кече каныш ешаралтеш. Вӱрым пуымо кечын донорлан справкым пуэна, неле пашам ышта гын, ты кечын канышаш. Ик ийлан пӧръеҥ-влак вӱрыштым вич гана, ӱдырамаш-влак ныл гана пуэн кертыт. Вӱрым пуымо деч вара 10-15 минут каналтыман. Донаций деч вара 2 шагат тамакым шупшман огыл. Вӱрым налме верыш кылдыме повязкым 3-4 шагат гыч налын кудалтыман. Сайын кочман, кечыште кок литр вӱдым: сокым, напиткым, чайым йӱман. Аракам йӱаш ок лий! Машина рульыш шинчаш огыт чаре, а мотоцикл дене кок шагат эртымеке веле кудалышташ лиеш. Марий Элыште 3326 официальный донор уло. Окса федеральный бюджет гыч ойыралтеш,ончычсо деч 4,3 процентлан утларак тӱлат. Ик ийлан ик гана 1 апрель марте донор-влаклан расчётный счётышкышт оксам колтат. 2018 ийыште – 13 562, 78 тӱжем теҥгем, 2019 ийыште – 14 145, 98 теҥгем налыныт. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Ты моторлык конкурсышто тений Марий кундемын ӱдыржӧ — Мария Корчемкина – участвоватла. Таҥасымаш идалык мучко эрта. Марий Турек район Нартас кундемысе Лесной посёлкышто шочшо Мария верч март мучко йӱклышна. Куанышна: марий ӱдыр шукырак йӱкым погыш да сеҥышыш лекте. М.Корчемкина Москосо Сокольники районышто верланыше ик частьыште отделений начальниклан пашам ышта. Тыште служитлымыжлан тений кеҥежым кок ий темеш. Мария военный лийме нерген изиж годым шоналтенат огыл. Чолга лийын, тӱрлӧ вере таҥасен, ече дене коштын, моло соревнованийышкат каяш вуйым шупшын огыл, спорт туризм ден ориентированийыште шке вийжым республикыштат ончыктен. Физкультур дене тунам йоча-влакым опытан педагог Владимир Николаевич Волков туныктен, турист спортлан шӱмаҥден шоген. Ӱдыр Марий Пыламарий школышто 8-ше классым пытарен, Советский район Ургаш лицей-интернатыш тунемаш каен. Кадет классыштат сайын тунемын, «5» отметкыжат моло деч шукырак лийын. Но куш тунемаш кайышашым Мария пален огыл. Корныжо Санкт-Петербургыш виктаралтын. С.М.Будёный лӱмеш военный связь академийыш 18 ияш тунемаш пурен. Вич ий тунеммеке, ӱдырым Москошко колтат. Кызыт туштак служитла. «Каныш жапыште мом ыштет?» — йодым М.Корчемкина деч. «Яра жапем укеат. Мый часть деч тораште огыл верланыше тӱшкагудышто илем. Чӱчкыдынак командировкышко коштына. Канаш шагал жап кодеш. Ача-авам деке Марий Турек районыш идалыклан кок гана миен коштам. Авам Раисия Ивановналан да ачам Николай Васильевичлан ончен куштымыштлан, туныктен лукмыштлан моткоч кугу таум каласем», — каласыш Мария. Корчемкинмыт ешыште кок ӱдыр кушкын. Кугуракше, Екатерина, менеджер профессийлан тунем лектын, марлан каен, кызыт икшывым онча. Изиракше Мария пеҥгыде койышан да неле илышым ойырен налын. «Чынжымак, военный паша ӱдырынат огыл, маныт. Туге гынат чыла гаяк частьыште ӱдырамаш-влак служитлат. Тыгай корныш тарваныше самырык еҥ-шамычлан чакныман огыл, тек шке шонымашышкышт шуыт. Мыят илышысе эн кугу наградемлан тунем лектын служитлаш тӱҥалмемым шотлем», — ойла гвардийын лейтенантше. Кызыт «Красная звезда» газетын миссше» моторлык конкурсышто кажне тылзын сеҥышым ойырен налыт. Вара нуно вес идалык тӱҥалтыште икте-весышт дене таҥасаш тӱҥалыт. Тыматле койышан марий ӱдырлан конкурсышко ушнаш редакцийын фотографше Кристина Уколова темлен. Тудо ӱдыр дене 23 февраль пайрем вашеш репортажым ыштыме деч вара палыме лийын. Эльвира Терентьева. blog lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Финн-угор калык ожнысек пийым ашнен. Кызыт сонарлаш кучылтмо лайка урлык пий-влакым ончымаште финн-угор калыкын надырже кугу. Западно-сибирский лайка-влакым хант да манси калык деч кондымо, русско-европейский лайкым лукмаште коми калыкын кышаже уло, карел-финн лайкым карел калык могырч лекше пийлан шотлат. Карелка урлык лайкым южо ученыйжо марий лайка пий манеш. Моло калык семынак, марий-влакат ожсек пийым ашнат. Меат ешыште пий деч посна илен огынал. Тӱрлӧ пийым, но утларакшым тыглай «дворняжка» манметым онченна. Ындыжым коло ий утла охотничий пийым: лайкым, гончийым - ашнена, Володя Саликов йолташем дене руш гончий пий-влакым ончена. Охотничий пийна-влакым Уфаш, Белебейыш, Удмуртийыш выставкылаш, тӱрлӧ таҥасымашыш кондыштарена. Сеҥымашнат уло: Володян Бушуй I пийже Уфа оласе межрегиональный выставкыште коло пий кокла гыч рингыште икымше ыле. Балтачыште республикысе таҥасымашыште кокымшо верым налын. Ынде рвезе пийым кушта. Мыйын Зара гончий пием Белебей оласе выставкыште рингыште лу пий коклаште икымше верым нале. Республикысе кок таҥасымашыште кок гана кумшо верыш лекна. Зара пиемын латныл медальже уло. Тудлан латик ий темын. Тудым алмашташ Йорга лӱман гончием кушкеш. Мемнан Бушуйым да Зарам «Вести Башкортостана» телеканал дене ончыктеныт ыле. Выставкыш да испытанийлаш коштшыла, шуко еҥ дене палыме лийна. Гончий пий-влакын озашт - Келтей ял гыч В.Т. Яковлев, Калтаса район Актуган ял гыч Ю.Г. Ибакаев да моло денат пеш сай кылым кучена. Яллаште марла лӱман пий-влак шагалемыт. Мый пийна-влаклан Йорга, Йорта, Шем нер, Шем кӱч, Кадыр поч, Ошеч, Шемеч, Сарвай, Олач, Чатка, Айда, Нюрга, Ош поч, Ушан марла лӱм-влакым пуаш темлем. Пийын озаже лийшаш. Пийым ончыман, тудым изи улмыж годымак туныкташ да воспитатлаш кӱлеш. Тидлан жапым чаманыман огыл. Кугу пийым ик-кок гана сайын пукшыман, прогулкыш колтыман, жапыштыже прививкым ыштыман (поснак урлык пий-влаклан), витаминым пуыман. Тунам пийна-влак таза лийыт, озаштым куандараш тӱҥалыт. Айдеме ила - пеленже пият ила. Пий гай ӱшанле йолташ илышыште шагал. Таза лийза, пийым ончыза. В. ИБУЛАЕВ. Шопкер ял, Караидель район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Шукерте огыл интернет тӱняште эше ик марий тӱшкалан шукеме. Тиде «Кечын» лӱман шкешотан телеграм-канал. Тудым Пошкырт кундемын ӱдыржӧ Оксана Николкина вӱда. – Телеграм-каналым почаш ик ий ончычак шоненам, но кызыт веле тидлан «кид шуын». Мый марий йӱлам, тӱвырам изинек ужын кушкынам. Моло йоча дене модын коштмо олмеш коча-кова-влак воктен шинчылтынам, кузе да молан тыге йӱлам шуктат, умылаш тыршенам, йодыштынам. Шанче литературым, шымлыме паша-влакым лудынам. Ийготым погымо семын шинчымаш шондыкем пойдаралтын. Ынде тиде поянлыкем дене пайлалтам. Интернетыште марий калыкын историйже, йӱлаже, тӱвыраже дене кылдалтше иктеш чумырымо материал шагал. Посна площадке тидлан уке. Мутлан, ӱдыр, марлан лекмеке, марий йӱлам ешыш шыҥдараш шона гын, могай сийым ямдылыман, огеш пале. Тыгак самырык еҥ марий шӱлышан, но шочмо йылмыжым ок пале гын, тудат шканже кӱлеш уверым ты каналыште муын сеҥа. Кызытеш чыла тидын нерген рушла возем, но ончыкшым марла текстымат (рушла кусарыме дене пырля) пурташ шонем, – ойлыш Оксана. – А молан лач тыгай лӱмым ойыренат? – «Кечын» вес семынже кажне кечын. Пайремыште марий вургемым чиен, марла кандырам «пунен» але кова-коча дене уналыкеш толмо годым веле огыл марий улметым шарналтыман. Марий улмым кечын шарныман! Тыгак пӱртӱсым аралыме, кугурак-влакым пагалыме шотым палыман, осал ден сайым ойырен моштыман, порылан поро дене вашештыман. Тиде – марий еҥын илыш законжо. – Материал-влакым каналыш иктаж план почеш вераҥдет? – Шкемын изи планем уло, но тудым мый алмаштен кертам. Тыште нимогай обязательстве уке. Телеграм-канал ойыртемалтеш. Тудо книга але шымлыме статья гай огыл. Шке аламогай куштылгылыкшо лийшаш да кеч-могай ийготан еҥлан оҥай чучшаш. Шукыж годым мый тушко шке шонымашем возем. – Постым лукмо деч ончыч иктаж кугурак еҥ дене каҥашет? – Уке, лукмеке веле лудын ончыктем. Мутлан, авайлан. А еҥ дене каҥашет гын, шонымаш вес могырыш савырнен кертеш. А мый шке шинчаончалтышем дене палдарем. Йодыш лекме годым ачайын полышыжлан эҥертем. Тудо шуко пала да мыланем умылтара. – Каналым вӱдаш пашат огеш мешае? – Кеч-могай паша уло гынат, хоббилан жап да вер эре лийшаш. Мыят «Кечынлан» жапым муашак тыршем. Шукыж годым малаш вочмо деч ончыч пост-влак возалтыт, но кажне кечын огыл. Текстым тергаш шуко жап кӱлеш. Кок кече ом возо гынат, нимат огыл, иктат ок вурсо. Антонида Япаева дене прыля. Оксана Пошкырт кундем Мишкан район Чорай селаште шочын-кушкын. Ача-аваже туныктышо улыт, коктынат Яныш Ялкайн лӱмеш Чорай школышто тыршат. Ачаже Евгений Михайлович историй ден краеведенийым туныкта. Аваже Римма Минаглиевна тӱҥалтыш класслам шинчымаш тӱняш вӱден пурта. О.Николкина Уфа олаште Башкирский кугыжаныш медицинский университетыште фармаций факультетыште шинчымашым поген. Кызыт ик компанийыште пашам ышта. Пашаже тӱҥ шотышто компьютер дене кылдалтын. Ӱдырын альбомжо гыч налме фото. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

10-11 июльышто Киров область Кирово-Чепецк олаште вӱдуа дене пидме шотышто «Ива Дивная» всероссийский фестиваль-конкурс эртен. Ты мероприятий сӱретче, кидмастар, калык промысел, предприниматель, тӱвыра паша отрасльыште тыршыше уста еҥ-влакым ушен. Элнан 15 регионжо гыч нуно миеныт: Чуваший, Мордовий, Угарман, Марий Эл гыч… Фестивальын программыже поян лийын: «йыргешке ӱстел» йыр мутланымаш, калык мастарлык ярмиҥга, кидпашалан туныктымо класс-влак эртеныт, тыгак кумылым нӧлтымӧ моло площадке пашам ыштеныт. Марий Эл гыч тушко шке пашажым ончыкташ Оршанке район Тошто Крешын ял гыч Виталий Кудрявцев миен. Ме тудым корзиҥгам да моло ӱзгарым вӱдуа гыч пидше уста еҥ семын веле огыл, тыгак тагына пушым ыштыше семынат палена. Тошто Крешын мастарлык пӧртын ончычсо директоржо кызыт шкенжын суртыштыжо «Пу вий» мастар кудым почын, туныктымо класс, экскурсий-влакым эртара. Экскурсийжым тудо туге эртара, тунар шуко уверым пуа, варажым шкендынат кидпашам ышташ кумыл лектеш. В.Кудрявцев республикыштына ик эн ончыч «Марий Элын калык мастарже» лӱм дене суапландаралтын. 30 ий утла кидпашам шуктышо ты уста еҥ деке лӱмын тунемаш вес вес кундемла гычат толыт. А конкурсышто тудлан, моло участник семынак, кандаш шагат жапыште кидпашам ыштен ончыкташыже логалын. Марий пӧръеҥ кок тӱрлӧ корзиҥгам пидын. Конкурсын лектышыже почеш тудо кокымшо верлан кокымшо степенян лауреат лӱм дене палемдалтын. Шкенжын ойлымыж почеш, тудо тӱрлӧ кӱкшытан фестиваль-конкурслаште шке мастарлыкшым ончыкташ да тудым шуараш кумылан. Ныл гана Россий кӱкшытан тыгай мероприятийыште лауреат семын палемдалтын гын, моло дипломжым шотленат от пытаре. Кидмастар эре пашаште, вет корзиҥгалык материалым – вӱдуам – идалык мучко ямдылыман. Ончен куштымо, тодыштын пӱчкедыме деч посна тудым нӧртыман, шолтыман, эрыктыман. Августышто тудо вес мастар Николай Кузнецов дене пырля Свияжск отрошто эртышашлык пуш фестивальыш каяш ямдылалтеш. Тушто шке ыштыме тагына пушыж дене Юл эҥерыште ийын кошташ йӧн лийшаш. С.Носова Снимкыште: В.Кудрявцев конкурслан ыштыме пашаж дене. Фотом В.Кудрявцевын соцкыл лаштыкше гыч налме. Tagged Увер Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Пӧртарверым Чуваший гыч кондат Красный Стекловар психоневрологический интернатын чоҥалтше илыме корпусшылан медицине мебель ден оборудованийым конден шындыше организаций рашемын. «Демографий» национальный проектын «Кугурак лудаш… УВЕР ЙОГЫН Ончыкылык инженер-влаклан – уэмдыме рӱдер Йочам аралыме тӱнямбал кече вашеш Марий Элым вуйлатыше А.Евстифеев уэмден олмыктымо деч вара Йоча да самырык-влаклан технический усталык рӱдерым лудаш… УВЕР ЙОГЫН Арала веле огыл Мутна – маске нерген. Чын пайдаланыме годым тудо озажым арала, а шотым палыде кучылтшым азапышкат пуртен кертеш! Тугеже Марий лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

15 ноябрьыште Йошкар-Олаште Марий Эл Республикын шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынжын кумло кокымшо сессийже эртен. Заседанийыште регионым вуйлатыше Юрий Зайцев участвоватлен. Парламентарий республик правительствын у составышкыже палемдыме еҥ-влакын кандидатурыштым пеҥгыдемдыме але шӧрымӧ дене кылдалтше куд йодышым ончен. Конгресс полатын заседаний залыштыже погынышо-влак дене саламлалтмекше, Ю.Зайцев депутат-шамычлан республиклан кӱлешан йодыш-влакым шотыш кондымаште кумылым ончыктымыштлан да нуным уло шӱм-чӧн дене шуктымыштлан, тыгак пашам икте-весым умылен ыштымылан тауштен. Тыгак тӱҥалме пашам умабкыжат пырля шуяш, граждан-влакын илышыштым саемдымашке виктаралтше стратегический задаче-влакым вийым пыштен шукташ кӱлмым палемден. «Кандидат-влакым паледа. Нуно вуйлатыше семын мутым кучымо йодышла дене пашам кӱлын ыштымыштым ончыктеныт манын шотлем. Пагалыме депутат-влак, республик правительствын пеҥгыдемдыме составше мыйын вуйлатымем дене Россий Федераций президент, правительстве, чыла федеральный проект велым регионна ончылан шындыме задаче-шамычым шукташ уло вийжым пышта манын ӱшандарем. Да эн тӱҥжӧ – мыйын шындыме задаче-влакым, а тиде – нелылыкым, тӱжвал да кӧргӧ проблемым ончыде, калыкын илышыжым саемдымаш. Тиде республикыштына кӱлшӧ порядкым ышташ полша. Мыйын темлыме кандидат-шамычлан ӱшанаш да нуным Марий Эл Республик правительствын составышкыже палемдыме дене келшаш йодам», – манын Ю.Зайцев. Парламентарий Марий Эл правительстве вуйлатышын икымше алмаштышыже-влаклан Михаил Васютин ден Евгений Кузьминым, алмаштышыже-шамычлан Степан Воронцовым, Александр Сальниковым да Дмитрий Троицкийым, регионын ялозанлык да продовольствий министржылан Андрей Кондратенком палемдыме дене келшен. «Правительствым чумырымо кышкарыште лукмо пунчал дене келшымыланда тауштем. Таче пеҥгыдемдыме еҥ-влак шке обязанностьыштым шуктымо деч посна эше кызыт ыштыме ӱшандамат сулаш тӱҥалыт. Нунын кокла гыч шукынжо ончычсо состав гыч улыт, шке верыштышт профессиональный, структурный, организационный да результативный план велым пеҥгыдемыныт», – палемден регионым вуйлатыше. Юрий Зайцев сессий жапыште йоҥгалтше йодыш-влакланат вашештен. Палемдымыж почеш, Марий Эл гыч мобилизоватлыме, кызыт Ульяновск областьысе воинский частьыште боевой слаживанийым эртыше военнослужащий-влакын тазалыкыштым тергаш лишыл жапыште медицине пашаеҥ ден стоматолог-шамычым колтат. Йошкар-Оласе Интеграл микрорайонышто шикшым лукмо ситуаций – ончычсо семынак Марий Элым вуйлатышын контрольыштыжо. Кызыт Юл кундем федеральный округ гыч прокурорым вучат, шымлымашым эртараш лӱмынак комиссийым ыштат. Тылеч вара чыла пунчалым луктыт. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН Кок йодышым каҥашеныт Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеевын темлымыж почеш, 27 майыште Йошкар-Олаште Марий Эл Кугыжаныш Погынын шымше созывшын латкандашымше сессийже эртен, лудаш… КУЧЕМЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН Вес сессий – 1 июльышто 29 апрельыште Марий Эл Республикын шымше созыв Кугыжаныш Погынжын латшымше сессийже пашам ыштен. Паша радамыште 18 йодыш палемдалтын. Депутат-влак лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Могай верым тӱзаташ – калык ойыра «Илыме вер да ола кумдык» нацпроектын «Оласе йырвелым йӧнаным ыштымаш» федеральный проектше илышыш шыҥдаралтеш. 2022 ийыште Марий Элысе олалаште лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Кочаем, Павел Сайниевич Шамыкаев, Караидель районысо Ӱткӱстӧ ялеш шочын. Тудо школышто пашам ыштен, кызыт сулен налме канышыште улеш. Тудын яра жапше уке гаяк - эре мом-гынат сӱретла. А мый кӧранен ончем. Кочам художник улеш. Тудо 1982-шо ийыште Уфасе институтышто художник-живописецлан тунем лектын. Караидель школышто сӱретлымаш урокым намиен, вара Ӱткӱстӧ школыш куснен. Павел Сайниевич школышто коридорым да кабинет-влакым сӧрастарен. Школыш толын пурет, а коридорышто «мотор ӱдыр-влак» вашлийыт. Нуно пеледыш ате-влакым сӧралын кучен шогат. Пурла могыр пырдыжыште вӱд воктене кум мотор ӱдырым сӱретлыме. А руш йылме кабинетысе пырдыжыште сӱретлыме кум ӱдыр гыч иктыже тӱрла, весыже пеледыш аршашым кучен, кумшыжо куэ воктене шонкален шинча. Кочамын пашажым моло пӧлемлаштат ужаш лиеш. Павел Сайниевич выставкылам ямдылашат жапым муын. Икымшыжым Караидельыште эртарен. 2004-ше ийыште пашаже-влакым Уфасе «Урал» галерейыште да Бирск олан тоштерыштыже куанен онченыт. Выставкыже-влакым Марий Элыште, Санкт-Петербургышто да Агидельыштат ужаш лийын. Мыят сӱретлаш йӧратем, но кочам гаяк огыл. Мыланем тудын «Ӱдырем», «Пеледыш-влак», «Кеҥеж кас», «Шудо погымаште», «Пайрем», «Ялысе пӱртӱс», «Еш», «Кӱвар» картиныже-влак келшат. Павел кочам пӱртӱс лоҥгаште ила - суртшо чодыра воктене верланен. Кеҥежым эр гыч кас марте кайык мурым колыштеш. А садыштыже могай гына пеледыш ок куш! Садланак сӱретлаштыже пӱртӱс да ялысе илыш кугу верым налыт. Кочам деке эре уна-влак толыт, шкенжымат тӱрлӧ выставкылаш ӱжыт. Йоча-влакат огыт мондо - мӧҥгыжӧ мият, пашаже-влакым чон шулен ончат. Кочам Военно-Морской флотышто служитлен, санденак, очыни, сӱретыштыже канде ден ужар тӱс ятыр улыт. Кужу жап ончен шогаш гын, чон кана. Кувавам, Наталья Яковлевна Шамыкаева, сулен налме канышыш лекмешкыже, школышто руш йылмым туныктен. Тудо кочамын эн ӱшанле полышкалышыже улеш. Ковам ден кочам кум йочам ончен куштеныт. Кочам пошкудыжо-влак дене келшен ила. Нуно ялысе чыла пашам пырля шуктат, икте-весыштлан полшен илат. И. ДЕНИСОВА, 9-ше классыште тунемше. Ӱткӱстӧ школ, Караидель район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

