Datasets:

yiyic

/

oscar_mhr_Cyrl_test

like 0

Тамлынен ончынеда гын, таче, 8 июльышто, Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо кечын, Йошкар-Олашке Патриарший площадьыш толза. Тушто пайремын символжо – висвис пеледыш – сынан 500 килограмм нелытан да 5 метр кугытан тортым кӱэштыт! Тудым «Теплая речка» трактирын вуйлатышыже ресторатор Иван Антропов шке командыж дене ямдылаш тӱҥалеш. Але марте тыгай сынан да тыгай кугытан тортым Российыште иктат ыштен огыл. Сандене кӧ ты кечын площадьыште лиеш гын, исторический татыш – у редордым шындымашке – логалеш! А тидым «Достояние нации» тӱнямбал агентствын экспертше Маргарита Железнова ончаш да аклаш тӱҥалеш. Эше мо оҥайже: рашемдыме почеш, тиде бисквитан тортым марий калыкнан «Ӱяча» национальный кочкышыж дене сӧрастарат! Тидыже моткоч куандара! А тиде увер чылаштынат кумылыштым путырак нӧлталеш, очыни: тиде тортым пайремыш мийыше кажне еҥ тамлен ончен кертеш! Дегустаций 18 шагатат пелылан тӱҥалеш. Тугеже вараш ида код! Любовь Камалетдинова Лудаш темлена: ЕШ ДА ИКШЫВЕ ӰДЫРАМАШ КОРНО Ваш аклымаш уло гын, шонымашат писынрак шукталтеш Мужыр лаштыкнан тачысе унаже – Кужэҥер район Руш Шой кыдалаш школышто директорын туныктымо паша шотышто алмаштышыже Татьяна Васильевна Крылова. лудаш… АРСЛАН ЕШ ДА ИКШЫВЕ Николай Чузаев: Шӱдӧ пачаш поро дене пӧртылеш…» Еш, вате-марий кокласе кыл сайрак, пеҥгыдырак лийже манын, мом ыштыман? Вате- марийлан шкаланышт могай лийман? Шочшо-влак илышыште ынышт йом, лудаш… ЕШ ДА ИКШЫВЕ Пагалымашымат, палемдымашымат тӱрыс сулат! Морко район Изи Шӱргӧ ялыште илыше Васильевмыт еш ты кундемыште ик эн пагалымылан шотлалтеш. Арам огыл Леонид Владимирович ден лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Марий Элыште «Кугу перемен» толкыныш ушнышо-влакын слётышт эртаралташ тӱҥалеш. Тыгай темлымашым республикым вуйлатышын обязанностьшым жаплан шуктышо Юрий Зайцев дек Йоча да самырык-влакын усталык полатыштышт лиймыж годым у толкынын активистше-влак ыштеныт. «Слётым, мутат уке, эртараш кӱлеш. Шыжым, чыланат каникул гыч пӧртылмеке, эртараш темлем. Тендан шонымашдам сайлан шотлена, меат уло кумылын ушнена. Пырля лийман», – каласен Юрий Зайцев. Марий Эл гыч школьник ден студент-влак «Кугу перемен» всероссийский конкурсышто ик гана веле огыл финалист да сеҥыше-влак радамыш логалыныт, кугу окса премийым налыныт. Мутлан, кодшо ийын Йошкар-Оласе сервиз технологий техникумын студенткыже сеҥышыш лектын, тудлан 1 миллион теҥге премийым кучыктеныт. Тиде окса дене тудо шкенжын бизнес пашажым тӱҥалаш палемден. Талантан да шке шонымашкышт шуаш тыршыше йоча да подростко-влак тӱткыш деч посна кодшаш огытыл, стартым налмаште кучем нунылан ончыкыжымат полшаш тӱҥалеш, палемден Юрий Зайцев. Тудо Йоча да самырык-влакын полатыштын пашаж дене палыме лийын, йоча-влак дене кутыралтен, шанче лабораторийын улшо йӧнжым, робототехнике да мультипликаций дене йоча-влакын сеҥымашыштым ончалын. Республикын Образований да науко министрже Лариса Ревуцкая «Образований» национальный проект кышкарысе «Кажне йочан успехше» федерал проект ешартыш образований системым кӱлынак вияҥдаш, оборудований-влакым налаш, шукырак йоча-влакым нунын кумылышт шупшмо почеш занятийлашке ушаш у направлений-влакым почаш йӧным пуымыж нерген ойлен. Марий Эл вуйлатышын обязанностьшым жаплан шуктышо Ю.В.Зайцев мультимедий студийын тунемшыжлан интервьюм пуэн, республикысе икшыве-влакым Йочам аралыме кече дене саламлен да нунылан чылам палаш тыршыше, нелылык деч лӱддымӧ лияш, келшыше сомылым шукташ тыланен. «Нигунам вуйым сакыман огыл, эре ончык гына кайыман. Чолга улмыдам ужын, раш коеш: тендан ончыкылыкда кумда. Чыла йоча да подростко-влаклан вияҥаш, шинчымаш верч тыршаш тыланем, тунам чыла сай лиеш», – каласен Юрий Зайцев. Ешартыш образований программе-влак дене шукырак йочам авалташ, образовательный организацийлаште у паша верым почаш – тыгай задачым шынден Ю.Зайцев ончен савырнымыж деч вара. Л.СЕМЕНОВА Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН «Канде кава» Марий Элыш толеш Пошкырт кундем Бирск районысо «Канде кава» группылан февраль тылзыште 20 ий темеш. Кызыт тиде группышто Сергей Байназов, Сергей Зайнитдинов, лудаш… УВЕР ЙОГЫН У вуйлатыше, у шонымаш?.. МЭТР телерадиокомпанийыште у вуйлатышым шогалтеныт. Тиде – журналист Ирина Алексеевна Фоминых. – МЭТР-ым почмылан идалыкым палемдыме семын тематический передаче-влакым лудаш… УВЕР ЙОГЫН Ярмиҥгаште – вуйдеҥге чай 24-28 январьыште Тюмень олаште универсальный общероссийский ярмиҥга эртен.Тушко Марий Эл Республик гыч «Яндар» ООО компаний экологий велым яндар «Иван-чай» лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Каласыза, айдеме ош тӱняште молан ила? Чын, шкенжын тукымжым шуяш. Тидлан верч пашам ышта, пӧртым чоҥа, икшывым кушта, пукша-йӱкта, чикта, туныкта. Йочаже-влак тукымжым умбакыже шуйышт, чапландарышт, лӱмжым ынышт волто манын шона. Мутат уке, тиде - илышыште тӱҥ шонымаш. Но вет тылеч посна ме эше калык коклаште илена, «Тиде мыйын суртем, оралтем, ешем» манын гына илаш пешыже келшен ок тол. Ялыште иктаҥаш йолташем Анатолий Ганиевич Калитов уло. Толя - тыглай айдеме, колхозышто трактористлан ышта. Ме тудын дене изинек пырля кушна: модна, тунемна, интернатыште пырля илышна, кандашымше класс марте ик парт коклаште шинчышна. Сай, поро, весела йолташ. Шкенжын койышыжо, шонымашыже, тӱжвал сынже да ойлымыж дене айдемым шке велыш савырен мошта, кеч-кӧм эре шыргыжал вашлиеш. Шкенжын 40 ий трактористлан ыштымыж дене ӱшандарен: пашалан пижеш гын, мучаш марте шуктен ышта, садланак колхоз правлений тудым акла, эн кӱлешан сомылым ӱшана. Анатолийын могай гына Почетный грамотыжо уке, премийымат эреак пуэн шогат. Ожнырак ДТ-75 тракторым виктарымыж годым ойлат ыле: «Калитовын тракторжо кастене пудырга гын, тудым йӱд мучко олмыкта, шым шагат эрдене пасуш куралаш лектеш. А шошым ӱдымӧ агрегатыш шындат, палат, Калитов задачым раш, чын умылен, тӱрыс шукта». Армийыште гвардейский частьыште служитлен, садланак ала мо йӧратыме мутшо - «гвардия». Пашажым эре чоным пуэн, веселан шукта. Воктенже лият гын, полшымет шуэш. Школышто тунемме годымак тудым його манын каласаш нигузе йылме ок савырне ыле. Иктаж-мом ок пале але шке ыштен ок керт гын, кажне буква, точко, запятой марте тӱрыс кусарен налеш ыле. Тыршымыжым аклен, туныктышо Тависа Кадыровна эре мокталтен. Анатолий бульдозер денат ышта. Телым да кеҥежым фермыште тыгай трактор эре кӱлеш. Тракторжо пудырга гын, вашке гына ачалаш тырша. Конешне, пашажлан кӧра пашадаржымат налеш: мыняр сайрак да шукырак тырша - тунар пашадарже кугурак лиеш. Мый гын Анатолийын эше ялже мотор, ару лийже, ял калык куанен илыже манме шонымашыжымат палем. Телым ял уремым эреак лум деч эрыктен шогыман, уке гын ни машина дене, ни йолын куштылгын эрташ ок лий. А тудо ферма гыч фермыш кайыме годымат, кечывал кочкышлан пӧртылмӧ жапыштат, каласымым вучыде, писын гына эрыктен лектеш. Ик гана мемнан мучаште Умутпай ерым эрыкташ тарванышна: йырже кушшо шуко пушеҥге сӱмырленат, ямлын ок кой ыле. Анатолийлан шижтарышымат, «Ме гвардеец улына вет, мием, ыштена тудым. Ярарак жапем лийме годым шке каласем, кужу тросым ямдылыза» мане. Тыге ик кечын, Саша Гареевым полышкалаш налын, йӧрлшӧ пушеҥге-влакым ер ӱмбач трактор дене шӱдырен нална. Ерна ик жаплан эрныш. Варажым пошкудо-влак дене йырым-йырже куштырам погышна. А вет тидым Анатолий оксала огыл, шӱм-чон йодмо почеш ыштыш, кеч «Пагытем уке, мыланем тиде молан кӱлеш?» манын, торешланенат кертеш ыле. Теве тыгай жапыште айдемын кӧргӧ шонымашыже, чын тӱсшӧ почылтеш. Икана у печым печаш тӱҥалмыж годым «Профнастил дене ыштынет ала?» манын йодынытат, «Мылам пич пече ок кӱл. Вес тӱняште тыглаят пычкемыш, ош тӱняште волгыдышто илынем. Уремыште эртен кайыше еҥым ужнем. А «Кӧ эртыш гын?» манын, кажне гана пече ӱмбач але йымач ончымем ок шу. Мыламат калыкым ужаш йӧнан лийже, калыкат мыйым ужшо», - каласен тудо. Кӱртньӧ дене мотор, виш печым ыштен шогалтыш. Ватыжат, Алевтина, шкеж гаяк кожмак улеш. Ял пайрем кечын шинчаш кужу теҥгылым нумал тольо. Моло иктат уке ыле, «Могай полыш кӱлеш, мом ышташ кӱлеш, каласыза, полшем» манын пелештышат, паледа, кузе кумыл нӧлталалте. Тау. Нунын ешыште кум патыр эрге кушко. Ачашт-авашт гаяк пашам йӧратыше, кумылзак, виян Юрий, Игорь да Андрей. Юрий шуко ий колхозышто шоферлан ышта. «Урожай» озанлык вуйлатыше А.З. Мухарлямов Калитовмытым, кугужымат, изижымат, порын, сай могырым веле палемда. Кокымшо эргышт ПТУ деч вара Аграрный университетым тунем лекте. Кызыт Нефтекамск автозаводышто пашам ышта. Андрей Бирск социальный академийын физвоспитаний факультетшым тунем пытарен. Тудат автозаводышто тырша, чӱчкыдынак заводын чапшым тӱрлӧ таҥасымашлаште арала. Калитовмытын суртышт мӱндырчынак тӱрлӧ чия дене волгалт шинча. Вӱта тич вольыкым ашнат, мӱкшым кучат. Лым лийде тыршен, пошкудышт дене келшен, ваш полшен, тичмаш илыш дене илат. Ф. БАЙТУКОВ. Красный Октябрь ял, Илиш район. Снимкыште: А.Г. Калитов. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Элнан рӱдолаштыже марий йылмым, муро ден куштымашым, почеламутым, модыш-влакым тунемаш але туныкташ кумылан еҥ-влак ятырын улыт. Тений майыште нуно «МОСКО МАРИЙ ТӰВЫРА РӰДЕР» проект почеш тӱрлӧ пашам шукташ тӱҥалыныт. Ты пашам ышташ икмыняр марий еҥ кумылаҥын. Моско илыш дене пырля «шолман»… Москошто илыше марий-влак чылан ик вере чумырген огыт керт, сандене икмыняр тӱшка ӱдыр-рвезе-влак посна погынат. Элнан рӱдолаштыже тыгак лийшаш докан, вет тушто жапшат пуйто писын эрта. Марий ӱдыр-рвезе-влак марий тӱвырам арален кодаш шонымаш дене тӱрлӧ сомылым у йӧн дене чолган виктараш пижыныт. Нуно чумыр пашам «МОСКО МАРИЙ ТӰВЫРА РӰДЕР» проект почеш шуктат. «Ме рӱдерым ыштен огынал, погынымо посна верна уке. Лач марий тӱвыра, йылмына шотышто тӱрлӧ сомылым ворандарена. Ты проект почеш шуктымо паша Марий кундемыште илыше-влакланат пайдале лийже манын шонена», – каласыш проектым вуйлатыше Алексей Рыбаков (снимкыште покшелне). Кызыт ты пашашке 15 еҥ ушнен. А кажне шуктымо пашаштым «Одноклассники», «Инстаграм» социальный сетьлаште да «Вконтакте» соцсетьын «Моско тӱвыра рӱдер» манме тӱшкаштышт икмыняр минуташ видеороликлаште ужаш лиеш. Лач соцсеть-влакын полшымышт дене саде тӱшкаште тӱрлӧ видеороликым ончаш, марий мурым колышташ, икте-весе дене палыме лияш, кутыраш йӧн уло. Тыге марий-влак коклаште кыл пеҥгыдемеш. Ты командын чолга еҥже-влак Элина Кольцова ден Алексей Бекешев 28 ноябрьыште МарГУ-што лийше «Проблемы ревитализации традиционной культуры Волго-Камья» конференцийыште участвоватленыт. Погынышо-влак ончылно Москошто проект почеш шуктымо паша нерген Элина моткоч оҥайын каласкален. Морко велын тиде чолга ӱдыржӧ элнан рӱдолаштыже кажне марий еҥ марла куштен моштыжо манын, ятыр жапым ойыра да тыршен пашам ышта. Организатор пашам Алексей Бекешев шукта. Тудо Москошто погынаш верым муэш, моло сомылымат ворандара. Шукерте огыл Россий Президент пелен Марий Эл Республикын постоянный представительже Андрей Николаевич Костенко дене вашлийын. Нуно рӱдерын шуктышаш пашаже, ончыкылыкшо нерген каҥашеныт. Видеоконтент Видеоконтентым ыштыме пашам ӱдыр-рвезе-шамыч режиссёр Алексей Рыбаковын вуйлатымыж почеш шуктат. Тудын войзымо ик видеоролик мыланемат пайдале лие: видео почеш смартфонышкем марий букван клавиатурым шындышым. Тудын манмыла, у,о воктен шындыме кок точко-влакын жапышт эртен. Вес видеоконтентше – Рыбаковмытын Александра ӱдырышт дене пырля ыштыме марий видеоазбуко. Ты паша Марий Эл Республикыште эртыше электрон образовательный ресурс-влак конкурсышто сеҥен. Руш текстым кусарымаште Нина Щербаковалан эҥертат. Тудо почеламутым возкала. Нина Гавриловнан шомакшылан Дмитрий Афанасьев ден Эчан Калинин икмыняр мурым келыштареныт да мурат. Тыгак Марий Элын калык артисткыже Светлана Строганова тудын шомакшылан возымо «Йӧратенам тыйым», «Тыйын шинчат» муро-влакым мура. Н.Щербакова Москошто марий-влакын эртарыме мероприятийлаште «Игровой марийский язык» программе дене йоча-влаклан марий йылмым туныкта. Проект почеш пашам шуктымо годым ӱдыр-рвезе-влак мотор марий вургемым ончыктышо фотоконкурсым увертареныт. Тиддене марий вургемым кеч-кушто чияш лиеш, да тиде, руш манмыла, «модно» маннешт. Конкурсым онлайн йӧн дене эртарат. Нуно Интернетыш еҥ-влакын сӧрал чием дене войзалтме фотографийыштым вераҥдат. Тӱрлӧ кундемлаште илыше марий-влак моткоч сылне картычкыштым колтеныт, ончен куанет! Тӱр да узор Алексейын пелашыже Светлана сӱретче-дизайнерлан пашам ышта. Ты моштымашыжым проект почеш пашаште уло кумылын кучылтеш. Тудо марий узор-влакым сӱретла да вес еҥ-влакымат туныктен шога. Светланан сӱретше почеш нуно тӱрлӧ арверым келыштарат. Тиде сылне наста-влакым мастар-влак тӱрлӧ мероприятийлаште пӧлеклат, южгунамже ужалат. Ик кечын марий ӱдыр-рвезе-влак Светлана Рыбакован «Шордо» марий узорым кызытсе илышлан келыштарыме шотышто занятийыштыже лийыныт. Нуно, марий тӱсым кучылтын, моткоч сылне чайгорка, радына, матрёшко-влакым сӧрастареныт. Тылеч посна Светлана видеоконтент-влак шотышто дизайнерлан пашам ышта. Видеоролик-влакым моторын ончыкташ манын, сылне сӱрет-влакым темлымаште моткоч кугу надырым пышта. Видеоконтент-влак шукыштлан келшат, да нуным Интернетыште кажне кечын икмыняр тӱжем еҥ онча. Шукерте огыл Москошто илыше тӱрлызӧ Нина Никонова курыкмарий тӱр нерген лекцийым лудын. Тудо Москошто курыкмарий тӱр дене мастер-класс-влакым эртара. А Светлана Рыбакова нуным кушто да кузе вераҥдыме шотышто туныкта. Театр, фестиваль…  Лишыл жапыште иммерсивный марий театр пашам ышташ тӱҥалеш. Тудын икымше выступленийже 14 декабрьыште Москосо Национальность-влак пӧртыштӧ лиеш. Ты театрым «Калык шынык» (эксперимент) манын лӱмденыт. «Ялыште кече» спектакльыште рольым модшо да залыште шинчыше еҥ-влак олыкмарий, курыкмарий да эрвелмарий сем-влак почеш пырля кушташ тӱҥалыт, тидыжак иммерсивный манмым ончыкта. Спектакльын режиссёржо – Алексей Рыбаков, хореограф-постановщикше – Элина Кольцова.  1 декабрьыште Москошто Йылме-влакын фестивальышт лийын. Тушто нине активист-влак калыкна, шочмо тӱвырана нерген оҥайын каласкаленыт. Тӱрлӧ йылме дене мутланыше еҥ-влак марий шомак-влакым пален налыныт. «Кажне йылмылан посна аудиторийым ойыреныт, – ойла Алексей Рыбаков. – Ме еҥ-влаклан «Уш каен» модышым ончыктенна. Йоча-влаклан марий йылмым тунемаш кызыт тыглай лекций да книга келшен огыт тол, сандене ме видеом, модыш-влакым темлена».  А таче, 6 декабрьыште, адакат мероприятий! Нина Щербакован вуйлатымыж почеш кумылан еҥ-влак команмелнам кӱэшташ тунемыт. Икманаш, «МОСКО МАРИЙ ТӰВЫРА РӰДЕР» проектым шуктышо еҥ-влак кажне арнян иквереш погынат, да марий шӱлышан еҥ-влаклан тӱрлӧ мероприятийым эртарат. Марий еҥ марла ойлен, куштен, мурен моштышаш. Погынышо-влак калыкна нерген шкешт утларак пален налыт да икте-весыштлан каласкалат. Проект почеш пашам шуктышо команде марий тӱвыраште вес йӧн-влакым кучылтеш, Марий кундемыште илыше еҥ-влаклан у опытым темла. Тидыже сай паша огыл мо? Тугеже ончыко, пагалыме-влак! blog lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кушкыжмын У Торъял районыш командировкыш мийышна. Пасу паша кузе кайыме нерген статьялан фотографийым ышташ кӱлешат, Шӱвылак ял мучашке миен толаш темлышт. Пеш кудалына, ончена: корным ыштат! Паледа, тидым ужын, тушто илыше да тудын гоч вес яллашке кудалыштше-влак верч моткочак куанышым! Вет объездной манме корно гыч Шӱвылакыш савырнымеке, тудо тунар чот шӱкшӧ ыле! Паша дене тушто кудал эрташ кӱлмӧ годым, очыни, моткочак шуко еҥ семын мыят, ом шылте, «тыште корныжым кунам тӧрлатат гын?» манын, семынем ик гана веле шоненам. Пиалеш, чыланыштын тынар чот вучымо тиде куанле тат толын шуын! Кеч верын-верын веле гынат, тӱҥжӧ – корным тӧрлатат да чот лакылан кумдыклашке у асфальтым шарат ыле. Сандене, пасушко миен толмеке, лӱмынак мутым вашталташ чарнен шогалде нигузеат ышна чыте. Тиде вет ты кундемлан моткоч кугу событий дене иктак. – Тыште пашам кӧ вуйлата? – мо кузе ышталтмым ончен шогышо кугу капан, путырак серьезный чуриян самырык пӧръеҥ деч йодым. Тудо вашештыш: – Сергей Викторович Глушков. Вара пӧръеҥ тыште могай организаций пашам ыштыме, моло нерген кӱчыкын каласкалыш: – Корным «Марий Эл Дорстрой» акционер ушемын У Торъялысе филиалже тӧрла. Программе почеш ме чылаже 2500 квадрат метр кумдык корным шотыш кондена. Пашам шочмын кечывал лишан тӱҥалынна да таче мучашлышаш улына. Тыште 12 еҥ тырша. Тиде асфальтым шарыше, корно пашаеҥ, «Каток», «Водовоз» дене ыштыше, икмыняр моло улыт. Мутланен пытарымеке, тудо теве мом каласыш: – Мастер Сергей Викторович Глушковшо мый омыл, а тудо, – мане да асфальтым наҥгайыше трактор гай транспорт дене пашам ыштыше, кабиныште улшо кок пӧръеҥ кокла гыч иктыже велыш ончыктыш! – А мый «Марий Эл Дорстрой» акционер ушемын У Торъялысе филиалжын директоржо улам, – каласыш. Вара ешарыш: – Тудым паша деч лугыч ышташ огыл, тидлан кӧра паша ынже кучалт манын, олмешыже вашештышым. Молан манаш гын, мемнан кажне минутшо шерге. «Тыгай молодец!» – тудын тиде умылтарымашыжым колыштын, семынем шоналтышым веле огыл, шканжак каласаш кумылем лекте: – Могай Те молодец улыда! Ончыко ончен моштеда да кажне татым аныкледа! Эсогыл тевыс тыге чояланеда… Вара чеверласыме годым ешарышым: – Тольык Сергей Глушковшылан олмешыже мутланымыда нерген каласаш ида мондо. Уке гын ме шоячыш лектына. – Каласем, – шыргыжалын вашештыш вуйлатыше. Кушкыжмынак корным тӧрлатен шуктышаш улыт манын ойлышт гын, тугеже ты кундемысе калык ынде тиде кумдыкышто ласка-ан кудал эрта!.. Любовь Камалетдинова М.Скобелевын фотожо Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН У пачерыш илаш куснат Медведево район Знаменский посёлкысо Новая уремыште чоҥымо 35 пачеран у пӧртын 22 пачерышкыже илаш пуреныт. Чылаже 89 еҥ пӧртсийым лудаш… УВЕР ЙОГЫН Марий Эл — ӧрдыж еҥлан кумылан вел Молодёжный политике, спорт да туризм министерствын увертарымыж почеш, 21 мартыште Марий Элыште тенийсе турист сезон почылтын. Икымше кугу мероприятий лудаш… УВЕР ЙОГЫН Калыкнан илышыжым шергалше савыктыш 2-3 ноябрьыште Марий форумын шыже сессийже эртен. Тушко Башкортостан, Татарстан, Удмурт республикла, Угарман, Киров кундемла гыч марий НКА-влакын еҥышт, лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Тиде 30 ий ончыч лийын. Тунам 20 ийым теменам ыле. Саша качымарием дене кок ий келшенна. Весела, поро шинчаончалтышан рвезе. Кеҥеж каныш. Ик кастене омым ужам. Надя йолташ ӱдыремын пӧртӧнчылныжӧ шогем. Кас каваште шӱдыр шотлен пытарыдыме. Ваштарешем – у тылзе. Тудым ончен, кужу ӱппунемым шерын шогем. Пӧрт омсам Надя почеш да ош туфльым шуя. «Чиен, висен ончал» , – манеш. Туфльыжо моткоч мотор. «Мый тудым висыде налам», – манам. Туфльым кидышкем кучем, оҥ пеленем ӧндалам. Чонемлан тыгай ласка лиеш. Вес кечын омем нерген ковамлан ойлышым. Тудо омем тогедаш пиже. – У тылзе – у каче, ӱппунем – кужу корно. Уныкам, тый, товатат, вашке марлан лектат, – мане. – Ковай, мый Сашам йӧратем, тетла вес качым ом вучо, – шыргыжал каласышым. Кастене Надя йолташ ӱдырем деке шочмо кечышкыже кайышым. Тушко утларакшым мемнан ялысе ӱдыр-рвезе-влак погыненыт ыле. Коклаште ик палыдыме рвезе шинчамлан перныш. Кужу капан, кудыр ӱпан, шоптыр гай шем шинчан. Тиде Виталий улмаш. Тудо Надян изаж дене пырля армийыште служитлен. Шкеже тора кундем гыч лийын. Марий Элым ужаш шонен толын. Кас пеш веселан эртен. Мыят Виталийын шинчашкыже перненам. Рвезе мыйын нерген иктым-весым йодыштын. А пайрем деч вара мӧҥгӧ марте ужатен. Витя мылам ушан-шотан, тыматле рвезыла чучын. Тудын пелен ала-молан моткоч оҥай да весела лийын. Тыге ме ик арня вашлийынна. Вара Витя мӧҥгыжӧ каяш тарваныш. Пытартыш кастене мыйым пырля каяш йодо. Ӱдырлан тыге каяш намыс манын ойленам. Вет ме тунам ик арня веле палыме лийынна. Тыге Виталий мӧҥгыжӧ шкет кудалын. Ик тылзе гыч ача-авам деке мыйым йӱкташ толын. Мый марлан лекташ келшенам. Изирак сӱаным ыштенна да пелашем деке Дальний Востокыш кудалынна. Тушто 15 ий утла иленна. Вара шочмо Марий Элышкем илаш пӧртылынна. Теве тыге ковамын ойлымыжо шукталтын. Валентина. Йошкар-Ола. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Теле тылзын 21 кечынже Йошкар-Олаште «ВийАр» самырыктукым мер ушем 10 ияш лӱмгечыжым пайрем кас дене палемда. Программыште Сергей Пакеев, Алена Яковлева, Марина Садова, Людмила Федорова, Сания Рамай, «Кна вел» ансамбль да молат улыт. Мероприятийым Алена Иванова вӱда. Пайрем кас В.И. Ленин лӱмеш тӱвыра полатыште 18 шагатлан тӱҥалеш. Билетын акше 200-250 теҥге. «Ушнымаште — кугу вий. Лач тыгай шонымаш дене 10 ий ончыч «ВийАр»ушем шочын. Ик поро кугу ешышке самырыкшат, кугыракшат чумыргеныт, пырля пашам виктарен шогат. Кугу шижмаш чылаштым авалтен — шочмо калыкнан чапшым кӱшнӧ кучаш, лывырге йылмынам вияҥдаш, тӱвыра поянлыкнам арален кодаш, кугезына-влакын йӱлаштым саклаш. Йолташна-влакым алал кумылын пайремыштына вучена!» — воза Алена Иванова «КонтактЫште». MariUver Share this: Twitter Facebook Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 2 комментария Filed under Увер-влак Tagged as ВийАр, самырыктукым ← МЭТР-ын марла уверже, 03.12.2018 ий Марий ТВ-ын фондшо гыч → 2 responses to “«ВийАр» лӱмгече концертышкыже ӱжеш” MariUver 06.12.2018 в 19:31 «ВийАрын» историйжым MariUver сайтыште улшо увер да артикль-влак (статья-влак) негызешат шымлаш лиеш. Лу ий жапыште чылаже рушла ужашыште гына 80 наре публикацийым ыштыме, ушемын шочмо ийже гыч тӱҥалын. Тӱҥалтыш тыште

Медик-шамыч тыгай ситыдымашлан диагнозым уже шынденыт, тудым кугыеҥын вучыдымын колымо синдромжо манын лӱмденыт. Тугеже… у эпидемий нерген мутым лукташ ала кӱлешак? Медициныште – у диагноз Миллион дене еҥын кумирже мурызо Юрий Шатуновын трукышто колымыжо шукынам чот ӧрыктарыш. Медик-шамычын увертарымышт почеш, 48 ияш артист пӱсӧ шӱм черлан кӧра илыш гыч икмыняр минутышто каен. Кызыт поснак касвел эллаште врач-шамыч эсогыл 40 ияш марте ийготан еҥ-влакын вучыдымын да медицине велым умылтараш лийдымын колымышт шотышто чот ӧрмалгымышт нерген шылтыде ойлат. Кугыеҥын вучыдымын колымо синдромжо, вес семынже, SADS – Sudden arrhythmic death syndrome. У явленийлан тыгай лӱмым самырык да таза еҥ-влакын жап шуде, трукышто, тыгак тӱжвач ончалмаште амал деч посна колымыштым шотыш налын пуымо. Шӱмым локтылшо кум амал Кугыеҥын вучыдымын колымо синдромжо поснак у коронавирус инфекцийын пандемийже озаланыме пагытыште палдырнаш тӱҥалын, но врач-шамычын мутышт почеш, ковид азапын икымше амалжылан огеш шотлалт, тудо, очыни, шӱкалтышым гына ышта. Ынде медик-влак SADS диагнозым колышын капшым пӱчкедыме годым айдемын илыш гыч кайыме амалжым рашемден кертдыме годым шындат. Икте гына раш – шӱм ала-могай татыште шогалын, но лачшымак молан – йодыш кызытеш вашмут деч посна кодеш. Австралийысе Тӱшка практике врач-влакын королевский колледжыштын уверже почеш, SADS чӱчкыдынжӧ 40 ияш марте ийготан еҥ-шамыч дене лиеш. Тыгодым азапыш тӱрлӧ тазалыкан, физический форман да илыш-йӱлан кажне еҥ логалын кертеш. Мутлан, Дублин гыч 31 ияш Кэтрин Кин кок йолташыж дене пырля ик пӧртыштӧ илен. У коронавирус инфекцийын пандемийжылан кӧра нуно чыланат мӧҥгӧ гыч пашам ыштеныт, сандене Кэтринын эрдене пӧлемже гыч столовыйыш кочкаш волыдымыжым иктат шотыш налын огыл. Кок йолташ кечывал лишан чайым йӱаш волен, но Кэтрин адакат толын огыл. Тунам нуно телефонышкыжо «Чайым йӱаш воло» уверым колтеныт. Вашмутым вучен шуктен огытылат, пӧлемышкыже тӱкалтен пуреныт – Кэтрин вакшышыште мален. Иктыже, помыжалтараш манын, вачыж гыч рӱзалтен да, ӱдырын йӱкшен кӱэмалтше капшым шижын, лӱдмыж дене кычкырал колтен… Патологоанатом-шамычын рашемдымышт почеш, ӱдыр малымыж годым колен. А Кэтрин илыме пытартыш кечыж марте чылт тазалан шотлалтын, спорт дене пеҥгыде кылым кучен, кече еда 10000 ошкылым ыштен. Вуйуш кая, шӧн шупшеш… SADS-ым тудланак синдром манын лӱмденыт – тудо кеч-кӧмат кенеташте авалтен кертеш. Туге гынат, SADS Foundation американ фонд увертарен: ӱмаште США-ште вучыдымын колышо 4000 еҥ гыч пеле утлажын кок ситыдымаш гыч иктыже лийын: — физический упражненийым ыштыме, аздаралтме але лӱдмӧ годым вуйушым йомдареныт але шӧн шупшмылан вӱйым шийыныт; — лишыл родо-влак (ача-ава, иза-шольо, ака-шӱжар, шочшо) кокла гыч ала-кудыжо трукышто да умылтараш лийдымын колен. А Австралийысе Тӱшка практике врач-влакын королевский колледжыштын (RACGP) уверже почеш, SADS-ын утларак кумдан шарлыше состоянийжылан генетический аритмийын, шӱм тахикардийын да молын синдромышт шотлалтеш – тыгодым шӱмын системыже кенеташте кӱлеш семын пашам ыштымым чарна. «Ме трукышто да умылтараш лийдымын колымо амалын кугурак ужашыже айдемын генетический факторжо денат кылдалтын манын шонена. Сандене родо-тукым гыч иктажшын трукышто колымыжо врач-шамычлан вучыдымо лийын гын, кодшо лишыл еҥже-шамычлан кардиолог дене тергалташ да эскералташ темлена», – манеш Австралийысе Бейкер лӱмеш Шӱм да диабет институтын докторжо Элизабет Паратц. Оҥышто корштымо, шӱлыш петырныме але эсогыл спорт ошкылмаш годым моло дене иктӧр каен кертдыме годымат врачын консультацийышкыже логалаш тыршыман, молан манаш гын палемдыме ситыдымаш-влак шӱмын черланымыж дене кылдалтын кертыт. Тидым палемдыме органым ЭКГ, УЗИ, МРТ да моло йӧн дене терген рашемдаш лиеш. SADS деч аралалташлан медик-шамыч кызытеш тидым гына темлен кертыт. А эше азаплан тамак ден арака, физический ден эмоциональный нагрузко, вӱргорно давлений, вӱрысӧ сакыр ден холестерин амалым ыштен сеҥат. Кардиолог Элизабет Паратцын ойлымыж почеш, тиде синдром кызытеш умылтарыде кодеш. «Ме раш палена, тиде ны наркотик, ны шкем шке пытарымаш, ны травме, эсогыл шӱм приступ огытыл», – манеш тудо. Калык шӱмын приступшо (миокардын инфарктше) ден шӱмын шогалмыжым чӱчкыдын луга. Нине йӧршын кок тӱрлӧ случай-влак улыт: приступ годым шӱмысӧ вӱргорно петырналтеш, а шӱм тиде органын ала-могай татыште пашам ышташ чарнымыж годым шогалеш. Шагат семын – шолтка-шолтка да кенета шогалеш. Айдеме шӱмын приступшылан кӧра колен гын, капшым пӱчкедыме годым вӱрчуҥгам ужаш лиеш, а SADS деч вара шӱм тичмаш да азапыш логалдыме кодеш. «Айсбергын вуйжо гына» У Зеландий гыч 30 ияш Пиата Таухарен солярийыште трукышто колымыж деч вара Австралийыште SADS-ын регистржым ышташ тӱҥалыныт – элыште икымшым да тӱнямбалне икмынярымшым гына. Тудо вашкеполышым пуышо службо, эмлымвер да суд-медицине эскпертизе-влакын уверлаштым иктыш ушен. Австралийын 6,681 миллион еҥ илыман Виктория штатыштыже талук еда 50 ияш марте ийготан 750 наре граждан шӱмын трукышто шогалмыжлан кӧра кола. Колышо кап-влакым палынак кумдан шымлыме да тичмашнек пӱчкедыме деч варат 100 наре але утларакат еҥын колымо амалже огеш рашемдалт. Теве тидын денак вучыдымын колымо синдромын феноменже кылдалтын. SADS чӱчкыдынжӧ – 90 процент случайыште – эмлымвер деч ӧрдыжтӧ лиеда. Чылажат тунар писын лийын кая – айдеме эсогыл «вашкеполышым» ӱжыктен огеш шукто. «Врач-влак тиде ситыдымашын шарлен толмыжым кӱлеш семын огыт акле, шонем. Ме айсбергын вуйжым гына ужына манын лӱдам», – самырык-влакын амал деч посна гаяк колымо ситуацийштым иктешла доктор Элизабет Паратц. Утарен кодаш лиеш мо? Клинике велым колышо айдемым угыч ылыжташ моткоч неле. Тидым эмлымверыште реанимационный полышым грамотно пуэн гына ышташ лиеш, да тунамжат ӱшан пеш изи. Палемдыме ситыдымашын чотшым иземдаш манын, школлаште, спортзаллаште, сатулымо рӱдерлаште, эсогыл уремлаште чыла еҥ пайдаланен кертме автоматизироватлыме дефибрилляторым вераҥдаш кӱлеш. Лач тудо азапыш логалше шуко еҥлан полшен кертеш. Приступ тӱҥалме деч вара икымше 3-5 минутышто дефибрилляций полшымо дене шӱмын пашажым нормыш кондаш лиеш. Тыгай медицине прибор уке гын, айдемым колымо деч утарен кодаш нимогай ӱшан уке гаяк. Лаштыкым М.ИВАНОВА ямдылен. Фотом интернет гыч налме Tagged молодые, приступ, сердце, смерть Лудаш темлена: СПОРТ ТАЗАЛЫК Чолгалык Артист огытыл, но куштат, мурат Артист огытыл, но куштат, мурат Тунемше-влакын кеҥеж каникул тӱҥалын. А спортсмен-шамычын – шокшо тургым. Я ик вид дене, я лудаш… ТАЗАЛЫК Шке семын эмлалташ лӱдыкшӧ 13 августышто Марий Элын Тазалыкым аралыме министерствыштыже республикысе СМИ-н журналистше-влаклан брифинг эртен. Тудын тӱҥ темыже адакат коронавирус дене лудаш… ТАЗАЛЫК Эше ик ФАП лиеш 2019 ий мучаш марте Марий Элыште эше ик фельдшер-акушер пунктым чоҥен шуктышаш улыт. Республикысе медицине организацийлам вуйлатыше, страховой организацийлан лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

2019 ийыште Морко район Унчо селаште ятыр мероприятийым эртарыме нерген возенна ыле. 10 мартыште ты селаште, финн-угор тӱвыран рӱдӧ верыштыже, кокымшо кугу марий пайрем — Ӱярня — лие. Шорыкйол пайремлан йӱштӧ игече шоген гын, Ӱярнялан кечан лийын. Вет кугезына-влакат ойленыт: «Ӱярня пайрем жапыште йӱштӧ мунчалта». Ты пагытыште пӱртӱс шошо велышке тайна. Шошым вашлийме пайремыш республикынан тӱрлӧ верже гыч 600 наре еҥ миен. Шукышт Унчо селам икымше гана ужыныт да тыгай йӧным пуымылан йывыртеныт, тауштеныт. Мӱндыр уна-влак коклаште Сыктывкар гыч «Войвывса лэбач» («Йӱдвел кайык») ансамбль лийын. Тудын участницыже-влак Коми Республикысе культур колледжыште тунемыт. Нуно марий йӱла дене палыме лийыныт, марий кочкышым, мелнам тамлен онченыт. Коллективым вуйлатыше Елена Матвееван мутшо почеш, ӱдыр-влаклан палыш путырак келшен. Каласыман: коми-влакын Ӱярня пайремышт Сысольский район Визинга селаште гына аралалт кодын. Тыгодым имне дене кудалыштыт, курык гыч мунчалтат да, писынрак шошо толжо манын, ийым шулыктымо йӱлам шуктат. Коми самырык ӱдыр-влак Марий кундемыш икымше гана толыныт да угыч ӱжса манын ойленыт. Эн ончыч пайремыш погынышо-влаклан Унчо тӱвыра пӧртыштӧ «Киндым авызлымаш» йӱла ончыкталтын. Тӱҥ карт Александр Таныгин дене пырля тӱрлӧ район гыч юмынйӱла ушемын районласе общинылажын онаеҥже-влак сценыш лектын шогалыныт. Александр Иванович кумалтыш мутым ойлен, вара онаеҥ-влак кидыш мелна кышылым, моло марий кочкышым авызленыт, сцене гыч волен, погынышо калыклан тамлен ончаш темленыт. Кочкышым Унчо селасе ӱдырамаш-влак кӱэштыныт, сандене варажым нунак уна-влакым сийленыт. Ӱярня пайремым Марий тӱвыра рӱдерын пашаеҥже-влак эртареныт да тӱрлӧ номер дене келыштареныт, мелнам лугымым, коҥгаште кӱэштмым ончыктышо куштымашым ончыктеныт, торжественный ужашымат, «Марий касымат» вӱденыт, сценышке тӱрлӧ коллектив-влакым оҥайын ӱжыныт. Ты гана пайремым сӧрастараш Советский районысо Ӱшнур школ коллективын, Шернур район Койсола, Марий Турек район Сысоево, Параньга район Матародо тӱвыра пӧрт-влакын ансамбльышт толыныт ыле. Тыгак Унчо, Шлань, Шап Унчо вате-влак ӧрдыжеш кодын огытыл, сценыш лектын муреныт, калыкым веселитленыт. Ончычсо семынак пайремлан ямым мужыр имне пуртен. Шем мыжеран, волгыдо тӱсан шовычым пидын толшо вате-влак, йоча ден уна-шамыч дене пырля кычкыме имне терыш шинчын, ял мучко кудал эртеныт. Куанен модмо, юарлыме, воштылмо, кычкырлыме да моло весела, йӱк-йӱанат курык гыч торашке шергылтын. Варажым еҥ-влак ты тер да издер денат, ӱярнявараш мужыр дене шогалын курык гыч воленыт, ватрушко денат мунчалтеныт. Икманаш, кӧ мо дене шотым муын. Ты йӱлам марий калык капкыллан куштылгылыкым пуа манын ӱшан дене шукта. А йоча площадкыштыже могай весела ыле! Тӱҥалтыште йоча-влак кок командылан пайлалтын модыныт, лумчумыркам кышкылтыныт, йыдалым поген налын модыныт, йыр шогалын муреныт. Варажым изижге-кугужге весела таҥасымашке ушненыт, салмавондыш мелнам пыштен, вӱдвараш мешакым сакалтен ӱчашеныт, кандырам шупшыныт… Уремыште мо ышталтмым кугу капан лийын ончалашат йӧн ыле – кок кужу варашке йоллан пу пашкарым келыштарыме, тушан тошкалын, кӱзен шогалат да торашке ужат! Варажым Марий кас да мелна конкурс эртаралтыч. Тушто коллектив-влак шке мастарлыкыштым ончыктеныт. Тӱрлӧ районын марий семже почеш капкылым лывыртымаш путырак сылнын лектын. Погынышо еҥ-влак шыве-шыве мутланен, южгунамже муралтен колтен, икте-весе ӱмбак ончалын, тавалтен колтеныт. А вара мелна конкурсым иктешленыт. Озавате-шамыч команмелнам, шемшыдаҥ, шӱльӧ, тыглай да моло тӱрлӧ коҥга мелнам кӱэшташ мастар улыт. Марий вате-влакын мӧҥгышт гыч кӱэшт кондымо пушланыше, вужгата мелнаштым ятыр еҥ тамлен ончен кертын. Эн тутло мелналан Звенигово район Ташнур тӱвыра пӧрт пеленысе ансамбльыш коштшо ӱдырамаш-влакын кӱэштме сийыштым шотлышт. Кокымшо верыште Морко район Унчо этнокультурный комплексыште тыршыше пашаеҥ-влак лийыч, а кумшо вер — Унчысо «Порсын кумыл» тӱрлымӧ студийын. «Мамык мелна» номинаций дене пӧлекым Морко район Шлань гыч Л.Григорьевалан кучыктышт, «Марий йӱлам аралымылан» номинацийыште – С.Хмелёвалан (Унчо). «Эн мӱндыр вер гыч кондымо мелна» номинаций дене Марий Турек район Сысоево гыч В.Малковам саламлышт, «Кызытсе жаплан келыштаралтше мелна» номинаций дене – Унчо ял шотан илемын ватыже-влакым. Спецпризат Унчо кундемысе «Ӱжара» ансамбльлан логале. Кастене Унчо тӱвыра пӧртыштӧ дискотеке лийын. А тыште илыше-влак мураш-кушташат йӧратат, пайремымат эртарен моштат, пашамат ыштат. Кечывалым марий муро почешат чылан гаяк тавалтеныт. Икманаш, пайрем еҥ-влак чоныш куан шӱлышым пуртен. Ӱярня — йор-йор, мелна — чыж-чыж, у шурно сай лектышан, илышна пиалан лийже! Эльвира Монахова (Йошкар-Ола гыч пайремым ончаш мийыше): — Курык гыч мунчалтен волымек, изи годсо жапем шарналтышым да шӱм-чонемат йывыртыш. Кужэҥер район Лаждӱр кундемыште кочамын имньымп ончен. Терже куштылгырак лийын, сандене ме, йоча-влак, шке шӱкен кертынна, тушко олымым пыштенна да шошо вӱдшор кайымеш мунчалтенна. Лаждӱр корным нӧлтымӧ деч вара саде корем гыч ынде от мунчалте. Олма почиҥга воктене курык лийын. Ме шуко жапнам тушто эртаренна. lenta photo top uncho-2019 У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Чумыр марий калык шке уста йылмызыжым йомдарыме дене чамана. Ага тылзын 14 кечынже Советский районын эргыже, филологий шанче кандидат да доктор, профессор Анатолий Николаевич Куклинын шӱмжӧ вучыдымын кырымым чарнен. Тудлан 68 ий ыле. Анатолий Николаевич 1948 ий 23 пургыжышто Советский районысо Шӱргыйымал ялыште шочын-кушкын. Ӱшнӱр школым тунем пытарымек, шинчымашым умбакыже погаш Оршанке педучилищыш тӱҥалтыш школышто туныктышылан тунемаш пурен. Варажым, тунем лекмек, Совет армий радамыште служитлен. 1971 ийыште Н.К. Крупская лӱмеш Марий пединститутыш шинчымашыжым нӧлташ пурен. 1976 ийын историй да филологий факультетысе руш йылме да литератур, марий йылме да литератур отделенийым тунем лектын. Институтым тунем пытарымек, икмыняр жап В.М. Васильев лӱмеш йылмым, литературым да историйым научно шымлыше Марий институтышто ыштен. 1978 ийыште Тарту университетыште аспирантурыш тунемаш пурен. Тунемме жапыште йылмышанчыште эше шымлыдыме але шагал шымлыме йодыш-влакым рашемдаш тыршен. 1998 ийыште А.Н. Куклин филологий шанче доктор лӱмым сулен налын. 2008 ий гыч Финно-угроведений институтын директоржо лийын. Анатолий Николаевич Куклин дене чеверласымаш 16 аган 10 шагатат 30 минутлан Марий кугыжаныш университетын «П» корпус ончылныжо лиеш. «Кидшер» интернет-журналын коллективше родо-тукымжылан, пелашыж ден шочшыжлан, Марий кугыжаныш университетын ешыжлан келге чаманымашым ойла. Йолташ-влаклан палдараш Шонымашым ешараш Отменить ответ Имя * Email * Комментарий Δ Тыгак тыланда келшен кертеш Кечышот. 28 ноябрь (кылме) Мо дене тиде кече шарнымашеш кодын? Могай лӱмлӧ еҥ шочмо кечыжым палемда? Тидын нерген «Кидшер» интернет-журналын материалыштыже. Кечышот. 27 ноябрь (кылме) Мо дене тиде кече шарнымашеш кодын? Могай лӱмлӧ еҥ шочмо кечыжым палемда? Тидын нерген «Кидшер» интернет-журналын материалыштыже. Кечышот. 26 ноябрь (кылме) Мо дене тиде кече шарнымашеш кодын? Могай лӱмлӧ еҥ шочмо кечыжым палемда? Тидын нерген «Кидшер» интернет-журналын материалыштыже. Савыктыш нерген Рекламе Редакций Сайт нерген Проектлан полыш Лийза мемнан дене пырля Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+

Элышкына у коронавирус инфекцийын кудымшо толкынжо лишемме нерген ойлат. Тидымак шотыш налын, Россий Федерацийынат, Марий Элынат Тазалык аралтыш министерствышт калыкым тиде шучко чер дене нелын черланыме деч прививкым ыштыкташ да ревакцинироватлалташ ÿжыт, молан манаш гын тÿшка иммунитет шошо тÿҥалтышсе жап деч палынак лушкен. Шукерте огыл Марий Элыш у коронавирус инфекций дене черланыме деч 358 упаковко «Эвушелд» препаратым кондымо. Тудым Россий Федераций кумдыкышто COVID-19 дене инфицироватлалтме деч тений январь гыч кучылташ темлыме. – «Эвушелд» препарат у коронавирус инфекций дене черланыше-шамыч коклаш логалме деч ончыч кучылталтеш, – каласкала регионын тазалык аралтыш министржын алмаштышыже Юлиана Зейтулаева (снимкыште). – Препарат COVID-19 дене черланыдыме, тыгак инфицироватлалтше еҥ дене кылым кучыдымо 12 ияш деч кугурак ийготан пациент-шамычлан палемдалтын. Рашемденрак каласаш гын, тиде средстве дене огыт эмлалт, а черланыме деч аралалтыт. «Эвушелдым» инфекциян огыл неле хронический чер дене орланымылан кöра пациентлан у коронавирус инфекций деч аралыше моло вакцине дене прививкым ыштыкташ чарыме годым кучылташ лиеш. Препарат чыла еҥлан келшен огеш тол. Тудын айдеме организмлан пайдале улмыжым але удам ыштен кертмыжым аклышашлан пациент-шамычлан участковый терапевт але черым эмлыше профильный врач деке каяш кÿлеш. Препаратын, организмлан зияным ыштыде, у коронавирус инфекций деч арален кертмыжым рашемдымеке, врач пациентлан направленийым пуа – «Эвушелдым» кечывалым але сутка мучко пашам ыштыше стационарлаште веле шындат, молан манаш гын процедур деч вара айдемын шкем кузе шижмыжым медицине велым эскераш кÿлеш. М.ИВАНОВА Фотом Марий Элын Тазалык аралтыш министерствыжын сайтше гыч налме Tagged вакцина, ковид Лудаш темлена: COVID-19 Тургыжланаш амал… Марий Элыште у коронавирус инфекций дене кылдалтше сӱрет ончычсо семынак начар. Больницылашке эмлалташ пыштыме черле-влакын чотышт огеш изем, мӧҥгешла, лудаш… COVID-19 Эше 55 верым ойыреныт Марий Элыште у коронавирус инфекций дене кылдалтше сӱрет ончычсо семынак моткоч начар. Регионысо эпидситуацийым шотыш налын, 7 октябрьыште Козьмодемьянск лудаш… COVID-19 Мом ончыкта – вашешташ неле У коронавирус инфекцийын омикрон штаммже иканаште шуко еҥым, ты шотыштак йоча-влакым авалтен да тазалыкым палынак лунчыртен кертмыж дене лÿдыкшö, лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Шыже толмо дене марий калык кӱсотышко кумалаш лектеш. Марий Юмыйӱлан Марий Эл Республикысе Рӱдӧ Юмыйӱла ушем октябрь-ноябрь тылзылаште тыгай кумалтышышке пагален ӱжеш: 14 октябрьыште Морко районын Сап Унжа ял воктенсе отышто мер кумалтыш; 17 октябрьыште Совесткий район Янгранур отышто мер кумалтыш; 24 октябрьыште Мари-Турек район Арбор ялысе отышто мер кумалтыш; Читать далее → 6 комментариев Filed under Увер-влак 27.09.2010 · 12:12 Эстонийыште калык-влакын кечыштым пайремленыт Эртыше арня пайрем мероприятийлан моткоч поян лийын. Кум эстон олалаште, Таллинн, Тарту да Йыхвиште, 23-шо идымын гыч туналын тӱрлӧ концерт, спектакль, семинар, фото-ончер да тулеч молат эртаралтыныт. Чыла тиде ик пайремлан пӧлеклалтын. Идым тылзын 24-ше кечынже «Эстонийыште илыше калык-влакын кечышт» («День народов Эстонии») эл кӱкшытыштӧ вич ий жап пайремлалтеш. Тиде пайрем эртаралтме вийжым республикын рӱдӧ олаштыже налын. Читать далее →

Нуно Марий Элысе Кугыжаныш пого министерствыште мландым налме шотышто 7780 йодмашым возеныт, тышеч 4682 ешлан участке пуалтын. Тидыже 60,2 процентыш шуэш, а Юл кундем федеральный округысо показатель почеш 8-ше верым айла. 1 июльлан шуко шочшан еш-влак деч выплатым налаш 265 йодмаш пурен. Тудым 2023 ийыште тӱлаш манын, Марий Элысе Финанс министерствыш 66 млн теҥге шотышто йодмашым колтымо. Ты оксам ипотекылан тӱлаш, еш-влаклан сад участкыште пӧртым чоҥаш йӧным ыштыме шотышто Кугыжаныш Погыныш законопроектым темлыме. Тыгак шуко шочшан еш-влаклан ойырымо участкыласе инфраструктур нерген каласыман. Медведево район Пӱкшерме, Загуры, Рябинка яллаште вӱдпуч, корно шотышто кугыжаныш экспертизым ыштыме. Тыште «Жильё» федеральный проектын «Стимул» программышкыже чоҥышаш объект-влакым пуртымо шотышто йодмашым колтымо. Теве Рябинка ялыште газпучым, электротул воштырым шупшмо, 6 меҥге утла корныш тыгыде кӱм шарыме. Йошкар-Ола округыш пурышо Апшакплак ялыштат илаш йӧным саемдат. Тӱрлӧ сетьым шупшаш 226 млн теҥгеаш инвестицийым кучылтмо. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Павасола кыдалаш школышто пытартыш тылзе-влак патриотизм, тыматле койыш-шоктыш, шочмо йылмым йӧратыме шӱлышан паша лектыш дене тӱвыргӧ лийыныт. Тидын нерген «Чолман» газет редакцийыш верысе туныктышо Э. Тамиева увертарыш. Ленинградым блокада деч утарымылан 75 ий темме лӱмеш уло школ дене обелиск воктеке пеледыш аршашым пыштеныт. Визымше классыште тунемше йоча-влак почеламутым лудыныт. «Мый - шымлызе» кружокыш коштшо тунемше-влак «Ленинград дневник» шарнымаш урокым эртареныт. Кудымшо класс йочамыт «Булочныйыш черет» сценкым ямдыленыт. Э. Гараева ден Р. Исламов блокадыште улшо шужен ярныше ӱдыр-эрге-влакын йӧсӧ илышыштым модын ончыктеныт. Ленинград ӱдырым В. Тамиева келыштарен. Кандашымше классыште тунемше А. Никифорова патырлыкым ончыктышо почтальон нерген ойлен. Совет войскам Афганистан гыч лукмылан 30 ий темме лӱмеш февраль кыдалне Патырлык урокым эртарыме. Тунемше-влак Васола ялеш шочын-кушшо воин-интернационалист В. Ванин дене вашлийыныт. Визымше классын тунемшыже-влак класс вуйлатышышт А. Апликаева дене пырля куштымашым ямдыленыт. Кандашымше классын тунемшыже Л. Тамиев «Малая академия» конкурслан ямдылыме шымлыме пашаж дене палдарен. Афган сар корным тудын ачаже Людвик Тамиеват эртен. Ачамландым аралыше-влакын кечышт лӱмеш «А ну, рвезе-шамыч!» конкурсым ямдыленыт. Рвезе-влак турникыште нӧлталалтыныт, винтовка дене лӱйкаленыт, автоматым рончен погеныт, противогазым чиеныт. Школын командыже районысо таҥасымаште лийын. Индешымше классын тунемшыже А. Ахмадиев турникыште нӧлталалтме дене районышто кокымшо верым налын. Кажне класс ӱдыр-влак эрге-шамычым саламленыт. Тӱҥалтыш классын тунемшыже-влак, ачамытым ӱжын, спорт таҥасымаште ӱчашеныт. Йоча-влак ачаштлан шке кид дене ямдылыме открыткым пӧлекленыт. Иктешлыме линейкыште школ директор Л.М. Атналина конкурс ден мероприятийыште тыршыше йоча-влаклан Чап грамотым кучыктен. Калтаса район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Илышыш пурышо тӱрлӧ у йӧн усталык пашамат у семын виктараш полша. Кызыт сӱретче я сӱретлаш йӧратыше-шамыч чон кумылыштым радына да чия полшымо дене веле огыл, тыгак цифровой йӧн денат почын пуэн кертыт. Татьяна Антропова изиж годсек сӱретлаш йӧрата, но ойлымыж почеш, тудлан чон йодмо сомылжо эре модмаш семын веле чучын. Профессийымат ӱдыр вес сынаным налын, «Политехник» кӱшыл колледжыште «Технология машиностроения» направлений дене шинчымашым поген. Иктаж кок ий ончыч Таня ик ӱдырын планшетеш ыштыме сӱретше-влакым ужын, тыге сӱретлен ончаш кумылжо лектын. — Тӱҥалтышлан смартфонеш сӱретленам, вара — планшетеш. Икымше «заказ»-влак лекмеке, айпадым (iPad) нальым. Тылеч вара ме тудын дене ик кечыланат огына ойырло, чыла сӱретем ынде тушан шочеш, — каласкалыш Татьяна. Ӱдыр ончыч утларакше портрет-влакым сӱретлен, кызыт тудын цифровой радыналаштыже тӱрлӧ оҥай фоным, янлык але арвер-шамычым ужаш лиеш. Усталык пашаже Таням тыгак вес сомыллан кумылаҥден — кызыт ӱдыр капеш тату сӱретым ыштылаш тунемеш. Фотом да сӱрет-влакым Т.Антропован архивше гыч налме. ВКонтактеTwitterWhatsApp Лудаш темлена Сылнымутышо у еҥ Алёна Яковлева Часы 09.03.2022 09.03.2022 Римма Якаева Морко район Изи Маршан ялеш шочын. Изинекак пӱртӱсым йӧратен, янлык-влакым, кушкылым эскерен. Школ деч вара Озаҥ оласе… чыла лудаш Сылнымутышо у еҥПродолжить Марий комиксым илышыш шыҥдарат Вероника Мустаева Часы 04.04.2022 05.04.2022 Шарнем, изирак улмо годым шке ялысе книгагудыш миен, йоча журналым лаштыклаш йӧратем ыле. Комикс ужаш поснак келшен. Кугурак лиймеке,… чыла лудаш Марий комиксым илышыш шыҥдаратПродолжить Корно… Унагудо Часы 06.07.2022 12.07.2022 Автор – Виктория Матвеева. Самырык пагытын сӧралже – ончылно улшо кугу тӱня, кумда корно. Ача-ава суртым коден, ме олалашке… чыла лудаш Корно…Продолжить «Вургемнам ончен, калыкна дене кугешнем» Надежда Моисеева Часы 10.04.2022 10.04.2022 Роза Андреева – Урал марий-влак коклаште палыме кидмастар. Тудо марий тувыр, сӧрастарыш-влакым ямдыла, курчаклан калык вургемым урга, ырес дене… чыла лудаш «Вургемнам ончен, калыкна дене кугешнем»Продолжить Чолга да чулым Зинуш Вероника Мустаева Часы 20.07.2022 19.07.2022 Пытартыш жапыште тӱрлӧ районлаште эртаралтше спорт таҥасымаш фотошто эре ик палыме чурийым ужам. Тиде Морко район Унчо ӱдыр –… чыла лудаш Чолга да чулым ЗинушПродолжить Олимпиада-Липа Надежда Моисеева Часы 17.05.2022 17.05.2022 Шошым лум шулен пыта веле, ял помыжалтеш. Трактор-влак шошо агалан ямдылалтыт, пасулаште мӱгырен кудалыштыт. Еҥ-шамыч кудывечыштым, уремым шӱк деч…