25 февральыште Марий кугыжаныш университетысе Калыкле тÿвыра да тÿвыра кокласе коммуникаций институтышто марий йылме да литератур дене регион-влак кокласе олимпиаде эртаралтын. Тушко 9-11 класслаште тунемше ÿдыр-рвезе-влак Пошкырт, Татарстан республикла, Свердловск область гыч толыныт. Нуно шочмо йылме дене эртаралтше таҥасымаште шке кундемыштышт ончыл верыш лектыныт. 6 икшыве Марий Элысе олимпиадыште сеҥыше лийын. Тений чылаже 20 еҥ уш-акылжым терген. Куштылго ма, неле ма… Йоча-влаклан тений пуалтше йодыш ден заданий-влак могайрак лийме шотышто ты университетысе марий йылме да сылнымут кафедрын доцентше, олимпиадысе пашам тергыше комиссийын еҥже В.Н.Максимов ойла: – Тичмаш ончалмаште, ÿдыр-рвезе-шамыч заданий-влакым сайын шуктеныт. Предложенийым кÿлеш семын лончылен моштат, ойлымаш ужаш-влакым чын палемдат, авторын мутшо але вияш ой шотышто чыла умылат. Олимпиадыште тÿрлö теме почеш изирак сочиненийым возыман ыле. Куандара: йоча-влак шке шонымашыштым марла моторын почын пуэн моштат. Южо йодыш тунемше-влаклан нелыракат лийын. Мутлан, ончыктымо афоризм сынан ойым могай лÿмлö марий писатель каласен, икымше марий букварьын авторжо кö, йотэлыште марий йылмым кö шымлен, палыман ыле. Рушла гыч марлаш кусарымаш паша годымат йоҥылыш-влак лийыныт. Тыгак мутым состав дене лончылымо шотышто нелылык шижалтеш, – каласыш Валерий Николаевич. Юлия Исаева Татарстан республик Агрыз район Буймо кыдалаш школышто тунемеш. Регион-влак кокласе олимпиадыште тудо кокымшо гана участвоватла. Ӱмаште Юлия шке таҥашыже-влак коклаште сеҥыше лийын гын, тений 10-шо классыште тунемше-влак коклаште марий йылме дене пашам эн сайын шуктен да уэш сеҥышыш лектын. «Марий книгам шуко лудат да сайын ямдылалтат гын, йодыш-влак нелын огыт чуч», – мане ÿдыр. Вес кундемыштат – шочмо йылме Палемден кодыман, Татарстаныште, Башкирийыште да Свердловский областьыште марий-влакын тÿшкан илыме верласе школлаште йоча-влак марий йылмым шочмо йылме семын тунемыт. Икманаш, тунемме программышт нунын келге. Очыни, садлан шочмо йылме да литератур дене олимпиадыш ты кундемла гыч толшо-влак эреак улыт. Тиде моткоч куандара. Ӧрдыж верлаште марий йылмым туныктымо шотышто тусо школласе туныктышо-влак дене мутланышна. Н.В.Кармышева, Сведловск кундем Нижнесергинский район Старобухарово ялысе школышто марий йылме ден литературым туныктышо: – Школна индеш классан. 5 гыч 9 класс марте марий литературлан ик шагат, а марий йылмылан кок шагат ойыралтеш. Тылеч ончыч ИКН урок веле лийын. Тау школ вуйлатышына Светлана Ильинична Янбековалан. Тудо шочмо йылмынам уэш туныкташ йöным ыштен. Кызыт кугурак класслаште тунемше-влак дене нелылыкым огына шиж: ÿдыр-рвезе-влак шочмо йылмыштым уло кумылын тунемыт. Но изирак класслаште ача-ава-влак шочмо йылмылан кызыт марий йылмым огыл, а руш йылмым ойырат. Садлан ончыкыжым мо лиеш, каласаш неле… А.Л.Юзукбаева, Башкортостан республикысе Мишкан район Чорай селаште верланыше Я.Ялкайн лÿмеш марий гимназийыште марий йылме ден литературым туныктышо: – Тений мый куд икшывым конденам. Кумытын мемнан лийцейын тунемшыже улыт. Молыжо шкенан районысо Пÿнчер, Тымбай да Монар школла гыч толыныт. Лицейыште ме арняште ик гана марий йылме да ик гана марий литератур урокым эртарена. Южо школышто пырляже кум шагат пуалтеш. Мутат уке, тыгай кÿчык жапыште шонымо семын чыла ыштен шукташ неле. Теме-влакым ушен, кÿлеш шинчымашым пуашак тыршена. Урок деч вара ямдылалтына. «Изэҥер» литературно-творческий кружокна уло. 9-ше классыште тунемше ÿдыр-рвезе-влак ОГЭ-лан марий йылме дене диктантым возаш ойырен налыт. Республикынам вуйлатыше Радий Фаритович Хабировын шочмо йылмым арален кодымо шотышто лукмо пунчалже почеш йочасадыштат ик шагат шочмо йылмылан ойыралтеш. Садлан марий яллаште илыше-влак шочмо йылмым изинекак тунемыт. Ты шотышто таумутым веле ойлаш кодеш. Школлаштат шочмо йылмынам тунемаш але уке манме йодыш ок шого. Садлан йоча-влак олимпиадыште уло кумылын участвоватлат. Фотошто: Татарстан кундем гыч толшо туныктышо-влак: О.В.Сидорова, Э.Н.Ильина, И.А.Галиева, А.А.Иванова. Татарстан кундемыште марий йылмым 10 районысо школлаште шочмо йылме семын тунемыт. Тидлан арняште чылаже кум шагат ойыралтеш. Тений олимпиадыште Мамадыш район Кугу Шиял, Агрыз район Буймо, Балтаси район Ципья, Актаныш район Йÿштö Памаш школлаште тунемше-шамыч толыныт. – Татарстан республикысе олимпиадыште марий йылме ден литератур предметым иктыш ушеныт, а сеҥыше кажне класс гыч икте (чылаже – 3 еҥ) веле лийын. Садлан ме 2-шо ден 3-шо верым налше-влакымат конденна. Мемнан школлаште марий йылме ден литературым татар йоча-влакат тунемыт. Мутат уке, нуным марла шочмо йылме семын келгын туныкташ ок лий, но кугыжаныш йылме программе дене чыла шинчымаш пуалтеш. Чылажат школысо устав почеш ышталтеш. Ача-ава-влак ты шотышто нимом огыт ман, – каласкалышт Татарстан кундем гыч толшо марий йылме да литератур дене туныктышо-влак. Книга гына ок сите Марий Эл деч öрдыжтö илыше туныктышо-влак дене мутланымеке, кумылет тарвана. Нунын мутыштышт – тынар вий, нунын шинчаончалтышышт ончыкылык верч ÿшан тул дене йÿла. Марий йоча-влаклан шочмо йылмынам уло кумылын туныктымышт шижалтеш. Но мутланымына годым кажне туныктышо у книга-влак огыт сите манын палемдыш. Марий йылме ден литературым ятыр школышто тошто книга почеш туныктат. Ӱшанен кодына, ончыкыжым вес кундемысе марий школлашке марий йылме ден литературым туныкташ келшыше чыла учебник-влакым намиен шуктат. Тидыже йоча-влакым шочмо йылмыштым эшеат йöратен тунемаш кумылаҥда, туныктышо-влакын пашаштым куштылемда. Сеҥыше-влакым палемдыме годым: Регион-влак кокласе олимпиадыште сеҥыше-влак: Марий йылме дене: — Дарья Захарова, Волжский район Карай кыдалаш школ, 9 класс; — Юлия Исаева, Татарстан республик Агрыз район Буймо кыдалаш школ, 10 класс; — Александра Морозова, Советский район Ӱшнур кыдалаш школ, 11 класс. Марий литератур дене: — Людмила Гребнева, Советский район Ӱшнур кыдалаш школ 9 класс; — Кристина Чеботарь, Советский район Ӱшнур кыдалаш школ, 10 класс; — Валентина Кушакова, Советский район Ӱшнур кыдалаш школ, 11 класс. Сеҥышыш лекше Ӱшнур ден Карай школлаште тунемше-влак туныктышышт дене пырля: lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Мишкан район гыч 150 утла ӱдыр-рвезе афган сарыште лийын. Тудын чарнымыжлан 30 ий темме лӱмеш ялласе клублаште, школлаште, моло организацийлаште тӱрлӧ мероприятийым эртарышт. Кемий Тиде В.Е. Муртазинын шочмо ялже. Вячеслав Емельянович Афганистаныште 1985-87 ийлаште спецназын горно-штурмовой разведротыштыжо служитлен. 1987 ий 22 мартыште кугу кредалмаште тушманын икмыняр точкыжым пытарен. Снайперын пульыжо вуйжым нелын сусыртен гынат, пытартыш патрон марте лӱйкален да икмыняр кече гыч госпитальыште колен. Капшым шочмо ялышкыже конден тойымо. СССР Верховный Совет Президиумын Указше дене тудым Йошкар Шӱдыр орден дене палемдыме. Таче В.Е. Муртазинын лӱмжым Кемийыште ик уремлан пуымо, школ пырдыжыште 1998 ийыште мемориал оҥам пижыктыме. Кызыт оҥам гранит дене вашталтыме, тоштыжым школ музейыш пуымо. Тений 14 февральыште ялыштыже геройым шарналтыме мероприятий-влакым эртарышт. Валентин изаже да Анатолий шольыжо толыныт ыле. Районысо Афганистан ветеран-влак ушем вуйлатыше В.Ф. Фатхинуров афган сар да тудын участникше-влак нерген каласкалыш. Туныктышо В.Я. Апсатаров геройын илыш-корныжо нерген ойлыш, тунемше-влак землякышт нерген ямдылыме шымлыме паша дене палдарышт. Нерге ял Тысе шарнымаш мероприятийынат программыже школышто тӱҥале. Амалжат ситыше: тиде школышто 14 афганец тунемын. Иктыже - Йошкар Шӱдыр орденан Ю.М. Иликбаев (Вашлиймаште уке ыле.). Подвигшылан лӱмлымӧ лаштыкым туныктышо да тунемше-влак тӱткын колыштыч. Юрий Михайлович Афганистанын кечывалвел чекыштыже - эн кугу Гильменд провинцийыште эртыше боевой операцийыште - патырлыкым ончыктен. Тыште верланыше стратегический значениян пеш кӱлешан электростанцийым пытараш шонен, душман-влак кугу наступленийым тӱҥалыныт. Десант батальон икмыняр кече обороным кучен, тыште взвод командирын алмаштышыже старший сержант Ю. Иликбаев ойыртемалтын. Неле задаче героически шукталтын, ГЭС, чыла оборудований, персонал аралалт кодыныт. Тиде операцийлан батальон командир капитан С. Гущинлан Совет Ушем Герой лӱмым пуэныт, Ю. Иликбаевым Йошкар Шӱдыр орден дене наградитленыт. Юрий Михайлович кызыт шочмо суртыштыжо ила. Ялыште шукыжо лӱмжӧ дене огыл, «герой» манын ойлат. Мишкан села 15 февральыште Мишканыште салтак-интернацио-налист-влак лӱмеш чоҥымо мемориал воктене торжественный митинг лие, пайрем РДК-ште шуйныш. Моло «афганец-влак» шочмо районышто да тӱрлӧ верлаште илат, но нунынат ӱмырышт кӱчыкем толеш, тачысе кечылан 25 афганец илыш дене чеверласен. Книгам лукшо-влак Афганистан ветеран-влак ушем, райадминистрацийын самырык-влак пӧлкажым вуйлатыше О.П. Биктубаева, шуко вийым пыштен, кӱлешан, суапле пашам шуктеныт. Но тӱрлӧ амаллан кӧра икмыняр еҥын лӱмжым книгаш пуртымо огыл. Южиктын лӱмжӧ пале, но тичмаш увер уке. Тиде чырым кораҥдаш автор-влак вес изданийым ешарен лукташ шонат. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Бабинмытын кудывечышкышт логалмеке, пийын тыгай чапле пӧртыштӧ илымыжым ужын ӧрмалген колтет да оза-влакын поро шӱм-чонан улмыштым, янлыкым пагалымыштым умылет. Адакше кугыеҥ-шамычын пийым кузе ончымыштым йоча-влакат ужыт да тиде сай койышым шканыштат кӱсынлат – вес семынже лийынжат огеш керт. Теве тыгеракын кугезе апшаткудо ончыкылык тукымым тапта. Айдемын шке пеленже илаш туныктымо янлык кокла гыч пий эн пайдалылан шотлалтеш. Тудо – ӱшанле йолташ, весела компаньон да сай полышкалыше. Тӱҥалтыште пийым оролаш, сонарлаш да кӱташ веле туныктеныт гын, кызыт паша радамжым палынак кумдаҥденыт – ынде тудо сокыр еҥымат вӱден коштыкта, черле-шамычымат эмла, полицийыштат служитла, сарыштат кредалеш, утарыме пашаштат участвоватла, грузымат шупшыкта… Ялыште пий деч посна ик ешат ок иле, очыни. Тыште тудо – тӱҥ сурт орол! Теве Звенигово районысо Кожласола ял гыч 70 ийыш тошкалше пенсионер В.Бабинат ӱмыржӧ мучко гаяк пийым кучен. Но ӱмаште Бакс лӱман шоҥго сурт оролжо илыш гыч каен, да ӱдырамаш пийым тетла ом нал манын шоналтен, вет ынде шкежат тӱҥ шотышто мӧҥгыштак шогылтеш. Но Валентина Ивановнан тыгай шонымашыж дене поснак изирак кум уныкаже йӧршын келшен огытыл: авашт велым Шолэҥер ковашт деке унала мийымышт годым чӱчӱштын сонарыш коштыктымо лайка урлык ава пийжын пинегым ыштымыж нерген пален налыныт да иктыжым мӧҥгыш кондаш сӧрвалаш тӱҥалыныт. Тыге, кум тылзаш эн мотор пинеге Бабинмытын кудывечыштышт илаш тӱҥалын. Путырак чолга улмыжлан йоча-влак тудым Вольт манын лӱмденыт. Пинегым шинчырленыт да ончычсо сурт оролын пӧртышкыжӧ илаш колтеныт. Но Валентина Ивановнан кугу грузым тора кундемлашке шупшыктышо Эдуард эргыже, мӧҥгыштӧ шуэн лиймыжым, пелашыжын аза дене шинчымыжым, йоча-шамычын школышто кужу жап лиймыштым да аважын йыжыҥже корштымым шотыш налын, эрыкыште кудалышташ йӧратыше изи пийлан эше леведышан, кӱваран да южым колтышо пырдыжан кугурак оралтым чоҥен, янлык пӧртымат тушкак вераҥден (снимкыште). Вольтлан тыгай «сурт-печыште» палынак йӧнан: йӱштыштӧ ок кылме, ночкышто ок нӧрӧ, кечыште ок ыре – узьмак. Маргарита ИВАНОВА Авторын фотожо Tagged конура, собака, уважение Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Пайрем дене саламлен 9 майыште Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев III степенян Кутузов орденан Киевско-Житомирский 14-ше ракетный дивизийыште лийын да военнослужащий-влакым Кугу лудаш… УВЕР ЙОГЫН «…Тунам окса эре толаш тӱҥалеш», — ойла амалкалче Эльвира Яковлева Ме кажне гана У ий деч мом-гынат уым, ӧрыктарышым вучена. Шӱдырмужаҥышлан (а мо, гороскопым тыге лудаш… УВЕР ЙОГЫН Йошкар-Оласе аэропортым угыч пашаш колтат Йошкар-Оласе аэропортым угыч пашаш колтымаште икымше ошкыл ышталтеш. Тидын нерген Марий Элын Промышленность, транспорт да корно озанлык министерствыже увертара. Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Ты саскам икымше кылме деч вара погыман. Але 12 шагатлан морозильникыш пыштыман. Тунам саска гыч кочыжо пыта, туддене тамле да пайдале лемым ямдылаш сай. Йошкар пызлыгичкым мясорубко гоч колташ да сакыр дене варен аралаш лиеш. Але сокым пунчал налыт да морозильникыш кылмаш пыштат, тудым телым чайыш ешараш сай. Сиропым шолтен кертыда. Ик кило саска гыч сокшым пунчал налман, вара тушко 600 г сакырложашым ешарыман. Сиропым холодильникыште аралыман. Тудо ревматизм, авитаминоз, вергыште кӱ улмо, малокровий, вий уке годым пайдале, иммунитетым пеҥгыдемда, аппетитым саемда. Пызлыгичке чай кылмен черланыме деч арала. Кок кугу совла коштымо пызлыгичкым, ик кугу совла коштымо (але кылмыктыме) шемшоптырым, ик кугу совла коштымо шемшоптыр лышташым термосыш пыштыман, вӱдым темыман да йӱдвошт шинчыктыман. Вес кечын чай семын кечыгут йӱман. Пызлыгичкым шуанвондо саска дене пырля термосыш пышташ гын, чапле витаминан чай лиеш. Пызлыгичке чай вергылан да мокшлан пайдале. Тыгак пагарын да шолын пашаштым саемда. Пызлыгичке дене мӱшкыран ӱдырамашлан, нугыдо вӱран еҥлан, тыгак пагарын кугу кислотностьшо, ишемий годым, инфаркт да инсульт деч вара эмлалташ ок лий. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

— Эн тӱҥ йодыш шке коклаштына икойыш шуын моштымо дене кылдалтын. Погынышто ме марий мер толкыным вияҥдыме шотышто, кажне организацийын шонымашыжым шотыш налын, стратегийым палемдышаш улына. Тидын годым марий мер толкынын эрыкан улмыжым арален кодашак кӱлеш. Марий автномийын лӱмгечыжым палемдыме идалыкыште калыкнан кугыжаныш статусан улмыжым мондышаш огынал. Ты статусшым республик деч ӧрдыжтат пеҥгыдемден толаш тыршышаш улына. Но республик кӧргыштыжат марий-влак шкештат икоян да виян лийын моштышаш улыт. Тидыже мыланна, ӧрдыжтӧ илыше марий-шамычлан, кугу эҥертыш лиеш ыле. Тидат мыланна шкенан кундемыште туп огыл калык семын ишыктылаш тӧчышӧ-шамычлан мер ден социальный илышыште шкенан рольнам вияҥден да пеҥгыдемден толаш кумылаҥдаш тӱҥалеш. Мый шке велым кажне ийын Марий Элыште почмо диалог семын регионысо мер ушем-влакын, тыгак Российысе тӱрлӧ регионышто пашам ыштыше калыкле-тӱвыра автономий-влакын еҥыштлан семинарым эртараш темлем. Молан манаш гын тыге пырля — пырля погынымаш республикыште мо ышталтме нерген пален налаш, тидын гоч паша планнам саемдаш, опытна дене палдараш, пӱсӧ йодыш-влакым каҥашаш сай йӧным почеш ыле. Поснак мер организаций вуйлатыше-шамычлан тидыже моткоч пайдале, кеч ялысылан, кеч оласылан. Коммерческий огыл организаций-влакым чумырен, нунын пашаштым ворандарен, виктарен моштышо специалист-влак Марий республикыштыжат шагал улыт, мом тугеже ойлаш вес регионла нерген? Вес кундемыште илыше марий-влаклан тугакшат шке калыкын культуржым, йылмыжым, йӱлажым арален кодымо шотышто пашам вораҥдарен колташ нелырак. Компьютер технологий шотышто вашталтыш-влакланат эҥерташ тунемаш кӱлеш. Тунам вашкылым ышташат куштылгырак лиеш. Тыгак технический, моло тӱрлӧ отрасльлан специалист-влакым куштымо шотышто, поснак марий самырык-влак коклаште, ончыкылык ныл ийлан посна программым ыштыман. Тыште грант полышлан эҥертыме шотышто шоналташ темлем. Ты черетан погынышто ме шкенан лушкыдо велнамат рашемдышаш да вияҥден колташ кӱлмӧ нерген раш корным палемдышаш улына. С.НОСОВА Tagged съезд Лудаш темлена: Марий калык погын вашеш Тачысым гына ончен, эрласым ышташ ок лий Марий калыкын ончыкылык илышыже – уло тӱнян ончыкылык илышыже. Тыге манмыже тендам ок ӧрыктаре? Но ме ты тӱняште илена лудаш… Марий калык погын вашеш Кугужо – изим, изиже – кугум Мут – делегатлан Ю.ИГНАТЬЕВ, Морко район «Передовик» ялозанлык артельын председательже: Памаш-шамыч эҥерыш йоген пурат, манына, а чынжым гын нуно лудаш… Марий калык погын вашеш САМЫРЫК ТУКЫМ Марий йылме, пелед! Наталья Венинан лӱмжӧ пытартыш жапыште чӱчкыдын йоҥга. Провой кундем Эсмекплак селаште шочын-кушшо ӱдыр марий йылме дене онлайн-школым почын. Чолга лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

«Самырык профессионал-влак» (WorldSkills Russia) регион кӱкшытан IX открытый чемпионатым республикысе Чодыра озанлык техникумын участникше-влак тений лач тыгай девиз дене почыныт. Ушештарена, ты гана профессионал мастарлык таҥасымаш кундемыштына 1-5 мартыште эрта, а кугурак ийготан да опытан-влак усталыкыштым 10-12 мартыште ончыкташ тӱҥалыт. Регионысо чемпионатын организаций комитетшым Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже М.Васютин вуйлата. Таҥасымаш теҥгече Юл кундем кугыжаныш технологий университетыште очно-дистанций йӧн дене торжественно почылтын. 219 ӱдыр-рвезе ушна Эртышым шарналташ гын, 2012 ийыште регион кӱкшытан тыгай чемпионатыште улыжат 15 участник гына лийын гын, ӱмаште 315 ӱдыр-рвезе пашазе профессийлаште мастарлыкшым ончыктен, а тений чылаже 290 конкурсант шкенжым терга, нунын пашаштым 300 утла эксперт аклаш тӱҥалеш. Эксперт-влак шотышто ойлаш гын, нуно мемнан республик гыч огыл, Москва, Самара, Тула областла, Удмурт республик гыч улыт. Тидын нерген таҥасымашым почмо деч ончыч Марий Эл Образований да науко министр Наталья Адамова палдарен. Тудо палемден: – Чемпионатын тӱҥ шонымашыже – пашазе профессийын кӱлешлыкшым ончыкташ да тудын чапшым нӧлталаш, школышто тунемше-влакым тудым ойыраш кумылаҥдаш, республикысе экономике секторыш самырык-влакым шукырак ушаш, нунын коклаште ик эн талантан-влаклан шкем ончыкташ йӧным пуаш. А «мунло-влакын моштымашышт» таҥасымаш 50 ий деч кугурак ийготан-шамычын профессионал мастарлыкышт дене палдараш. «Самырык профессионал-влак» (WorldSkills Russia) чемпионатым Марий Элыште кандаш ий почела эртаренна, тиде толкыныш ушнымылан кӧра ты жапыште кыдалаш профессионал образованийым пуышо организаций-влакын материально-технический базыштым палынак пеҥгыдемдыме, тыгак мастерской-шамычым тӱнямбал стандартлан келшышын уэмден олмыктымо. Но эн кугу сеҥымаш – студент-влакын сеҥымашышт. Пытартыш кум ийым налаш гын, 2018 ийыште эртыше Национальный чемпионатыште «Предпринимательстве. Юниор-влак» компетенцийыште мемнан участник-влак кумшо верым налыныт, 2019 да 2020 ийлаште ийыште таҥасымашын финалыштыже «Коҥгам оптымаш» компетенцийыште ший призёрна-влак лийыныт. Каласыман, Марий Эл Республикым вуйлатышын кӱштымашыже дене келшышын, тений гыч тыгай кӱкшытыш шушо участник-влак да нунын наставникышт республикысе правительствын грантше дене палемдалтыт, тудын кугытшо – 30 тӱжем теҥге. Тенийысе таҥасымаш очно эртаралтыт, но ончышо-влак деч посна. Регион кӱкшытыштӧ сеҥыше-влак республикын Национальный сборныйышкыжо пурат да чемпионатын финалыштыже моштымашым ончыктат. А тудыжо Башкортостан республикын Уфа олаштыже тений кеҥежым лиеш. Кок у компетенций Участник-влак гына огыл, ий гыч ийыш чемпионатын компетенцийже-влакат ешаралт толыт. Марий Эл Образований да науко министрын алмаштышыже Александр Ивановын мутшо почеш, тений конкурсант-влаклан заданий чылаже 32 компетенций почеш ямдылыме: «Плиткым оптымаш», «Кермычым оптымаш», «Маляр да декоративный паша», «Ландшафт дизайн», «Штукатур пашам кукшын ыштымаш», «Коҥгам оптымаш», «Электромонтаж», «Модо технологий», «Парикмахер искусство», «Повар паша», «Кондитер паша», «Ресторан сервис», «Отельым администрироватлымаш», «Сеть да системе администрирований», «Веб-дизайн да разработко», «Изирак класслаште туныктымаш», «Школ деч ончычсо воспитаний», «1С: Предприятий 8» платформышто бизнеслан IT –решений», «Бизнеслан программе решений», «ЧПУ-ан станоклаште токарь паша», «Рекрутинг», «Электронике», CAD инженер дизайн», «Грузым экспедироватлымаш», «Предпринимательстве», «Пашам аралымаш», «Медицине да социальный паша», «Социальный паша», «Утарыме паша», «Правоохранительный (полиций) паша. – Ӱмашсе дене таҥастараш гын, тенийысе чемпионатыш у кок компетенцийым ешарыме. Тиде – «Физический культур, спорт да фитнес» ден «Бухгалтер учёт». Конкурсант-влакым молгунамсе семынак, ийготыштым шотыш налын, кум группылан шелме: 14 гыч 16, 16 гыч 22 ияш-влак да 50 ий деч кугурак-шамыч. 16 гыч 22 ияш-влак чыла 32 компетенций дене таҥасат, 14 гыч 16 ияш-шамыч (юниор-влак) шкенгыштым куд компетенцийыште – «Кондитер паша», «Кермычым оптымаш», «Предпринимательстве», «Электромонтаж», «Парикмахер искусство», «Бизнеслан программе решений» – тергат. «Мунло-влакын моштымашышт» таҥасымаш «Кермычым оптымаш», «Модо технологий» да «Школ ончычсо воспитаний» компетенцийла дене лиеш. Но пашаже чотышто огыл, мемнан тӱзадачына – самырык тукымым тачысе илышлан, республикын экономике секторжылан эн кӱлешан профессийлан туныкташ, – каласен министрын алмаштышыже. Компетенцийлам ончалаш гын, тушто могай направлений огеш сите, шонеда? Туге, ялозанлык паша дене кылалтше профессий. Молан? Тиде йодышлан Владимир Васильевич тыге вашештен: – Чын, тыгай компетенцийлам таче кечылан таҥасымашыш пуртымо огыл. Амалже – ялозанлык агрегат, технике моткоч шергакан, адакшым компетенций площадкым ышташ мо кӱлешым чылажымат иканаште налман. Туге гынат тиде йодыш шотышто паша ышталтеш. Участник-влаклан мастарлыкым ончыкташ республикысе кандаш образовательный организацийыште 12 площадке пӱтынек ямде. Каласыман, тиде вич кечылан организатор-влак тӱрлӧ мероприятийлан поян «Паша программым» ямдыленыт. Таче республикыштына кыдалаш профессионал образованийым пуымо системым уэмдыме паша кузе кая? Республикысе паша рынке могай специальностян еҥым эн шуко йодеш? Техникум ден завод да моло предприятийла коклаште кыл могайрак? Самырык специалист-шамыч дене могай паша ышталтеш? Нине да моло йодышым «Паша программе» почеш каҥашаш палемдыме. Тыгак министерствым, ведомствым, предприятийым вуйлатыше, туныктышо-влаклан «Ончыкылык пашаеҥым ямдылыме качествым саемдыме направлений-влак кокла гыч иктыже – сеть кыл» ӱчашымаш площадкыште шонымашым каласаш, темлаш йӧн лиеш. Тидын деч посна школышто тунемше-шамычлан мастер-классым, экскурсийым эртарат, но ты гана чылажымат онлай йӧн дене гына. Г.КОЖЕВНИКОВА Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Куштырам лукмылан – льгото 2019 ий 1 январь гыч куштырам погымо да полигоныш лукмо паша коммунальный услуго радамыш пура. Шӱкшакым лукмылан тӱлымӧ у лудаш… УВЕР ЙОГЫН Тазалык начар гынат… Кужэҥер район администрацийыште районысо ача-ава погынымаш тений кокымшо гана эртен. УВЕР ЙОГЫН Марий Эл вуйлатыше Урал кугыжаныш юридический университетым 100 ияш лӱмгечыж дене саламлен Марий Эл вуйлатыше А.Евстифеев Урал кугыжаныш юридический университетын 100 ияш лӱмгечыжым пайремлымашке миен, увертара Марий Эл вуйлатышын организаций да лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

10 июньышто ялозанлык сатум ыштыше-влакын республикысе пасу пайремышт Медведево ипподромышто эртен. Тушто Марий Эл Республикым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев лийын. Тений тушко Киров, Угарман кундемла, Татарстан, Чуваш Республикла гыч 60 утла предприятий ушнен. Юрий Зайцевын мутшо почеш, тиде профессионал-влакын пайремышт. Тудо ялозанлык техникым ыштыше да ужалаш лукшо-влакым иктеш чумырен. Нунын техникышт ялозанлык-влаклан чот кӱлешан, манын тудо. «Тачылан 300 тӱжем утла гектар пасум ӱдымӧ. Марий Элыште пырчан да культур, пакчасаска ситыше. Тиде моткоч сай, но вияҥаш да ончыко каяш садак кӱлеш. Российыште кочкыш сату ситыдымаш лӱдыкшым кораҥдыме шотышто пашадам умбакыжат вораҥдареда манын ӱшанем», – манын Ю.Зайцев. Тудо ялозанлык технике парадым ончен, вара специализироватлыме выставкыш миен да предприятий-влакын вуйлатышышт дене мутланен. «Кировец» трактор поснак келшен. Трактор-влакым ыштыше Киров кундемысе «Кировец», «Агрокомплект» АО компаний вуйлатыше-влак дене палыме лийын. Нуно Марий Эл дене кылым пеҥгыдемдаш шонат. lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Пошкырт кундем Калтаса районыш командировко годым миенна ыле. Эҥер, пасу, олык да курык коклаште верланыше ялыш – Васолашке – миен савырнышна. Ялыш пурет веле, тудо вигак шкеж деке сымыстара. Уремыште йоча-влак издер дене курык гыч мунчалтат, вӱта шеҥгелнат имне терыш шинчын кудалыштыт, ӱдырамаш-влак марий вургем дене коштыт, ик суртышто сӱан муро йоҥга ыле. Тыгай сӱретым ужын, чонет куана. Чылт марий шӱлышан ял! Васолам утларак пален налаш манын, ял нерген книгам савыктен лукшо Тимирбай Тимиршинович Тимиршин деке пурышна. Тимирбай Тимиршинович 1933 ийыште Васола ялыште шочын. Тысе школышто тӱҥалтыш класслам тунемын, 10 ияшак «Йошкар май» колхозышто пашам ышташ тӱҥалын. 1949-1952 ийлаште Павасола школышто тунемын. Экзаменым кучен шуктыдеак, армийыш каен. Германийыште служитлен, авиатор лийын. Мӧҥгӧ пӧртылмекыже, тӱрлӧ пашам ыштен: бригадир, тӱҥ агроном, ялсовет председатель. Тидын годымак Удмурт Республикысе Сарапулысо совхоз-техникумышто «агроном» специальность дене заочно тунем лектын. 1990 ийыште Васола ялыште пакчасаска бригадым чумырен. Ковыштам, пареҥгым, кешырым, йошкарушменым ончен куштеныт. Кызыт Тимирбай Тимиршинович – сулен налме канышыште, туге гынат яра шинчаш жапше уке. Эрдене эрак кынелын, сурт кокласе сомылым ышта, кеҥежым мӱкшым онча. Илалше гынат, эре йолын коштеш. Т.Тимиршин шочмо ялже нерген книгам возен , каласашыже тудын шуко уло. Васола ял Пошкырт кундем Калтаса районын йӱдвел-эрвел ужашыштыже верланен. Ял воктене Танып эҥер йоген эрта, йырже – чодыра, кумда пасу, олык. Курыкан верыште пӱнчӧ ден куэ ото-влак койыт. Яллан негызым Васлий лӱман пӧръеҥ пыштен. Тудо шке тукымыштыжо пагалыме айдеме улмаш. Васлийын тукымвожшо Виче кундем гыч сай вершӧрым кычалын, эрвелышкыла каен. Вес амалже – виеш тынеш пуртымаш. Шылын коштмо дене ятыр марий еҥ шке шочмо вержым кудалтен каен. Сандене, очыни, марий калыкын илыме верже тӱня мучко кумдан шарлен. Кызытсе Пошкырт кундемын ик сылне вержым ойырен налын, илемым чоҥен, ешым чумырен. Калыкын ойжо почеш, тиде ялыште кум тукым илен: Йырмарий, Эшман да Мастий. Икымше тукым – Васлийын тукым вожшо. Историйым шымлыше-влакын возымышт почеш, 1722 ийыште Пошкырт мландыш 417 марий еш, 1526 еҥ куснен толын. Калтаса районысо мландыш марий-влак 1594 ийыште илаш кусненыт. Архив документ почеш, Актыган ялыште илыше-влакын родо-тукымышт Царевококшайский ден Царевочеркасский уездла гыч толшо лийыныт. Моло калык семынак тысе ял калык чодырам куклен, колым кучен, сонарыш коштын. Жап эртыме семын пасу пашам ыштеныт, вольыкым ончаш тӱҥалыныт. Васола ялын шочмо ийже – 1631 ий. Но ондак тудо Васильево манын лӱмдалтын. 1795 ийлан 80 еҥ шотлалтын, 1865 ийыште 46 сурт-оралтыште 267 еҥ лийын. Тиде жаплан ялыште вӱдвакш улмаш. XIX курым мучашыште тушто 80 сурт-оралте лийын. 1973 ийыште Васильево ялым Василово (Васола) манын возеныт. Кызыт Васолаште школ уке, йоча-влак воктен Павасола школыш коштыт. Колхозат пытен. Клуб уло, но кок-кум ий гыч уым чоҥаш шонат. У медпунктым почаш улыт. Тыгак сарыште лийше-влаклан обелискым ыштышаш шонымаш уло. Ялыште илыш шолеш! Самырык-влак ӧрдыж кундемыш огыт кай, пӧртым чоҥат, ешым чумырат. Васола ял деч тораште огыл суас ял-влак верланеныт. Жапже годым мландылан кӧра шуко вашумылыдымаш лектын. Кызыт гын Танып серын ик могырыштыжо марий-влак, вес могырыштыжо татар-влак илат. Ме тачысе Васола ялын мотор, сӧрал пӱртӱсшым ончен пурышна, а Тимирбай Тимиршиновичын каласкалымыж почеш ялын шочмо жапшымат пален нална. Чынак, кажне ялын историйже моткоч поян да шкешотан. Тудым шымлаш шинчат гын, мом гына пален от нал. Тиде ялын историйжым колышт шинчымеке, шке шочмо кундем нерген шукырак пален налаш кумыл лекте. Ме историйын изи ужашыжым веле палена. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

лӱмлӧ марий поэт Валентин Колумбын калыкнан илыш негызшым – шочмо йылмым – чапландарыше почеламут корнылажым лач Марий тиште кечын ушештарыме шуэш. Кугыжаныш кӱкшытыштӧ тений ме тудым 10 декабрьыште коло кумшо гана палемдышна. 1775-ше ий 10-шо декабрьыште Санкт-Петербург оласе книга кевытлаште «Сочинения, принадлежащие к грамматике черемисского языка» икымше марий грамматика ужалымашке лекмым шарналтена да тудын авторжо Озаҥ архиепископ Вениамин Пуцек-Григоровичлан тауштена. Таклан огыл акрет годым тиште – тошто финн-угор шомак «шӱдыр» манымым ончыктен. Иктаж-могай умылымашым ойлышо кеч-могай палымат тыге маныныт. Марий-влак тудым ваш-ваш куэ кумыжеш возен колтылыныт. Тачат йылме да тисте кеч- могай калыкын ик эн шерге поянлыкше. А Марий тиште пайрем, шочмо йылмынам вияҥдымаште, тӱня кумдыкышто шарымаште тыршыше кажне ура чонан еҥын пайремже. Ты радамыш йылмызе, шанчызе, туныктышо, сылнымутчо, савыктыше, журналист, мер, кугыжаныш пашаеҥ-влак пурат. Марий рӱдолаштына Марий тиште кечым палемдымашке лач нине еҥ-влак погыненыт. Тенийсе пайремым марий тиштылан пӧлеклалтше форумат манаш лиеш. Тудо тӱрлӧ шӧрынан лийын. Я.Эшпай лӱмеш марий кугыжаныш филармонийын шыжым гына почмо у оралтыштыже эртен. Чынжымак, оралтыжат ойыртемалтше, кӧргыштыжат тыгай мероприятийым эртараш йӧнан да ятыр полощадкым келыштараш лиеш. Кечывал деч ончыч тӱҥалын да кастене гына мучашлалтын. Но пайрем мероприятийже-влак 8, 9 декабрьыштат лийыныт. Эн ончыч индешымше гана эртаралтше «Марла чын возена» тӱшкан возымо диктантым ончыктыман. Вес кечын «Марий лексикологийыште пӱсӧ йодыш-влак» шанче-практик семинар эртен. «Марла чын возена» диктантыш тений 2500 наре еҥ ушнен. 180 площадке пашам ыштен. Тиде школ тунемше, туныктышо, методист, воспитатель, студент, шанче, тӱвыра пашаеҥ, журналист, кугыжаныш да муниципал служащий да шке шинчымашым тергаш шонышо-влак лийыныт. Тений икымыше гана диктантым мӧҥгыштат, паша верыштат онлайн-йӧн дене возаш лийын. Санденак акцийыш Австрийыште, Финляндийыште, Эстонийыште, эсогыл Японийыште, тыгак Российыште марий-влакын тӱшкан илыме кундемлаште – Татарстан, Пошкырт, Киров, Саратов, Урал, Одо кундемлаште – ушненыт. Текстым марла да курыкмарла йоҥгалтареныт. Ойыртемалтше-влакым тӱрлӧ категорийыште Тиште кечым торжественно палемдыме мероприятий годым палемденыт. Филармонийын фоештыже эр годсек тиштылан негызым ыштыше савыктыш-влак дене палдарыше ончер пашам ыштен. Марий книгам лукшо организаций-влак шке сатуштым ужаленыт. Ик тыгай у книган авторжо, Россий Писатель ушемын еҥже, мутмастар Зоя Дудинан «Юмын ӱдыр огеш пу вашмутым» книган презентацийже эртен. Тудым саламлаш шуко йолташыже погынен ыле. Тений республикыштына лектын шогышо самырык-влаклан «Кугарня» газет редакций 30, а «Ончыко» сылнымут да мер-политик журнал 95 ияш лӱмгечыштым палемденыт. Ты кок редакцийын коллектившым саламлыме кок мероприятий тыгак фоеште да залыште посна эртеныт. Шуко поро шомак йоҥгалтын, пӧлек кучыкталтын, эртыме корнышт шарналтын. Ойыртемалтше пашаеҥыштым тӱрлӧ ведомствын наградышт дене палемденыт. Вес площадкыш марий йылмым туныктышо, шанчызе-влак погыненыт ыле. Тушто филологий науко кандидат Олег Сергеевын «Язык памятников письменности марийского народа (конец ХVII – ХVIII вв)» книгаж дене палдарымаш эртен. Туштак Марий Элыште шочмо йылмым туныктышо-влак асссоциацийын советшын кумдаҥдыме заседанийже лийын. Кокымшо пачашысе фоеште лӱмлӧ лингвист, марий йылмым Интернет кумдыкышто шарыме пашам ворандарыше да шукерте огыл «Гордость нации» всероссийский премий дене палемдалтше Андрей Чемышев шочмо йылмынам вияҥдыме дене кылдалтше у проект-влак дене палдарен. Кумшо пачашыште «Саскавий» марий ӱдырамаш ушем «Шочмо тамгам аралена» ялысе ӱдырамаш-влакын симпозиумыштым эртарен. Тушко ялыште марий йылме, йӱла, тӱвыра верч тыршыше ӱдырамаш-влак погыненыт ыле. Манмыла, ава чызе шӧр денак шочшылан йылмым йӧратымаш толеш. Тӱрлӧ район гыч толшо да шке кундемыштышт тыгай пашам эртарыше чолга ӱдырамаш-влак паша опытышт дене палдареныт. Мучаште эртарыме «Кузе куаным налаш» психологий тренингат кажныжлан пайдале лийын. Марий йылме, сылнымут, историй дене шинчымашым тергыше «Мунло» конкурсат куандарыш. Эшежым «Марий Эл», «Кугарня», «Ямде лий» газет редакций пашаеҥ-влак гыч чумырымо «Серызе» командына тушто тӱҥ призым сеҥен налын. Кажне ийын ты модышыш утларак участникым ушна. Лӱмын районла гыч команде-влак толыт. Тений Морко гыч «Ӱжара», «Чолпан», Кужэҥер гыч «Одар тукым» да «Чумбылат», Йошкар-Ола гыч «Вий», «Писатель» ушненыт. Тиште пайрем кугу концерт дене мучашлалтын. Тиште кече дене республик вуйлатышын саламлымашыжым Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже М.Васютин лудын пуэн. Тыгак тӱрлӧ ведомство ден министерствын саламлымашышт йоҥгалтыныт. Концертым филармоний пелен пашам ыштыше Тойдемар лӱмеш муро театрын, «Марий Эл» куштышо да мурышо кугыжаныш ансамбльын участникше-влак сӧрастареныт. Марий тиште пайрем лӱмеш эртаралтше чыла мероприиятийыште ойыртемалтше-влакым лач тушто палемденыт. С.Носова М.Скобелевын фотожо. Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Марий Эл Республик Кугыжаныш Погынын увертарымашыже Марий Эл Республикын визымше созыв Молодёжный парламентшым чумырымылан кєра Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжо Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжыштыжо лудаш… УВЕР ЙОГЫН Йӱштылаш вич верым келыштарат Тений кеҥежым Йошкар-Ола воктене йӱштылаш вич верым лӱмын келыштарат. Рашемдена: тиде – «Южный» пляж, Изи Какшанын шола серыштыже Вантовый лудаш… СЫЛНЫМУТ УВЕР ЙОГЫН АЙСТА ЧУМЫРГЕНА 6 октябрьыште Марий Элысе писатель-влак ушем Марий Эл Республикын Тӱвыра, печать да калык паша шотышто министерствыже дене пырля лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

2018 ийыште, шыже семестрыште, Будапештысе Лоранд Этвёш лӱмеш университетыште марий йылме ден тӱвырам 11 еҥ тунемын. Шукынжо венгр улыт, но вес калык-влакын шочшыштат (мутлан, финн, эстон, поляк, немыч, австриец) вашлиялтыт. Теве тиде гана Индонезийысе ик ӱдыр нунын деке ушнен. Афина Нурул Фаизах (араб йылме гыч «Афина — сеҥымашын тулжо» манын кусараш лиеш) 2014 ийыште, Индонезийыште тунеммыж годым марий калык, тудын йӱлаже, религийже нерген бакалавр пашам возен. Будапештыште ӱдыр кокымшо ий ила, университетысе магистратурышто шагал еҥан калык-влакын илышыштым шымла. Марий калыкым, марий йылмым тунемаш да шымлаш тудым мо таратен, марий тӱвыра тудлан мо дене оҥай лийын? Тидын нерген Афина дене кутырышна (мутланымашна англичан йылме дене лийын). – Афина, ош тӱняште марий калыкын улмыж нерген кузе пален налынат? – Ик финн йолташем деч. Тудын дене Интернет гоч палыме лийынна. Мый тудлан ява йылмым (тудын дене Индонезийысе Ява отрошто кутырат) тунемаш полшенам. Палымем Хельсинки университетыште йылме-влакым шымлен, финн-угор йылме-влакым, тыгак марий йылмымат, тунемын да нунын нерген мыламат каласкален. Мылам пеш оҥай лие. Марий йылмыже могай гын, тудын дене кӧ кутыра? Интернетыште кычалаш тӱҥальым. Пален нальым: марий – Российыште илыше шагал еҥан калык. Весат ӧрыктарыш. Российыште руш-влак веле илат манын шоненам. А тушто шуко тӱрлӧ йылме дене кутырышо, тӱрлӧ йӱлам кучышо калык-влак илат улмаш. Марий мландым шке шинча денак пеш ужмо шуэш. Иктаж-кунам Марий Элыш миен толам манын ӱшанем. – Марла ойлен моштет мо? – Марий йылмым лӱмын тунемын омыл, садлан марий шомакым шагал палем. Но нуно мыланем такшым келшат. Шарнем, эн ончыч тыгай мут-влакым тунемынам: ӱдырамаш, у, йылме, шочмо, кугарня да икмыняр вес мутат. Мо ӧрыктара, южо шомак марий да индонезий йылмылаште икгаяк улыт, мутлан, салам, куат. – Марий калык нерген диплом пашам возаш шонымашет кузе шочын? – Джокьярта олаште Гаджа Мада университетыште эл-влак кокласе кылым шымлем ыле, «Шагал еҥан калык-влак да тӱнямбалсе интеграций» предмет лийын. Тудо мыйым шонкалаш таратен: интеграций шагал еҥан калык коклаште мыняр-гынат (изирак ма, кугурак ма) ассимиляцийым йодеш, а тыге гын, ты калык шке тӱсшым, шке тӱвыражым кузе, могай йӧн дене арален коден кертеш? Адакше интернетыште марий-влак Европышто пытартыш язычник улыт манын возымым лудынам ыле. Тугеже марий-влак, шке кугыжаныш деч посна илыше шагал еҥан калык улыт гынат, кузе шке вераштым тымарте арален коденыт, историйыштышт лийше тӱрлӧ неле татым ончыде, кузе шке илыш-йӱлаштым йомдарен огытыл? Нине йодыш-влаклан вашмутым кычалаш мылам моткоч оҥай ыле. – Дипломым возымет годым марий-влак дене иктаж-могай кыл лийын мо? – Финн йолташем икмыняр еҥлан возаш темлен. Иктыже Евгений Чашкин, «Марий ушемын» ончычсо вуйлатышыже, лийын. Диплом пашам серымем годым кугу полышым пуэн шоген. Электрон почто дене мый тудлан шуко йодышым колтенам, Евгений кажныжлан радамлын да лийме семын тичмашын вашешташ тыршен. – Индонезийыште, шонем, тиде икымше тыгай шымлымаш? – Чын, шочмо элыштем финн-угор калык-влак да нунын йылмышт нерген нигӧ огеш шымле. А мылам финн-угор тӱня моткоч оҥайын чучын, садланак умбакыже тунемаш Венгрийышке толынам. – Марий калык дене палыме лиймет годым тыланет мо эн оҥай ыле? – Марий чий вера, тыгак марий да Индонезийыште илыше южо калык кокласе икгайлык. Юмынйӱла могырым налаш гын, мемнан денат политеизм шотан религий-влак улыт. Тыгеже Индонезий (калык чот дене) эн кугу мусульман эллан шотлалтеш. Тыгодымак языческий религийым кучышо-влак (марий калык гаяк) онапу ончылнат кумалыт, надырым пыштат да тудым шикшыктат, онапу укшлаш шовычым кылдат. Политеизм шотан религий-влак Индонезийыште официальный статус дене нигунам пайдаланен огытыл, туге гынат кызыт марте аралалт кодыныт. Шочмо элыштем 300 утла этнос ила, нунын кокла гыч шукыжо шагал еҥан улыт. Мыйын капыштемат тӱрлӧ калыкын вӱржӧ уло. Нуно, шонымаштем, тӱня мучко, кеч Российыште але Индонезийыште илат, икгаяк нелылык дене тӱкнат. Сандене марий калык нерген лудмем але возымем годым шке калыкем нерген шымлыме гаяк чучын, солидарность манме шижмаш лийын. Эше ик оҥай икгайлык уло: Индонезийыште южо калык, марий-влак семынак, мӱкшым онча. – Афина, тыйын шым шочмо йылмет уло. Кузе тыге лийын кертеш? – Мемнан элыште шуко калык илыме нерген каласышым. А йылме тылечат шуко – 700 утла. Кажне гаяк олаште шке йылмышт дене кутырат. Адакшым шуко ешыште марий ден вате тӱрлӧ калык гыч улыт. Садлан икшыве-влак тӱҥалтыш гычак кок-кум йылме дене шочмо йылме семынак мутланаш тунемыт. Варарак школышто чылаштымат индонезий йылмылан туныктат, тиде — Индонезийын кугыжаныш йылмыже. Школ деч вара айдеме вес вере илаш кусна гын, тушто адак тусо йылмым тунемашыже логалеш. Тыге лектеш: Индонезийысе тыглай еҥлан кум-ныл йылме шочмо йылмыж семынак лийын кертеш, тидлан нигӧ огешат ӧр. А мый Индонезийыште шуко вере иленам (Ява отросо тӱрлӧ олаште, Папуаште, Индонезийын рӱдолаштыже – Джакартыште), садлан икмыняр йылмым кӱлынак тунемаш верештын. Шонем, тидыже сай веле. Вет кеч-могай калыкын йылмыжым (поснак шагал еҥан калыкым налаш гын) шкешотан шолыпмут дене таҥастараш лиеш: йылмым палет гын, калык тыйым шке еҥжыланак шотла, утларак тылат ӱшана. – Джакарта олаште илымет годым мер пашам шуктенат мо? – Университетым тунем пытарымекем, Джакартышке илаш кусненам. Тиде пеш кугу ола, тушто лу миллион наре еҥ ила. Изирак ола деч вара тусо илышлан тунемаш куштылго огыл ыле. Лач тунам порылыкым, ваш-ваш келшымашым да полышым вес семын, чотрак, жаплаш тӱҥалынам. Яра жапемым иктаж-могай поро пашалан пӧлеклаш шоненам, тыге мер пашаш ушненам. Ик организацийыште соҥгыра але начарын колшо, кутырен кертдыме еҥ-влаклан праваштым аралаш полшенна, волонтер семынат тыршенна. Тидлан лӱмын индонезий жест йылмым тунемынам. Мо оҥайже, тиде йылмым Венгрийыштат соҥгыра-влак умылат. Тыште эше весе куандара: уремыште, метрошто жест йылмым кучылташ огыт вожыл, да, тыгайым ужын, нигӧ огеш воштыл, соҥгыра але кутырен кертдыме еҥӱмбаке шӧрын огыт ончо. Индонезийыште гын еҥ-влак тыгай марте але кушкын шуын огытыл. Тиддеч посна мый эше ик организацийыште пашам ыштенам: тушто тӱп юмынйӱла еҥ тӱшка-влакын правашт верч тыршенна. Такшым умбакыжат тиде активист сомылым шуйынем, калыкемлан пайдале лийнем. Мо сай, Индонезийыште тыгай пашан кӱлешлыкшым самырык еҥ утларак да утларак умыла. Татьяна Ефремова. Будапештысе Лоранд Этвёш лӱмеш университетыште марий ден руш йылме-влакым туныктышо. blog lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кужэҥер район Руш Шой школ-интернат села деч тораштырак, чодыра воктене, верланен. Чылаже тушто 22 пашаеҥ тырша. Марий кундемнан тӱрлӧ районжо гыч 64 икшыве тунемеш. Ты тунемме вер начар тазалыкан шуко икшывылан ончыко каяш корным почеш, паша профессийым налаш негызым ышта. Икшыве-влакын мастар кидан, пашаче кумылан улмышт – туныктышо-влакын кугу надырышт. Тӱрлӧ кундем гыч улыт Кужэҥер район Коҥганур ялысе йочапӧртым ты верышке кусарыме дене 1950 ийыште Руш Шой школ-интернат негызлалтын. Школ тошто, тудо икмыняр пу, кермыч оралте гыч шога. Тунемме класс-влак, малыме вер, кочмывер посна зданийлаште улыт. Йырваш ару, чатка. Школ пакчаште пареҥгым огыт шынде гынат, кешырым, шоганым, йошкарушменым, чеснокым да молымат куштат. Руш Шой селаште шочын-кушшо Ирина Аркадьевна Деревянных ты школ-интернатыште 1986 ий годсек тырша. Профессийже дене тудо руш йылмым туныктышо, логопед. Пытартыш ийлаште завучлан пашам ышта. Кодшо ий декабрь гыч директорын сомылжым шукташ тӱҥалын. Черлан кӧра икшыве-влак тыгай школышко тӱрлӧ ийготан логалыт. Кызыт тушто 3-шо гыч 9-ше классла марте туныктат, но йоча шагаллан кӧра чыла класс уке. Таче 3-шо, 4-ше, 5-ше, кок 6-шо да 9-ше класслаште гына ӱдыр-рвезе-влак шинчымашым налыт. Вес ийлан 3-шо ден 4-ше класслашке веле йоча-влакым погаш шонат. Икшыве-влак Кужэҥер, У Торъял, Морко, Звенигово, Параньга, Марий Турек, Шернур, Советский, Оршанке районла, Йошкар-Ола гыч улыт. Кужу канышлан гына мӧҥгышт каят. Нунын дене логопед, психолог, дефектолог, социальный педагог, туныктышо-влак пашам ыштат, посна адаптированный программе почеш туныктат. Тӱрлӧ сомыллан кумылаҥдат Йоча-влак футбол, лапта, хоккей, шашке, шахмат, ӱстембал теннис да моло модыш дене модыт. Тӱрлӧ конкурсышто, спорт таҥасымашыште шкеныштым тергат, мероприятийлашке чулымын ушнат. Чыланат ака-шӱжар, иза-шольо гай лишыл лийын шуктеныт. Мо эн тӱҥжӧ: йоча-влакым изинек пашалан туныктат. Кажне классын шке пеледыш йыраҥже уло. Йоча-влак теле гоч тӱрлӧ пеледыш росотам куштат да шошым тудым йыраҥыш кусарат, шӱкым кӱрыт, вӱдым шават. Тыге кажне класс пеледыш йыраҥ моторрак лийже манын, шагал огыл пӱжвӱдым йоктара да конкурсышто посна номинаций дене палемдалтеш. Ӱдыр-рвезе-влакын тӱрлӧ йӧн да материал дене ыштыме поделкышт куандарыш веле огыл, ӧрыктарыш. Рвезе-влак пу дене чапле арверым ыштен моштат. Нуным класслаште вераҥдыме. Тений Руш Шой школ-интернатлан «Современная школа» федеральный проект почеш, материально-технический базым уэмдаш 8 млн теҥге наре ойыралтын. – Ме тунемме мастерской ден икмыняр тунемме классым уэмдена. Чоҥымо, ургымо, йолчиемым ачалыме пашам шукташ посна мастерской-влак, тунемше-влаклан коррекционно-вияҥдыме занятийлам эртараш, моло сомылым кабинет-влак ышталтыт. Проект почеш тений «Швейное дело» ден «Обувное дело» профиль-влак дене туныкташ тӱҥалына. Тидын шотышто педагог-влак квалификацийым нӧлтат. Ме проект окса дене оборудований-влакым налына, августышто нуным вераҥдаш тӱҥалына. Йоча-влак начар тазалыкан улыт гынат, нунылан илыш корнышко лекташ, могай-гынат профессийым налаш кӱлеш. Сандене йооча-влакым изинек пашалан кумылаҥдена. Тыглай школышто труд урокым арнялан 2 шагат гына тунемыт гын, тыште арнялан 8-10 шагат ойыралтеш. Школ-интернат деч вара ӱдыр-рвезе-влак Йошкар-Оласе строительно-промышленный училищышке каят. Тушто нуно каменщик, штукатур-маляр, йолчиемым ачалыше (обувщик) да моло паша профессийым налыт. Школ-интернатым тунем лекше шуко воспитанникна илышыште пеҥгыдын шога, манаш лиеш. Кугу машинашт дене мемнан деке уналыкеш толын каят, йоча пагытыштым шарналтат, – мане школ-интернатым вуйлатыше И.А.Деревянных. Самырык туныктышо 31 ияш Инесса Борисовна Волкова – коллективыште ик эн самырык туныктышо. 2019 ий годсек школышто историйым, обществознанийым, географийым туныкта. Пошкудо Ананур ял гыч кажне кечын машина дене 5,5 меҥгым кудылыштеш. – Ончыч ачам тыште трудым туныктен, авам нянечкылан ыштен. Кызыт ачам ден авам тыштак тыршат, но вес пашам шуктат. Сандене кушкын шуын, тышкак пашам ышташ толаш шоненам. Тӱҥалтыште кузе ышташ тӱҥалам манын ӧрынам, лӱдынам ыле. Но варажым тунемым. Коллектив пеш сай, кеч-кунамат вашла полшена, – мане И.Б.Волкова. Икшыве-влак тӱрлӧ улыт. Тыгодым нунын дене пашам ышташ куштылго огыл. Туныктышо-влак шке пашаштым тыршен шуктат, сай лектышыш шуыт. Йоча-влак дене кылым муын моштат, кумылыштым нӧлтат, шонымашыштым умылат. Пашада ушнен толжо! lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Роза дене Йошкар-Олаште 20 октябрьыште Йошкар-Оласе «Марий Эл Арена» манеж ончылно палыме лийна. Тунам эрдене тудо Николай пелашыжым Украинысе спецоперацийыш ужатен. Автобусыш шичмыж деч ончыч пӧръеҥ Роза деке лишеме да «Ит шорт, чыла сай лиеш» мане. Автобус кудалмеке, Роза дене ик жап кутырен шогышна. – Военный операций тӱҥалмеке, Коля тушко шке кумылын кайынеже ыле. Мый тудым чарышым. Частичный мобилизаций тӱҥалмеке, пелашем «Мыйым садакат наҥгаят» манын да мо кӱлешым эркын наледен шоген. Сентябрь мучаште тудо мобилизоватлыме-влак спискыш ыш логал. А 10 октябрьыште Морко военкоматыш шке йыҥгыртен да повестке толын але укем йодын. Тунам Колялан повестке лийын огыл. Пелашем военкомат пашаеҥлан шке данныйжым коден да, поветске толмеке, йыҥгырташ ойлен. Эрлашыжымак Колялан повестке толын манын телефон дене каласеныт. Мыйын кумылем тодылалтын, но Коля мыйым лыпландарен да чыла сай лиеш манын ӱшандарен, – каласкала Роза. Ӱдыр-каче Йошкар-Оласе торгово-технологический колледжыште тунеммышт годым палыме лийыныт. Коктынат Морко район гыч улыт. Роза – Кӱчыкэҥер ялын ӱдыржӧ, рвезе – Морко посёлко гыч. Коктынат повар-кондитерлан тунемыныт. – Пелашем – эн ӱшанле эҥертышем, аралтышем. Койыш шоктышыжо тудын пеҥгыде, шонен пыштымыжым нимом ончыде шукта. Мый денем гын – романтик шӱлышан, ныжыл, – каласкала Роза. – Тудо пушкыдо модыш-влакым эре пӧлекла. Армий деч вара Коля Йошкар-Оласе ик кафеш поварлан пашаш пурен да 20 октябрь марте тушто тыршен. Кок ий ончыч ӱдыр-каче сӱаным ыштеныт. 15 октябрьыште келшаш тӱҥалмыштлан лу ий темын, Смирновмыт изирак пайремым ыштеныт. Тудо кечын Николай пелашыжлан шкеж гай кӱкшытан пушкыдо маскам пӧлеклен. Эше мӧҥгыштышт Васька лӱман пырыс ила, тудым Коля ик тылзашымак конден. – Ынде пырысна да кугу модыш маска дене пачерыштына кодынам. Пелашем оптимист шӱлыш дене каен, «Чыла сай лиеш, вучо, пӧртылам!» манын ужатымем годым. Кызыт нуно Ульяновск областьыште туныктымо рӱдерыште улыт. Телефон дене йыҥгыртен кутырена. Мый палем: Колян чыла сай лиеш, тудлан ӱшанем да пӧртылмыжым вучем, – манеш Роза. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тидын вашеш Эрик Сапаев лӱмеш марий кугыжаныш академический опер да балет театрыште торжественный мероприятий эртен. Тушто Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев лийын. – Корным чоҥышо-влакын пашашт кугу чап дене пайдалана да кӱкшын аклалтеш. Тендан кузе тыршымыда дене производствын чыла отрасльжын да общественный инфраструктурын вияҥмышт кылдалтеш. Корнын могай улмыжо регионыш мыняр инвестиций оксам утларак кондаш, пассажир транспортлан кӱрылтыш деч посна пашам ышташ полша. Тыланда кӧра кажне айдемын илышыжлан сай условий ышталтеш, – каласен регион вуйлатыше. Тудо палемден: шуко ышталтын, но эше шукырак ыштыман. Корно озанлык пашаеҥ-влак умбакыжат профессионал семын тыршаш тӱҥалыт гын, рӱдолаште да районлаште илыше-шамыч вашталтышым лишыл жапыштак ужыт. – Ойырен налме пашалан ӱшанле лийын кодмыланда тау. Мый тыланда пеҥгыде тазалыкым, оҥай проект-влакым да у задаче ден планым илышыш келшен толшын пурташ тыланем, – ешарен Марий Эл вуйлатыше. Тылеч вара ойыртемалтше пашаеҥ-влаклан тӱрлӧ кӱкшытан наградым кучыктеныт. Мероприятий жапыште Юрий Зайцев корно озанлык предприятий-влакын отрасльыште шумо кӱкшытышт дене палдарыше выставкым ончен савырнен. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш Л.Камалетдинова ямдылен. Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ Кажне йодыш – шинча ончылно 3 июнь гыч Марий Элыште 166 тÿжем утла пенсионерын пенсийже 10 процентлан кугемеш, республикым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Кӱлеш семын шуктат Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев национальный гвардийын Юл кундемысе войска-влакын командующийже генерал-полковник Александр Порядин дене вашлийын. лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Чодыраш пураш чарыме Уремыште шокшо игече шогымылан кӧра Марий Элыште чылаже 9 районышто пожар ваштареш кучедалме посна режим увертаралтын: Юрино районышто – лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