Шукерте огыл Валериан Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институтын (ЙСИШМИ) пашаеҥже-влак Татарстан Республик марий-влак деке экспедиций дене миен толыныт. Читать далее → Оставьте комментарий Filed under Видео, Увер-влак Tagged as Суас кундем, Татарстан, марий-влак, шымлымаш, экспедиций 07.01.2021 · 21:37 «Марий ушем» У ийым у кумыл дене тӱҥалын але «Шахмат – йолташ-влакын модышышт» 2021 ий мо дене ойыртемалташ тӱҥалеш да историеш кодеш – тиде ончыкылык сомыл, идалык мучко шуктен шогымо паша. Санденак марий мер пашаеҥ-влак ий тӱҥалтыштак чолгалыкым ончыкташ вашкат. Эн ончыч «Марий ушем» шке паша сомылжо дене ойыртемалте. Читать далее → 5 комментариев Filed under Артикль-влак Tagged as Марий ушем, Набережные Челны, Татарстан, Чалла, марий мер толкын 25.08.2009 · 20:05 Татар кундем гыч чолга марий рвезе (ВИДЕО) Шке ийготанже-влак коклаште тудо лидер. Но тиде ойлымо мут гына огыл. Тудо – самырык да кугу вий-куатан. Сюжетын талешкыже – пошкудо Татарстан Республикысе Кна вел гыч Роман Назыров. Роман моткоч марий шÿлышан рвезе. Марла мурен-кушташат ура чонан. Самырык чолга рвезе дене «Марий Эл ТВ»-н корреспондентше вашлийын:

Владимир Александрович Баль Чебоксар олаште шочын-кушкын. Индешымше классыште тунеммыж годымак парашют дене икымше гана тӧрштен. Чылаже тудо 2650 гана парашют дене волен. 2011 годсек ДОСААФ пелен Йошкар-Оласе кычалше-утарыше да парашютно-десантный службын вуйлатышыжлан пашам ышта. ИКЫМШЕ ГАНА… «Изи годым шукын лётчик але космонавт лияш шонат. Мыйынат лётчик лияш шонымаш лийын. Чебоксар олаште аэродром уло. Тушто самолёт-влакын чоҥештымыштым шуко гана онченам. Кугурак лиймеке, справочникыште аэродромын адресшым да телефон номержым муынам. Но идалыклан вараш кодынам улмаш. Тунам курсант-лётчикым погеныт. Тошкалтыш дене волымем годым уверым ужынам: «Парашютист-влакым погена». Тылзе гыч тиде увертарымаш почеш уэш толынам. Зал тич калык. Тергымаш лийын, физподготовкым сдатленна: 12 гана турникыште капым нӧлталман ыле. Толшо еҥ-влак кокла гыч пелыже отборым эртен огыл. А мый ты группыш логалынам, кавам ÿмырешлан йӧратен шынденам», – шарналтыш В.Баль. Занятий-влак кок тылзе арняште 2-3 гана лийыныт. Тушто парашют-влакым погаш тунемыныт, теорийым кÿжгӧ тетрадеш возеныт, парашютын кузе ышталтмыжым шымленыт. Икымше гана каваште нуно шке погымо парашютышт дене тӧрштеныт. Тыге 1986 ий 31 январьыште Владимир Александрович икымше гана парашют дене волен. Тылеч вара эше кок гана тӧрштен. Тунам нормо почеш кум гана волаш кÿлын. «Икымше гана тӧрштымӧ годым нимом шижын, умылен от шукто. Кокымшо гана эсогыл изиш лÿдмашан. Тунам тый кузе да мо лийшашым палет», – каласыш парашютист. Ик жап гыч парашютный спортыш еҥ-влакым погаш тÿҥалыныт. Туштат шкешотан шокте гоч эртыман улмаш. Подтягиваний деч посна 3 км кроссым куржман, парашют дене волымо годым цельыш логалман, 100 метр кужытым писын ийман да изи калибран винтовко дене лÿйкалыман. Чыла нине тергымашым эртен, В.Баль тиде тÿшкаш логалын. Школым тунем пытарымеке, спортсмен Чебоксар оласе хлобчато-бумажный комбинатыште пашам ыштен. Яра жапыште тыгак авиаспорт дене заниматлен. А вара армийыш налыныт. Ондак Литваште учебкыште лийын, умбакыже Прибалтикыште 37-ше штурмовой-десантный бригадыште служитлен. Кок ий жапыште вертолёт да самолёт гыч парашют дене ятыр гана волен. А служитлаш толмо жаплан Владимир Бальын 53 прыжокшо лийын. Армий деч вара уэш комбинатыш пӧртылын. 1990 ийлаште тушеч утарыше службыш каяш шонен пыштен. «Ик палымем дене тудын йолташыж деке унала пуренна. Саде еҥ утарыше водолаз группым пога улмаш. Мыйымат ÿжын. Мыланем тиде оҥайын чучын, сандене келшенам. Но парашют спортым кудалтен омыл. 2000 ийыште йолташ дене Чебоксарыште драйв-клубым почна. Вара Йошкар-Олаштат еҥ-влакым туныктен, тыгай клубан лийна. Тений клублан 20 ий темын. Шукерте огыл Чебоксар оласе клубын еҥже-влак Баренцево теҥызыш каеныт, а мый пашалан кӧра каен шым керт», – ойла В.Баль. 2001 ийыште Владимир Александрович Йошкар-Олаште авиаклубыш инструкторлан пашаш толын. Туге гынат эше вич ий наре утарыше отрядыштат тыршен. А вара ик жаплан тушеч каен. 2009- 2011 ийлаште авиалесоохраныште пашам ыштен. Чукоткышто, Якутийыште, Красноярскыште лийын. Алмазым лукмо верымат ужын коштын. 2011 ий годсек уэш Марий кундемнан чапшым нӧлта, спортсмен-влакым ямдыла, парашют дене тӧрштылаш кумыланвлакым туныкта. ЕШ В.Бальын ешыже Чебоксар олаште ила. Наталья пелашыже 200 гана парашют дене волен. Кызыт ты сомыл деч кораҥын. Пытартыш гана 2003 ийыште тӧрштен. Кугурак ÿдырышт аптекыште фармацевтлан пашам ышта. Шке жапыштыже тысе аэроклубыштак фельдшерлан пашам ыштен. Тудат парашют дене кок гана тӧрштен. А изирак ÿдырышт педколледжыште тунемеш. Тудлан парашют оҥай огыл, сандене ик ганат волен огыл. Кеч-могай пашам ыштен ончен гынат, Владимир Александрович парашютный спортым нигунам кудалтен огыл. Ойлат, икымше ончалтыш гыч айдемым йӧратен шындаш лиеш. А тудо икымше гана парашют дене волымо годымак кавам йӧратен шынден. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шочмо-кушмо вер кажне еҥлан эн лишыл, йӧратыме. Мый мотор Ӱткустӧ ялыште илем. Кажне сад-пакчаште ужар ломбо, пызле, поланвондо, ирга кушкыт. Ял шеҥгелне верланыше кугу чодыра тудым йӱштӧ мардеж деч арала. Ожно Ош Кочий, Ший Кочий, Пандор, Каныбек, Шуматай, Пикул, Ороспай кугезе кочана-влак ешышт дене яллан тӱҥалтышым пыштеныт. Нунылан чодыра воктенсе вер-шӧр келшен, садлан тиде мландым башкир Ӧткустин деч шӱдӧ теҥгылан налыныт да «Ӱткӱстӧ» манын лӱмденыт. Толшо калык Иткули руш да Байкибаш селасе башкир-влак дене келшен илен. Икте-весылан полшеныт, унала коштыныт. Ӱткӱстыштӧ илыше калык кум йылме дене пеш сайын мутланен моштен. Илыш вашталтын, ял кугемын. 1931-ше ийыште Байкибаш кундемыште колхоз-влакым чумыраш тӱҥалыныт. Тыге Ӱткӱстӧ ялеш «Ӱжара» колхоз шочын. Тудым йорло Акоза Актубинович Актубин вуйлатен, Азинбай Аспаевич Аспаевым бригадирлан шогалтеныт, счетоводлан Бикмас Илтыкаевич Илтыкаевым, ревизорлан Апсалек Ижбулатович Ижбулатовым коденыт. Ончыч колхозыш латкок еҥ гына пурен. Тунам Ӱткӱстӧ ялыште нылле вич пӧрт лийын. Ик гектар гыч коло кандаш центнер наре шурным поген налыныт. Ферме Сокмак ер воктене верланен. Тушто ушкалым, шорыкым, имньым ашненыт. Сар деч вара «Ӱжара» колхозна Артакуль селасе «Мировой Октябрь» колхозыш ушнен. Пытартыш Кугу сарыш Ӱткӱстӧ ял гыч нылле вич еҥ каен, кумло кокытшо йот мландеш вуйжым пыштен, латкум салтак сеҥымаш дене мӧҥгӧ пӧртылын. Нуным ял калык шарнен ила. Огаш эҥерын кӱкшака серешыже обелискым шогалтыме. Тушто Сеҥымаш пайремым эртарена. Ялыште ме кертме семын паша ветеран-влаклан полшена. Коклаштышт тале тракторист, ушкалым лӱштышӧ, сӧснам ончышо, туныктышо-влак улыт. Нуно Чап грамотыштым ончыктат, ожнысо илышышт нерген каласкалат, чайым йӱктат. Ме ветеран-влакым пагалена, мутыштым колыштына. Ялна шуко йочан ешлан поян. Ик тыгай кугу ешеш мый шочынам, икымше йоча улам. Кок шольымат школышто тыршен тунемыт. Авам ден ачам Артакулыш пашаш коштыт, мый сурт пашам ышташ полшем. Ӱткӱстӧ - ныл уреман, кугу да мотор ял. Тыште кум кевыт, йочасад, эмлымвер, школ да клуб улыт. Ял калыкем, Пошкырт кундемыште ила гынат, шочмо йылмыж дене мутлана. Йоча-влак школышто марий йылмым тунемыт, марла мутланат, мурат, куштат. Шке йылмышт деч огыт вожыл. Кажне кечын мемнан ял гыч Караидельыш автобус кудалыштеш. Тушко тӱрлӧ ял гыч шичше руш, марий, татар ик шочшо гай мутланен каят. Черле ден шоҥгылан верым пуат. Ял калык клубышто пайремым пырля эртараш йӧрата. Школышто тунемше-влак концертым ончыктат. Ял йыр ужар олык шарлен, лишнак эҥыжлан, поҥгылан поян кугу чодыра гӱжла. Тушто шошым, кеҥежым кайык муро йоҥгалтеш. Телым мераҥ-влак «унала» толын каят. Пакчаште кышаштым ужаш лиеш. Тыгай сӧрал верыште илена. Шочмо ялем тек моторештеш, тӱзлана. Ял калыкемлан кужу ӱмырым тыланем. Шучко сар нигунам ынже лий! Тӱрлӧ йылме дене мутланыше калык келшен илыже. А. АКУЗИНА, 8-ше класс. Ӱткӱстӧ школ, Караидель район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Кажне еҥ пий дене пашам ыштен кертеш мо? Кинолог могай лийшаш? Нине да моло йодышлан вашмутым А.Васильев дене кутырымеке пален налына. Тудо Россий МВД-н Морко районысо осал-пашам ыштыше-влакым жаплан кучымо изоляторышто (ИВС-ыште) полицейский-кинологлан пашам ышта, полиций сержант. Морко район Кожлаерын шочшыжо изиж годым военный лияш шонен. Садлан школышто физкультур урокыш куанен коштын. 9-ше класс деч вара Марий радиомеханический техникумыш тунемаш пурен, автоэлектрик да механик специальностьлам налын. Техникум деч вара армийыш каен, 779-ше №-ан ракетный полкышто разведчик-пулемётчик лийын. – Армий нерген сайым гына каласен кертам. Чын пӧръеҥ лияш армийыш миен толманак, шонем. Капкыл денат, койыш-шоктыш денат пеҥгыдырак лийынам, тӱняумылымашемат вашталтын, илышымат вес семын ончаш тунемынам, – манеш А.Васильев. Армий деч вара рвезе шке районысо полиций пӧлкаш пашаш пурен. 2020 ий годсек ИВС-ыште полицейский-кинолог. А.Васильевын кызытсе пийже – Магнат лӱман кок ияш немыч овчарке. Пий дене палыме лияш, тудым сайын умылаш пел ий наре жап кӱлын. Магнат шке коллегыжым ик гана пурлынат шуктен. – Магнат пеш тыматле, командым колыштшо. Но палыдыме еҥ деке шыде кумылан. Дрессировко арнялан кок-кум гана лиеш. Тушто Магнат команде-влаклан пеш вашке тунемеш, – ойла А.Васильев. – Кинологын службыжым тыглай профессийлан ом шотло, тиде призваний манын кертам. Ты профессийыште пийым йӧратыман веле огыл, тыгак шке пашалан моткоч шуко жапым ойырыман. Полицейский-кинолог пеҥгыде да чытыше, лӱддымӧ лийшаш, чыла ужын-шижын шуктышаш, неле ситуаций гыч пеш вашке лектын моштышаш. Сай кинолог пырля служитлыше пийжым пеш писын шижын, тудын ончыкыжым мом ыштымыжым пален моштышаш. Тыге гына сай паша лектыш шуаш лиеш. Андрей Васильевымат лач тыгайлан шотлыман. Паша опытшо кугу огыл гынат, тудо шукылан тунем шуын да кызытат тунемеш. Рвезе Россий МВД-н Уфа оласе специалист-кинолог-влакым ямдылыме школыштыжо курсым эртен. Пырля служитлыше пийым кинолог шке ок ойыро, тудлан лӱмын туныктымо пийым пуат. А.Васильевын икымше пийже Дарида лийын. Службо мучашлалтмеке, тудым рвезе мӧҥгыжӧ конден. Но чаманен каласыман, икмыняр жап гыч Дарида черланен колен. Магнат моло служебный пий семынак осал пашам ыштыше-влакым ИВС гыч следственный изоляторыш, медучрежденийыш, следственный действийым эртарыме верлаш кондыштарыме годым полша. А.Васильевым да коллегыже-влакым Конвоир-влакын кечышт дене саламлена. Куштылго огыл да кӱлешан, тыгодымак романтик сынан профессийыштышт сай паша лектышым тыланена. А.Васильевын альбомжо гыч налме фото. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

5-7 июльышто Чебоксарыште куштылго атлетике дене Российын чемпионатше ден первенствыже эртеныт. Тушто коло ияш марте ӱдыр-рвезе-влак вийыштым тергеныт. Марий Элын чапшым спорт мастерыш кандидат-шамыч Егор Кузнецов ден Андрей Мошкин араленыт. Нуным тренер К.Лукьянов тренироватла. Кум тӱжем метр кужытышто чаракым сеҥен куржмаште Андрей визымше верым налын гын, 800 метрыште Егор 27-ше лийын. — Рвезе-влак ты стартлан ончылгоч ямдылалтыныт, но теве тидымат шотыш налман: Мошкин тыгай кужытым чаракым сеҥен куржмаште, поснак вӱданым (стипль-чез) кокымшо гана веле куржын. Тудлан визымше верым сай семын шотлыман. Опытым погат, мастарлыкыштым ешарат, — умылтара тренерышт Константин Петрович. – А Егорын тӱшкаштыже 53 еҥ лийын. Коктынат тыршыше улыт, сандене результатышт дене куандараш тӱҥалыт манын ӱшанена. Кызыт изиш каналтат (рушлаже восстановительный жап). Теве снегым погена. Тидат организмлан пеш сай витамин, а августышто у тургым тӱҥалеш. Ончыч республикыште кроссышто, а вара Оренбургышто Российын первенствыштыже вийыштым тергаш ямдылалтыт. Рвезе-влаклан, тыгак тренерлан сай результатым, пайдале кеҥеж канышым тыланена. Е.Эшкинина. Лудаш темлена: НОВОСТИ Сеҥымаш СПОРТ ТАЗАЛЫК Чолгалык Икымше – Шернур гыч куштылго атлет Пелемарафон Икымше – Шернур гыч куштылго атлет Российын Сбербанкше «Зелёный марафон» спорт мероприятийым эртарен. Тудо Йошкар-Олан кечыжлан пӧлеклалтын. Ты лудаш… ПАТЫРЛЫК Сеҥымаш СПОРТ ТАЗАЛЫК ШИНЧЫМАШ КУГОРНЫШТО ШКОЛ ЙОЛГОРНО Сеҥыше Марий Элын чапшым аралаш тӱҥалеш 2-3 июньышто Йошкар-Оласе спорт сооруженийлаште общеобразовательный школлаште тунемше-влак коклаште Президент модмаш эрта. Тыгай мероприятийым эртарымаш йӱлаш пурен. Тений ты лудаш… СПОРТ Землякна – эн сайын кучедалше Июль кыдалне Литва Республикысе Клайпеда олаште корэш кучедалмаш дене таҥасымаш лийын. Тушто Российын сборный командыж гыч (130 килограмман марте) лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Курчак театрысе спектакльлаште ширме, силуэт да курчак-влак умылаш лийдыме шижмашым луктыт. Юзо тӱняш логалмыла чучеш. Йоча веле огыл, кугыеҥат курчак театрыште юым шижеш. А ширме шеҥгелне могай паша ышталтеш? Кӧ курчак-влакым «чонаҥда»? Тидын нерген спектакльым ончымо годым огына шоналте. А вет тушто актёр-влак пӱжвӱд лектын тыршат, кунамже гын ширме шеҥгелне вер шагал годым нушкын, киен, курчак дене модыт. Тидлан, очыни, пашам чот йӧратыман. Йошкар-Оласе Курчак театрын артисткыже Ирина Казакова-Мартынцева сценыште чон йӱлен модеш. У театральный проект-влаклан эреак куана. Артист-кукловод дене творческий корныжо, шонымашыже-влак нерген мутланышна. — Ирина, те Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжым тунем пытаренда. Драме театрын актрисыже лийын лектында. Молан Курчак театрыш пашаш толында? — Колледж деч вара Татарстанысе Бугульма оласе руш драмтеатрыште пашам ыштенам. Но чон шочмо кундемыш ӱжын. Да 2011 ийыште Йошкар-Олашке пӧртылынам да Курчак театрыш пашаш пуренам. Йоча годым мыйым курчак спектакльлаш чӱчкыдын коштыктеныт. Тушто уютым, чон ласкалыкым шижынам. Тидат, тышке пашаш толмын ик амалже лийын. Адакшым Курчак театрыште пырля тунемме коллегем-влак тыршат. Колледжыште тунемме годым кукольное дело дисциплине лийын. Тудым палыме артист-кукловод Виктор Семёнович Голованов кок ий туныктен. Садлан курчак дене изиш модын моштенам. Конешне, эн ончыч неле ыле. Кид моткоч ноен, шӱй корштен. Но мый ты пашам йӧратен шынденам. Ончыч курчакын механикыже нерген шоненам гын, кызыт тудын «чонжым» шижам. — А могай курчак дене модаш чотрак йӧратеда? — Чыла тӱрлӧ курчак келша. Но тростевой курчак дене содыки модаш утларак йӧратем. Поснак «Емелино счастье» спектакльыште. Тушто курчак-влак пеш йӧнан, проста улыт. — Кугыеҥ-влаклан «Бедный Акакий» спектакльыште ик курчак дене иканаште икмыняр актёр модеш. Тудым чонаҥдаш манын, актер-влак коклаште ик шинчаончалтыш гычак умылымаш лийшаш докан. — «Бедный Акакий» спектакльым моткоч йєратем. Постановко неле, но оҥай. Мый тушто Акакийын йолжым модам. Персонажын вуйжым Аня Деркач тарватылеш. Ме, актёр-влак, вашла, тӱҥжӧ – чоҥымо образнан кумылжым, шижшаш улына. Мутлан, уло тыгай сцене, кушто Акакий чайым йӱеш, рафинад сакырым шупшеш. Тидым ме этид йӧн дене воштончыш ончылно репетироватленна. Ик актёр курчакын вуйжо дене пашам ыштен, весе – кидше дене, мый – йолжо дене. Курчакын кажне движенийыштыже гармоний манме лийшаш. Чот тыршенна актёр-влак ¢чашенна, сай лектышыш шуынна, шонем. — Курчак театрыште репетиций-влак кузе эртат? Веселан? — Спектакльым икмыше гана шындыме годым драматический театрысе семынак эн ончыч пьесым лончылена, драматургын шонымашыжым умылаш тыршена, актёр-влакын задачыштым рашемдена. А палыме, ятыр ий модмо спектакльлан репетиций годым, мыскарамат ыштен кертына, воштылына, йоча семын шкежат юарлена. Тыгай репетиций годым южгунам капустникат «шочеш». — Ирина, те «Виктория» йоча музыкальный театрыште спектакль-влакым шындеда. Тугеже режиссёр пашаштат шкендам тергеда? — Ты театрыште мый кандаш ий пашам ыштем. Актёр мастарлык шотышто педагог улам. Каласем: пашам профессиональный режиссуро деч ойыртемалтеш. Тидлан содыки кӱлеш образований лийшаш. Мый йоча-влакым сценыште шкем кучаш, чын модаш туныктем. Йоча сцене деч лӱдмым чарна, раш да йоҥгыдын мутланаш тунемеш, але ончыкшым актёр лияш кумылаҥеш гын, тидлан моткоч куанем. Тидыже пашамлан эн кугу ак. — Кызытсе жапыште Курчак театрын актуальностьшо уло мо? — Уло. Но, чаманен каласыман, Йошкар-Олаште, районлаште илыше южо еҥ йочажым иканат курчак спектакльыш конден огыл. А Курчак театр йоча-влакын фантазийыштым кумдаҥдаш полша. Сай воображениян икшыве сочиненийым, изложенийым куштылгын возен мошта. — Сценыш лекме деч ончыч рольым сайын модаш шкендам кузе таратеда? — Коллегем-влак дене шагал мутланем, шке семынем мом ойлышашем шарналтем. Мый тылеч посна театрыште реквизитор улам, садлан спекаткльлан к¢леш реквизит уло але укем тергем. Утыжым тургыжланыман огыл, тунам чыла сай лиеш. — Ожнысек курчак юзо ш¢лышан лийын кертеш манын ӱшаненыт. Тидын шотышто те мом ойлен кертыда? — Курчак дене кылдалтше юзым ужын омыл эше (воштылеш). Но мый модмо курчакем дене эре саламлалтам. Тудым ом шу, а ласкан пыштем. — Театрыштыда актёр-влак могай палылан ӱшанат? — Текстан кагаз камвозын гын, тушко шинчына. Кечшудым огына сӱвызӧ. Тиде сайлан огыл. — Йӧратыме курчакда уло мо? — «Емелино счастье» спектакльысе мамка-няьнка курчакым йӧратем. Но курчакым героине семын ончаш гын, «Цветик-семицветик» спектакльысе Женя курчак келша. — Айдемым але янлыкым модаш нелырак? — Кунам кузе. Тыште курчакын механикыжым, текстым, образын койыш-шоктышыжым шотыш налман. Садлан ик спектакльыште янлыкым модаш нелырак лийын кертеш, а весыште – айдемым. — Тендам иктаж-могай у спектакльыште лишыл жапыште ужаш лиеш? — Мемнан деке шошым Тольятти оласе курчак театрын режиссёржо Янина Дрейлих толеш. Тудо Самуил Маршакын «О глупом мышонке» йомакше негызеш спектакльым шындаш тӱҥалеш. Тушто мыят модшаш улам. А могай рольышто, эше пале огыл. Тидым пеш вучем. — Ты спектакль нерген чон йӱлен ойледа. Мо дене тиде кылдалтын? — Шошым чыла илана, кумыл нєлталтеш, чон у шижмашым, у проектым йодеш. Янина Дрейлих дене ӱмаште палыме лиймеке, туддене пашам ыштен ончымо шуэш. Адакшым шукертак огыл декрет отпуск гыч лектынам, эше нимогай у рольым модын омыл. — Могай спектакльыште моднеда ыле? — Шкенан веле огыл, а руш драме да Шкетан лӱмеш театр-влакын артистышт дене пырля модаш оҥай лиеш ыле, шонем. — Ирина, кузе те канеда? — Диваныште киен да телевизорым ончен канен ом мошто. Мылам эре ала-мом ыштыман. Тыглай еҥ семын каненжат ом мошто. Яра жап лийме годым сылне семым колтем да йоча спектакльлан реквизитым ямдылем, кидпашам ыштем. Пелий ончыч кагаз воштыр дене корзиҥгам, атым пидаш кумылаҥынам. Пейпарт техникыште тыглай кагаз салфетке дене тӱрлӧ арверым сӧрастарем. Пелашемымат чон-кумыл пашалан кумылаҥденам. Тудо гипс дене, металлым левыктен, тӱрлым ыштылеш. — Умылышым: тендан ешда усталык шӱлышан… — Пелашем гитар дене шокта. Кок эргынат творчествылан кумылан улыт. Кугуракше «Виктория» йоча театрыш коштеш. Театр илыш тудлан лишыл. Арам огыл, очыни. Бугульма оласе театрыште кандаш тылзаш м¢шкыран улмем годым спектакльыште модынам ыле. Изирак эргына весела кумылан, мутланымыж годым оҥай ойсавыртыш-влакым кучылтеш. Ме еш йӱла-влакым шуктен шогена. Кугу пайрем-влакым шочын-кушмо пӧртыштем пайремлена. Родына-влакым тушто вашлийына. Мутланена, тӱрлым шарналтена, мурена. Ирина Казакова-Мартынцева илышлан куанен мошта. Тудын уло йӧратыме ешыже, пашаже. Тӱҥжӧ — шке примерже дене йоча-влакым творчествылан шӱмаҥда. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Школ пагыт. Иктылан тудо илышыштыже ик эн сай, оҥай шарнымаш. Йолташ-влак дене пырля коридор мучко юарлен куржталме, тӱрлӧ походыш лектын коштмо, уроклаште сай отметкым налме, мероприятийлан ямдылалтме, чынжымак, нигунам огыт мондалт. Лачак школ пагытыште ончыкылык илышлан негыз пышталтеш. Но южо еҥын школ жапым шарналтымыжат огеш шу. Тидын амалже тӱрлӧ лийын кертеш. Нунын коклаште иктыже – игылтмаш. Кызытсе саманыште тудым эше буллинг манын ойлат. Буллинг мутым англичан йылме гыч кусараш гын, игылтмаш, мыскылымаш, поктылмаш, лӱдыктымаш манмым ончыкта. Тыгай нелылык дене школышто начарын, але, мӧҥгешла, чот сайын тунемше-влак, нечкырак да утыждене шыма койыш-шоктышан, иктаж чер дене орланыше, нужнарак ешыште кушшо але вес расан ӱдыр-рвезе-шамыч утларак тӱкнат. Подростко пагытыште йоча чылажымат чонеш вашке налеш. Молан буллинг манме лиеш? Ача-авалан школышто йочаштым игылтмым кузе умылаш? Тыгай годым ача-авалан да туныктышылан мом ыштыман? Йочалан буллинг ваштареш шогаш вийым кузе муман? Нине йодыш-влаклан вашмутым педагог-психолог Ольга Николаевна Макарова (снимкыште) пуа: — Буллингым социальный, вербальный, физический да кибербуллинг тӱшкалан шелыт. Школлаште утларакшым вербальный буллингым вашлийына. Тыгай годым тунемше-влак вашла мыскылат, осал мутым кучылтыт. Южо подростко мыскарам ыштымыла сай огыл шомакым ойла, а южыжо, вес еҥым игылтын, тудын лӱмнержым волтен, шке авторитетшым ончыктем шона. Обижатлыше еҥым чарен огалташ» огыл гын, тудо вес семын игылташ тӱҥал кертеш. Мутлан, Интернет гоч (кибербуллинг) мыскылаш, кыраш пижеш. Йоча да ача-ава коклаште ваш умылымаш да ӱшанымаш лийшаш улыт. Кугыеҥ-влак, икшывыдан шӱлыкан улмыжым шижыда, йоча уремыш але школыш кумылде кайымыжым шекланенда гыч, тудым школышто «поктылыт» манын тогдаен кертыда. Йоча какарге да сусыр палан толеш гын, очыни, тудым физически лӱдыктат. Икшыве деч кӧ, кузе да кунам тудым обижатла, йодыш-влакым пуэнда, а йоча тылнда огеш каласкале гын, виеш туддеч вашмутым ида йод. Эн ончыч икшывын ӱшанжым сулаш, тудын йолташыже-влак нерген палаш кӱлеш. Але икшывылан йоча да подростко-влаклан 8-800-2000-122 ӱшан телефоныш йыҥгырташ темлыза. Школышто буллинг ынже лий манын, йоча да ача-ава-влак веле огыл, тыгак класс вуйлатыше, школысо психолог, директор да завуч тыршышаш улыт. Вет буллинглан кӧра йоча эмгана гын, мутым лачак туныктышо коллектив кучаш тӱҥалеш. Ача-авалан йочам игылтме кечым да жапым палемдыман, тудлан мыскылыме сообщенийым колтымым печатлыза. Тидыже йочам игылтмым доказатлаш полша. Ӱдыр але рвезе буллинг ваштареш шогаш вийым мушаш. «Мыйым амал деч посна игылтат», — ойлен кертеш мыскылыше тунемшылан. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

11.04.2017 11.04.2017 admin Комментарии к записи Тудын чонжо шочмо кундем пелен отключены Материалым 1 559 гана онченыт Март мучаште мемнан землячкына, Российын сулло, Татарстан ден Марий Эл Республикын калык артистше, Казань консерваторийын профессоржо Галина Ластовка (Окунева) моло ийласе семынак шкенжын тунемшыже-влакын мастарлыкыштым И.Палантай лӱмеш колледжын залыштыже ончаш темлыш. Педагог семын тудо студент-влак деч пеҥгыдын йодеш. Кажне шошым нуно отчет концертым пуат, да тиде зачет программе огыл, ойырен налме вес произведений лийшаш улыт. Тыге ончыкылык сеҥымашлан негыз консерваторийыштак пышталтеш. Г.Ластовкан тунемшыже –влакат шкеж семынак тӱнямбал кӱкшытыш лектыт. Каласыман, таче Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрын опер солистше-влак коклаштат тудын тунемшыже ятыр. 7 апрельыште Г.Ластовка Йошкар-Олашке усталыкшым йӧратыше да жаплыше-влак дене вашлиймашке лӱмын толын ыле. А тудыжым А.Евсеев лӱмеш национальный тоштерын пашаеҥже Ольга Требушкова ямдылен. Музейыш пурымекше, йырваш ончалын, Галина Трофимовна чаманенрак пелештыш: «Мыняр жап мый тыште лийын омыл! Училищыште тунемме годым тышке чӱчкыдын коштынна. А кызыт, толын, чылажымат ласкан ончен савырнаш эре жап уке». Музейым вуйлатыше Л.Смирнован, республикысе культур, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын икымше алмаштышыже В.Актанаевын шерге унам саламлен вашлиймышт деч вара тиде радамыш Шернур кундемысе калык лӱм дене Т.Пакеева (снимкыште), Йошкар-Олаште Шернур землячестве лӱм дене С.Мамаев, «Марий Эл» газет редакций лӱм дене тиде корнылам возышо ушнышт. Мутат уке, шокшо вашлиймаш лие шке жапыштыже училищыште пырля але ик жапыштырак тунемше-влак дене. Тидыже Галина Трофимовнам уэш самырык жапышкыже пӧртылтыш. А тудо Калык усталык пӧртыштӧ мурымо, Марий Эл Республикын чапшым Москваште аралыме да шуко муро дене ушеш лакемалт кодын. Л.Сергеева туныктышо, М.Макарова ик сценыште мурышо семын шуко шокшо шомакым пӧлеклышт. Г.Т.Ластовка нерген такше книгам возыман. Марий кокла гыч тыгай кӱкшытан, тӱнямбал кумдыкыш лекше мурызо тудо икте гына, ончыкыжым эше кунам тыгайже лиеш – каласаш йӧсӧ. Видеопрезентацийыште ончымо фотосӱрет кокла гыч шукыжо вес эллаште модмо спектакль але пырля мурышо-влак дене кадр улыт ыле. Кугешныме кумыл лектеш, чынжымак. Тыгодымак тудо тыгай проста айдеме. Марла сайын ойла. Марий улмыж деч нигунам вожылын огыл. — Консерваторийышкыжат Казаньыш мый мӧҥгӧ деч тора огыл да пуренам,- рашемда Галина Трофимовна. – Шочмо кундем деч нигунам торлен омыл. Тачат марий мурым мурем, книга шӧрлыкыштем марий поэзий книга-влак шогат. Шонемжат марла, векат. Мый нигунамат, мутлан, Америкыш илаш ом кай. Йошкар-Олаш толын, вокзалыште волем да уже шочмо кундемыште улмым шижам, тыште южшак весе. А вес могырым, кеч-кузе сайын койыт гынат, ме вес кундемыште садак ӧрдыж гыч толшо улына, мыйын фамилием нунын гай огыл… Галина Ластовка Юмын пуымо талантшым кечын «таптен» толмыжлан кӧра искусствышто тыгай кугу кӱкшытыш шуын. Консерваторий деч вара шым ий тудо Г.Тукай лӱмеш Татар кугыжаныш филармонийын солист-вокалистше лийын. 1980 ийыште М.Джалиль лӱмеш Татар опер да балет театрыш куснымыж годым тыште кандаш меццо-сопрано улмаш! Ынде шоналтен ончыза: могай конкуренцийым сеҥен лекташ кӱлын. Галина Трофимовна Ластовка (Окунева) дене кажне вашлиймаш – тиде событий! Жалке тыгайже шагалрак лиеш. Тудо мемнан республиклан искусствым вияҥдымаште эше пеш полшен кертеш ыле. Но мемнан театр тиде йӧным ала-молан огеш кучылт. Ме шукыж годым шкенам да шкенан талантан еҥна-влакым кӱлеш семын аклен огына мошто. Мый гын журналист семын ончыкыжат вашлияш ӱшаным кучем. Светлана БЕЛКОВА. М.Скобелевын фотожо да фоторепродукцийже. «Галина Ластовка великолепно спела партию Кончаковны, партию в высшей степени сложную: нужны высокие вокальные данные, культура пения, безупречная постановка голоса – академизм в хорошем понимании этого слова. Зрители все это услышали в исполнении артистки из Казани, ровно как увидели интересную актрису, создавшую живой образ половчанки, имевшей несчастье полюбить русского князя Владимира Игоревича» . (Е.Жиголев) Лудаш темлена: КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО «Сареш когаргыше пӱрымаш» «Шочмо мландын кугу вийже» калык усталык фестиваль умбакыже шуйна. Эртыше шуматкечын Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш культур полатыште Курыкмарий районысо лудаш… КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО Комедий тудлан лишылрак Лаштыкнан тачысе унаже — У Торъял районысо Какшан мучаш селаште (Пектубаево) ялеш шочын-кушшо да кызыт М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш лудаш… КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО Калыкнан йӱлажым, тӱвыражым радынаште ончыктат Республикна тений уэш Российын тӱрлӧ кундемлаж гыч сӱретче-влакым иквереш ушен. Амалжат кугу — 10 гыч 22 август марте всероссийский лудаш… КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Марий Элыште «Илыме вер да оласе йырвел» национальный проектын «Илаш йöрдымö илыме фондым иземдымаш» федеральный проектшым илышыш пуртымо кышкарыште 2017 ий 1 январь марте аварий лийын кертме лÿдыкшанлан шотлымо пöртла гыч калыкым вес верыш кусарыме паша умбакыже шуйна. Марий Элын Чоҥымо паша, архитектур да илыме-коммунал озанлык министерствыжын ЖКХ-ам реформироватлаш полшымо фондлан увертарымыж почеш, Волжск оласе Прохоров уремыште у пöрт чоҥалтеш, тушто 67 пачерым аварий лийын кертме лÿдыкшан пöртлаште илыше-влаклан налме, 24 пачерым тулык йоча-шамычлан пуаш палемдыме. Индеш пачашан кок подъездан у пöртым 2022 ий октябрьыште чоҥен шуктышаш улыт. Тушко Волжск олан тÿрлö микрорайоныштыжо: Гагарин, Чапаев, Зелёный, Комаров, Щорс да моло уремлаштыже, верланыше аварий лийын кертме лÿдыкшан 29 пöрт гыч 200 наре еҥ илаш кусна. «Кумдык-влакым вияҥдыме фонд» публично-правовой компанийын генеральный директоржо Константин Цицинын (снимкыште) палемдымыж почеш, Россий Федерацийын субъектлаштыже аварийный илыме фондла гыч калыкым вес верыш кусарыме паша умбакыже шукталтеш. Илышыш пурташ палемдыме программе социально кÿлешан шуко задачым решатлымашке виктаралтын. Тудо шÿкшемше пöртлаште илыше калыклан у да чапле пачерлашке илаш куснаш, чоҥымо отрасльлан полшаш йöным ышта. Программыште палемдыме мероприятий-шамычым ончылгоч шуктымо дене 2017 ий 1 январь деч вара аварийныйлан шотлымо пöртлаште илыше-влакымат келшыше верыш кусараш тÿҥалаш лиеш. Волжскышто кызыт нöлтымö пöрт воктене эртыше ийын чоҥымо шуко пачеран пöрт шинча. Тушко аварийный илыме фондла гычат илаш кусненыт. Мутлан, 2021 ий декабрьыште пöртсийым палемдыше Любовь Исаева ойырымо пачер нерген сайым гына ойла: – Аварийныйлан шотлымо пöртлаште илыше палымем-шамыч унала толыт да ончыкылык пöртыштын кузе чоҥалтмыжым эскерат. Тиде, конешне, илышын йöршын вес кÿкшытшö! Ме пеш пиалан улына – шонымашна шукталтын. Ушештарена, Марий Эл ден ЖКХ фонд коклаште ешартыш соглашенийым ыштыме. Тудын дене келшышын, регион 2017 ий 1 январь йотке аварийныйлан шотлымо илыме фонд гыч граждан-влакым у пöртыш кусарыме пашам 2023 ий мучаш марте шукташ обязательствым налын. – Шкат ужына, Россий правительствын чоҥымо отрасльлан полшымашке виктаралтше кумда системыже сайын пашам ышта. Кызытсе простажак огыл жапыштат регион-влак программым илышыш икшырымын пуртат. Конешне, ты направлений дене эше шагал огыл кугу пашам шукташ кÿлеш. Но социальный программын участникше-влак ончылно чыла обязательствым – улшыжымат, ужымат – регионлаште шукташ тÿҥалыт, – палемден Россий Федерацийын чоҥымо паша да илыме-коммунал озанлык министржын алмаштышыже Алексей Ересько. М.ИВАНОВА Фотом интернет гыч налме Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Канаш да тазалыкым пеҥгыдемдаш Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеевын кӱштымыж почеш, «йошкар» зонышто пашам ыштыше медик ден социальный пашаеҥ-влакын йочаштлан «Журавушка» социально-реабилитационный рӱдерыште лудаш… УВЕР ЙОГЫН Уста самырык тукым: «Тазалыкна ӱшанле кидыште» 27 декабрьыште Йошкар-Оласе медицине колледжыште сайын тунемше, тӱрлӧ конкурсышто, спорт таҥасымаште ссузын чапшым аралыше да сеҥымашке шушо тунемше-влаклан именной лудаш… УВЕР ЙОГЫН Эстонийыште вашлийыт 28 июнь – 1 июльышто Эстонийысе Цийстре олаште «FUFF» лӱман финн-угор фильм-влак фестиваль нылымше гана лиеш. Тушто финн-угор кинематографист-влакын лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Арня тӱҥалтыште тазалыклан кугу тӱткышым ойырыман. Те черланенда да эмлалт шуктен огыдал улмаш, сандене тазалыкым пеҥгыдемдышаш верч тыршаш логалеш. Каныш кечыла вашеш оксада ешаралтеш да шукертсек шонымыдам налаш йӧн лектеш. Презе Арня тӱҥалтыште романтике кыл локтылалт кертеш. Тидыже тендан деч ала-могай уверым шылтыме дене кылдалтеш, очыни. Икшывыда уло гын, тудым чотрак эскерыман. Тыгак тиде жапыште йолташ-шамыч дене вашлияш келшен толеш. Йыгыр Тыланда арня тӱҥалтыште илыме верыште ремонтым ыштыман огыл. Молан манаш гын ик эн кӱлешан иктаж прибор шаланен кертме лӱдыкшӧ уло. Уна-шамычым шке деке ӱжаш, шканат унала каяш огеш темлалт. Утларак жапым шкет эртарыман. Рак Шкендан машинада уло гын, тудым тергыман. Уке гын корнышто шаланымылан кӧра йӧндымылыкыш логал кертыда. Шуко жапым интернетыште соцкыллаште эртараш тӱҥалыда. Шкет улыда гын, туштак у шӱмбел дене палыме лийыда докан. Лев Окса шотышто умылыдымаш лектын кертеш. Мутлан, иктаж-кушко каяш билетымат налыда, но пытартыш татыште тореш лийыда да шийвундым утларак аныклаш кӱлмӧ нерген шоналтеда, очыни. Тиде арнян тыланда кугурак тӱткышым ойыраш тӱҥалыт. Ӱдыр Сусырген кертыда. Сандене быт технике да электричестве дене пайдаланыме годым чотрак эскералтыман. Йӧратыме еҥдан кумылжым шукташ, тудлан утларак полшаш тыршаш тӱҥалыда гын, икте-весе кокласе кыл эшеат куандарыше лиеш. Виса Пашаште коллеге-шамычын, мӧҥгыштӧ пелашын койыш-шоктышышт ӧрыктара. Тидыже нунын тендан нерген ала-могай фактым пален налмышт дене кылдалтеш, очыни. Арнян кокымшо пелыштыже тазалыкым пеҥгыдемдаш тыршыман. Скорпион Арням утыжым чолган огыда эртаре. Молан манаш гын, ала-могай сомылым уэш ышташ перна. Тыгак тазалыкат тургыжландарен кертеш. Тиде жапыште пелаш дене кеч-могай пӱсӧ йодышым куштылгын каҥашаш да ик ойыш шуаш йӧн лиеш. Пикшызе Ондакысе шӱмбелдам вашлийын да тудын дене уэш кылым ыштен кертыда. Тыгак иктаж-кӧ дене сыренда улмаш гын, кызыт сӧрасаш сай жап. Мӧҥгыштӧ эрыктыме сомылым эртареда, кӱлдымым луктын кудалтеда гын, кумылда палынак нӧлталтеш. Ирказа Тора гыч уна-шамыч толшаш улыт але шке иктаж-кушко тарваненда гын, ала-могай амал дене тиде лугыч лийын кертеш. Йӧратымаш кыл куандара. Шӱмбелда тыланда пӧлекым але сюрпризым ямдыла. Концертыш, киношко миен толын кертыда. Вӱд йоктарыше Ала-кӧ дене тымарте шкем келшен толдымын кученда гын, кызыт тиде экшыкым кораҥдаш келшыше жап. Машинада уло гын, шаланен кертеш, сандене эскералташ темлалтеш. Мӧҥгылан иктаж арверым налаш уто огыл. Каныш кечылаште уна-влак толыт, очыни. Кол Пелаш дене окса дене кылдалтше йодышым каҥашаш темлалтеш. Арнян кокымшо пелыштыже иктаж-кушко миен толаш, еҥ-влак дене кылым ышташ, палыме лияш келшен толеш. Лишыл еҥда, йолташда-шамыч нерген ятыр уверым пален налын кертыда. Л.Камалетдинова Лудаш темлена: Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын (11-17 апрель) 11 апрель. Тиде кечын ӱпым пӱчкыда гын, уш-акылда пӱсемеш, интуицийда вияҥеш. Шӧртнялге але кӱреналге тӱсыш чиялтеда гын, оксада ешаралтеш. лудаш… Гороскоп 9-15 августлан гороскоп Шорык Тиде арня чонлан келшыше сомылым шукташ, тӱрлӧ вере миен кошташ келшыше лиеш. Романтика шӱлышан кыл куандара. Тыланда пӧлекым лудаш… Гороскоп 9-15 ноябрьлан гороскоп Шорык Тиде арнян ончыкыжым уло илышдам вашталтыше ошкылым ыштен кертыда. Тыгодым вашкыман огыл — сайын шоналтен шуктыде, можым-кузежым висыде, лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Йӱштӧ Кугыза уна-влакым вашлияш ямдылалтеш! Икымше декабрьыште тудо турист-влаклан шке суртышкыжо омсажым почеш. Читать далее → Оставьте комментарий Filed under Йоча-влаклан, Увер-влак Tagged as Йӱштӧ Кугыза, Марий Эл, У ий, Шернур, марий-влак 01.12.2015 · 17:28 Тол Бабай Йӱштӧ Кугызам унала ӱжын Йӱшто Кугыза ден Лумӱдыр У ий кож шогалтыме лӱмеш пайремыш Ижевскыш тӱрлӧ кундем гыч Йӱштӧ кугыза-влакым кӱшташ шонат, тыгак марий «пайрем озамат». 31 декабрь марте жап шукак кодын огыл, садлан Одыэл рӱдолан тӱҥ кумдыкыштыжо У ий кожым вераҥдараш тӱҥалыныт. Ëлкым пайремлын почмо марте 14 кече кодын. Мотор кож деч посна, площадьыште эше ий каток лийшаш. Читать далее →

Регионым вуйлатыше Александр Евстифеев тазалыкым аралыме министр Марина Панькова дене вашлийын да ялысе медицине обслуживаний, ты шотыштак фельдшер-акушер пункт-шамычым технике дене шыҥдарыме нерген мутланен. «Марина Викторовна, кодшо идалык мучашлан вич у ФАП-ым чоҥымо ыле. Калыкын йодышыжо лектеш, да тудын дене мыят келшем, пашам кӱлынак ыштен кертышт манын, нине пунктышто оборудований ден кадрым кузерак ситарыме?» – мутланышаш темым палемден республикым вуйлатыше. Министрын мутшо почеш, РФ правительствын пунчалжым шуктымо кышкарыште республикыштына вич ФАП-ым: Советский да Оршанке районлаште кокыт дене да Морко районысо Элнеттӱр ялыште иктым, – чоҥымо, тиде пашан чумыр роскотшо 14 миллион теҥгеш шуын. ФАП-влакым чоҥымо пашам кӱлешан темылан шотлыман, тудо РФ Президентын Федеральный Погынлан посланийыштыже шындыме задаче-влак дене чак кылдалтын. Элым вуйлатыше В.Путин ялысе калыклан качестван медицине полышым фельдшер-акушер пункт-шамычым вераҥдыме денат налаш йӧным ышташ кӱштен. Марий Элыште медицине полыш дене ялыштат пайдаланаш лийме йодышлан кугу тӱткышым ойырат. ФАП-влакым 2018 ий декабрь мучаште график почеш чоҥен шуктымо. М.Панькован мутшо почеш, нине тӧнежыш опытан медицине персоналым ситышын налме, ынде 3 миллионат 256 тӱжем теҥгеш медицине оборудованийым налаш кӱлеш. «Таче Марий Эл правительствын резерв фондшо гыч оксам ойырымо нерген пунчалым луктына гын, пациентна-шамыч нине ФАП-ыш кунам толын кертыт? – йодын Александр Евстифеев. – Икымше майлан пашам ышташ тӱҥалыт мо?» Тазалыкым аралыме министр тиде жап кӱлешан чыла пашам мучаш марте шукташ сита манын ӱшандарен. Вашлиймаш деч вара республикым вуйлатыше А.Евстифеев Марий Эл правительствын резерв фондшо гыч палемдыме чыла фельдшер-акушер пунктым технике дене шыҥдараш ситыше суммым ойырымо нерген пунчалым луктын. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен. Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Весе вуйлаташ тӱҥалын Теҥгече правительстве пӧртыштӧ Марий Элын у военный комиссарже дене палымым ыштеныт. Тудлан Юрий Аксёновым шогалтеныт. Регион вуйлатыше ден у лудаш… УВЕР ЙОГЫН Выставке-влак эртат 7 гыч 26 май марте Йошкар-Олаште «Ананас» торгайыме рӱдер кумдыкышто (Чавайн бульвар, 16-шо №-ан пӧрт тура) емыж-саскан да декоративный лудаш… УВЕР ЙОГЫН Санчурск трактыште у светофорым шогалтат Ик миллионат 658 тӱжем теҥгеаш у светофор Санчурск трактыштат лиеш. Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Россий президентын Юл кундем федеральный округысо полномочный представительжын темлыме «Мемнан Сеҥымаш кечына» (Наш День Победы) акцийым 29 апрельыште Самара область шуя. Интернетыште материал-влак #песнипобедыПФО #нашденьпобеды хештег дене шыҥдаралтыт. «Сеҥымаш кече» мурым Самара областьыште П.М. Милославов лӱмеш Волжский кугыжаныш калык хор мура. «Хорна 65 ий жапыште патриотизм шӱлышан шуко мурым калыклан пӧлеклен, кумда элнан культур поянлыкшым мокта, – каласкала коллективым вуйлатышын пашажым шуктышо Виталий Натаров. – Ме уло кумылын ты акцийыш ушненна, тиде мыланна кугу чап!» Сар жапыште Куйбышев область гыч фронтыш пел миллион наре еҥ каен, тушман ваштареш лӱддымын шогалын. Чаманаш логалеш, пелыже наре пӧртылын огытыл. Тылыште кодшо-влакат геройлын тыршеныт! Тыште легендарный Ил-2 самолетым ыштеныт. Куйбышевым тунам «ешартыш столице» семын онченыт. Сталинын бункержат тыштак верланен. Тышеч уло тӱнялан Совет информбюро лӱм дене Юрий Левитан уверым лудын. Сар пуламыр жапыштак 1941 ий 7 ноябрьыште эртыше военный парад уло тӱнямбал калыкым ӧрыктарен. Ушештарена: «Мемнан Сеҥымаш кечына» («Наш День Победы») акций муро марафон семын эрта. 8 май марте Юл кундемысе чыла регионышто Сеҥымаш муро тӱрлӧ калыкын йылмыж дене йоҥгаш тӱҥалеш. Композитор Д.Тухмановын семжылан да В.Харитоновын мутшылан возымо «Сеҥымаш кече» («День Победы») мурым шке йылмышкышт кусарен, 25 апрель гыч Мордовий, Удмуртий, Башкирий республикылаште муреныт. Видеороликым февраль-мартыште, «мӧҥгыштӧ шинчыме режимым» увертарыме марте возымо. Марла Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийын артистше-влак, А.Искандаров лӱмеш Марий кугыжаныш хор капеллын солистше-влак «Марий кундем» калык семӱзгар оркестрын шоктымыж почеш 26 апрельыште муреныт. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Марий национальный конгресс Марий Эл Республикынан чапланыше эше ик лӱмлӧ еҥжылан шарнымаш оҥам ямдылен. Тудо марий сем тӱняште кугу надырым пыштыше ӱдырымаш, кӱслем чапландарыше да ты семӱзгар дене шоктышо-влакын мастарлыкыштым профессиональный кӱкшытыш нӧлталаш полшышо Анна Сидушкиналан пӧлеклалтын. Анна Романовнан шочмыжлан тений январьыште 105 ий теме. Шке жапыштыже тудо республикыштына кӱслем шоктышо-влаклан школым почаш уло вийжым пуэн. Тудо марий ӱдырамаш кокла гыч кӱшыл музыкальный шинчымашым эн ончыч налын, тыгак Марий АССР искусствын сулло деятельже лӱмым сулышо ӱдырамаш кокла гыч тудо икымше лийын. Сайын мурен, туныктышылан, хормейстерлан ыштен. Калык тудым музыковед, фольклорист, композитор семын шарна. А.Сидушкина 1915 ийыште Курыкмарий районышто шочын. Москвасе П.И.Чайковский лӱмеш кугыжаныш консерваторийыште шинчымашым налын. Кугу Отечественный сар жапыште Маргосфилармонийын артистше семын чапланыше фронтовой концерт бригадыште выступатлен. Республикыштына тудо «Пеледыш» кӱсле ансамбльым чумырен, «Марий памаш» фольклор ансамбльыште шке мастарлыкшым ончыктен. Тудын вуйлатыме кӱсле ансамбльже Москваште Кремлевский концертный полатыште выступатлен. Анна Романовнан кӱслем шоктен муралтымыжым шке жапыштыже чапланыше «Мелодия» Всесоюзный грампластине фирме возен. А.Сидушкина лӱмлӧ композитор К.Смирновын пелашыже лийын. Нуно икте-весылан ӱшанле ӱмыр пелаш гына огыл лийыныт, усталык пашаштат пырля пашам ыштеныт: марий калык мурым нотыш пыштымаште тыршеныт. 1951 ийыште «Марийские народные песни» нотный сборник лектын. Анна Романовнан ӱмыржӧ шке шочмо кечынже 1981 ийыште кӱрылтын. 1954 ий гыч пытартыш кечыже марте тудо Йошкар-Олаште Советский уремысе 151-ше номеран пӧртыштӧ илен. Йошкар-Ола администраций дене кутырен келшыме деч вара шарныктыш оҥам лач тиде пӧрт пырдыжыш сакаш палемдыме. Мемориал оҥам почмо торжественный мероприятий 25 августышто 9 шагатлан эрта. http://xn--24-6kcl8auuv6i.xn--p1ai/wp-content/uploads/2020/08/Anna-Romanovna-Sidushkina-Pesnya-o-rodine.mp3 http://xn--24-6kcl8auuv6i.xn--p1ai/wp-content/uploads/2020/08/Anna-Romanovna-Sidushkina-Tolyn-shon-vet-verema-gusli-Sidushkina.mp3 lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Косолоп ден Сысоево кундем калыкыште утларакше марий-влак кокла гыч Совет Ушемын Геройжо лӱмым эн ончыч налше, Кугу Вочрма ялеш шочын-кушшо Сергей Суворов, кумдан чапланыше марий мурызо Ида Крылова, Косолоп селаште илыше да верысе газетыште пашам ыштыше, марий литературын классикше, писатель Дмитрий Орай дене (Косолопышто тойымо) палыме. Шке жапыштыже тыште тале ӱдырамаш Валентина Скулкинан вуйлатыме «Октябрьский» совхоз чапым налын, Мосолов лӱмеш опытный озанлык сай лектышан шурным ончен куштен. Жап эртыме семын, кок озанлыкшынат пӱрымашышт кочо лие. У саман нине озанлык негызеш «Акпарс» агрофирмылан шочаш амалым пуыш. Тиде ушем кызыт республикысе ончыл озанлык-влак радамыште ӱшанлын ошкылеш. Тылеч посна 2006 ийыште, оптимизацийлан эҥертен, кок сельсовет администрацийым иктыш ушышт, рӱдӧ вержылан Косолоп селам ойырен нальыч. Косолоп села – ончычсо райрӱдӧ, сандене тудым кугу илем-влак радамыш пуртат. Тыште кыдалаш школ да школ-интернат, врачебный амбулаторий, тӱвыра пӧрт, связь отделений, черке верланеныт. 1,5 тӱжем еҥ ила. Паша уло – илаш лиеш – Калыклан тӱҥжӧ – паша вер лийже. Тудо уло – калык ила, самырык-влак ялеш кодыт, икшыве-шамыч ешаралтыт, – каласкала верысе администрацийын тӱҥ специалистше О.Бирюкова. – Кызытеш калыкна ий еда шагалем толеш. Идалык тӱҥалтышлан мемнан дене 2929 еҥ шотлалтын. Пытартыш лу ий жапыште шӱдылан шагалемын. Шочшо ден илыш гыч кайыше-влак коклаште ойыртем кугу. Теве кодшо ийын 23 йоча ош тӱням ужын гын, тений кызыт марте – 13. Ӱмаште 41 еҥ вес тӱняшке каен, тений – 39. Теве тыге ме шагалем толына. Косолоп-Сысоево вел калык «Акпарс» агрофирмылан, тудын вуйлатышыже Г.Ахатовлан таум каласа. Тудо огыл гын, кызыт 140 утла еҥ кушто пашам ышта, ешым куча ыле – каласаш неле. Калык машинавечылаште, ферма ден комплекслаште тырша. Тышке пашам ышташ пошкудо Киров область гычат коштыт. Тылеч посна 230 утла еҥ бюджет организацийлаште пашам ышта. Но 1,7 тӱжем утла пашам ыштен кертше-влак кокла гыч эн шукыжо, 280 наре еҥ, оксам ышташ ӧрдыж кундемлашке кудалыштеш. Кундемлан ик фермер, П.Тюлькин, кодын. Тудо грантым налын, вольыкым онча, мӱкшотарже уло. Ял шотан илем коло ялым да ик селам ушен шога. Шуаръялыште, Коршунышто илышыже уке. Моло вере телым корно эре уло, эрыктат. «Марий Эл Дорстрой» ушемын Марий Турек участкыжын еҥже-влак ӱшаным сайын шуктат. Корно нерген мутым умбакыже шуяш гын, вич ий ончыч Арып ял уремыште, ял калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программылан эҥертен, тыгыде кӱм шарыме. Тылеч вара Кугу Вочарма ял уремыш тыгыде кӱм шарыме шотышто проектым конкурсыш пуэныт ыле, но сеҥышыш лектын огытыл, баллышт ситен огыл. Тӱшкаште кылымде ок воло Ял шотан илем «Жаплан келшыше ола сыным кумдыкым тӱзатымаш» программылан кумдан эҥерта. Косолоп селаште 2017 ий гыч тӱҥалын, шуко пачеран вич пӧрт кудывечым ачалыме, тӱзатыме, теҥгылым шындылме, меҥгылашке светильникым сакалыме. Тылеч посна селан рӱдӧ Советский уремышкыже тыгак светильник-влакым сакалыме, тиде пашам шушаш ийынат шукташ тӱҥалыт. Программе кышкарыштак села покшелне Совет Ушем Герой С.Суворов лӱмеш сад-паркым сӧрастарыме, профнастил дене йырже печыме, парк кӧргыштӧ, шарныктыш воктене, кумдыкым келыштарыме. Тыштак писатель Дмитрий Орайын шӱгарже верланен, тудымат шотышто кучат. Селаште илыше-влакат шочмо верышт тӱзланыже манын, надырыштым пыштат, шкештат тӱшка пашашке кумылын ушнат. Ме Совет Ушем Герой С.Суворовын шочмо Кугу Вочарма ялыштыже лийна. Сарыш кайыме суртшо пелен вич ий ончыч чапле мемориал-парк комплексым чоҥен шындыме. Тыштак тиде ял гыч сарыш кайыше-влак лӱмеш шарныктышым вераҥдыме, чапле сценым келшытарыме, пушеҥгым шындылме, клумбым келыштарыме. Ял калык шке геройжым ок мондо. Верысе кучемлан ял калыкын йодмыжым шукташ, лекше йодыш-влакым рашемдаш старосто-влак чот полшат. Теве латшым суртан Акпатыр ялын старостыжо Б.Смоленцевын вуйлатымыж почеш тыште шке вий дене ял клубым чоҥаш тӱҥалыныт улмаш. Чаманен каласыман, ты пашам мучаш марте шуктен кертын огытыл, вий ситен огыл. Ынде тиде пӧртым ик ешлан илашыже пуэныт. Кумло кок суртан Изи Мунамарий ялын старостыжо Б.Коршунов тыгак чолга. Тыште ялым тӱзатыме шотышто ятыр пашам шуктымо: уремыште корным тӧрлымӧ, эҥер гоч кӱварым, куркышто тошкалтышым ыштыме. Коло ик яллан 117 ушкал кодын. Кеч уто шӧрым погат гынат, тиде вольык ий еда шагалем толеш. Пытартыш жапыште эше фуражлык пырче чот шергештын, кызыт килограммжым латшым-коло теҥгелан ужалат. Тыште яра кийыше мланде уке Пытартыш жапыште у пӧртым чоҥымым от уж гаяк. Лачак Сысоевыште Ф.Иванов самырык еш-влакын илыме йӧныштым саемдыме программе почеш пуымо сертификатлан эҥертен, чоҥен. Ынде ялла гыч самырык еш-влак чӱчкыдын олалашке куснат. Пӱртӱс газ дене тысе шым ялыште пайдаланат. Администраций пашаеҥ-влакын мутышт почеш, кызытеш Изи Мунамарий ял калык гына газым пуртышаш верч тырша. Туге гынат газ деч посна илыше ик ялыштат проектым ыштыме огыл. Пытартыш жапыште яллаштат шӱкым погымо йодышлан кугу тӱткышым ойырат. Тысе пеҥгыде шартыш корно улман кажне ялышке контейнер-влакым шындылме. Тиде пашам умбакыжат шуяш палемдыме. Ме Арып, Акпатыр, Орсӱвы, Сысоево яллаште лийна. Корно дене кудалме годым ужна: яллаште вольык ферме-влак койыт, пасулаште ик лапчык мландат яра ок кий, агрофирме шурным ӱда, кургылык кушкылым ончен кушта. Арып ял воктене тысе калык памашым мотрын сӧрастарен шынден, каналташ келшышын йӧнештарен. Орсӱвы ялыште фермер П.Тюлькинын вольык фермышкыже, мӱкшотарышкыже миен савырнышна. Тыште Павел Сергеевичлан полшаш ял калыкат коштеш. В.Смоленцев Авторын фотожо Лудаш темлена: ВАШМУТЛАНЫМАШ ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ Идалыкаш ошкыл Эртышым иктешлен, ончыкылыкым рашемдена Шернур районысо «Восход» СПК колхоз: теҥгече, таче да эрла Идалык мучаш – лудаш… ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ «Кажне ялым арален кодаш тыршена» Марий Турек район Арбор кундем шым ялым ушен шога. Нунын кокла гыч Изи Курыкӱмбал, Кугу Курыкӱмбал да Павайнур ял-влак лудаш… НОВОСТИ СПОРТ ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ Чолгалык ШИНЧЫМАШ КУГОРНЫШТО Эн тӱҥ – йоча-влакын тазалыкышт Куржталыт, футбол дене модыт… Морко район Унчо кыдалаш школын стадионжо. Йоча-влакын йӱкышт шергылтеш. Чевер шошо игече. Кўшыч кече лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Кугу Отечественный сар пытымылан 9 майыште 74 ий темеш. Мемнан кугезе кочана да кочана, павайна-влак, шуко вӱрым йоктарен, Сеҥымаш кечым лишемденыт, мыланна тыныс илышым пӧлекленыт. Чаманен каласыман, тыныс илыш верч кучедалше, шучко сарым ужшо-влак ий еда шагалем толыт. Сеҥымаш кече нерген, кугезына-влакын подвигышт нерген самырык тукымлан каласкалыман, видеоматериал-влакым ончыктыман, статьялам лудман. Меат Уфа оласе Рушарня марий школышто Сеҥымаш кече лӱмеш пайремым эртарышна. Тунемшына-влак сар нерген мурым муралтышт, изирак инсценировкым модын ончыктышт. Лӱмлӧ уна-влакымат ӱжынна ыле. Паша ветеран Михаил Галямшин сар, Совет Ушемын Геройжо-влак нерген каласкалыш. Совет Ушемын Геройжо лӱмым 13 марий еҥ налме нергенат ушештарыш. Вес унана, Башкортостан Республикын калык художникше Георгий Калитов, школын унаже-влакым пайрем дене саламлыш да чылалан шкенжын «Блеск черемисской стрелы» книгажым пӧлеклыш. Пеш кугу таум тыгай пайрем кечын мемнан дек толмыштлан да пӧлек-влаклан! Умбакыже изишак Талешке кече нерген каласкалышна да сарыште лийше родо-шочшына-влакым шарналтышна. Пайремнам «Ошвиче сем» ансамбль мурымаш-куштымашыж дене иктешлыш. Ме Уфа оласе Рушарня марий школ лӱм дене чыла калыкым, сар да паша ветеран, сар годсо икшыве-влакым уло кумылын Сеҥымаш пайрем дене саламлена! Тазалыкым, пиалым, кужу ӱмырым тыланена. Мландӱмбалне эре тыныс илыш лийже! Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Марла календарь: 14 пургыж (февраль) - Теле рÿдылан мучаш. 16 - Тичмаш тылзе. 23 - Шочмо элым аралыме кече Этнотуризм Муро, муро, тый от лий гын... Арслан этнокультурный журнал Погода в Йошкар-Оле Gismeteo Подробнее Афише Кыл Рекламе Лӱмгече Нуным шарныме лӱмеш «Чонна дене пырля улына» патриот шӱлышан концерт эртыш. У Торъял кундем Кугу Шÿвылак тÿвыра пöртыштö 20022 ий 10 апрельыште лие. «ИНТЕЛЛЕКТУАЛ» ресурс тÿвыра-увер рÿдер пелен «Калыкле унагудо» («Национальная гостиная») вашлиймаш-влак эртат. Тылзылан ик гана, кумшо вӱргече, 18 шагатлан. Тыште шымлызе, писатель, актёр да усталык, калык тÿвыра паша дене кылдалтше палыме еҥ-влак дене вашлийыт. Йÿкетым пу, йолташ! Шергакан йолташ! Тыйын полышет кÿлеш) https://dobro.ru/project/10031541 «ИНТЕЛЛЕКТУАЛ» ресурс рӱдер у проектым илышыш шыҥдара. Семинар, йыргешке ӱстел эртат, участник-влак проектым возаш, тудын нерген каласкалаш (калык деке намиен шукташ) тунемыт.