«Кугарня» газет редакций «Православная инициатива» тӱнямбал грант конкурсышто сеҥышыш лектын. Тудын полшымыж дене идалык мучаш марте республикысе икмыняр черкыш лектын кошташ да нунын пашашт дене кумданрак палдарена. Вет черкыш еҥ-влак кумалаш, языкыштым касараш веле огыл коштыт. Черке ожнысек калыкым туныктен шогышо верлан шотлалтын, арам огыл тудын пелен ондак церковноприходский школ-влак лийыныт. Кызытат йоча-влак Рушарня школыш коштыт, самырык-влаклан патриотический клуб-влак улыт. Тыге ӱдыр-рвезе-влак арам перныл огыт кошт, жапыштым пайдалын эртарат, кӧргӧ чоныштым пойдарат, чын илыш корныш шогалыт. Самырык да кугурак ийготан еҥ-влакым шке кундемысе святой верлам шымлыме пашаш ушнаш ӱжына. Черке, часамла, моло шнуй верла, черкысе пашаеҥ-влак, Рушарня школ, черке пеленысе патриотический клуб да моло кружок-влак нерген возен колтыза, фотом ыштыза. Конкурсым 26 декабрьыште иктешлена. Тыгак ойыртемалтше паша-влакын авторыштым кажне тылзын палемдена. Паша-влак «Кугарня» газетын сайтыштыже (кугарня24.рф) савыкталтыт. Пашада-влакым тыгай адрес дене вучена: 424000, Йошкар-Ола, Амстердам Набережный, 1. Электрон почтына: kugarnya@mari-el.ru kugarnya2015@mail.ru. Телефон: (8362) 23-27-22, 89648623420. Кортысо памаш Медведево район Корта села деч ик менге тораште улшо, чодыра лоҥгасе курык йымач памаш шыргыкта. Ойлат, пуйто ожно ты кундемыште карт-влак иленыт (тышечак селан лӱмжӧ). Еҥ-влак тиде памаш вӱдын вийжылан ожнысек ӱшаненыт, садлан таче мартеат Кортысо памаш вӱдым налаш тӱрлӧ кундем гыч толыт. 2005 ийыште ты памашлан Святитель Николайын лӱмжым пуэныт. Памаш воктене часамлам ыштыме, йӱштылмӧ верым келыштарыме. Алена Яковлева. Сотнур памаш Сотнур селаште Свято-Троицкий черке воктене Куршамбал ялыш кайымаште памаш уло. Тиде памаш вӱд могай тутло! Йоргыктен лекмыжым куанен ончет. Вӱдым йӱмеке, вий-куат лектеш. Ты памаш деке кажне кечын ятыр еҥ коштеш. Мыят чӱчкыдын миен толам. Тусо кӱварым мушкам, уштам, куштырам кораҥдем, памаш воктене арулыкым эскераш тыршем. Свято-Троицкий черкыш толмеке, шуко еҥ памаш вӱдлан вола, шӱргыжым шӱалта, южыжо юмоҥа ончылан сортам чӱкта, тазалыкым, еш пиалым йодеш. Черке пеленысе памаш Казанский Шочынаван л¢мжым нумалеш. Мом кумалын йодат, чыла шукталтеш. Тысе памаш в¢д ятыр черым эмла манын, ик гана веле огыл колалтын. Ятыр еҥын шинчаже тӧрланыме нергенат мут шоктен. Шукерте огыл пелашем дене, службо пытымек, памаш вӱдлан волышна. Ончылнына кум палыдыме ¢дырамаш шога, юмоҥа ончылно молитвам лудеш. Иктыже йӱкынак тауштен ойла. Юмылтен пытарымеке йодым: «Могай чер деч утлышда?» удырамаш ойла: «Ме кумытынат Зеленодольск ола гыч толынна, медик улына. Мыйын эргымым аллергий чот орландарыш. Оксам т¢ленат эмлалтна, но нимат ыш полшо. Зеленодольскысо пазарыш ужалаш мийыше ик ен каласыш: «Сотнур черкыш каен ончыза, службышто шогыза. Службо пытымек, памаш дек волыза. Памашвӱдым йӱза, шӱргыдам, киддам ш¢алтыза, черда нерген ойлыза». Ме тыгак ыштышна. Таче ынде Шочынавалан таушташ толынна. Юмылан тау, эргына тышке ик гана толмо денак аллергий чер деч утлыш. Ынде тышке эре толына». Памаш — мемнан поянлыкна. Айста тудым эре арун кучена. Памашна ару лиеш гын, тазалыкат пеҥгыде лиеш. А.Сапаев. Волжский район. Пӱнчӧ памаш Какшамарий ял деч тораште огыл «Пӱнчо памаш» верланен. «Марий шӱшпык» ансамбльна ынде иктаж лу ий утла тиде памашым эскерен шога. Кажне ийын ме тудым т¢заташ, йырже эрыкташ коштына. Тений 19 майыште миенна. Ӱмаште капитальный ремонтым ыштенна. Тысе калык да уна-влак лӱмынак тушко вӱдлан да йӱштылаш коштыт. Верысе школышто музык урокым туныктышо Александра Николаевна Копейкина илымыж годым тиде памаш нерген «Сосновый родник» мурым возен. А икымше гана тиде памашым Михаил Скворцов, Анатолий Судеркин, Николай Майоров, Юрий Плотников да моло илалше пӧрьеҥ-влак ачаленыт. Тыште моткоч сылне, чоным кандарыме вер. Любовь Орлова. Провой вел. Стрелецкий часамла Козьмодемьянск олаште пристань деч тораште огыл оласе ик эн оҥай памятник – Стрелецкий часамла – верланен. Тудым Козьмодемьянскысе стрелец-влак, 240 еҥ, 1697-1698 ийлаште чоненыт. Нуно 1695-1696 ийлаште Петр I кугыжа дене пырля Азовский походыш коштыныт. Азов ола воктене лиймышт годым икте-весыштлан сєреныт улмаш: тушманым сеҥен, мӧҥгӧ таза пӧртылмеке, тидым шарныме лӱмеш часамлам ышташ. Часамлам XIX курым тӱҥалтыште Троицкий черке деке ушымо. Совет жапыште часамлаште кевыт верланен. Тушто керосиным ужаленыт. Оралте чот тоштемын. Колымшо курымын 1980-шо ийлаштыже тудым тӧрлатен ыштыме. Ирина Золотарева. Вий памаш Тиде памаш У Торъял район Токтарсола ял воктене верланен. ХIX курымышто тиде кундемыште налогым кугемдымылан кӧра кресаньык-влакын пуламырышт лийын. Тунам ялысе калык оксам погышо-влакым поктен колтен. Да тышке Виче кундем гыч военный отряд толын. Пуламырыш ушнышо-влакым чот кыреныт. Икмыняр еҥ колен. Южышт ял воктенысе чодыраште шылын иленыт. «Вий памаш» верланыме коремыштат шылыныт. Преданий почеш, сусыргышо-влак тиде памаш вӱд дене сусырыштым эмленыт. Тудо вийым пуа манын ойлат. Памаш корем пундашыште верланен. Тыште мланде йымач вич вере яндар вӱд шолын лектеш. Вероника Мустаева. pravoslavie У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

4-7 июньышто Удмуртийысе Ижевск олаште финн-угровед-влакын всероссийский 6-шо шанче конференцийышт эртаралтын («Финно-угорский мир в полиэтническом пространстве России: культурное наследие и новые вызовы»). Тышке Российын 20 регионжо да вес элла гыч (Эстоний, Финляндий, Венгрий, Австрий, Велокобританий, Германий, Словакий, Франций, Украин) учёный, шанче пашаеҥ, профессиональный да ешартыш шинчымашым пуышо учрежденийлаште туныктышо-шамыч, тӱвыра да мер организацийла гыч еҥ-влак, кугыжаныш виктемын представительже-влак толыныт: чылажге 300 наре специалист. Индешын – Марий Эл гыч. Тӱҥ шотышто В.М.Васильев лӱмеш йылмым, литературым да историйым шымлыше марий институтын пашаеҥже-влак. Участник-шамыч 8 секцийыште пашам ыштеныт. Финн-угор йылме-влак историй да йылме наукын тӱрлӧ ужашлаже (грамматике, фонетике, морфологий да моло) нерген ойленыт; финн-угор сылнымут, тӱвыра, йӱла-влак дене кылдалтше йодыш-шамычым рашемденыт; национальный йылме корпусым ямдылыме шотышто каҥашеныт. Тылеч посна финн-угор калык-влак йылмыла дене кылдалтше ятыр темым тарватеныт. Конференцийыште пленарный заседаний, «йыргешке ӱстел-влак» эртаралтыныт. Тыгак уна-влак удмурт калыкын тӱвыраже, йӱлаже-влак дене палыме лийыныт, Ижевск олаште да ола воктенысе «Лудорвай» тоштерыш экскурсий дене коштыныт. Тыгай конференций 5 ийлан ик гана эртаралтеш. Тудо финн-угровед-влакын калык-влак кокласе конгрессышт вашеш лиеш. Ты конгресс вес ийын Австрийысе Вена олаште лийшаш. А Российысе черетан финн-угор конференций 2024 ийыште Марий Элыштына лиеш. Организатор-влакын ойлымышт почеш, конференцийыш ушнаш кумылан-влак кажне ийын ешаралтыт. Поснак самырык ӱдыр-рвезе-влакын финн-угор йылмылан шӱман улмышт куандара. Вес элыште илыше-влакат финн-угор йылмылам тунемыт, шымлат. – Тыгай конференций финн-угор калык-влакым ик еш семын ушен шога. Кажне шке проблемыжым ойлен, шонымашыжым почын пуэн кертеш. Тыште огыл гын, кушто тыге чыланат эше вашлийын кертына? Ме ваш-ваш умылена, икте-весе деч тунем шогена, уым пален налына. Тиде чылажат ончыкыжым йылмынам тӱзаташ, калыкнам йӧраташ эшеат кумылаҥда. Удмуртий мемнам да молымат пеш порын вашлие. Вич ий гыч меат чылаштым вучена, – каласыш шанче институтын пашаеҥже Э.Пекшеева. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шке жапыштыже Дмитрий Калягинын лӱмжӧ Марий Элыште чӱчкыдын йоҥген. Алина Макарова (кызыт Семенова) дене пырля вич ий ончыч ямдылыме «Ялем, ялем» мурыжо да клипше кумдан шарленыт ыле. Мутшым Дима шке возен. Рвезылан тыгай мастарлык коча-коваже Роза ден Павел Калягинмыт деч куснен, очыни. Дима вич ий наре шочмо кундемже деч ӧрдыжтӧ, Моско олаште, ила. Туге гынат шочмо Марий Элын, марий калыкшын илышышт, марий муро верчат чонжо йӱла. Шукерте огыл «Мариечка» лӱман клип ош тӱням ужо. – Чайым йӱын шинчышемла, шочмо мландемлан надырым пышташ шонымаш ушышкем вучыдымын тольо. Тыге «Мариечка» лӱман мурым возаш шонен пыштышым. Кок шагат жапыште текст шочо. Жапым шуйкалыде, семым возаш йолташем Дима Погадаев деке йыҥгыртышым. Рвезе руш эстрадыште Митя Наити семын кумдан палыме. Тудак аранжировкым келыштарыш, сылнын муралтыш. Текстын ужашыжым марий йылмыш Христина Александрова кусарыш. Вара мый клипым войзенам, – ойла Д.Калягин. «Мариечка» мурым кок йылме дене возымо. Д.Погадаев – руш рвезе, садлан марла мураш тудлан йӧсырак лийын. Но йӱкым возымо студийыште ятыр жап пашам ыштымеке, удан огыл лектын. – 2011 ий годсек муро тӱняште илем. Тӱҥалтыште рэп келшен. Жап эртымеке, тӱрлӧ экспериментым ышташ кумылем лектын. Тунам Дима Калягин дене палыме лийынна. Тудо мыйым ятыр проектышке ӱжын. «Мариечка» мурым да клипым шочыктымашат мый дечем посна эртен огыл. Мемнан тӱҥ шонымашна: марий ўдыр нерген мурым марий калык коклаште гына огыл – тӱня мучко шараш. Тыгай сынан муро да клип марий эстрадыште уке манын шонена. Эшежым икымше гана марла мураш пиал шыргыжале, – каласкала Д.Погадаев. Клипын сюжетше оҥай. Действий кум олаште кая: Йошкар-Ола, Моско, Озаҥ. Моско олаште илыше рвезе Йошкар-Ола гыч марий ӱдыр дене Интернет полшымо дене палыме лиеш, коктын телефон дене кутырат. Вара вашлийыт. Тиде жапыште вес мужыр ончыкталтеш. Но кок рвезын ӱдыржӧ иктак. Моско гыч толшо рвезе кафеш пура – йӧратыме ӱдыржым вес рвезе дене ужеш. Моткоч ӧреш. Тидын жапыште тыгаяк чуриян ӱдыр омсам почын пура. Нуно йыгыр улыт улмаш. Рольым Провой кундем Эсмекпляк ял гыч Оля ден Юля Батолинамыт модыныт. Шижмашышт нерген ӱдыр-влак тыгерак каласышт: – Клипыште сниматлалташ мыланна Дима Калягин темлен. Келшаш але уке, шуко шоненна. Содыки мастарлыкнам ончыкташ шонен пыштышна. Камере ончылно пашам ышташ огына йӧрате. Кок кече мемнам войзеныт. Тӱҥалтыште чоныштына тургыжланымаш ыле. Жап эртымеке, чылажат шулен. Икманаш, рольышко пуренна. Клип куштымашлан поян. Войзалташ И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште туныктышо-хореографлан тунемше кок ӱдырым: Аида Иванова ден Вера Ямбулатовам — ӱжынна. Нуно мастарын куштеныт да клиплан у тӱсым пуртеныт. Мыланемат тиде проектыште пашам ышташ кугу пиал лийын. Мый припевым марлаҥденам, да руш текстышкат икмыняр марий мутым ешаренна. Муро ден клип марий ӱдырым чапландарат да чылалан келшат манын ӱшанена. Клипым соцкыллаште, You Tube каналыштыже ончаш лиеш. Х.АЛЕКСАНДРОВА. Д.КАЛЯГИНЫН фотожо-влак. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Акпарс ялын ик уремже «Совхозная» лӱмым нумалеш. Нылле вич ий ожно пуста мландеш почела чоҥен шындыме пӧрт-влак чумыр яллан йӧршын вес сыным пуртеныт. У пачер лондем-влакым эн ончыч озанлыкын самырык пашазыже, специалистше-влакын ешышт вонченыт. У уремыште пӧртсийым палемдымаш сай йӱлаш савырнен. Уремын лӱмгечыжым палемдаш кызыт тушто илыше еҥ-влак гына огыл, ожно тиде уремыште илыше, озанлыкыште тӱрлӧ пашаште тыршыше, вара тӱрлӧ амал дене вес вере куснен кайыше, но садак ожсо пагытыштым шарныше еҥ-влакат толыныт ыле. Еҥ-влак икте-весе дене саламлалтын, ӧндалалтын, самырык годсо пошкудыштым, йолташыштым, палымыштым ужын куаненыт. Пошкудо ялла гыч толшо-влакат, мӱндыр уна-влакат ятырын лийыныт. Эн ончычак почётан уналан, «Акбарисовский» совхозын икымше директоржо Д.Д. Шуматбаевлан саламлыме мутым ойлаш ӱшанышт. Тудо совхозын у озанлык семын шочмо да икымше тошкалтышым ыштыме жапше нерген кӱчыкын каласкален пуыш. Калыкым Акпарс сельский поселенийын вуйлыкшо Р.Г. Ягудин, район администраций гыс ЧС пӧлкан вуйлатышыже В.В. Галеев, паша ветеран-влак кокла гыч 25 ий ялсоветым вуйлатыше Р.Д. Ахметшина, райрӱдыштӧ электроэнергетический службым вуйлатыше В.М. Кунаккузин, районысо «Марий вий» мер организацийын почетан председательже А.А. Асмаев да молат саламлышт. Пайремым туныктымо пашан ветеранже Л.Д. Курмакаева да верысе школын туныктышыжо Е.Д. Курмакаева пеш сайын намийышт. Сценыште «Шалтык сем» да «Ош пеледыш» ансамбль-влак, У да Тошто Тумбагуш, Куртетал ялла, Калтаса район Агытан ял гыч толшо «Марий кумыл» ансамбль-влак выступатлышт. Погынышо калык кажне номерым шокшо кидсовыш дене вашлие. Жапыштыже озанлыкын лӱмжым чапландареныт тиде уремыште илыше механизатор-влак Ф. Абдуллин, И. Рахимов, Б. Шуматов, М. Гибадуллин, А. Атнагулов, шофер А. Урсаев, йочасад вуйлатыше Г. Шамигулова да молат. Кызыт ӱмырыштым ласкан шуят ончычсо вольык ончышо-влак Гульяна ден Бикъян Исламовмыт, «Башкортостанысе ял озанлыкын сулло пашаеҥже» лӱмым нумалше доярке Зоя ден скотник Ахмат Минлибаевмыт, ончыл доярке-влак Р. Ташмурзина да З. Атнагулова, совхозын прорабше А. Мустаев, мӱкшызӧ В. Ахметшин, йочасадын воспитательже Л. Шуматова, лӱмлӧ сӱретче, Москваште «Поле чудес» передачыште автомобильым модын налше В. Ташмурзин, Чечняште геройла колышо Ю. Абдреевын аваже Меҥайбика Гареевна да молат. Ожно тиде уремын кушмыжым, илен-толын моторланымыжымат шарнем. Кызыт тысе калык, саманым шотыш налын, шке вийжылан эҥертен ила. Кажне сурт поян сад-пакча дене ойыртемалтеш. Еҥ-влак шуко вольыкым, сурткайыкым, кроликым, мӱкшым ашнат. Сурт поянлыкыштын ужашыжым ужален, ешлан кӱлеш шийвундыш савырен моштат. Урем пайремын тӱҥ организаторжо семын тиде уремыште илыше ончычсо школ директор, ындыже сулен налме канышыште улшо ялсовет депутат Г.Е. Ахметшинам шотлыман. Пелашыже Владимир Бикъянович дене 35 ий пырля илат. «Уремна кушкеш, тӱзлана. Тыште илыш шолеш, ончыко шуйна, икшыве-влак шочыт. Тиде мемнам куандара. Мый уремыштына илыше калыкем дене кугешнем, чылаштланат таум ойлем, тазалыкым да кужу ӱмырым тыланем. Пайремлан ямдылалтме годым ик омарташте илыше мӱкшла, ик еш семын тыршышна», - манеш Галина Емельяновна. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

С.Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкажын «Марла календарь» стендше тиде гана Марий Эл Республикын шочмо кечыжлан да Марий Элын сулло художникше Валерий Боголюбовын творчествыжлан пӧлеклалтын ыле. Да таклан огыл – лач ты кече вашеш изиш ончычрак тиде палыме сӱретче палыдыме поэт семын почылто, «Кава тӱр» книгаже лекте. Да ынде тудын дене палдараш лӱмын тышке погынымо. – Кажне книга тӱрлын шочеш да тӱрлын лектеш. Южо книгалан произведенийлам кондат – ала-молан лудметат, лукметат ок шу. А тидлан темлыме ала-кузе вигак таратыш. Возымыжо нелыракла чучо гынат, ойыртемалтмыж дене савырыш. Вараже гына… йӧсын ышталте. Дизайнерна верстатлыш-верстатлыш да ыштымыже ала-куш йомо. Уэш сканироватлен толашыш. Кум ий наре ты книгам ямдылышна. Вара окса йодыш пӱсын шогале. Йӧра, тудым художникын эргыже ден тунемшыже-влак, «Ший памаш» фондын вуйлатышыже Василий Краснов ойырышт. Манмыла, ты книга куштылгынак ыш шоч, но лекте. Санденак куаныше улам тидлан, – каласыш «Марий Эл» газетын тӱҥ редакторжо Александр Абдулов, вет книгажымат ты редакций гочак лукмо. Мыламат ты книгалан ончылмутым возаш логале. Тудым лудын, тӱҥалтыште кокытеланышымат: почеламут корнылам туге чот кӱрыштмӧ, ойыркалыме знакат уке… Чытенак, тӱткын да шонен лудым. Да тыге шканем поэзийыште у тӱням почым. Художникын ойыртемалтше творчествыже поэзий ончалтышыж денат ӧрыктарыш. Паленат омыл, тудо илыш гыч вич ий ончычак каен улмаш. А мый ончылмутыштем тудын дене илыше деныла кутырем. Но йоҥылыш лийын омыл, шонем, вет тудо ынде сӱретлаштыже веле огыл, почеламутлаштыжат илаш тӱҥалеш. А кузе тиде книга палыдыме авторын колымыж деч вара кок ий гыч гына редакцийыш толын шуын? Могай корным тудо эртен? Тидым рукопись папкым кондышо еҥ – Советский районысо ялыштыже шке тоштерым почшо краевед, «Марий кумалтыш» общинын активистше Римма Зайцева – гына пала. – Мый Валерий Боголюбовым илышыштем кум гана веле ужынам. Эн ончыч марий драмтеатрыште спектакльым балконышто йыгыре ончен шинчымына годым палыме лийна. Тудо телефон номерем йодо. Выставкым ыштем гын, ӱжам, мане. Икмыняр жап гыч йыҥгырташ тӱҥале. Кажне гана илышыжлан ӧпкелен ойлен. Ойлымыж почеш, пашамат шуко ыштен: 32 ий оласе художественный училищыште туныктен, оролат лийын… Но нойымыжо шижалтын. Мый тудлан Тереза ава семын полшашат шоненам, айдеме организмын вий шапашыже улмо нерген книгам ямдыленам ыле. Но тудо вашлияш кутырен келшыме верыш толын огыл. Вара ик гана МарГУ ончылно ужынам. Кок-кум шомакым пелештышна, да тудо урокыш куржо. Кумшо ганалан выставкышкыже ӱжӧ. Мый, шке сомылем ыштен коштын, тушко мучашлан веле миен шуым. Сӱретлажым содор ончен лектым, вет нуно пайремлынешт монь. Шке кашакше дене шога ыле гын, омсашкыла савырнышым. Тудо куржын толеш: «Шого, шого», – манеш да папкым кучыкта. Мо тушто, йодашат шым тошт. Мӧҥгыш мийымеке гына почын ончальым. Тушто почеламут-влак да шкенжын творчествыж нерген возымо икмыняр материал лийыныт. Шергал лектым гын, ӧрым: шочмо кечыже йочам-шамычын ачашт вес тӱняшке кайыме кече дене келшен толеш. «О-о, тиде адакат вес тӱня дене кыл мо?» – шоналтышым. Мыйын ончычат тушко кайышаш палыме еҥ-шамыч дене тыгай кыл лийын. Ала полыш кӱлын улмаш нунылан?.. Полшашат тӧченам, но кертын омыл, – чаманен каласыш Римма Степановна. Валерий Алексеевичланат полыш кӱлмым умылен. Тудыжо варат ик гана веле огыл йыҥгыртен, эре папкыж нерген ушештарен. Тушто чыла почеламутшо лийын. Нунышт ик корнышто ик шомак дене гыри-гури тӱр семын возалтыныт. Книга комлан эскизымат ямдылен пыштен улмаш. Но луктын шуктен огыл, илыш гыч каен колтен. «Мом ышташ, кузе лияш? Ала лишыл еҥ велым умылымашым вучен шуктен огылат, тиде папкым жаплан аралаш пуэн улмаш. Ала… шке тоштерыш аралаш пышташ?» – семынже шонен ӱдырамаш. Но тудо лыпланен кертын огыл да Россий писатель ушемын верысе пӧлкашкыже каен. А тушто, книгам лукташ лиеш, но окса уке манын, Россий художник ушемын верысе пӧлкашкыже каяш темленыт. Римма Степановна тушко миен шуын огыл, художник Иван Ямбердовым ужын да чон почын каласен. А тудыжо «Марий Эл» газетыш Александр Абдулов деке каяш темлен. – Александр Саликович вигак умылен вашлие да книгам лукташ нале веле. Ты паша кучалте гынат, тӱшка вий дене лектын шуо. Тоштыеҥыш кайыше кугу лӱман айдемын кумылжым шукташ полшымылан… пеш кугу тау! – мане Р.Зайцева. – Тыланда тау! – ешарыш А.Абдулов. А художник нерген художник деч сайын кӧ каласен кертеш? Российын сулло художникше Иван Ямбердов рӱдолаштына талантан икшыве-влаклан 1-ше номеран интернат-школышто Валерий Боголюбов дене ик жапыште тунемыныт. Валерий ик ийлан ончычрак тунем пытарен да Чебоксарысе художественный училищыш каен. Иванын тунем лекмыж годым 1970 ийын Йошкар-Олаште тыгаяк училище почылтын, да тудо тушко пурен. А училище деч вара икымшыже Ленинградысе (кызыт Санкт-Петербург) И.Репин лӱмеш институтышто, а кокымшыжо Москвасе В.Суриков лӱмеш институтышто шинчымашым погеныт да мастарлыкым куштеныт. – Тылеч вара Валерий Боголюбов Йошкар-Оласе художественный училищыште пашам ышташ тӱҥале, а мый – художник ушем пӧлкан культфондыштыжо. Тудо училищын Красноармейский уремысе 46, а мый 48а адрес дене верланыше тӱшкагудылаштыже иленна. Вара педагог-влакын ешыштлан туштак пачер шотеш пӧлемым пуэныт. Валерий тунам кум йочан ыле. Тӱшкагудышто самырык пашаеҥ-влаклан вер ситен огылат, ешаным покташ тӱҥалыныт. Мый ту жапыште художник ушем пӧлкан самырык-влак объединенийжын председательже лийынам. Сандене тудо мый декем тольо: «Мом ышташ?» Эсогыл тугай марте шуыныт: тӱшкагудо гыч лукшашлан “профнепригодный» манме амалым шонен луктыныт да паша гыч покташ тӱҥалыныт. Художник ушем пӧлка деч налме бланкеш мый тудлан пыдалме шотан характеристикым возышым. «Наҥгаен пу, – маньым. – Поктен луктыт гын, судитлалташ тӱҥалына». Тыге чыла сайын эртыш. Умбакыжат туштак пашам ыштыш. А 2000 ийыште мыйым Россий художник ушем пӧлкан председательжылан шогалтышт. Йылмылан турарак марий улам гын, икмыняр жап гыч мыйын ваштареш вуйшиймашан шым серышым Россий художник ушемыш колтеныт. «Махровый националист… вторую Чечню хочет устроить…» – эсогыл тыге возеныт. Сандене Москваш ӱжыктеныт. Но ик серышыштат лӱмыштым ончыктен огытыл. Мый марла веле огыл, рушлат, татарлат кутырем, нигӧм шыгыремдылмаш уке. Ай, шоналтышым, молан мылам председатель лийме кӱлеш? Правленийын кумдаҥдыме заседанийжым погышым да Валерийлан каласышым: «Председатель лият. Мый тыйым кодем». Йодмашым возен, Москваш кайышым. Тыге тудым председательым ыштышна. Ынде тудым тӱкымым чарнышт, – шарналтен каласкалыш Иван Ямбердов. Иван Михайловичын ойлымыж почеш, Валерий Боголюбовын произведенийже-влак папкым Юмыжак тудын деке кондыктен, а тудо сай йолташыже Александр Абдулов деке колтен. Тидын шотышто «Марий книга издательстве» савыктыш пӧртын ончычсо директоржо Юрий Соловьёв пеш чын ойлыш: – Книга лекмылан пеш куанем. Книгажат шкешотан – тиде икымше. Кокымшо – мый Валерий Боголюбовым ужынам, но поэт семын пален омыл, ынде палаш тӱҥалам. А эн тӱҥжӧ – айдеме почеламутым воза, но савыктен ок шукто, да тидым ышташ полыш кӱлеш. Лач Римма Зайцева, Иван Ямбердов, Александр Абдулов гай еҥ-влакын полшымышт дене тудо ош тӱням ужеш. – Кажне художниклан пиал – тудын сӱретше галерейыште але вес вере пырдыжыште кеча, да тудым калык ончен кертеш. Кажне поэтлан пиал – тудын произведенийжым савыктат да лудыт, – мане Калыкле сымыктыш гимназийын туныктышыжо, поэт Лидия Иксанова да «Кава тӱр» книгалан лӱмым шочыктышо почеламутым тушеч лудын пуыш. Да, мутат уке, Валерий Боголюбовын Андрей эргыжын ойлымыжо шонаш таратыде ок керт: – Ачанан творчествылан жапше лийже манын, аваланна утларакше ме, эргыже-влак, полшенна. Ачанан йодмыжымат шуктенна. Но тудо пытартыш жапыште ала-кушко вашкен, чотак вашкен… Творчествыштыжат шке калыкше, тукымжо, ешыже да шкеж нерген каласкален. Да тидым сӱретыште ончыктымо дене гына серлаген огыл, а почеламут гоч чонжым почын. Ынде книгаже лекме дене тудо художник семын веле огыл, поэзийыштат шке палыжым кода. А вет чынжымак, ты книга лекме дене палыме художник палыдыме поэт семын почылто. Юрий ИСАКОВ Снимкылаште: А.Абдулов; Р.Зайцева; Л.Иксанова, меръеҥ А.Иванова, И.Ямбердов; А.Боголюбов; краеведений пӧлкан залыштыже. Авторын фотожо Лудаш темлена: ЛӰМГЕЧЕ СТАТЬИ Лӱмгече Чонжо кызытат калык верч йӱла Марий калыкнан ик эн пагалыме эргыже, 2012-2016 ийласе Марий Оньыжа Анатолий Николаевич лудаш… СТАТЬИ СЫЛНЫМУТ Возымо паша кечшудым шӱгычмӧ гай огыл… але Марий сылнымутышто палыдрныше икмыняр сӱрет-кончыш Фельетонын умдыжо «тодылалтын» Фельетон – иктаж-могай ситыдымашым воштыл ончыктышо мыскара статья, ойлымаш. Оҥай фельетон, пӱсӧ фельетон лиедат. Лияш лиедат, лудаш… СТАТЬИ ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ «Ӱшаненыт гын, ӱшаным йомдарыман огыл» Звенигово район Чакмарий ял илемым 2019 ий гыч Дмитрий Желудкин вуйлата. Тудо Оршанке район Кугэҥер ялеш шочын. Шке жапыштыже лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Вячеслав Абукаев-Эмгак лӱмеш «Яндар памаш» сылнымут фонд самырык автор-влаклан ий еда эртаралтше усталык конкурсым увертара. Конкурсын тӱҥ шонымашыже: Шочмо йылме, сылнымут полшымо дене самырык авторын (кыдалаш да кӱшыл школышто тунемшын, тыгак кумда илыш корныш икымше ошкылым ыштышын): — чон арулыкшым аралаш; — кӧргӧ чон куатшым пеҥгыдемдаш; — шинчымашыжым кумдаҥдаш; — йылме усталыкшым вияҥдаш. Конкурс В.Абукаев-Эмгакын тыгай ӱжмашыж дене эрта: «Таче возымет теҥгечсе деч сайрак лийшаш!». Читать далее →

Шукын шарнат, очыни: 2000-ше ийла тӱҥалтыште йоча-влаклан «Шонанпыл» телепередачым кугу шинчан, курчакла койшо мотор ӱдыр Женя Логинова вӱден. Тидлан ынде ятыр ий эртен, ӱдыр кушкын шогалын, тений марлан каен. Ынде тудо Яранцева фамилиян лийын. Евгения – спортивный туризм дене спорт мастер, тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымашлаште чӱчкыдын сеҥышыш лектеш. – Женя, спортивный туризмыш кузе логалынат? – Изинек кушташ йӧратенам, куштымаш кружоклашкат коштынам. Но Йошкар-Оласе кокымшо номеран школышто кудымшо классыште тунеммем годым мемнам, икмыняр ӱдыр-рвезым, «Школа безопасности» конкурсышко участвоватлаш наҥгаеныт. Тушто мый икымше гана спортын тыгай видше улмо нерген пален налынам. Мыланна тудо моткоч келшен да йолташем-влак дене пырля 29-ше номеран школ пеленсе «Азимут» спорт клубыш тренировкыш кошташ тӱҥалынна. Варажым тренировкыш пырля кошташ тӱҥалше ӱдыр-рвезе-влак кокла гыч шкетын гына кодым. — Школ деч вара илышетым спорт дене кылденат? – Школым шӧртьньӧ медаль дене пытаренам да Волгатехын экономический факультетышкыже тунемаш пуренам. Ныл ий бакалавриатыште шинчымашым погенам, кок ий – магистратурышто. Магистратурым йошкар диплом дене тунем пытаренам. Студент пагытыште спорт дене пеҥгыде кылым кученам, спортивный стипендийым налынам. – Спорт мастер марте кушкаш ятыр тыршаш логалын? – Эн ондак оласе старт-влак лийыныт. Тыште икымше разряд марте кушкаш лиеш. Варажым – республикысе таҥасымаш-влак. Тушто спорт мастерыш кандидат да спорт мастер лӱмым налаш лиеш. Чыла нине этап-влакым мый эртенам. – Таҥасымашлашке чӱчкыдын коштат? – Командына Российын сборныйышкыжо пура. Тыгак мый Марий Элын спорт туризмжын командыштыже улам. Кажне ийын – кеҥежым да телым –Российысе чемпионатлаш кудалыштына. Мемнан спортын видышкыже тӱрлӧ этапым эртымаш, корем гоч сакыме кандыра дене вончымаш, пушеҥгыш кӱзымаш да тулеч молат пурат. Тений Белгород олаш миенна. Мыланна пеш келшен. Общекомандный зачётышто икымше верыште лийынна. Тиде ӱчашымашыште икымше гана ик кечынак кок тӱрлӧ дистанций лийын: маркироватлыдыме кужу дистанций да кӱчык дистанций. Кок вережат ме икымше верыш лектынна. Тыгай таҥасымаш-влак личный дистанцийыште, связкыште да командныйыште эртат. Личныйыште спортсмен шкетын куржеш, связкыште – коктын да командныйыште – ныл еҥ. Кызыт ӱдырамаш да пӧръеҥ команде-влак улыт. А ондакше командыште кум рвезе да ик ӱдыр лийыныт. Каласыман: спортын тиде видше дене республикыштына спорт мастер-влак шукын улыт. Мемнан командына Российыште ик эн виянлан шотлалтеш. – Магистратурым тунем пытарымек, диплом почеш пашам ыштет? – Кызыт ик кугу фирмыште аналитик улам. Тудын Йошкар-Олаште филиалже эше уке, Чебоксар олаште гына, сандене мӧҥгыштӧ дистанционно пашам ыштем. – Женя, олаште шочын-кушкынат гынат, марла моткоч сайын, чаткан кутырет. Марий йылмылан тыйым кӧ кумылаҥден? – Ешыштем мый денем эре марла кутыреныт. Изирак улмем годым троллейбусышто ик ӱдырамаш марла ойлымем колынат, авамым шылталаш тӱҥалын, йочам молан марла кутыраш туныктеда манын йодын. Тау авамлан. Тудо тунам йӧршеш вес семын шонен. Морко район Кокласолаште илыше ковамат шочмо йылмылан шӱмаҥден. Ынде ешан улам гынат, ковам деке унала чӱчкыдын миен кошташ тыршем. blog lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тений 28 майыште, Пограничникын кечыже годым, Пӱрӧ олаште илыше Петровмыт ешлан иканаште кум медальым кучыктеныт. Тидыже мемнан элыште Пограничный войскан курымаш лӱмгечыжым пайремлыме дене кылдалтын. Валентина ден Сергей Петровмыт ятыр ий Амурский областьысе Райчихинск олаште иленыт, пограничный войскаште служитленыт. Сергей Зайнашевич, Мишкан район Измарий ял гыч, 30 ий элнан чекшым арален, майор званий дене 2012 ий декабрьыште сулен налме канышыш лектын. Валентина пелашыжат, Тынбай ял гыч, пограничный службылан 20 ийым пӧлеклен да прапорщик званий дене пенсийыш лектын. 2013 ийыште нуно шочмо кундемыш пӧртылыныт, Пӱрӧ олаште шке чоҥымо пӧртыштышт илат. Вате-марий кок эргым ончен куштеныт, нунылан кӱшыл шинчымашым пуэныт. Кугурак эргышт, Дмитрий, ача-аваже семынак 8 ий элнан чекшым арален. Кызыт ешыж дене Пӱрӧ олаште ила, полицийын офицерже. Петровмытын изирак эргышт, Алексей, армий радамыште служитлен. Кызыт пелашыж дене Амурский областьысе Благовещенск олаште ила да «Мегафон» компанийыште пашам ышта. Шукерте огыл Петровмыт компанийын директоржо деч эргыштын пашам сайын ыштымыжлан тауштымо серышым налыныт. 28 майыште Пӱрӧ олаште пограничник-влак Кугу Отечественный сарыште кредалше ден воин-интернационалист-влакын памятникышт воктек пеледышым пыштеныт. Вара оласе тӱвыра пӧртыштӧ Пограничник кечылан пӧлеклыме митинг лийын. Пӱрӧ олан вуйлатышыже, районысо военный комиссариатын еҥже-влак саламлыме мутым ойленыт. А Пӱрӧ оласе военкоматын пашаеҥже Ю. Евдокимов погранслужбын ветеранже-влаклан «Пограничный войскалан - 100 ий» медальым кучыктен. Валентина ден Сергей Петровмыт, тыгак нунын Дмитрий эргыштат юбилейный медальым налыныт. Пограничный службын ветеранже-влак лӱм дене митингыште С. Петров мутым ойлен. Торжественный пайрем концерт дене мучашлалтын. А. КУЗНЕЦОВА. Снимкыште: Ю. Евдокимов В. Петровалан медальым кучыкта. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Эстонийысе икымше марий мер организацийлан ӱмаште 25 ий теме. Тидын шумлык эртыше рушарнян Таллинныште пайрем эртен. Тыгак тушто Пеледыш пайремым палемденыт. Мероприятий-влак Эстонийысе кавайымал тоштерыште, сету кудышто, лийыныт. Пайремым Виталий Рыбаков ден Инга Погонина гармонь да ия ковыж шоктымо почеш мотор марий сем дене почыч. «Таче ме тышке икымше эстон-марий ушемын шочмо кечыжым эртараш погыненна. Тений тудылан 26! Ӱмаште ме 25 ийым эртарен ышна керт, а тений шоналтышна, молан эртараш огыл?» — тӱҥале шке ойжым «Таллинн Марий Ушемым» (ТМУ) вуйлатыше, Пошкырт кундемын шочшыжо, Людмила Ямурзина. «Эстон-Марий Ушем» 1990 ий 1-ше июньышто шочын. Туддеч вара Таллинныште Марий землячестве лийын. Ты кок организаций кызыт уке гынат, пеш шуко пашам ыштен коденыт. 2006 ийыште Тартушто «Тарту Марий-влак Ушемым» ыштыме да 2008 ийыште — «Таллинн Марий Ушемлан» негызым пыштыме, шуйыш шке ойжым пайремым вӱдышӧ Л.Ямурзина марла. Тудын ойлымыжым В.Рыбаков эстоныш кусарен. «Эстон-Марий Ушемлан» тӱҥалтышым Валерий Аликов ден Яак Прозес пыштеныт. Чаманен каласыман, курык марий чолгаеҥ пайремыш толын кертын огыл. Ты ушемын икымше чолгаеҥже-влак кокла гыч марий йылмым палыше эстон Свен-Эрик Соосар саламмутым ойлен. Люда вуйлатыме ушемжын пашаж нерген ойлен пуен да фотосӱрет-влакым ончыктен. Тарту марий организаций лӱм дене саламлаш Васли Николаев ден Елена Ласточкина толыныт ыле. В.Николаев мемнан кок ушемна икте-весе коклаште таҥасыше ушем огыл, Л.Ямурзина ден Валерий Гимаев кок ушемжыланат негызым пышташ полшеныт, тыгак кок организацийынат членже улыт манын. Тудын пӧлекше эстон-марий вашкылым пеҥгыдемдыше, «Югорно» марий эпос эстонла книга лийын. Вара мутым Финляндий да Санкт-Петербург гыч толшо уна-влаклан — Раисия Саметова-Тоссавайненн да «Ошкече» организацийын еҥышт-влаклан пуеныт. Анастасия Эшмякова кӱсле дене курык марий семым шокталтен пуен. Эстонийыште 30 ий утла илыше киров марий Елена Тугановат 200 км тора гыч Таллинныш пӧлек дене толын ыле. Таллинн марий-влак вес калык-влак денат келшен илат да пырля мероприятий-влакым эртарат, садлан нуным верысе чуваш ушем саламлаш толын. Эстон фольклор каҥаш муро пӧлекым ыштен. Вара шуко вучымо уна Яак Прозесат пайремыш толын шуо да шке ойжым каласыш. Мучашлан ТМУ куштымаш пӧлекым ыштыш. Алексей Алексеев ден Гульнара Сергеева мыскара марий куштымаш дене куандарышт. Вара погынышо уна-влакым озавате ӱстел деке ӱжӧ. Каласыман ТМУ пайрем вашеш лӱмын ыштыме «Mari leht» (Марий лаштык) газетым луктын да саламлаш толшо-влаклан ик номерле кучыктен. Газетым pdf-файл семын тыште муыда. Пайремын кокымшо ужашыже уремыште, кудывечыште эртыш. Эстон фольклор каҥашын кажне ийын тӱрлӧ калыкын шошо мучашлымым да кеҥеж тӱҥалме пайремышт-влаклан пӧлеклатше мероприятийын тений тӱҥ темыже Пеледыш пайрем лийын. Ушештарыме каҥашын еҥже Л.Ямурзина марий пайрем нерген кӱчыкын каласен пуен да пайремым марий кӱсле йӱк дене почыныт. Вара марий муро-влак йоҥгеныт, калыкым «Кандырам» пунаш туныктеныт. Пайремыш моло калык-влакын ушемыштын еҥышт-влакат погыненыт: чуваш, ингерманланд, сету, эстон, пошкырт да молат. Нуно шке калыкыштын шошо пытыме, кеҥеж тӱҥалме йӱлашт нерген ойленыт, муреныт, куштеныт. «Тений пайремышкына икымше гана молдаван ансамбль толын», — ман каласыш мероприятийым ямдылыше да вӱдышӧ, Фольклор каҥашын чолгаеҥже эрзя Наталия Ермакова. Вот тыгеракын Таллинныште пайрем эртен кайыш. Васли Николаев, Тарту Марий-влак Ушем вуйверын еҥже Фото авторын Share this: Twitter Facebook Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 6 комментариев Filed under Видео, Марий муро, Фото-влак Tagged as Таллинн марий ушем, Эстон-Марий Ушем, Эстоний, марий-влак Эстонийыште ← «Марий ушем» Тумер ото Агавайремыш ӱжеш Финн-угор калык-влак верч кумалыныт → 6 responses to “Эстон-Марий Ушемын 25 ийжым талук эртымеке палемденыт” Лайд 30.05.2016 в 10:17 Поро! Шокшын саламлена «Марий ушем» лӱм дене эртарыме пайремда дене! Умбакыжат усталык корныда тыгаяк волгыдо, пӱтынь тӱня дене марий-влак коклаште кылым пеҥгыдемдыме шӱлышан да куатан лийже! Ме тендан дене КУГЕШНЕНА да ӰЖЫНА (ончылгоч ыштыме увер семын!) 2017 ий март тылзыште ЙОШКАР-ОЛАШКЕ — 100 ияш «Марий ушемын» КУГУ ПАЙРЕМ КЕЧЫЛАШКЫЖЕ. Тудо икмыняр кече шуйнаш тӱҥалеш. Айста чыланат ямдылалтына. ӱшан — шкаланна. Ала-кӧ толын, мыланна ыштен пуа манын шкенам огына ондале. ЯМДЕ ЛИЙЗА, марий-влак. Моло йолташ-влакымат пагален ӱжына! Ответить Аноним 30.05.2016 в 15:00 Пайрем, тиде, конешне, пешак сай, но мари йылме пытас. Мо, вара, пайрем дене гына илена мо, йолташвла?.. Куштена, да мурена, тыге илышым эртарена, да эше съездым погена. Ответить Васли Николаев 30.05.2016 в 22:28 Пеш чын ойледа. Но лач пайрем дене гына илена манаш ок лий. Мутлан, мемнан Тарту Марий-влак Ушемна пелен 3 ий утла марий рушарня школ эрта, тиде ала-могай черке школ огыл, лач шуматын да рушарнян эрта да садлан тыге маналтеш. Тушто йоча-влаклан марий йылмым, муро-влакым туныктена, марла мероприятийым ямдылена. Но те пеш чын ойледа: марий йылмына пытен толеш, тыгак Эстонийыште. Но тиде мер ушем-влак деч гына ок шого, тиде эн ончыч ача-ава-влак деч шога. Нуно ешыштышт йочашт дене марла огыт кутыро гын, арняш ик гана гына вашлийын ме йоча-влакым марий йылманым ыштен огына керт… Эше мемнан марий-влакын пеш «сай койыш»: кӧ иктаж-мом ышта эре мо гынат ок келше, эре сырена, то ушем вуйлатышылан, то рушарня школышто туныктышо-влаклан… Садлан чынжымак ушемна тыге тырша, пыкше ала-кушеч оксам, туныктышым муеш, нунылан кеч изи да пашадарым тӱлаш тырша. А ача-ава-влак йочаштым рушарня школышкат огыт колто, огыт кондо… Южгунам школышто 2-3 йоча иктаж 20 йоча гыч… Ответить Лайд 30.05.2016 в 23:11 Поро! Чын шонкалет, Аноним. «Пайрем» манмыже мыланна гын куштымашым да мурымашым гына ок ончыкто. Сандене вучена, тендан деч, Аноним, темлымашым. А ме шкеже «пайрем» манмашке пуртена: — марий калык историйым шымлымашым да ты историйым марий йылме денат, рушлат арален кодымашым; — тидлан шуко тыршыман да книгам савыктена (100 ий кокласе мер илыш, ку:рылтын гынат) — мемнан деч моло тидым ыштен огытыл да огытат ыште (сандене тиде мыланна нимогай пайрем огыл, а паша пайрем); — кугыжаныш ончылно йодышым шынденна Йошкар-Олаште икмыняр памятникым шогалташ. Со:реныт. Кузе шуктат — тожо рашемеш, а ме тидым контрольышто кучаш ту:Налына; (ко: теже улыда. маннет? каласена — мер калык); — солыжымат ыштена — ушаш, тарваташ да аралаш. Ответить Васли Николаев 30.05.2016 в 23:18 Тыгак ешарнем ыле 10 ий уталште мемнан Тарту марий организацийна 10 утала марий книгам лукташ полшен, тыгак Таллинн организаций «Кӱсото книгам» да 10 томан Марий мутерын электрон версийжын CD-жым «Марий электрон мутер», марий йоча муро CD-ын 1-ше ужашыжым да кызыт 2-шо ужашыжым лукташ полша. Юрий Гордеевын Марий Элын икымше кугу марла карте проектшат Тарту ушем гоч эртен. Ответить Намыс 07.06.2016 в 04:59 Тиде Саметова Маркеловын кутанжым нулышо чыла вере Маркеловын флагшым сакален коштеш, тыга ты пайремыште… Мыйым тиде пеш ӧрыктарыш. Адак Питерже гыч «Ош кечыжым» конден шогалтен муренат огыт мошто, кагаз почеш ала-мом пеҥештыл шогышт. Намыс! Раисия, куш ок кӱл нередым ит шӱш. Шуралтенат гын, кеч шотшо дене калыкым ямдыле. Ала-мом ушет кайше гай тӧрштыл коштат…

Кызыт рвезын служитлыме 3-шо батальонын 2-шо парадный ротыжо Москошто 9 Май пайрем кечылан чот ямдылалтеш. Сценыште «Эреҥер» але «Эрвел марий» ансамбль-влак выступатлыме годым изирак капан ты мотор качымарийым ужында, шонем. Руслан Шуматов дене пырля ик ийын Пеледыш пайрем годым ӱдыр-влакын конкурсыштым аклышна. Жюриште самырык рвезым ужмек, кӧ тугай улат манын, палыме лийна. Армийыште Пошкырт кундем Мишкан район Памаш ялын эргыже Руслан Шуматов кызыт армийыште улмаш. Москошто 27-ше гвардейский мотострелковый бригадыште служитла. «Мотострелковый манмыже лӱмыштыжӧ веле кодын, тудым танковыйыш савырынешт. А военный билет почеш мый радиотелефонист улам», – манеш салтак. Туге гынат ик ротышто улшо срочник-шамыч тӱрлӧ верлаште тӱрлӧ пашам шуктат: иктышт пасушто учебкышто улыт, весышт – Моско областьысе Алабино оласе воинский частьын складлаштыже але Санкт-Петербург кундемыште командировкышто. «Мемнан учебке лийын огыл. Присягым приниматлыме деч вара вигак Моско областьысе Алабиносо частьыш командировкыш колтышт. Тушто кум тылзе лийынна. Сентябрьыште Моско областьыште лийшаш сайлымаш вашеш мӧҥгеш пӧртылна. А варажым мыйым Новгород областьысе Валдай олашке колтышт. Тушто ик военный частьым петыреныт, ме тушто тӱрлӧ пашам шуктенна. Валдай оласе частьыште Марий кундем гыч 40 утла еҥ служитлен. Нуно Морко Советский, Параньга районла да Йошкар-Ола гыч мийыше-влак шукынжо марий лийыныт», – каласыш Руслан. Йошкар площадьыште лиеш Р.Шуматовлан эше ныл тылзе военный формым чийыман. «Ме кызыт кажне кечын Сеҥымаш парадыште строй дене ошкылаш ямдылалтына. Ме тушто формо дене кокымшо коробкышто (икымшыште пехото лиеш) ошкылаш тӱҥалына. Кызыт мый гвардейский частьын рядовойжо веле улам. Но значокым пуаш сӧреныт, сандене ефрейтор лийын толам дыр», – куан уверже-влак дене палдарыш тудо. Кызыт рвезын служитлыме 3-шо батальонын 2-шо парадный ротыжо Москошто 9 Май пайрем кечылан чот ямдылалтеш. Кечывал деч ончыч ты ротысо салтак-влак маршироватлаш, шереҥгым чын кучаш тунемыт, а кечывал деч вара иктаж занятий лиеш але телевизор дене парадым ончат. Муро аланыште 9-ше класс деч вара (Кӱрзе школышто тунемын) Руслан Мишканысе агропромышленный колледжыш тунемаш пура. «Ялозанлыкысе машинист-тракторист» специальностьым налаш шона. Кумшо курсым тунем пытарымек, кеҥежым Игорь пошкудыжо Йошкар-Ола гыч канаш толын улмаш. Вара туддене пырля Марий Элыш кудалын. «Мый изиэм годсек мураш йӧратенам, – ойла тудо. – Школышто, ялысе клублаште, агропромышленный колледжын кажне гаяк мероприятийыштыже выступатленам. Вара Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыш тунемаш каяш шонен пыштышым. «ВКонтакте» соцсетьыште мурызо Аделина Батаевам кычал муым, вет ты жапыште тудын мурыжым колыштам ыле. Чыла адрес-влакым рашемдышым, да Йошкар-Олашке кудална». Тыге пошкырт вел марий рвезе хоровой отделенийыш «Артист-вокалист (солист), преподаватель, клубный работник» специальность дене тунемаш пурен. Тунам «Машинист-тракторист» специальностьым налаш эше пел ий кодын улмаш. Сандене Руслан иканаште кок вере тунемеш да ялозанлык профессийым налеш. А ныл ий гыч тӱвыра сферыште пашам ышташ келшен толшо специальностян лиеш да армий деч ончыч ик ий наре «Эреҥер» ансамбльыште солист-вокалистлан пашам ышта. Тылеч посна Руслан Шуматов «Эрвел марий» ансамбльышке вич ий коштын. Нине коллектив-влак дене пырля тӱрлӧ верлашке миен толын. Р.Шуматов але ӱдырым налаш эр манеш. Тудын армий гыч пӧртылмыжым шочмо Пошкырт кундемыштыже илыше родо-тукымжо-влак вучат. Ешыштышт куд икшыве кушкын. Кугурак изаже – кум шочшан ача, Кӱрзе ялыште ила. Акажынат тынарак шочшыжо уло. Татьяна шӱжарже поварлан тунемеш. Тудат Йошкар-Олаш каяш да хоровой отделенийыш тунемаш пураш шона. Шольыж ден шӱжарже-влак але школышто тунемыт. Ачашт «Башавтотранс» предприятийыште пашам ышта, авашт Уфа олашке смене дене пашам ышташ кудалыштеш. Русланын чонжылан лирический муро-влак келшат. «Эрвел марий» ансамбльын 2017 ийысе концертыштыже мурымо Интернетыште тудын «Ида ойырло» муро уло. Тудо шкаланжат, еҥ-влаклан лишыл. Тыгодым гармоньым Борис Дмитриев ден Алексей Рябинин шоктеныт. Тылеч посна марий рвезе концертлаште «Пасунажат кодеш», «Эржат, касшат, кечывалжат…», «Кӱкшӧ курык вуйышто», «Муралтенат-муралтен», «Тендан урем» муро-влакым мура. Армий гыч толмекше, Р.Шуматов ты кок ансамбльышкак пӧртылаш шона. Рвезе пала: тыште тудым сай да поро йолташыже-влак вучат да кӱлеш годым полшат. Эльвира Терентьева. blog lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