2 август – Российыште юж десант войскаште служитлыше-влакын кечышт. Тиде кечым Андрей Курочкинат палемда. Андрей Кужэҥер районысо Агытансола ялыште шочын-кушкын, Йӱледӱр кыдалаш школышто тунемын. Школ деч вара 2013 ий 4 июльышто вигак армийыш каен. Юж-десант войскаш логалын. Ондак Омск оласе младший сержант-влакым ямдылыме 242-шо тунемме рӱдерыште тунемын, а вара Псков оласе 76-шо десантно-штурмовой дивизийыш колтеныт. – Индешымше классыште медосмотрым эртыме годым, ВДВ-шке логал кертат манын ойленыт. Тидлан мый чот куаненам. Тылеч ончыч мемнан родо-влак коклаште юж десант войскаште служитлыше лийын огыл. Армийыште ик ий службым эртенам. Водитель-механик лийынам, танк дене кудалыштынам. Ныл гана парашют дене тӧрштенам. Тидлан ме ятыр ямдылалтынна. 30 метран вышке гыч чоҥештен волаш тунемынна, подвесной системыште кеченна. Мландыш кузе шогалман, вӱдыштӧ шкем кузе кучыман – чыла умылтареныт. Тыгак парашютым погаш тунеммынна. Икымше гана ме кечыгут погенна, а такшым норматив – 40 минут. Жап эртыме семын, чылалан тунемын шуынна, – каласыш Андрей. – Икымше гана тӧрштымӧ годым могай шижмаш лийын? – Тунам могай шижмаш чонышто озаланен, каласаш неле, но самолёт дене кӱшкӧ чоҥештен кӱзымеке, лӱдмашан лийын. Ушышто ик шонымаш гына пӧрдын: «Кузе тӧршташ?» А вара шонаш жап лийын огыл, тӧршташ кӱлын. Икымше гана ме 800 метр кӱкшыт гыч воленна, а варажым – 600 метр гыч. – 600 да 800 метр кӱкшыт гыч мыняр жапыште волыман? – Экипировко деч посна 40 секунд гыч ик минут наре. А десантникын рюкзак, автомат да чыла экипировко уло гын, писынрак волен шуэш. Икымше гана тӧрштымем годым йӱштӧ ден леве юж коклаш логалынам. Тунам мый иктаж вич секунд ик верыште кеченам, вара веле волаш тӱҥалынам. – Юж десант войска кечым кузе палемдеда? – Тиде кечын Йошкар-Оласе Воинский Чап мемориал ансамбль воктене построений лиеш, Курымашлык тул воктеке пеледышым пыштена. Вара йолташ-влак дене погынена. Самырык-влаклан ялыште паша шагал, сандене Андрей армий гыч пӧртылмеке, Йошкар-Оласе шыл комбинатышке пашаш пурен. Тушто пашаеҥ-влакым шагалемдаш тӱҥалынытат, рвезе уэш пашам кычалаш тӱҥалын. Ынде идалыкат пеле МВД-ште полицейский-водительлан пашам ышта. Виктория пелашыж дене изи эргым ончен куштат. Пайрем дене, Юж десант войскаште служитлыше-влак! blog photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

1 апрельым гына Воштылмо кечылан огына шотло. Тыге меат, «Кугарня» газетын пашаеҥже влак, ынде 25 ий «Воштылаш, товатат, сулык огыл» мыскара конкурсым эртарена. Кунам йӧратыме пашам шуктет, лектышыжым ончен куанет. Эн ондак ме 1 апрель вашеш тӱрлӧ районлаште ойырен налме тур лиеш. Эн сай номер-влакым Йошкар-Оласе кугу сценыште ончыкташ кондена. Моло верлаште лийме гын, Моркышто посна тыгай ойырымо турым ик ганат эртарыме огыл. Амалже: тусо верысе мыскараче-влак шкешт конццртым эртарат, а ме тушко ончаш миена да келшыше номерым ойырен налына ыле. А теве 17 майыште «Кугарня» редакцийын пашаеҥже-влак мыскараче-влак дене пырля Морко тӱвыра полатыште чапле, ойыртемалтше номер-влакым гына чумырен, весела муро да мыскара касым эртарышна. Тышке ме вес районла гыч уста артистна-влакым ӱжынна. Кас кужун шуйнен гынат, ик еҥат зал гыч лектын каен огыл. Утен воштылмо йӱк кумылым веле нӧлталын. Ме чыла мыскарачылан кугу таум ойлена, кажныже оҥай, уста, уке гыч улым ыштен моштышо. Жапше годым ик гана веле огыл икымше вер дене палемдалтыныт да шергакан призым мӧҥгышкышт наҥгаеныт. Ӱшанена, вес ийын 1 апрельысе конкурсна тошто йолташ-влак дене пырля у шӱлыш да у мыскараче-влак дене пойдаралтеш. Ончаш толшо кажне еҥлан да Морко районышто газетланна эн шуко подпискым ыштыше-влаклан кугу таум каласена. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кодшо изарнян Нефтекамск оласе искусство школышто «Календарный да йӱла пайрем-влак» усталык лабораторий пашам ыштыш. Ты проектым «Марий Эл Республикын 2013-2020 ий-влаклан кугыжаныш национальный политикыже» кугыжаныш программа негызеш Марий тӱвыра рӱдер илышыш шыҥдара. Марий-влак тӱшкан илыме кундемлам авалтыме шонымаш дене Нижегородский областьыш, Киров кундемыш, Татарстан Республикыш миен коштыныт. Тиде гана Свердловск область Красно-уфимск районышто, мемнан республикысе Мишкан районышто лийыныт да Нефтекамск олаш толыныт. Тыште усталык лабораторийыш оласе, Краснокам, Калтаса, Дӧртыльӧ районласе учрежденийлаште тыршыше тӱвыра да мер пашаеҥ, туныктышо-влак чумыргеныт ыле. Вашлиймаш теорий ужаш дене почылто. Йылмым, литературым да историйым научнын шымлыше В.М. Васильев лӱмеш марий институтын пашаеҥже О.А. Калинина палемдыме жап кышкарыште йӱла пайрем-влак нерген радамлен каласкалыш. «Марийын чыла пайремже пӱртӱс цикл да паша радам дене кылдалтын. Нуно акрет годсо улыт, идалыкын чыла жапшым авалтат. Ме нунын лӱмыштым палена, но южгунам йӱлажым келгын огына шарне», - каласыш Ольга Александровна. Угинде, Шорыкйол, Ӱярня, Кугече, Агавайрем, Семык, Сӱрем да моло пайрем нерген шинчымашым пойдараш полшыш, ты лончым келгынрак шымлаш таратыш. Лабораторий годсо практический ужаш-влакшат пайдале лийыч. Погынышо-влак, куштымо пӧлемыште Марий кугыжаныш университетын студентше Татьяна Кудряшова пелен шогалын, Эльвира Петрован гармонь семже почеш тошто, Шернур вел, курыкмарий куштымаш-влакын движенийыштым тунемыч, изирак этюдым ямдылышт да пырля кушталтышт. Марий калык куштымашын ойыртемжым келгынрак умылен налаш манын, мастер-классыш Нефтекамск оласе тӱвыра учрежденийлаште тыршыше икмыняр специалистат миен ыле. Кечывал деч вара чылан «мурызыш» савырнышт. Марий тӱвыра рӱдерын методистше Э.В. Петрова вуйлатыме почеш йӱла пайрем-влаклан келшыше ятыр мурым тунемыч. Шижалте, тудо чыла еҥым ылыжтыш - посна тӱшка денат, чумырынат мурыктыш. Марий тӱвыра рӱдер вуйлатышын алмаштышыже, Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже Р.А. Юрьева пайрем-влакым ямдылыме да эртарыме йодышлам тарватыш. Тудым чылан тӱткын колыштыч, кокланже йодышымат пуэдышт. Мутланымаш эркын «йыргешке ӱстел» йыр каҥашымашке савырныш. Римма Алексеевна марий илыш, койыш-шоктыш, вургем дене кылдалтше ятыр йодышым тарватыш. Вургем шотышто ойлымыжо тачысе кечылан пӱсын йоҥгалте, молан манаш гын кызыт сценыште мастарлыкым ончыктышо-влак эн ончыч «мотор коеш» манме шонымашым ончык луктыт. Тыге, кажне кундемын шке йӱлажым, ойыртемжым, кунам могай вургемым чийымым шотыш налде, иканаште тӱрлӧ шийдарман дене сӧрастараш, кевытыште ужалыме шовычысо йӧршын келшыдыме узорым келыштараш тыршат. Мутлан, кугурак-влак пеш сайын шарнатыс, мемнан велнат согам сӱан годым сӱанвате-влак гына пижыктеныт, такия ден согам марлан кайыше ӱдыр гына чиен. «Марий вургемна тыглаят сӧрал. Но, эше моторрак, шинчаш логалше лийже манын шонеда гынат, традиций деч кораҥаш огеш кӱл», - темлыш Римма Алексеевна. Усталык лабораторийын кечаш пашажым иктешлымашке Нефтекамск ола администрацийын тӱвыра пӧлкажым вуйлатыше И.С. Ялалов миен ыле. Уна-влаклан кугу таум каласыш да, олана нерген утларак пален налаш манын, историй да краеведений музейым ончал савырнаш, кастенже пошкудо Удмуртий Республика гыч толшо «Италмас» кугыжаныш ансамбльын концертышкыже ӱжӧ. Ты кечым пырля эртарыше-влак сай кумыл дене мӧҥгӧ пӧртыл кайышт. Кажне еҥже каласен кертеш, шонем: усталык лабораторий кӱлешан да пайдале лие, оҥайын эртыш, ончыкыжым могай корно дене вияҥаш кӱлмым рашемдыш. Тыгай вашлиймаш-влак кӱлыт - икте-весе дене палыме лиймаш, кылым ыштымаш, ойым вашталтымашат моткоч шерге! Моло фотом газетын «ВКонтакте» (vk.com/cholman) группыштыжо ончалаш лиеш. Э. АПТУЛМАНОВА. Нефтекамск ола. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Ушештарена: Марий Эл «Мемнан Сеҥымаш кечына» («Наш День Победы») акцийыш ушнен, тудо муро марафон семын эрта. 8 май марте Юл кундемысе чыла регионышто Сеҥымаш муро тӱрлӧ калыкын йылмыж дене йоҥга. 25 апрельыште мордва йылме дене муреныт, таче ты мурым Интернетыште #песнипобедыПФО #нашденьпобеды хештег дене марла колышт-ончаш лиеш. Композитор Д.Тухмановын семжылан да В.Харитоновын мутшылан возымо «Сеҥымаш кече» («День Победы») мурым марла Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийын артистше-влак, А.Искандаров лӱмеш Марий кугыжаныш хор капеллын солистше-влак «Марий кундем» калык семӱзгар оркестрын шоктымыж почеш мурат. Видеороликым «Марий Эл Телерадио» телеканалын вийже дене «мӧҥгыштӧ шинчыме режимым» увертарыме деч ончыч ыштыме. — Пеш волгыдо шонымашан, чоным тарватыше тиде акций гоч ме Юл кундемысе федеральный округ гыч тӱрлӧ усталык коллектив-влакым ужын кертына, нуно кумдан чапланыше мурым шке йылмышт дене йоҥгалтарат. Патриот шӱлышан ты паша мемнам иктыш чумыра. Россий президентын Юл кундем федеральный округысо (ПФО) полномочный представительже Игорь Комаровын темлыме ты акцийым кажне ийын эртараш лиеш, — манеш Марий Эл Республикын тӱвыра, печать, да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов. Видеосюжетым тӱҥ шотышто Йошкар-Олаште Курымашлык тул воктене ыштыме. Тыгак клипыште Кугу Отечественный сарыште патырлын кредалмым ушештарыше моло монумент-влакат палдырнат: Палыдыме салтаклан памятник, Герой-влаклан да тылыште тыршыше-влаклан Чап аллей. Изи Какшан сер да Благовещенский башне рӱдолан тачысе сынжым почын пуат. Кугу Отечественный сарыш Марий кундем гыч 142 тӱжем утла еҥ каен, пелыже наре пӧртылын огыл — 75 тӱжем наре салтак курымешлан вуйжым сар пасуэш пыштен але пленыште индыралт колен. 53 еҥ лӱддымын кредалмыжлан Совет Ушемын Геройжо лӱм дене палемдалтын, 14 воин Слава орденын тичмаш кавалерже лийын. Мут толмашеш, «Сеҥымаш кече» мурыланат тиде идалык — лӱмгечан икымше гана 45 ий ончыч йогалтын. #песнипобедыПФО #нашденьпобеды http://xn--24-6kcl8auuv6i.xn--p1ai/wp-content/uploads/2020/04/Respublika-Marij-El-Pobeda.wav МЭТР телеканалын сюжетше: lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

Морко район Ярансола ял куд меҥге тораште улшо Кораксолаште верланыше Кинер ял шотан илемыш пура. Ярансола 1720-1730 ийлаште Яранка эҥер сер воктене шочын. Икымше суртым тушто Балдыр лӱман пӧръеҥ чоҥен. Тидланак докан ял Рушлаже Балдырка маналтеш. Ярансола мотор вер-шӧрыштӧ верланен. Осал мардеж деч тудым кугу патыр пушеҥге-влак аралат. Ялысе калык, тыште памаш вӱдым йӱын, вийым налеш. Чодыра коклаште верланымыжлан ожно ялым Чодраял маныныт. XX курым тӱҥалтыште тудым Балдырке лӱмденыт. Молан манаш гыч тудо ял деч кум меҥге тораште тыгаяк лӱман Чодраял лийын. 2010 ийысе перепись почеш, Ярансолаште 98 еҥ илен. Кызытат тынарак погына. Ярансолаште ик урем веле. Толмына кечын корныштына ик еҥымат ышна вашлий. Очыни, шукынжо пашаште лийыныт, а йоча-влак — школышто. Нуным тышеч автобус Шӱргыял школыш кондыштара. Куандара: ялыште у пӧрт-влак шуко улыт. Но тыгодым тулыкеш кодшо ойганен шогышо пӧрт-влакат ситышынак. Корно асфальтан, а теве газым ялыш пуртымо огыл. Урем дене ошкылмына годым ик пӧрт окна гыч ӱдырамаш пеш ончыштеш ыле, кидшым рӱзалтыш, пурыза манме гай, пуйто мемнамак вучен. Зинаида Семёновна Егорова Ярансола ялысе Володя рвезылан 1979 ийыште марлан толын улмаш. «Кызыт ялыштына 54 илыме сурт уло. Еш-влак вольыкым ашнат. ™маште кеҥежым 16 ушкал лийын ыле. Шорыкым чыла манме гаяк суртышто кучат. Ялыште вольык суртлан оза гай, вольык уке – нимо уке манын таклан огыл калыкыште ойлат. Ешлан шӧр-торык, шыл эре лиеш. Но вольыкымат айдеме семынак йӧратен ончыман. Кеҥеж мучко чот пашам ыштыман. Ялыште паша укелан кӧра самырык-влак шукынжо тора кундемыш оксам ыштен налаш коштыт. Шоҥгырак-влакын ушкалым ашнаш ӱнарышт шагал. Садланак кажне ийын вольык кӱтӱ шагалемеш. Пошкудо Йыр ялыште «Знамя» колхоз уло. Еҥ-влак тушто пашам ыштат, — манеш Зина Семёновна. – Мый Алсола ялыште шочын кушкынам. Кандаш классым тунем пытарымеке, колхоз пашам ышташ тӱҥалынам. Марлан лекмеке, Кораксола ялысе «Авангард» колхозын сӧсна комплексышкыже шым ий коштынам. Ярансолаште презе, туна да ӱшкыж ферме-влак лийыныт. Тушто пашам ыштенам. 90-шо ийлаште фермым Йырыш кусарышь. Икманаш, ончыч колхозышто паша гӱжлен». Зинаида Семёновна – моткоч чолга, весела кумылан ӱдырамаш. Кидпашалан пеш мастар. Пӧртшым тӱрлеман солык-влак сӧрастарат. Йоча годсо жапем шарналтышым. Ковам ден Аня акам тӱрлеман пашашт дене пӧртыштым сӧрастарат ыле. Тыгайжым кызыт шуэн вашлият, эсогыл кумылемат тодылалте. Тылеч посна Зина кокай носки ден пижергым пидеш, шӱдырым шӱдыра. Эше тудо тошто годсо подзорым сондыкыштыжо арала. Тоштерыш пуаш йӧршӧ манын ойла. «Шкет илем. Пелашем 50 ияш улмем годым колен. Икшывем-влак такшым чӱчкыдын толыт. Кок эргым ешышт дене Моркышто илат, а ӱдырем – пошкудо Токсар ялыште. Кызыт тудо пелашыж дене тушто у суртым чоҥат. Шым уныкам уло. Нунын верчынак илем. Кертмем семын паша денат, каҥаш денат полшем. Шкемын йоча пагытем куштылгыжак лийын огыл. Вич икшыве кушкынна. Изиракак ача деч посна кодынна. Садлан паша шукак логалын. Моло йоча семын юарлымат, чапле вургемымат чийыме шуын. Аван мутшым южгунам колыштмо огыл докан, но тудо мемнам иканат вурсен огыл. Йоча годым икана авана мыланна ойлен: «Суртвольыкнам сайын ончыза, вара тудым шыжым ужалена да чылаланда пальтом налын пуэм. Фуфайке дене эре коштман огыл». Ме чот куаненна. Чыве-влаклан почкалтышым тӱен пукшенна. Коям погыжо манын тыршенна. Авана «Молодец улыда, агытанат мунчаш тӱҥалын» манын ойлен. Чыве кок оптеман муным мунчен улмаш. А шыжым шорыкым, комбым Морко пазарыште ужаленна да пальтом налаш кайышна. Чылан пальтом чиен шогална. А авам оксам кидыштыже пеш пӧрдыктылеш, шке семынже ала-мом шотла, ужалышылан огеш пу. «О, йоча-шамычем пальтолан оксана сита, а согалан уке», — манын ойлен да фуфайкым налын пуэн. А моло оксаж дене ик мешак ложаш ден ик мешак рожким налын. Ончыко шонен моштышо ӱдырамаш лийын. Тидым нигунам ом мондо», — шарналтыш Зина кока. Ярансола ялыште МЭТР Марий Эл телерадион корреспондентше Эльвира Рыжова шочын-кушкын. Кызыт Йошкар-Олаште ешыж дене ила, шочмо ялышкыже кошташ тырша. Вет тудым тыште аваже, родо-тукымжо вучат. Эля ойла: «Шочмо-кушмо верын ямже да куатше айдеме чонышко ава шӧр дене пырля пура. Сандене шочмо вершӧр – эн шерге лук. Кеҥежын моторлыкшо, шыжын поянлыкше, телын йӱштыжӧ, шошын куатше дене мый лачак шочмо Ярансола ялыштем «таҥлалтынам». Икымше ошкылем, икымше шомакем, икымше куанем — чылажат тыште лийын. Модын-юарлен коштмо йоча годсо пагытем лачак тиде верыште эртен. Кид паша, мланде паша декат Ярансола ялыштем шумаҥынам. Мутат уке, ача-ава полыш, поро куандарыше шомак деч посна нимо ышталтын огыл. Кеҥежым, кидыш савам кучен, кумда олыкыш шудым солаш кайыме жап эрелан ушеш кодеш. Ярансола ялем воктенысе поян чодыраште емыж-саскам, поҥгым погымо пагыт нигунам огеш мондалт. Ялым йырым-ваш «ӧндалше» курык гыч пасу да олык гоч ече я издер дене мунчалтыме жап тачат шинча ончылнем. А кадыргыл йогышо, торашке шийын-шӧртньын койшо Яранке эҥер, шоргыктен йогышо кок памашшинча да изирак пӱя вийым пуат. Шочмо-кушмо верыштем южшак весе. Ялыш толмеке, чонлан ласкан, кап-кыллан моткоч куштылгын чучеш. Чаманыман, кызыт шонымо семын ялыш кудалышташ йӧн шагалрак. Мый шочмо кундемысе калыкем дене моткоч кугешнем. Ача-авам, коча-ковам мыланем эре пример лийыт. Кеч ачам ден кочам пеленем уке улыт гынат, мыйын илышыштем тӱҥ эҥертыш лийыныт. Ял да колхоз пашаштат надырышт изи лийын огыл. Ялыштем тӱрлӧ профессиян еҥ ила. Туныктышо, бухгалтер, экономист, медсестра-влак улыт. Но шукынжо илышыштым ялозанлык паша дене кылденыт. Тыгай калыкем да пӱртӱс дене кугешныде нигузе ок лий». lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Композитор, пианист, туныктышо, мер пашаеҥ, Совет ушемын калык артистше (1981), СССР кугыжаныш премийын (1976), Ленин лӱмеш премийын лауреатше (1986) Андрей Яковлевич Эшпай 1925 ий 15 майыште Козьмодемьянск олаште шочын. Ачаже – марий кундемын чапланыше эргыже, композитор, музыковед-фольклорист Яков Эшпай, а аваже калык мурым палыше, мураш йӧратыше Валентина Тогаева. 1928 ийыште Эшпаймыт еш Москваш илаш куснен. Андрей изиж годсек ачаж деч музыклан тунемын. 1941 ийыште тудо Гнесин-влак лӱмеш музыкальный йоча школым тунем пытарен. Эвакуаций жапыште Чувашийысе Мариинский Посад оласе 1-ше номеран школышто тунемын. Сар тӱҥалмеке, Андрей Яковлевич шке кумылын фронтыш колташ йодын, но ийгот дене изирак улмыжлан кӧра тудым налын огытыл. 1943 ийыште Чкаловский пулемётный училищыш пурен, Йошкар Армий институтын военный переводчик-влакын курсыштым тунем пытарен. 1944 ий гыч 1-ше Белорусский фронтышто кредалын. Йошкар шӱдыр орден дене наградитлалтын. 1945-ше ийыште 9 майым Берлин олаште вашлийын. Сар деч вара А.Эшпай Москосо консерваторий пелен музыкальный училищыште тунемын. 1953 ийыште Москосо консерваторийым пытарен. 1965-1970 ийлаште пианино дене шке произведенийже-влакым шоктен, тыгак Москосо консерваторийште туныктен. 1973-1979 ийлаште – РСФСР композитор ушемын икымше секретарьже, 1996-2001 да 2006-2015 ийлаште Российысе авторский обществын президентше лийын. Андрей Эшпай тӱня мучко тӱрлӧ конкурслаште конкурсант, пианист, жюри член семын выступатлен. Тудо симфоний ден балет-влакын, камерный пьесе-влакын, оркестрын чыла семӱзгар-влаклан концертын авторжо. Андрей Яковлевич эстраде семымат возен, 60 утла фильмлан мурыжо уло. Андрей Эшпай шочмо кундемжым моткоч йӧратен. Кажне ийын тудо республикышкына толаш тыршен, тысе оркестр дене концертым шынден, композитор да студент-влак дене вашлийын. Андрей Яковлевич – Йошкар-Олан гимнжын авторжо. А «Марий сандалык» мурыжо уло марий калыкын гимнышкыже савырнен. Тудо марий композитор-влаклан пример лийын, шуко самырык еҥым сем тӱняшке ужатен. А.Эшпайын лӱмжым Козьмодемьянск оласе сымыктыш школ нумалеш. Марий АССР сымыктышын сулло деятельже, Марий АССР-ын калык артистше, Йошкар-Олан да Козьмодемьянскын почётан гражданинже ош тӱня дене 2015 ий 8 ноябрьыште чеверласен. Тудым Моско оласе Новодевичье шӱгарлаште тойымо. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шукерте огыл Йошкар-Олаште 2006-2007 ийлаште шочшо рвезе-влак коклаште футбол дене «Времена года» турнир эртаралтын. Тушто пӧръеҥ команде-влак ваштареш кок составан «ZARA» ӱдыр команде модын. Коктыжат призовой верым налын кертын. Тачысе номерыштына ӱдыр-влаклан «ZARA» футбол школ нерген тудын директоржо Александра Викторовна Запевалова дене мутланышна. 24 ияш ӱдыр ончыч футбол дене Марий Элын сборныйыштыжо модын, «Мариэлочка» командын футболисткыже лийын. – Александра Викторовна, «ZARA» школ кунам почылтын? – Школна ӱмаште февральыште шочын. Йошкар-Олаште ӱдыр-влаклан тиде – икымше футбол школ. Мемнан деке ола гыч веле огыл, тыгак Медведево да Оршанке районла гыч 5-16 ияш ӱдыр-влак коштыт. Тылеч посна Испанийыште шочшо Йоланда да США-ште шочшо Майя лӱман ӱдыр-влак футболла модыт. Тӱрлӧ амллан кӧра ӱдыр-влакын ешышт Марий Элыш илаш кусненыт. Республикыште ӱдырамаш футболым вияҥден колтымо шуэш. Лачак тыгай шонымаш дене школым йолташем да коллегем, футбол дене Российын спорт мастерже, «Мариэлочка» футбол командын ончычсо капитанже Анастасия Рауфовна Рахматуллина дене коктын почна. Йоча-влак дене паша опытна лийын. Ме Медведево посёлкысо «Витязь» йоча футбол клубышто тренерлан пашам ыштенна. – Ӱдыр-влак коклаште футболла модаш кумылан-влак тугеже шукын улыт? – Ситышын. Изирак ӱдыр-влакым мемнан деке ача-авашт кондат гын, кугурак-влак шкеак толыт. Кызытеш школышкына 50 наре подростко коштеш. Но ме футболым йӧратыше кумылан ӱдыр-влакым кеч-могай жапыште налаш ямде улына. Спортын ты видше шуко ӱнарым, писылыкым йодеш. Садлан тренировкылаште спортсмен-влак деч уло моштымыштым да вийыштым ончыкташ йодына. – 50 наре ӱдыр дене тренировкым мыняр еҥ эртара? – Ийготым шотыш налын, ныл группылан шелме. Чылаже школышто кок тренер Анастасия Рауфовна Рахматуллина ден Сергей Витальевич Пегенеев, футболистке-влакым ямдыла. Мый тренерын полышкалышыже улам. – Идалык веле пашам ыштеда. Могай йӧным кучылтын, шкендан дене ача-ава-влакым, йоча-шамычым, моло спорт школым вуйатыше-шамычым палдареда? – Инстаграм, Вконтакте соцсетьлаште «ZARA» ӱдырамаш футбол школын группыжо уло. Информационный полышлан ме эре куанена. – Турнирлаш кошташ, тӱрлӧ экипировкым налаш оксам те шкеак ойыреда? – Спорт сооружений-влакым арендоватлаш шергын шуэш. Арняште тренировкым кум гана эртарена. Лишыл жапыште вич тренировкым ыштена. Тренировкым кеҥежым оласе ик стадионышто эртарыме гын, сентябрьыште «Спартак» ФОК-ын спортзалышкыже кошташ тӱҥалман. А тудлан шагал огыл оксам тӱлыман. Садлан мыланна спонсор-влак чотак кӱлыт. Школна ача-ава-влакын окса полышышт дене ила. – Тунемшыда-влак сеҥымашышт дене чӱчкыдын куандарат? – Ӱдыр-влак тӱрлӧ койыш-шоктышан улыт. Южгунам ӱскыртланен кертыт. Садлан тренер кажне йочан шӱм-чонышкыжо корным муын моштышаш. Футболисткына-влак тале улыт. Поснак Диана Сидоркина мемнам эреак куандарен. Тудо школнан 2004-2005 ийлаште шочшо ӱдыр командынан капитанже лийын. Тений Моско область Звенигород оласе 2-шо номеран Олимпийский резерв училищыш тунемаш пурен. Туддене кугешнена да ӱшанена, футбол карьерыже сай лиеш. Пеш тыматле ӱдыр. Тыгодым футболла модмо годым тудо лидер койышыжым, уста футболистке улмыжым ончыктен мошта. – Лишыл жапыште могай чемпионатыш каяш ямдылалтыда? – 4 сентябрьыште «Мариэлочка» ден «ZARA» командын кугурак ийготан спортсменкыже-влак Мордовийысе Ковылкино олашке каена. Тушто «Юл кундем федеральный округ» этапыште кокымшо дивизионысо ӱдырамаш команде-влакын первенствышт эртаралтеш. 14 августышто «Единый Россий» партийын регионысо пӧлкажын еҥже-влак «Арена Марий Эл» футбол да куштылго атлетике манежыште «Дворовый футбол» фестивальын регионысо этапшым эртарен. Тушто мемнан 12-13 ияш футболисткына-влак сеҥеныт да ынде сентябрь кыдалне Санкт-Петербургышто федеральный этапыште модаш тӱҥалыт. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Марина Петровна Сташкина Свердловск кундем Ачит район Марий Карший ял школышто марий йылмым да литературым туныкта. – Марий йылмылан да литературылан ик шагат дене ойыралтеш. Нине предмет-влакым шочмо йылме семын туныктена. Шукыж годым урок деч вара кодаш логалеш. Олимпиаде але мероприятий деч ончыч чот ямдылалтына. Тораште илымылан кöра чыла марий книга мемнан деке миен огеш шу. Мый лучко ий олимпиадыш коштам. Свердловск кундемыште марий да татар йылмыла дене областной олимпиадым эртарат. Областьыште сеҥыше-влакым Марий Элыш колтат, сандене тунемше-влак марий йылмым уло кумылын тунемыт. Олимпиадыш коштыт. 7-8-ше класслаште тунемше-влак кушкын шумыштым вучат, нунат, олимпиадыште сеҥен, Марий Элыште эртарыме регинысо этапыш толаш шонат. Школ воктенак клуб уло. Тушто «Пеледыш» йоча фольклор ансамбль пашам ышта. Нунын дене пырля тÿрлö мероприятийым эртарена. Но ме кеч-кузе тыршена гынат, чылажат еш гыч тÿҥалеш. Икшыве-влак ешыште кушкыт, сандене ача-аван полышышт деч посна огеш лий. Нуно ешыште марла кутырат гын веле марий йылмым туныкташ куштылгырак. Лилия Владимировна Волкова, Шернур посёлкымо 1-ше №-ан школышто марий йылмым туныкта. – Чаманен каласыман, кызыт ме марий йылмым кугыжаныш йылме семын веле туныктена. Туге гынат марий йоча-влакым шке шочмо йылмыштым аклаш, пагалаш, а южыштым марий йылме дене мутланаш туныктена. Тидоан тÿрлö йöным кучылтына. Марий йÿла дене кылдалтше пайремым эртарена, тÿрлö конкурслаште, олимпиадылаште, семинарлаште вийнам тергена. Пайрм але мероприятийым эртараш тÿҥалме деч ончыч тунемше-влак шке кумылын полшаш толыт. Тидыже мыланем эн шерге. Марий йылме кабинетыште компьютер ден проекторна уке. Сандене тÿҥалтыш классласе туныктышо-влак дене кутырен келшен, уроклан кабинет дене алмашталтына. Нунын чыла оборудованийышт уло, тидлан ача-ава-влак шийвундым погеныт, а мемнан тыгай йöнна уке. Туге гынат ме вуйым огына саке, мероприятий-влакым эртарена, олимпиадылашке коштына, сылнымутланат жапым ойырена. Тугеже марий йылмым туныкташ манын, шуко вийым пыштыман. Мутлан, тора кундем гыч книга-влакым налаш Марий Элыш кошташ логалеш. Тÿрлö йöным кучылтын, марий йылмым аклаш, пагалаш да тунемаш таратыман. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тидым 2023 ий I-ше кварталыште ышташ палемдалтеш. У автобус-влак оласе тӱҥ маршрутлаште кошташ тӱҥалыт. Регион вуйлатыше совещанийыште палемден: олаште илыше-влак деч автовокзалын пашам ыштымыж, пассажир транспортын расписанийым шотыш налде кудалыштмыж, икмыняр моло шотышто вуйшиймаш-влак пуреныт. Республикын транспорт да корно озанлык министрже Александр Герасименкон ойлымыж почеш, частный перевозчик-влак велым тыгай ситыдымаш-влак чынже денак палдырнат. У пассажир автобус-влакым налме ты экшыкым кораҥдаш да сӱретым вашталташ полшышаш. Тыгак тудо ешарен: шушаш ийынак 5 троллейбусым налаш палемдалтеш. Нуно Ширяйково микрорайон, Киров да Строитель урем-влак гоч кошташ тӱналыт. Министр «Йошкар-Ола» автовокзал шотышто тыге каласен: тудо Марий Элым социально-экономически вияҥдыме индивидуальный программым илышыш пуртымо кышкарыште чоҥалтын да 2022 ийыште пашам ышташ тӱналын. Вокзал пассажир, водитель, перевозчик-влаклан лӱдыкшыдымым ыштыме да йӧнан улмо шотышто чыла йодмашлан келшен толеш. Адакшым окса дене кылдалтше показатель-влак тудын рентабельный улмыжым ончыктат. – Вокзалын кузе пашам ыштымыж шотышто еҥ-влак деч ме жапын-жапын йодыштмашым эртарена. Иктаж-могай вашталтыш кӱлеш гын, тидым вигак шотыш налына да тӧрлатымашым пуртена. Билетым ужалыме дене кылдалтше вуйшиймаш лийын ыле. Тиде йодышымат рашемденна. Ынде билетым вокзалыштат, автобусыштат ужалат, – рашемден Александр Герасименко. У автовокзал гыч кызыт кажне кечын 45 маршрут дене 2000 наре еҥ кудалыштеш. Ик кечыште тушеч автобус-шамыч тӱрлӧ кундемлашке чылаже 300 утла гана каят. Кызыт ты вокзал гыч республикысе районлашке веле огыл, тыгак Чебоксарыш, Яранскыш, Казаньыш, Москвашке миен шуаш лиеш. Ончыкыжым Самарыш, Санкт-Петербургыш, Нижний Новгородыш, Саратовыш рейсым почаш палемдалтеш. Совещанийыште тыгак тошто автовокзал нергенат мутланеныт. Марий Эл вуйлатышын ойлымыж почеш, траспорт лӱдыкшыдымылык дене кылдалтше йодыш моткоч кӱлешан, да тудым решатлаш кӱлеш. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш Л.Камалетдинова ямдылен. Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ «Чыланат умылышаш улына: лыпланаш эше эр» Марий Элыште у коронавирус инфекцийын шарлымыж ваштареш кучедалме мере-влакым луштарыме. Республикыштына эпидемиологический сӱретын саемын толмыжлан кӧра общественный питаний организаций-влакын лудаш… КУЧЕМЫШТЕ МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА «Пеледыш пайрем» кугыжаныш статусым налеш Тыге каласен Марий Элым Вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев 7 июньышто Мер Каҥашын лудаш… ЙОШКАР-ОЛА КУЧЕМЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН ОЛА УРЕМЫШТЕ – ЛУ У ТРОЛЛЕЙБУС Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев правительстве пӧртыштӧ Йошкар-Олан мэрже Евгений Маслов дене вашлийын. Пӧртлашке шокшым пуымо, «Троллейбус транспорт» муниципал лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

20-21 апрельыште Санкт-Петербург олаште финн пӧртыштӧ «Живой язык» проект почеш мероприятий эртаралтын. Тушко финн-угор калык-влакын представительышт(коми, финн, удмурт, карел, марий) миеныт. Марий Эл гыч «Интеллектуал» тӱвыра рӱдер полшымо дене рӱдерын еҥже да МарГУ-што 4 курсышто тунемше Анастасия Галиева да мый миенна. «Живой язык» – йылмым арален кодаш ыштыме социальный проект. Тудын ойыртемже – комикс. Тиде йӧн дене шочмо йылмым туныкташ шонат. Тыште мут шагал, но эн тӱҥжӧ умылаш лиймым возымо. Комиксым сӱретлен, изи йочат шочмо йылмым тунемын кертеш. Командыште кум еҥ: Санна Хукканен (Финляндий), Анна Воронкова (Россий) да Катри Силвонен (Финляндий). Нуно, финн-угор калык-влакын илыме верышкышт миен, мастер-классым ончыктат. Тымарте Коми, Одо кундемлаште, Марий Элыште, Мордовийыште, Ханты-Манси автономный округышто лийыныт. Ты гана нуно нине калык-влакын представительыштым иквереш погеныт. Икымше кечын «Финно-угорские проекты в области языка и культуры» семинар лийын. Тӱрлӧ кундемлаште шочмо йылмым аралаш манын, мом ыштыме, могай проект-влак улмо дене палдареныт. Мутлан, Карелийысе Ведлозеро селаште шочмо йылмылан туныктымо йочасадым почыныт. Тушто йоча-влак дене карел йылме дене гына мутланат. Але Ленингард областьысе Лужицы ялысе тоштерыште кеҥеж жапыште йылме квестым эртарат. Кажныже нине да моло проект-влак дене уна-влакым палдараш вашкен. Тылеч посна лӱмын ӱжмӧ уна – Арнау Бариос каталон йылме нерген каласкален. Кокымшо кечын комикс дене пашам ыштенна. Ондак комиксын кӱлешлыкше, мом саемдаш, мом кораҥдаш кӱлмӧ нерген мутланенна. Вара, икмыняр тӱшкалан шелалтын, пырля комиксым сӱретленна. Жап шагаллан кӧра кажныже шке шонымашыжым шуктен кертын огыл, но эн кӱлешыжым тудо умылен, сандене шке шонымыжым мӧҥгӧ пӧртылмекыже шуктен кертеш, шонем. Идей сай, семинар деч вара шуко оҥай шонымаш шочын. Эн тӱҥжӧ – фиин-угор калык-влакын представительышт дене вашлийынна, палыме лийынна. Тидыже эн кугу куан! blog lenta mustaeva photo rus У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Ты жапыште образовательный, тазалыкым аралыме да социально аралыме организацийлаште, пашаче коллективлаште таза илыш-йӱлам кучаш таратыше мероприятий-влак эртаралтыт. Эн оҥайже — шуко еҥан флешмоб — зарядке. Тудо таче 9 шагат гыч 10 шагат, 13 шагат гыч 14 шагат марте лиеш. Мероприятий «Строитель» спортклубын да «Пульс» творческий пространствын зарядке видеозаписьышт почеш эртаралтеш. Участник-влак шке видеоматериалыштым соцсетьлаш #здоровьетайм хештег дене вераҥдат. Морко кундемын шочшыжо-влак военнослужащий-контрактник Леонид Смирнов ден Валентина пелашыже (И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын программистше) таза илыш-йӱлам кучат. Капкылыштым пеҥгыдемдаш манын, тӱрлӧ физупражненийым ыштылыт, куржталыт, олаште шукыж годым йолын коштыт. Нуным «Арена» спорт комплексыште чӱчкыдын ужаш лиеш. Тыште капкылым пеҥгыдемдаш полшышо тӱрлӧ спортивный снаряд-влак улыт, кужытыш да кӱкшытыш тӧрштылаш плошадке-влак, куржталме корно шкешт деке шупшыт. Леонид ден Валентина шке шочшыштым: куд ияш Илья ден кок ияш Йываным – изинекак физкультурлан шӱмаҥдат. Иван Речкин. Авторын фотожо. blog lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Донецк ден Луганск калык республик-влакын, Херсон ден Запорожье областьлан Россий деке курымешлан ушнымышт лӱмеш 30 сентябрьыште Марий Элыште, Йошкар-Олаште, митинг-концерт эртыш. Никонов лӱмеш площадьыште лийше тиде мероприятийыш моткочак шуко еҥ погынен ыле. Тушко политический партий ден мер организацийла гыч, студент-шамыч чумыргеныт. А тистыже мыняре лойгалтын?! Погынышо калык ончыко лектын, тӱрлӧ ушемын, партийын еҥышт мутым ойлышт. Да чылаштынат шонымашышт икгай лийын. Мутлан, Марий Эл Кугыжаныш Погынышто «Единый Россий» фракцийым вуйлатыше Владимир Мухин тыге каласыш: – Президентна Владимир Путинын решенийжым мый уло чонем дене поддерживатлем да ДНР-ыште, ЛНР-ыште, Херсон, Запорожье кундемлаште илыше, вуй ӱмбалнышт яндар кава лийже манмым ойырен налше-влакым, саламлем. Виян лийже кумда Россий! Мый чылаштлан сай илышым тыланем да ӱшандарен каласен кертам: партийна мемнан элын членжылан шотлалтшылан чылаштлан полшаш ямде! – Таче элнан кумдыкышкыжо Украине велым торжалыкым ончыктымаште кандаш ий илыше кундем-влак пӧртылыт. Нуно мӧҥгышкышт пӧртылшаш улыт манын, ме шукертак ойленна. Да тушто илыше-влакым ме аралышыш улына, – мане ЛДПР партийын Марий Элысе отделенийжын координаторжо Антон Мирбадалев. – Ятыр моло семынак мыят референдумышто йӱклымаш кузе кайымым эскеренам. Тӱнямбал сообществе тыгайрак шонымашым ойлен: нимо шот огеш лек. А лектеш гынат, йӱклымашын иктешлымашыжым чынлан огыт шотло, шотыш огыт нал. Но нине ныл кундемлаште еҥ-шамыч кужун йӧсланен иленыт да шукынжо Россий деке ушнышаш верч йӱкленыт. Мый нунын шке гражданский позицийыштым луктын ойлаш лӱддымыштлан куанем! – палемдыш «Справедливая Россия» партийын регионысо отделений вуйлатышыже Наталия Глущенко. КПРФ-ын республиканский комитетшын секретарьже Владислав Жезлов, куан кумылжым шылтыде, тыгеракак ойлыш: – Референдумым эртарымым, Российын составышкыже ныл у кундемын ушнымыштым сайлан шотлем. Коммунист-шамыч 2014 ий годсекак Донецк ден Луганск областьлам мемнанлан шотлышаш верч шогеныт. Ынде тиде лийын! Тӱрлӧ партий гыч выступатлыше-влак, ойлен пытарымекышт, чыланат кидыштым ваш кучышт да кӱшкӧ нӧлтальыч. Тыге ты йодыш шотышто икоян улмыштым ончыктышт. Калык ончыко тыгак Херсон область гыч толшо Валентин Пономарчук лишыл еҥже-влак дене лекте. Нуным еҥ-влак совым кырен вашлийыч. – Пагалыме йолташ-влак, мылам шке шижмашем кучаш неле. Донецк ден Луганск калык республик-влак ден Херсон ден Запарожский областьла Российын составышкыже ынде пуреныт. Ме тидым кужун вученна. Украинысе нацизм кандаш ий нине кундемлам пытараш тӧчен. Тӱшка касвел тидым сайлан веле шотлен да полшен. Мемнан верч нигӧ шогалаш кумылым ончыктен огыл. Лач Россий гына мемнан верч лийын. Владимир Владимирович Путинлан, тудын лӱддымылыкшылан кӧра вашке тидлан мучаш лиеш манын ӱшанем. Молан манаш гын, тиде мучашдымын шуйнен огеш керт. Кызыт Россий деке ушнышо кундемлаште тымарте еҥ-шамычым пуштеденыт, илыме пӧртлам, эмлымверлам, йочасадлам пытареныт. Чыла тидым ме шке ужынна. Кеч-кӧ кеч-мом шона гынат, тиде тыге лийын. Украиныште нацизм уло. Тау тыланда мемнам вашлиймыланда, пуртымыланда. Те моткоч поро кумылан улыда. Ме тендан верч улына, а те – мемнан дене пырля. Ме мӧҥгыштӧ улына! – каласыш пӧръеҥ. Тудын уло чонжым пыштенак кутырымыжо палдырныш, молан манаш гын вет южо татыште эсогыл ойлен ыш керт – кумылжо тодылто да ойжо жаплан кӱрылтӧ. Тудым ончен, шукыштын шинчавӱдышт лекте… Митинг жапыште кажне ойлышын мутшо элна дене кугешныме кумылым лукто. Санденак моткочак шуко гана колмо «Катюша», «Вперед, Россия!» муро-влакат тиде кечын ала-кузе вес семын, чонышто путырак келге шонымашым луктын, йоҥгышт. Моло артист-шамычын выступленийыштат тыгай шижмашымак шочыктышт. Ты гана митингын еҥ-влакым чынже денак иктеш ушымыжо палдырныш. Любовь Камалетдинова Авторын фотожо Лудаш темлена: ПОЛИТИКЕ Утларакше илалше-влак полшаш йодыт Марий Элын Айдемын праваже шотышто уполномоченныйже Фанис Мухаметгалиев кодшо кушкыжмын республикысе суд пристав ден правам аралыше орган, икмыняр моло лудаш… ПОЛИТИКЕ Шоя уверым шаркалат Интернетысе соцкыллаште шоя увер шарлаш тӱҥалын: пуйто частичный мобилизацийыш пашаеҥ-шамычым колташ огыл манын, тидлан броньым ыштыме дене шантажироватлен, республикысе лудаш… ПОЛИТИКЕ Идалык темме лӱмеш: Чын корным ойырен налме Россий Президент Владимир Путинын Марий Эл вуйлатышылан Александр Евстифеевым темлымыжлан таче, 6 апрельыште, идалык темеш. Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

«Мобилизоватлыме-влаклан да спецоперацийыште участвоватлыше военнослужащий-шамычын ешыштлан ешартыш социальный полыш мере-влакым ямдылен пеҥгыдемдыме шотышто республикна Юл кундем федеральный округышто ончылно кайыше вич субъект коклашке логалын. Полпредстве кӧн могай мерым приниматлымыжым эскера, ме чылажымат жапыштыже ыштена. Мемнан дене серьёзный мере-влакым ямдылыме, да нуно шукталтыт», – Республик кумдыкышто ужашын мобилизоватлымылан полшымо шотышто координационный советын заседанийыштыже манын Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев. Калык илышым саемдыме шотышто министрын пашажым шуктышо Марина Островскаян палемдымыж почеш, регионышто пеҥгыдемдыме 50 тӱжем теҥге кугытан выплатым 28 октябрь марте мобилизоватлыме 1537 еҥлан тӱлымӧ, тидлан 76 миллионат 850 тӱжем теҥгем кучылтмо. Республикыштына беженец ден мобилизоватлыме граждан-шамычын ешыштлан поро кумылын полшымо паша умбакыже шукталтеш. 30 сентябрь гыч 28 октябрь йотке чылаже 64,3 миллион теҥгем погымо. Тиде окса дене министерстве мобилизоватлыме граждан-влаклан кӱлешан сатум налеш. Кызыт 30,3 миллион теҥгеаш 32 ойпидышым ыштыме. Тыгак 1388 ешлан социальный паспортым почмо, 1175 ешым патронажыш налме. Мобилизоватлыме граждан-влакын ешлашт гыч медицине организацийлашке возалташ, инвалидностьын группыжым пеҥгыдемдаш, икшывылан йочасадыште верым, кеҥежым канаш да тазалыкым пеҥгыдемдаш путёвкым ойыраш, школышто яра пукшаш, тыгак психологический полышым, пум, кредит каникулым йодыт. Министерстве мобилизоватлыме-влаклан да спецоперацийыште участвоватлыше военнослужащий-шамычын ешыштлан социальный полыш мере-влакым пуымо шотышто книга-памяткым луктын. «Тыгай книга мобилизоватлыме кажне еҥын ешыштыже лийшаш», – палемден Ю.Зайцев. * * * Марий Эл Россий Федерацийын шке медицине пашаеҥыштым Донец ден Луганск калык республиклашке, Запорожск ден Херсон областьлашке йоча-влакын тазалыкыштым профилактике шот дене тергаш колтышо 20 субъект радамыш пурен. Тидланже 13 еҥан педиатрический бригадым 30 октябрьыште Йошкар-Ола гыч палемдыме верлашке ужатен колтымо. Республик кумдыкышто ужашын мобилизоватлымылан полшымо шотышто координационный советын заседанийыштыже Марий Элын тазалык аралтыш министржын пашажым шуктышо Марина Панькован палемдымыж почеш, бригадын чыла медицине оборудованийже ден кучылташ кӱлшӧ материалже уло. Тидлан регионым вуйлатыше Юрий Зайцевын кӱштымыж почеш республик правительствын резерв фондшо гыч 1 миллионат 120 тӱжем теҥгем ойырымо. Спецопераций гыч пӧртылшӧ-влак медицине полышым республикысе тазалык аралтышын чыла организацийыште черет деч посна налын кертыт, медицине реабилитацийымат министерствын ведомствыштыжо улшо тӧнежлаште эртен сеҥат. Экстренный медико-психологический полышым Республиканский психоневрологический диспансерын врач-психиатрже, психотерапевтше да медицине психологшо-влак пуат, «Ӱшан телефонын» сутка мучко пашам ыштыше номерже – 89297330361. Мобилизоватлыме граждан-влакын ешыштлан диспансеризаций ден профосмотр эртаралтыт. Медицине велым темлыме годым йоча-шамычлан Кичиер посёлкысо больницыште эмлалташ да каналташ йӧн ышталтеш. Социальный паспорт-влакым иктешлыме почеш, республикысе 9 районышто да Йошкар-Олаште илыше 36 пациентлан медицине полышым ик эн ончыч пуаш кӱлмӧ рашемын. Чылаштымат диспансер эскерымашке налме, полышымат пуымо. * * * Тиде заседанийыштак мобилизоватлыме граждан-влакын ешыштлан социально-психологический полышым пуымо пункт-шамычым почаш темлыме. Нуным республикнан кажне олаштыже да районыштыжо почыт. Тушто психологический службын специалистше, тазалык аралтыш, образований, молодёжный политике, социальный вияҥмаш, духовенстве аланла гыч еҥ-влак да волонтёр-шамыч пашам ышташ тӱҥалыт. Пункт-влакым почаш Йошкар знамя рӱдӧ военный округын войскаже-влакын командующийже Рустам Миннекаевын Марий Элым вуйлатышылан колтымо серышыже шӱкалтышым ыштен. Тудо шуко социально-экономический йодышым решатлыме дене пырля мобилизоватлыме граждан-влакын ешыштлан профессиональный психологический полышым пуымо йогынланат тӱткышым ойыраш йодын. Правительстве председательын алмаштышыжын пашажым шуктышо Ольга Федорован палемдымыж гыч, республикыште тыгай полыш шукталтеш. «Шокшо линий» телефонна шуко, социальный службын пашаеҥже-шамыч мобилизоватлыме граждан-влакын ешышт дене мутланат, но южо еҥ, ала-кушко миен, шке проблемыж нерген каласкалынеже, адресный, социальный, психологический полышым налнеже. Республикыштына тыгай шотан икмыняр случай лийын, да специалист-влак йодышым писын решатлаш полшеныт», – манын О.Федорова. Обращений-влак улыт гын, тыгай пункт-шамычым почаш кӱлеш, палемден Марий Элым вуйлатыше. Мобилизоватлыме граждан-влакын ешыштлан психологический полышым пуымо рӱдерым Регион-влак кокласе почмо социальный институтышто почыт. Тидын нерген вузын ректоржо Игорь Загайнов увертарен. Ю.Зайцев тыгай тӱҥалтыш дене келшен. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен Лудаш темлена: КУЧЕМЫШТЕ У пачеран лийыныт 1 ноябрьыште Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев Волжск олаште тулык йоча ден аварийный пӧртлаште илыше-влаклан у пачер сравочым кучыктен. лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Южо вере поснак кугу чолгалыкым ончыктат Марий Элын Рӱдӧ сайлымаш комиссийжын данныйже почеш, икымше кечын, 17 сентябрьыште, 20 шагат жаплан республикыште чылаже 16,63% йӱклен. Вес лудаш… КУЧЕМЫШТЕ Икымше йыжыҥ мучашлалтын 6 июльышто Правительстве пӧртыштӧ республикын Рӱдӧ сайлымаш комиссийжын председательже Ирина Татаринова журналист-влак дене вашлие. Тидлан амалже Марий Эл вуйлатышым лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

«Чодыраште шочын изи кож, чодыраштак иланен…» мурым колмек, уш дене вигак чодыра лоҥгаш, гӱжлен шогышо кожлаш логалат. У ий вашеш школыштат тиде пушеҥге нерген шуко ойлена, вет кож пайремыштына тӱҥ верым налеш! Туддеч посна пайрем шӱлышат ок шижалт докан. Но С. Михалковын «Новогодняя быль» йомакшым лудмек, йоча-влакын кумылышт вашталте, шинчаончалтышышт изишак шӱлыкаҥе. У ий лишан чодыраште иланыше мотор изи кож-влакат ойганат, пушкыдо лумым вучат, «ош шовыч» йымак шылаш тӧчат, нунынат илымышт, кугеммышт шуэш улмаш. Тидын нерген шукырак пален налаш манын, нылымше классыште тунемше-влак книгалаште, интернетыште возымым кычалтыльыч, икте-весыштлан каласкалышт. Кож - чылалан палыме иман пушеҥге. Мемнан кундемысе чодыраште эше вес тыгаяк вияш да йытыра пушеҥге - пӱнчӧ - кушкеш. Кожын имыже вич-шым ий гыч вашталт толеш, но ме тидым огына уж. Тудын ужар вургемже мемнам кеҥежымат, телымат сымыстара. Кож ӱмыржӧ мучко кушкеш, тудын кӱкшытшӧ кумло метрышкат шуын кертеш. А пайрем вашеш тудым руэт гын… Чаманаш логалеш, Петр I кугыжан У ий пайремым пӱнчӧ але кож лӱс дене сӧрастарен вашлияш темлымыже зияныш савырнен. Тунам лӱс дене веле сӧрастараш темленыт гын, кызыт пачерышкына изирак пушеҥгымат кондена. Монар школын нылымше классыштыже тунемше-влакат тиде ой дене келшышт. Йӱштӧ Кочай ден Лумӱдыр деч тамле кӧстенеч дене пырля искусственный изи кожым йодаш лийыч. Тыге ме кажне ий тыгай поро пашам ыштена гын, мыняр кожлам арален кодаш полшена. Да, тений пайрем вашеш изи кож товар деч утлен кодын, а вес ий тыгак лиеш мо?.. Э. БАЙМЕТОВА, Монар школын туныктышыжо. Мишкан район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Эртыше арнян, 19 майыште ожно Пионерий кечым палемдымым шарналтышыла, ончычсо тукымын илышыже, койыш-шоктышыжо, пӱртӱс дене келшымыже пуйто шинча ончылно ийын эртышт. Ме, кодшо курымын кокымшо пелыштыже школыш куржталше-влак, чылан пионер лийынна. Садлан кызытат Пионерий кече мыланна тунамсе гаяк изи чоным вургыжтарыше, сескем гай волгалтарыше пайрем семын кодеш. Ты кечын ий еда пӱртӱс лоҥгасе эн ямле, эн мотор верлаште пионер костерым эртареныт. Школласе эн сай тунемше, чолга да оптимист шӱлышан, йошкар галстукан ӱдыр-рвезе-влаклан тиде пеш вучымо усталык пайрем лийын! Ме тушто муренна, тӱрлӧ конкурслаште вийым тергенна, изинек усталык тӱнян мастарлык капкажым почаш тунемынна. А тулотышто кӱктен кочмо пареҥгын тамжым тачат шарнен илена. Почешна пӱртӱс лоҥгаште мландым шакшылыше, южышто аяр пушым шарыше куштырам, шӱк орам, кленча але калай ате-влакым оптен коден огынал. Тыге мемнам туныктеныт. Но тунам пластик гыч ыштыме ате-влак лийын огытыл. Адакшым ярсыше янда кленча-влакымат кевытыш мӧҥгеш погеныт да тидлан эше оксам тӱленыт. Тыге кугыжаныш могырымат, кучылтмо арверым кӱлдымаш семын тыште-тушто кышкен ынышт кодо манын, пӱртӱсым аралымаш верч колянымаш шижалтын. Кызытсе саманыште кеч кажне кечын мом-гынат пайремле - пайрем пеш шуко. Тиддеч поснат самырык-влак чодырашке, пӱртӱс лоҥгашке чӱчкыдын лектедат. Кочывӱд да шашлык деч посна тыгай годым нигузе ок лий! А почешышт пудыргым, шӱкшакым да тӱрлӧ торым туштак ора дене кышкен кодат. Ял, ола але корно воктене мом гына от уж! Эсогыл шке суртышт гыч тошто арверымат олыкыш але чодыраш луктын кышкаш тӱҥалыныт. Ужат гына мо, эртен коштшыла, южым пужышо тиде аяр пушым эше шӱлаш логалеш. Ончен лӱдат. Ончыч палыдыме, кызыт кумдан шарлен толшо чер-влак кушеч лектыт, шонеда? Экологийым, пӱртӱсым локтылын, айдеме шкежак лювык койышыж дене нуным шара. Чодырам руаш, пӱртӱсым мыскылаш лиеш. Но кӧ пӧртылта арулыкым, яндар илышым? Кувава-кочана-влак тунемше лийын огытыл, тӱҥалтыш школын икмыняр классшым веле пытареныт але парт коклаште шинченат огытыл. Но ушан лийыныт. Мемнам, йоча-влакым, куштыра ден шӱкым ик вере чумырен, улак верыште кӱнчымӧ лакыш нумалаш туныктеныт. Тушто чылажат шӱйын, терысыш савырнен. А мо чара кызыт самырык-влакым арулыкым эскераш? Пластик ате-влак, мутлан, мландеш тоен кодет гынат, огыт шӱй. Но нуным шке почешет поген йӱлаташ лиешыс! Пытартыш ийлаште экологийым, пӱртӱсым аралыме, пушеҥгым, ужар кушкылым шындыме шотышто акцийым (Мутлан, «Ужар Башкирий».) эртарат. Но чылажат кӱшыч шӱдымӧ почеш веле ышталтеш. Тӱҥ шотышто олаште але райрӱдыштӧ. Южо уремын ужашыштыже. Мыняр у микрорайон, а яллаште урем-влак шочыт - тушто пушеҥге-влакым шындымаш ок кой. Тошто уремлаште веле пел курым але утларак ончыч шынден кодымо шоҥгемше пушеҥге-влакым ужаш лиеш. Нуно адакат тугодсо пионер-влакын кидышт логалмым ушештарат. Шыже сайын пӱтынь класс дене пӱртӱсым шымлаш экскурсийыш наҥгаеныт. Мотор вер-шӧрыштӧ, чодыра помышышто каналтымек, мӧҥгӧ пӧртылмӧ годым ялыш изи пушеҥгым кондыктеныт да уремыште але школ воктене шындыктеныт. Моторлыкым да арулыкым, ялым да элым йӧратымаш тышеч, порылыклан туныктымаш гыч, тӱҥалеш. Нимогай акций але проект «Ойӧрӧ», «Сай огыл», «Айдеме лий» манын туныктен куштымо шӱлышым огыт вашталте. А «Айдеме лий» манын ойлымышт годым чӱчкыдынак мыланна, ньога-влаклан, «Еҥлан йӧрышӧ лий» мут-влакым ешареныт. Еҥлан - калыклан, эллан… Тыге умылыман. Илышыште кӱлешан шинчымашым, уш-акылым диплом тичмашын пуэн ок сеҥе. Тидлан эше воспитаний кӱлеш… С. Шамукаеван фотожо. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Йошкар-Оласе 2-шо №-ан поликлиникын офтальмологшо Анатолий Александрович Поздеевын (снимкыште) медицине пашашке толмыжлан тений 31 июньышто 50 ий лиеш. Виян да кугу опытан специалистым тиде аланыште лачшымак мо тынар жап куча? Тиде да моло йодышым лаштыкыштына рашемдена. Шуко молан туныкта – Мый эше специалистшак омыл, тунемам гына, – пеш тӱткӧ да тыматле улыда, республикланна тыгай офтальмолог-влак моткочак кӱлыт манмемлан аптыраненрак вашештыш ош халатан самырык медик да «Золушка» йомак гыч кресаван тарзыжым ушештарыш… Узбекистан гыч Марий Элыш врачлан тунемаш толшо Аббос Бараталиев пытартыш курсышто шинчымашым погымыж жапыште Йошкар-Оласе 2-шо №-ан поликлиникыш медбратлан пашам ышташ пурен. – Офтальмологын кабинетышкыже логалмемлан моткоч куаненам. Анатолий Александрович Поздеевым туныктышемлан шотлем. Тудын кажне ошкылжым, эсогыл пациент-шамыч дене мутланымыжым тӱткын эскерем – пеш ушан-шотан айдеме, чапле специалист. Мыланем Анатолий Александрович деч шуко молан тунемаш уло. Паледа, ынде мыят тудын гаяк сай офтальмолог лийнем, тудын семынак пашам веле огыл, пациент-влакымат йӧратынем. Олада моткоч келша, но кодын ом керт: МарГУ деч вара Чебоксарысе «Шинча микрохирургий» офтальмологий рӱдерыште ординатурым эртем да шочмо кундемышкем пӧртылам – офтальмолог-влак Ташкентыштат моткоч кӱлыт, – рашемдыш профессийлан кыртмен тунемше студент. Аббосжон Облоназар углин лывырге койышыжо, тыматле ой-шомакше – чылт Поздеевын: «Кӧн черетше? Пожалуйста, пурыза», «Маргарита Петровна, мый тендам тӱткын колыштам», «Тышке шичса, пожалуйста», «Ида йомдаре, вич минут гыч пӧртылам», «Ида тургыжлане, чыладам приниматлем, иктымат мӧҥгеш ом колто»… Пациентлан жапым ок чамане: тӱрлӧ прибор полшымо дене шинчан пӱсылыкшым, чогашылжым, шинчаважым терга, ситыдымашым рашемда да тудын амалжым радамын умылтара, эмлыме йӧн-влакым темла але Республиканский офтальмологический больницын поликлиникышкыже келгынрак шымлалташ колта. Самырык медикын шӱм-чоным пыштен тыршымыжым ужын, чыла гаяк пациент, Анатолий Александрович ӱшанле да чапле алмаштышым куштен манын, куанен шоналта. – Юмо полша гын, эше куштем, – порын манеш Анатолий Александрович. – Шкежат пеш сай вуйлатыше-влак дене пашам ыштем, мый декемат специальностьлан тунемаш кумылан студент-шамыч толыт. Эсогыл шинчагӱм вашталтат! Анатолий Поздеев 1949 ий 10 августышто Одо кундемысе Глазов олаште шочын. Ижевск медицине институтым тунем пытарымыж деч вара Совет армийыш военный врачлан налыныт. Тыге тудо Прибалтикыште, Калининский областьыште, Забайкальский крайыште, Смоленскыште, китай-совет чекыште чылаже 10 ий служитлен. Тиде жапыштак, офтальмоскоп дене мастарын пайдаланымыжым, шинча черым эмлаш кумылан улмыжым ужын, интернатурышко окулистлан тунемаш колтеныт. Самырык специалист тӱрлӧ военный городокысо госпитальлаште офтальмологический отделенийын вуйлатышыж гыч начмед марте кушкын. Да кумло ий ончычат Марий Элыш, Йошкар-Оласе военный госпитальыш, лачшымак тиде должностьыш толын. – Отставкысе подполковник улам. Медициныште 50 ий кӱрылтыш деч посна пашам ыштем, – рашемда Анатолий Александрович. – Тиде пел курым жапыште шинча черым эмлыме, зренийым арален кодымо да эсогыл пӧртылтымӧ шотышто шуко у технологийым илышыш пуртымо. Мутлан, ондак шинчаван ойыралтмыжлан кӧра мыняр еҥ сокырыш савырнен! Кызыт тудым лазер полшымо дене утыжым корштарыде пеҥгыдемдат, да айдеме шинча пӱсылыкшым йомдарымым чарна. Лазер денак зренийым саемдат. Шагал огыл еҥ шинчалыкым чияш вожылеш… Нунылан контактный манме линзым ямдылен луктыт. Эсогыл искусственный шинчагӱм шындат! Ондак 60 ий деч кугурак ийготан еҥ-влак, поснак ялыште илыше да неле пашам ыштыше-шамыч, шинчагӱшт вудакаҥмылан кӧра шекланенрак але пырдыжым мойн кучен, тоялан ӱшанен коштыт ыле. Кызыт 80-90 ияш коча-кова-влакланат операцийым ыштат, да нуно шинчалык деч поснат ужыт! Офтальмологийын у йӧнжӧ-влак дене чыла вере пайдаланат, да пациент-шамыч инвалидыш огыт савырне, а операций деч вара эсогыл паша верышкышт пӧртылыт. Самырык да лӱддымӧ Пытартыш ийлаште А.Поздеев пациент-влаклан приёмым эртара, но шке жапыштыже шагал огыл хирургический операцийым ыштен. Манмыжла, самырык да лӱддымӧ лийын, кызыт гын изишак ӧрмалга ыле, очыни – содыки ответственный паша… – Илалше ӱдырамаш-влакын кӱшыл шинчагомдышышкышт шуэн огыл ксантелазме манме нарынче тӱсан моклака лектын кечалтеш. Тыгай ситыдымашлан вуйым шийын толшо иктаж 10 утла ӱдырамашлан операцийым ыштенам. Кова – тугаяк ӱдырамаш, илалше гынат, мотор лийнеже… Кызыт тиде операций пластическийлан шотлалтеш, шергакан, а тунам чыла яра ыштыме – совет жап лийын. А самырыкемше кова-влак, куанен, мыняр тауштеныт! – шыргыжалын шарналта Анатолий Александрович. Эртыше жапышкак пӧртылын, А.Поздеев школым йошкар диплом дене тунем пытарыше пошкудо ӱдырын вузыш пурашлан медосмотрым эртымыж годым хирург деке каяш аптыранен шогалмыжым шарналтыш. Ӱдыр мотор, ушан-шотан, пашаче лийын, но кидварня деч посна шочын да тиде ситыдымашым кӱсеныштыже шылтен коштын, хирургын медицине справкыш «шочынак урод» манын возымыж деч моткоч лӱдын. Тунам Анатолий Александрович документыш хирург олмеш «таза» манын возен да шке кидпалыжым пыштен. Пошкудо ӱдыр куанымыж дене эсогыл шортын колтен. Вараже Читаште вузыш пурен. …Ик кастене А.Поздеевым эмлымверыш ӱжыктеныт. Шукерте огыл кондымо пациентын шинчачораже пелыгыч кушкедлен улмаш, шинчагӱжӧ теве-теве лектын возеш – пеш неле случай. Окулист тыгай шотан операцийым ик ганат ыштен огыл. Но Чита марте 360 километр, пытартыш поезд шукертак кудалын, а лӱдын-ӧрын шогаш жап уке… Вес кечын пациентым Читаш наҥгаеныт. «Удан огыл ургымо, но изиш пеҥгыдынрак шупшылмо», – маныныт областьысе специалист-влак да микроскоп гоч пышкемым луштареныт. А интернатурышто туныктеныт – шинчачорам микроскоп деч посна оперироватлыме годым ургышым пеҥгыдынрак шупшылаш кӱлеш, уке гын чыла йоген лектын кертеш. Айдемын шинчажым веле огыл, илышыжымат утарен кодымо случай шуко лийын – кызыт А.Поздеев чылажым шарналтенат огеш сеҥе… «Да огешат кӱл, вет мый шке пашам да порысем гына шуктенам!» – манеш шкеже. Таза лияш чыла йӧн уло А.Поздеевын палемдымыж почеш, таче таза лияш да тазалыкым пеҥгыдемдаш чыла йӧн уло. – Мыйын шонымаште, кызыт айдеме тукым начарын огыл ила: медицине ончыко тошкалын, кевытыште чыла продукт, аптекыште чыла эм улыт, неле паша шагалемын, экологий саемын, эсогыл вургемым технике мушкеш! Ондак 60-70 ияшак коленыт, кызыт 80-90, эсогыл 100 ияш-влак мынярын илат! Йочам изинек чын воспитатлаш, медик-влаклан ончыкташ, специалист-шамычын темлымыштым шукташ гын, пеҥгыде тукымым кушташ лиеш, – палемда 73 ийыш тошкалше илалше еҥ. Шинча пӱсылыкымат изинек арален кодаш лиеш. Тидланже шке семын эмлалтман огыл, а врачын темлымыжым шотыш налман. Келшыше эмым чӱчыктет, гимнастикым ыштет, чын ойырен налме шинчалыкым чиет гын, чер вияҥмыжым чарна але йӧршешлан лыплана. Таче шинчан эн кугу тушманжылан гаджет-влак шотлалтыт, но офтальмологын каҥашыжым шотыш налаш гын, нунын дене пашам ыштыме годымат зренийым арален кодаш йӧн уло. – Мутлан, компьютер дене пашам ыштыме годым эмым эр-кас еда огыл, а 10-11 да 15-16 шагат коклаште чӱчыкташ пайдале. Эрдене шинча тугакшат вӱдыжгӧ, а кастене паша деч вара чӱчкыдын кумкалыме дене шкеак нормыш толеш. Мониторысо пиксель шинчам волгалтара, тидым кечыш але электролампычкыш ончымо дене таҥастараш лиеш. Гаджетыш шинчам пыч ыштыде ончымылан кӧра шинчавӱд плёнко вичкыжемеш. Тидыже кӱлешан питанийым налаш чаракым ышта, да айдеме шинчаже чот нойымылан, эсогыл корштымылан вуйым шиеш. Сандене гаджет-влак дене пашам ыштыме але модмо годым чӱчкыдынрак каналташ, монитор деч кораҥаш кӱлеш, – темла опытан офтальмолог. – Шинча начарын ужеш гын, шинчалык йолчием семынак икмыняре лийшаш. Кузе йолчиемым игечылан келшышын чиена, тугак шинчалыкым пашалан, мӧҥгылан, эсогыл театрлан йӧршым ойырен налшаш улына. Пиалым ужын моштыман – Айдеме ийготым погымыж семын мунлырак да мунлырак лиеш, шонем. Пиалын воктенак улмыжым шукерте огыл веле умыленам. Тудо тӱрлӧ лиеш. Ешыште илет – пиал, таза улат – пиал, пашам ыштет – пиал… Мый пиалан улам! Пашам пытартыш пациент марте ыштем, каслан ик-кок шагат вара кочкам гынат, пелашем огеш ӧпкелалт – чыла умыла. Южо еҥ шыде да сӱмсыр… Руш писатель, драматург да врач Михаил Булгаков ойлен: «Тӱнямбалне осал айдеме уке, уло пиалдыме гына…» Тиде ой дене тӱрыснек келшем. Тыланет йӧсӧ гын, йырет ончал – мыняр еҥ костыль да протез полшымо дене коштеш, мыняр еҥ вакшыш гыч кынелде кия, уремыш лекде ила! Таче инсультлан кӧра парализоватлалтше пациент-влак деке мӧҥгышкышт лектын коштым. Паледа ыле гын, нуно мом чытат, а ешышт кузе орлана!?. Мый начар илышлан вуйым шийше шуко еҥлан ойлем: «Ме киндым могайым шонена, тугайым налына, мыняре шонена, тунаре кочкына – нормо уке. СССР-ым Никита Хрущёвын вуйлатымыж годым черетыште шогышо ик еҥлан ик сукыр киндым гына пуат ыле. А ме ешыштына латиктын лийына: ача-ава да индеш йоча. Мыйын налын кондымо ик сукыр кинде кӧлан да мыняр жаплан ситен? А кызыт чыла уло…» Илыш палынак саемын, просто калык тидлан тунем шуын да шкенжым изиш йоҥылышрак куча, шонем. А пиалым ужын мошташ гын, шкан веле огыл куанле, йыр улшо-шамычланат каньыле, – вашлиймашнам мучашлыш Анатолий Поздеев. Маргарита ИВАНОВА Авторын фотожо Tagged Йошкар-Ола, медики, офтальмолог, поздеев Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Иван Григорьевич Ивановын (15.05.1935-11.02.2012)«Мутвундынам пойдарена: шуэн вашлиялтше мут-влак» книгаш чумырымо неологизм-влак: А АВАВУЙ1) основатель. Марий литературын ававуйжо С. Чавайнын шочмыжлан кодшо ийыште 100 ий темын (М.К.); 2) вожак. Пий оран лудаш… УВЕР ЙОГЫН Калык календарьым лышташлен 18 июнь (изарня). Катлыше тылзе – Презыште. Тиде – сай лектышан шӱдыр пале (вож писын кушмо жап). Сад-пакчазын календарьже лудаш… УВЕР ЙОГЫН «Кугу Какшан» да ир пўртўс Лишыл жапыште «Кугу Какшан» заповедникын пашаеҥже-влак кугыжанышын аралыме ты пўртўс кумдыкшо дене лишкырак палдарыше турист маршрутым почыт. Шукерте огыл лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Школ - йоча-влакын ойыртемалтше тӱняшт. Тиде урокыш ӱжшӧ йыҥгыр йӱк, перемен жапыште шыргыктен рӱж воштылмаш, линейкыште Чап кагазым налмаш, изи сценыште кугу мастарлыкым ончыктымаш… Селасе школ-влак гын поснак ойыртемалт шогат. Нуно тӱвыран рӱдыжӧ улыт, тушто ялысе йоча пел кече дечат шукырак жапшым эртара дыр… Ташкиново селасе школымат нунын радамыш пурташ лиеш. Кажне классыште 18-25 ӱдыр-рвезе, 1-11-ше класслаште тунемше кажне йоча туныктышын шинча ончылныжо кушкеш. А пытартыш кум ий коклаште, тиде паша эшеат кугурак лектышым пуыжо манын, шуко вашталтышым ыштыме: у пластик окна ден омса-влакым шындыме, кажне кабинетыште ремонтым ыштыме, интерактивный доскам, шуко функциян принтер ден ноутбук-влакым налме, англичан йылмым сайынрак тунемаш лӱмын лингафон кабинетым келыштарыме, ойыртемалтше кинозалым почмо. Чынак, пытартыш жапыште школ чылт вес сыным налын, у вийым поген. А волгыдо, жаплан келшыше оборудованиян школышто туныкташат, шинчымашым налашат йӧнанрак. Чыла нине вашталтыш-влакым Ташкиново селасе калыклан, тунемше-влакын ава-ачаштлан эҥертен ыштыме. Тыгай пашам шуктен шогаш нунылан ППМИ (программа поддержки местных инициатив) полшен шога. Тиде пеш сай, кунам калыкын илышым саемдаш шонымашыже уло! Но Ташкиново тидын дене гына серлагаш огеш шоно. Ынде физика да информатика кабинетлаш жаплан келшен толшо оборудованийым налнешт. Тидын деч посна селасе калык школ да йочасад кумдыкышто спорт комплексым вераҥдаш шона. Тек ППМИ умбакыжат ила, калыклан ончыко ошкылаш полша. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Илышыште тӱрлӧ еҥ вашлиялтеш. Тӱжвач ончалмаште, нуно икте-весе деч нимо дене огыт ойыртемалт. А лишкырак палыме лиймеке, айдемым йӧршын вес семын аклет. Калтаса районысо Келтей ялеш шочшо, Нефтекамск олаште кушшо Роман ИСЛАЕВ тӱня умылымашыже нерген шке сӱретше-влак гоч каласкала. Пашаже-влакым ончен, нуным профессионал художник сӱретлен манын умылаш лиеш. Таче шкешотан художник дене лишкырак палдарена. - Роман, кузе да кунам сӱретлаш кумылда шочын? - Мыняр шарнем, кок ияшем годым авам мылам, сурт сомылкам шукташ ынже мешае манын, кидышкем тетрадь лаштыкым да ручкам шуралтыш. Тракторым, танкым сӱретлышым. Тулеч вара кидыштем эре карандаш, кистычке. Йочасадыште изи салфеткеш сӱретленам гын, школышто редколлегий сомылым «пижыктеныт». 5-6 классыште тунеммем годым шкевуя Башкортостанын гербшым сӱретленам. Но чын сӱретлаш негызым Художественный школышто налынам (Тушто вич ий тунемынам.). Элым аралаш жап шумеке, армийыш каенам. Тушто военный специальностем «чертежник» ыле. «Колючка» пырдыжгазетым лукмаште мыламак пӱжвӱдым йоктараш перныш. Службым Москвасе Щелково ола воктенсе Загорянский поселкышто эртышым. Пӧртылмеке, Уфасе кугыжаныш сервис институтын Нефтекамск оласе филиалыштыже тунемым, «Интерьерын дизайнже» специальностьым нальым. Шкевуя сӱретлыме икымше картинем - «Шошо тӱҥалтыш». - Пӱртӱс, мыйын шонымаште, - тиде универсальный тема. Мутлан, портретым сӱретлыме годым пашат иктылан келша гын, весылан - уке. А пӱртӱс сӱрет айдемылан ок келше манаш ок лий. Тудын посна кышкарже, форматше уке. Икымше пӱртӱс сӱретем руш живописец И. Шишкинын «Рожь» картиныже ыле: тудын копийжым ыштенам - сӱретлен налынам. Пӱртӱсым моткоч йӧратем. Картинылаштем идалыкын чыла жапшым ужын кертыда. Кеҥеж - тиде «Пеледше сад», «Троице-Никольский храм», шыже тӱҥалтыш - «Раздолье», теле - «Сибиряк пырыс», шошо - тиде «Шошымсо вӱдчӱчалтыш» картина-влак. Радынаште пӱртӱсым илышысе гаяк чонаным сӱретлыме мастарлык вигак огыл, ийготым погымо семын толеш. Вуйыштем ончыкылыклан сӱретлышаш у сюжет-влак эреак шочыт. - Тендан коллекцийыште йӧршын вес шӱлышан, вес жанрыште, вес техника дене ямдылыме сӱрет уло. «Триптих» нерген мутым шуйынем… - Да, «Триптих» - вес кумыл, вес тема. Тиде келге шонымашан, философий шӱлышан картина. Тушто эн ондак самырык, вара илышлан шушо да кокла ийготан, мучаште илалше ийготан ӱдырамашым почела ончыктен, мый, ийготышт, илышышт эрта гынат, нуно шӱм-чонышт дене садак ӱмырешлан самырык кодмышт нерген идейым почын ончыкташ шоненам. Сӱрет, шонымем почеш, тӱжвач ончымаште шӱлыканрак лийшаш ыле, но молан дыр изишак нӧлталтше кумылан лекте. Тудым шем гель ручка дене возымо. Йырже лӱмын чиян гель-карандаш дене сӧрастарыме узор лач тиде самырык кумылыштым умылтара. - Мыйын шонымаште, шкенжым пагалыше кажне сӱретчын коллекцийыштыже шке илыме олан, ялын - икманаш, вер-шӧржын достопримечательность гай сай палыме, кундемым чапландарыше, патриотизм шӱлышан картиныже лийшаш. Мыйын тиде - «Чап аллей». Мый тиде картинем дене кугешнем. - Йӧратымаш, еш, пӱртӱс… - А сюжет-влаклан идейым кушеч налыда? - Пӱртӱсыштӧ лиймем годым келшыше вер-шӧрым икмыняр тӱрлӧ ракурс гыч возгалем. Вара келшышыжым картинылан ойырем. Келшыше сюжетым возаш пече гоч шып тӧрштен вончен войзымо тат-влакат лийыныт. Колым эҥырыме годым мый трук «йомынам» гын, йолташем-влак паленыт - оҥай верым муынам да тушан «пижынам». - Ик картиным сӱрет-лаш тыланда мыняр жап кӱлеш? - Ончыч ик картинылан тылзе-тылзат пеле утла жап кӱлын. Мыняр чӱчкыдын сӱретлет, жап эртыме семын тунар писынрак сӱретлаш тунемат. Ынде ик картиным тӱҥалтыш гыч мучаш марте шукташ кокла шотышто кок арнят сита. Шукыж годым тиде картинын «нелытше» деч шога. - Хобби. Картиным заказ почеш сӱретлаш гын, тидым ремесло семын аклыман, очыни. Сай качестван картиным сӱретлаш садак профессиональный арверым наледыман. Чия, кистычке, тулеч моло - чылажат шагал огыл шийвундым шога. Икманаш, тиде бюджетлан шкеж нерген сайынак палдара. Чумыр ончалмаште, уло вийым пыштен, вич ий наре сӱретлем. Паша деч вара, каныш кечын яра жап да йӧн лийме годым эре сӱретлем. Тыгеже чоҥымо паша дене кылдалтше ужалыме пашаште тыршем. - Могай техника йӧн дене пашам ыштеда? - «Картина маслом» йӧн, графика. «Мирас» галерейын ямдылыме ныл выставкыш ушненам. Кодший Нефтекамск олан лӱмгечыжлан пӧлеклалтше пайремыш, тыгак Марий тӱвыра фестиваль годым пашам-влакым калык ончыко луктынам. Южо сӱретем-влакым «Любимые художники Башкирии» Интернет-порталыште ончен кертыда. - Йолташда-влак сӱрет-лыме кумылдам кузе аклат? - Шукертак палат, тунем шуыныт. Ончат, шонымыштым ойлат. «Кунам эше сӱретлет? У картинет кунам лийын шуэш?» манын йыгылат. - Мутланаш келшымылан тау. Мастарлыкдам эре таптен шогыза. У пашада-влакым вучен кодына. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

– ойла Марий рӱдӧ аварийно-утарыше службын кычалме да утарыме пашам шуктышо отрядшым вуйлатышын алмаштышыже Егор Кузьмин. Тудо Волжский район Пӧтъял ялеш шочын-кушкын. Изиж годым машиналан шӱман лийын, тачат ты шижмаш йомын огыл. Яра жапше годым эре машинам тӧрла, ачала. Тысе школышто шинчымашым поген. Физкультурым да физикым йӧратен тунемын. Индешымше класс деч вара Волжск оласе индустриально-технологический техникумын филиалыштыже тракторист-машинист, В,С категориян водитель да электросварщик профессийлам налын. – Налме профессий дене пашам ыштен шуктен омыл, армийыш каенам. Оренбург областьысе реактивно-артиллерийский войскаште служитленам. Армий деч вара водолазлан тунемынам. Изам водолазлан пашам ышта, мыламат тунемаш темлен. Воронеж олаште кум тылзе водолаз-влакым туныктымо курсышто тунемынам. Тунем пытарымеке, Якутийыште «Сила Сибири» магистральный газопроводышто вӱдйымалысе переходым ыштымаште тыршенам. Тушто пашам пытарымеке, мый Марий Элысе утарыше службыш куснаш шонышым. Поисково-спасательный пашам шуктышо отрядым вуйлатышын алмаштышыже лийым. Пашам 2019 ий годсек ыштем. Вигак ты должностьыш налыныт, – ойла Е.Кузьмин. – Икымше паша кечет кузе эртен? – Пашаш 27 декабрьыште, Утарыше-влакын кечын, лектынам. Тунам ик изирак корно туткар гына лийын ыле. Тиде кечын жап пеш писын эртен. А такшым тӱрлӧ пашам ышташ логалеш: чодыраштат, вӱд йымалнат туткарыш логалше еҥым кычалына. Шукерте огыл Кужэҥер районысо ик ялыште кок йочам вӱд йымач лукмо. Тыгак учений-влак эртаралтыт: кодшо кечылаште Карась ерыш миенна. – Учений-влак кузе эртат? – Курсышто чылалан туныктеныт: кузе икымше полышым пуаш, вӱд йымалне шкем кузе кучаш, мо тушто лийын кертеш – умылтареныт. Карась ерыштат вӱд гыч кок еҥ дене але шкет, тыгак аппарат полшымо дене кузе лукман, ученийым эртаренна. – Вӱд йымач айдемым лукташ куштылгыжак огыл вет? – Ондак лӱдмашанрак ыле. Чонлан ньыге-нюго чучын. Кызыт тунемалтын. Айдеме чыла пашалан тунем шуэш. Сомылна шкешотан, неле. Тыгодым цельыш шуат, вес еҥлан сайым ыштет гын, чонлан ласкан чучеш. – Ме палена: утарыше-шамыч икмыняр пашам шуктен кертыт. Тыйын сомылет могай? – Ме чыла тӱрлӧ сомылым шуктена: корно туткар годым утарена, чодыраште кычалына, вӱд йымач луктына. Мемнам тӱрлӧ пашалан туныктеныт, кеч-могай ситуацийыште полшен кертына. Тидлан аттестацийым чӱчкыдын эртена. – Паша куштылго огыл, шуко жапым да ӱнарым налеш. Вес вере каяш шонымаш уке? – Мый шке пашамым йӧратем. Калыклан полшен кертмем, кӱлешан улмем илыш вийым пуат, умбакыжат пашам ышташ кумылаҥдат. Тыгай аланыште пашам ышташ куштылго огыл, физически веле огыл, психологически чот пеҥгыде лийман. Тыгай кӱлешан да неле пашам шуктымыштлан утарыше-влаклан тауштыман. Фото-влакым еш альбом гыч налме. 2020 ийыште республикысе пӱялаште кок йоча вӱд йымак каен колен. Кужэҥер район Васалай ялыште 13 ияш рвезе-влак ача-ава деч посна йӱштылаш келыштарыдыме верыште вӱдыш пуреныт. Ийын моштыдымылан кӧра вӱд гыч лектын кертын огытыл. 2019 ийыште ийготыш шудымо ик йоча колен. 2018 ийыште кум йоча вӱд йымак каен. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

8 сентябрьыште Депутат кече эртаралтын. Депутат-влак Марий Кугыжаныш университетын тÿҥ корпусыштыжо погыненыт, общий да кыдалаш профессиональный образованийым уэмден толмо нерген мутланеныт. Юридический факультетын деканже А.В.Кузьмина университетын да юридический факультетын эртыме корнышт, ты факультетлан негызым пыштыше лÿмлö еҥ ден туныктышо-влакын, тыгак студент-шамычын сеҥымашышт нерген каласкален. Уна-влак актовый да судебный заседаний-влакым эртарыме учебный заллаште лийыныт. Тыгак криминалистике лабораторийым ончал савырненыт. Депутат-влаклан Марий Эл Республикысе образований да шанче министрын алмаштышыже Н.Б.Антоничева общий да кыдалаш профессионал образованийым кызытсе илышлан келыштарыме, «Образований» национальный проектын Марий Элыште кузе шукталтмыже, у школ ден йочасад-влак, республикысе образований сферыште лийше сай вашталтыш да эше рашемдаш кÿлшö йодыш-шамыч дене палдарен, зал гыч йоҥгышо ятыр йодышлан вашештен. Мероприятий годым Кугыжаныш Погынын Председательже А.В.Смирнов парламентын у депутатше С.З.Фирсовлан Кугыжаныш Погынын депутатше знакым кучыктен. Тыгак Марий кугыжаныш университетын ректоржо М.Н.Швецовлан да юридический факультетын деканже А.В.Кузьминалан тыгай вашлиймашым эртараш полшымыштлан тауштымашан кагазым пуэн. Ты кечынак Кугыжаныш Погынын Председательже А.В.Смирнов Марий кугыжаныш университетын ректоржо М.Н.Швецов дене студент-юрист-влакым ямдылымаште, молодёжный парламентаризмым вияҥдымаште да законодательствым саемдыме йодыш-влакым каҥашымаште икте-весылан полшымо шотышто соглашенийым подписатленыт. Тыгаяк кагазым Айдемын праваже шотышто Марий Эл республикын уполномоченный Ф.Х.Мухаметгалиев дене подписатлыме. Тиде документ айдемын праваже дене кылдалтше федеральный да республиканский законодательствым уэмдыме йодыш шотышто пырля пашам ышташ кутырен келшыме нерген палдара. А.В.Смирнов сар ветеран-влаклан клинический госпитальыште тÿҥ врачлан тыршымыж годым марий вуз пелен медицине факультетым почмашке кугу надрым пыштен. Тений медицине факультетын икымше выпускшо лийын. Депутат кечын МарГУ-н ректоржо М.Швецов Кугыжаныш погынын председательжылан тауштен да «Опора республики» премийым сеҥен налме дипломым кучыктен. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кызытсе жапыште поликлиникыш миет гын, регистратурышто эн ончыч флюорографийым эрташ темлат. Тушко пурен лекташ нимогай кагаз ок кӱл: пеленет паспортет лиеш гын, ситен веле. А пел курым ожно тыге огыл ыле. Юалгырак пычкемыш пӧлемыш пурен шогалат. Вулно-резинке ончылсакышан врач, тугаяк неле йӱштӧ перчаткыж дене кок могыр ӧрдыжетым кучен, тыйым тӱрлӧ велым савыркален шымла, вара, йошкар тулым чӱктен, «Шӱм ден шодо-влак нормышто улыт» манын возымо кагазым кучыкта. Витле ий ончыч электрокардиограммат уке ыле. Кызыт ЭКГ-н результатше пеленет ок лий гын, эн лишыл айдемыш савырнен шушо участковый терапевтат тый денет мутланаш ок тӱҥал. Икана ренограммыш мияш логале. Медшӱжар вуем йыр ночко резинкым пӱтырал шындыш. Мый ала-мом пелешташ тӧчышым. «Мутланаш ок йӧрӧ, умшадам петырыза», - пеҥгыдын шижтарыш тудо. Шӱдымым шукташ вереште. «А ынде шинчадам кумыза да шып гына шинчыза», - манят, вес пӧлемыш лектын ошкыльо. Магнитно-резонансный томографийым кызытеш райрӱдысӧ эмлымверыште эрташ ок лий, олашке корным кучыман. Учреждений персонал тыйым туге порын вашлиеш, пуйто лишыл родо-шочшыштак улат, лач ӧндал-шупшал гына огыт нал. Томограф воктек ӱжын пуртыштат, мыйжат содор гына тувыремым кудашаш пижым. «Кудашаш ок кӱл, вургемда денак вочса», - шыргыжалын пелештыш врач. Обследованийын результатшым вучымо жапыште печене, кампет дене шокшо чайым подылаш лиеш. Вес гана врач УЗИ-м эрташ темлыш. Кугу ийготыш шуынам гынат, тумарте ик ганат УЗИ-м эртен омыл ыле. Врач УЗИ-ш каяш кагазым кучыктыш, паша графикше дене палдарыш. Мӧҥгӧ пӧртыльымат, пелашем деч йодышташ пижым. Тудо шкеже УЗИ-м эртен, чыла пала. «Врач дек пурымо годым трусик марте кудашман але йӧршын чараматын кодман?» - йодам. «Миетат, палет», - торжан вашештыш тудо. Кас кочкыш жапыште адак тӱсен шым керт, йодын шындышым: «Тушто темдыштыт, перкалат, чывыштылыт але ниялткалат?» «Миетат, ужат», - пелештыш пелашем. Мый денем мутланаш кумылжак уке ыле, векат. Малаш вочмо деч вара пелашем трук каласыш: «Ойлаш монденам, пеленет шӱргышовычым налаш ит мондо». Теве адак омо ок тол. Шонкален кием. Шӱргышовычшо молан? Шкемым лыпландараш тыршем. Очыни, кабинетыште иктаж-мом тӧчыктаратат, стресс гыч лукташ душ йымаке шогалтат. Вара содор гына шӱргышовыч дене ӱштылтман лиеш. Черетысе пациент-влак, мыйын ночко могырем кошкымеш, вучен шинчаш тӱҥалыт мо? Эрлашыжым УЗИ-м эртышым. Палыме врач ыле. Ласкан гына мутланен, приборжо дене пушкыдын ниялтыш. «Изиш вашталтыш-влак улыт, но тиде ийготланда кӧра. Мый гын нимогай лӱдыкшым ом уж. Шкендам аралыза, ида кылме. Режим дене илаш тыршыза. Таза лийза», - мане врач. Шӱргышовыч молан кӱлмымат пален нальым. Икманаш, УЗИ пеш сай шарнымашым кодыш. Ынде врач-влак дек миемат, южгунам шоналтем: «Можыч, УЗИ-ш колтат. Пеш сай лиеш ыле». Уке. Ик врачат ок темле. Мыйым таза еҥлан шотлат дыр. Тидыже сай огыл мо? А. АСМАЕВ. Шаран район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Шернур район Койсола клуб пелен «Ӱжара» мурышо да куштышо калык ансамбль уло. Тудо республикысе районлашке концерт дене чӱчкыдын коштеш, тӱрлӧ конкурслаште шке вийжым терга. Тиде коллективым чумыраш Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже Л.Бердникова кугун полшен. 1975 ийыште Лидия Васильевна Койсола клуб пелен хорым поген. Эркын программым пойдарымеке, концертым ончыкташ тӱҥалыныт. Калыклан мероприятий чот келшен, келге шарнымашым коден. 1983 ийыште клубышко самырык хореограф Валентина Лучкова толын да куштышо коллективым поген. 1987 ий апрельыште мурышо да куштышо «Ӱжара» ансамбльлан калык лӱмым пуэныт. Тидыже пашам сайынрак ышташ кумылаҥден. Ансамбльыште ӱдыр-рвезе-влак вашталтын шогеныт гынат, коллективыште еҥ ситен. «Эр ӱжара» куштышо ансамбль самырык-влакым туныктенак шога. «Ӱжара» ансамбль Шернур посёлкысо А.Ф.Конаков лӱмеш тоштер дене пеҥгыде кылым куча. Ятыр гана тора кундемла гыч толшо уна-влаклан марий сӱан йӱлам ончыктеныт. Мутлан, Нижний Новгород, Моско олала, Финляндий гыч толын каеныт. Тылеч посна ансамбльын шке ойыртемже уло – Койсола сӱан сем. Тудым ме радио денат колына. Мурым Валерий Семёнов мура. Икмыняр ий ончыч Йошкар-Ола гыч марий сӱаным войзаш толыныт. Ансамбльын участникше-влак тыгак тушто мурен-куштеныт. Тыгак 2019 ийыште шошым Морко район Унчо селаште эртаралтше «Ӱярня» пайремыш миен коштыныт. Кызыт Йошкар-Олаште шошым эртаралтше «Салют Победы» фестивальлан ямдылалтыт. – Гармонист укелан кӧра репетиций-влак шуэн эртаралтеш. Иктаж кугу пайремлан ямдылалтмына годым Шернур посёлкысо тӱвыра пӧрт гыч Алексей Гориновым ӱжына. Тудо мыланна эреак полша. Укеж годымжо фонограммылан эҥерташ логалеш, но пеш йӧндымӧ, – ойла клубым вуйлатыше Алиса Куклина. Тудо Койсола клубым 2017 ий ноябрь годсек вуйлата. Алиса ты кундемыштак шочын-кушкын. Ансамбль-влак дене Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже Валентина Евгеньевна Лучкова пашам ышта. «Ӱжара» ансамбльыш кызыт 14 еҥ коштеш. Чыла нелылыкым чытен, кумло кок ий ондак тӱҥалме пашам тачат шуктат. Ӱшанена: илен-толын, гармонистат лиеш, коллективат пойдаралтеш. Тек коллектив умбакыжат ӱжара гай нӧлталтше. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