– Марий тематике дене кылдалтше календарьым чумырем. Мутлан, марий вургем, йӱла, тӱвыра дене кылдалтше-влакым. Марла календарь 1995 ий годсо аралалтеш. Тыгак вес калыкын илыш-йӱлаштым ончыктышо календарьым ужам гын, коллекцийышкем пыштем. Студент пагыт гыч театрыште ончымо спектакль-влакын программкыштымат ом кышке. Икмыняр ий ончыч калык вургеман курчак сувенирым погаш тӱҥалынам. Кызытеш марий, удмурт, мордва да кавказ чиеман улыт. Марина ПОЧТЕНЕВА, Марий Элын сулло артистше: – «Папамын шӱндӹкшӹ» программемлан тошто вургемым погенам: тувыр-шовырым, шарпаным, шовычым да молымат. Чылаже ик шондыкым теменам. Нуно XIX курым годсо улыт. Лидия СЕМЁНОВА, Марий Элын сулло журналистше: – Ик жап фэн-шуй мылам оҥайын чучын. Тушто ужава оксам кондышылан шотлалтеш. Тыге мыят ужавам погаш шонен пыштышым. Вес амалжат ыле: «Ямде лий» газет редакцийыште ыштыме годым ик лудшына пеш мотор ужавам пидын конден ыле. Лач тудо коллекцийлан тӱҥалтыш лие. Кызыт изижге-кугужге 200 наре ужавам уло, утларакше – ужар тӱсан. Ӱдырем, шӱжарем да палымем-шамычат пӧлек шотеш але тыглаят ужавам конденак шогат, шкеат ужмем еда наледем. Эльвира КУКЛИНА, этноблогер: – Мылам этностиль моткоч келша, сандене тӱрлӧ сӧрастарышым чумырем. Эше пытартыш жапыште этноблогер семын #всёначинаетсясбраслетаоберега тыгай хештег дене путешествий нерген соцсетьлаште возем. Тидым кидшол гоч почам. Кеч-кушко каем гынат, ты вер дене кылдалтше кидшолым муаш тыршем. Тыгодымак мылам ты кидшолым ыштыше мастар еҥ нерген пален налаш келша. Мо оҥайже, тыгайым чумыраш тӱҥалмеке, еҥ-влак, тидым палыдеак, пӧлеклаш тӱҥалыныт. Теве кодшо кечылаште Москош мийымем годым Свердловск кундем гычат лӱмынак Урал самоцветан кидшолым конденыт. Анна САННИКОВА, Йошкар-Оласе художественный училищын преподавательже, сӱретче: – Насекомый-шамычым погем. Нуно ойыртемалтше тӱсан да форман улмышт дене ӧрыктареныт. Иктаж шым ий ончыч ты пашалан кумылаҥынам. Кызыт коллекцийыштем Российын тӱрлӧ кундемлаж гыч 10 копшаҥге да 15-20 лыве уло. Тиддеч посна эше вуйгорка-влакым погем. А нунышт изи черепахын гыч тӱҥалын дельфинын, ирсӧснан марте улыт, кайык-шамычынат ятырак. Анатомийым да формым палыме пашаштемат моткоч кӱлешан, вет тыгай «скульптур пӱртӱсын полшымыж» дене ышталтеш. Тыгай коллекцийым визымше ий чумырем. Эвика СИВАКОВА, Сцене искусство дене Россий кугыжаныш институтын (Санкт-Петербург ола) выпускницыже, «Именно» интернет-журналын пашаеҥже: – Лӱмынак нимом ом пого, но театрла гыч билет-влакым да программкым ом кышке. А.БАЙКОВА ямдылен Фотом интернет гыч налме Лудаш темлена: КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО Марий сӱретче — академик. 6 июньышто Москваште Российысе сӱрет академийын президиумжо эртен. Тушто Российын сулло, Марий Элын калык сӱретчыже Измаил Варсонофьевич Ефимовым академийын лудаш… КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО Кажне мурыжо кумылым нӧлта, илаш вийым ешара Мурышо да семӱзгарым шоктышо «Шуматкече» ансамбльым марий тӱняште палыдыме еҥже укеат, очыни. Теве 15 ноябрьыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный лудаш… КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО Усталык вӱрышкыжак шыҥен Сценыш марий тувыран мотор ӱдыр лекте. Тудо шкенжым лӱдде куча, сайын мура, а залыште шинчыше-влак совым чот кырат, шӱшкалтышат лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Икымше гана Пеледыш пайрем 1920 ийыште Йошкар Пеледыш пайрем лӱм дене Шернур селаште эртаралтын. Тылеч вара Пеледыш пайрем Татарстан, Башкортостан республиклаште, Киров, Екатеринбург областьлаште, Моско, Санкт-Петербург, Пермь, Чебоксар олалаште да тулеч моло вереат эртен. Ты пайрем пашам чаплын шуктышо калыкым саламла, марий айдемылан марий улмыжым шижаш, умылаш полша, иктеш ушнен. йылмым, муро, куштымаш поянлыкшым, сылне вургем ойыртемжым аралаш кумылаҥында. Моло калык дене пырля келшен илаш ӱжеш. Тений тиде сылне пайрем 25 июньышто Йошкар-Олаште регион-влак кокласе «Пеледыш пайрем» семын эртен. Йӱла почеш, пайрем Тумер отышто Агавайрем кумалтыш гыч тӱҥалын.Тиде жапыштак Рÿдö паркыште кудо-влакым (уна пӧртым) вераҥдаш тӱҥалыныт, кидмастар-влак шке ӱзгарыштым, районласе ялозанлык предприятий-влак сатуштым ужалымашке луктыныт. Уна пӧрт-влак коклаште «Кудо» конкурс эртен. Пайремыш толшо калыклан Ленин лӱмеш тӱвыра полат ончылно ансамбль-влак концертыштым ончыктеныт. Варажым, Йошкар-Оласе да республикысе районла гыч усталык коллектив-влак, мер организаций да калыкле-тӱвыра объединений-влакын еҥышт погыненыт. Пайрем колонно Ленин проспект мучко Ленин лӱмеш площадьыш ошкылын. Площадьыште «Пеледыш пайремым» почмо торжественный церемоний да театрализоватлыме представлений эртеныт. Варажым, пайрем колонно Комсомольский урем дене Рÿдö паркыш тарванен. Программе дене келшышын кечыгут тӱрлӧ тӱвыра да спорт мероприятий-влак эртаралтыныт: «Марий кудо», «Йоча вургем», «Марий ÿдыр», «Эх кувавай!» «Онарын тукымжо» да«Марий солык» конкурс-влак, «Йыр куштымаш» фестиваль да «Марий кас» эртеныт. Пайрем этнодискотеке дене мучашлалтын. калык усталык пайрем Пеледыш пайрем Йолташ-влаклан палдараш Шонымашым ешараш Отменить ответ Имя * Email * Комментарий Δ Тыгак тыланда келшен кертеш Морко районышто — театр кече Тыгайже театр тургымышто ик гана веле лиеш. 28 октябрьыште, Морко тӱвыра полатыште Шкетан театрын артистше-влак шке мастарлыкыштым ончыктат. Шкетан лӱмеш театрыш билетым онлайн йӧн дене налаш лиеш М. Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш драме театр ончышышо-влаклан билетым налаш у йӧным темла. Ынде театрын мероприятийлашкыже билетым электрон йӧн денат налаш лиеш. Тыште тендам эре порын вашлийыт «Айдемым пиаланым ыштат йӧратымаш, сай паша да вес кундем-влакым ончен кошташ йӧн». Ты шулдыран ойым руш писатель, поэт Иван Бунин каласен. Савыктыш нерген Рекламе Редакций Сайт нерген Проектлан полыш Лийза мемнан дене пырля Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+

Тений «Кугарня» газет редакцийын эртарыме «Какшан сер ӱмбалне» II авторский муро фестивальыште сеҥыше-влакым Пермь кундемыш наҥгаена манын увертаренна ыле. Сӧрымынам шуктен, Гран-прим налше Валерий Петров ден конкурс годым жюриште лийше, бард Геннадий Григорьевым 12-13 июльышто эртыше «Ловлӧн бикыв» («Чонемын тулжо») лӱман III финн-угор сылнымут фестивальыш намиен коштыктенна. Тушто Российысе тӱрлӧ регионла да Финляндий гыч поэт, прозаик, шанче пашаеҥ, мурызо-влак лийыныт. Уна — музыкант Коми-пермяк этнокультурный рӱдерыш миен пурымо годым омса лондем гычак ойыртемалтше йӱлашт дене палдарышт. Вашлиймышт годым «Шондiбан» ансамбльын участникше-влак гармонь сем почеш мурым муралтеныт, уна-влаклан бубен, трещетка да моло семӱзгарым кучыктен, семым лукташ таратышт. Кинде-шинчал олмеш кӱэштме Коми шаньгам пурлаш да емыж вӱдым (морс таман) подылаш темлышт. Рӱдерын пашаж дене палыме лийме деч вара Кудымкар олашке экскурсий дене лекна. Кудымкар Кудымкар (Пермь край) – Коми-пермяк округын рӱдолаже, Кува ден Иньва эҥер-влак коклаште верланен. Лӱмжӧ Кува (Ку вӱд) воктенысе ор манмым ончыкта. 1678 ий марте Кудва маналтын. Кудымкар илем (городище) VII-XV курымлаштак лийын манын палемдалт кодын. Ола лӱм шочмым легендыште вес семын ончыктат: коми-пермяк-влак калык эпос гыч Кудым-Ош патырын лӱмжӧ дене кылдалтын маныт. «Ош» мут маска манмым ончыкта, пуйто патырын аваже ты янлык деч тӱжаҥын. Кудымкар олаште 30 тӱжем утларак еҥ ила. Пелыже утла (53%) коми-пермяк улыт, молыжо – руш. 2014 ийыште тыште чапле национальный драмтеатрым чоҥеныт. Технике, аппаратур кызытсе илышлан келшыше манын, кугешнен ойлат. Калык шке йылме дене шындалтше спектакльыш кошташ йӧрата. Ола кӱкшакаште верланен, кызытат тора гыч ончымо годым кугу ор гай коеш. «Чудь кар» фестиваль 12 июльышто Пешнигорт селаште эртыше илыш дене кылдалтше «Чудь кар» фестиваль лийын. Пайрем ожнысо йӱлам шарныктен, калыкын тачысе пашажым ончыкташ полша. Калык олык лапыште чумырга. Ик могырышто кидмастар-влак верланат, выставке-ярмиҥгаште шке сатуштым ужалат, кузе ышталтмыжым ончыктат. Еҥ-влак изи атым ыштыше мастар йыр утларак чумыргеныт ыле: самырык рвезе нуным шун моклака гыч вазым але кӧршӧкым пӧрдыктен лукташ туныктен. Вес могырышто кочкышым ямдылыше-влак шке моштымашышт дене ӧрыктараш тыршеныт. Коми-пермяк калык сур манме йӱышым ямдыла. Тамже сыра гай. Уржа пырчым ик жап лазыртат, вара коштат, йоҥыжтат, суткалан коҥгашке шындат. Лукмеке, йӱышым шӱрат, а кучажым вес ганалан кучылташ кодат. Йӱмӧ шумым чараш пеш сай полша, вийым ешара. Кӱэштше-влакынат ойыртемалтше кочкышышт тӱрлӧ: кочушменан, шинчаланшудан, мокреч (мокрица) да моло шудан когыльым темленыт. Икманаш, пакчасаска дене пырля йолйымалсе кушкылымат витамин олмеш кучылтыт. Йоча-влак батут олмеш йыгыре пыштыме кок шудо рулон ӱмбалне пеш куанен тӧрштыльыч. А шудо тамже могай тутлын ӱпшалтеш! «Чудь кар» фестиваль годым сценыште артист, бард, фольклор коллектив-влак кас мучко шке мастарлыкыштым ончыктеныт. Марий Эл гыч гитар сем почеш Геннадий Григорьев ден Валерий Петров концертым сӧрастареныт. «Чонемын тулжо» «Ловлӧн бикыв» фестивальыш мийыше-влак кокымшо кечын Пермь крайыште финн-угор да Российысе моло калыкын сылнымут пашашт вияҥме шотышто мутланеныт. Писатель-влак шке мутпогышт дене палдареныт. Куанен каласаш лиеш: коми-пермяк йылме дене кугу тиражан (тӱжем да тылеч утларак) тӱрлӧ книга шагал огыл савыкталтеш, йоча-влакланат уло. Почеламут-влак сборникыште руш йылмыш кусаралт пуалтыт. «Йыргешке ӱстел» годым Марий Эл гыч МарНИИЯЛИ-н директоржо Е.Кузьмин марий литератур да шанче паша нерген каласкален. Марий калык конгресс вуйлатыше семын тудо тыгак мемнан дене мер илышыште могай ошкыл ышталтме дене палдарен. Мый гын республикыштына могай книга савыкталтме, газет редакций-влакын тидын шотышто могай пашам шуктымышт нерген каласкаленам. Этнокультур рӱдерлан «Кугарня» газет редакций деч пӧлекым да Марий книга савыктышын пытартыш жапыште лукмо икмыняр книгажым кучыктышна. Тылеч вара Озаҥ ола гыч писатель, киносценарист Денис Осокиным колыштынна, «Литература как навигация» теме дене мастарлык шагатым эртарен. Фестивальым иктешлыме годым теве могай шонымаш шочо: Российыште илыше калык-влак шке йылмыштым аралаш тыршат, тудо вияҥже манын, тачысе тукым чон йӱлен пашам ышта. 13 июльыштак Кудымкар олалан 440 ий темме лӱмгечым пайремленыт. Тиде жапыште «Ловлӧн бикыв» фестивальын программыже коми-пермяк-влакын икымше картографше И.Кривощеков лӱмеш паркыште шуйнен: сценыште сылнымут мастар-влак шке произведенийыштым лудыныт. Концертым сылнештараш адакат марий бард-влак полшеныт. Выступатлымышт деч вара ончышо-влак кокла гыч Г.Григорьев ден В.Петров деке лишемын, «сайын муреда, йӱкда ойыртемалтше, сылне» манын, кидым кучен, шукын тауштен эртышт. Эдуард ИМАНАЕВ. Авторын фотожо. Автобус вашка шочмо ялыш муро_видео http://xn--24-6kcl8auuv6i.xn--p1ai/wp-content/uploads/2019/07/VID_20190712_215711.mp4 lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тӱняште моткоч шуко тӱрлӧ профессий уло. Сандене кажне еҥ шкан келшышым ойыра да варажым южыжо тудлан ӱмыржӧ мучко ӱшанле кодеш. Теве Йошкар-Олаште илыше, Шернур кундемын ӱдыржє Ольга Ильина пӧръеҥ пашам ойырен налын, манаш келшен толеш. Тыгодым шкеже «Йолчиемым тєрлаш – ӱдырамаш сомыл» манеш. Виян лийман? Йолчиемым ачалыше-влак коклаште утларакше пӧръеҥ-шамыч улыт. Ожно тудыжо пеҥгыде да сай качестван лийын, сандене тӧрлашат вий-куат кӱлын. – Чын, йолчием кызыт вестӱрлырак – модельный, мотор, чапле. Ӱдыр-влакын йолыштышт, теве могай шпильке! Мый декемат шукышт йолтаганым вашталташ, набойкым пўчкаш, йол ынже яклешт манын, ботильонеш профилактикым ышташ толыт, – шыргыжеш Ольга. Пашам ыштыме изи пєлемышкыже пурен шогалмеке, шинчалан вигак пєръеҥ кидлык ӱзгар коеш: станок, чєгыт, плоскогубцо… Ик гана веле огыл шке йолчиемем тудлан ачалаш пуэнам. Южгунамже пӱсӧ кӱзым тыгай мастарын кучылтмыжым, туфльын таганже гыч ӱмбал ужашым моткоч писын кораҥдымыжым ӧрын ончен шогенам. «Парняжат ок коршто мо?» шоналтенам. – Тидын деч посна ок лий. Тӱҥалтыште кидемат пӱчкынам, сусыртенамат. Опыт ден мастарлык иканаште огыт тол. Кугурак сусыржат варажым йомеш, шке семынем эмлаш йӧным муаш тыршем, – рашемда мастар. – Кызыт гын, кӱчымат чиялтем. Мотор лияш, молымат моторым ужаш келша. Шотыш налза: Ботинкым пундашыж дене батарееш коштеда гын, таган деч посна кодын кертыда, вет тудыжо клей дене ушалтын, а клей кошкен кертеш. Шкан шке оза Ольган кочаже ургызо лийын, вургемым урген. Тидын шотышто кундемыштыже тудо мастар семын аклалтын. Такшым Ольгат 9 класс деч вара ургызылан тунемаш пурен. Тыгодым поварланат, машина дене лӱшташат тунемын, дипломан лийын. Но тудлан шке мастерскоян лияш пцралтын улмаш… Лу ий ончыч пелашыж дене йолчиемым олмыктымо изи мастерскойым почаш шоненыт. Ольга индивидуальный предприниматель семын оформитлалтын, а пелашыже кемым олмыктен. Тыгодым шара шинчан самырык мотор ӱдырамашат єрдыжеш кодын огыл: кемыште я молнийым тєрлен, я набойкым шынден, икманаш, пелашыжлан полышкален, «косметический» пашам шуктен. Паша воранен. Чаманен каласаш кодеш, пелашыж деч посна кодмек, Ольгалан чылажымат шке ӱмбакше налаш логалын. – Изи йоча дене шинчен кодмеке, куш пурет. Адакшым – кредит. Илаш пӧлемжымат еҥыным айленна. Мо улыж дене тӱҥалаш, умбакыже пашам шуяш йӧным ышташ тыршенам. Нимогай паша деч лӱдын омыл. Лу ий жапыште йолчиемым тӧрлымӧ шотышто шкежат шукылан тунемынам, – ойла Ольга. Тиде чолга ӱдырамаш дене ик жап ик тӱшкагудышто илаш логалын. Сайын кочкаш шолтымыжо, тўрлє сийым ыштен моштымыжо шукыштым єрыктарен. Адакшым поро ӱдырамаш чылаштым, кє кумылан, тиде але тудо кочкышым кузе ямдылаш туныктен, тӱрлӧ рецептым темлен. Икмыняр рецептше дене лишыл жапыште «Сурт-пече» газетыште палыме лийын кертыда. «Мыланем келша» Тӱрлӧ сынан чия, клей, тыгак йолчием дене ӱпшалтше пӧлем… Кызыт ыштыме паша верышкыже кечыйолжат ок логал, мастерской цокольный пачашыште верланен. Адакшым йолташ ӱдыржє-влак ончылно ны у вургем дене моктанаш, ны мо… Эр гыч кас марте эреак шкет, кем, туфльо, ботинке коклаште. Чапле салоныштат шинчен кертеш ыле, вет тудо йолчиемым олмыктымо деч посна эше икмыняр пашам сайын ыштен мошта. Тачысе саманлан келшышымак. Мутлан, Ольга – эше маникюр мастар. – Тидыже мылам ок келше. Шкан ыштен кертам. Кӱчымат, шинчапунымат чиялтем. А весылан – уке. Айдемын эн ончыч ӱпшӧ, кидше, йолчиемже мотор лийшаш, шонем. Тидым да арулыкым тудо эскерышаш. Молымат, йочамат тидлан туныктышаш. Мӧҥгыштем йолчием ик ганат лавыран ок шого. Эсогыл уна-влак толыт гынат, нунын кемыштым мушкам, кошка гын, кремым йыгалтем. Паша дене кылдалтын Такшым кеч-могай профессий айдемын койышешыже могай-гынат кышам кода. Ольганат тыгак. Тудо уремыштат еҥ-влакын йолчиемыштым эскера. Южгунамже, чытен кертде, айдеме деке миен, шкеж деке ӱжеш, кўлеш гын, ой-каҥашымат пуа. – Шукыштлан олмыкташ кўлеш гынат, тӱрлӧ амаллан кєра тыгак коштыт. Мутлан, ӱдырамаш пеш чапле ужгам чиен кая, а кем таганже кушкедалтше. Кє пала: можыч, мотор, шерге ужгажым кредит дене налме, а йолчиемым олмыкташ – оксаже уке. Кызыт вет чылажымат аныклаш тыршена. Эше шукерте огыл шукышт акций дене налын кертыныт гын, тудымак олмыкташ кондат. Кок-кум ий ончыч тыгай кемым луктын шуэныт гын, кызыт тєрлаш тыршат. Южгунамже моткоч кушкедалтшым, тєргалт пытышым кондат, тунамже мый шкеак шуаш темлем. Эх, кеч эше ик-кок тылзылан чытыже ыле… Ну, окса уке», – маныт. Мый умылаш тыршем, шкежат тыгайыште лийынам. Туге гынат кажне тургымлан кеч ик-кок мужыр йолчиемже кӱлешак, – манеш Ольга. – Тушеч кеч иктыже – коваште гыч ургымо лийшаш. Шкеже 37 размеран йолчиемым чием. Шукыж годым мыят скидкыш логалаш, шулдынрак налаш тыршем. Уэш шочыкта Йолчиемым кеч-могай жапыште олмыкташ кондат. Поснак – шыжым: я молний пудырген, я набойко тєргалтын, адакшым чылалан вашке ыштен пуаш кӱлеш. Кеҥежым изиш шкешотан шыпланымаш манмет шижалтеш. Сентябрь деч ончыч, йолчиемым олмыкташ тӱҥалыт. Ольга Ильиналан пашаже моткоч келша. Сандене, тӱрлӧ йӧным муын, йолчиемлан «у илышым» пуаш тырша. Мутлан, туфльысо рожым мотор пеледыш дене петыра. Кушкедалтше пӧръеҥ кемеш тумыш семын иктаж узорым келыштара. Ӱдыр-влакын туфльышт йомакысе Золушканышке савырна. – Такшым мый визымше разрядан повар улам. Технологлан тунем летынам, дипломым налынам. Тунемаш кӱлеш, илышыште кеч-могай профессий моткоч кӱлешан. Иктым ешарынем: кажне ӱдырамаш сайын, тутлын кочкаш шолтен моштышаш. Лишыл еҥжым, пелашыжым, родо-тукымжым тутло сий дене сийлышаш, – манеш шкеже. Но Ольган эн кугу талантше – садак тошто йолчиемлан «у илышым» пуаш. Тидлан тудо мастарак. Тек тиде ӱдырамаш шке пашаж дене эше кужу жап калыкым куандара, таза, пиалан лиеш. Лиеш тӱрлыжат… – Икана ик еҥ пӱчӧ коваште гыч ыштыме унтым конден. Моткоч мотор! Качествыжат чапле, иктаж 60 тӱжем теҥгежым шога, очыни. Тудыжо йолвургышкыжо ок пуро, сандене шараш кӱлын. Йодмыжым шуктенам. Шукыж годым шерге йолчием акше дене келшен ок тол. Коваште гыч манын возат да тудыжо варажым лапчык семын кушкедалтеш. Чӱчкыдынак прессоватлыме тыгыде коваште гыч келыштарыме вашлиялтеш. А тыгайжым налше-шамыч олмыкташ кондымышт годым веле пален налыт. Е.ЭШКИНИНА. Снимкыште: О.Ильина мастерскойыштыжо йолчием коклаште. Авторын фотожо. Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Пакчасаска арам лийын Кодшо кечылаште Медведево районышто племзаводын фермыштыже пожар лийын гын, 17 октябрьыште Курыкмарий районысо Актусола ялыште ик ешын пакчасаскам аралыме лудаш… УВЕР ЙОГЫН Южыжо мӧҥгештын Шернур районысо озанлык-влак тений икымше кварталыште шӧрым кодшо ийысе тыгаяк жап дене таҥастарымаште 394 тоннлан шукырак лӱштеныт. Тиде кечылаште лудаш… УВЕР ЙОГЫН Марий Эл у семын чоҥаш ямде 19 апрельыште Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеев чоҥышо отрасльым проектный финансированийыш кусарыме йодышым каҥашыме селекторный совещанийыште участвоватлен. Мутланымаш РФ лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