21 февраль Шочмо йылмын тӱнямбал кечыжлан шотлалтеш. Тудым икымше гана 2000 ийыште палемдыме. Пайремлан тӱҥалтышым ойган амал пыштен. Дакка олаште (Бангладеш) 1952 ий 21 февральыште студент-влак шке шочмо бенгал йылмыштым арален кодаш, кугыжаныш йылме семын кучылташ шонен, демонстрацийыш лектыныт. Но ваштарешышт полиций-влак лӱйылташ тӱҥалыныт. Тыге шуко тунемше колен. Тачысе кечын кажне айдеме шочмо йылмыже нерген шоналтышаш. Ме, рвезе тукым огыл гын, шочмо йылмынам таче кӧ арала, тудым вияҥден колтымо верч тырша? Тыгай шонымаш мемнам «Марий улам, марла ойлем» пайремым эртараш таратыш. Ялысе илалшырак ӱдырамаш-влак, кидпашаштым кучен, палемдыме жаплан Йывангасола клубыш вашкышт, вет марий калык ожнысек кидпашалан шӱман лийын. Кечыгут пашаште тыршен гынат, кастене, нойымым шижде, межым шерын, шӱдырен, пидын. Тыгай пашам шуктышым кызыт шагал ужат. Л. Валишина шке куымо паласшым, паласым куымо станокшым конден ыле. Кажне тунемше, станок пелен шогалын, паласым куэн ончыш. Эсогыл рвезе-влакат - Е. Митрофанов, М. Иванов да молат - тиде пашалан кумылаҥыч. Мастар-влак Г. Уварова ден М. Тимиршина межым шӱдырымӧ сомылын ойыртемже дене палдарышт. Ӱдыр-влак А. Сюткина, В. Кугубаева, Я. Валикаева куанен ончен шогышт да, кӱнчыла тоям кучен, межым шӱдырен ончышт. А. Прокопьева мундырам почкынчаш туныктыш. Кидпаша мастар Н. Михайлова ятыр кидпашажым: мотор деч мотор меж носким, пижым, пӱкенеш пыштыме паласым - конден ыле. Тудо паласым пидаш шӱртым кузе ямдылыме, кузе тӱҥалме нерген ончышо-влаклан радам дене умылтарыш. Тунемше-влак кажне пашам куанен ончышт. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Альберт Минлинын ача-аваже ондак колхозын, вара совхозын тыглай пашаеҥышт лийыныт. Рвезе шкежат, кыдалаш школышто шинчымашым налмек, озанлыкыште тӱрлӧ пашаш кошташ тӱҥалын. Совет Армий радамыште порысым шуктен пӧртылмек, «Мичуринский» совхозышто шоферлан ыштен. Совхозын Чикей отделенийысе управляющийже И.Г. Денисов тунам самырык водительлан бригадир сомылым шукташ темлен, ончыкыжым шинчымашым нӧлташ таратен. Альберт, паша деч кӱрылтде, Кушнаренко ял озанлык техникумым да Башкир аграрный университетым тунем лектын. Тыглай пашазе, водитель, комплекс бригадым вуйлатыше, агроном, совхоз отделений вуйлатыше - теве тыгай паша тошкалтышыже Альберт Бикбаевичын. Тӱрлӧ должностьышто шуаралт шушо специалистым «Акбарисовский» совхозыш директорлан колтеныт. Тудо шкенжым пеҥгыдын йодшо хозяйственник, шотан вуйлатыше семын ончыктен. Варажым тудлан районысо мланде комитетым вуйлаташ темленыт. Туштат шкенжын пашажым ончыктен, у должностьышто кӱлеш корным кычал муын да пайдаланен моштен. 2009 ий гыч тачысе кече марте Альберт Бикбаевич Шаран информационно-каҥаш пуышо рӱдерын директоржо улеш. Районышто ял озанлыкын лектышыже тӱҥ шотышто тиде тӧнежын пашаж деч шога. У ончалтышан вуйлатыше сай деч сай опытым, шинчымашым пога. Тӱрлӧ кундемысе шотан специалист-влак дене пеҥгыде кылым куча. Чехий ден Германийыште курс-влакым эртен. 2011 ийыште, рӱдерын пашажым аклен, республике Правительствын дипломжо дене палемденыт. 2011-2013 ийлаште Россий агропромышленный выставкыште диплом да «Шӧртньӧ шыже» шӧртньӧ, ший, той медаль-влак дене наградитленыт. Альберт Бикбаевич шкежат РФ да БР Ял озанлык министерстве-влакын, район администрацийын Чап грамотышт дене суапландаралтын. 2015 ийыште тудлан «Башкортостан Республикысе ял озанлыкын сулло пашаеҥже» лӱмым пуэныт. Чолга марий районысо Кресаньык-фермер озанлык-влакын ассоциацийыштым вуйлата, районышто агропромышленный секторысо проф-союз организаций-влакын координаторышт, тугак район Советын депутатше улеш. Альберт Бикбаевич пытартыш кум ий районысо «Марий вий» национально-культурный автономий мер организацийым вуйлата. Кум ий ончыч районысо марий культур общество исполкомын председательже тудым у мер пашалан кузе тулартымым кызытат шарна. «Альберт Бикбаевич, мый коло вич ий, районысо чолга марий-влаклан эҥертен, кертме семын калык коклаште пашам намияш тыршенам. Тачысе кечын тиде куштылго огыл пашам виктараш тыйын кандидатурет деч посна нигӧм ом уж. Ме, йолгорным ыштен, районышто илыше моло калыклан пионер семын примерым ончыктенна. Эртарыме пашаштынат эре ончыл радамыште лияш тыршенна. Каласкалымем вуйышкет пыште. Марий калык черет дене кӱтымӧ ял вольык огыл. Вет районышто кажне визымше еҥ - марий. Мый дечем сапым лӱдде налаш йодам», - ойленам тунам ончычсо председатель семын. Мер организацийын ончычсо вуйлатышыжым Альберт Бикбаевич эн лишыл полышкалышыже ден наставникше семын ужеш. Идым тылзе тӱҥалтыште Альберт Бикбаевич 55 ийым темыш. Уста вуйлатышылан, пагалыме мер пашаеҥлан ончыкыжо кугу сеҥымаш-влакыш шуаш тыланыме шуэш, тек илышыже кугу ошкыл дене вийна. А. АСМАЕВ. Шаран район. Снимкыште: А.Б. Минлинлан толкыналтше кумда пасужат кокымшо суртшо гаяк. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Медицине пашаеҥын кечыжым элыштына июньын кумшо рушарнянже пайремлат. Тений туд 19 июньлан толеш. Ты кечын медицине дене кылдалтше еҥ-влакым саламлат, кÿлешан пашам шуктен шогымыштлан тауштат. Пайрем деч ончыч Медведево посёлкысо йоча поликлиникыште тыршыше педиатр Татьяна Николаевна Смирнова дене вашлийна. Тудын дене мутланышна. Татьяна Николаевна – самырык врач. Тудо кумшо ий ты поликлиникыште пашам ышта. Шочын Курыкмарий район Сухин ялыште. Козьмодемьянск оласе художественно-музыкальный школышто шинчымашым поген, сÿретлаш тунемын, но ончыкылык профессийжым медицине дене кылден. Тидлан амлажат лийын – кочаже пÿйым ачалыше доктор лийын. Школ деч вара Татьяна Нижний Новгород оласе Приволжский исследовательский медицине университетыш тунемаш пурен. Тушто Марий Эл Республикысе тазалык аралтыш министерствын пуымо целевой направленийже почеш тунемын. Ты направлений почеш тунемше специалист, дипломым налмеке шке кундемыштак пашам ыштышаш. Курыкмарийыште паша вер лийын огыл, садлан Татьяна Николаевна Медведево посёлкышко толын. Тыге самырык специалист ынде кумшо ий йоча-влак дене пашам ышта. Тÿрлö чер деч эмла, шке шулдыр йымалныже нуным арала. – Татьяна Николаевна, йоча врачын пашаштыже эн тÿҥлан мом шотледа? – Эн ончыч йоча-влак дене кылым муын моштыман. Содыки нуно кугыеҥ-влак деч ойыртемалтыт. Икшыве дене мутланен, кумылжым савырен моштыман. Южгунам, мöҥгешла, ача-ава-влак дене кылым ышташ нелырак гай чучеш. – Йоча врачын сомылышкыжо мо пура? – Ме йочам шочмыж гыч 18 ийым темымешкыже эскерена. 0-1 тылзе марте мöҥгыштышт патронажым вÿдена. Вара ача-авам икшывын ик ийым темымешкыже кажне тылзын мемнан деке коштыктена. Тыге йочан тылзе жапыште мыняр кушмыжым, нелытым погымыжым да молымат эскерена. Йочасадыш, школыш кайыме деч ончыч тÿрлö специалистым эртыман, кÿлеш анализым сдатлыман. Кеҥежым, мутлан, шуко йоча санаторийыш, лагерьыш канаш кая. Садлан нуным тергена, документым оформитлена. Йоча, кушшыжла тÿрлö йыжыҥым эрта. Тыге ийготлан келшышын, капкылым, тÿрлö органым тергаш колтена (УЗИ процедурым), прививкым ыштена. – Прививкым ыштыманак мо? Кÿлешлыкше могайрак? – Тидын шотышто ача-ава-влакын шонымашышт тÿрлö лиеда. Но прививкым жапыштыже ыштыман. Изирак йоча прививкым куштылгынрак чытен лектеш. Йоча черле лийын гын, тудын тöрланымыж деч кок-кум арня эртымеке веле прививкым шындаш лиеш. – Йочан капкылысе температуржо кÿзен гын, ача-авалан эн ончыч мом ыштыман? Температурым вигак волтыман мо? – Йочан капкылысе температуржо кÿзен гын, тидын шотышто тумам тарватыман огыл. Температур 38,5 деч изирак гын, тудым волташ тыршыман огыл. Шукырак леве вÿдым йÿктыман, капшым ночко лапчык дене йыгыман, состоянийжым эскерен шогыман. – Икшывым кузе чын мушман? – Личный манме гигиеным эреак эскерыман. Кажне кечын йогышовÿд дене чывылтыман. Тÿрлö шампунь, гель дене йочам арняла ик гана сайын мушман. – Памперс шотышто мом маныда? – Йочан ик ийым темымешкыже, тудым кучылташ лиеш. Идалыкаш икшывым такшым шондыгöршöкыш кошташ туныкташак тыршыман. Но кызытсе ятыр ача-аван тидын шотышто – шке шонымашыже. Южышт памперсым йочасадыш кайымешкышт чиктат. Тыге шканышт да йочалан шуко эҥгекым ыштат. – Аяргыме але ротовирусым кучымо годым могай полышым вигак пуыман? – Вÿдым йÿктыман, шоло да пагар гыч лукташ полшышо тÿрлö сорбентым пуыман. – Икшывын сусыржым але нузылгымо вержым кузе чын обрабатыватлыман? – Тыгай верыш ончыч хлоргексадиным ч дене обрабатыватлыман вара зелёнкым йыгыман. Йоча-влаклан йодым йыгыман огыл. – Кеҥежым шыҥа, ÿвыра моткоч витарат. Нунын деч кузе аралалтман? – Йÿдлан йоча-влаклан келшыше пластиным кучылташ лиеш. Кечывалым тÿрлö спрей дене пайдаланен кертыда. Тудым ик ийым темымеке шыжыкташ лиеш, аптекыште гипоаллергенныйжым ойырен налза. Коваште ынже ынже лÿгыштö да ынже пуал манын, пурлмо деч вара йоча-влаклан келшыше гель-влакым йыгаш келшен толеш. – Пневмоний черын икымше признакше могай лиеш? Кузе тудым шекланен шуктыман? – Йоча-влак пневмококк бактерийлан кöра ты чер дене чÿчкыдын черланат. Садлан превинар вакциным жапыштыже шындыман. Икшывын кумылжо волышо, вийже уке, капкылысе температуржо кум-вич кече деч утларак ок воло, чот кокыра гын, педиатр деке кайыман. Тудо кÿлеш полышым жапыштыже пуышаш. – Черле йоча деке мöҥгö врач кунам мийышаш? – Икшывын (ик ийым темыдыме) капкылысе температуржо кÿзен гын, врач обязательно лекшаш. Кум ий деч кугурак йоча-влак деке мияш тÿрлö показанийым шотыш налман: капыште тÿрлö чÿнча лектын але температур кум-вич кече ок воло гын. – Кызытсе йоча-влак могай чер дене утларак черланат? – Кажне черын шке пагытше уло манаш лиеш. Шыжым ветрянке, скарлатине, тонзиллит дене утларакшым черланат гын, телым – ОРЗ-ын тÿрлö видше дене, кеҥежым – шоло чер озалана. – Татьяна Николаевна, моткоч кугу тау мутланымашке ушнымыланда, тÿрлö ой-каҥашым пуымыланда! Шушаш профессионал пайремда дене тендам да чыла медицине пашаеҥ-влакым шокшын саламлена, тазалыкым, вий-куатым, мутым колыштшо да шагалрак черле йоча-влакым тыланена! Иван Речкинын фотожо. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Тынбай ял Пошкырт кундемысе Мишкан районын ик эн сылне вершӧрешыже, кас-йӱдвелныже шарлен возын. Пÿрӧ (Бирск) ола ден ялнам 30 меҥге ойыра. Ола гыч ялыш маршрутный автобус кум гана толын кая. А Мишкан райрӱдыш 40 уштыш – тушкат автобус дене коштын савырнаш лиеш. Тынбай ял шотан илемыш вич ял пура, рӱдыжлан Тынбай шотлалтеш. Ялыштына кыдалаш школ, туштак тоштер, тÿвыра пӧрт, библиотеке, почто, медпункт улыт. Тачылан 107 суртышто 300 наре еҥ ила. 2021-2022 тунемме ийлан изак-шоляк Беловмыт лÿмеш Тынбай кыдалаш школышто 109 тунемше шинчымашым поген, 15 йоча школ пеленысе дошкольный группыш коштын. Ялыштына 22 самырык еш икшывым кушта. Паша укелан кӧра шукын вахте йӧн дене Йÿдвелыш коштыт. Пасу пашам кумшо ий «Радных» КФК шукта: 450 гектарыште шыдаҥым, йытыным ÿденыт. Ял калык вольыкым онча, пакча-саскам кушта, пошкудо ялысе эмшудым погышо изак-шоляк Шамиевмыт деке пашаш коштеш. Бирск да Уфа оласе кафе ден ресторанлаште ÿдырамаш-влак вахте йőн дене пашам ыштат. Султанын тукымжо улына Вершőрна дене кылдалтше ятыр легенде ден преданий аралалт кодыныт. Марий философ, мер пашаеҥ, Тынбай ялын эргыже С.С.Новиковын «Йоча жапемын йомакше» книгажлан эҥерташ гын, Тынбай ял XV курым мучаштак шочын. Урал шеҥгелне илыше байын кок эргыже шочыныт: Тынбай ден Кульчубай. А шочмо кундемысе калык ӧрдыж бай-влакын шинчашкышт ончен илен. Нунын деч посна моло тушман-влакат агеныт, тÿрлӧ йозакым, пошнам погеныт. Тынбай ден Кульчубай калыкым иктеш ышташ да сарзе тÿшкам чумыраш кутырен келшеныт. Нуно шке кундемыштлан эрыкым увертареныт. Тыге шочмо калыкйозакым тÿлымő деч утаралтын. Ик жап гыч толын лектыныт нунын дек шуко чотан да виянрак тушман-влак. Кырен шалатеныт Тынбай ден Кульчубайын сарзе тÿшкаштым. Туге гынат Тынбай ден Кульчубай шке ешыштым, тукымыштым, нунын велыште шогышо калыкым касвелышке тарваташ ÿжын шуктеныт. Шÿдӧ наре еҥ куснен каен касвелыш. Тиде лийын 20-25 тукым ончыч. Куснен кайыше-влак толын лектыныт кугу ош эҥер дек. Калык ярнен, сандене Тынбай ден Кульчубай ты эҥер воктен кодаш кутырен келшеныт (кызытсе Тынбай ден Кульчубай ялым кум уштыш ойыра.) Кугу чодыра гÿжлен шоген. Олык ден коремйол-влак шуйналтыныт. Эҥер-шамычат йоргыктен йогеныт. Тынбайын Атела лÿман эргыже шочын. Пуэныт тудлан кокымшо лÿмымат – Султан. Но сут тушман-влак тышкат толеденыт. Шыгыремдылше-влак ваштареш Тынбай ден Кульчубай кок гана калыкым нӧлталыныт, кок ганажат сеҥалтыныт. Тыге ятыр жап эрта. Султан у сарзе-влакым пога. Орланен илыше калык деч погымо йозакым уэш калыклан пӧртылташ тÿҥалеш. Тыгай койышыжо бай-влакым утыр сырыкта. Нуно шке сарзыштым Султанын сарзыже-влак ваштареш колтат. Вашлийыт кок сарзе тÿшка Тőргым вÿд воктене. Кредалмаш деч ончыч Султан шке сарзышт-влаклан ойлен: – Шойылно – кугу кÿсото, шеҥгелне чакнаш вер уке. Арален кодена шкенан ача-аванам, пелаш ден икшывынам, аралена шкенам! Тунам икымше гана марий-влак шучко кредалмаш гыч сеҥыше лектыныт. Но тиде вашлиймаш деч вара сусыргышо Султан колен. Вара икмыняр жап ты кундемыш тушман-влак пурен огытыл. Вор, аген илыше-шамычат корным монденыт. Марий онын колымо верыштыже Ош Кугу Юмо – Керемет да Султанлан кумалаш тÿҥалыныт. 2015 ийыште калык вий дене Султан Керемет отым уэмден шогалтыме: йыр печым печылыме, кум капкам почмо, Султан онлан стеллым шогалтыме да илышым шочыктышо мунылан скульптурный сооруженийым чоҥымо. Аралалат кодшо архив документ-влаклан эҥерташ гын, Тынбай ял 1605-1606 ийлаште тиде кундемыште уже лийын манын пеҥгыдын каласен кертына. Ий гыч ийыш ял кугемын, калык шукемын. 1921 ийлан ялын эн кужу уремже 3 уштыш наре шуйнен. 300 утла ешыште 1250 еҥ илен. 1921-1922 ийласе шужен ий годым ятыр еҥ ешге шужен коленыт. Тиде ийынак ялыште кугу пожар годым 70 сурт ломыжыш савырнен. Сурт деч посна кодшо еш-влак, Тынбай ял деч кок уштыш ӧрдыжкӧ каен, у илемым чоҥеныт, пошкудо У Тынбай ял шочын. Ойлат, тиддеч ончычат, XVIII курым мучаште ялым кугу тул авалтен, 100 наре сурт йӱлен. Ятыр еш вес илемым кычалын каеныт, кызытсе Кужнур яллан негызым пыштеныт. Шарнена, пагалена Кугу Ачамланде сарышке Тынбай ялсовет гыч 600 утла еҥ каен, 150 веле мӧҥгеш пӧртылын. Тачысе кечылан сарыште лийше ветеран нигӧ кодын огыл. Нунын лÿмеш памятникым шогалтыме. Афганистаныште эртыше шучко сарыштат Тынбай ялын 5 эргыже душман-влак ваштареш кредалын да тÿрлӧ награде дене палемдалтын. Тиде В.Абдулин, Р.Киликаев, А.Ипаков, В.Дмитриев, В.Шайбаков. Чечня сар гоч С.Янситов, А.Сергеев, С.Яикбаев, А.Сайранов эртеныт. Украин мландыште ДНР ден ЛНР республиклам утарымаште Тынбай ялын эргыже Д.Д. Яметов тений героизмым ончыктен, рвезе вуйжым пыштен. Колымекыже, Патырлык орден дене палемденыт. 1970-80-ше ийлаште «Первомайский» колхоз районышто ик эн ончыл верыште шоген. Чоҥымо паша виян миен. Ялысе сӧсна ферме кугу сеҥымашыш шуын. Тунам фермыште сӧсна чотым 3000 марте шуктымо улмаш. Фермыш еш дене пашаш коштыныт. Тиде вате-марий Ямакаевмыт, Сакарбаевмыт, Ипаковмыт, Якушевмыт да молат. Фермым ятыр ий С.С.Сайранов вуйлатен. «Первомайский» колхозым ты жапыште ачам, П.Ш.Шамратов, вуйлатен. Пашамат ыштена, каненат моштена Колхоз паша дене пырля культур аланыштат тыршеныт. 1970-80-ше ийлаште ялыштына чумырымо фольклорно-этнографический ансамбльын чапше мÿндыркӧ шарлен. Участник-влак тӱрлӧ вере выступатленыт, 30 наре еҥ ансамбльын участникше лийын. Вуйлатышыже – Е.А.Аптреев, художественный руководитель – А.А.Николаев. Тачылан культур пӧрт пелен «Рвезылык» ден «Шонанпыл» куштышо да «Изеҥер» мурышо ансамбль-влак калыкым куандарат. Ялыштына спортланат кугу вер ойыралтеш. Кира, ÿстел теннис, баскетбол, ече дене тунемшына-влак кугу сеҥымашке шуыныт. 1949-ше ийлаштак М.П Айгузина. Ече дене таҥасымаште Башкирийын чемпионжо лийын, 1983 ийыште ече денак чемпион лÿмым Н.И.Янубаева сулен налын. Тренер-преподавательже В.А.Шамратов кира дене спортын кок мастержым да 5 кандидатым ямдылен. Ӱстел теннис денат Башкирийын чемпионжо лÿмым К.Шамыков, А.Ибатова сеҥен налыныт. Тынбай ялна паша дене чапым налше ятыр лӱмлö еҥым ончен куштен. Нунын коклаште элнан кӱкшӧ наградыж дене палемдалтше-влакат улыт. Кутлубай Семёнов 1930 ийлаште Йошкар-Олан архитекторжо лийын. Изак-шоляк Иркабаевмытым шукын палат: Олег Геннадьевич – Марий самырык театрын художественный вуйлатышыже, Юрий Геннадьевич «Марий Эл» ансамбльын художественный вуйлатышыже лийын. С.С.Новиков «Финвест-Аудит» фирмын директоржо, «Лучший аудитор России» конкурсын сеҥышыже, А.П. Кузнецова шанчызе, журналист, Н.П.Минаева да молат. Нунын нерген вес гана эше каласкалена. Мураш, кушташ йӧратыше, спорт дене кылым кучышо-влак ден пашаче калыкем ял йырысе пÿртÿслан куанен ила. Кугезына-влак сылне вер-шӧрым ойырен моштеныт. Ялна чодыралан поян, а чодыраже – емыж ден саскалан, янлык да кайыквусылан. А курыкнер гыч шолын лекше ший памашын чотшат уке, тамле вÿдышт дене кажныжым сийлат. Ял воктеч Соказа ден Каракай эҥер-влак йоген эртат. Нуно Пÿрӧ эҥерыш, а варажым Ош Вичыш ушнат. Минаева Н.П. туныктышо, Пошкырт кундем, Мишкан район, Тынбай ял. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Ялозанлыкыште 30 ий да тылеч утларак жап пашам ыштыше да ялыште илыше пашадыме пенсионер-влак 2019 ий январь гыч пенсийышкышт ешартышым налыт. 2021 ий 26 майыште лукмо «Россий Федерацийын посна законодательный актлашкыже вашталтышым пуртымо нерген» федеральный закон 2022 ий 1 январь гыч вийыш пура. Тудо «ялысе» стажлан ешартыш оксам налше пенсионер-влаклан тиде льготым олашке илаш куснымышт годымат арален кодаш йӧным ышта. Кызыт закон дене пеҥгыдемдыме выплатыш 25 процент кугыт ешартыш оксам ялыште илыше-влаклан веле палемдат. Пенсионерын олашке илаш куснымыж годым тудым кораҥдат. Илыме верым вашталтымылан кӧра пенсийын кугытшым угыч ончымо да «ялысе» ешартышым кораҥдыме улмаш гын, 2022 ий 1 январь гыч тудым йодмаш деч посна автоматически пӧртылтат. Тений «ялысе» стажлан шоҥгылык шотышто пенсийыш тылзе еда 1511,12 теҥгем ешарен тӱлат, инвалидность шотышто пенсийым налше-шамычлан – 755,56 теҥгем. Ешарыме оксам пенсий дене пырля тӱлат. Ешартыш оксам вольыкым, кушкылым да колым ончышо колхозышто, совхозышто да моло ялозанлык предприятий ден организацийыште 30 ий деч шагал огыл жап пашам ыштыше ялысе пенсионер-влак налаш праван улыт. Ешартышлан правам пуышо профессий радамыш 500 утла лӱмым пуртымо, тудым Россий Пенсий фондын сайтыштыже муаш лиеш. Таче кечылан Марий Элыште «ялысе» ешартышым 9319 пенсионер налеш. М.ИВАНОВА Лудаш темлена: СОЦИАЛ ИЛЫШ Конвертеш пуат гын… Марий Элыште 684,7 тӱжем еҥ ила, ты чот гыч 51,4 процентше пашам ыштен кертшылан шотлалтеш. Таче 331 тӱжем (94 лудаш… СОЦИАЛ ИЛЫШ Льготым пӧртылтеныт Общественный транспорт дене кудалыштымылан пенсионер ден тунемше-влаклан муниципал льготым пӧртылтымӧ нерген документын проектшым «Йошкар-Ола» ола шотан округын Депутат-влак погынымашыжын лудаш… СОЦИАЛ ИЛЫШ Шкежат ушныза, молыланат темлыза «Йоча хоспис» поро кумыл фонд кофе ден чайым шолтышо кофейне, кафе, бар, ресторан, кондитерский-влакым да тыгай шотан чыла заведенийым лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Тений февральыште Йошкар-Ола воктенысе коммерческий огыл ик сад товариществыште мланде участке ден пӧртым нальым. Вараже умылышым: закон дене пеҥгыдемдыме кугыжаныш пошлиным шукырак, мланде участкылан 350 теҥге олмеш 2000 теҥгем, тӱленам. Палынем ыле: утыждене тӱлымӧ оксам пӧртылтен кертам мо? А.Кошаев. Йошкар-Ола. Йодышлан Марий Элыште Росреестр виктемын пресс-службыштыжо тыге вашештышт: – Россий Федераций Налог кодексын 333.40 статьяжын положенийже дене келшышын, тӱлымӧ кугыжаныш пошлиным ужашын але тӱрыснек пӧртылташ лиеш. Тиде радамыш утыждене тӱлымӧ кугыжаныш пошлинат пура. Кугыжаныш пошлинын утыждене тӱлымӧ (налме) суммыжым пӧртылтымӧ нерген йодмашым тӱлышӧ еҥ юридически кӱлешан действийым шуктышо органыш (должностной лицалан) возышаш. Кугыжаныш пошлиным тичмашнек пӧртылтымӧ годым йодмаш пелен тӱлымӧ документын подлинникшым пыштыман, ужашын пӧртылтымӧ годым – копийжым. Икманаш, тендан случайыште утыждене тӱлымӧ оксам пӧртылтымӧ нерген йодмашым Марий Элыште Росреестрын виктемышкыже (Йошкар-Ола, Чехов урем, 73-шо «а» пӧрт) пуыман, пеленже тӱлымӧ документын копийжым, оксам пӧртылташлан банк реквизитым пыштыман. М.ИВАНОВА Лудаш темлена: КАЛАСЕ, "МАРИЙ ЭЛ" Шылтен огыт керт Налог орган-влак ынде посна еҥ-шамычын банкыште аралалтше поянлыкышт нерген чыла уверым налын кертыт манын колынам. Тыгак мо? А.Северцев. Йошкар-Ола. лудаш… КАЛАСЕ, "МАРИЙ ЭЛ" Ынде кузе налман? Илыме верым налме деч вара подоходный налогым ий еда пӧртылтем. Тымарте 2-НДФЛ справкым паша верыште налынам, но газетыштыда шушаш лудаш… КАЛАСЕ, "МАРИЙ ЭЛ" Пашаш огыт нал… Ӱдырем институтым тунем лектын да пашам кычалеш. Пашаш пурымо годым кызыт ятыр организацийыште испытательный срокым палемдат.Ты шотыштак рашемдынем: закон лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Волжский районысо Пӧтъял школыш тений 13 йоча икымше классыш каен. 1 сентябрь кечын кажныжлан школын ончычсо выпускникше-влак Эдуард Иманаев ден Владимир Матвеев Марий калык конгресс лӱм дене республикыштына шукерте огыл савыкталт лекше «Пырля лудына» да «Марий калыкын илыше азбукыжо» книгам кучыктеныт. Тений школлаште 1 сентябрь пайрем молгунамсе деч ойыртемалтшын эртен. Волжский районысо Пӧтъял школ ончылно 1-ше классыш тунемаш толшо да латикымше классыш вончышо тунемше-влак гына погыненыт ыле. Но пайрем нимыняр шӱлыкын эртен огыл. Вет тышке тунемше-влакым саламлаш республикнан тӱрлӧ кундемлаж гыч уна-влак миеныт. Школ вуйлатыше В.Семёнов нуным вашлийшыжла, куан кумылжым ыш шылте. Тунемше-влакым саламлыш, вирус деч шекланаш, но лӱдаш огыл, утларак тыршен тунемаш, туныктышо-влаклан устан пашам ышташ тыланыш. Да мутым Марий Эл Кугыжаныш Погын вуйлатышын алмаштышыже, В.М.Васильев лӱмеш МарНИИЯЛИ директор Е.Кузьминлан пуыш. — Тиде кече волгыдо да куаным кондышо пайрем. Икшыве-влакым изиш тургыжландара, а кугурак-влаклан эртыше йоча пагытым шарныкта. Поснак икымше гана парт коклаш шичше-влаклан таче куанле. Ӱшан дене да кугешнен каласем нунылан: те районын але республикын гына огыл, кугу элнан ончыкылыкшо улыда. Чын корным ойыраш да сай шинчымашым налаш тыланем, — мане Евгений Петрович да школ директорлан пашаште кучылташ кок томан «Рушла-марла мутерым» кучыктыш. Район администраций велым тунемше да туныктышо-влакым Волжский муниципал образованийым вуйлатыше, районысо депутат-влак погынымашын председательже, «Единый Россий» партийын районысо пӧлкажын секретарьже В.Сергеев саламлен. Шинчымаш кече пайремлан икымше йыҥгырын йоҥгалтмыже утларак куан шӱлышым пурта. Пӧтъял школышто оҥгыр йӱкым лукташ икымше классыш кайыше Полина Васильева ден 11-ше классыште тунемше Евгений Ивановлан ӱшаненыт ыле. Кӱчык пайрем линейке деч вара Сотнур селасе Свято-Троицкий черкын настоятельже Игорь ача чыланыштым юмынвӱд дене чывылтен, осал деч аралалташ, ок кӱл паша деч шекланаш да поро дене илаш сугыньлен. Икымше классыш кайыше-влак нуным куан дене вашлийше туныктышышт В.Чугунован вӱдымыж почеш школ омсам вонченыт, парт коклаш шинчыныт. Школ администрацийын ямдылыме альбом, карандаш, ручка деч посна нуным эше уна-влак деч посна пӧлек вучен. Пӧтъял школын ончычсо выпускникше-влак — Э.Иманаев, кызыт тудо «Кугарня» газетын тӱҥ редакторжо, Марий калык конгрессын председательже да В.Матвеев, конгресс исполкомын вуйлатышыже, Марий Эл Радион тӱҥ редакторжо – 13 тунемшылан республикыштына шукерте огыл савыкталт лекше «Пырля лудына» да «Марий калыкын илыше азбукыжо» книгам кучыктеныт. – Тиде кече поснак шарналт кодшо, ончыкыжым тунемаш утларак кумылда лийже манын, ме тыланда тыгай пӧлекым ямдыленна. Ончыкыжым шуко предмет-влакым, тӱрлӧ йылмым тунемаш тӱҥалыда. Руш, англичан, француз эсогыл китай йылмымат кызытсе саманыште чыла вере гаяк туныктат. Но тыгодымак те эн ончыч шке шочмо марий йылмыдам сайын палышаш, йӧратышаш да куанен тунемшаш улыда. Лач тиде амал дене ме тыланда икымше букварьым кучыктена, — манын палемденыт толшо уна-влак. Ончычсо выпускник-влакын пӧлек дене толмышт тунемше-влакым веле огыл, школ коллективымат куандарен. Л.ЕВСЮТКИНА. Авторын фотожо. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

Шыжа тылзын 3-шо кечынже Поранча район Яҥгетсола ялыште марий почеламутчо Михаил Якимовлан (1929-1996) шарныктышым почыныт. Тидын нерген «Марий Эл» газет воза да 15.10.2019 ий Марий Эл КТРК-ан «Пошкудем» передачыже каласкала. Тиде кечын чапкӱм шогалтыме верыш, ял покшеке, калык погынен: ты кундемыште илыше, уна, йоча-влакат да талантан еҥын родо-тукымжат. Поэт нерген шарнымашым Марий Элын тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министржын алмаштышыже Галина Ширяева, Россий писатель ушемын Марий регионысо пӧлкажым вуйлатыше Светлана Архипова, литератор да журналист-влак Геннадий Сабанцев, Игорь Попов, Борис Шамиев, Геннадий Гордеев, Юрий Соловьёв, тыгак Параньга районысо администрацийын пашаеҥже-влак ойленыт. Каласыман, Михаил Якимовлан шарнымаш обелискым почмо шотышто эн ончычак ты кундемысе Матародо школын туныктышыжо Эльвира Захарова каласен. Чолга туныктышын чоным йӱлалтарыше шонымашыже шукталтын. Параньга районысо депутат-влак погынымашын председательже, Мер Каҥашын районысо пӧлкажым вуйлатыше Любовь Михеева тиде пашалан кугун полшен. Шарнымаш кӱм почмылан пӧлеклалтше мероприятийыште поэтын почеламутшо-шамыч да нунылан возымо муро-влак йоҥгалтыныт, воза Галина Кожевникова 15.10.2019 ий «Марий Эл» газетыште. Шарныктышым почмаш гыч Светлана Архипован «КонтактЫште» лаштыкше гыч фотосӱрет-влак: MariUver Share this: Twitter Facebook Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 2 комментария Filed under Видео, Сылнымут, Увер-влак, Фото-влак Tagged as Марий Эл, Михаил Якимов, Яҥгетсола, памятник, поэт ← Уэмдыме Шкетан театр омсажым почын Эстон президент марий-влак дене вашлийын → 2 responses to “Марий поэтлан шочмо ялыштыже памятникым шогалтеныт” MariUver 15.10.2019 в 21:12 Пеш сай! Мыланна марий-влаклан эн ончыч шкенан верысе лӱмлӧ марийна-влакым шарныман да пагалыман. Лач нуным, кӧ марий йылмынам, илыш йӱланам, культурынам арален, вияҥден шоген. Шарныктыш-влакымат эн ончыч Якимов гай марий-влаклан шогалтыман. А Руш кугыжанышын ала-могай тӱрлӧ сарлаштыже, отат пале кӧм мом арален колышо еҥ-влаклан огыл.

Лум шулен пытыме дене идалык еда элыштына пожар-влак шукемаш тÿҥалыт. Кукшо шудеш тул вашке ылыжеш да мучко шарлен кертеш. Ты амал дене илем, оралте, чодыра-влак йÿлат… Тиде пагыт МЧСын пожар-влак ваштареш кучедалше службыштыжо тыршыше-влаклан поснак палыме. Пожарныйын пашаж нерген ме элгöргö службын сержантше Ильдар Габдуллин дене мутланышна. Кызыт Ильдар Ильдусович ЙошкарОласе 5-ше №-ан пожарно-спасательный частьын 4-ше №-ан пожарно-спасательный отрядыштыже кугурак пожарныйлан ышта. Ильдар Параньга посёлкышто шочын-кушкын. Тысе кыдалаш школышто индеш классым тунем лекмеке, Параньгасе 28-ше номеран училищыште ялозанлык производствын мастержылан тунемын. Вара Оршанкысе педагогический колледжыште физкультурым туныктышо специальностьым налын да шочмо школыштыжо туныкташ тÿҥалын. Тыгодымак Марий кугыжаныш университетыште шке специальностьшо дене кÿшыл шинчымашым налын. Пожарный пашашке кузе логалмыж нерген рвезе тыгерак каласыш: – Туныктышылан пашам ыштымем годым Параньга кундемысе пожарный-влак дене палыме лийынам. Нуно арнялан ик гана школ спортзалыш волейболла модаш коштыныт. Мый залым почам да шкежат нунын дене пырля модам ыле. Икмыняр жап гыч пожарный частьын начальникше пашаш ÿжö. Мый тöчен ончаш манын, частьыш мийышым. Тудо жаплан пожарныйвлакын профессийышт нерген шуко паленам, молан манаш гын пырля волейболла модмылан кöра шукышт дене йолташ лийын шуктенна. Мыйым пашаш налыныт. ТАЗАЛЫК – ЭН ТӰҤ Ильдар пожарный службышто ынде лу ий пашам ышта. Эн ончыч диспетчер лийын, вара гражданский пожарный сомылым шуктен. Икмыняр жап гыч Йошкар-Оласе пожарно-спасательный частьыш куснен. Медведево район Пембысе учебный пунктышто, тыгак Озаҥ олаште курс-влакым эртен. Пожарный-влаклан тÿрлö курсым эртыде ок лий. – Пашаш толшо у еҥвлакым тунемме группыш погат да курсыш колтат. Тидын деч посна нигузе ок лий. Тыгай курсышто веле айдемын мастарлыкшым да ситыдымашыжым пален налаш лиеш. Вет южгунам рвезе физически моткоч виян, таза, но кÿкшыт деч лÿдеш, мутлан. Тыгеат лиеда. Але иктаж вес нелылыкым ок чыте. Тыгай еҥвлаклан тиде пашам коден каяш перна, – мане Ильдар Ильдусович. Пожарныйлан тыршыше-влакын капкыл тазалыкышт 1-ше группыш пурышаш. Шинча кеч изиш начар гынат, тышке огыт нал. Физически веле огыл, психике могырымат пеҥгыде лийман. Тул дене кредалше еҥ шучкылыкым ужмекат, раш шонен, шкем пеҥгыдын кучышаш, чыла чын ыштен моштышаш. Тиде паша нимогай йоҥылышым ок чыте. Утарыше еҥын изи ситыдымашыжлан кöра кугу эҥгек лийын кертеш. Вет тул нигöмат да нимомат ок чамане. Кажне секунд вес еҥын илышыжым да погыжым аралыме дене кылдалтын. Садлан пожарныйвлак чÿчкыдын нормативым сдатлат. Тидлан эре ямдылалтынак шогыман. Паша график: ик сутка – паша, кум кече – каныш. Ильдарын ойлымыж почеш, ты кум кечыште каныман веле огыл, тыгак шке тазалыкым шуарыман. Кажне пожарный спортын могай-гынат видше дене кылым кучышаш, тренировкым ыштышаш. Ильдар, мутлан, волейболыш коштеш. 21 СЕКУНД… Пожарный-влакын паша кечышт кузе эрта? Вет ты сферыште тыршыше-влакын пашашт лач тул коклаште да утарыме годымак веле коеш. Ты шотышто Ильдар тыгерак ойлыш: – Чÿчкыдын колаш логалеш, пуйто ме пожар годым веле пашам ыштена. Чынжым гын, кажне кечылан сомыл ситыше. Паша кече эрдене шымытат пелылан тÿҥалеш. Сменым приниматлена, машина-влакым тергена, боевой вургемым, газ да шикш деч аралыше аппаратым ямдылена. Вара построений, развод, караул начальник мемнан ямде улмынам терга. Караулышто ме лу еҥ улына: ик диспетчер да индеш пожарный. Тыгак тÿрлö занятий-влак эртаралтыт. Элыште улшо ситуацийым эскерена, лийше пожарыште пашам кузе шуктымым лончылена. Тылеч посна йоча да кугыеҥ-влак дене вашлиймашым эртарена, тул деч кузе аралалташ кÿлмö шотышто мутланена. Ученийыш коштына, оласе пöрт да тÿрлö кугу зданийвлакын планировкыштым тунемына. Ончылгоч палет гын, пожар годым куштылгырак. Таклан огыл пожарныйлан пашаш налме годым строительный техникумым тунем лекше-влакым поснак жаплат. Пашана чытымашым йодеш. Айдемын илышыже верч чон коржеш. Но пожар годым ме вольыкым, янлыкым, кайыквусым да тÿрлö шерге погым утарышаш улына. Миен шогалмеке, оза-влак деч оралтыште могай пого улмо нерген йодына, газан але кислородан баллон улмым рашемдена. Газ баллон шотышто поснак ойлен кодымо шуэш. Шарныза, тыгай баллон яра гынат, пудештын кертеш! Чÿчкыдын озавлак яра баллон улмым мыланна огыт каласе. А тудо тичмаш дечат лÿдыкшö. Куштылго огыл, но еҥлан полышым пуэн кертметым, порылыкым ыштыметым шижат да чонлан сайын чучеш. И.ГАБДУЛЛИН: «Пожарныйлан эре ямде лийман. Утараш ÿжмö йыҥгыр деч вара мыланна ик секундымат йомдарыман огыл. Мутлан, боевой вургемым (костюм, ÿштö, перчатке, каске, кем) норматив почеш 21 секундышто чийышаш улына. Чыланат. Икте вучыкта гын, уло команде вараш кодын кертеш…» УТАРЫШЕ-ВЛАК Пожарный пашаеҥвлак тулым йöртышö веле огытыл. Нуно утарыше сомылымат шуктышаш улыт. – Мемнам южгунам корнышто лийше аварийышкат ÿжыт. Эҥгекыш логалше еҥвлакым чÿчкыдын утарена. Эн шучко, кунам кумыкталтше да лыптыргыше машина гыч айдемым лукман. Кÿртньым пÿчкедыде, тидым ышташ ок лий, а айдеме эше ила, чыла шижеш. Тудын илышыже – тыйын кидыштет. Юмо аралыже… А такшым йÿлен пытыше илем гыч айдеме деч кодшо моклакам лукташ тылечат шучко. Тул икшывын илышыжым наҥгая гын, эн чот неле, – мане Ильдар. ЫРЫМЛАН ӰШАНЕДА МО? Кажне профессийыште могай-гынат ырымвлак (суеверий) лиедат. Пожар нерген ойлаш гын, марий калыкын тул дене кылдалтше ятыр историйже-влак улыт. Мутлан, Кугече муным пожарыш кудалтет гын, тул иземеш, маныт. Ты шотышто пожарный пашаеҥ тыге каласыш: – Мый шкеже татар калыкын шочшыжо улам, садлан марий калыкын Кугече муно нерген историйжым колын омыл. Но волгенчын вийжым шижаш логалын. Икана кугу йÿр годым Параньга кундемыште ик оралтым волгенче перен. Тыгай юзо тулым нигунамат ужын огынал… Йÿр ведра дене оптен гынат, тулым йöрташ моткоч неле ыле, пуйто уэш да уэш ылыжын веле… Такшым профессий дене кылдалтше ырым-влак улыт. Мутлан, сменыш толмо годым йолчиемым крем дене йылгыжтарет гын, ты кечын иктаж-кушто пожар лиеш да тушко каяш логалеш. Мутлан, сменыш толмо годым йолчиемым крем дене йылгыжтарет гын, ты кечын иктаж-кушто пожар лиеш да тушко каяш логалеш. Садлан ме йолчиемнам эре паша гыч кайыме годым эрыктена. Тыгак пожарный машинасе «маячокым» ÿшташ ок йöрö – адак пожарыш каяш логалеш… ТӰТКÖ ЛИЙЗА – КУКШО ШУДО! Ильдар Ильдусович дене кызытсе тургым нерген мутланышна. Вет ты пагытыште пожарный пашаеҥ-влаклан паша шукырак логалеш. – Еҥ-влаклан эше ик гана ойлымо шуэш: кызыт чыла вере шудо кошкен, тудо моткоч писын ылыж кертеш. Шекланыза! Поснак корно воктене лÿдыкшö уло. Машинаште тамакым шупшшо-влак тулан фильтрыштым окна гыч кудалтыме годым лач тиде изи тул моткоч кугу туткарым ыштен кертеш манын шоналтат мо? Тул чодыра марте шуэш гын, еҥ илемыш «пура» гын? Шоналтыза! Пÿртÿсым да икте-весым аралаш тунемман. Мöҥгысö тÿрлö электроприбор-влакымат эскерен кучылтса, – мане Ильдар. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

21 июньышто Йошкар-Олаште «Пеледыш пайрем» лиеш. Пайрем «Калык шуко, элна икте» девиз дене эрта. Пайремын тÿҥ организаторжо-влак: Тÿвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерстве, Республикысе марий тÿвыра рÿдер, Мер Каҥаш, Марий калык конгресс, тыгак икмыняр калык мер ушем. Пайрем мероприятий Йошкар-Оласе Тумер отышто 9 шагатлан тÿҥалеш. Тыште Агавайрем лиеш. Ты жапыштак Рÿдö паркыште кудо-влакым (уна пöрт) вераҥдаш тÿҥалыт. Тушто декоративно-прикладной усталыкын мастарже-влак шке ÿзгарыштым, районласе производитель-влак сатуштым ужалымашке луктыт. Уна пöрт-влак коклаште (нуно 11 шагат гыч 15 шагат марте пашам ыштат) эн сай кудо конкурс лиеш. 10 шагатлан Ленин лÿмеш тÿвыра полат ончылно Йошкар-Оласе да республикысе районла гыч усталык коллектив-влак, мер организаций да национально-культурный объединений-шамычын еҥышт погынат. 11 шагатат 15 минутлан пайрем колонно дене Ленин проспект мучко Ленин лÿмеш площадьыш ошкылыт. Тушто 12 шагатлан «Пеледыш пайремым» почмо торжественный церемоний да театрализоватлыме представлений лийыт. 13 шагатлан пайрем колонно Комсомольский урем дене Рÿдö паркыш тарвана. Программе дене келшышын кечыгут Рÿдö паркыште, тыгак Чавайн бульварыште да Никонов площадьыште тÿрлö мурымаш-куштымашан, модман, йоча да спорт мероприятий-влак лийыт. «Пеледыш пайрем» Ленин площадьыште мучашлалтеш. Тушто 19 шагат гыч 22 шагат марте этнодискотеке лиеш. Касым марий эстрадын шÿдыржö-влак сöрастарат. «Пеледыш пайремым» эртарат: Республикысе марий тӱвыра рӱдер, Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармоний, М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театр, И.С.Палантай лӱмеш Марий республикысе тӱвыра да сымыктыш колледж, Марий калык конгресс, Марий Эл Радио, Йошкар-Оласе тӱвыра управлений, «Саскавий» марий ӱдырамаш ушем, «Рвезылык» самырыктукым усталык ушнымаш. Пайремын учредительже-влак: Марий Эл Республикысе тӱвыра, печать да клак-влакын пашашт шотышто министерстве, Туныктыш да шанче министерстве, Мер Каҥаш. Теве тыгерак пайрем программе-влак эрташ тӱҥалыт: 9.00–10.30 — Агавайрем калык йӱла пайрем — Пӱнчерысе Тумер аланыште 10.30- 11.15 — Россий Федерацийысе муниципал образований ден регионласе земляестве-влакын делегацийыштым вашлиймаш — В. И. Ленин лӱмеш тӱвыра полат ончылно 11.00–17.30 — декоративно-прикладной творчестве ыштыш-кучышым ончыктымаш да ужалымаш — Рӱдӧ паркыште 11.00–15.00 — «Кудо» да «Мелна пайрем» конкурс-влак — Рӱдӧ паркыште 11.15 −12.00 — Пайремыш толшо калык Ленин проспект дене эрта. В. И. Ленин лӱмеш тӱвыра полат — Ленин площадь. 12.00 −13.00 — Регион-влак кокласе Пеледыш пайремым почмаш — Ленин лӱмеш площадьыште 13.00–13.30 — Пайремыш толшо калык Комсомольский урем дене эрта. Ленин площадь деч Рӱдӧ парк марте. 13.30–14.00 — Пайремыш толшо калыкым Рӱдӧ паркыш пурымаште вашлиймаш. 14.00–17.00 — Россий Федерацийысе регионла гыч да Марий Эл Республикысе районла гыч самодеятельный фольклор коллектив-влакын концертышт. Рӱдӧ паркыште (фольклор площадке). 14.30–16.30 — «Онарын тукымжо» спорт таҥасымаш: марий калык кучедалмаш, кид вийым тергымаш, кирам нӧлтыштмаш. Рӱдӧ паркыште (спорт площадке). 14.30–15.00 — Йоча-влаклан модыш программе. Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полат ончылно. 16.00–18.00 — «Марий кас»: мурымаш, куштымаш, тӱрлӧ модыш, таҥасымаш, гармоньым ӱчашен шоктымаш. Сеҥымашын ХХХ лӱмеш тӱвыра полат ончылно. 18.00–19.00 — Марла йыр куштымаш. Ленин лӱмеш площадьыште 19.00–22.00 — Марий эстраде артист-влак дене пырля этнодискотеке. Ленин лӱмеш площадь. анонс пайрем Пеледыш пайрем Йолташ-влаклан палдараш Шонымашым ешараш Отменить ответ Имя * Email * Комментарий Δ Тыгак тыланда келшен кертеш Морко районышто — театр кече Тыгайже театр тургымышто ик гана веле лиеш. 28 октябрьыште, Морко тӱвыра полатыште Шкетан театрын артистше-влак шке мастарлыкыштым ончыктат. Шкетан лӱмеш театрыш билетым онлайн йӧн дене налаш лиеш М. Шкетан лÿмеш Марий кугыжаныш драме театр ончышышо-влаклан билетым налаш у йӧным темла. Ынде театрын мероприятийлашкыже билетым электрон йӧн денат налаш лиеш. Тыште тендам эре порын вашлийыт «Айдемым пиаланым ыштат йӧратымаш, сай паша да вес кундем-влакым ончен кошташ йӧн». Ты шулдыран ойым руш писатель, поэт Иван Бунин каласен. Савыктыш нерген Рекламе Редакций Сайт нерген Проектлан полыш Лийза мемнан дене пырля Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+

Нине сылне корно-влакым шке мурыштыда кучылтмым сылнымут шымлызе, критик-влак плагиат мут дене палемдат. Тыге ыштылаш тӧртык / закон чара. Авторын праважым аралыше организаций-влак тидым тӱткын эскерат Ответить Аноним 13.02.2022 в 14:59 Муро классик! Оҥайын чоҥымо! «ПелАш лийше ден таҥастарет» С.Вишневскийым лудат. Мурышто «ПЕлаш лийше ден….» йоҥга. Валерий! Дикцийым, муро мучашым профессионал терген огыл, витне. Содержаний моткоч виян, сэм дэнат келшен толэш! Лукташ, Валера, шоляш, изиш вашкенат. Тыгай муро мари фонотекыште «Кö пален тиде жап эрта» манын муро пелен шогышаш. У сеҥымашым тыланэм.

Теҥгече, 27 августышто, Йошкар-Ола Виктер пӧрт ончылно эртыше митингыште «Марий ушем» вуйлатыше Владимир Козловын ойлымыжо. Митинг нерген рашрак сайтнан рушла ужашыштыже лудын кертыда. Пагалыме марий калык! Йошкар-Олаште да пӱтынь Марий кундемыште илыше пагалыме пошкудо калык-влак, уна-влак! Таче марий калыкын илышыштыже пеш кугу событий – марий калыкнан ончыклык пӱрымашыж нерген кумда уремыш лектын мутланена. Лектынна да шкенан ончылно пеш кугу йодышым шынденна – кузерак марий калыкым йоммо деч утарен кодаш! Ме – марий тӱняште таче илыше-влак – ончыклык тукым ончылно мутым кучена! Сандене таче ме тыште улына! Ондак ме ойлена ыле: «Марий илыш тӱҥалеш ял гычын! Марий илыш аралалт кодеш ялыште!» Но таче тиде лозунг, тиде шонымаш шеҥгелан кодыныт. Таче ме пӱтынь марий калыкланна да тыгак Марий кундемын правительствыжлан пеҥгыдын каласена: «Марий илыш тӱҥалеш ола гыч! А аралалт кодшаш марий калык пӱтынь Россий кумдыкышто! Таче мемнан – XXI курым. Таче марий калык моло калык дене келшен илыше да иктӧр праван калык». Ме, «Марий ушем» («Союз мари») мер организацийын еҥже-влак, калыкнан шагалемын, лушкыдемын толмыжым чон корштен ончена да тидын ваштареш шогена. Ме марий калыкнан самырык ӱдыр-эргыже-влакын пӱтынь тӱня мучко пеш писын каен йоммыштым ынде мыняр ий чон корштен ончена. Молан марий самырык-влак – мемнан ончыклыкна – таче Марий кундем гыч куржыт?! Амалже раш (тиде экономике гына огыл) – 2001 ий гыч 2015 ий марте тиде самырык тукымлан Марий Эл правительстве моткочак шагал ыштен, эсогыл ыштен огыл манашат лиеш. Весыже. Молан самырык марий-влак шке шочмо мландыштым кудалтен каят? Тиде – марий-калыкым тӱрлӧ амаллан кӧра шыгыремдылмаш – шыгыремдылмаш адакат кучем могырым. Власть тиде 15 ий наре жапыште марий-влаклан моткоч кугу психологический чаракым ыштен шоген. Шарналтыза, Леонид Маркеловын оза лиймекыже, кӱкшӧ квалификациян мыняр марий айдеме паша деч посна кодо, мыняр еҥым паша гыч шурен луктыч, эсогыл нунылан варажым Марий Эл гычынат «куржаш» гына кодо. Ынде шотлен ончыза, тиде жапыште мыняр ача-аван йочаже психологически эмганен кушкын! Тудо изинекак тиде шыгыремдылмашым, темдымашым, аклыдымашым, мыскылымашым ача-аваж гочын, лишыл родо-тукымжо гочын шижын шоген, нӧргӧ чонжым сусыртен. Санденак, кушкын шумеке, тыгай еҥ-влак шочмо кундемыштым кудалтен каеныт да тачат каят… Сандене таче ме Марий Эл правительстве деч пеҥгыдын йодына: «Сита марий йоча-влакын психикыштым локтылаш. Йоча – мемнан ончыклыкна. Умбакыжат тиде шуйнаш тӱҥалеш гын, марий калыкын пӱрымашыж верч, тудын пытен толмыжлан тачысе власть мутым кучаш тӱҥалеш!» «Марий ушемын» мутшо яра ынже лий манын, пример дене пеҥгыдемдена. Яллаште школым 2002 ий гыч петыркалаш тӱҥальыч. Лу ий утла жапыште 60-70 наре школым петырыме але тӱҥалтыш класслаште гына туныктымо марте туртыктымо. Ынде шотлен лукса, нунын кокла гыч мынярынже марий школ лийыныт да мыняр марий туныктышо паша деч посна кодын. Тиде туныктышо кугу вий варажым шулен йомын: кӧ Москошко дворниклан каен, кӧ вес неле пашашке ӧкымеш куснен. Эсогыл районысо шинчымаш але тӱвыра пӧлкам вуйлатыше марий-влак варажым калымыш гына кошташ йӧрышӧ лийыныт. Тиде – властьын лавыран кидше! Вот тыге мыскыленыт марий-влакым. Уке, тиде марий специалист-влакын шотдымо улмыштлан кӧра огыл, а Маркеловын властьшын шыгыремдылмыжлан кӧра тыге! Ончалза, тендан кокла гычынат таче мынярын пашадыме улыда – тидат власть верчын. Нуно тендан деч пуйто лӱдыт, но шке шем пашаштым ыштат – марий кадрым корно ӧрдыжкӧ шӱкен луктын кышкат… Посак каласыман ял калыкын илышыже нерген. 15 ий наре жапыште марий ялын илышыжым саемдымаште кӱчнер наре гына паша ышталтын. А вет 14 (!) ий эртен. Тиде жапыште уже ик тукым кушкын шогалын. 15 ий наре тиде марий тукым Марий Эл властьлан ял кӱлын огыл. Лачак сайлымаш кампаний-влак тӱҥалмеке гына пуйто ял калык нерген шарналтат. Ынде ондален-ондален нунын кӱшеш адакат властеш коднешт. Газым пуртена, манеш власть, но ончалза, таче кечыланат тунар чот шуко марий ялыште газ уке. Савырныза эн «индустриальный» Волжский районыш. Мыняр ялыште тушто газ уке, ӧрат. А вет калыклан эре сӧрат. Да эше иктым ойлыман: яллашке газ федерал программе почеш пурталтеш, а суртышко пурташ калык шке оксажым тӱла. Ну, кузе тугеже намысдымын «ме пуртенна але ме пуртена» манын моктанаш лиеш… Тыге мемнан марий ял калыкна эре шагалемын да лушкен толеш. Демографий таче – ӧрыктарыше да лӱдыктышӧ! Волжский районысо Сотнур школышто, мутлан, 2001 ийыште 54 выпускник лийын гын (2002 ийыште – 27), а пытартыш ийлаште тудо школышто улыжат 8-9 йоча гына 11 классым тунем лектын. Тидыже мо нерген ойла? А теве мо нерген: тиде эсогыл Кугу Отечественный сар годсо дечат шучкырак. 1941-1945 ийлаштат Сотнур школышто кажне ийын 20-38 йоча кыдалаш (средний) образованийым налын. Мутлан, 1942 ийыште – 38 йоча, 1943 ийыште – 27 йоча, 1944 ийыште – 18 йоча. Тыгаяк сӱрет чыла гаяк ялласе марий школлаште… Тугеже, йоча уке – ял илыш пытен толеш! Ынде чыла тиде цифрым таҥастарыза. Могай эпидемий каен шога мемнан Марий Элыште? Молан марий-влак демографий шот дене катастрофически шагалемыт? А эн тӱҥ йодышыжо – молан Марий Эл правительстве 15 ий пашам ыштыме пагытыште шке калыкше йомын ынже пыте манын мерым ыштен огыл? Да тачат нимо гаяк илышыш ок пурталт гай чучеш. Чылалан раш, ме тыште (да нигунамат) марий калыклан гына привелегийым йодын огына шого. Ме тыште илышын йодмыжлан – молан марий калык пытен толеш да молан Марий эл правительстве чӱчалтыш наре гына ышта манме йодышлан вашмутым кычалына. Да ыштажат шкенжымак мокташ гына, а 15 ий наре жапыште ялысе ситуацийым тӱҥге-вожге вашталташлан огыл. А кушеч тиде вашталтышыже лийын кертеш, кунам Марий Эл Республикын правительствышыте 2-3 марий вуйлатыше гына гын?! Молан марий-влакым властьыш огыт пурто ынде 15 ий? Мо дечын марий-влак деч лӱдеш вуйлатыше Леонид Маркелов?! Очыни, тудо шкежак гына вашештен кертеш. Ме, марий-влак, моло наций гаяк айдеме улына, моло семынак пашам ыштена, моло семынак ончыкылык тукым нерген азапланена. Статистике ойла, пытартыш ийлаште Марий кундемысе калык чот 50 утла тӱжем еҥлан шагалемын. Тугеже мыняр марий ял пытен, мыняр марий ял пыкше-пыкше гына шӱла, кушто шоҥго да нигуш каен кертдыме еҥ-влак гына илат. А могай ялыште илыш тӱзланен шога, у пӧрт-влак нӧлталтыт – тиде ӧрдыжкӧ коштын, ыштен налме окса дене чоҥымо улыт. Но шарныза, тидын годым мыняр еш шалана!. Адакат калыкын ончыкылыкшылан эҥгек… Да тыге мучашдымын. Мемнан тачысе митингна марий калыкым арален кодымо йодыш дене кылдалтын. 15 ий наре жапыште пеш шуко йомдаренна, могай кӱкшытыш шуыныт улмаш мемнан ача-вана, коча-кована XX курымышто. Но иктым пеҥгыдын каласена: «Марий-влак таче тоштым, эртен кодшым ынешт руалткале. Марий-влак таче у технологий верч, бизнес-сообщество, Российын куатше верч шогат да пашам ыштат. Могай таче у да ончыл шонымашан йӧн-влак улыт, ме чыла тидым илышыш пуртышаш верч шогена. Марий калыкым ме корно ӧрдыжеш шоген кодшо семын огыл, а тӱнямбал калык дене пырля вияҥше калык семын ужына да аклена. Тачысе митингна сайлымаш кампаний жапыште эрта. Сандене ме, марий-влак, уло йӱкын шке ончыкылыкна верч ойлена: ме у вашталтыш да вияҥмаш верч улына. Тошто власть дене тидым ыштен огына керт. Тудо шкенжым уже ончыктен. Сандене ме таче Марий Эл Республикын у главаже верч сайлымаш кампанийыш ушнен улына. А мемнан ойырен налме кандидатна – тиде КПРФ деч кандидат Сергей Павлинович Мамаев. Ме ӱшанена, тудын пелен Марий Эл правительствыште кӱлешан да марий йодышым умылышо, виктарыше ятыр специалист лиеш! Те паледа, тудын пелен лиеш Михаил Алексеевич Долгов. Лийыт ятыр моло марий-влакат. Налмывер: Марий ушем Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 2 комментария Filed under Артикль-влак, Видео Tagged as Марий Эл вуйлатышым сайлымаш, Марий ушем ← Шӱмсем пӧлек, 20.08.2015 ий Шонанпыл, 29.08.2015 ий → 2 responses to “Марий калыкым йоммо деч арален кодена!” Уведомление: Rally held in Yoshkar-Ola in support of indigenous people | MariUver ЛомЭр 28.08.2015 в 23:04 Эх, чаманаш логалеш — видео уке. Владимир Никифорович Козловын йӱкыштыжак калыкше верч тургыжланыме, тудын верчын вуйжымат пышташ ямде улмыжо шижалтын! А шинчаже, чурийже выступленийже годым могай благородный койын! И чылажат каласыме раш, нимо уто дечын посна! Вот тиде марий! Вот тиде калыкын куатле эргыже! Пеҥгыде эҥертышыже!