27 май – библиотекарьын кечыже. Тиде пайрем вашеш С.Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын лудмо рӱдерын калыкле литератур зал секторыштыжо тыршыше самырык ӱдыр Анастасия Галиева дене вашлийын мутланышна. – Настя, тыйын шонымаште XXI курымысо книгагудо пашаеҥ могай лийшаш? – Книгагудо книгам веле огыл, тыгак у да оҥай мероприятий-влакым темла. Садлан нуным эртарен колташ эре ямде лийман. Тидланже усталыкат кӱлеш. Еҥ-влак дене вашкылым ыштен моштыман. Шовыч дене вӱдылалтше илалше ӱдырамаш, чурийжым шинчалык сӧрастара – теве тыге шукынжо библиотекарь нерген шона. Но книгалан чӱчкыдын коштшыжо пала: кызытсе книгагудо пашаеҥ жап дене тӧр ошкылеш. IT-технологий-влак денат моштен пайдалана. Ийгот могырым ончалаш гын, ты профессийыште шагал огыл самырык-влак тыршат. Ончыч книгагудышто шып шинчыман ыле гын, кызыт книгагудын пӧлкаже-влакым коворкинг рӱдер семын кучылташ лиеш. – Книгагудышто мероприятий-влак эртаралтме нерген увер чӱчкыдын коеш? Тугеже тендан дене весела? – Тыге. Кажне кечын манме гаяк лудшо-влак дене чумырген иктаж вашлиймашым, акцийым эртарена. Ончер-влак чӱчкыдын пашам ыштат. Икманаш – илыш «шолеш». Теве шукерте огыл Йошкар-Оласе техникум ден колледжыште тунемше-влак «Александр Невскийын кердыжым кычалмаш» квестыш толыныт ыле. Тушто, икмыняр командылан пайлалтын, писылыкыштым, уш-акылыштым тергеныт. Фотосӱретым ышташ манын мотор верым кычалше-влакланат пурен лекташ пеш пайдале. Ты тӧнеж кумдык мучко фотом ышташ лӱмын вер-влакым келыштарыме. – Кызыт С.Чавайн лӱмеш книгагудысо библиотекарь коклаште «М.А.Я.К. Молодые. Активные. Яркие. Креативные» конкурс кая. Таҥасымашын икмыняр йыжыҥже шеҥгелан кодын. Ямдылалтме сомылет дене палдаре? – Тиде конкурс мартыштак тӱҥалын. Тушко 7 еҥ ушнымо. Икымше этапыште шке ден палдарыше видеом ямдылыме, кокымшышто – кум книгам ойырен налын лудшылан темлыме. Мый XXI курымысо йоча-влаклан келшен толшо произведений-влакым ямдыленам. Видеом ончышо кокла гыч иктаж-кӧжӧ нуным кидыш кучен лудешак манын ӱшанем. Кумшо этаплан онлайн ончерым ямдылаш йодыныт. 27 майыште библиотекарьын кечыжын ты конкурсышто сеҥыше-влакын лӱмышт дене палдарат. Уло кумылын чыладамат ты мероприятийыш вучена. – Книгагудышто тыршыше-влак пеш чулым улыт. Тидыже социал лаштыкдам ончал лекмеке раш палдырна. – Мемнан тӱҥ шонымашна – еҥ-влакым книгам лудаш шӱмаҥдаш. Самырык-влак деке лишкырак лияш манын, тӱрлӧ социал кыл-влакым кучылтына. Теве шукерте огыл ик тӱҥ площадкылан Instagram шотлалтеш ыле гын, кызыт шукынжо TikTok-ыш кусненыт. Тушко куштымашан, мурымашан, мыскаран кӱчык видео-влакым луктедат. Меат кечылан ик роликым лукташ тыршена. Шукын ончат – 60 тӱжем марте погына. TikTok-лан кӧра лудшыда-влакат ешаралтыныт. Лаштыкнам тӱрлӧ кундемыште илыше-влак ончат. Теве Чебоксар гыч ик туныктышо Йошкар-Олаш толам гын, книгагудыш пурыде ом кай, манын серышым возен колтен. – Хейтерда (удам возышо) улыт? – Уке манаш лиеш. Лач южгунам иктаж куштымашан видео йымалан «ик семын огыда тарваныл» манын возат. Поро серышым колтышыжо шукынрак улыт. – Могай книга тыйын шинчаончалтышет вашталтен? – Лудмо произведений кокла гыч эн сайлан Стив Харвийын «Пӧръеҥ гай шоно, ӱдырамаш гай ыште» книгажым шотлем. Тудо психологий могырым пӧръеҥ койшым умылаш полша. Ӱдыр-влак, пелашда дене пеҥгыде ваш-кылым ыштынеда гын – лудса. – Пашат вораҥ шогыжо! – Тау! О.МОШКИНА мутланен Tagged Молодёжь Лудаш темлена: АКЦИЙ КОНКУРСЫ САМЫРЫК ТУКЫМ «IВолгыш» шукын логалнешт. Марий Эл Юл кундем федерал округысо «iВолга» форумыш йодмашым колтымо чот дене кумшо верыште. Икымшыште – Самара, кокымшышто – лудаш… АКЦИЙ КОНКУРСЫ САМЫРЫК ТУКЫМ Проектдам ончыктыза Тӱвыра аланыште тыршеда? Сай проектым возенда? Тугеже Президентын грантше конкурсыш ушныза. Тидлан 30 июль марте https://фондкультурныхинициатив.рф сайтыште йодмашым колтыман. Таҥасымашыш лудаш… САМЫРЫК ТУКЫМ Цифровой журналистике Курым иле – курым тунем. Тиде ушаной дене кажныже келша, шонем. Теве регионласе СМИ-ште пашам ыштыше-влакланат шке шинчымашыштым нöлташ лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Удмуртийыш журналист-влак коклаште эртаралтше «СМИротворец-2019» Всероссийский конкурсын Юл кундемысе этапшым иктешлымашке Марий Эл гыч коктын мийышна. Палемдыме кечын коллегем Вера Горохова дене Йошкар-Ола - Казань автобус кайыме верыште вашлияш мутланен келшышна. Тушко миен шумеке, шинчам Верам кычал ыш муат, телефон дене СМС-уверым возен колтышым: «Салам! Я на месте)))». Телефон гыч уверем иканаште ныл еҥлан кайыш, «Ой!» манын гына шуктышым… «чоҥештыш». «М-да, оҥай!» чаманен шоналтышым да теҥгечысе СМС-уверым шарналтышым. А. Кузнецова (Ямакаева) наградым налме деч вара. А ик кече ончыч теве могай паша лийын кайыш: Вера деч сото телефонышкем увер тольо: «Поро кече! 15 октябрьыште Ижевскыште тендам (лӱмжӧ) вашлиеш». Туштак вашлийше еҥын телефон номерже возалтын. Мый писын гына «Тау!» манын возен колтышым. Ончем, тауштымо шомакем ныл еҥлан «кайыш». Тунамак «Тау!» мутан ик СМС-ше шкаланем тольо. Вера шкеж деке рушла толшо уверым мыланем «пижыктен» гына колтен манын, вара гына умылышым. «Икте шканем тольо, икте - Вералан, а кокытшо кӧ деке каен гын?» йодыш тунам вашмут деч посна кодо: иктат ыш йыҥгырте, иктат ыш вашеште. А Ижевскыш кайыме кечын остановкышто Вералан пытартыш гана тудын деч уверым возымо номерышкак угыч темдальым шол. Ончем: адак уверем ныл вере «чоҥештыш». Ик тат гыч палыдыме номер йыҥгырта: ныжылге йӱкан ӱдыр теҥгече да таче палыдыме еҥ деч СМС-уверым налмыж нерген ойла да кӧ улмемым йодеш. Мый тудлан «Нелеш ида нал, тиде тыланда огыл, йоҥылыш каен» манын умылтарем, а шкеже ужам: Вера остановкыштак кок йолтошкалтышлан ончылнырак гына шога улмаш да тудат телефонышто СМС-уверым лудеш. Миен, вачыж гыч тӱкалтышым. Тыге ме остановкышто оҥайын вашлийна. Тиде жапыште мыйын телефонышкем СМС-увер тольо. Лудам: «Салам. Я на месте)))», да коктынат воштылына. Тетла йыҥгыртыше ыш лий. Кастене, 9 шагат эрталтен, мемнам Ижевск ола вашлие. Поезд гыч волымеке, палемдыме верыш чумыргышна, тушто мемнам вашлийше рвезе вуча ыле. Палыме лийна. Ме коктын Йошкар-Ола гыч, Ирина Самара гыч, Анжелика Чебоксар гыч да эше ик рвезе, Саша, Саранск гыч улына. Унагудышто ме Вера дене ик номерыш верланышна, Ирина ден Анжелика - вес номерыш. Ик пачашыштак лийынна. Икымше кечынже Удмуртийын Малопургинский ден Киясовский районлашкыже экскурсий дене намийышт. Икымше районыштыжо Бураново селаште чапланыше мурызо кова-влак дене вашлийна (нуно 2012 ийыште «Евровиденийыште» 2-шо верым налыныт ыле). Весыштыже - Карамас-Пельга ялыште - Удмурт тӱвыра рӱдерын пашаеҥже-влак вашлийыч, одо калыкын илышыже да йӱлаж дене палдарышт. Марий-влак семынак унамат вашлийын моштат, тамле кочкышышт денат сийлат, муралтен-чӱчкалтенат кертыт. Кокымшо кечын Ижевск оласе Удмурт кугыжаныш национальный гимназийыш мийышна. Тушто мемнам кызытсе оласе школышто кок - удмурт ден руш - йылме-влакым туныктымо «Билингва» проект дене палдарышт. Келшыш! Тыгай проект почеш, келшыше база лиеш гын, марий йылмымат туныкташ лиеш. Кечывал деч вара Ижевск оласе Калык-влакын келшымаш пӧртыштышт «йыргешке ӱстел» йыр мутланышна, а кастене конкурсым иктешлышт да сеҥыше-влакым саламлышт. Кок кече жапыште ме, ныл журналист (Йошкар-Ола, Самара да Чебоксар гыч), икте-весына дене сайынак келшен шуктышна. Ирина, Анжелика, Вера да мый унагудышто эрдене да кастене пырля кочкаш коштна, экскурсий годымат, моло вереат пырлярак лияш тыршышна. «СМИротворец-Юл» конкурсым иктешлыме деч варат, икте-весын налме наградыжлан куанен, ваш-ваш шокшын саламлышна. Мемнан кокла гыч журналистикыште эн кужу жап - 37 ий - Ирина пашам ышта. Самара олаште кече еда лекше «Самарысе газет» редакцийыште тырша, конкурсышто «Печать» номинацийыште 1-ше вер дене палемдалте. Ешан, йочаже-влак, ӱдыр ден эрге, кугу улыт. Ирина таза илыш-кучыш дене ила, йолын кошташ, путешествоватлаш йӧрата. Ижевскыштат кажне кечын кастене да эрдене ола мучко йолын коштеш ыле. Анжелика - шыма, мотор ӱдыр, кок йочан самырык ава. Чебоксарыште «Чуваш радиошто» («Тăван радио») продюсерлан пашам ышта. Тудат, мыйын семынак, «Радио» номинацийыште палемдалте, 2-шо верым нале. Кажне кечын экскурсий деч вара Анжелика заметке-влакым возгала ыле. Вера шкеже Советский район Кельмаксола ял гыч. «Марий Эл Телерадио» компанийыште (кӱчыкынжӧ МЭТР) пашам ышта, тыгак Марий тӱвыра рӱдерын проектше почеш марий калыкын йӱла пайремже-влак нерген фильм-влакым сниматла. Конкурсышто палемдыме фильмже-влак Марий Элын 100 ияш юбилейже дене кылдалтыныт да «Интернет» номинацийыште 3-шо вер дене палемдалтыныт. Мый «Радио» номинацийыш «Кугезе сугынь» цикл гыч кум передачым колтенам ыле. Нуно вӱд модмо кече, Ӱярня пайрем да марий Кугечылан ямдылалтме теме-влаклан пӧлеклалтыныт. Кугезына-влакын илыш-йӱлашт нерген каласкалыше передачем-влакым жюри кӱкшын аклен, «СМИротворец-2019» статуэткым, дипломым да шергакан пӧлекым кучыктыш. Конкурсым иктешлымеке, унагудыш наҥгайышт. Ме адакат нылытын унагудо рестораныш чай йӱаш волышна (банкет деч вара темше лийынна, а чайым йӱмӧ шуын). Ресторан пелйӱд марте пашам ыштен, сандене ме тушто нылытын ласкан шинчылтна. Кок кече жапыште кушто лийме, мом ужмо да моло нергенат кумыл нӧлтын мутланенна, фото-влакым ончышна. Тунам тыге чучын, пуйто ме икте-весынам шукертак палена (Ӱдыр-влакат тыгак ойленыт), пуйто пырля пашам ыштена але ик верыште илена. Тыгай годым мут гыч мут лектеш, оҥай случай-влакат шарналтыт. Трук Вера Йошкар-Ола гыч Казаньыш кайыме жапым шарналтыш да остановкышто лийше оҥай нерген каласкалаш тӱҥале. Мыят тудын деке шке СМС-уверем дене ушнышым. Тиде жапыште Анжелика ойла: «А йыҥгыртенамже вет, Алевтина, тыланет мый. Икымше СМС тольо, нимом шым ыште. Кокымшо кечын адак тудо номер гычак СМС толеш. Икымше мутшо чувашла (Салам!) возалтын, вара - рушла. Ӧрынам, кӧ деч толмым умылашак шонен пыштышым да йыҥгыртышым». Шарналтышым йӱкшым да чынак - тудо! Ну, воштылна вет! Самара гыч Ирина мемнам колышто-колышто да «Мыят тыгай СМС-уверым налынамыс… Шогыза, кызытак телефонем луктам да ончыктем» мане да сумкажым пургедаш тӱҥале. Но мыланна уже ни телефон, ни СМС, нимо кӱлын огытыл, ме уло рестораным шергылтарен воштылаш тӱҥална (йӧра залыште мемнан деч посна тетла нигӧ уке ыле). Тыге, эрла мӧҥган-мӧҥгышкына тарванена манме кечын мый кумда Сандалыкын ончылгоч шижтарымыжым раш умылышым. А тыгай шижтарымашыже вет илышыштына эре гаяк уло - тудым ужын да эскерен гына моштыман. Эрлашыжым эрдене ме нылытын унагудын икымше пачашыштыже икте-весына дене ӧндалалтын чеверласышна. Кумытын (мый, Вера да Ирина) мӧҥгӧ каяшат ик поездышкак шична, вагонна гына тӱрлӧ ыле. А Анжеликан поездше кастене гына лийын, сандене ме тудлан ик художникын выставкышкыже каяш ӱжмашым кучыктен кодышна (тудым мыланна экскурсовод «Марий Эл гыч ӱдыр-влак мыланем тӱткын колыштмышт дене полшышт» манын пӧлеклен ыле, но выставкыш каяш мемнан жапна ыш лий). А Анжелика миен. Кызыт Ижевскыште лийме пагытым шарналтем да, чынжымак, эше ик гана кажнылан, кӧ дене вашлийынам, «Тау!» манме шуэш. Вет уло кумылын тауштымо мут, эше кугурак вийым налын, тый декетак порылык дене пӧртылеш. А осалым шонышо еҥ илышыште шкаланже келшыше «пӧлекым» налеш (южгунам йочажлан да уныкажлан логалын кертеш). Калык манмыла, умша дене ойлет (але ушет дене шонет) да нерет дене «шупшат». Тиде - Сандалыкын законжо. Палена ме тудым, огына пале, но тудо эре «пашам ышта». Теве мыйынат «Тау!», «Салам!» мутан СМС-уверем-влак, «сай журналист-влак дене палыме лият» манын, ончылгочак шижтареныт, да мый нунын дене пырля ушеш кодшо кок пиалан кечым иленам. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

31 май-2 июнь кечылаште Ленинград областьысе Мичуринский шуко профилян техникумышто Российын йӱдвел-касвел федерал округыштыжо илыше ялысе самырык-влаклан «Село - территория возможностей» форум эртен. Самырык-влак коклаште Янаул район Тумна школышто англичан йылмым туныктышо Е. ГИЛЬМИТДИНОВАТ лийын. Тудо иктешлыме «Села. Каяш ок лий кодаш» конкурсын «Образований» номинацийыштыже сеҥыше-влак радамыш логалын. Форумыш миен толмыж нерген Елена Максимовна каласкала: «Форум селам, селаште илыше самырык-влакын илышыштым саемдыме, тидын шотышто кугыжаныш политикым вияҥдыме, селаште илымын да пашам ыштымын престижыштым нӧлталме, ончыл паша опытым иктешлыме шонымаш дене эртаралтын. Тудым Российын селалаштыже илыше самырык-влакын общероссийский мер ушемышт ямдылен. Конкурсым эртараш РФ Советын Аграрно-продовольственный политика да пӱртӱс дене пайдаланыме шотышто комитетше полшен. Конкурсыш чылаже 1300 утла самырык еҥ ушнен. Форум жапыште ме Селасе самырык-влакын Российысе мер ушемыштын пашаж дене палыме лийна, «Селаште сай образованийым налмаш - тиде миф але амбициозный шонымаш?», «Цифровой имидж», «Социальный проектым социальный сеть полшымо дене илышыш шыҥдарымаш» тренинглаште уш-акылнам шуарышна, селам вияҥдыме нерген «йыргешке ӱстел» йыр мутланышна. Мыланна, Российын тӱрлӧ кундемлаж гыч чумыргышо самырык-влаклан, тӱкан кугу вольыкын голштинский урлыкшым ончышо, шӧрым ятыр лӱштен налме дене сай лектышыш шушо «Первомайский» племенной заводыш экскурсийым эртарышт. А элнан йӱдвел рӱдолажын, Санкт-Петербургын, моторлыкшо - Петропавловский крепость, Зимний дворец, «ош йӱдын» сӧраллыкышт - чонемлан мондалтдыме шарнымашым пӧлеклышт». Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Российысе #МыВместе акций почеш Марий Эл Республикыште Ресурсный рӱдерыште шоҥгыеҥ-влаклан полышым пуышо штаб почылтын. Тушто волонтёр толкынын активистше да самырык-влаклан мер оганизацийын еҥже-влак шке кумылын пашам ыштат. Апрель гыч волонтёр-влакын штабышт республикысе чыла муниципалитетыште пашам ышташ тӱҥалыныт. Поро пашам шуктышо еҥ-влак кажне кечын инструктажым эртат, капын температуржым висат. Нунылан инфекций деч аралалташ средства-влак пуалтыт. Волонтёр-влак, шке тазалыкыштым чаманыде, весе-влак таза лийышт манын, поро пашам ыштат. Ик тыгай рвезе – Константин Петров. Костя Морко район Муналмаш ялыште шочын, йоча пагытше Йошкарэҥер ялыште эртен. Кокласола лицейыште тунеммыж годым ончыкыжым могай профессийым ойырен налаш манын, рвезе ятыр шонен. «Индешымше класс марте физмат направлений дене тунемаш пурем манын шоненам, илышем технический науко дене кылдынем ыле. Вара ачам ден авам медицине направлений дене тунемаш каяш темлышт, адакшым палыме врач-влак «тиде профессийлан шочынат» манын ойленыт. Сандене умбакыже биологий ден химийым келгын тунемаш тӱҥальым», – мане К.Петров. Кызыт рвезе Марий кугыжаныш университетысе медицинский факультетыште кудымшо курсышто тунемеш. «Икымше курсышто тунеммем годым мыланна учебник-влакым пуышт. Нуным ужын, мый ӧрткышым. Тунемме литератур, методичке, препарат-влак… Документым налын, вес вере тунемаш каяш шонымаш ик гана веле огыл ушышкем толын. Медицине вузыш тунемаш пурышо кажне еҥ тыге шонен, очыни. Тылзевлак эртеныт, тунемаш тунар лӱдыкшӧ огыл улмым утларак да утларак умыленам. Кажне кечын ме у информацийым налынна, шукылан тунемын шуынна. Мый умылем: налме шинчымаш илышыште кӱлешан лиеш», – умбакыже ойла рвезе. – Костя, волонтёр пашаш кузе ушненат? – Кунам мемнам дистанционный тунеммашыш кусарышт, мый волонтёр толкын нерген пален нальым. Тунамак тушко ушнаш кумылем шочо. Волонтёр лияш – тиде илышым саемдаш полшышо мероприятий-влаклан шке жапетым муын моштымаш. – Волонтёр лияш лӱдыкшӧ огыл? – Неле ситуаций годым шке тазалыкет нерген от шоно, тӱҥ задаче – полышым йодшо-влак деке миен шуаш. Адакшым эн ондак ме тунемына, лӱдыкшыдымылык технике дене инструктажым эртена. Кажне кечын мыланна маскым, перчаткым пуат. Шукын тиде пашам куштылгылан шотлат. А риск группыш пурышо шоҥгыеҥ-влаклан тиде – кугу полыш. Вет нуно мӧҥгӧ гыч лектыт гын, тазалыкыштлан эҥгек лийын кертеш. – Шоҥгыеҥ-влак тендам кузерак вашлийыт? – Мемнам порын шыргыжалын вашлийыт. Шоҥгыеҥ-влак кокла гыч южышт шкетын илат, шукыштын тазалыкышт начар. Тыгодым воктенышт полышым пуышо лишыл еҥышт уке. Сандене мемнан кокла гыч кажныже кеч изирак поро пашам ыштен кертеш. – Пашаштыда ала нелылыкат вашлиялтеш? – Уке, тымарте нелылык вашлиялтын огыл. Ончыкыжымат чыла сай лиеш манын, ӱшаныме шуэш. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Калыкна У ийым акрет годым шошым – кече ден йӱд иктӧр лийме жапыште (21-22 март) палемден. Вет пӱртӱс лач ты жапыште помыжалтеш. XVIII курым гыч, Российысе моло калык дене пырля, Шочйол – Шорыкйол пайрем годым вашлияш тӱҥалын. А тудо эн кужу йӱд деч вара пура. Но Шорыкйол акрет годымат У ий сынан лийын, пайремжат лачшымак кече кужемаш тӱҥалме дене кылдалтын. Рашрак лияш гын, 22 гыч 24 декабрь марте эн кӱчык кече-влак шогат, волгыдо пычкемыш дене кучедалеш. 25 декабрьыште кече йӱдым сеҥа да кужемаш тӱҥалеш. Калыкыште манмыла, тошто кече ден ий «колат» да у кече ден идалык «шочыт». Но ожно эн кужу йӱд деч вара У ий огыл, а у Йол шочеш манын ойленыт. Йол але Йоль пайремым ятыр калык пала. Тудо тӱрлӧ йылмыште Yule, Joll, Joel але Yuil маналтеш. Саам-влакат Шорыкйол годым Юлей (Juhl) манме шӱлыш-влакым жапленыт. Икманаш, ятыр калык ожно эн кужу йӱдым лач тыге манын. Мутын мом ончыктымыжо мучаш марте раш огыл. Южо шымлызе тудым «колесо» мут дене кылда, молышт «идалык савырныме», «пурылыкым пуымо», «йӱд жап» маныт. Йол, Йоль шомак марий «илыш» мутланат лишыл, нуно акрет жапысе ик мут гычак лектыныт. Вет кече кужемаш тӱҥалме дене у илыш шочеш. Эше икте раш – пайрем шырт (кугезе-влакын чонышт) да юлымаш дене кылдалтын. Тидлан кӧра тудын эше ик лӱмжӧ – Шыртйол. Вет нине кечылаште кок тӱня коклаште омса почылтеш да мемнан деке унала, Васли кугыза, Васли кува, Савлай, Мӧчӧр лийын, лач нуно толыт. Эрвел марий калык ой почеш мӧчӧр-влак ер йымач лектыт. Акрет жапыште вес тӱня ала-кушто паралельный манме сандалыкыште огыл, а эҥер ден ер пундашыште але йӱдвел кундемыште верланымылан ӱшаненыт. Рашрак лияш гын, эҥер йӱштӧ йӱдвел кундемыште верланыше вес тӱняшке корнылан шотлалтын. Сер кок тӱня кокласе чек лийын. Очыни, лач тышечын серлагаш мут лектын. Шочйол пайрем годым чек почылтеш да кугезына-влак мемнам тергаш толыт. Тидлан кӧра нуным шокшын вашлийман да сайын сийлыман – кеҥеж гоч пашам сайын ыштымым да телым илен лекташ ямде улмынам ончыктыман. Булгар, варарак чуваш влиянийлан кӧра, марий Йол – юлымӧ пайрем «Шорыкйол» манылташ тӱҥалын. Тыште индоевропейский да финн-угор «Йоль» мут булгар да чуваш «Сурхури» шомак дене ушнен. Чуваш-влак эн кужу йӱдым «Сурхури» маныт. Южо шанчыеҥ тиде шомакым лач «шорык йол» – «сурах ури» манын кусара. Но тыште ик ой уке. Молышт «Сурхури» пайремым «шемыш шӱведымаш» манын умылтарат. Марий Шорыкйол годым ожно ик тӱҥ персонажлан маска ден шордо шотлалтыныт. Шорыкйол еда рвезе-влак нунын вуйышт сынан карам (маскым) ямдыленыт. Молан манаш гын сонарзе финн-угор-влакын пӱртӱс, перкелык да кече дене кылдалтше юмышт маска але шордо сынан лийыныт. Маска кече дене утларакат кылдалтын. Арам огыл 25 декабрьыште, кече кужемаш тӱҥалмеке, маска вес ӧрдыжшӧ дене савырнен возеш маныныт. Мланде пашаеҥ-влакын, а калыкна кок ужаш гыч шога – ожно чодыраште илыше тиште-влак дене мланде пашам ыштыше тиште-влак ушненыт, пӱртӱс да перкелык дене кылдалтше юмышт казатага сынан улмаш – нунылан ончымо вольыкышт ир янлык деч шергырак лийын. Тидлан кӧра финн-влакын Йоль пайремысе тӱҥ персонажышт – Йоулупукки. Марлаш кусараш гын, Йол казатага але Йол пайрем жапысе казатага лиеш. Нунын Хийси юмышт илен-толын йӧршын осалыш савырнен. Финляндийыштат, моло эллаштат Йоль, Йоль пайремым 25 декабрьыште, кече кужемаш тӱҥалме годым палемдат. Российыште веле Йоль сынан пайрем январьышке куснен. Шӱдыр-влакым ончен тӧрлыман Шорыкйолын январьышке куснымыжо Юлиан да Григориан календарь-влакын ойыртемышт дене кылдалтын. Кок тӱжем ий ончыч 1 январь кече кужемаш тӱҥалме дене тӧр толын гын, тачысе кечылан арня жаплан торлен. Икманаш, тудо чынжак огыл. Кеч-могай календарьымат шӱдыр-влакым ончен тӧрлыман. Касвел Европышто календарьышке (тыге Григориан календарь шочын) тӧрлатымашым пуртеныт, а руш черке пуртен огыл – але мартеат Юлиан календарь почеш ила. Марий калыкат але марте тиде йӧрдымыш кодшо календарьлан ӱшанен илен да Шорыкйолым шоя, шӱдыр да кече дене келшен толдымо У ий деч вара палемдаш тӱҥалын. Вет, чын лияш гын, У ий 1 январьыште огыл, а 22 але 25 декабрьыштак тӱҥалеш. Калык календарь почеш, ончыкылык идалык 26 декабрь гыч рашемдалташ тӱҥалеш. Мутлан, тиде кече могай, январь тугай лиеш, февральым 27 декабрь рашемда… А 1 январьым ончен, июль тылзысе игечым рашемдыман. Астрономийлан эҥерташ гын, У ий 22 декабрьыште тӱҥалеш. 21 декабрь – мланде кече йыр пӧрдмӧ корнын (эклиптикын) эн кечывалвел точкыштыжо лиеш. Тыглай йылме дене умылтараш гын, тиде кечын кече кавашке эн шагал нӧлтеш – рӱдӧ кечывалым, моло кечыла дене таҥастарымаште, эн чот ӱлнӧ лиеш. Икманаш, эн вараш нӧлтеш, эн шагал кӱш кӱза да эн ончыч шинчеш. Но, рашрак лияш гын, тыгай жап ик кече гына огыл, а кум кече – 25 декабрь марте шуйна. Тиде жапым «кече пижме» жап манаш лиеш. Вет 23 декабрьыште кечын кужытшо ик татлан кужемеш да 24 декабрьыште уэш кӱчыкемеш. Тидлан кӧра ожно кече савырныме кечылан кызыт 25 декабрьлан логалше кечым шотленыт. Шорыкйол сынан пайремымат лач ты жапыште эртареныт. Тудо эн кӱчык йӱд деч вара але икмыняр кече ончыч тӱҥалын кертын. Ятыр ожно тудым рашемдыме йӧн кажне калыкын, але кажне тиштын тӱрлӧ лийын. Но уталаркшым чыланат у тылзе шочмым вученыт. Варарак – арня тӱҥалтышым. Арняже ожно вич кечан лийын. Кызытат южо вере марий-влак Шорыкйолым у тылзе шочмеке веле палемдат. Но тидын годым эн кужу йӱд деч огыл, а календарный У ий деч шотлат. Мутат уке, тиде йоҥылыш. Пайремым рашемдыше кече 1 январь огыл, а 22 декабрь лийшаш. Моло вере тылзым огыт ончо, а У ий деч варасе изарням але кугарням вучат. Южо вере – кокымшо кугарням. Ожно гын Шорыкйол 22-шо але 25-ше декабрь деч икмыняр кече ончыч але вич кече эртыме жап коклаште пурен. Тидыже ожсо вич кечаш арня дене кылдалтын. Икманаш, Шорыкйол 20 гыч 29 декабрь марте пурен да, тӱрлӧ марий пайрем радамым шотыш налаш гын, вич кечаш кок арня але 10 кече шуйнен. У тылзымат монден огытыл – Шорыкйол деч ончыч кушшо тылзе годым эртыше Теле Кӱсӧ пайремлан кидым пыштыме йӱлалан шотлаш лиеш. Тыге тӱрлӧ вере пайремым рашемдыме кок йӧн шарлен. Арням шотыш налдыме, эн кужу йӱд деч вара у тылзе шочмым вучымо йӧным эн ожсылан шотлаш лиеш. Вет ожно марий, ятыр моло калык семын, арням але йӧршын эскерен огыл, але тудо йӧршын вес тӱрлӧ лийын. Мутлан, тылзышт тылзе шочмо гыч вес у тылзе шочмешке шуйнен, а тылзыже, очыни, ныл чырыклан шелылтын. Тидын годым чыла чырыкат эре иктӧр ок лий (ик тылзе шочмо деч вес тылзе шочмо марте 29,5 сутка). Тидлан кӧра шӱдырмужаҥ-влак идалыкын кужытшым рашемдыме годым тылзым огыл, а шӱдыр-влакым, тылзын шӱдыр-влак коклаште пӧрдмыжым эскераш тӱҥалыныт. Мутлан, шумер-влак тылзым 7 кечаш ныл арнялан шелыныт. А кызытсе Россий верланыме кумдыкышто вич кечаш арня шарлен, шуматкече ден рушарня лийын огытыл. Изарнян палемдаш тӱҥалмаш булгар-влакын йӱлашт дене кылдалтын. Нунын арняшт вич кечаш лийын да у кече эрдене огыл, а кастене тӱҥалын. Тугеже кугарня каныш кече изарнян кастене пурен. Эрвел марий-влак але мартеат тыгай йӧн дене илат да кугарням – арнягече водым – жаплат. Юмышт ир янлыкын сынжым налын Чодыраште илыше сонарзе-влак, кугезына-влакын вес ужашыже, ожно Шорыкйол лӱман пайремым палемден огытыл, очыни. Тудын олмеш нуно Маска пайремым эртареныт. Шошым маскам кынелтыме йӱлам шуктеныт, шыжым – «малаш пыштеныт». Но Маска пайремым эртарыме годым кече кужемаш тӱҥалмым шотыш налын огытыл. Тудым кызытсе жап дене ноябрь тӱҥалтыште эртареныт. Арам огыл кызыт южо вере Шыже Кӱсӧ кумалтыш лач ты жапыште эртаралтеш. Илен-толын, Маска пайрем ден Шочйол вараналтыныт да кызытсе Шорыкйолыш савырненыт. Но пайрем йӱлам шымлаш гын, ожсо Маска пайрем пеш келге кышам коден. Маска пайрем дене тыгак Шыже Кӱсӧ ден Теле Кӱсӧ кумалтыш-влак кылдалтыныт. Кӱсӧ, сонарзе-влакын пӱртӱс дене кылдалтше юмышт лийын,очыни. А юмышт шордо (чодырасе эн кугу янлык), маска да моло янлык, кайык да кол сынан лийыныт. Но маскан илышыже пӱртӱс дене утларак чот кылдалтын – тудо шыжым малаш возеш да шошым кынелеш. Тидлан кӧра лач маскам шукын пӱртӱс юмылан шотленыт. Маска малаш вочмо жапыште Маска пайремым эртареныт. Пайремын вес лӱмжӧ Шыже Кӱсӧ лийын, очыни. Маска пайрем мондалтмеке, тудын дене кылдалтше ятыр йӱла Шорыкйол деке куснен. Кӱсӧ пайремымат ятыр вере декабрьыште эртараш тӱҥалыныт. Но тыште мӧҥгешлат лийын кертын. Кеч-мо гынат, кушто Теле Кӱсым эртарат, тушто шыже Кӱсым огыт эртаре. А Шыже Кӱсым эртарыше-влак Теле Кӱсыш огыт лек. Почешмут олмеш Шорыкйолым кызытат тылзым ончен палемдаш лиеш, но ты йӧн пайрем-влак радамыш ятыр умылыдымашым пурта. Вет тылзе календарь почеш У ий тӱрлӧ жапыште тӱҥалеш, сандене Шорыкйолат палын модеш. 2022 ийыште Григориан календарь почешат, тылзым эскерыме почешат Шорыкйол ик жапыште – 6 январьыште – пура. Но 2021 ий 23 (24) декабрь гыч 30 декабрь марте палемдыше-влакат йоҥылыш огыт лий. А теве 2023 ийыште тылзым эскерен, пайремым рашедыше-влаклан шоналтыман – У ий деч вара у тылзе 22 январьыште гына шочеш. Акрет годым Шорыкйол Вӱд модмо кече (19 январь) деч вара пурен огыл. Икманаш, тылзым ончен, Шорыкйолым палемдыше-влаклан пайремым вес ийын 22 (23) декабрьыште палемдаш тӱҥалман. Тиде кече нунылан веле огыл, моло марий-влакланат пайремым тӱҥалаш келшен толеш. Вес Шорыкйол лач ты кечын тӱҥалшаш! Эсен ЭЛАЙ, эрвел марий мушан. Лудаш темлена: МАРИЙ ЙӰЛА «Шочмо вер — шӧртньӧ шепка» Кодшо кугарнян Шернур тӱвыра пӧртыштӧ йоча творческий коллектив-влакын «Шочмо вер — шӧртньӧ шепка»(Калык йӱлан вий-куатше) республик кӱкшытан фестивальышт лийын. МАРИЙ ЙӰЛА «Марий вуйчиемым арален кодена» 2021 ийыште лумлӧ тӱрызӧ Ираида Степанован вуйлатыме «Марий тӱр рӱдер» мер организаций «Марий вуйчиемым арален кодена» проектым илышыш шыҥдара. лудаш… МАРИЙ ЙӰЛА Тӱня кумалтыш эртен Тӱня кумалтыш эртен Башкортостан Республик Дӧртыльӧ район Маядык селаште кодшо рушарнян тӱня кумалтыш эртен. А отыжым ӱмаште 14 сентябрьыште лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Немда школын 3-шо классыштыже тунемше-влаклан астрономий дене «Космический зоопарк» всероссийский урок лие. Йоча-влак деч урок нерген йодыштым. – Диана, урокышто мом ум пален нальыч? – Сандалыкыш изи карме-влак (дрозофил) эн ончыч чоҥештеныт. – Дима, пий-влакым сандалыкыш чоҥешташ кузе ямдыленыт? – Пий-влакым ойыреныт. Нунылан скафандрым чиктеныт, центрифугышто пӧрдыктеныт. Дезик ден Цыган сандалыкыш чоҥештыше икымше пий-влаклан шотлалтыт. Нунын чоҥештылме жапышт – 20 минут. Мутланымашке Трофим ушныш: – Нунын деч вара Лайка лӱман пий чоҥештен. Тудо Мланде йыр 4 гана савырнен. Москваште Лайкалан чапкӱм шогалтыме. – Ирина, сандалыкыште эше мо лийын? – Белка ден Стрелка пий-влак лийыныт. Нунын дене пырля 40 колям, 2 куголям, кроликым, икмыняр кушкылым колтеныт. Нуно сандалыкыште 27 шагат чоҥештылыныт. – Назар, мом шарнен кодыч? – Сандалыкыште эше Звёздочка лӱман пий лийын. Пу гыч ыштыме айдемым – Иван Ивановичым – тудын пелен колтеныт. Звёздочкаланат чапкӱм шогалтыме.