Национальный сымыктыш гимназийын тунемшыже-влак М.Шкетан лӱмеш кугыжаныш драме театрыште Марий Эл Республикын калык сӱретчыже И.Ямбердов дене изирак мастерскойыштыжо вашлийыныт. Иван Михайлович сӱрет паша шотышто гына огыл, тунеммаш, илыш нергенат шуко оҥайым каласкален. Тылеч вара тунемше-влак театр мучко экскурсий дене эртеныт, музейыште лийыныт. Тыштак лӱмлӧ композитор Сергей Маков дене ваш ужын мутланаш йӧн лийын. Ушештарена: гимназийын тунемшыже-влаклан тыгай вашлиймаш республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министр К.Ивановын темлымыж почеш Марий калык конгресс дене пырля эртаралтеш. 14 апрельыште «Писатель да жап» лӱман икымше вашлиймаште Марий калык конгрессыште шогышо писатель-влак Юрий Соловьев («Марий книга савыктыш пӧрт» ГУКП директор), Александр Петров (республикысе Кугыжаныш Погынын пашаеҥже) да журналист Эдуард Иманаев («Кугарня» газет» ГУКП директор) лийыныт. Творческий пашаж нерген каласкалышыжла, Ю.Соловьев Марий Элыштына пытартыш жапыште савыкталт лекше книга-влак дене палдарен, икмыняржым школлан, гимназийыште тунемше-влаклан пӧлеклен, ик оҥай ойлымашыжым лудын ончыктен. А.Петров сылнымутан произведенийым возымаште тудлан пуйто ала-могай юзо вий полшымо нерген ойлен. «Йӱдым ма, кечывалым шонымаш-влак ушыш толын лектыт, вашкерак сералтен кодем, жапем лийме семын ешарен возем» манын. «Кугарня», «Ямде лий» газет-влакым лукмо ойыртем дене Э.Иманаев палдарен, тыгак мер илыш дене кылдалтше-влакын калыклан могай пашам шуктымышт нерген ойлен. Вашлиймаште йоча-влак поснак куандареныт: «мален», «коракым шотлен шинчыше» лийын огытыл, уна-влакым тӱткын колыштыныт, шуко йодышым пуэденыт, почеламутым лудыныт. ‒ Кушкын шумекына меат тендан гаяк пашам ыштымашке чолган ушнынена, ‒ куандареныт тунемше-влак. Тунемше ден лӱмлӧ еҥ-влакым вашлиймашыш чумырышо Э.Петрова (тудо Марий калык конгресс исполкомын еҥже, Национальный искусство гимназийын шочмо йылмым да литературым туныктышыжо) чылалан таушта да тыгай усталык шӱлышан уна-влакым эре школыштына вучена, ӱжаш тӱҥалына манын ӱшандарен ойла. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Ю.А.Александров – биологий науко кандидат, доцент, радиобиолог. Морко район Эҥерсола ялын эргыже. 1956 ий 29 майыште колхозник ешеш шочын-кушкын. Ачаже Александр Александрович да аваже Анастасия Ивановна ӱмырышт мучко «Рассвет»колхозышто тыршеныт, аваже шудо каваным эн мастарын тошкен моштышылан шотлалтын. Шоненыт мо нуно иктаж-кунам Юрий эргышт марий-влак кокла гыч (чумыр республикланат тудак веле) радиацийым экспериментально шымлыше шанчызе лиеш манын? «Радиаций» шомакше кеч-кӧлан лӱдыкшын шокта, тидын годым ме вик Чернобыль туткарым шарналтена, – Юрий Александрович, те куд икшыве кокла гыч кумшо улыда. «Кумшо йоча поснак ушан лиеш», – манме калык ой лач келшен толмыла чучеш. – Эҥерсола школышко тунемаш кайымекем, кӧ пала, молан дыр, икымше класссыште пеш удан тунемынам. «Шӱшмӱйым кочкаш пеш йӧратет ыле, сандене, очыни» манын, авам ик гана веле огыл, мыскарам ыштен, мемнам воштылтен. А кокымшо класс гыч тӱҥалын, кандаш классым пытарымеш эн талын тунемшылан шотлалтынам. 1971 ийыште Кокласола школ дене чеверласен, Йошкар-Оласе медучилищыш экзаменым кучышым. Ныл ий тунемме жапыште шуко чыташ перныш: икымше курсышто тӱшкагудышто вер лийын огыл, еҥ пачерыште илаш логалын, шужашат пернен. Стипендий пеш изи ыле, ял гыч ача-ава полшен кертын огытыл, колхозышто пашадарым тӱлен огытыл, адакшым моло йоча-влакым ончаш кӱлын. 1975 ийыште медучилищым йошкар дипломым дене пытарымек, пошкудо Вончӱмбал ял медпунктыш фельдшерлан тольым. Тунам моткоч самырык, 19 ияш, лийынам. Пеш кӱчык жап гына ыштышым, тудо ийынак Кокласола участковый больницыш кусарышт. Тыште 8 ий еҥ-влакым эмлымеке, 1983 ийыште МарГУ-н ял озанлык факультетышкыже документым намиен пуышым. Йошкар дипломлан кӧра экзамен деч поснак зоотехний отделенийыш нальыч – Но… Светлана шӱжардан ойлымыж почеш, те икмыняр гана мединститутыш тунемаш пураш ямдылалтында. Вара рашемдыш: тӱрлӧ амал дене шонымашда шукталтын огыл: ик ийын вступительный экзамен годым черланенда, вес гана кеҥежым ача-авада пӧртым чоҥаш тӱҥалыныт улмаш да экзаменым кучаш каен шуктен огыдал, кумшо гана – вес амал. Содыки молан тунам шонымашдам тыге туран вашталтенда: эмлыме паша олмеш ялозанлык дене кылдалтшым ойырен налында? Л. СЕМЕНОВА Тичмаш интервьюм 2022 ий 3 июньысо номерыште (39 №) лудса. Фотом Ю.Александровын архивше гыч налме Лудаш темлена: ВАШМУТЛАНЫМАШ ЛӰМГЕЧЕ 1921 ий 28 августышто «Известия Марийского исполнительного комитета крестьянских и красноармейских депутатов и областного комитета РКП(б)» газетын икымше номерже лудаш… ВАШМУТЛАНЫМАШ СТАТЬИ «Пашам ӱшаненыт – ыште» Марий Эл Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже, президиумжын членже, Тазалыкым аралыме, культур да спорт комитетын председательже, Редакционный комиссий председательын алмаштышыже, лудаш… АРСЛАН ВАШМУТЛАНЫМАШ ЛӰМГЕЧЕ «Пиал, очыни, тыгай» …Эн ончычак тудо мыйым пачержын уна пӧлемышкыже огыл, а весышкыже пуртыш, а туштыжо кушко от ончал – чыла вере лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

29 сентябрьыште Морко районысо школлаште марий йылмым туныктышо-влакым Арын школ ден Чавайн тоштер шокшын вашлийыч. Этнокультур предметлам туныктышо-влакын районысо методушем погыныштым Арын школышто марий йылмым туныктышо Ю.А.Семёнова да ятыр ий ты школым вуйлатыше Е.И.Семёнов почыч. Семинар «Марий сылнымут уроклаште С.Г.Чавайнын сылнымут пашажым лончылымаш. Тудын произведенийлаштыже верысе пӱртӱс поянлыкым кучылтмаш» темылан пӧлеклалтын. Тачысе саманыште самырык тукымын чонышкыжо шочмо йылмынан ямжым намиен шукташ моткоч неле. А Юлия Алексеевна ты шотышто –профессионал. Тидыже «Чавайн кундемын юзо тамже…» урок деч ӧрдыжысӧ пашаж гоч сайын палдырныш. С.Г.Чавайнын сылнымут аланыштыже сӱретлалтше пӱртӱс поянлык дене Арын школын уста тунемшышт мемнам тӱрыс палдарышт. Писательын сылнымут аланже дене оҥайын вӱден моштышт. Каласкалат С.Чавайнын илышыжым да йоҥгалтарен колтат ик почеламутшым, вара каласкалат писательын сылнымут поянлыкшым, тыгодым адак вес икшыве почеламут корнылам лудеш. Тыге урок деч ӧрдыжысӧ пашам чын чоҥымаште, йочан кумылжым савырен моштымаште – адакат виян туныктышын надырже. А Евгений Иванович – пеш тале вуйлатыше. Школым ончык вӱдымаште, тоштер мучко экскурсийым эртарымаште, шке туныктымо тӧнежын вияҥын толмо йыжыҥлаж дене уна-влакым палдарымаште, чумыр семинарын пашашкыже чолган ушнымаште – чыла велымат ме тудын виян вуйлатыше улмыжым шижна. А вара ме чыланат Чавайнурыш, С.Чавайн лӱмеш тоштерыш, кайышна. Тушто «С.Г.Чавайн ила марий сылнымутышто да марий калыкын чонышто…» теме дене тоштер вуйлатыше О.В.Петров экскурсийым эртарыш. Олег Владимирович писатель нерген ятыр у материал дене палдарыш. А тоштер пашаеҥ-влак кузе сайын семинарлан ямдылалтыныт: Чавайнын илыме пӧртыштыжӧ коҥга гыч шикш лектеш, а тушто мелна пушланен чеверга, тыгай виян улеш Чавайн кундем… Районысо методушем погыным иктешлыме годым Юлия Алексеевнан паша лектышыже нерген мемнан коклаште кажныже поро шомакым каласаш вашкыш. Тыгай туныктышо-влакак веле кугезе йылмынам шуарен толыт. Арын школ вуйлатыше Евгений Ивановичат палемдыш: «Морко районысо туныктымо пӧлкаште шочмо йылмым вияҥден шогымо верч С.Л.Александрова пеш пеҥгыдын шога. Тудо марий йылмым туныктышо-влакын эн тӱҥ эҥертышышт». Шоналтетат, ӧрат веле. Теве Юлия Алексеевна гай кугу опытан туныктышо, илен-толын, школ гыч кая гын, кӧ нуным алмашта? Тачысе кечын самырык туныктышо мемнан коклаште кӧ уло? Кумыжъял школышто Х.В.Яковлева, Купсолаште М.Э.Михайлова да чыла. А дипломым гына налше самырык туныктышо школыш пешыжак огеш вашке… Но ме вуйым огына саке, ончыкшымат шке кугезе йылмынан чапше верч тыршаш тӱҥалына. Тек шочмо марий йылмына, тӱвырана да йӱлана эре виян лийыт! А ме Арын школышто тыгай марий шӱлыш озаланыме дене кугешнена. Тыгай кугу кӱкшытыштӧ семинарым эртарен колтымылан школ вуйлатышылан, чыла пашаеҥлан, С.Чавайн лӱмеш тоштерлан, а поснак марий йылмым туныктышо Ю.А.Семёновалан пеш кугу таум ойлена да ты кундемыште тыгай суапле пашам шуктен толмыштлан мланде марте вуйнам савена. Елена Григорьева, Морко районысо этнокультур предметлам туныктышо-влакын методушем вуйлатышышт. Снимкыште: Арын школышто да С.Г.Чавайн лӱмеш тоштерыште марий йылме туныктышо-влакын район кӱкшытан методушем погынышт годым. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Пошкудо Татарстанын рӱдолаже – Казань – ий гыч ийыш огыл, кечын вашталтеш манаш гын, чынрак лиеш, очыни. Тыште илыш шолеш. Пазар олмеш «Тура» Озаҥ пытартыш 10-20 ийыште, чынжымак, ойыртемын чот уэмдалте. А вет у курым тӱҥалтыште, 90-шо ийла мучаште, ола покшелне шолдыргышо кок пачашан тошто оралтыжат шуко ыле, корнат начаррак лийын. Ме, Волжский вел калыкше, «вьетнам пазарыш» шулдырак сатулан чӱчкыдын кудалыштше-влак, тидым утларак эскеренна. Туге, кызыт ӱшанымылат ок чуч, пуйто палаткан пазар Озаҥ покшелне лийынат огыл. Кугу вашталтыш тиде пазарым ола ӧрдыжкӧ кораҥдыме гыч тӱҥале. Кызыт тиде ужалыме верым Новая Тура кундемыште почыныт. Тунамак рӱдолаште да уло Татарстан мучко корным уэмден-олмыкташ пижыч. Спорт ола Озаҥ Российын «нылымше рӱдолаже» манмым колында? Тыге ойлат. Чыла могыр гычат эскерен-шымлен ончалаш гын, татар калык тыгак лийже манын тырша, тидлан кыртменак пижын. Куанаш гына кодеш, тидлан нунын йӧнышт утларак. Эше Казаньым Российын спорт олаже семын увертарыме. Тидат паша дене пеҥгыдемдалтеш: тыште 2013 ийыште Кеҥежымсе тӱнямбал универсиадым, 2015 ийыште вӱд спорт дене FINA тӱнямбал чемпионатым, 2017 ийыште FIFA-н конфедераций кубокшын матчшым да 2018 ийыште футбол дене тӱнямбал чемпионатын матчшым эртарышт. Чыла тидыже шуко спорт оралтым (эн кугужо 45 тӱжем еҥ пурыман – «Казань Арена», ынде тудым «Ак Барс Банк Арена» маныт) чоҥаш да олам уэмден-тӱзаташ амалым ыштыш. Урам парк 2020 ийыште Урам (урем манмым ончыкта) каныме экстрим-парк почылтын, ик ийыште тудым ыштен шуктеныт. Варажым эсогыл Токиошто эртыше Олимпиадылан спортсмен-влак тыште ямдылалтыныт манын палемдат. Татарстаныште шочшо да лӱдыкшӧ (экстремальный) спорт дене вияҥше Ирек Резаев (Олимпиадыштат таҥасен) ончыч Москваште илен, кызыт Озаҥыш пӧртылын, тыштак тренировкым эрта. Ты паркым ыштымашке тудат шуко вийым пыштен. Урам парк Миллениум автомобиль кӱвар йымалне, Казанка эҥер серыште верланен. Кӱвар меҥгым граффити сӱрет дене сӧрастарыме, асфальтым, бетоным шарен, лакылан-курыкан корным ыштыме, кӱ коклаштак ужар аланлан верым мумо, шӱкшудо семын кушшо кушкылат посна верлаште пеледышым ушештарен нӧлталтеш. Тыште велосипед, самокат дене трюкым ыштылаш, скейтбордым, паркурым, воркаутым да моло «экстримым» йӧратыше-влаклан вер палемдалтын. Уремыште веле огыл, оралте кӧргыштат икмыняр кумда площадке уло, сандене парк идалык мучко яра ок шинче. Эше самырык-влаклан «ди-джей школ» пашам ышта. Икманаш, «уремысе самырык-влаклан» подваллаште «шылын илаш» огыл, а мотор паркыште вияҥаш йӧным пуэныт. Урамын директоржо Мария Крюкован мутшо почеш, икмыняр самырык-влак тӱшка иктеш чумырген, мом ышташ кӱлмым каҥашеныт, правительствыш темленыт. Ончыч тушто нуным «умылен» огытыл, а вара полшеныт, шуко пашам грант окса кӱшеш ыштыме. Ынде Россий кӱкшытан таҥасымаш да молат лач тыштак эртаралтыт. Паркыш чылам яра пуртат, южо услугылан гына тӱлыман. Иннополис Пасу покшелне шочшо Иннополис ола У курымлык университет Иннополис олаште — полатшат, пӧртшат — ойыртемалтше улыт. Пытартыш лу ийыште Казань деч тораште огыл пасу покшелне Иннополис лӱман у ола шочын. Тыште полат-влак йӧршын ойыртемалтше улыт: шкешотан лицей, школ, университет (чыла урок англичан йылме дене эртаралтеш), йочасад да молат. Университет уло Российлан ИТ-специалист-влакым ямдыла. «Казань-экспресс» онлайн кевыт – тысе тунемше-влакын проектышт. 2023 ийыште Иннополисыште роботизироватлыме унагудо почылтшаш – айдеме олмеш робот вашлиеш, ужата, кочкаш пукша. Пилотдымо такси-влак корнышто кажне кечын тестым эртат, уремыштак кочкышым шупшыктышо робот (ораван коробка) кудалыштеш. Ик семынже оҥай, кызытсе технологий вияҥеш манына, вес могырым лӱдыкшат изиш уло: чын илыш дене каена дыр? Тидат мыйым куандарыш: янда, кӱртньӧ, кӱ коклаште пӱртӱс дек лишке арверат уло — ужар диван, брусчаткыш «кышкылт» кодымо шолдыра пӱгыльмӧ, пӱчкедыме пырня ужаш дене сӧрастарыме пырдыж, олымбал. IT корно дене Озаҥ ола умбакыжат вияҥаш тӱҥалеш. Палена вет: кызыт Москва гыч автомобиль корным чоҥат, моло кугу проект-влакат улыт. 30 августышто, Татарстанын пайремже кечын, президент Р.Минниханов «Б.Рамеев лӱмеш ИТ-паркым» почо. Пошкудо калыкын моштымашыжым ончен, куаныме дене серлагаш гына огыл, … умбакыже шонымашым «Кугарня» газетыште лудаш лиеш. Эдуард Иманаев. Фотом Интернет гыч налме. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

«Эрге йочам ончен кушташ ӱдырамаш сомыл огыл» манмым таче кечын пешыже колаш ок логал. Ме вет кызыт акрет Спартысе жапыште але революций деч ончычсо Российыште огына иле. Тиде тунам эрге йочам воспитатлаш поснак чот тыршеныт. Кызыт «ӱдырамаш сомыл огыл» манме иктаж-кӧм ӧрыктара веле дыр. Икшывым ава огыл гын, кӧ ончышаш? Тунам вес йодыш шочеш: мыняр ий марте икшыве йочалан шотлалтеш? Южо ача-аван йӧратымашышт тугай виян – шочшыштым шоҥгеммешкышт «колоем» манын вӱчкат, кӱлеш гын, икшывышт олмеш чыла шкеак ышташ ямде улыт. Ӱдыр шочшо ма, эрге… Но педагог-психолог-влак ӱдыр ден эргым йӧршын кок тӱрлын воспитатлыман маныт. Поснак эрге икшывым ончен куштымо йодыш пӱсын шога. Тидын шотышто Йошкар-Оласе калыклан психолого-педагогический да социальный полышым пуышо «Доверие» рӱдерын педагог-психологшо Ирина Власова дене мутланышна. Тудо тыгерак умылтарыш: – Эрге йочам чын пӧръеҥ марте куштен шогалташ – манаш веле. Кажне ача-ава тидын нерген огешат шоналте. А кӱлеш ыле. Вет чылажат йоча пагыт да еш гыч тӱҥалеш. Кум ий марте йоча утларакше ава пелен лийшаш. Кеч ӱдыр, кеч эрге. Кум ий деч вара эрге икшыве ӱдырамаш ден пӧръеҥ коклаште ойыртемым шижаш тӱҥалеш. Ты пагытыште тудо ачаже, кочаже, чӱчӱжӧ але моло пӧръеҥ пелен лияш тырша, нунын мом ыштымыштым эскера. Тидым ышташ чарыман огыл. Но ава – эше эн лишыл айдеме. Модыш-влак ты ийготышто кеч-могай лийын кертыт: машина але курчак. Кугурак лийме семын «ӱдыр» модыш-влакым кораҥдаш лиеш. Иктаж 6-7 ияш годым йоча шкенжын кӧ (эрге але ӱдыр) улмыжым умыла, тидын шотышто ойыртем-влакым пала. Ты пагытыште эрге яра жапым чӱчкыдынрак ачаже (але вес лишыл пӧръеҥ) дене пырля эртарышаш. Йочалан изирак пӧръеҥ пашам ышташ туныктыман. Ты пагытыште эргым ававомыш гыч эркын кораҥдыман. Но ача-ава ден икшыве коклаште умылымаш, пагалымаш лийшаш. 8-10 ияш эрге йоча шкенжын пӧръеҥ улмыжым раш умыла. Кугурак-влак тудын деч полышым, иктаж ой-каҥашым йодыт гын, йоча шке кӱлешлыкшым, эҥертыш улмыжым шижеш. Тудым кугурак дене пырля пашам ышташ таратыман, тыгак йоча шкевуя иктаж сомылым шуктыжо. 10 ий деч вара йоча торжа койышым ончыктен, кугурак-влаклан тупела ойлен кертеш. Тидын деч ида лӱд. Тыге эрге пӧръеҥыш савырнаш тӱҥалеш. Йочам колыштса, тудын дене мутланыза, ласкан умылтарыза. Подростко пагыт нерген моткоч шуко ойлаш лиеш. Кажне йоча да еш тӱрлӧ улыт. Ой-каҥаш-влакат ойыртемалт кертыт. Тӱҥжӧ – йочам умылаш тыршыман да шкенжымат весым умылаш туныктыман. Ты пагытыште рвезе-влак шукыж годым ача-авашт деч торлат, жапым уремыште, шке таҥашышт дене эртарат. Чараш ок кӱл. Эрге ача-аважым але кугурак-влакым пагала гын, лӱдаш нимолан. Тидлан ешыште, кугурак-влак коклаште, чыла сай лийшаш. Йочалан эн сай илыш пример те шке улыда. Вожылмаш ынже лий Эрге йочам воспитатлыме нерген мутланыме годым Ирина Игоревна дене чоным туржшо эше ик темым тарвтышна. Тыгайже моткоч шуэн лиеда, но психолог деке ача-ава-влак, икшывын койышыжо ӱдыр йочалан келшен толеш манын, ой-каҥашым йодын толыт. Тиде теме нигӧлан ок келше, но илышыште тыгеат лийын кертеш. Кӧ ужын, кӧ колын… «Ӱдырамаш пачаш» манын ойлымо кеч-могай пӧръеҥлан мыскынь чучеш, уло илышыжым карген кертеш. Эрге йочан койышыштыжо але ушыштыжо тыгай вашталтыш лийын гын, тудлан ӱдыр-влак огыл, а рвезе-влак келшат гын, психолог деке каяш вожылман огыл. «Ойлат, пуйто гомосексуализм генетикыште лийше вашталтышлан кӧра лиеш. Тыге огыл. Шымлызе-влак «гей-ген» манме шотышто ятыр шымлымашым эртареныт. Сексуальный вашталтышын биологический амалже уке. Йочан шочынак шке койыш-шоктышыжо лийын кертеш. Но половой «аҥыргылмаш» огыл. Илыме, кушмо семын айдемылан психический чер пижеш. Гомосексуализм шӱм-чонышто невротический пужлымашлан кӧра лиеш. Тудым депрессийым але фобий-влакым эмлыме семынак эмлаш лиеш», – каласыш Ирина Игоревна. Психолог эрге йочан психикыштыже вашталтыш лиймын икмыняр амалжым каласыш: Южгунам ава тынар чот ӱдыр йочан шочмыжым вуча – эрге йочажымат ӱдырла ончен кушта. Тыгаят лиеш, кунам ава эргым ӱдырла чикта, ӱдыр модышым налын пуа. Ача-ава-влак эргыштым утыждене нечкын ончат, чот чаманат, кажне ошкылжым оролат. Йӧратена веле, сайым ыштена манын шонат, а шкешт икшывыштлан пӧръеҥ лийын кушкаш огыт пу. Ешыште ача уда койышан, осал, шакше да тудым нигӧ ок йӧрате гын. Тыгай пӧръеҥ деч эргын чонжо эрелан йӱкшен кертеш, психике локтылалтеш. Ты амал дене эргын пӧръеҥ лиймыже ок шу. Аван образше ӱдырамаш образ дене кылдалтеш. Тудо эргыжлан шкенжым веле огыл, вес ӱдырамашымат пагалаш туныктышаш. Черын эше ик амалже – эрге йочан чонжым ӱдырамаш-влакым ужмышудымаш кумыл авалтен кертеш. Тыгай шижмаш ӱдыр таҥым муаш мешая. Инфантилизм (йыр тӱням да илышым йоча уш дене ужмаш) але шкем утыждене йӧратымаш кумыллан кӧра айдемын ушыжо вес семын пашам ышта. Тыгай годым пӧръеҥлан пӧръеҥ-влак келшен кертыт. Айдеме илышыште ала-момат палаш тырша. Кызытсе илышыште поснак «пӱсӧ» шижмашым кычалаш йӧратат. Тиде йоҥылыш ошкыл лийын кертеш. Йочалан изинек шке капкылжым аралаш туныктыман. Поснак «интимный» вер-влакым. Эрге икшыве палышаш: йымал вургемым еҥ-влак арам огыл чият – капкылысе ужашым петырат. Молан манаш гын тудо – шылтыме вер. Тугеже нигӧлан тудым ончыкташ ок лий. *** Йочам правил почеш воспитатлаш куштылго огыл. Вет кажне икшывын шке койышыжо, характерже. Тудым эн лишыл еҥ-влак моло деч сайын палат. Но психолог деч икмыняр ой-каҥашым шотыш налаш гын, уто огыл ыле. Эргым ончен куштеда гын… Чон шижмашым почаш намыс огыл Шинчавӱд йога, а ме чарена… Ешыште икшыве шке кумылжым ончыкташ вожылшаш мо? Ача-авалан огыл гын, кӧлан вара йоча чонжым почшаш? Эргыда шортеш гын, ида чаре. Йоча шинчавӱд – тиде чоным эрыктыше юзо вӱд. Колыштса, умылыза, мутланыза, каҥашым пуыза. «Тый пӧръеҥ улат, чыте!» манме дене йочан чонжым сураледа. Писе да чулым лийышт Шукыж годым эрге йоча-влак моткоч чулым улыт. Нунылан ӱлнӧ вер шагал – кӱшкӧ кӱзыман! Тӧрштылман, куржталман, писын тарванылын модман. Ты шотышто эрге йочалан эрыкым пуыман (нимогай туткар уке гын). Кызыт ятыр спорт секций але кружок-влак улыт. Тек йоча мо тудлан келшымым ойыраш тунемеш да вий-куатшым пайдалын кучылтеш. Изирак нелылыкым шке сеҥаш тунемже Уремыште вес йоча дене вурседалмаш лийын гын, коклашкышт ида пуро. Шке шонаш, мутланаш, койышыжлан мутым кучаш тунемже. Тендан деч умылымаш да поро ой-каҥаш-влак лийышт. Намысыш ида пурто Эрге йоча йоҥылышым ыштен але иктаж-мо шотышто уда койышыжым ончыктен гын, ончылныжо вес еҥлан тидын нерген каласкалыман огыл. Весын ончылно намысыш пурымаш йочалан психологий могырым эҥгекым ыштен кертеш. Тудо тыланда ӱшанымым чарна. Мокталтыза, сай акым пуыза, куандарыза… Эрге-влак шкеныштын кӱлешан да пайдале улмыштым шижыт гын, ончыкыжым эшеат тыршаш кумылаҥыт. Полышым йодса, вара тауштыза. Пашалан кумылаҥдыза. Тыгодым йочалан кӱштыман огыл, шкенжым шонаш таратыман. Тӱрвӧ гыч ида шупшал Тыгай шупшалмаш ӱдырамаш ден пӧръеҥ кокласе кылым ончыкта. Йӧратымашым йочалан порылык, тыматле койыш дене ончыктыман. Чӱчкыдынрак ӧндалза. Шупшалмыда шуэш гын, йочан шӱргыжым, саҥгажым, нержым шупшалаш лиеш. Йоча кугурак лийын гын, ача-авалан нунын ончылно вургемым кудашын чийыман огыл. Чара коштмаш ынже лий. Йочам шочыкташ да ончен кушташ – тиде ик паша. Но изи падырашым молан туныктена, могай айдемыш савырена? Мом тудын ушышкыжо пыштена, мом – чонышкыжо? Да мом икшывына варажым шке шочшыж-влаклан пуэн кертеш. Чыла – мемнан кидыште. Икшывын пыжашыже – еш, ача-ава, коча-кова… Чылажат тышеч тӱҥалеш гын, кажнылан тичмаш да пиалан еш илышым тыланыме шуэш. Умылымашым, йӧратымашым. Ойлат вет: «Икшывым огыл, шкендам воспитатлыза. Йоча тендам ончен тунемеш». lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

9 октябрьыште Марий самырык театрыште Зинаида Долгован пьесыж почеш шындыме «Лаюкай агур» спектакльын премьерже лиеш. Тушто Ансылын рольжым самырык артист Андрей АЛЕКСЕЕВ модаш тӱҥалеш. Параньга район Ондропсола ялын эргыжлан артист лияш кӧ кумылаҥден? Могай спектакльлаште модеш? Нине да моло нерген шкеж дене вашмутланымашым лудаш темлена. – Андрей, койыш-шоктыш дене могайрак икшыве кушкынат? – Изинекак усталык шӱлышан лийынам. Икымше класс гычак верысе тӱвыра пӧрт пеленысе «Поро эр» ансамбльыш кошташ тӱҥалынам. Коллектив вуйлатыше Эрик Васильевич Смирнов Ермучаш тӱҥалтыш школышто музык урокым вӱден да тудак мемнам, изи падыраш-шамычым, кушташ туныктен. Кушмо семын «Поро кас» ансамбльын участникше лийынна. – Тугеже сценыш парт коклаште шинчыме годымак лекташ тӱҥалынат? – Туге. Концертым шкенан дене веле огыл ончыктенна, вес районлашкат, тыгак Татарстанышкат лектын коштынна. Тусо Арск район дене мемнан Параньга район «Келшымаш тулотым» эртара, садлан икте-весе деке мастарлыкым ончыкташ кажне ийын кудалыштынна. – Артист лияш шонымашет кунамрак шочын? – Матародо школышто латикымше классыште тунемме годым ансамбльлан кумло ий темме лӱмеш эртарыме концертыште Геннадий Филимонович Гордеев лийын улмаш. Тудак артистлан тунемаш пурымо нерген каласкален. Темлымашыжым шотыш налынам да Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыш экзаменым кучаш толынам, лӱмынак почеламутым, басне гыч ужашым лудаш, этюдым ямдыленам. Комиссий ончылно мастарлыкым ончыкташ да Олег Геннадьевич Иркабаевын театр илыш, артистын пашаж нерген мутланымыже келшен, садлан артист лияш шонымаш трукышто чоным ырыктен. – А такшым шкеже кушко тунемаш пураш ямдылалтынат ыле? – Школ деч вара армийыш каяш да контракт почеш службыш кодаш шоненам. Но, калыкыште манымла, чылажат – Юмын кидыште. Студент радамыш ушнен шуктышым ма уке, армийыш каяш повестке толын, вет тудо жапыште сузыш тунемаш пурышылан армий деч отсрочко лийын огыл. – Армий деч вара театрыш толмо шотышто шонымаш вашталтын огыл? !!! Интервьюм тичмашнек 7 октябрьыште лекше «Марий Эл» газетыште лудаш темлена АЛЕВТИНА БАЙКОВА Фотом еш альбом гыч налме Tagged артист, интервью, Театр Лудаш темлена: ГАЛЕРЕЙ КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО «Марий-влак Россий мучко илат. Эн сай» Тыге маналтеш фотокорреспондент Денис Речкинын черетан выставкыже. Ты гана тудо Моско метрошто таче почылтын. Д.Речкин республик мучко веле огыл, лудаш… КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО ТЕАТР Самырык артист дене палдарена: Коваже марла мутланаш туныктен Пытартыш жапыште Йоча да самырык-влаклан театр-рӱдерыште самырык артист-влак рольым модыт. Нунын кокла гыч иктыже — Наталья НИКОЛАЕВА. ТЕАТР Марий театр верч кызытат чонжо йӱла Волжский район Элнеттӱр ялын шочшыжо, РСФСР да МАССР сымыктышын сулло деятельже Сергей Иванов таче, 20 октябрьыште, 90 ияш лӱмгечыжым лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Йӧратымаш… Тиде шӱм-чон шижмашат, айдеме мландӱмбалне мыняр курым ила, тунар годсекак ила, да адакше мыняр тӱрлӧ айдеме уло - йӧратымашат тунар тӱрлӧ. Куандарыше, шортарыше, йӱлатыше, языкан да языкдыме - чылажат айдемын кӧргӧ чонжым пиал, волгыдо да куан дене тема, илышым ончыко вӱда. Илышыштына йӧратымаш нерген ятыр историйым колынна гынат, мыланна у шижмаш садак оҥай. Сылнымутысо, фильмысе герой-влакын шӱм-чон шижмашышт верч меат шке семынна ойгырена, койыш-шоктышыштым аклена. Йӧратыше айдеме дене пырля южгунам шинчавӱдымат луктына… Молан тыге? Айдеме эре йӧратыше да йӧратыме лийнеже. Кеч-могай ийготым пога гынат, чонжо садак самырык кодеш. А рвезылык - тиде икымше йӧратымаш, ушышто, чонышто ӱмырешлан кодшо шарнымаш. Тыланда ӧрыктарыше да тургыжландарыше историйым каласкалынем. Авамын 90 ияш акаже уло. Чӱчкыдынак суртыштыжо иктаж-молан полшаш мияш йодеш. Да ала-кузе эре тунам ӱжеш, кунам шкемынат жапем шыгыр. Пыртак шыдешкем, да полшыде ок лий. Шкенжынат эргыж ден ӱдыржӧ улыт, но ӧрдыжтӧ илат. А кокай, ийготшым ончыде, шкетын ӱмыржым шуя, пакчамат куча. Шӱргывылышыже куптырген, ӱпшӧ чалемын, тоям тоялен коштеш гынат, Айгалче кокайын шинчалан койдымо тӱс чеверлыкше, чон моторлыкшо шижалтеш. Палем, марийже, Педыр павай, пеш ондак илыш дене чеверласен, но тугат тулеч вара нигӧлан марлан лектын огыл. Марийже нерген шарнымашым ош йӱксыла арален ила, шоненам. Самырыкше годым пеш чевер ӱдыр лийын, маныт. Икана йодым: «Кокай, молан тый, тынар чевер ӱдырамаш, павай колымек, вес пӧръеҥлан марлан шыч лек? Ӱй да мӱй илет ыле». Ораде маншыла, тӱткын ончалят, вашештыш: «Эх тый, чодыра шорык, тыгат ӱмырем йӧратыдыме пӧръеҥ пелен эртыш. А тый манат: «Марлан лек». Мый ӧрым. Кокамын илышыжым йӧршеш палыдымемым шижым. Пашам пытарымек, ӱстел коклаш чай йӱаш ӱжӧ. Коркаш чайым темен, ваштарешем шинче, шинчажым ӱштылын, вуйжым нӧлтале да пелештыш: «Мыйын илышемым палымет шуэш мо, эргым?» Мый вуйым савальым. …Тидым мый нигӧлан ойлен омыл. Икшыве-влаклан ойлет гын, огыт умыло, сырат, шонем. Йотъеҥлан ойлаш нимолан. Вашке вес тӱняшкат каяш жап шуэш. Ойлышашем пеленем наҥгаем гын, сулык лиеш дыр. Да чонемланат неле, куштылемдыман, луштарыман, очыни. Таче тылат чонемым почмо шуын колтыш. Шаҥге каласышым, мариемым, Педыр паваетым, коло вич ий ӱмырем тудын дене эртен гынат, шым йӧрате. Тыгай ийготыш шуын да йӧратымаш нерген мутым лукнеже, ала ушыжо каяш тӱҥалын, шонет дыр. Уке, уш-акылем волгыдо. Палет, мый илыш мучашыштем могай шонымашке шуым? Йӧратымаш ончылно самырыкшат, шоҥгыжат иктӧр улыт улмаш - вийдыме. Йӧратымаш чыламат сеҥа. Эх, илышыжат. Марием деч ныл йочам шочыктышым, но йӧратымемлан огыл, ватыже улмемлан кӧра. Шӱмыштем эре Салмиянем, шке манмыжла, «мужыр кӧгӧрченем», лие. Тыге йӧратен каласыме мутшо тачат пылышемлан солна. Пуйырымашем тугай лийын дыр… Йӧратышым Салмияным, а ӱмырем Педыр воктене эртыш. Ме Салмиян дене сар деч ончыч ик модмаште икте-весынам ваш ончалын, йӧратен шындышна. Тугеат лиеш улмаш, пуйто пычкемышыште волгенче волгалте, да чыла тӱня волгыдеме, шокшеме, шыргыжале. Мылам тудо эн лишыл, эн патыр да ӱшанле таҥем лие. Тӱняштыжат туддеч моло нигӧ кӱлын огыл. Тудланат тыгак, шонем. Мый да тудо - Айгалче да Салмиян. Пӱтынь тӱня колжо манын кычкыралмем шуын: «Салмиян, йӧратымем!» Сарыш кайымек, могай серыш-влакым воза ыле! Шинчам кумем, да «кӧгӧрченем, шӱм пелашем, чеверем, эн лишыл йолташем» мутшо-влак тачат пылышемлан солнат. Серышыже ок толат, эй, ойгырем, чонем чон олмышто ок лий ыле. «Сусыргенам» манын возымекыже, мужедаш лийым. Пычкемыш кастене ик волгыдо окнан пӧрт ваштареш шогальым. Тушто мом дыр име дене тумыштат ыле. Ӱдырамашын шӱртыжӧ пытышат, весым керлаш тарваныш. Мый мужедым: сайынак керлеш гын, Салмиянем, тырлен, таза-эсен пӧртылеш, да ме пырля лийына. Но кенета ӱдырамашын кидше гыч име мучыштыш. Пӱгырнен кычале, но ыш верешт. Изи ӱдыржӧ, муын, шӱртым керлын пуыш. Имым мумылан, шӱртым керлмылан куанен, мый кораҥ ошкыльым. Вученам йӧратымемым, илышым кодаш Юмым сӧрваленам. Сар пытыме деч ончыч пытартыш гана сусыргымыж годымат ӱшаненам, йӧратен вученам, ойгыренам. Эсен пӧртылеш - пырля лийына. Ӱмырем йӧратыме Салмиянем пелен эрта, шоненам. А илыш вес семын савырале… Райрӱдыш паша дене мийышымат, мӧҥгӧ йолын пӧртылаш лектынам ыле. Мыйым тарантас орва поктен шуо. Шке таҥашемрак рвезе, имньыжым чарен, мыйымат шындыш. Мут гыч мут лекте. Тудо мыйым пала улмаш. Мутланен, воштылын, мыйым ял марте конден кодыш. А эрлашыжым мыйым, памаш дек вӱдлан волышо ӱдырым, виешак шолышт наҥгайышт. Ӱдырамаш-влакат ужыч, кычкыренат тӧчышым, торешланаш эрыкым ышт пу. Чонемым, кумылемым, айдеме улам манме шонымашемым тугышт, тошкышт. Вольык семын орваш пыштен наҥгайышт. Вес кечын кечывал лишан ачам кычалын толын пурыш. «Айда, ӱдырем, погыно. Мый тыйым налаш тольым», - каласыш саламлалтмек. «Уке, ачай, мый йӱдым тиде пӧртыштӧ эртаренам. «Марлан лектын» манме мут шарлен, садлан, ачаем, ит сыре, мый кодам. Тыландат, шкаланемат еҥ мутым колышташ ынже верешт. Налын толын гын, илем», - вашештышым, шортын йошкаргыше шинчамым шылтен. Эх, могай чон дене тиде мутым ойлымемым паледа ыле гын? Чонем шортын гынат, ачам ончылно шинчавӱдем шым ончыкто. Молан тыгай вашмутым пуышым, тачат умылен ом керт. Ала йӱд мучко шортын, ойгырен лекмылан, ала… ӱскырт улмемлан. Корно гыч ноен толшо ачамым ӱстел коклаш ӱжыч гынат, ыш шич, кидшым веле лупшале. Вуйым сакен, чон йӧсыжым шылташ тыршен, лектын кайыш. Ала тиде жапыште Салмиянемым монденам, шонет? Уке. Ик татланат. А ыштенам чыла мӧҥгешла. Педырым воктекем ик арня шым кондо. Тӱрлымат ойлыш, сӧрвалыш. Уш каен йӧратен шындымыжымат, мый дечем посна шке илышыжым ужын кертдымыжымат, молан мыйым шолыштмыжымат. Мотор, пиалан илышым сӧрыш… Мый атышӧрымат шым пудыртыл, шымат туманле, шымат йодышт. Чонем кӱыш савырнен ыле. Лачак вараже гына каласышым: «Торжа мутет, койышет ынже лий». Тыге мый Педыр вате лийым. Тудым уда пӧръеҥ манаш ок лий: вияш, кужу кап-кылан, шемалге, сын-кунжо чевер ыле. Но мый Салмиянемым йӧратенам, Педырлан шӱмыштем вер лийын огыл. Ятыр гана чыла кудалтен каяш шоненам. Адак Салмиянем ончылно титакан лийынам. Вучаш мутым пуэнам, а вучен шуктен омыл. Кольым, тудо госпиталь гыч ик шинча деч посна пӧртылын, ялыште кӱтӱм кӱташ тӱҥалын. «Мондо. Мый весылан марлан лектынам» манын, серышым возенам ыле… «Чондымо ӱдырамаш» маныда? Вет мый, икымше гана нелашеммекат, вес ганажат «Азам шочшо да колыжо» манын шонышым. Садлан, вигак огыл гынат, кугеммеке, кокытшо колыш докан. Вӱдыш пурен каен колышо эргымым тойымо годым авамлан чон йӧсем дене тидым ойленам ылят, вурсен веле нале. «Тыште тыйын сулыкет уке, тиде пуйырымаш, шке ӱмбакет языкым ит нал», - мане. Илышем йӧсӧ лие манаш ок лий. Педыр мыйым чынак йӧратыш. Туныктышо ыльым гынат, илымыж годым ик кечат пашам шым ыште. Марием ондак ветврачлан ыштыш, вара колхозым вуйлатыш. Моло ӱдырамаш семын гектар дене ушмен пасушто шӱкшудымат шым сомыло. Фермыште, лавырам келын коштын, ушкалымат шым лӱштӧ. Мыняр илышна гынат, нигунам «йӧратем» але «ом йӧрате» манын каласен омыл. Шке семынем южгунам чаманемат ыле, но Салмиянем ушем гыч ыш лек. Вашке тудат шке ялже гычак Малинам марлан нале, йочашт шочо… Вашлийынна мо иктаж гана йӧратымем дене?! Вашлийынна… Сабантуй годым… Калык коклаште… Шога мыйын пӱркытем, оҥжо орден да медаль-влак дене йылгыжеш. Тугаяк вияш, патыр, ончалтышыж дене пуйто ала-кӧм кычалеш. Шинчана вашлие да, ӱшанет-уке, еҥым шӱкедылын, шеҥын, коктынат ваш лишемаш тӱҥална. Тудо татыште кугу аланыште пуйто ме коктын гына лийынна… Ваш шогалын, икте-весынан киднам кучен, помыжалтме гай лийна. Ушым налын, саламлалтна. «Ит сыре, Салмиянем, удам шонен ит иле. Пуйырымашем тугай дыр», - ойлымем годым чоныштем мо ышталтмым, шонымемым йӱкем да ончалтышем гычат умылаш лийын дыр. Кумылем куан, тунамак чаманымаш да йӧратымаш шижмаш дене тич темын ыле, а йӱкем чытырен… «Айгалчем, кӧгӧрченем, илышетым ом пӧлӧ. Ала чынак Педыр - тыйын пиалет», - вашештыш Салмиянем да кидем чот кормыжтал торлыш. Омым ужмыла, почешыже ятыр ончен шогышым. Салмиянем калык коклаш шулыш. Мо эртен, тудо кыша. Нимом пӧртылташ ок лий. Шарнымашеш веле кодеш. Мый вуйлатышын ватыже лийым. Ондак председательын, вара райком секретарьын чевер ватыже. Педырын йолташыже-влак да ватышт мариемлан кӧраненыт. Да, мый чевер ӱдырамаш ыльым. Пӱртӱс да ача-авам мылам йытыра, вияш, мотор кап-кылым, тӱсым да уш-акылымат пуэныт. Еҥ ончылно торжа мут але койыш веле огыл, марием велыш шыде шинчаончалтышат нигунам лийын огыл. Ӧрдыж гыч ончымаште ме мужыр йӱксыла койынна. А чонышкем авам деч молым нигӧм пуртен омыл. Тыге илаш йӧсӧ, манат. Но тыгат илаш лиеш улмаш. Марием колымеш, мый шӧртньӧ четлыкысе шӱшпык гай илышым. Эсогыл сурт кокласе сомылым шукташат пошкудо ӱдырамашым тарлыш. Куш каем гынат, машина дене кондыштарат ыле. Идалык еда огыл гынат, санаторийыш, курортыш, теҥыз воктек коштынна. Мом чияш, кочкаш, ужаш шоненам, чыла лийын. Чынак, марием мутшым кучыш - нигунам торжалыкым шым уж, шым шиж. Мыйын чыла шонымемым шукташ тыршыш. Но шӱмыштем тӱҥ верым садак налын ыш керт. Ала пашаже неле лиймылан, ала мыйын шӱм шижмашемым пален илымыжлан ӱмыржӧ кӱчык лие. Шӱмжӧ кенета чарнен, ош тӱня дене чеверласыш. Йӧсӧ ыле йомдараш… Йӧсӧ. Пеленем лиймыжлан тунемалтын ыле. Да пагаленамат тудым. Мариемым тойымо деч вара кум ий эртыш ала уке, Салмиянемат пожар годым йӱлышӧ пӧрт гыч йочам утарымыж годым йӱлен колыш. Тояш шым мие. Тиде увер мыйым йӧрыктыш. Могай гына шарнымаш, шонымаш, ӧкынымаш, йӧратымаш вуем гоч ыш эрте тунам. Тунамак икымше чал ӱп-влак кояш тӱҥальыч. Икшывем-влак кушкын, шаланен пытышт. Ойлат, эртыше илыш дене огыл, ончыкылык дене илаш кӱлеш. А мыйын тыге ыш лий. Илышын эн волгыдо, пиалан кечылаже Салмиянем дене кылдалтыч. Кызытат шарналтем, да кумылем нӧлталтеш, чонем куана, шинчам волгалтеш. Вот каласе, мый сулыкан але пиалан улам? Салмиянемынат ныл эрге кушко. Кугу эргыже тудымак ушештара. Марием колымо деч вара туларташ толшат ятыр лие, но нигӧм шым келыштаре. Ораде, ушдымо, манат? Южгунам мыят шканем тыгай акым пуэм. Мыйым пӧръеҥ огыл, йӧратыше ӱдырамаш веле умыла, шонем. А мый вет, эргым, садак пиалан улам. Палет, молан? Чоныштем йӧратымаш тул нигунам йӧрен огыл, эре волгалт йӱлен. Кугу сура дене тӱкылен аралыме чонемым таче тылат виш почым, мом еҥ шинчавылыш деч тынар шылтенам, араленам, чыла луктын пыштышым. Шоненам ыле, ала пужлен, пуракаҥын, амырген. Уке улмаш. Тугаяк яндар, шокшо, чинче гай йылгыжше, волгыдо, куандарыше аралалтын. Тынар ий мылам илаш вийым пуэн, йӧсылыкым сеҥен лекташ полшен, эҥертыш лийын, ончыко вӱден. Шарнет ик мурым: Кӧргӧ сырем ойлем ыле, Ала-кӧлан ойлалат. Ынде умылем, тиде «сырем», ӱмырем мучко чоныштем арален, шылтен ашныме шӱм-чон шижмашем мыйым, шоҥго айдемым, огеш амырте, кӱшкырак веле нӧлталеш. Ф. БАЙТУКОВ. Красный Октябрь ял, Илиш район. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Марий Элыште Медицине услугын регионысо порталже (Доктор12.РФ) – медицине организацийласе специалист-шамычын приёмышкышт электрон йӧн дене возалтме сервис – угыч пашам ышташ тӱҥалын. Порталым сентябрь мучаш гыч уэмдаш тӱҥалме, сандене республикыште илыше калык врач-шамыч деке Интернет гоч возалтме шотышто икмыняр нелылык дене тӱкнен. Ынде сайт угыч пашам ышта, но тудын дене пайдаланыше-влакын шагал огыл йодышышт лектын. Калык Марий Элын Тазалыкым аралыме министерствышкыже, Регионым виктарыме рӱдерыш да социальный сетьлаште Доктор12.РФ портал дене пайдаланыме шотышто вуйым шиеш: икте авторизироватлалтын огеш керт, весе спискыште кӱлешан специалистым огеш му, кумшо «врач уло, но тудын приёмышкыжо возалташ огеш лий» манеш… Чынак, уэмдыме портал икмыняр йӧн дене авторизироватлалташ темла: Кугыжаныш услуго сайт гоч але обязательный медицине страхований полис полшымо дене. Но таче кечылан ик йӧн гына пашам ышта – порталыште ОМС полисын номерже ден шочмо жапым ончыктыман. Вес семын кызытеш огеш лий. Эркын дене врач-влакын спискышт ешаралтеш. Кызытеш сервис гочын чыла специалист декак логалаш йӧн уке. Кӧн приёмышкыжо возалташ лиймым писынрак рашемдаш манын, «Услуги» вкладкыште организацийым ойырен налаш, а вара «Специалист-шамыч» кнопкым темдалаш кӱлеш. Спискыш пуртен шуктыдымо врач-шамычын фамилийышт ваштареш «Интернет гоч возалташ огеш лий» манын возымо лиеш. Но тиде йӧндымылык жаплан веле. М.ИВАНОВА Лудаш темлена: СОЦИАЛ ИЛЫШ Доступная среда» логотип дене колташ Доступная среда» логотип дене колташ Кнопко уло гын, темдалшыжат лектеш Снимкыште ончыктымо кнопко ден табличке Советский районысо Ӱшнур ял лудаш… СОЦИАЛ ИЛЫШ Вашке негызымат пыштат, авыренат налыт Марий Элысе ОНФ-ын чолга еҥже-шамыч Волжск оласе Чернышевский уремыште верланыше контейнер площадкым шотыш кондыктен кертыныт: общественник-влакын верысе кучемыш лекмышт лудаш… СОЦИАЛ ИЛЫШ Тӱнямбал кӱкштыштӧ 11-13 мартыште Москваште «Интурмаркет-2017» тунямбал турист ончер эртен. Латкокымшо гана эртыше ты кугу форумыш Марий Элын кугурак туроператоржо, Йошкар-Оласе тоштер ден Туристско-информационный рӱдерын специалистше-влак миеныт. Делегацийым Марий лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Москва чоҥалтме годым Юл да Кама эҥер-влак коклаште Камско-Булгарский ханство лийын. Тиде жапыштак Малмыж кундемым Алтыбай, Яшманай да Орос марий кугыжа-влак (кугу оза) вуйлатеныт. Нунын резиденцийышт БӰРТӰК маналтын. Тиде мут ПӦРТАК мут гыч лектын. Бӱртӱк Малмыж ола деч 30 уштыш кечывалвелышкырак верланен улмаш. «По преданиям у мари, живущих по нижнему течению р. Вятки, еще до появления в крае татар, т.е. в эпоху Камско-Болгарского царства, были свои князья: Алтыбай, Яшманай и Урус (Орос, Орослан), которые жили в своей резиденции Буртеке (Пӧртэк), в 25-30 верст от гор. Малмыжа на восток». Илен-толын, тиде кундемыш Новгород купеч-влак пураш тӱҥалыныт. Нуно тушечын Булгарский ханствыш торгаяш коштыныт, садланак Бӱртӱк деч касвелнырак верланыше Малмыж пеҥгыдем толын. Но кушто поянлык коеш, тушко сар толеш. Тиде кундемыштат кум курым шуйнышо сар эрта. Марий калык Москва ден Озаҥ кугыжаныш кредалме коклаш логалеш да чолга участникше лиеш. Вара, Озаҥ кугыжанышым шалатымек, тиде мландым кум Черемис сар сусыртен. Тиде сарлаште моло марий, удмурт, чуваш да татар-влак дене пырля Бӱртӱк марий-влакат шкеныштын эрыкышт да пиалышт верч кучедалыныт. Кумшо Черемис сарыште (1581-1585) марий калык адакат сеҥалтын. Кажне ешыште ик йодыш гына лийын: «Кузе илаш? Тиде верыштак кодына гын, мемнам христиан вераш кусарат…» Садлан, шкенжын чимарий веражым арален кодаш манын, ик тӱшкаже у верым кычал каен. Краснокам мландысе Бӱртӱк Бӱртӱк калыкат кызытсе Пошкырт кундемыш тарванен. Шым-кандаш ий эртымек, нуно тыныс эҥер воктене у верым муыныт. «Оксам ик комдыш пышташ ок кӱл», - маныт бизнесъеҥ-влак. Тиде принципым Малмыж кундемысе Бӱртӱк марий-влакат паленыт. Нуно 1593 ийыште ик ялым гына огыл, ик грамота дене Бӱртӱк, Пураял да Керемет ял-влакым почыныт. «Тептярские деревни в Башкортостане известны по документам с конца XVI столетия. В Бирском уезде тептяри семи деревень Актуганово, Старое Яшево, Новое Яшево, Новое Кильбахтино, Бикшиково, Старое Тураево и Митреево жили в 9 команде «по жалованной грамоте 26 ноября 7102 года» (Тошто стиль дене. - авт.). Тептяри 16 команды деревень Киреметево и Бура находились «по оберегательной памяти 1 ноября 7102 года. Владеют совместно с тептярями деревни Буртаковой». Таким образом, согласно историческому источнику датой их заселения является 1593 год». Актуган, Яш, Пекшык, Савакмарий да Турай ял-влакат ик танык - грамота дене ик жапыште чоҥалтыныт. Нунат Малмыж кундем гыч толшо-влак улыт докан. Молан ик вере шым, вес вере кум ялым ик грамота дене ыштыме? Тиде родо-тукым ял-влак улмым да иктаж-могай туткар годым пырля погынен тушманым сеҥаш лийже манын ыштыме ял-влакым ончыктен. Бӱртӱк, Пураял да Керемет ял-влак воктене йогышо эҥерым ТАНЫК (мандат, грамота) маныныт. Молан Танык? Тиде верыште илаш мандатым, грамотым пуэныт, садлан ямле эҥерым Танык манын лӱмденыт. Варажым эҥерын Танык лӱмжӧ Таныпыш савырнен. «Русская смекалка» манын ойлат, а ончалаш гын, мемнан кугезына-влакат йӧным муын моштышо лийыныт. Руш кугыжаныш чоткыдем толеш. Садлан йӧсӧ илыш деч шылше калык-влакым илыме верышкышт мӧҥгеш кучен наҥгаяш тӱҥалыныт. Но нуно садак шылын каеныт да у верыште татар лӱм дене «татар улына, башкир сословий» манын сералтыныт. Вараракше мусульман верашкат кусненыт. Финн ученый-этнограф Ю. Вихманн 19 курымышто мемнан кундемым кок гана шымлен эртен: рвезыж годым да шоҥгеммек. Тудо тыгай иктешлымаш-влакыш толын. Икымше, Одо, Урал да Пошкырт кундемлаште ныл финн-угор ял гыч кумытшо татар йылмыш куснен. Кокымшо, мусульман верашке куснышо-влак гыч уло шӱм дене у верам (религийым) налыныт: икымше верыште - одо калык, кокымшо верыште - марий калык, кумшо верыште - чуваш калык, нылымше верыште - татар калык. Садланат дыр, у верыште верланыше Бӱртӱкыштӧ молла-влакын тукымыштым шымлаш гын, тыгай лӱм-влак лектыт: Юзыкай, Минлигале, Юзай… Тыгак улыт Изикай, Каспоран, Кучук Тамаев (кодший башкир Кучук Тамаевын тукымжо пайремым эртарыш). Бӱртӱк ял койын татар йылмыш кусна. 1858 ийыште Тойчура ден Чукайын уныкашт-влак кузе шке йылмым да йӱлам арален кодымо нерген каҥашаш тӱҥалыныт. Тойчуран уныкаже-влак Керемет ялыш илаш кусненыт. Чукайын Даут эргыжын кум эргыже да ик ӱдыржӧ лийыныт. Кызий ӱдыржӧ Чормакыш Мурсак Бикбаевлан марлан лектын. Нунын Кызбика, Назбика да Мурзабай икшывышт шочыныт. Мый Юзыкайн тукым дене кылдалтын омыл гын манын кычальымат, уке улмаш. Мурзабай рвезынек колен. Даутын Шумат эргыже Пураялыш, Казак лӱманже Кереметыш илаш кусненыт. Кумшо эргыже, Изерге, салтакыште коштмыжлан кӧра ешым вараш поген, тудын Изируш эргыже шочын. Ачаже колымек, тудым Кереметыш наҥгаеныт. Тулык йоча я ик шочшыж дене, я весыж дене илен. Варажым Корий ял гыч уланрак илыше Яндыбай Янышев тудым эргылыкеш наҥгаен. Яндыбай кугызан вуеш шушо эргыже колен улмаш. Изируш «Таныптӱр сем» ансамбльым вуйлатыше О.П. Исинбаеван кугезе кочаже лиеш. «Чолман» газетыш чӱчкыдын возышо автор-влак Филипп Байтуков да Антонина Васиеват тиде тукымынак улыт. Мыйынат ик кугезе ковам - тиде тукым гыч. Тиде материалым погымо годым мый «Уфаген» (Уфа архив), https://realnoevremya.ru/articles/45892, http://koman-da-k.ru/Татарстан/народ-тептяре сайт-влакын, Ф. Егоровын «Материалы по истории народа мари», А.Ф. Заплаткинын «Истоки марийского народонаселения и вятско-камских марийцев», Н.И. Ильминскийын серыме да «Вестник Чувашского университета - 2014» изданий-влакын материалыштым кучылтым. Н.А. Спасскийын «Очерки по родиноведению. Казанская губерния. 1910 год» книгамат кычал ончышым, но шым верешт. Пагалыме лудшо-влак, тиде книгам муыда гын, мылам сканжым колтеда гын, пеш сай лиеш ыле! Тений Краснокам районысо Бӱртӱк (татар ял), Пураял, Керемет, Калтаса районысо Митрий, Савакмарий, Актуган, Ӱлыл да Кӱшыл Яш, Пекшык да Торасола ял-влакым ыштымылан 425 ий лиеш! Айста нуным чылан саламлена. Пайремда дене! Г. АЙТИЕВ. Маняк ял, Краснокам район. Художник Г. Калитовын «Марий - сонарзе, сарзе, калыкшын мландыжым аралыше» сӱретшым кучылтмо. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Йошкар-Олаште кажне ийын ятыр верым шотыш кондат. А могайжым тыште илыше-влак шке решатлат. Тений 2023 ийлан шотыш кондышаш кумдык-влакым ойырена. Йӱклымаш 15 апрельыште тӱҥалеш да 30 май марте шуйна. Чылаже 24 объектым спискыш пуртымо. Ме марий калыкым Марий парк верч йӱклаш ӱжына. Шукын шарнат, ондак Йошкар-Ола покшелне верланыше Ленин садыш шошым кажне кастене самырык-влак погынат ыле. Тудым чылан Марий парк манынна. Тыште пырля мурен-куштеныт, веселитленыт, вашла палыме лийыныт. Но кызыт тушто Чарла кремль верланен. Йошкар-Олан мэрийже марий-влаклан Марий паркым ышташышт вес кумдыкым пуаш кутырен келшен: тиде – Изи Какшан вес могырно, Сомбатхей кундемыште «Тазалык аллей» воктенысе пӱнчерыште вер. Корно деч тора огыл, Петров урем ваштареш. Тудым кугыжаныш окса кӱшеш шотыш кондаш манын, шуко йӱкым погыман. Тунам веле ола ты кумдыкым сӧрастараш пижеш. Садлан 14 ияш деч кугурак чыла еҥым йӱклымашке ушнаш ӱжына. Тидым ышташ телефон, планшет, компьютер гоч Госуслуги порталыш пурыман да авторизацийым эртыман. Але za.gorodsreda.ru онлайн-платформышто йӱклаш лиеш. Валерий Мочаев, Мер Каҥаш вуйлатышын икымше алмаштышыже: – Марий парк тӱрлӧ кундемыште, тӱрлӧ районышто илыше марий-влакым ушышо вер лийшаш. Тыште, мутлан, Шернур велын шке теҥгылже шинчыже, Морко велын –адак шке верже. Кажне марий еҥ ты паркыште марий улмыжым шижшаш. Тыштак марий сем йоҥгышаш, марий кочкыш кафе лийшаш. Тыгак Марий паркыште вес калык диаспор-влакат погынен кертыт. Марий парк Йошкар-Олаште лийшаш. Садлан чыладам Марий парк территорий верч йӱклаш йодам. Тений 8 общественный верым шотыш кондат. Нунын верч ӱмаште калык йӱклен. Ирина Степанова. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Чодыра озанлык пашаеҥ-влакын профессиональный пайремышт тений 15 сентябрьлан логалеш. Тудын вашеш Марий Элын Пӱртӱс поянлык, экологий да йырым-йырысе средам аралыме шотышто министерствыже Юл кундем кугыжаныш технологий университет, республикысе чодыра отрасль пашаеҥ-влакын профсоюз рескомышт, Республикысе чодыра дене пайдаланыше-влакын ушемышт дене пырля чодыра отрасльыште тыршыше-влакын профессиональный мастарлыкыштым тергыме конкурсым эртарен. 20 командын участникше-влак чодыра участке-влакын арендаторышт, лесничестве пашаеҥ-влак лийыныт. Каласен кодыман, тыгай конкурс ий гыч ийыш эртаралтеш. Тудо республикысе чодыра отрасльыште тыршыше-влакын ик эн вучымо да пырля вашлийме мероприятийышкышт савырнен. Тений участник-влак чодыра пожарым йӧртымаште, оринтированийыште, бензопила чепым вашталтымаште, тыгак пушеҥгым йӧрыктымаште да тудым комбинированно пӱчкедымаште таҥасеныт. Чодыра пожарым йӧртымаште да ориентированийыште эн сай лектышыш «Мартрейд» ООО-н пашаеҥже-влак Ринат Касимов ден Олег Янцуков шуыныт. Чепым вашталтымаште да пушенгым йӧрыктен пӱчмаште ПГТУ-н тунемме-опытный лесхозшын командыжын участникше Андрей Кренев ойыртемалтын. А команде-влак коклаште ынде кокымшо ий почела сеҥыше семын «Мартрэйд» ООО-н командыже палемдалтын. Кокымшо верыш Килемар лесничествын, кумшыш Параньга лесничествын командышт лектыныт. Сеҥыше-влакым Марий Элын пӱртӱс поянлык, экологий да йырым-йырысе средам аралыме шотышто министр Алексей Кислев палемден. Конкурс мучаште «Хускварна» ООО-н специалистше-влак, шке продукцийыштлан эҥертен, чодыра пашаште у технологийым да йӧным кучылтмо шотышто туныктымо семинарым эртареныт. С.НОСОВА Снимкылаште: конкурс годым. Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН Верла гыч увер: Самырык тукымын ончыкылыкшо верч Волжский районысо Шарача школышто район-влак кокласе V Рошто лудмаш эртен. УВЕР ЙОГЫН Тыршен пашам ыштымыштым палемден 10 ноябрьыште правительстве пӧртыштӧ регион вуйлатыше Александр Евстифеевын Марий Элын элкӧргӧ паша министрже Сергей Волчков дене пашаче вашлиймашыже лийын. лудаш… УВЕР ЙОГЫН Пӧртарверым Чуваший гыч кондат Красный Стекловар психоневрологический интернатын чоҥалтше илыме корпусшылан медицине мебель ден оборудованийым конден шындыше организаций рашемын. «Демографий» национальный проектын «Кугурак лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Кодшо кечылаште Удмуртийыште, Шаркан районысо Старые Быги ялыште, Финн-угор кухньо VIII тӱнямбал фестиваль эртен. Тушко «Теплая речка» трактирыште тыршыше-влак миеныт (снимкыште. И.Антропов Юлия пелашыж дене – шолаште). Тушеч пӧртылмекышт, трактир вуйлатыше, чапланыше ресторатор Иван Антропов дене телефон дене мутланышна. Ойлымыж почеш, фестивальыш нуно икымше гана ушненыт да тидлан моткоч куаненыт. А чылаже тушко 7000 участник ден уна чумырген. – Ме коптитлыме лудо, пареҥге да торык гыч ыштыме подкогыльым, команмелнам, пызлыгичке ден турнявӧчыж гыч морсым, коншудо гыч кӱэштме киндым, олма ден полан гыч ватрушкым, ирсӧсна гыч шашлыкым, ошвоҥго дене висте (полба) немырым да эше шуко тӱрлӧ моло тамле сийым намиенна, – каласыш Иван. Фестиваль жапыштак марий калыкын тӱвыражым палыме шотышто шкешотан викторине-йодыштмашым сцене гыч эртареныт да, мутлан, «Йошкар-Ола рушлаже кузе лиеш?», «Ӱмаште Финн-угор тӱнян рӱдывержылан могай илем шотлалтын?», моло йодышым пуэденыт да ойыртемалтше-влаклан Йошкар-Оласе шыл комбинатын кочкышыжо-влакым пӧлек шотеш кучыктеныт. «Чын вашмутым шуко еҥын палымыже да каласымыже чотак куандарыш. Тыгак уна-шамыч коклаште мемнан трактирыште лийше да сийнам тамлыше-влакат лишемыныт да тидын нерген ойленыт. Тидат кумылым нӧлтен», – куанен каласыш Иван. «Сарафан радио» манме шке пашажым ыштен да фестивальыште пеш писын мут шарлен: марий-шамычын кочкышышт моткоч тамле. Тылеч вара мемнан деке моткоч шукын лишемыныт да кочкышнам пеш писын налын пытареныт. Поснак подкоголь ден команмелна келшеныт. Мый шкежат моло-влакын ямдылыме кочкышыштым тамлен онченам. Пеш келшен!» – ойлыш ресторатор. А нунын командыштлан Марий Турек районысо Кугу Карлыган ялысе тӱвыра пӧрт пелен чумырымо «Зардон» удмурт калык фольклор ансамбль полшен да усталык дене кылдалтше ужашым сӧрастарен. Да сӧрастарен веле огыл, а хореографий конкурсышто икымше верыш лектын! – А ме фестивальыш икымше гана веле миенна да тушто тӱрлӧ конкурс эртаралтме нерген пален огынал. Сандене «У нас вкуснее!» национальный кухньо сий-влак конкурсын участникше семын веле диплом дене палемдалтынна. Вес ийын тушко уэш каена гын, а мемнам кызытак ӱжыныт да эсогыл ты гана айлыме вернамак шушаш ийланат коденыт, конкурслашке ушнаш шонена. Молан манаш гын, командынат, эн кугу стенднат, сийнат организатор-влаклан моткоч келшен, – палдарыш пытартышлан Иван Антропов. Любовь Камалетдинова Фотом соцкыл гыч налме Лудаш темлена: МАРИЙ ЙӰЛА Мурыктеныт, куштыктеныт, выньык денат почкалтареныт Кызыт Йошкар-Олаште, Чарла Кремльыште, кажне шуматкечын район-влак шке усталыкышт ден кидпаша мастарлыкыштым ончыктат. Тидыже республикысе калык усталык да тӱвыра лудаш… ЙӰЛА МАРИЙ ЙӰЛА У ий дене, марий-влак! Тудо шошым кече ден йӱдын икгай шуйнымо пагытлан келшен толеш. Но ты татын толмыжо эше високосный але високосный огыл лудаш… МАРИЙ ЙӰЛА «Сурт-печын» коҥга ончылныжо – уэш Александра Ермакова Сӧрымӧ почеш, «Озавате» мужыр лаштыкыште тачат ме У Торъял район Кузнеч ял гыч Александра Григорьевна Ермакованак эше ик кочкыш лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