Алевтина Глушкова (ӱдыр фамилийже Якимова) Шернур район Тоски ялыште шочын. Вара тудын ешыже Параньга район Руш Ляжмарий ялыште куд ий наре илен. Аваже тусо совхозышто дояркылан, ачаже трактористлан пашам ыштен. Кум шочшан ешлан тыште пӧртымат пуаш чоҥеныт. Но Кугу Коклала ялыште илыше чӱчӱжӧ (Алевтинан аважын изаже) колен колта, сандене Якимовмыт еш тушко кусна. А илыш пӱрымаш Алевтинам Ляжмарий кундемыш мӧҥгеш конден. Тудо 2001 ийыште Штрамарий ял рвезе Володя Глушковлан марлан лектын. Аля чӱчкыдынак кокаж деке Руш Лажмарийышке кудалыштын. Самырык мужыр икте-весе дене шым ий келшен. Тулеч вара гына ӱдыр ден каче ешым погеныт. Тӱрлӧ вере Шернур район Кугу Коклала школ деч вара Алевтина У Торъялысе училищыш (тунам высший профессиональный училище (ВПУ) маналтын) ургызылан тунемаш каен. А туддеч вара Шернурысо ик предприятийыште ургызылан, вязальщицылан пашам ыштен. Но тиде тудынлык огыл манын, ик идалык гыч кевытыште ышташ тӱҥалын. Ты жапыштак Чылдемыр клубысо «Олык марий» ансамбльыш коштын. Тыге тудым 1998 ийыште тиде коллективым вуйлаташ ӱшанат. Участник-влак дене Марий Элын чыла районыштыжо гаяк выступатла. Но пашадарым пел ий дене огыт тӱлӧ. Тунам, 2000 ийыште, Алевтина, тӱвыра аланыште пашам ыштымыжлан ӧкынен, пырля тыршыше ӱдырамаш дене пырля Нижний Новгород олашке маляр пашам шукташ лектын кая. Вес кундемыште ик ий пашам ыштымеке, пӧртылеш да Штрамарий ялыш марлан лектеш. А тыште Алевтинам лач тӱвыра паша вучен. «Тӱвыра аланыште пашам тетла нигунам ом ыште манын шоненам. Но тиде сомылжо пӱрымашемак улмаш», – мане Алевтина. Клублаште 2019 ийыште Алевтина Алексеевна Руш Ляжмарий тӱвыра пӧртым вуйлаташ тӱҥалын. А тылеч ончыч тыште художественный вуйлатышылан пашам ыштен да Штрамарий тӱвыра пӧртым 16 ий вуйлатен. Клубышто пашам ыштыше-влаклан ончыч специальность кӱлын огыл, а варажым образованийым налаш кӱштеныт. Тыге А.Глушкова 2009-2013 ийлаште И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште «Социально-культурная деятельность» (СКД маныт) специальность дене заочно тунемеш. «Штрамарий ял калык пеш весела кумылан. Шуко пайремым пырля эртаренна. Вет еҥ-влакын полышышт деч посна нимогай пайрем оҥайын огеш эрте. Ӱярня, Ял пайрем, У ий да тулеч моло пайрем годымат ялысе калыклан эҥертенам», – мане чолга ӱдырамаш. А.Глушкован мастарлыкше нергенат ойлыде огеш лий. 2018 ийыште Параньга районышто эртаралтше «Марий вате – чолга вате» конкурсышто участвоватлен. Тушто Алевтина Алексеевна Виктория ден Яна ӱдыржӧ-влаклан, тыгак пошкудо ӱдырамаш Анжелика Обуховалан марий тувырым урген-тӱрлен пуымыжым ончыктен. Садланак жюри тудым куд участник-влак коклаште «Кидмастар» номинацийыште ойыртемалтшылан шотлен. Аля гладь денат, ырес денат тӱрым тӱрла. Кугу Коклала ялыште илыше аваже Нина Михайловнат мастар кидан, еҥ-влаклан ший аршашым ямдыла, сывыным ышта, марий тувырым урген тӱрла. Руш Ляжмарийыште Тыште клублан кермыч зданийым эше 40 утла ий ончычак чоҥымо. Тунамак мурышо да куштышо ансамбльым чумырымо. Лач участникше-влак гына вашталтыт. Пытартыш гана тӱвыра пӧртым 2010 ийыште капитально олмыктымо. Тылеч вара лу ий эртен, сандене тушто угыч тӧрлыман, окна-влакым вашталтыман. Но кызытеш ты пашалан шийвундым ойырымо огыл. Тӱвыра пӧртыштӧ ӱдырамаш-влакын «Локама» ансамбльышкышт 10-12 еҥ коштеш. Нуно тӱрлӧ мероприятий годым выступатлат. Кодшо ийын тӱвыра пӧртышкӧ самырык рвезе Леонид Егоров толын, аккомпониаторлан пел ставкыште пашам ышташ тӱҥалын. Такшым тудо И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште «СКД» манме специальность дене тунемеш. Мурен-куштымо деч посна тӱвыра пашаеҥ-влак спортланат кумылаҥдат, тӱрлӧ мероприятийым эртарат. Тӱвыра пӧртыштак спортклубым почмо. Кажне ийын 23 февральлан волейбол дене турнир лиеш. Тудым Афганистаныште да Кечывал Осетийыште вуйым пыштыше-влак Ю.Романов ден А.Князев лӱмеш эртарат. 9 Май пайремлан тӱвыра пашаеҥ А.А.Глушкова ден Руш Ляжмарий администраций вуйлатыше А.А.Гладышев пырля яллашке миен коштыныт. Нуно Руш Лажмарий, Штрамарий, Юлтышка, Скрябино ялласе обелиск-влак воктеке пеледыш пыштеныт. Вет ты кундемыште лач ныл ял шотан илемыште шарныктыш вер уло. Кум шочшан ава Глушковмыт кермыч пӧртыштӧ илат, кум шочшышт уло. Виктория ӱдырышт Йошкар-Оласе медколледжын икымше курсыштыжо тунемеш, фармацевт лияш ямдылалтеш. Яна Руш Ляжмарий школышто 7-ше классым тунем пытара. Спорт дене ятыр сеҥымашыже уло. Футбол дене модаш йӧрата. Тудын коштмо «Ляжмаринка» команде республикнан чапшым Юл кундемысе федеральный округышто икмыняр гана арален. Алёша эргышт 2-шо классышке вончен. Тудат спортлан шӱман, шыже кроссышто икымше верым налын. Владимир пелашыже Йошкар-Олашке ынде луымшо ий кудалыштеш, кӱртньӧ омсам ямдылымаште пашам ышта. Суртпечыште ты еш ушкалым, презым, шорыкым да кайывусымат ятыр онча. А тӧрзаште мотор пеледышыже-влак эре моторын койыт, пуйто нуно огытат кошко да кажне кечын пеледыт. Тидыже суртозан пашам йӧратымыже да чаткалыкше нергенат ойла. blog lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Идалыкын кугу спорт событийже, Инвалид-влакын III всероссийский кеҥеж спартакиадышт (12-21 июль), тӱҥалме марте тылзе утларак кодын. Таҥасымашым эртарыме тўҥ верлан «Марий Эл» ий полатым ойырымо. Туштак мероприятийым торжественно почыт да тӱчыт. Шукерте огыл тушко регион вуйлатыше А.Евстифеев миен, совещанийым эртарен. – Ме палена, Инвалид-влакын спартакиадышт – тиде мемнан чумыр федеральный спорт мероприятий. Инвалид-влаклан кугу тӱткышым ойырымо обществын могай кӱкшытыш кушкын шумыжым ончыкта, – палемден Александр Евстифеев. Молодёжный политике, спорт да туризм министерствын пашаеҥже-влакын ойлымышт почеш, полатыште ийым шулыктарат да тушан сценым келыштарат. Спортсмен ден уна-шамычлан ласка лийже манын, залыште температурымат тергаш тӱҥалыт, пырдыжым ырыктат. Пайремын оҥай татшым экран дене ончашат йєн лиеш. Тылеч посна Спартакиадым почмо да тӱчмӧ годым начарын колшо-влаклан кид да чурий дене ончыктыман, пантомиме театр, сурдоперевод лийыт. Кажне участник шкенжым ласкан шижше, Спартакиаде тӱҥалтыш гыч мучаш марте чылалан сай шарнымашым кодыжо манын, республик вуйлатыше организатор-влаклан таҥасымашын тӱҥ площадкыжым оформитлымым терген лекташ кӱштен. Тичмаш налмаште чылажат жапыштыже лийын шушаш, вет тидын шотышто чолган ямдылалтыт. – Ме технический ямде улмым ончен лекна, сценарий, волонтёр-шамычын пашашт шотыштат кутыренна. Чылажат радамын шукталтеш. Икымше июнь гыч ий полат петыралтын. Тушто пўтынек Спартакиадылан ямдылалташ тӱҥалыт, – совещанийым иктешлыме семын манын А.Евстифеев. Ушештарена, Инвалид-влакын III всероссийский кеҥеж спартакиадышкышт, элнан 71 регионжо гыч чылаже 3269 еҥ толшаш. Нунын коклаште таҥасымашым тергыше 350 судья, 2458 спортсмен улыт. Марий Эл вуйлатышын организаций да аналитике виктемын уверже негызеш Е.Эшкинина ямдылен. Лудаш темлена: НОВОСТИ СПОРТ Чолгалык Уверлан чапле вер Уверлан чапле вер Паралимпийский резервн спортивно-адаптивный школлан 2022 ийыште 295 тӱжем теҥгем ойыреныт. Тиде окса дене кок электрон таблом лудаш… СПОРТ Марий Эл гыч – Тӱнямбал теле универсиадыш 8 февральыште ече дене Российын первенствыштыже Медведево район гыч ечызе Е.Смирнова (ПГУ, кызыт Тюмень областьлан куржталеш) 5 километрыште эрыкан лудаш… СПОРТ УВЕР ЙОГЫН Омсажым почаш ямде Волжский район Приволжский посёлкышто ФОК-ым чоҥен шуктеныт. Ты объект омсам почаш ямде. Тидын нерген эртыше кечылаште Марий Элым вуйлатыше лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Тушко элнан тӱрлӧ регионжо гыч 500 еҥ погынен. Кодшо кечылаште «Маяк» арт-резиденцийыште Росмолодёжьын экспертше-влаклан 100 тӱрлӧ социальный проектым аклаш луктыныт. Марий Эл гыч тушко Ольга Пидыбаева ден Лидия Музурова каеныт. Лидия Музурова – МарГУ-што самырык еҥ-влак дене пашам ыштыше специалист. Форум нерген тудо тыгерак ойла. – Форум тӱрлӧ мероприятийлан да туныктымо программылан поян. Кажне кечын кейс да проект дене пашам ышташ туныктат. 14 августышто участник-влак шке пашаштым араленыт, 16 августышто комиссийыште улшо эксперт-влак дене вашлийынна. Нуно проект пашанам изиш тӧрлаш ой-каҥашым пуэныт. Тышке мый «Женское сообщество по саморазвитию «W.club» проект дене миенам. Кызыт ӱдыр-влак «мӧҥгӧ – паша – мӧҥгӧ» режим почеш илат. Тыгодым икте-весе дене мутланашат жап огеш сите. Мыйын проект пашам ӱдыр-влаклан икте-весе дене палыме лияш, иктаж-молан тунемаш, тыглай илыш гыч изиш кораҥаш йӧным пуа. А кастене тӱвыра программе лийын. 15 августышто верысе артист-влак шке мастарлыкыштым ончыктеныт. Тыгак тушко «Приехали» шоун вӱдышыжӧ Дмитрий Красилов, «Таврида.Арт» форумын резидентше Андрей Ёлгин, Mary Gu мурызо толыныт ыле. Вес кечынже «Горный воздух» горнолыжный комплексыште мероприятий эртен. 17 августышто Охотский теҥыз сер воктене лийынна. lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

– Мый Советский посёлкышто шочынам, но вара ешна У Торъял районысо Тушнур ялыш илаш куснен. Авам – Светлана Иннокентьевна – медсестралан пашам ышта, ачам – Юрий Анатольевич – Элгӧрӧ паша органыште. Шинчымашым У Торъял посёлкысо школышто погенам. Изи годсек сӱретлаш йӧратенам. Сандене пырдыжгазетым, классыште уголокым сӧрастараш эре мылам ӱшаненыт. Тылеч посна тӱрлӧ конкурслаште шке мастарлыкем тергенам. Спектакльлаште модынам, гитар дене шоктен муренам. Мурым йӧратымаш ачаавам деч куснен: ачам гармонь дене шокта, а авам мура. – Дизайнер профессийым кузе ойырен налынат? – Кандашымше классыште тунеммем годым интерьер шотышто дизайнер лияш шонен пыштенам. Мыланем сӱретлаш, сӧрастараш, моторлыкым ышташ келшен. Школ деч вара Киров оласе Вятский гуманитарный университетыш «Дизайн среды» направлений дене тунемаш пуренам. «Живопись» але «Рисунок» дисциплинылам йӧратенам. «Студент шошо» фестивальыште участвоватленам, университетын студактивыштыже лийынам. Яра жапыште студотрядыш коштынам. Тушто мемнам вожатый лияш туныктеныт. Тидыже мыланем Краснодар крайыште верланыше «Орлёнок» йоча лагерьыш логалаш полшен. Кажне ийын университет гыч чолга студент-влакым Крымыш теҥыз воктеке канаш але Киров ола деч тораште огыл верланыше горнолыжный комплексыш колтеныт. Мыят тиде радамыш эре логалынам. Ик гана телым гын, вес гана – кеҥежым. 2013 ийыште Озаҥыште эртаралт — ше кеҥежымсе Тӱнямбал Универсиадыште волонтёр лийынам. Тунам мый тиде олам йӧратен шынденам. Тунемын лекмеке, тышке илаш толаш шонен пыштенам. 2016 ий годсек Озаҥыште илем. Ондак «Интердизайн» мебельым ыштыше компанийыште пашам ыштенам, а кызыт «Леди архитектор» дизайнс тудийыште тыршем. – Могай пашам шуктат тыгай ойыртемалтше ӱдыр-влак? – Ме пачер, кофе, ресторан, салон-влаклан проектым ямдылена да ты пӧлемлаш моторлыкым пуртена. – Тый тыгак Озаҥ марий-влакын ушемыштышт улат. Кузе тушко логалынат? – Тиде тӱшкаш да «Лай мардеж» ансамбльыш мыйым палымем Алексей Ахтямов ӱжын. Тыште тӱрлӧ регионла гыч чолга ӱдыр-рвезевлак погыненыт. Вургем да диалект дене ойыртемалтына гынат, икте мемнам уша – ме марий шӱлышан улына. Ынде кок ий тиде ансамбльыш коштам. Ме конкурслаште шке мастарлыкнам ончыктена. 2019 ийыште Семык пайремыш миенна. Тыгак Озаҥ олаште концертым чӱчкыдын ончыктена. Коллективнан шке йӱлаже уло: марий пайремвлакым эртарена, изирак концертым шындена. Тыгак самырык мурызо, поэт-влакын творчествыштым эскерена, нунын дене вашлиймашым, мутланымашым да каҥашымашым эртарена. «Лай мардеж» ансамбльыш коштмемлан кӧра мый марий йылмем, калыкем, йӱлам чотрак пагалаш, аклаш да йӧраташ тӱҥалынам. – Паша, ансамбль… А яра жап годым мом ыштет? – Паша да ансамбль деч посна англичан йылмым тунемме курсыш коштам. Шонымашем уло: тӱням ончал савырнаш. А тидлан йот йылмым палыман, сандене шинчымашем пойдарем. Тылеч посна бассейныш, фитнес залыш, бачата куштымашым тунемаш коштам. Ты тӱняште мыланем чылажат оҥай, шукым пален налаш шонем. – Кызыт мӧҥгыштӧ шинчыме режимым кузе эртарет? – Шукырак жапым ешем дене эртараш тыршем. Шукертсек шонымо, но ыштыдыме паша-влаклан жап лектын. Книгам лудам, картиным возем, кудывечым сӧрастарем. Тыгак пашамат дистанционно ыштем. Ты тӱняште чылажат вашла кылдалтын, да тиде пагыт арам огыл мемнан деке толын шуын. Сандене тиде неле жапыште чыла умылен шуктыман да изирак иктешлымашым ыштыман. – Надя, тек умбакыжат тыйын илышыштет чыла сай гына лиеш. Творческий шӱлыш эре чоныштет озаланыже. Шонымашкет шуаш тыланем! – Тау! lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Морко район Нуж-Ключ ялыште илыше Акельдинмыт ешыште кум ӱдыр шочын. Нуно кушкын шогалыныт да марлан каеныт, тӱрлӧ верыште илат. Авашт, Галина Венедиктовна, ятыр ий школышто руш йылмым да литературым туныктен, завучлан ыштен. Кодшо ийын шке чесле лӱмгечыжым пайремлыш. Ачашт, Станислав Орсланович, верысе совхозышто пашам ыштен, тракторист лийын. Кызыт коктынат сулен налме канышыш лектыныт. Эн кугуракышт, Светлана, 9-ше класс деч вара кок ийым Оршанке педучилищыште тунемын, а вара Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш пединститутыш тунемаш пурен. Кызыт Эстонийыште ила. Кокымшо ӱдыр, Людмила, Медведево районысо качылан марлан лектын, тусо ик ялыште ила. Изиракышт, Марина, МарГУ-м тунем пытарымеке, тудат Эстонийыште родо-тукым кыл шотышто программе почеш тунемын. Вара шочмо кундемыш толын, Йошкар-Олаште ила. Вес элыш корно кузе шуйнен? Мӱндыр элыште илыше марий ешын кузе илымыж нерген Светлана Акельдина дене мутланышна. Тудо шкеж нерген тыгерак каласкалаш тӱҥале: — Авамын чонжо шижын улмаш. Тудо Оршанкыш тунемаш кайымем годым мыланем «Йӧн лиеш гын, Эстонийыш тунемаш кай» манын каласен. Тунам тидын нерген пешыжак шонымо огыл, но ойлымыж семынак лектын. 2009 ийыште Таня Албахтина (Кужэҥер район ӱдыр) йолташ ӱдыремын ӱжмыж почеш Эстонийыш Тарту университетыш докторантурыш тунемаш толынам. Эн ончыч шкетын каенам (вет марлан кайыше лийынам). А вара теле каникуллан Марий Элыш мийымем годым эргымым пырля кондышым. Кызыт кум йочана кушкеш. Теве кумшыж дене мӧҥгыштӧ шинчем. Светлана шке ял каче Андрей Ивановлан марлан лектын. Тунам ӱдыр Марий радиомеханический техникумышто туныктен. А вара корныжо Эстонийыш, Тарту олашке, лупшалтын. Евгений эргышт Эстонийыште эн ончыч руш йочасадыш коштын, вара руш гимназийыште тунемаш тӱҥалын. Школжо тора огыл, тушко йолын куржталыштеш. Классше чыла предметым эстон йылме дене тунемеш (руш йылме да литератур гына рушла). Тунемеш сайын, кызыт 5-ше классыш коштеш. Марла йодат гын, умыла, южгунам марлат вашешта. Кокымшо йочашт, Артур, февральыште кум ийым тема. Марла мутлана. Эстон садикыш коштеш, сандене эстонла кутыраш тунемеш. А чинче падыраш Виолетта ӱдырышт талукаш гына, мӧҥгыштӧ аваж дене шогылтеш. «Эстонийышке пелашем иканаште пырля толын огыл. Тудо кызыт эстон йылмым тунемеш. А пашажым моло марий рвезе-влак дене пырля стройкышто пашам ышта. Нуно пӧрт-влакым чоҥат. Эстонийыште эстон йылме деч посна илаш ок лий. Мыйже тушко мийымекем, тусо тӱп йылмым ик идалык курсышто тунемынам. Толмо почешем Албахтинмыт кугу эҥертыш лийыныт. Ты ешлан кугу таум каласынем. Йотэлыште палыме еҥет уло гын, мутат уке, куштылгырак. Мый шкеже Йылме школышто руш йылмым туныктем. Ешна дене кодшо шыжым шке пачеран лийна, ныл пӧлеман пачерым налынна», — каласыш С.Акельдина. Тартушто чолга марий-влак илат Ме палена: «Тарту марий-влак ушем» пеш чолган пашам ышта. Кызыт ты ушемым Валерий Александров вуйлата. Светлана Станиславовна марий йоча-влаклан шочмо йылмыштым ик жап туныктен. Тӱрлӧ мероприятийыште марла мурен куштеныт. Эстонийыште илыше марий-влак пеш келшен илат, чӱчкыдын пайремым, спорт кече-влакым эртарат. Теве У ий вашеш погынен, пайремым ыштеныт. Тылеч ончыч волейбол дене таҥасеныт. Кажне шыж-теле жаплан марий-шамыч волейбол дене тренировкым эртараш лӱмынак спортзалым айлат. Ты жапыште йоча-шамыч посна верыште тӱрлӧ модыш дене модыт. Вара ӱстел йыр погынен, кузе илымышт, пашашт шотышто мутланат, ончыкылык мероприятий-влакым шонат. А шошым футболла модыт. Тартусо марий-влак кажне марий пайремлан погынат. Марий тиште кечылан диктантым тӱшкан возат. Тыгак икмыняр ий почела кеҥеж тӱҥалтыште, Эстонийыште илыше марий-влак погынен, иктаж-могай сылне верышке каят, йӱдымат пырля эртарат. Теве 2014 ийым пеш оҥайын пырля вашлийыныт, ик кутырым айленыт. Тӱрлӧ вере лияш логалын — Мемнан ик корно – шочмо кундем. Вет Марий Эл – чон дене каныме вер. Шӱм-чон родо-тукымым ужын толаш ӱжеш. Кеҥеж канышыштым йоча-влак Морко кундемыште эртараш йӧратат, — каласкала Светлана. – Сандене кажне ийын шочмо вершӧрыштӧ уна лийына. Еш дене торашкыже але иктаж теҥыз воктеке канаш коштынат огынал. Мый шкеже тӱрлӧ конференцийыш Венгрийыш, Финляндийыш, Латвийыш миенам, Польшым, Словакийым, Литвам эртен кудалшыла ужынам. Еш дене Псков областьысе Старый Изборскышто улшо орым (крепостьым) ончаш миенна. Марий Элыш кайыме годым табличкыжым эре кудалын эртенна да ик шыже кечын, ик еш дене кутырен келшен, тушко миен толаш шонен пыштышна. Игече пеш сай ыле. Старый Изборск орым XIV курым тӱҥалтыште чоҥымо, тудо «Повесть временных лет» летописьыштат ушештаралтеш. Меже тиде вер деч тораштак огынал, историй дене кылдалтше верым шкенанат ужмо шуын, йоча-влакланат ончыкташ, историй дене палдараш пеш пайдале. Тиде укреплений Российын касвел чекшым шуко курым арален шоген. Ивановмыт ешлан Псков областьысе Словенские ключи манме верат келша. Тусо памаш вӱд эмла, маныт. Сандене ты вӱдлан тушко миен толыт. Тыгак Пылвамаа уездыште Таевоскода заповедникыш каяш кумылышт эре уло. Тудо шуко пещеран, ошман, чодыран верыште чонланат куштылгын чучеш. Кеҥежым Чудское ерыш йӱштылаш коштыт. Ты ер пеш кумда, 2600 квадратный километрыш шуйнен да Российыштат, Эстонийыштат верланен. А кызыт Ивановмыт тений кеҥежым шочмо кундемысе пӱртӱсым, лишыл еҥыштым ужаш шонен илат. Ты марий ешлан чыла шонымашышкышт шуаш тыланена. Эльвира Терентьева. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.