2007 ий 19 июльышто родо-тукым мордва калыкын мландыштыже Россий Федерацийын да Суоми элын президентышт вашлийыныт. Финн-угор тӱняште пале кышам кодышо вашлиймашым финн калыкат пеш тӱткын эскерыш. Телевизорысо «Увер» программе кажне шагатын кумда репортажым пуыш. Кажне гана журналист-влак кок вуйлатышын мутланымашыштышт марий йодышым тарватыме нерген рашемдаш тыршышт. А икмыняр кече гыч родо-тукым вашкыл да келшымаш нерген Хельсинки олан рӱдӧ верыштыже илыше, финн серызе Леена Лаулайайнен дене мутым вашталташ йӧн лекте. – Леена, марий айдеме Тендам «Чачавий» мурын авторжо семын пала. Шочмо йылмыш ты сылне произведенийым А.Иванова кусарен, чоным авалтыше семым В.Захаров шочыктен. А книгам лудаш йӧратыше йолташна-влак тендам мемнан нерген возымо «MARILAISET» книган авторжо семын пагален шарна. Кузерак таче ила финн Чачавий? – Тау поро йодышланда. Кызыт мый Хельсинки оласе писатель-влакын ушемыштым вуйлатем. Тышке 250 наре серызе-влак ушненыт. Нуно кок йылме дене пашам ыштат: финла да шведла. Шке пашам нерген ойлаш гын, ончыгече гына «Канде изи ишак» вуймутан пытартыш книгам лектын. Тудым мый изи икшывыланат, кугурак ийготан еҥланат лудаш темлем. Пытартыш ийлаште ятыр поэзий, муро книга-влакем савыкталтыныт. Чылажым каласенат шукташ огеш лий. Но марий-влаклан «Raut jootinpoika ja haltiakivi» / «Раут да юзо кӱ» книгам нерген утларак увертарынем. Ты этнофантастика сынан возымем Марий Элыш коштмо деч вара возалтын. Этнофантастика гынат, мый чылажымак шонен луктын омыл, финн-угор калык-влакын вияҥме историйлан кумдан эҥертенам. Мемнан жапыште (эраште) V курымысо Юл воктен верланыше калыкын илышыжым сӱретленам. Возымаштем уло мотор йӧратымаш, уло шке калыкын эрыкше верч волги-тушман дене кредалмаш, Ший (Балтий) теҥыз марте куснен кайымаш да юзо кӱ полшымо дене утаралтмаш. Ты возымаштем кумдан марий тӱняумылымашлан эҥертенам. Садланак книга мучаште пӱртӱс дене кылдалтше, мифологий умылымаш-влакым мутер полшымо дене рашемденам. Эртыше историй нерген умылаш форзацыште сӱретлыме картат полшен кертеш. Вот тыгерак шке книгамын геройжо-влак дене пырля илем мый таче. – Шушаш ийын Марий Элыште финн-угор серызе-влакын луымшо конгрессышт лийшаш. Финн писатель-влак кузерак ямдылалтыт? — Мый миен шуам але уке, ом пале. Озаҥ марте чоҥештен кертам гын, очыни, миемат. А финн писатель-влак тидын нерген пеш шагалын шарнат. Нунын шинчашт Касвел Европыш онча. Мемнан коклаште финн-угор тӱнян йолташыже шагалын улына. Ончычсо писатель ушем вуйлатышына каен колтен, Анита Сооткам Петрозаводскышко ӱжыныт. Мый тазалыкемлан кӧра лектын коштын ом керт, садлан тышеч ончен полшаш тыршем. Кусарыме пашамым ом кодо. Финн-угор тӱнялан кумылан политик-влакнат пеш шагалын улыт. Ты шотышто мый ныл лӱмым гына ушештарен кертам: Рийтта Уосукайнен (кугыжаныш советник), Сату Хасси (ужарге-влак партийын еҥже), Хейди Хаутала (президентыш кандидат лийын), Тӱтти Исохокана (ончычсо культур министр). Но туге гынат Суомиште марий-влакын шуко йолташышт-влак илат. Мутлан, Кастрен ушем ты шотышто кугу пашам наҥгаен шога, тыгак шымлызе-влак марий-влак дене пеҥгыде кылым кучат. Вет чыла финн-угор калык кокла гыч ме эн сайын лачак тендам палена да шижына. Тендан нерген шинчымашым пойдараш финн-влаклан «Марий-влак» книгамат полшен. Ты пашамым уэш савыкташ кӱлеш ыле да. Но 1995 ий деч вара шуко вашталтыш лийын, ятыр информацийже тоштемын. Уэмдаш – йӧн уке. Шке жапыштыже Миклай Рыбаков марла лукташ кӱлмӧ нергенат ойлен ыле. Тудо чумыр книгам шочыктымаштат мыланем пеш шуко полшен. Миклай Рыбаковын, тыгак Юрий Андугановын уке лиймышт – марий-влаклан пеш кугу йомдарымаш. – Российыште 2007 ий лудмо идалык семын увертаралтын. А кузерак финн калык шке сылнымутшым лудеш, акла? – Мемнан сылнымутна, Российысе родо-тукым калык дене таҥастарымаште, вес йогын ден вияҥеш. Мемнан йылмына кугыжаныш йылмылан шотлалтеш, школлаште икшыве-влак шинчымашым шочмо йылме полшымо дене налыт. Сылнымутымат кумдан шымлат. Туге гынат финн сылнымутынат кок лӱдыкшыжӧ уло: икымше – телевидений, видео, интернет гоч шинчымашым налмаш, книгам шагалрак лудаш тарата; кокымшо – англичан йылме. Таче ынде ятыр шымлызыже шанче пашам англичанла воза. Тыгак шуко ойсавыртыш, мут-влак йот йылме гыч пурат. – Могай чон дене тачысе илышым ончеда? – Мый Марий Элыш ятыр жап миен омыл, пытартыш гана 1994 ийыште лийынам. Тунам чылажат сай ыле. А таче коштмемжат ок шу. Миена гынат, ала-мо дене полшен огына керт, мӧҥгешла мемнан нерген тӱрлын титаклаш тӧчен возкалат. Писатель-влакнат каяш тарваненыт ыле, мый чарышым. Чонем дене мый эрелан марий калыкым йӧратыше лийын кодам. Пытартыш ийлаште лийше вашталтыш-влакым (В.Козловым, пелашыжым да моло-влакым кырымым) ятыр финн ок умыло, да таза айдеме тидым умылышашат огыл. Мордовийысе вашлиймаш кугу шӱлыш дене эртыш. Мый ӱшанем: сай жап марийланат толын шуэш. Вет те, марий-влак, шке жапыштыже финн-угор тӱням ылыжтенда. Те тачат вуйым огыда саке. Такшым финн-влакынат пӱрымашышт куштылго лийын огыл, но марий-влак эреак йӧсыштӧ илат. Мый тыге шонем: Россий оза, Вдадимир Путин, изи чотан калык-влаклан полшаш тӱҥалеш гын, сай лиеш ыле. Адакшым мый Америкымат сайын ончен ом иле. Эстонийыштат кредалаш огеш кӱл ыле, ӱшандарен пашам ышташ кӱлеш ыле. Сай ден осалже чыла вере уло. Мыланем тыныс эн шерге. – Икмыняр ий ончыч тыште улшо марий-влак дене пырля Те, Валентин Колумбын поэзийжым кусарен, посна книга дене савыктышда. Кусарыме паша возышо еҥын чонжым шижаш йӧным пуа. Те Валентин Колумбым могай айдеме семын шижыда? – Тиде, очыни, моткоч шыма чонан, поро, ушан айдеме лийын. Пиалдымыклыкшат (марий еҥ семын) лийын дыр. Ойган, пӱртӱсым йӧратыше поэт. Илен-толын ала эшеат тале-влак толыт, но тымарте тудо икымше лийын кодеш. Таче Финляндийысе калыкат тудын возымыжым пала: школысо программыште «Кӧ эҥерым йӱлалта?» почеламутшо тунемалтеш. Тудын пелен А.Иванован, С.Эсаулован почеламутышт гимназийлаште шымлалтыт. Мыланем Валентин Колумбын «Шочмо йылме», «Мыйын лу илышем лиеш гын…» почеламутшо-влак чот келшат. А Яраҥ кугыза нерген легендыжым Риита Уосомен лудаш пеш йӧрата. – А марий тӱвыра поянлык финн-влакын тӱняумылымашыштлан лишыл мо? – Марий-влакын илышым келгын аклымышт, умылымышт тӱнямбалне кугу пагалымаш дене чаплана. Мыланна тендан пӱртӱсым йӧратымыда, пӱртӱс пелен илымыда пеш келша. Меат пӱртӱсым йӧратена, но те утларак тудын деке лишыл улыда, шкендам пӱртӱсын икшывыжлан шотледа. Мландысе калык-влак, чылан манме гаяк, пӱртӱс деч налаш шонен гына илат. А те тыгай огыдал. Садлан тӱнясе калык пӱртӱс дене кылым ыштен, келшен илаш марий-влак деч тунемшаш. Тендан нерген шонен, мый кӧргыштем чиймарий шӱлышым шижам. Возымо пашаштемат тыгаяк шонымашым да шижмашым шыҥдараш тыршем. – Тугеже Тендан шочыктымо сылнымутат марий шӱлышан улеш? – Да. Ик тӱкан имне, Маршан нерген легенде негызеш почеламут-влакым возенам. 1989 ийыште Йошкар-Олаште финн-угор писатель-влакын икымше конгрессышт эртен. Марий писатель ушем тунам чылаштлан кайыкым пӧлеклен. Тунамак «майамуно» мут чылаштлан келшен. Тидын нерген шарнымаш негызешат сылнымут шочын. «Ош почеламут» манме йӧн дене ты кайык нерген возенам да Тӱнян кайык муно гаяк улмыжым лудшо-влаклан шарныктенам. — «Марий Эл» газетын лудшыжо-влаклан Тендан сугынь ойдам намиен шуктымо шуэш. — Тыге каласыме шуэш: йӧратыме марий калыкемлан пиалым да поро пӱрымашым сугыньлем. — Тау вашлияш келшымыланда. Таза да пиалан лийза. Йошкар-Олаште вашлиймеш. Мутланымым С.Хамалайнен кусарен. Леена Лаулайайнен 1939 ийыште шочын. Финн писатель. Философий кандидат. Марий Эл–Суоми ушемын почётан еҥже. Йошкар-Олашке икымше гана 1989 ийыште толын. 1992 ий 26 августышто Марий Элын президентше В.М.Зотин дене вашлийын. 1995 ийыште марий-влак нерген «MARILASET» книгам савыктен. 1997 ийыште ты книгам «Марий ушем» мер толкын кугыжаныш премийлан темлен. 27 сӱрем 2007 Share this: Twitter Facebook Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 3 комментария Filed under Артикль-влак, Сылнымут Tagged as Leena Laulajainen ← Поэт почеламутшо дене ила Ончыч — Эстонийыште, вара — Марий Элыште → 3 responses to “Эрелан марий калыкым йӧратыше кодам….” Климентий Сиватеев 26.12.2017 в 19:56 С душевной теплотой вспоминаю, уважаемая Леена Лаулайайнен, наши встречи в Постпредстве Республики Марий Эл на Новом Арбате, 21 в конце 90-х годов. Поздравляю Вас с Новым 2018 годом, желаю крепкого здоровья, новых творческих успехов и исполнения всех Ваших планов и задумок. С уважением, Климентий Сиватеев, Зам. Постпреда Республики Марий Эл в Москве (1992-1998 г.г.), член Союза писателей России. Ответить MariUver 27.12.2017 в 01:09 К сожалению, сердце Леэны Лаулаяйнен перестало биться 15.12.2017 г. И это интервью было опубликовано как память о ней. https://mariuverm.com/2017/12/15/leena-laulajainen/ Ответить Климентий Сиватеев 27.12.2017 в 10:14 Очень прискорбно, Она была самым близким другом марийского народа, Очень много помогала нашей Республике, Неоднократно обращалась к нам, в Постпредство с просьбами, чтобы через нас передать финно-угорскую литературу и другую помощь в Йошкар-Олу. Не раз лично бывала она по делам в Постпредстве в Москве.

Кажне марий айдеме, очыни, пӱртӱсым шке чоныштыжо ашна. Тудын дене кутыра, шке куанже, ойгыжо дене палдара. Чынак, южгунамже шӱм-чоным лач пӱртӱс гына лыпландара, эмла, илыш вийым пуа. Шонкалымаш: Келге шинчымашым налше еҥ ончыко ӱшанлын ошкылын кертеш 25.08.2015, 09:45 128 Курым мучко иле, курым мучко тунем. Тиде тоштыеҥын шомакше. «Керек-могай пашам нал, керек-мо семын иле, керек-мом шоно, керек-мом ойло – чыла вережат кӱлешан», — палемден коден кумдан палыме марий Йылме йодыш: Кузе чын возыман? 15.05.2015, 11:20 114 Айдемын возымыжо, мутланымыже — тудын шинчымашыжым, возымо культуржым ончыкта. Чыланат тӱрлын ойлена да возена. Иктышт, 1972 ийысе орфографий почеш, а весышт 1992 ийысе мутер почеш. Акций: «Кидшер» интернет-журнал дене пырля» 10.05.2015, 00:55 141 Тачысе кечылан «Кидшер» интернет-журнал, калыкын ик эн палыме, пагалыме да йӧратыме интернет-журналже ойлен кертына. А тӱҥалынже чыла 2013 ий 15 декабрьыште. Лач тунам интернетыште «Кидшер» сайтлан негызым пыштыме. Йылме, тӱвыра да йӱла — Кӧн чонжо нунын верч йӱла? 06.05.2015, 09:27 106 Шукерте огыл, Йошкар-Оласе Мер-политик рӱдерыште Мер Каҥашын кумдаҥдыме VII пленум-погынымашыже эртыш. Тудо «Марий йылмым, тӱвырам да йӱлам аралыме пашаште тӱшка увер йӧн-влакын (кӱчыкынжӧ ТУЙ манын палемдышт, рушлаже СМИ манына. Марий wiki-толкын вияҥеш, но… 23.03.2015, 12:30 272 Мо тугай википедий, чылан паледа, очыни. Кӧ огеш пале гын, википе́дий — эрыкан, пырля ыштыме шуко йылман интернетыште улшо энциклопедий. Кызыт кажне кумылан еҥ википедийыш пурен, чыла лаштыкыш тӧрлатымашым пуртен кертеш. Марий шӱлышнам утыр пеҥгыдемдыман! 24.02.2015, 20:01 122 Мер Каҥашын тÿҥ пашажлан марий калыкнан шке йылмыжым, тӱвыражым, акрет йӱлажым арален кодымо да вияҥдыме шотлалтеш. 2012 ий апрельыште Оньыжалан, Мер Каҥаш вуйлатышылан, Марий Эл Кугыжаныш Погын вуйлатышын алмаштышыже А. Николай Любимов: «Шочмо йылме — калыкын чон поянлыкше» 21.02.2015, 07:30 360 Калыкыште ойлат: «Йылме ила – калык ила». Чын, марий, удмурт, морва, коми йылме-влак илаш тӱҥалыт гын, калыкшат ила, тугеже шочмо йылме – калыкын чон поянлыкше? Марий йылмына шуко мутлан поян улеш, туге Зоя Дудина: ХХ курымын индеш сылнымутшо! 16.02.2015, 17:37 236 2015 ийыште шочмо марий сылнымутлан 110 ий темеш. Россий кӱкшытыштӧ увертарыме Сылнымут идалык ты лӱмгечым ӱмылтен гынат, сылнымут поянлыкна нерген угыч да угыч кутырымо шуэш. Йӧратыме книга, сылнымут Навигация по записям Назад 1 2 3 4 Далее Савыктыш нерген Рекламе Редакций Сайт нерген Проектлан полыш Лийза мемнан дене пырля Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+

Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцевын эртарыме совещанийыште Йошкар-Оласе кудывечылам тӱзатыме да тротуар-влакым олмыктымо, ты пашам шушаш ийыштат умбакыже шуйымо нерген каҥашеныт. Мэрын мутшо почеш, тений кеҥеж мучко 15 кумдыкышто чылаже 5,2 километр кутыш корным тӧрлымӧ, тыге шуко пачашан 42 пӧрт да 11 социальный учреждений дек кудал мийыме корно саемын. Прохоров, Строитель-влак, Йыван Кырля да Бауман уремла кӧргысӧ кудывечыште паша кузе кайыме нерген Евгений Маслов посна радамлен каласкален, молан манаш гын ты объектым республик вуйлатыше шкежак тергымаште кучен. «Кудывечылаште ончыч шарыме асфальт шартыш йӧршынат шаланыл пытен, тротуар дене южо вере ошкылашат огеш лий, вет лу ий дене олмыктымо огыл. Тыгай пашам шукташ пытартыш 5 ий жапыште 145 миллион теҥгем кучылтмо. Тений гыч сӱрет шинчалан койшын вашталтын. Тендан, Юрий Викторович, да республике правительствын полышыштлан кӧра 120 миллион теҥге ойыралтын. Ола администраций тыгак 60 миллионым ешарен», – каласен Евгений Маслов. Ешарен, Марий Эл вуйлатышын кӱштымыж почеш кудывече-влакым терген лекмек, инвентаризацийым ыштыме, тудын негызеш 2023-2027 ийлаште шуко пачашан пӧрт-влак кокласе кварталлаште да кудывечылаште олмыктымо пашам шуктышаш программым пеҥгыдемдыме. Тӧрлышаш кудывечым ойырымо годым социальный учреждений-влакын вераҥмышт, ты кумдыкышто мыняр еҥ илыме, кудывече кӧргысӧ корнын да тротуар-влакын могайрак улмышт шотыш налалтыт. Совещанийыште тыгак Йошкар-Олаште тӱшкан пайдаланыме корно нергенат йодыш тарванен. Ола администраций вуйлатышын мутшо почеш, ГОСТ-ын йодмыж почеш автомашина-влак кудалыштме 2,2 млн.кв.метр кумдыкым да 600 тӱжем кв.метр тротуарым кӱлеш семын кучаш идалыкыште миллиард теҥге утла окса кӱлеш. А кызыт ты пашалан ик ийлан 200 миллион теҥге ойыралтеш», – рашемден мэр. Марий Эл вуйлатыше ешартыш оксам ойырымо йодышым рашемдаш кӱштен, кудывече-влакым шушаш ийыштат олмыкташ тӱҥалыт манын ӱшандарен каласен. Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже почеш Л.СЕМЕНОВА ямдылен Лудаш темлена: СОЦИАЛ ИЛЫШ ТАЗАЛЫК УВЕР ЙОГЫН Машалан полыш кӱлеш Поро кумыл Машалан полыш кӱлеш Йошкар-Олаште илыше 12 ияш Маша Барабошиналан Евпаторийский йоча клинический санаторийыште 28 кече эмлалташ 117 лудаш… УВЕР ЙОГЫН Чапланыше композиторым шарналтат 26 апрель – Марий талешке кече. Тидын лӱмеш ты кечынак У Торъял поселкысо тӱвыра да каныме рӱдерыште «Торъял сем» лудаш… Ик ой дене КУЧЕМЫШТЕ Азам ышташ йӧнан лийшаш Юрий Зайцев Волжск оласе рӱдӧ больницын азам ыштыме отделенийжылан зданийым чоҥымо пашам терген. Республикым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо у лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Колында мо иктаж-гана промышленный альпинизм манме ойсавыртышым? Промышленный альпинизм – альпинист-влакын снаряженийыштым кучылтын, кӱкшытыштӧ эртарыме пашам ыштыме технологий. Тиде профессийым Российыште 2001 ийыште гына пеҥгыдемденыт. Шуко вере, поснак кугурак олалаште, тыгай профессиян еҥ-влак кӱлыт. Промышленный альпинист физически да психологически ямдылалтше лийшаш. Вет пашам тудо кугу кӱкшытыштӧ йол дене тошкал шогалаш лийдыме верыште ышта. Тиде профессийыш еҥ-влак утларакшым спорт гыч толыт. Ик тыгай рвезе дене ме тендам палымым ыштена. Руслан Арасланов Марий Турек посёлкышто шочын. Школышто тунемме жапыште рвезе спорт туризм нерген пален налын да кудымшо классыште тунеммыж годым Марий Турек посёлкысо Йоча усталык пӧртыш заниматлаш кошташ тӱҥалын. «Школышто тунеммем годым районласе да республикысе таҥасымаш деч посна, Россий кӱкшытан таҥасымашлашкат коштынам. Кажне гана манме гаяк икымше ден кокымшо вер дене палемдалтынам. Луымшо классыште тунеммем годым спорт мастерыш кандидат лӱмым араленам», – каласкалаш тӱҥале Р.Арасланов. Школым тунем лекмекыже, Руслан илышыжым спорт дене умбакыжат кылдаш шонен да Оршанкысе педколледжын физкультур отделенийышкыже тунемаш пурен. Туштат рвезе спорт туризм дене кылым пеҥгыдын кучен. 2008 ийыште тудо спорт мастерыш нормативым шуктен. «2010 ийыште спорт мастер-влакым Йошкар-Оласе ий полатыште тунамсе Россий президент Дмитрий Медведев наградитлен. Мый тудо жапыште лач армийыш каенам, сандене Йошкар-Оласе спорт туризм дене федераций документым кидышкем варарак кучыктен». Руслан ик ий Бурят Республикысе Кяхта олаште артиллерийский дивизионышто служитлен. Тудын каласкалымыж почеш армийыште физический ямдылалтмаш, тунемме жапыште погымо шинчымаш да навык-влак моткоч кӱлешан лийыныт. Армий гыч пӧртылмекыже, Р.Арасланов Марий кугыжаныш университетыш физический культур факультетын бакалавриатышкыже заочно тунемаш пурен. 2017 ийыште дипломым налмекыже, тиде университетыштак туризмым туныкташ тӱҥалын. Тиде жапыштак Руслан магистратурышто тунемын. «Тунам мый пашалан шуко жапым ойыренам. Пашадар изи лийын, варажым нагрузкымат кугемдаш тӱҥалыныт. Сандене 2019 ийыште мый тиде паша деч кораҥынам», – умбакыже каласкала рвезе. Каласен кодыман, Руслан Арасланов педколледжыште тунеммыж годымак спорт туризм дене тренер семын пашам ышташ тӱҥалын. 2006-2009 ийлаште тудо йоча да самырык-влакын «Роза ветров» рӱдерыштышт пашам ыштен. Икмыняр жап гыч тудо Хант-Манси автономный округыш каен да 2011-2012 ийлаште Нягань оласе «Патриот» рӱдерыште йоча-влак дене пашам ыштен. Кызыт Руслан ешыж дене Йошкар-Олаште ила. Ольга пелашыже «Мариэнерго» предприятийыште паша верыште лӱдыкшыдымылыкым эскерыше специалистлан пашам ышта. Нунын вич ияш эргышт уло. «Университет гыч кайымеке, шкемын фирмем почым. Мый кӱкшытыштӧ пашам ыштыме услугым темлем. Тышке анкерный линий-влакым ыштымаш: страховко, тӱҥ кандырам чын сакымаш – пурат. Тиде пашаште тӱткылык кӱлеш, вет кажне кандырам куш кылдышашым палыман. Тудым эше «точка крепления» маныт. Тыгак мый электроинструмент да тӱрлӧ чоҥымо материал дене йол дене тошкал шогалаш лийдыме кӱкшыштыштӧ пашам ыштем. Пытартыш жапыште спортлан жапым шагал ойырем. Но мыйын паша – шкешотан спорт. Вет туштат снаряженийым кучылтам, адакшым моштымем, физически ямдылалтмем моткоч полшат», – мане Р.Арасланов. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

«Салам лийже, пагалыме редакций! Пытартыш жапыште омешем кончышо сӱрет-влакым ойлымаш семын возен келыштарышым. Икмыняржым тыланда колтем, ала савыкташ йӧрат?» - тыгай серыш толын Благовещенск ола гыч Н.И. Бушкова деч. Ик омо-ойлымашыж дене таче палымым ыштена. Ленинградысе проектный организаций Сибирьысе ик электростанцийлан проектым ыштен. Вуйлатышылан инженер Сергей Сергеевым пеҥгыдемденыт. Тудын Сибирьыш кум тылзаш командировкыш мийыме жаплан палемдыме верыште телефон будкым, изи столовыйым да кок пачеран пу пöртым чоҥен шуктеныт улмаш. Кугурак ужашыштыже толшо-влак, изиракыштыже уборщице Плагий да тудын латныл ияш Соня ÿдыржö верланеныт. Ӱдыр мÿндыр школышто тунемынат, шукыракшым интернатыште илен. Сергей Сергеев чоҥышо кугу бригадым чумырен, кÿлеш специалист-влакым ÿжыктен. Южгунам Плагийын пöлемышкыжат пурен лектеден, тудын нужна илышыжым чыла могырымат ужын. Жап шумеке, инженер мöҥгыжö каен, паша шолын кодын. Кум ий гыч Сергей уэш стройкым ончаш толын да тошто верышкак илаш пурен. Тиде жаплан воктен пöлемысе озавате колен улмаш, а Соня латшым ияш мотор ÿдырыш савырнен, телефонисткылан пашам ыштен. Сергей Сергеев южгунам тошто палыме семын пошкудо ÿдыр дек пуреден да, шижде, ала тудым йöратен шынден, ала ÿдыр шкеже лишемден. Вашке гыч инженер мöҥгыжö пöртыл каен. Ик жап гыч Соня эрге азам ыштен да тудлан Егор лÿмым пуэн. Изи йоча пеҥгыде лийын. Сергей Сергеевын уэш толмыжо жаплан йол ÿмбакат шогалын, кок ийымат темен. Сергей, икшывын ачаже, тидлан чот öрын гынат, садак куанен. Кайымыж годым эргыжлан полшаш сöрен да мутшым шуктен - тылзе еда оксам колтылын, но адресшым пуэн огыл. Егорын школым сайын тунем пытарымекыже, ача уэш толын да эргыжым пеленже институтыш тунемаш пураш наҥгаен, шке декше илаш пуртен. Тиде жапыштак Серге-евын шке эргыжат, Игорь, школым тунем пытарен. Сергейын Лида пелашыж ден Игорь эргыже тудын ала-могай рвезым нунын пачерыш илаш пуртымылан чот öрыныт. Суртоза тиде лишыл палымыжын эргыже манын ÿшандарен. Рвезе-влак ик факультетыш тунемаш пуреныт гынат, икте-весе дене келшеныт, манаш огеш лий. Сергеевын ватыже йöндымылыкым шижаш тÿҥалмек, Егор тӱшкагудыш илаш куснен, но ача тудлан тунем лекмешкыжак полшен. Теве Егор дипломым налын. Ынде ача ден эрге паша вер нерген мутланеныт. Ончыкылык илышын кузе савырнышашыжым нигӧат ок пале шол. Егорат, тунем лекмеке, шочмо-кушмо кундемыш пашам ышташ каяш шонен, но сайын тунеммыжлан да чын койышым ончыктымыжлан тудлан институтешак пашаш кодаш темленыт. Игорьлан, олаште шочын-кушшо рвезылан, вучыдымын Сибирь электростанцийыш специалист семын пашаш каяш направленийым кучыктеныт. Тудыжо каенак шуэш мо вара? Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

Мордва – финн-угор тӱшкашке пурышо калык. Тудын илыш-йӱлаже, чийыме вургемже да тӱвыра ден муро поянлыкше ойыртемалтше улыт. Студент жапыште Йошкар-Олаште эртаралтше финн йылме курсышто мордва ӱдыр Леся Кустова дене палыме лийынам. Йӱкшӧ оҥгыр гае яндар, кумылжо поро, а мордвала кузе сылнын да куштылгын мутланен колта ыле! Куанен онченам. Тыгодым Леся тӱрлӧ йылмым тунемаш кумылаҥше ӱдыр лийын. Н.П.Огарев лӱмеш Мордва кугыжаныш университетыште филологлан тунем лектын. Тынар жап эртымеке, Леся дене уэш мутланаш йӧн лектын. Шке шочмо йылмыжым тачат акла, перега да лывыргын мутлана. Паша корно Леся Кустовам Мордовийысе Левжа селасе книгагудышко конден. Таче тудо йӧратыме пелаш, кок шочшан самырык ава да книгагудо вуйлатыше. – Кажнылан шочмо вершӧр эн лишыл, шерге. Тыйын кундемет, Леся, мо дене ойыртемалтеш? – Мый Саранск ола деч 19 меҥге тораште, Инсар эҥер серыште верланыше Рузаевка олаште, шочын-кушкынам. Ола мотор. Тудын негызлалтмыжлан 1631 ийым шотлат. Ты мландым руш кугыжа Михаил Фёдорович татар князь Ураза Танкачеевлан службым сайын эртымыжлан пуэн. Тышеч Уразаевка лӱман ял шочын. 1783 ийыште Рузаевка селашке савырнен. 1725 ийыште ты имений поручик Тихон Лукинлан куснен. Шӱдӧ утла ий жапыште ты вершӧрым Струйский помещик-крепостной-влак кученыт, поян иленыт. Ты кумдыкышто мотор полат лийын. Кызыт тудын олмышто 9-ше №-ан школым чоҥымо. 1893 ийыште села гоч Моско-Озаҥ кӱртньыгорным колтымо. Тиде жап гыч Рузаевка селан илышыже ты паша дене пӱтынек кылдалтын, шуко еҥлан паша вер лектын. Тыге 1937 ийыште Рузаевкам олашке савырыме. Таче республикыште кокымшо кугу олалан шотлалтеш. – А мордва калыкын тӱвыра поянлыкше могайрак? – Пеш поян. Йӱлана, мурына-влак, чийыме вургемна шкешотан улыт, посна значенийым почын пуат. Ожнысек ойлат: «Мордва ӱдырым эн ончыч колат, вара гына ужат». Вет калыкнан вургемыштыже шуко кӱлешан тамгам ужаш лиеш. Мордва калыкын тӱҥ нацональный сийже – кургоня, пареҥге перемеч. Кандаш ий почела Мордовий Республикыште пареҥге перемеч дене кылдалтше «Кургоня» тӱнямбал фестиваль эртаралтеш. – Илыш вашталт толмо дене шагал огыл тӱп калык эркын йомаш тӱҥалын. Рушаҥмым шуко вере шижаш логалеш. Тендан кундемыште шочмо йылме дене шукын мутланат мо? – Мордовий Республикыште кок йылме уло: мокша ден эрзя. Эрзяла да мокшала кутырышо-влак икте-весыштым садак ваш умылат. Ешыште мокша йылме дене мутланем. Пелашем руш гынат, мыйым умыла. Кундемыштына йылмым аралаш тыршат. Школышто йоча-влак шочмо йылме да литератур предметлам (ик вере – мокша, вес вере – эрзя) тунемыт. Ончыч ӱдыр-рвезе-влак мордвала кутыраш пеш вожылыт ыле, но кызыт ситуаций вашталтын. Кажне ийын шочмо йылме дене кутырышо самырык еҥ-влакым чӱчкыдынрак колам да тидлан моткоч куанем. – Книгагудышто паша кузе вораҥын толеш? Кызыт книгам лудшо-влак ешаралтыт мо? – Рузаевский районышто Левжа села ик эн кугулан шотлалтеш. Тушто 1000 утла еҥ ила. Книгагудым кокымшо ий вуйлатем, йӧршеш шкетын тыршем. Пашаште нелылык вашлиялтеш. Проектлашке, конкурслашке эре ушныман. Пашаште сай результатыш шумеке, чот куанем! Книгагудышко кугыеҥ, йоча-влакат коштыт. Кугыеҥ-влак краеведений дене кылдалтше книгам, тыгак детектив, роман-влакым йодыт. Классический литературым лудшо-влакат улыт. Кундемыштына мокша йылме дене лудшо-влак шукын улыт. Пандемий жапыште мокша йылмым тунемме шотышто «Говорим по-мокшански» рубрикым шонен лукмо ыле. Туддене пашам ыштенам, еҥ-влакым шочмо йылмылан шӱмаҥденам. – Тый самырык ава улат. Ешда нерген палдаре. – 19 ияшак марлан лектынам. Владимир пелашем дене ынде 9 ий ваш келшен илена. 8 ияш Арсений эргына 2-шо классыште тунемеш, 5 ияш Дарина ӱдырна йочасадышке коштеш. Тений кеҥежлан кумшо икшывым вучена. Йочам-влак изинекак сценыште улыт. Пелашем мураш-кушташ йӧрата. Но тыгай аланыште пашам ыштыше-влаклан оксам шагал тӱлат. Сандене ты пашажым хобби семын гына ужеш. Тудо ужалыме аланыште тырша. Авам Левжа селасе тӱвыра пӧртыштӧ пашам ышта. 2006 ийыште ме «Морай вайме» («Мурышо чон») еш ансамбльым чумыренна. Тушто ковам, ачам ден авам, мый, изам, акам, пелашем да кок шочшем-влак мурат. Ме тӱрлӧ конкурсыш, фестивальыш ушнена. 2017 ийыште Юл кундем федеральный округысо «Успешная семья Приволжья» конкурсышто мастарлыкнам тергенна. Ме Карелийыште, Финляндийыште, Йошкар-Олаште лийынна. Шкенан республикыште шуко конкурсышто ойыртемалтынна. Йоча-влак изинек шочмо кундемлан, тӱвыралан мелын кушкышт, историйым палышт манын тыршена. Ик пайремымат мордва муро-влак деч посна огына эртаре. Вет мыят тыге кушкынам, сандене икшывем-влакымат тыгак туныктем. lenta photo top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Морко районысо Нуж-Ключ ялыште акаж ден шӱжарже Роза ден Зина Руслановнамыт илат. Коктынат шуко нелылыкым, илыш йӧсым ужыныт, шоҥгылык лишемме вашеш икте-весылан эҥертыш улыт. Роза Алексеева Кугу Вараҥыж ялыште куд шочшан ешыште, 1952 ий 3 августышто шочын. Тудо Орслан ден Шианай Алексеевмытын кугурак шочшыжо. Вара — Валентина, Ольош, Зина, Юрий, Георгий. Зина – йоча годсек инвалид, миннингит дене черланен, да кид-йолжо тӱҥын. Тудыжо 1957 ий 26 ноябрьыште шочын. Изиж годым интернатыш пуэн огытыл, ялыштак ача-ава пелен кушкын. А илен- толын, ийготым погымо семын чер шкеж дене утыр палдарен, садлан врач-влак интернатыш колташ темленыт. Но Зина акай ял деч посна шочмо вер деч тораште кужун илен кертын огыл, мӧҥгыжӧ толын, Георгий шольыж дене илен. Но шольыжын самырык ӱмыржӧ кӱрылтмек, Роза акаже тудым шкеж деке Нуж-Ключыш илаш конден. Ынде Кугу Вараҥыжыште шочмо суртышт петырыме шинча. Зинаида Руслановнан тазалыкше начар улмылан кӧра врач-влак туддеке мӧҥгӧ толын терген каят, эмым возен пуат, тидыже ала-мыняр пачаш илышыжым куштылемда. Роза Руслановна Пертылга ялын эргыже Евгений дене кум эргым ончен-куштеныт, 37 ий пырля иленыт. Марийже ӱмыржӧ мучко совхозышто сварщиклан пашам ыштен. Ик ганат черланенат, тергалтынат огыл, а пашаште йӧсӧ лийын, да врач инфаркт манын. Тергаш тӱҥалыныт – рак черым пален налыныт. Тыге 2012 ийыште шыжым Евгений вучыдымын ош тӱня дене чеверласен, вес ийынак шошым кокла эрге, Колюш, кудывече покшел лавырашке кумык камвозын, пуйто эпилепсий манын шоненыт, пич каен колен. Ты кечым Роза ака чон коржын, шортын шарна. «Изиш ондак толын шуам гын, ала эргым утарен кодем ыле. Тыгай черже дене ик ганат орланен огыл. Колюшын кок ӱдыр йочаже тулыкеш кодын. Тиде веле мо, Колькан нылле кечыжым эртарыме годым адакат ик ойган увер пурыш — шочмо ялыште суртым кучышо Георгий ӱмыр лугыч лийын», — шарналта Роза Алексеева. «Нуж-Ключ ялна кугу, еҥ-влак эре пӧртым чоҥат, илемыштым тӧрлат, уэмдат, ме гына тошто пӧртыштӧ илена. Еҥ-влак дечат вожылаш тӱҥалынам. «Евгениет мӧҥгыжлан утларак толаша гын, ала-кунамак эн поян лийыда ыле», — пошкудо-шамыч ойленыт. А мый ялысе пекарьныште 17 ий пашам ыштенам. Фермышкат коштынам. Пытартыш жапыште ял шотан администрацийыште техслужащий лийынам. 56 ияшем годым сулен налме канышыш лектым. Илыш шиждымын ончыко куржын, эрге-влак иктыже Москошко, весыже Озаҥыш пашам ышташ каеныт. Ала-молан ик гана Колюш эргым «Авай, иктым гына палынем, колен колем гын, кушко поген пыштеда манын. Армийыште Ленинградыште служитлен, омса лондемыш шинчын да омыж дене тушко илаш, пашам ышташ кайымыж нерген ойлыш. Тиде ойжо, уке лиймекше, трук ушешем лакемалт кодын. У пӧртым чоҥаш шонен пыштышым», — мане Роза Руслановна. Шӱм-чон дене ура, пашалан писе да нелым сеҥен тунемше ӱдырамаш чонжым у сомыл дене тӱзаташ тӱҥалын. «Эргым куштенам, пушеҥгым шынденам, пӧртым чоҥыман», — пуйто тиде ой лач Роза Руслановналан каласыме лийын. «Ик шыже кечын, Моркышко, кушкыжмын блок кермычым налаш кудальым, кугарнян капка ончык конденат пыштышт. Пошкудем «Роза, тыгай кермычым шуко кийыктыман огыл, пӧртым ышташ тӱҥалман веле» — манын. Шошым Унчышто илыше Ольош шольо тольо, негызым тошто пӧрт шеҥгеке, яра мландышке вераҥдаш кутырен келшышна да кӱнчаш палемдышна. 12 тонн тыгыде кӱ пӧрт негызлан кайыш. Шыжым, 2014 ийыште, эргым ден шольымын талукаш поминкаштым эртарен колтымек, у пӧртым чоҥаш тӱҥална. Родо-тукымна кугу, Усуртышто илыше тукым шольо-влак погынен полшаш тольыч. «Роза акай, тиде кӱлеш, тудо кӱлеш, манын йодын веле шогеныт. А мый шулдыран кайык гай чыла ышташ ямде лийынам. Оксам ӱшкыжым ужален. Тыгак пенсий окса гыч погенам, Валя ден Зина шӱжаремат пуэныт. Чылаштлан кугу таум каласем. Тыге ме Зина дене коктын 2015 ийыште 13 январьыште у суртыш илаш пурышна. Тунамак газым пуртышна, кухньылан ешартыш верым келыштарышна. Ынде Зина шӱжарем дене родо-тукымым, шочшо ден уныкам, родо-влакым вучен илена», — ойла Роза акай. Роза Руслановна пеледышым пеш йӧрата. Пӧртыш пурет да пуйто сад лоҥгаш логалат. Кажне окнаште, лукышто ужар тӱс коеш, ласкалыкым пӧлекла. Пакчаштат чыла кушкеш. Теве шукерте огыл у мончам чоҥен шуктеныт. Вольыкым ончен пурымек, кидпашам ыштен, теле касым эртара. Тунам илышын йыжыҥжым шергалмыла, акаж ден шӱжарже эрласе кечым порын вашлияш, илышлан куанаш кӱлмӧ нерген мутланат. Роза акайлан ӱдырамаш пиал куштылгын логалын огыл, туддеке кайыме корныжо тудым вияным, вачӱмбалне нелытым нумал кертшым ыштен. Колыштам да ӧрам: илыш тӱрлӧ семын лупшен, чонжо тулла эҥын гынат, пӱрымашыже вийым пуэн. Тек у сурт водыж ласкалыкдам, тазалыкдам перега, а волгыдо окнашкыда кечыйол шыргыжал ончалеш lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Россий Федерацийын правительствыже 2017 ий 1 декабрь марте колышым тойымо паша шотышто законопроектым Кугыжаныш Думыш шотыш конден пуышаш. Тиде порученийым Россий Президент Владимир Путин Контрольный виктемжын колышым тойымо паша шотышто законодательствым тергымыж деч вара министр-влак кабинетлан пуэн. Тергыме годым икмыняр ситыдымаш рашемдалтын: • колышым тояш утыждене шуко документым погыман, да нуным оформитлыме годым тазалыкым аралыме тӧнеж, ОВД, загс, верысе кучем орган, тойымо пашам шуктышо специализироватлыме службо коклаште кылын укелыкше ятыр нелылыкым луктеш; • калыкым законлан келшыше тӱрлӧ гарантий дене палдарымылан кӧра колышо капым але тудым йӱлалтыме ломыжым тояшлан участкым яра ойырымо, колышым тойышылан компенсацийым тӱлымӧ йодыш тачат пӱсын шога; • верысе органлаште гарантироватлыме услугылан акым пеҥгыдемдыме шотышто обязанность шагалже годым шукталтеш; • тойымо вер-влаклан инвентаризацийым ыштыдымылан кӧра кудалтыме да озадыме шӱгарла-влак шукемын толыт. Тойымо паша шотышто у законым приниматлыме деч вара палемдыме ситыдымаш-влак кокла гыч икмынярже кораҥдалтыт манаш ӱшан уло. Россий Минстройын ямдылыме законопроектше кызыт ведомство-влак коклаште согласоватлыме процедурым эрта да лишыл жапыште Кугыжаныш Думылан ончаш темлалтеш. М.ИВАНОВА. Лудаш темлена: СОЦИАЛ ИЛЫШ Санаторно-курортный эмлалтмашым эртыше-влакын корно роскотыштын ужашыжым пӧртылтымӧ радам вашталтын Марий Элыште санаторно-курортный эмлалтмашым эртыше йоча-влакын корно роскотыштын ужашыжым пӧртылтымӧ радам вашталтын. СОЦИАЛ ИЛЫШ Кызытеш шкетын, кокымшыжо кӱлешак Марий Элым вуйлатыше Йошкар-Олаште шўкшакым ойыркалыме комплексыш миен коштын. Тидын годым Александр Евстифеев производственный базым да специализироватлыме техникым ончен лудаш… СОЦИАЛ ИЛЫШ Шинчымашым – ава капитал кӱшеш Школ экзамен-влак пытышт, да выпускник-шамычын кокла профессиональный ден кӱшыл тунемме заведенийлашке тунемаш пурымо жапышт толын шуо. Ешысе кокымшо йоча лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

2018 ий 14 мартыште Марий Эл Республикыште АККОР (Марий Элысе ялозанлык сатум ыштен лукшо, ялозанлык кооператив, кресаньык (фермер) озанлык-влакын ассоциацийышт) почылтын. Тунам 54 еҥ ты ассоциацийыш пурен. Марий Элысе АККОР-ын председательже – У Торъял районын шочшыжо Григорий Александрович Петров-Чоткар. Тудо кресаньык озанлык-влак ваш келшен да паша лектышышт дене икте-весылан полшен шогымышт верч азаплана, садлан талукат пеле ончыч АККОР вийым налын. 24 апрельыште Морко районышко ойырымо льготан кредитым, грант полышым налме, квалификацийым нӧлтымӧ йодыш дене фермер-влаклан семинар-совещаний эртаралтын. АККОР-ышто тачылан 87 фермер шога, совещанийыш 38 еҥ миен. Нуным Морко район администрацийым вуйлатыше А.Н.Голубков саламлен. Моркысо ял озанлык управленийым вуйлатыше А.Ю.Гурьянов ты сомылым виктарымаште вуйын шоген. Погынымашке Марий Элысе ялозанлык да продовольствий министрын алмаштышыже Л.Смирнова, Агробизнес кадрым уэш ямдылыше марий институтын ректоржо Ю.Нововсёлов да молат лийыныт. Семинар кок ужаш гыч шоген. Теоретический ужашыште «Льготан кредитований», «Марий Элысе предприниматель-влаклан микрокредит компаний гоч полышым пуышо фонд», «АПК кадр-влакым ямдылыме да квалификацийым нӧлтымӧ шотышто нелылык», «Марий Элысе фермер озанлык-влакын тачысе илышышт да ончыкылыкышт», «Изи озанлык-влаклан полышым пуымаш» теме дене выступатленыт. Кокымшо ужаш практический лийын. Тӱшка да фермер озанлык-влаклан льготан кок тӱрлӧ кредит ойыралтеш. Тиде тургым пашалан да инвестицийлан. Икымше кредит урлыкаш пырчым, ӱяҥдышым да ГСМ материалым налаш кучылталтеш. Кредитым 15 тылзе гыч петырыман. Кокымшо – инвестиционный – техникым, урлыкаш вольыкым налаш пуалтеш, тудым латвич ийыште тӱлыман. Кредитым налме годым фермер 15-20 процент взносым тӱла. «Россельхозбанк» АО-н Марий Элысе филиалже тений изи да кокла бизнеслан 340 миллион теҥге оксам ойырен. Семинар-совещанийыш толшо фермер-влакым районысо кум фермер озанлыкым ончаш намиеныт. Морко районышто тачылан грантым налше 14 фермер уло. Ондак Овдасола ялысе С.Рахимовын фермер озанлыкшым ончыктеныт. Тудо еш фермым почаш кодшо ийын грантым сеҥен налын. Семинарын участникше-влаклан вольыкым вӱта гыч лукмо да кеҥежлан кӱтӱш колташ ямдылыме шотышто ойленыт. Ушкал кӱчым станокеш пӱчкеден ончыктеныт. Фермерын 99 ушкалже уло. Грант окса дене кок озанлык пашажым вораҥдарен толеш. Тиде Тыгыде Морко ялыште Рудольф Каменскийын да Арын Чодыраялыште Василий Ильинын озанлыкышт. Пашам кӱлынак ыштымыштым ужын, таче ялын вийже лач мланде пашам чот йӧратыше еҥ-влакын кидыштышт манын каласаш лиеш. Фермер-влак шке коклаштышт паша опытышт дене палдареныт, икте-весышт деч могай-гынат у сомыллан тунемыныт. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Регионышто идалык тӱҥалтыш гыч йолешке-влакым 150 гана машина дене тӱкеныт. Тышеч 25 еҥже колен. Звенигово, Курыкмарий, Шернур, Параньга районлаште, Йошкар-Олаште да Волжск олаште тыгай случай-влак шукемыныт. Кодшо ийысе дене таҥастарымаште, ДТП чот кугемын огыл, но колышо еҥ-влак шукемыныт. Тӱҥ шотышто корно туткар-влак кастене да йӱдым лиедат. Тыгак йолешке-влакын вургемыштышт тулым волгалтарыше палышт уке. Корно туткар шагалемже манын, Кугыжаныш автоинспекций пашаеҥ-шамыч, волонтёр, мер пашаеҥ-влак дене пырля профилактический мутланымашым эртарат. Кугорно воктене верланыше предприятий-влаклан поснак кугу тӱкыш ойыралтеш. Тыгак йоча-влак дене вашлиймашым эртарат. Мутлан, Волжск олаште икшыве да ача-ава-влак дене мутланымеке, светоотражающий элемент-влакым кучыктат. Шарныза! Автомобиль «дальний» тул дене кудалеш гын, йолешкым да тулым волгалтарыше палыжым 100-350 метр тора гыч ужеш. «Ближний» тул дене кудалме годым 25-30 метр гыч коеш. Тыгодым тулым волгалтарыше пале уло гын, айдеме 150-200 метр тора гыч коеш. lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Йывангасола тӱвыра пӧрт кеҥеж каныш деч вара угыч пашажым тӱҥале. Теве вашке 1 октябрь - Илалше-влакын кечышт - шуэш. «Мемнан ялыште пенсионер-влак кузе илат?» - шоналтен, библиотека пашаеҥ Христина Шакирьянова дене пырля ялысе кугурак ийготан еҥ-влак деке ошкылна. Йывангасола тӱвыра пӧрт кеҥеж каныш деч вара угыч пашажым тӱҥале. Теве вашке 1 октябрь - Илалше-влакын кечышт - шуэш. «Мемнан ялыште пенсионер-влак кузе илат?» - шоналтен, библиотека пашаеҥ Христина Шакирьянова дене пырля ялысе кугурак ийготан еҥ-влак деке ошкылна. Уремыште Раиса Аптиева ден Юрий Митрофановым вашлийна. Нунылан газетлан подписка кайыме нерген ойлышна. Теве воктеннак машина шогале. Тудым Лидия Костина вӱда. Машинашкыже шична да пеленже мӧҥгышкыжӧ кудална. Лида акай бизнесъеҥ семын палыме. Пелашыж дене коктын пеҥгыде суртым чоҥен шогалтеныт. Кудывечыштышт тӱрлӧ пеледыш одарланен кушкеш. Пакчаштымат ончен савырнышна. Снеге ден мӧр алят йошкарге улыт, умбалнырак лӧза виноград коеш, а грушыжо мыняре! «Сакура пушеҥгемат уло, эше олмапу, вишня, шем пызле… Икманаш, кеҥеж мучко - пакчаште. Туге гынат каналташат, суртым йытыраяшат, унала миен толашат жапым муына», - ойла озавате. Лида акай мураш-кушташ, музиканым шокташ пеш мастар, весела ӱдырамаш улеш. Тудо художественный самодеятельностьын чолга участникше, пырля концерт-влакым эртарена. Любовь Аркадьевна Изибаева декат пурышна. Тудо Башкортостан Республикысе ял озанлыкын сулло пашаеҥже, колхозышто вольыкым ончен, а 1998 ийыште «Ушкалым лӱштышӧ эн сай оператор» лӱмым сеҥен налын. Чап грамотшо - тесте дене. Суртыштыжо Галина Михайловна Юкчубаева дене пырля тамле чайым йўын шинчымашкышт логална. Мемнамат, ӱй, мӱй, тутло пушкыдо кинде, чай дене сийлен колтышт. Сай мутланымаш лие. - Яра пагытыштыда мом ыштылыда? - Газетым лудына, телевизор дене увер-аҥарым колыштына, кидпашам ыштена, меж носким, тапычкым пидына. - «Чолман» газетлан 2018 ийлан возалтында? - Конешне, марла газет деч посна кузе? Умбакыже Г.З. Уварова дек корным виктарышна. Галина Зайниттиновна тӱрлӧ пеледышым кушта. Тыште, эр шошо гыч тӱҥалын, шыжым лум вочмо марте эреак пеледыш пушлана: икте лывыжген ок шу, весе куандарен нӧлталтеш. Оралте тич юто: чыве, лудо, игышт-влак... Галина Зайниттиновна ӱмыр мучко туныктышо лийын, мер пашам шуктен, кызытат верысе Ветеран-влакын советыштым вуйлата. Клавдия Сергеевна Харитоновамат эртен ышна кай. Комбо-влакым пукшен ужатенат, вӱта гыч муным поген лектеш ыле. Шинчын мутланен колтышна, пеледыш пайремыш ӱжна. Пырля тарванен, Мазитова Галя кокай деке ошкылна. Галя кокай шуко ий медициныште тыршен, санитарка лийын. Кызыт сулен налме канышыште улеш. Кеҥежым гын, эр-эрден кынелын, вигак пакчашке вашка. Каныш кечылаште ӱдыржӧ, эргыже ешышт дене толыт - нунымат моторлык шкеж деке ӱжеш. Галя кокай шоган нӧшмым ямдылкала ыле. «Кавун пеш умен, пареҥге сай лекте, - ойла тудо. - Мыланна эше мо кӱлеш? Пенсийым пагытыштыже кондат, кевытыште чыла уло, экологически яндар продукт - шкенан». А Валентина Шакирован сурт кӧргыштыжӧ ачалыме паша кая: кӱварым вакшыт, кыдежым алмаштат. Озавате шкеже пакчаште кешырым луктеш ыле. Астра пеледышыжым кӱрлын, мыланна пӧлеклыш, мийымыланна пеш куаныш. Валентина Геннадьевна Калтаса район Васильевка ялеш шочын-кушкын. Кум икшывым ончен куштен, нуно шке ешышт дене илат. Снежана ӱдыржӧ Екатеринбургышто поликлиникыште медсестралан ышта. Сергей - кужу корныш коштшо водитель. Александр строитель улеш. Валентина Геннадьевнан кандаш уныкаже кушкеш. Вӱта тич - вольык, оралте мучко - комбо, лудо, чыве. Валентина Геннадьевна мутланыме коклаште ала-кузе тукымвожшым шарналтыш. Кочаже, Набий, пеҥгыде сурт дене илен, но подылаш йӧратен, карт дене модаш уста улмаш - Эльяныш шумеш модаш коштын. Тудын кок ватыже лийын. Икымше ватыже Куват лӱман эргым ыштен, а весыже, Янсуло, ныл йочам шочыктен - Кансыле, Аксыле, Сабет, Сергей. Аксыле, Валентинан аваже, 1925 ийыште шочын. Аважын ойлымыж гыч шарналта: «1932 ийыште коллективизаций тӱҥалын. Кочамын колхозыш пурымыжо шуын огыл, садлан раскулачитленыт: кок ушкалым, имньым, терым да моло мал ден ӱзгарым - кочкаш совлат, малаш мындерат кодын огытыл - чыла наҥгаеныт. Но ял гыч кочамын ешыжым нигушкат колтен огытыл. Шкеже колхозышто пасу ороллан шогалын. Авам 1941-45 ийлаште колхозышто фронтлан тыршен. 1948 ийыште ик ведра шыдаҥ верчын авамым тюрьмаш шынденыт. 1953 ий апрель тылзыште Сталинын амнистийжылан кӧра пӧртылын, тунам 28 ияш лийын. Вара вербовко почеш Молотовский областьысе Березники леспромхозыш чодырам сӱмыраш каен. Тушто украинец Геннадий Самословскийым вашлийын. 1960 ий 1 сентябрьыште мый шочынам. Октябрь тылзыште ик тылзаш йоча дене авам шкетын шочмо ялышкыже пӧртылын. Корно мучко «Аза дене кушко миен пурем? Сурт уке, Сабет шольо ешыж дене ила» манын шонкален, мыйым, ужар азам, эҥер воктене пыштен коден. Ик жап шортын-шортын ошкылмек, мӧҥгеш савырнен. А аза яндар южышто тамле омо дене мален. Изи падырашыжым оҥ пелен ӧндалын, Аксыле Сабет шольыж деке миен пурен. Тыге нуно телым илен лектыныт. Шошым, вачеш пырням нумалын, акаштлан кок окнан (иктыже урем могырыш, весыже оралтыш онченыт) изи пӧртым ыштен пуэныт. Аксыле колхозышто шала пашам ыштен: шудым соленыт, пареҥгым луктыныт, олымым чумыреныт, фермыш шупшыктеныт. Теве тыге мый шочынам, илышаш ӱмырем лийын улмаш», - кочын воштылалеш Валентина. Школ деч вара тудо кевытыште пашам ышташ тӱҥалын. Но илыш пӱрымашыже куштылго огыл корныла дене вӱден. 1982 ийыште Свердловск областьысе «Уралец» совхозыш пашам ышташ каен. Ончыл доярка, звено вуйлатыше лийын, вич тӱжем литр шӧрым лӱштен налше-влак коклашке логалын. Паша деч нигунамат лӱдын огыл. 1994 ийыште ешыж дене Йывангасолаш пӧртылын. «Заря» колхозышто дояркылан, презым ончышылан ыштен. «Презым кӱташ луктамат, чонемлан йӧсӧ годым чодырам шергылтарен мурен колтем ыле. Илышыштем чылажат лийын», - эртышым шарналта Валентина Геннадьевна. Валентина Геннадьевна - кугу капан, ушан-шотан, книгам, газетым лудаш йӧратыше ӱдырамаш. Сценыште спектакльым пеш келыштарен модеш, районыштат шуко гана шкенжын мастарлыкшым ончыктен. Пуалтын илыш икте веле, садлан пайдалын илыман. Кеч южгунам лиеш дыр неле, кузе-гынат чытен лекман. Да поро мутым ушыш налын, тендам саламлыме шуэш: тыланена кугу пиалым, тек ӱмырда кужу лиеш. Л. АЛЫНБЕКОВА, Йывангасола тӱвыра пӧртын вуйлатышыже. Краснокам район. Авторын фотожо-влак. Читайте нас в «Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г. Главный редактор - Губаев Игорь Иванович. При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна. Категория информационной продукции 12+ Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен. Мы в соцсетях: ВКонтакте - vk.com/cholman Telegram - https://t.me/cholmantv Я.Дзен - zen.yandex.ru ОК - ok.ru/cholmanrb TikTok - tiktok.com/@cholman.tv Телефон Телефон: 8(34783)7-07-97. Электрон почто [email protected] Адрес Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».

– Мыняр шкемым шарнем, эре пидаш йӧратенам. Очыни, икымше класс годсек кидпашалан шӱман улам. Ондак курчак-влаклан вургемым урген пидынам, варарак шканем, шӱжаремлан да авамлан ыштенам. Университетыште пырля тунемме ӱдыр-влаклан пидынам, – ойлыш Марина. М.Иванова (ӱдыр фамилийже Степанова) Морко посёлкышто шочын-кушкын. Кызыт ешыж дене Йошкар-Олаште ила. Школ деч вара конструктор-модельерлан Йошкар-Оласе технологический колледжыш тунемаш каяш шонен. Но МарГУ-ш Аграрно-технологический институтыш зоотехниклан пурен. Тунем лекмеке, кок ият пеле специальность почеш лабораторийыште пашам ыштен. Лабораторий петыралтмеке, кок ий утла кевытыште тыршен. 2015 ийыште Марина Морко район каче Арслан Ивановлан марлан лектын. Ончычсо шонымашыжым шукташ манын, конструктор-модельерлан заочно тунем лектын. Тунемме пагытыште Софья ӱдырышт шочын, идалык ончыч – Дима эргышт. Тидыже кидпашалан самырык авам эшеат чот кумылаҥден. М.Иванова эре пидеш, урга, тортым кӱэштеш, йӱштӧ фарфор дене ненчаш йӧрата. – Тортым ышташ Ирина шӱжарем кумылаҥден. Эргыжын шочмо кечыжлан ямдылаш темлен. Тортым кӱэшташ – пеш оҥай да шкешотан паша, сӧрастарыме ужашыже поснак ойыртемалтеш. Тыгай годым шкем мультфильмысе феяла шижам. Мый кондитер омыл, лияшат ом шоно, но ты паша чонемлан чот лишыл, – ойла ӱдыр. – Палем: тый сӱан тувырымат шкак ургаш шоненат? – Сӱан тувырлан модельым Йошкар-Оласе технологический колледжыште пырля тунемме ӱдыр дене пырля ямдыленна. Тудак тувырем урген. Мыйын тунам опытем шагал манын шоненам, сандене ты пашалан пижын омыл. Шукерте огыл шканем спортивный костюмым ургенам. Ургымо стажем куд ий. – Могай кидпашам утларак йӧратет? – Ойыркалымаш уке. Мутлан, авалан да йочалан икгай тувырым, оръеҥын йолташ ӱдыржӧ-влаклан икгай юбко-влакым, бокал-влакым, оксам погаш шондыкым сӧрастарем. Тыгак упшым, шарфым, кардиганым пидам. Эмлымвер гыч кондымо годым азам чикташ «конвертым», пинеткым, фоамиран дене резинкым, заколкым, пушкыдо модышым ыштылам. Икманаш, мом кид дене ышташ лиеш – чылажат чонемлан лишыл. – Соцсетьысе лаштыкыштет марий вургеман курчак-влакат улыт? – Софья ӱдыремлан йочасадыш ышташ кӱлын, сандене ямдыленам. Нине вургемым кок кече жапыште ургенам. Шукыжым кид дене ургаш логалын. Деталь-влак изи улыт, машинке дене ургаш йӧндымӧ лийын. – Кондитерлан тунемаш але шке ательем почаш шонымаш уке? – Шонымаш моткоч шуко, но кушто чылалан жапым муаш? Иктым палем: верыште шогымем огеш шу, илыш дене тӧр кайыман. Пӱрымаш чыла шке верышкыже шында. Маринан илышыштыжат тыгак. Ӱдыр, кӱшыл шинчымашым налаш манын, МарГУ-ш тунемаш пурен, но чон йодмо почеш садак ургызылан тунем лектын. Кызытат тудо чонлан келшыше да йӧратыме пашам шукта. Ӱшанена: илен-толын, М.Иванован шке ательежат, кондитерскийжат лийыт. Еш альбом гыч налме фото-влак. top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

Федот коча ден уныка монча гыч толын пурышт веле, нунын почешак ола гыч Сашокын аваж ден ачаже толын шуыч. Куанже мыняре-е-е… Теве чыланат мончаш пурен тольыч. – Самырык-шамыч, Монча Кува ден Монча Кугыза лӱмеш лӧкамбалан вӱдан коркам шындаш ышда мондо чай? – Федот коча ӱдыржӧ да веҥыж деч йодо. – Ачай, тидыжымак палена, уэш-пачаш ойлаш огеш кӱл, – Сашокын аваже йӱкшым кыдеж гыч пуыш. – Тыгай-тугайым тыланда эреак ушештарен шогыман. Пешак шке семында ыштылаш йӧратеда. А вет кеч-монат шкенжын ыштыме шот-радамже уло. – Ачай, тугакшат шот-радам дене ыштылаш тӧчена. – Мыйже вет сайым шонен туныктынем. Вес гана ме огына лий гын, кӧ вара тендам туныкташ тӱҥалеш? – коча эплын ойла. Зина кова шокшо монча деч вара йӱаш турнявӧчыжан да мӱян чайым ямдылен. – Мӱй дене пырля турнявӧчыж вӱдым подылза. Пешак пайдале. Нуно коктын кӧргыда гыч шокшо мончаште шылын кодшо тӱрлӧ кӱлеш-оккӱлжым поктен луктыт. Осалым веле огыл, тӱрлӧ черым, кӱлеш-кӱлдымаш шонымашымат еҥын кӧргыж гыч Йошкар Кечын вийже дене пырля кожен колтат. Изиэм годым ковам тыгайым шу-у-уко йӱктен, – Зина кован мутшо пытыдыме. – А тый эше ойло, кузе изиэт годым кок лӱман коштынат, – коча шинчажым пыч ыштен шырия. – Ковай, тыйын лӱмет кокыт лийын? – Сашоклан оҥайын чучеш. – Ик жап Зина огыл, а Ану лӱман коштым. Изиэм годым авам ден ковам мыйым ужален колтеныт, а у ешыште вес лӱмым пуэныт. – Кузе туге ужален колтеныт? – ӧрын Сашок. – Чаманенат огытыл? А кӧлан ужаленыт? – Чыган-влаклан докан, – коча тугак шырия. – Пошкудо ялысе Серапи лӱман ӱдырамашлан ужален колтеныт. Варажым тудым эре Серапи авай манам ыле. Такшым тыште нимогай осал шонымаш лийын огыл. Ешыштына эн изи, шымше, икшыве лийынам. Мый дечем ондак шочшо-шамыч изинекак икте почеш весе чылан колен пытеныт. Иктаж вич ияшрак лийынам докан. Кудымшо икшывым тойымо деч вара мыйым, пытартыш икшывым, йомдараш огыл манын, авам ден ковам «икшывым ужалымаш» йӱлам шуктеныт. Эшежым, кутырашат пеш вараш тӱҥалынам, марий еҥ манмыла, ныл ияш марте йылмыдыме лийынам. Садлан палемдыме кечын эн ондак толшо еҥлан мыйым пуэн колтеныт, пуйто ужаленыт лиеш. Пошкудо ял ӱдырамаш, эртен кайышыжла, мемнан капка ончылан каналташ чарналтен да леве вӱдым подылаш йодын. Тыге авам ден ковам леве вӱдым йӱктымӧ дене гына серлаген огытыл, шокшо мелнамат пукшеныт да мыйымат кучыктен колтеныт, – каласкала Зина кова. – Ковай, палыдыме еҥ деке каяш лӱдынат отыл? – шып колышт шинчыше Сашок йӱкшым лукто. Елена Юнусова. Умбакыже — 15 апрельыште лекше газетыште. Кевыт lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Шукерте огыл Интернетыште Михаил Веселовын мурымо «Ончал шинчашкем» мурыжым палыдыме ӱдыр мураш тӱҥалын. Вара тудын «Шӱшпык» мурыжо лектын. Тиде мурызо – Анастасия Питаева. – Настя, кунам мураш тӱҥалынат? – Пошкырт кундем Нуриман район Тошто Педий ялыште шочын-кушкынам. Изи годсек мураш йӧратем. Тидым мыланем авам ойлен. Авам бухгалтер образованиян, но кызыт вес вере пашам ышта. Ачам концертлаште мурен, ныжыл йӱкшӧ мыйынат чонем тарватен. Мый тудым шулен колыштынам. А кызыт палем: мый тудым шарнен мурем. Ачам кок ий ончыч илыш дене чеверласен. – Кушто тунемат? –Уфа олаште Мифтахетдин Акмулла лӱмеш Пошкырт кугыжаныш педагогике университетыште «Музыкальное образование» направлений дене тунемам. – Тый ондакат муренам манын каласышыч, но шукынжо мурыметым пален огытыл. Кузе тиде лийын? – Чын. Ондак мый конкурс ден мероприятийлаште веле муренам. Тений январьыште Михаил Веселовын «Ончал шинчашкем» мурыжлан, каверым видеошко войзен, Интернетыш луктынам. Тиде мурылан ремейкым лукташ йодмаш шуко пурен. Тунам нелылыкым шижым. Кузе да кӧ тидым ышта манын, шонаш тӱҥалынам. Тунам мыланем Павел Степанов полшен. Тудо Озаҥ оласе А.Н.Туполев лӱмеш национальный исследовательский технический университетыште магистратурышто тунемеш. Паша Волжский район Карай ял гыч. Тудын йӱкшӧ сылне, гитаре дене шокта. Музыкальный образованийже уке гынат, аранжировко-влакым возымыжо мыланем келша. – Шке мурет уло мо? Концертлаште але дискотекылаште мураш йодыт? – Кызытсе жаплан кок мурем уло: «Шӱшпык» да «Шошо». Умбакыжат муро-влак возалтыт манын ӱшанем. Ойлышым: тӱрлӧ мероприятийыште мураш йодыт. Пытартыш жапыште дискотекылашке ӱжыт. – Марий мурызо-влак кокла гыч кӧн мурымыжо келша? – Станислав Шакировын мурымыжым йӧратем. Пытартыш жапыште у мурызо-влакым чӱчкыдын колаш логалеш, но Настян йӱкшӧ поснак ойыртемалтше. Ӱшанена, ме тудын лӱмжым эше кугу сцене гыч колына. lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Кеч-могай мужырлан пырля пашам ворандараш куштылгырак. Теве Пошкырт кундем Балтач район Мишкан ялыште Захаровмыт нерген мужыр оҥгыр улыт манаш шотлан толеш. Нунын ешыште куд икшыве шочын. Кызыт кугурак ийготан йоча-влак шке илыш корныштым ойырен налыныт, иктаж вере профессийым налыт але пашам ыштат. Снимкыште: аваже шола велне. Ачашт ден авашт нуным пашам йӧратен кушкаш, чолга да поро лияш туныктеныт. Алия Салимяновна ятыр ий тӱҥалтыш класслам туныктымо деч вара кодшо ийын сулен налме канышыш лектын. Но кожмак койышыжо суртсомылка дене гына шогылташ огеш пу. Тений март гыч ты ӱдырамаш Мишкан тӱвыра пӧртым вуйлата. Данил Михайлович профессийже дене шофёр-тракторист, тидлан СПТУ-што тунемын да верысе озанлыкыште трактористлан пашам ыштен. Пограничник. Воин семын Шочмо эл ончылно порысшым Афганистаныште шуктен. 1987 ий годсек пӧрт воктенысе мӱкш отарыште тырша. Такшым мӱкшым ты тукымышто Сакар коча ончаш тӱҥалын. Тылеч посна суртоза шуко вольыкым ашна. Вате-марий Захаровмыт тӱвыра пӧртысӧ «Ар Мишкан» ансамбльышке коштыт, тӱрлӧ верлашке концерт дене миеныт. (Снимкыште — «Ар Мишкан» ансамбль). Кугурак эрге Захаровмытын Дмитрий эргыштым Йошкар-Олаште илыше мер пашаеҥ-влак шукертсек палат. Тудо Екатеринбургышто ила да тусо марий-влак дене пырля тӱрлӧ мероприятийлаште участвоватла. Дмитрий Екатеринбург олам тӱзатыме шотышто пӧлкаште специалистлан пашам ышта гынат, шӱм-чонжо дене марий тӱвыралан кумылан, ятыр ий «Яндар памаш» ансамбльыш коштеш. Тылеч посна тудо марий калыкын юмынйӱлаж шотыштат шке шонымашыжым Марий калык погыныштат луктын каласен ыле. Кугурак ӱдыр Ешыште эн кугурак шочшо – Лидия. Тудо кодшо ийын кеҥежым Марий самырык тукым слётышто лийын. «Тылеч ончыч Дима шольым, Анастасия, Мария шӱжарем-влак слётышто участвоватленыт да тушеч моткоч кумыл нӧлтшӧ пӧртылыныт. Сандене мыят моло марий ӱдыр-рвезе-влак дене пырля лияш шонен иленам. Пытартыш жапыште марий тӱвыра, йӱла да историй нерген шукырак пален налаш тыршем. Тыгак ожнысо марий тувырым чияш утларак келшаш тӱҥалын, сандене туддене ятыр фотографийым ыштенам», – каласкалыш Лидия. Пошкырт кундемыште ош тувырыш гладь дене пеледышым тӱрлен чийымаш модышко пурен. Л.Захароват ял пайрем вашеш кум тыгай тувырым урген-тӱрлен. А вара слётышто ожнысо марий тӱр дене палыме лийын, ынде тыгай тӱрым куэмыш пышташ тунемнеже. Лидия Мишкан школышто 9-ше класс деч вара Уфашке технологий ден диззайн колледжыш ургызылан тунемаш каен. Вара коважын темлымыж почеш кӱшыл шинчымашым налаш Екатеринбургысо ик вузым ойырен налын. 2016 ийыште гуманитарный университетым «Управление персоналом» специальность дене тунем пытарен. Марий ӱдыр Екатеринбург олаштак ила да итальян вургемым ужалымаште старший продавецлан пашам ышта. Но 30 март гыч 19 май марте тудлан самоизоляцийыште лияш пернен. Сандене шочмо Мишкан ялышкыже кудалын. Ача-аважлан сурт пашам шукташ полша. Тылеч посна ты жапыште Лидия курчаклан марий тувырым урген, шӱшерым шке ыштен. Туныктышо корныш Анастасия Пӱрӧ педагогический университетым тунем пытарен. Мишкан район У Накаряк школышто англичан ден француз йылмылам туныктыш. Кызыт Захар эргыж дене мӧҥгыштӧ шогылтеш. Жапше лийме годым сӧрастарыме настам марий орнамент дене келыштара. Ты чолга ӱдыр тунеммыж годым Work&Travel программе дене Америкыш миен коштын. Тушто йылмым палыме шот дене ныл тылзе лийын. Тидыже тудлан чот полшен, англичанла сайын кутыра. Ик кеҥежым Настя ден Лидия Турцийыш канаш миен коштыныт. Тушто да моло вереат англичанла сайын кутырен моштымыжым пеҥгыдемден. Мария туныктышо корным ойырен налын. Тудо Екатеринбургысо торгово-экономический техникумым тунем пытарен да туштак пашам ышта, «Технология общественного питания», «Микробиология» предмет-влакым туныкта. Тыгак кызыт шке специальностшо дене Уральский государственный экономический университетыште заочно шинчымашым пога. Дарья тыгак педагог лияш шона. Тений тудо Мишкан район Чорай гимназийым тений тунем пытара. А эн изирак Кирилл вашке 8-ше классышке вонча. Каласыман: Кирилл – ача-аван эҥертышыже да ӱшанже. Тудо мӱкшым ончаш кумылаҥын, моло пашаланат кугун полша. Захаровмыт ешым районышто сайын палат. Нуно ешге тӱрлӧ мероприятийыште чолган участвоватлат. Пётр Абдулов, Пошкырт кундем Балтач районысо марий-влакын «Эрвел марий» национально-автономный рӱдерым вуйлатыше: – Алия Салимяновна ден Данил Михайлович Захаровмыт коктынат мер организацийнан правленийжын членже улыт, мер пашашке кумылын ушнат. Алия Салимяновнан вуйлатыме «Ар Мишкан» ансамбль – районысо да республикысе мепоприятий-влакын дипломантше. Кажне ийын Балтач районышто Сылнымут пайремым эртарена. Захаровмыт тыште эре мастарлыкыштым ончыктеныт. Тылеч посна ты еш шуко мероприятийым эртараш спонсор лийын. Пашаче, келшен илыше еш нерген шуко поро шомакым гына ойлаш лиеш. Мишкан ялын лӱмгечыжым пеш ямлын эртарышт. Ты пайрем вашеш Захаровмытлан кӧра ялын гимнже шочын. Эльвира Терентьева. lenta photo У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

Военный вургемым чийыше, гармоньым шоктен, мурла мурышо рвезым ятыр гана Интернетыште ужынам. Тунам йодыш лектын: кушеч тиде рвезе, кӧ тыгай? Алексей Пуртов Советский район Кужмарий селаште шочын-кушкын. Тысе школышто кандаш классым тунем лекмеке, Ургаш посёлкысо лицей-интернатыш физико-математический направлений дене кадет классыш тунемаш пурен. «Кушмо семын кӧ лийме йодыш тургыжландарен. Эллан да калыклан полшымо дене кылдалтше профессийым ойырен налаш шоненам», – каласыш Алексей. Школышто рвезе математикым, физикым, обществознанийым, технологийым да физкультурым йӧратен. Нине предмет-влак дене тӱрлӧ олимпиадылаште да конкурслаште шке ушакылжым терген. Спорт денат заниматлен, полиатлон дене спорт мастерыш кандидат лийын. Школым шӧртньӧ медаль дене тунем пытарымеке, Санкт-Петербург оласе ик военный училищыш «Артиллерия ВДВ» специальность дене тунемаш пурен. Кызыт нылымше курсышто шинчымашым пога. «Тушманын тылышкыже логалаш да тудын вийжым артиллерийский орудий-влак полшымо дене пытараш – тӱҥ пашана. Тидлан мемнам офицер ден преподаватель-влак туныктат. Тунемаш неле огыл, но дисциплиным шуктен шогыман, режимынат шке ойыртемже уло. Тидлан тунем шуаш жап кӱлын. Нелат, йокрокат южгунам лиеда, но кажне гана шочмо элем, калыкем, ешем, родем, пошкудем, поро йолташем-влак нерген шонымаш тиде кумылым сеҥаш полша», – ойлыш А.Пуртов. 2017 ий годсек – Санкт-Петербург оласе да Ленинград областьысе марий-влакын «Ший корно» ушемыштын еҥже. Тыгак тудо «Югорно» ансамбльыш коштеш. «Тора кундемыште илымем годым шочмо кундем дене лишыл лияш марий тӱвырана полша. Ты ушемыш мыйым шке кундем ӱдыр Надежда Рыбакова (Демьянова) ушнаш таратен», – каласыш Алексей. Ольош «Югорно» ансамбльыште мура да тыгак гармонь дене устан шокта. Интернетысе соцсетьлаште тудым видеошто чӱчкыдын ужаш лиеш. Ачажын гармонь да баян дене шоктымыжым ончен, рвезат кумылаҥын. Службо деч вара яра жапыште ты семӱзгарлан жапым ойырен. Рушарня еда гармонь дене шоктен, эркын тунем шуын. Кызыт йолташыже-влак дене погынымо годым Алёша сылне марий сем почеш ӱдыр-рвезе-влакым куштыкта. «Иктаж гана кокымшо гармоньчо семын сӱаныште шокташ шонымашем уло», – палдарыш тудо. Тунем лекмекыже, Алексей Пуртов юж-десант частьысе артиллерийский подразделенийын командирже лийшаш. «Умбакыже командир «тошкалтыш» дене кӱзаш шонем. Российын кеч-могай кундемышкыже колтен кертыт: Подмосковье гыч тӱҥалын Дальний Восток марте. Икманаш, кушко Родина ӱжеш – тушко», – палдарыш ончыкылык командир. Рвезын альбомжо гыч налме фото. top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Моркышто, районысо тӱвыра да каныш рӱдерыште, регион-влак кокласе Колумб лудмаш пайрем тений 38-ше гана эртыш Колумб – тиде уым почшо. Тыгай фамилиян испан теҥызче (мореплаватель) европеец-влаклан у континентым почмыж дене уло тӱнялан чапланен гын, марий семмастар – калыкнан поэзийжым тӱнямбал кӱкшытыш нӧлталмыж дене. Тидым акленак, марий рӱдолаште тунемше студент-влак Колумб лудмашым эртараш тӱҥалыныт. А «У вий» ушем самырык чолга еҥ Александр Абдуловын вуйлатымыж почеш тудым республик, вара регионал кӱкшытыш нӧлталын. Сандене тенийысе пайремым почмо годымат Морко район муниципал образованийым вуйлатыше Светлана Иванова ден район администрацийын тӱвыра, спорт да туризм пӧлкажым вуйлатыше Юлия Яковлеван саламлыме мутышт деч вара эн ончыч Александр Абдуловлан, «Марий Эл» рӱдӧ марий газетын директоржылан, мут пуалте. – Кажне айдеме Колумбым аклымашке шке семынже толеш. Мылам, Пошкырт кундем гыч Марий пединститутыш шинчымашым погаш толшо студентлан, туштак заочно тунемше землякемын тудын нерген аклен ойлымыжо кумылем тарватыш. Мокшинче нерген почеламутшо пеш оҥай, мане. Мый, лӱмын книгагудыш каен, ты почеламутым кычал муым да чынжымак ӧрым. Тушто мокшинчын ояр йӱдым тылзым вичкыж ий вошт йӧратен ончымыжо, санденак уло вий дене тудым шалатымыже, но садыгак пиалдыме кодмыж нерген ойлалтеш. «Мокшинчын ойгыжо» маналтеш тудо, – каласыш Александр Абдулов да лудын пуыш, вара ешарыш: – Колумб лудмашым эн ончыч олаште 1989 ийыште эртарышна гын, вара, поэтым акленак, Морко районышто вийым поген кушмо Пумыр ялжым тидлан келшыше семын ойырышна. 1991 ийыште ты сомылым Морко район администрацийын тӱвыра пӧлкажын шке кумылын ӱмбакыже налмым ме кумылын вашлийна да кертмына семын полшаш тӱҥална. Мом мый тидын дене ойлынем: Колумбын поэзий пайремжым ончыкыжо угыч Пумыр ялыш, пӱртӱс лоҥгашке, пӧртылтена гын, ме тудлан кугурак пагалымашым гына ончыктена. Мый шкежат тиде шонымашымак сцене гыч пеҥгыдемдышым. Мутат уке, игечат кокланже тидлан чаракым ыштен кертеш. Но тыгайже тынар ий жапыште пеш шуэн лийын. Поэтын «Мый шкенан марий каваште муро турийла чучам» манмыжак пӱртӱс лоҥгашке лекташ ӱжеш. Кок ий тидлан уло тӱням авалтыше шучко чер чаракым ыштыш – лудмашым онлайн йӧн дене эртараш логале. Очыни, тидат мемнам изишак торыш, но садыгак ыш йӱкшыктаре. Колумб лудмаш поэзийым йӧратымынам тугак кӱкшӧ тергымаш лийын кодо. Тудын возымыжым тыглай лудаш ок лий. Да возымыжат тудын тыглай огыл. Валентин Колумбын поэзийышкыже шыҥаш, тудым умылен да шижын мошташ, чон вошт колтен почын ончыкташ кӱлеш. – Молан ме тышке погыненна? – вигак йодышым шындыш Российын сулло художникше Иван Ямбердов да шкежак вашештыш: – Шочмо йылме дене яндарын кутыраш тунемаш да тидын дене шканна тугаяк яндар вийым налаш… Вӱд шинча маныт. Тушечын вӱдым мыняр йӱат, а тудо тугак лектын шога. Колумб лудмашат тыгаяк куатан. Тудо мемнам лудаш веле огыл, колышташат туныкта. Лудаш гын – йӱлаш таратен, колышташ гын – чоным ылыжтен. Тиде тӱняште йӱлаш кӱлеш, а эҥаш огыл. Тунам вийнат шолын лектеш… Мый художник улам, сӱретым шочыктем. Но марий йылме деч посна марий сӱретат, марий семат огыт шоч. Лудса да лушкак логалтыза! Тыгай тыланымаш деч вара начарын лудаш лиеш мо? Уке, да адакше тышке чумыр республик гыч веле огыл, ӧрдыж гычат эн сайын лудшо икшыве-влак погыненыт. Нуным тидлан йӱлышӧ чонан туныктышышт але верысе тӱвыра тӧнежын тыгаяк кумылан пашаеҥже-влак ямдыленыт. Сандене сеҥыше-влак пелен полышкалышыштын лӱмыштымат ончыктыде ок лий. Эн изи-влак (7 ияш марте) тиде ганат ӧрыктарышт. Нуно кокланже маҥганракат, йылме мучаш денат кутырен кертыт, но тыгодымак чылт марла ойлат. Тидыжак куандара. А оласын шочмо йылме дене чаткан, мутым шынден лудмыжым колат гын, тудын дене В.Колумбын «Помыжалтмаш» почеламутысыжо семын «йолварняш шогалын, кечым шупшалмет» шуэш. Таклан огыл Йошкар-Оласе 80-ше номеран «Ӱжара» йочасад гыч Анастасия Поликарпова (воспитательже – Н.Годунова) жюрин кумылжым нале. А весе поэтнан «Рисунки Маши» почеламутшым рушла чаткан лудмыж дене пырля сценыштак сӱретлашат шотым муо – эше кидшым веле шаралтен колта. Тудланат, Морко посёлкысо 7-ше номеран йочасад гыч Эвелина Ифонькиналан (воспитательже – Р.Иванова) кӱкшо балым шындышна. Изиш кугурак-влак (8 гыч 10 ияш марте) коклаштат ӧрыктарыше-влак ыльыч. Шагал огыл йоча В.Колумбын «Шояк Павыл» почеламутшым лудо, но тудо эн ойыртемалтшын келыштарыш. Тиде адакат Йошкар-Оласе 10-шо номеран школ гыч Иван Ефремов (туныктышыжо – Е.Зыкова) марла яндарын кутырымыж дене савырыш. Тидыже мо нерген ойла? Воспитатель ден туныктышо-влакын тыршымыштлан кӧра веле огыл, ача-аваштын марий чонан улмыштат йочалан ола условийыште марий кодаш полша. Ты лудмашке Морко районышто шочын-кушшо моло поэтын почеламутшо денат лекташ йӧн пуалтын – тыгай номинаций лийын. Районысо Эҥерсола школ гыч Мария Николаева (туныктышыжо – Н.Анисимова) землякше В.Осипов-Ярчан «Ит вурсо, профессор» почеламутшым поэтлак ӱшанлын – ончыч лыжган, вара виянрак-виянрак да угыч лыжган – лудын пуыш да чонышкак логалтыш. Кокларак ийготан-влак (11 гыч 14 ияш марте) коклаште лудмаш эн виян ыле. Морко районысо Коркатово лицей гыч Татьяна Суворова (туныктышыжо – Н.Аркадьева) йӧратыме поэтнан «Пожар» почеламутшым марла, Морко посёлкысо 2-шо номеран школ гыч Екатерина Александрова (туныктышыжо – Н.Петрова) «Ветка ивы» почеламутым рушла пеш чаткан, йӱк дене модын, уло чон дене йоҥгалтарышт. Конкурсышто шке возымо почеламутланат ончычсек кугу тӱткыш ойыралтеш. Тиде гана ты район гычак Эҥерсола школын тунемшыже Ксения Бутенина (туныктышыжо – Н.Анисимова) «Весела кеҥеж» стихше дене чынжымак куандарыш да ончыкылан ӱшан улмым шижтарыш. Кугурак ийготан-влак (15 гыч 18 ияш марте) коклаште Советский район Ӱшнур школын тунемшыже-влак (туныктышышт – З.Волкова) ойыртемалтыч. В.Колумбын «Матерям» почеламутшым шукынжо вургыжшо чон дене йоҥгалтарат гын, Надежда Баранова ласкан, тыглайын, но тунамак чаткан лудмыж денак кумылым вӱчкалтыш. А Виктория Кельдыбай Морко гыч поэтесса Т.Пчёлкинан «Агытан орола» стихшым сӧралын лудмыж дене жюрилан (а тудын радамыште автор шкежат лийын) пеш келшыш. Ты тӱшкаштак Морко 1-ше номеран школ гыч Леонид Андреев (туныктышыжо – С.Никитина) шке возымо почеламутшо дене ынде мынярымше гана куандарыш. Эше Шӱргыял школышто тунемме изи класс гычак тудо туныктышыжо Е.Григорьева дене мыняр ий почела Колумб лудмашке кошто да кажне гана ойыртемалтеш ыле. Тиде гана пайремым почмаште, а вара конкурсышто лудмеке, вигак тунемме верышкыже школ дене чеверласыме пайремыш ошкыльо. Ме ӱшанена: почеламутым возымым умбакыжат ок чарне, Колумб лудмаш денат кылже ок кӱрл. А эн кугу ийготан-влак (19 ияш гыч умбакыже) коклаште Морко район гыч туныктышо-влак кумылым утларак савырышт. Коркатово лицей гыч Нина Аркадьева В.Колумбын «Ачамын тӱсшӧ» почеламутшым чон дене(!) да чоныш логалтен(!) лудо. Вот тиде мастарлык, шоналтышна семынна. Шӱргыял школ гыч Елена Григорьева (кеч тудо Кораксола тӱвыра пӧрт гоч ты конкурсыш ушныш) Морко кундем гыч автор Е.Семёнован «Эрге» почеламутшо дене тугак вургыжаш таратыш, вет тушто Чечнясе кредалмашеш вуйым пыштыше эрге нерген ойлалтын. Шке возымо почеламут дене ты тӱшкаште вес районла гыч толшо-влак ойыртемалтыч: Медведево район Пиясир тӱвыра рӱдер деч Алексей Суворов («Пиясир ялем, пӱрымашем») икымше, тушечак Любовь Степанова («Калтаса поланвондо») кокымшо, У Торъял тӱвыра да каныш рӱдер деч Евгений Небогатиков («Шочеш у еш») кумшо лийыч. Поэзий пайрем муро деч посна лийын кертеш мо?! Товатат уке. Изирак-влак коклаште У Торъял тӱвыра да каныш рӱдер деч Ольга Соколова (вуйлатышыже – Л.Смирнова), Советский район Ӱшнур школ гыч акак-шӱжарак Лоскутовмыт трио (вуйлатышышт – С.Петухова) йоча кумылышт да лывыргылыкышт дене ончышым авалтышт. А кугу-влак тӱшкаште Морко район Осыпсола тӱвыра пӧртын «Кумыл» ансамбльже да Кокласола тӱвыра пӧрт гыч мурызо Валерий Петров чоным шулдыраҥдышт. Тыгай кумылло сылнымут-сылнысем таҥасымашке ола ден районла гыч толшо 70 утла участникым колышт-ончен-аклен шукташ куштылго огыл ыле. Но журналист, поэт, писатель-влакым ушен шогышо жюри тидын годым чылажымат шотыш налаш тыршыш. Ойыртемалтше ден сеҥыше-влаклан диплом ден пӧлекым кучыктымо. Тыгак жюри йыжыҥъеҥ-влак деч посна палемдымашат лие. «Марий Эл» газет лӱм дене ме почеламутым шке гыч возышо да лудшо кокла гыч эн ойыртемалтше Ксения Бутениналан, Леонид Андреевлан да Алексей Суворовлан книга-влак пӧлекым пуышна. Лудмаш эртыме жапыштак тӱвыра да каныш рӱдер ончылно, уремыште, «Книгагудо» площадке пашам ыштен. Тушто тыглай толшо-влакат Валентин Колумбын книгажым йӱкын лудмашке, тудын книгалаж пелен шке портретым селфи йӧн дене ыштен таҥасымашке ушнен кертыныт. Кок ий почела тыгай пайремым онлайн йӧн дене гына эртарыме деч вара тидыже у шӱлышым ыштымылак чучо. Эх, эше пӱртӱс лоҥгашке, йӧратыме поэтнан вийым поген кушмо Пумыр ялышкыже да тудлан лишыл олык лапыш, лекташ ыле! Вет Колумб лудмаш Моркышто эн ончыч да варат лачак тушто эртен. Пумыр ялыште Валентин Колумбын шочмыжлан 80 ий темме лӱмгечыжлан 2015 ий июнь мучаште кугу лудмаш пайрем лие, бронзо гыч ыштыме бюстшым почмо. Мутат уке, тудо шке гыч шочын огыл. Тидлан тӱҥалтышым ты ял гычак вате-марий Вячеслав Валентинович ден Зинаида Николаевна Александровмыт ыштышт. Бюстлан оксамат нунак погаш пижыч, вара республикнан Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерствыже тидлан кӱлшӧ шийвундын кугурак ужашыжым ойырыш. Тыге постамент ӱмбалан бюст шочын шогале. Вич ий гыч йӧратыме поэтнан 85 ияш лӱмгечыжат туштак лийшаш ыле, но осал чер шарлыме кок ийлан чаракым ыштыш. Сандене кеч тенийже Колумб лудмаш тушто эрта манын вучымо, шонымо. Но эше ырен шуктымо огыл, коеш. Корно начар манын амалым ыштена гын, тугеже, иктаж-могай кугыжаныш программыш пурен, тудым ыштыкташ кӱлеш. Тыге вес лӱмгече мартеат шукак ок код. А вате-марий Александровмыт яра вучен огыт шинче. Олаште улмышт годым Вячеслав Валентиновичын Пумырышто илыше шӱжарже Нина Валентиновна ден пелашыже Валерий Николаевич Петуховмыт бюст шогалтыме верым эскерат да шотыш кондат гын, ялыш пӧртылмекышт, шкештат тӱзатыме пашаш ушнат. Валентин Колумбын шочмо кечыжлан, лӱмын пеледышым налын конден, бюстшо ончыко пыштат. Тенийсе лудмаш деч ончычат, тушко миен, пеледышым пыштеныт, вара тышке толыныт. Тыгай йӱлышӧ чонан-влакын тыршымышт дене ала ончыкыжо Пумырышто Валентин Колумбын тоштержымат почыт. Тидым тудо шке поэзийже дене шукертак сулен. Юрий ИСАКОВ Снимкылаште: И.Ямбердов, А.Абдулов, Ю.Исаков; И.Ефремов; Э.Ифонькина; Т.Суворова; икымше верым налше-влак; Н.Аркадьева да жюри йыжыҥъеҥ-влак Е.Юнусова, Т.Пчёлкина (Ю.Исаков деч посна); В.Петров, Е.Григорьева, А.Суворов; вате-марий Александровмыт. Е.Иванова ден авторын фотошт Лудаш темлена: УВЕР ЙОГЫН «Кугу Какшаныш» — уло Юл кундем гыч Тиде ий Российыште Йоча туризмын идалыкше семын увертаралтын. Кодшо кугарнян «Кугу Какшан» кугыжаныш заповедникын пашаеҥже-влак Коминысе визит-рӱдерыштышт республикысе туныктышо-шамычлан лудаш… ОБРАЗОВАНИЙ УВЕР ЙОГЫН Нуно шинчымаш тӱняшке корным почыт Теҥгече Марий Элысе Конгресс-влак полатыште туныктышо-шамычым профессионал пайремышт дене саламленыт. Эн ончыч мутым республикым вуйлатыше А.Евстифеев налын. Тудо кундемыштына лудаш… УВЕР ЙОГЫН Иквереш шукырак ышташ лиеш 15 августышто Марий Элын профобъединенийжын заседаний залыштыже Марий Эл Кугыжаныш Погынын верыш лектын эртарыме 81-ше заседанийже лийын. Погынышо-влак эн лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Марий Эл – чодыралан поян кундем. Ужар поянлыкна 1276, 9 тӱжем гектар кумдыкым авалта. Тудым переген, тул деч арален шогымаште тӱҥ верым еҥ-влак налыт. Тыгодым нунын титакыштлан кӧра пеш шуко эҥгек лиеда – чодыра йӱла. Чодыра пожар деч аралыме сомылым Марий Эл Республиксе пӱртӱс ресурс, экологий да йырым-йырысе средам аралыме министерствын структурышкыжо пурышо «Авиалесоохрана» автономный учреждений шукта. Ты тӧнежын начальникше да лётчик-наблюдательлан пашам ыштыше Пётр Николаевич Долгов дене мутланышна. Пётр Долгов Ульяновск областьыште шочын. Марий политехнический институтым тунем лекме деч вара распределений почеш Пермь олашке каен. Западно-Уральский авиабазыште лётчик-наблюдательлан тунем лектын. Тудо 32 ий тиде пашам ышта. «Российысе гражданский авиацийлан — 95 ий» знак дене палемдалтын. Тӱҥ профессиональный пайремлан Чодыра пашаеҥ-влакын кечыштым шотла. – Пётр Николаевич, чодыра пожар лийме лӱдыкшым кораҥдаш манын, мом ыштеда, тӱҥ сомылда могай? – Тӱҥ цельна — чодырам пожар деч арален кодаш. Тул кеч-могай кумдыкым авалта гынат, ме тудым йӧрташ ямде лийшаш улына. Кушто, могай районышто, лесничествыште пожар кайымым пален налмек, уло куатым кучылтын, оперативно пашам ышташ тӱҥалына. – Тул ылыжмым кузе пален налыда, кӧ увертара? – Тачысе саманыште тидым ышташ куштылго. Эн ондак Россий мучко шуко шӧрынан космический мониторинг эскера, шеклана да увертара. Мемнан пашаштына аваицийлан эҥертен, пожар кушто тӱҥалмым вашкерак пален налаш йӧнан. Кажне кечын кавашке нӧлталтын, кажне кечын чодыра участке-влакым эскерен, кум шагат наре чоҥештен савырнена, а пожар годым жап утларакат кая. Тыгак чодыралаште вышке-влак шогат, нуно чын координатым ончыктат. Видеонаблюдатель-влакым вераҥдыме, мландывалне патрулироватлена. Икманаш, оборудований да технике полшымо дене пален налына гынат, кугу полышым еҥ-влак пуат. Тул авалтымым ужмек, суткасе кеч-могай жапыште 88001009400 единый номер дене яра йыҥгыртыман. Тыгак регионысо диспетчер службыш 8 (836) 56-65-35 номеран телефон дене йыҥгырташ лиеш. Поснак ялыште, чодыра воктене але чодыра лоҥгаште илыше-влаклан, икманаш, чылалан палыман: тул модыш огыл, айда-лийже койышлан кӧра тугай кугу азап лийын кертеш, тыгодым айдемын илышыжлан, тазалыкшылан кугу эҥгек ышталтеш. – Пожарым чактараш шуко технике, еҥ-влак кӱлыт. Тендан пашаштыда чыла тидыже сита? – Республике мучко чумыр техникым шеледыме. Мутлан, Юрино гыч Морко марте кажне лесничествыште кӱлеш технике уло. Тыгак тений «Чодырам аралымаш» кугыжаныш нацпроект почеш 29 миллион теҥге окса ойыралтын. Тиддене чодыра пожарым йӧрташ кандаш единице лесопатрульный комплексым, ныл специализироватлыме тракторым, пожар ваштареш кучедалме корно полосам ышташ комбинированный вич плугым налме. Спецтехнике пашаштына кугу шӱкалтышым ышта. Чылаже 120 пашаеҥна уло, кеҥежым ешартыш вийым кучылтына вет тунам пожар лӱдыкшӧ эре кугу, да пеш тӱткӧ лийман. – Самырык еҥ-влак пашашке толыт мо, нуно кӱлыт? – Кадрым уэмдыме шотышто нелылык уло, кызыт самырык-влак кугу пашадаран паша верым кычалыт але неле пашашке кумылын огыт тол. Но ӱшандарен кертам: ме моткоч кӱлешан, чолгалыкым ончыктымо. Тыгодымак лӱдыкшӧ дене кылдалтше пашам шуктена. Мыланна тракторист, пожарный машинам виктарыше водитель-влак кӱлыт. Тыгай-влак лектыт гын, шкенан радамыш ӱжына. Ондак парашютист-влакым ямдыленна, кызыт тиде паша огеш шукталт. Каваште кече еда чодыран верлаште эскерен чоҥештылше вертолет, самолет-влакым ужыда гын, палыза: тиде «Авиалесоохрана» службо пожар лӱдыкшым терга. Рейсышке лекме деч ончыч да пӧртылмеке, лётчик-наблюдатель-влак медосмотрым эртат. – Чодыра пожар ваштареш кучедалме шотышто пашаеҥ-влак коклаште таҥасымашым эртареда? – Кажне ийын тургым тӱҥалме годым тактико-специальный ученийым эртарена. Тений тыгай таҥасымаш 26 апрельыште Медведево районысо Чернушка ошма карьер воктенысе кумдыкышто лийын. Операцийым Марий Эл Республикысе пӱртӱс ресурс, экологий да йырым йырысе средам аралыме министерстве, «Авиалесоохрана» учреждений эртареныт. Пожарым йӧрташ Марий Элысе МЧС-ын пожарныйже-влак полшеныт. – Пожарлан тӱҥалаш амалым эн ончычак айдеме ышта. Тудо турист семын чодыраш лектеш, почешыже куштырам эрыктен огеш кодо, яндам кышка, тулотым ок йӧртӧ але тамакым шупшеш да йӧртыде шуа… – Чылажымат айдеме ышта, но ик эн кугу азап шошым, кукшо шудым йӱлалтыме годым лиеш. Тул чодырашке писын кусна, пушеҥге-влак йӱлаш тӱҥалыт. Мемнан мутланымашкына Марий Эл Республикысе пӱртӱс ресурс, экологий да йырым-йырысе средам аралыме министерствын чодырам аралыме да оролымо пӧлкажын начальникше Евгений Сергеевич Серов ушныш. Тудо тыге каласыш: «Тений 22 пожар айдемын титакшылан да 12 пожар волгенчылан кӧра лийын, 44 гектар чодыра йӱлен». – Евгений Сергеевич, чодыраште йӧрлшӧ пушеҥгым пулан погаш лиеш мо? – 2018 ий гыч «Чодыра кодексыш» «валежник» чодыра ресурсын пушеҥгыжлан ок шотлалт манме ешартышым пуртымо деч вара, еҥ-влак, документым погыде, шканышт пуым ямдылен кертыт. Но тыгодым пушеҥгын лышташыже, имыже йоген пытышаш, пушеҥге шӱм тӧргалтше, кошкышо лийшаш. Свежа пушеҥгым тӱкаш ок лий, мландыште иктаж кок-кум ий кийышаш. Пум ямдылыме годым кушшо самырык да моло пушеҥгылан эҥгекым ыштыман огыл. Пожар лийын кертме лӱдыкшылан кӧра чодыраш пураш чарыме годым, тыгак заповедникыш, санитарный зоныш пуышо посна кумдыкышто саскам, поҥгым погаш ок лий. Чодырам аралыме, куштымо, эрыктыме, правилым шуктен шогымо шотышто да моло кӱлешан пашам, Марий Эл Республикысе ты министерствын кажне пӧлкаже, подразделенийже шукта. Изи тулым изинек йӧртыман манме ой туштен каласыме мут огыл. Шоналтыза, могай кугу туткар лие 2010 ийыште: ала-кӧн титакшылан кӧра мыняр кумдык чодыра йӱлыш. Кажне ийын я ик вере, я вес вере тул ылыжеш. Айста изиш шот дене шкенам кучена, чодыра огыл, чонна тудым арален шогымо верч йӱлышаш. lenta У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: 2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ «Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза! Газетын индексше: П8403. Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш. Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер.

Пошкырт кундем Балтач район Мата ялыште кодшо ий октябрьыште Кугу Отечественный сарыште лийше воин-влак лӱмеш памятникым почмо. Ты шотышто пашам амалкалче Данис Гильманшин ворандарен, шке оксажым ойырен. Памятниклан сӱретым художник, Салават Юлаев лӱмеш преийын лауреатше Г.Калитов ямдылен. Скульптор И.Файзуллин тудым велен. Данис ден Рита Гильманшинмыт мӱкшым ончат, кугу садышт уло. Кодшо ийын Д.Гильманшиным тыште илыше еҥ-влак Мата ял шотан поселенийын депутатшылан сайленыт. blog lenta top У номерын электрон версийже У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420 Архив Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 Июнь 2022 ПРОЕКТ ПАША САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ Найти: Пагалыме лудшына-влак! 2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын «Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман.

23 мартыште «Марий ушем» еҥын да Марий Юмынйӱла (МЮ) организаций вуйлатышын вашлиймашышт эртаралтын. Тӱҥ йодыш – «Юмарий» школ шотышто умылыдымашым рашемдаш. Вашлиймашын лектышыже ӱшандара. Тӱҥжӧ – чыланат тыгай тӱҥалмашым кӱлешанлан шотлат. Тӱҥ онаеҥ палемден: МЮ организацийын юмынйӱлам туныктымо шотышто практикле опытшо уло. Тыге ӱмаште онаеҥ-шамычым туныктен лукташ лӱмын курсым эртарыме. Юмынйӱлам туныктымо пашам Тӱҥ онаеҥ пеш вуйыншогымашан йодышлан шотла: туныктымо программе, туныктышо айдеме да моло шотыштат эскерен шогаш кӱлеш. «Марий ушем» тидым умыла да МЮ организаций позиций дене келша. Тыгодым каласаш кӱлеш, Юмарий школым тӱҥалме годым МЮ пеленысе эртарыме курсым алмашташ шонымаш лийын огыл. «Юмарий» школ эн ондак юмынйӱла нерген тӱҥалтыш шинчымашым налме вер семын палемдалтын. Тунемме радам дене аналогийым ышташ гын, Юмарий – тӱҥалтыш школ, а МЮ организацийын курс – профессионалле школ. «Юмарий» школышто тунемше рвезе-влак ончыкыжым кумалтышыште онаеҥ полышкалыше семын шогалаш ямде лийшаш улыт. Тыгай умылыдымашым шотыш налын, «Марий ушем» умбакыже «Юмарий» школым «йумынйӱла тӱҥалтыш школ» семын палемдаш тӱҥалеш. Вашлиймашыште МЮ организацийыш «Юмарий» йумынйӱла тӱҥалтыш школым эртараш полшымо шотышто «Марий ушем» дечын официалле йодмашым колтышашлык нерген кутырен келшыме. Иктешлен каласена, вашлийын, пырля кутырен, пашана утларак вораҥдаралт толеш. «Марий ушемын» инфорӱдерже Налмывер: Марий ушем Share this: Twitter Facebook Понравилось это: Нравится Загрузка... Похожее 8 комментариев Filed under Увер-влак ← «Марий ушем» тӱҥ онаеҥлан виш серышым возен Сибирьысе «Марий ушем» 10 ияш лӱмгечыжым пайремлен → 8 responses to “Марий ушем ден Юмынйӱла организаций кутырен келшеныт” изерге 25.03.2016 в 04:50 Вот тыге келшен,умбакыжат пырля паша радам чолган кая. Ответить Чын марий 25.03.2016 в 07:28 Юмылан тау! Марий-влак ваш-ваш умылен пашам ышташ шонат. Тиде куандара. Юмо вет, такшым, политике дене кылдалалтшаш огыл. Марий ушем ден МТР-молодец улыт! Тольык Мер Каҥаш гына нунын дене шотым ок му. Молан маныда? Тудо ЛИМ-ын койышыжым коеш. А тудо марий-влакым огеш йӧрате. Те ЛИМ-ым ужында иктаж-могай марий мероприятийлаште? Але театрыште? Уке шол! Нигунам! А вот суас-влак деке эре коштеда. Вет тушто оксан еҥ-влак улыт. Нуно мемнан семын кредалын огыт кий. Мер Каҥашлан шоналташ жап: кон могырым кучаш тӱҥалеш… Жап! Уке гын-марий-влак пытена! Ответить Лизук 25.03.2016 в 08:00 Ида пурто руш ,але вес калыкын мутшым ,мемнан мотор мари йылмышке.Чын возаш,ойлаш тунемза! Тунам огеш керт -мемнам иктат мыскылен. Ответить Чолгаеҥ 26.03.2016 в 00:59 Лизук, шкет гыч тӱҥал, тыйын возымает марларак тыгерак лийшаш ыле: «Ида пурто руш але вес калыкын мутшым мемнан мотор мариЙ ылмышкЫНА! Тунам мемнам иктат мыскылен ок керт.». Ответить Чолгаеҥ 26.03.2016 в 01:08 Чын марий, ик шотым, чын возет. Мыйымат мемнан Марий юмынйӱла вуйлатыше Таныгинын «Марий ушем» дене кутырен келшымыже куандара. Уке гын, Лайд ден Таныгин шке кокласе ваш келшыдымашыштым марий мер пашаш да юмынйӱлам шуктымо сомылыш шӱшкыт. Чаманен каласыман, тачысе тӱняште, поснак Российыште юмынйӱлам шуктымаш, тын (религий) йодыш политике дене пеш чак кылдалтын. Лач Российын тын политикыжлан кӧра марий-влаклан виеш ортодокс (православий) йӱлам тушкат. Марий Эл школлаште чыла моло юмынйӱлам туныктат, а марий чимарий йӱлам огыт туныкто. Кугыжаныш миллиард дене оксам Марий Элыште ортодокс черке-влакым чоҥаш, кучен шогаш оксам пытара, а чимарий йӱлалан ала-могай мыскынь ырым (копейкым) ойыра. Ответить не активист 01.04.2016 в 08:43 Марий Традиционный Религийын пашажым В. Мочаев виктарен шога, Надежда Бердинская, ФСБ-н еНже, тугак Шернур МТР-ын отделенийжем вуйлатен шога. и нине еН-влак — МАРИ калыкым пытараш полшышо-влак — кишке чонышт да кишке почышт ден мари ушемын вуййторыкышкышт аяр умдышт ден пурен шуаш тышат ужат…. пеш оНайыс…. Ответить Уведомление: «Юмарий» школышто тунемше-влак занятийым шкевуя эртарат | MariUver аноним 04.04.2016 в 13:58 Тугеже Шернур карт В. Мамаев, Таныгинын лишыл алмаштышыже тиде шучко удырамашын кидыштыже да ФСБ йымалне? А ме нунылан ушанен, Юмын енже улыт манын шонена.

18 июльышто Москосо Сеҥымаш тоштерыште «Мыйын ӱшанле йолташем» ойлымашым возаш всероссийский конкурслан старт пуалтын. Тыгай творческий таҥасымаш Фронтовой пий кечым палемдымылан пӧлеклалтеш. Конкурсыш элнан чыла регионжо гыч 7-17 ияш-влак ушнен кертыт. – Чылан палат, пий – айдемын йолташыже. Историйым шергалаш гын, ныл йолан йолташнан ӱшанле, патыр, аралтыш улмыжым палена. Кугу Отечественный сарыште кудло утла фронтовой пий служитлен. Тушто пий-связист, санитар, сапёр, диверсант, почтальон, кычкыме пий-влак лийыныт. Сӧй пасу гыч чылаже 700 утла сусыргышо салтакым луктыныт, 4 миллион мине ден фугасым муыныт да палемдыме верыш 200 тӱжем докуменым конден шуктеныт, – палемденыт организатор-шамыч. Конкурсыш ушнышо-влаклан йӧратыме пийышт нерген изирак ойлымашым возаш кӱлеш. Участник-шамыч ныл йолан йолташыштын героический поступкышт, оҥай але тунемаш лийше ситуаций нерген палдарен кертыт. Пашан кугытшо пробел дене пырля 3000 знак деч кугу лийшаш огыл. Ойлымашым фото дене сӧрастараш лиеш. Творческий пашам 14 август марте налыт. Оргкомитет сеҥышым тыгай номинацийлаште палемда: «Туныктышо ойлымаш», «Ныл йолан герой», «Весела историй», «Ты тӱняште кажнылан пӧрт кӱлеш» (пӧртдымӧ пий нерген), «Литератур стиль да художественный текстлан», «Эн самырык автор»,. Тыгак 15-17 августышто сайтыште онлайн-йӱклымаш лиеш. Тушто «Приз зрительских симпатийым» палемдат. 20 августышто Москосо Поклонный курыкышто, «Армийын тӱҥ саркурал реликвийышт» тоштерыште, сеҥышым, эн сай пашам палемдат. Конкурсышто учствоватлыше чыла еҥлан сертификтым пуат. Конкурс нерген рашрак тыгай сайтыште пален налаш лиеш: https://victorymuseum.ru/online-programs/competition/konkurs-rasskazov-moy-vernyy-drug-2022/. 19 август – Фронтовой пийын кечыже. Ты датым 2017 ийыште Сеҥымаш музей палемден. Тудо Кугу Отечественный сар жапыште служебный пий-шамычын подвигыштлан пӧлеклалтын. Лач ты кечын 1943 ийыште Дина лӱман фронтовой овчарке тушманын кӱртньыгорныжым пудештарен, но шкеже колен огыл. Ончычат нылйолан полышкалышына-влак пудештарылыныт, но тыгодым шкештат ӱмыр лугыч лийыныт. А Дина немыч паровоз ончыко, рельсыш, кудал лектынат вачыштыже келыштаралтше миным шуэн, пӱйжӧ дене предохранительный чекым шупшылын да верже гыч тӧршталтен кораҥын. Ты кечын фронтовой сводкышто теве мом увертареныт: «1943 ий 19 августышто Полоцк Дрисса перегонышто тушманын эшелонжым пудештарыме. Лу вагоным пытарыме, кӱртньыгорнын кугу кутышыжо йӧрдымыш лектын. Мемнан велым йомдарымаш уке». Е.Эшкинина. Лудаш темлена: НОВОСТИ СПОРТ Чолгалык А каваже канде, канде, канде… А каваже канде, канде, канде… 22-24 июльышто Марий Элыште Российын Геройжо Марк Евтюхиным шарныме лӱмеш парашют спорт дене всероссийский лудаш… ПАТЫРЛЫК Сеҥымаш СПОРТ ТАЗАЛЫК Чолгалык ШКОЛ ЙОЛГОРНО Чевер шошо кечын «Дружба» стадионышто 27-28 майыште тунемше-влак коклаште республик ккшытан президент таҥасымаш эрта. Ӱдыр-рвезе-влак «Дружба» стадионышто вийыштым тергат. Ты гана тушко 7-ше классыште лудаш… Чолгалык Поро ава, кова, пелаш, тале кидмастар… У Торъял район Кузнеч ялыште шочшо, а кызыт ешыж дене Кандашплак ялыште илыше Эльвира Яметова, чынжымак, моткоч чолга. Тӱжвач лудаш… Добавить комментарий Отменить ответ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. КАЛЕНДАРЬ ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027 Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 АРХИВ Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Август 2022 Июль 2022 ГОРОСКОП Гороскоп Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш… 9-15 майлан гороскоп 05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) 18-24 апрельлан гороскоп 18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0) ТЕАТР УВЕР Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо «Пеленда улам пиалан» «Китай кува» — кумшо у паша «Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас Калык чонышто тачат ила ЛИЙ ПЫРЛЯ © 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф |

Айдемын иммунитетше – тиде кап-кылым аралыше моткоч кӱлешан клетка. Нуно тӱрлӧ вирус, чер, бактерий ваштареш кучедалыт. Но чылаж годымак огыт сите – лушыкдо иммунитетым чер темдалеш. Садлан тудым эре пеҥгыдемден шогыман. Витамин-влак Иммунный система сайын пашам ыштыже манын, А, С, Е, Р витаминвлак кӱлыт. Кушто нуно улыт? Чеснок С ден Р витамин-влаклан поян. Тыгак тушто фитонцид уло (бактерий ден вирусым пытара). Кажне кечын изирак чеснок вуйым кочкаш кӱлеш. Кол ӱйыштӧ А витамин уло. Кажне кечын кок капсулым кочмо сита. Оливке ӱй Е витаминлан поян. Кажне эрдене кочмо деч ончыч ик кугу пане дене подылман. Локама С витаминлан поян. Тудын гыч ямдылыме 1-2 чай пане сиропым чайыш ешараш кӱлеш. Тазалык точка-влак. Китай шымлызе-влак точка-влакым палемдат. Нуным темдыштын, иммунитетым пеҥгыдемдаш лиеш. Кидыште кок парня коклам эрдене да кастене 3-5 минут темдыштман. Аптекыште массаж коврикым налза да кажне кечын 15 минут тудын ӱмбалне коштса. Чылан душыш! Тушто шокшо ден йӱштӧ вӱд йымак почела пурыза. Эн ончыч леве вӱд гыч тӱҥалза, вара веле йӱштыш кусныза. Контрастан тыгай душ шӱм черан да давлений дене орланыше еҥ-шамычлан огеш темлалт. Тыгак кож але пӱнчӧ укш полшат. Мончаште кугу тазыш, пачерыште ванныйыш шокшо вӱдым темыза. Тушко укшлам оптыза да, изиш йӱкшымек, тиде вӱдыштӧ 10-15 минут кийыза. 1932 - 2020, Общественно- политическая газета Калтасинского района, учреждена Агенством по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан и ГУП РБ Издательский Дом "Республика Башкортостан" Свидетельство о регистрации ПИ №ТУ02-01404 от 18 августа 2015 года. Главный редактор Акиев Виталий Аксяевич