question
stringlengths 14
70
| answer
stringlengths 673
2.06k
|
|---|---|
Төмөр гэж юу вэ ? | Төмөр бол химийн элемент бөгөөд Fe гэж тэмдэглэгддэг. Үелэх системийн 8-р бүлэгт багтдаг, атомын дугаар нь 26 юм.
Төмрийн шинж чанар:
- Цайвар саарал өнгөтэй, өндөр нягттай (7.9 г/см3), хатуу металл.
- Байгальд ихэвчлэн оксидын хэлбэрээр тохиолддог.
- Агаарт исэлдэж, зэврэлтэд орно.
- Соронзонд хүчтэй татагддаг.
- Хайлах температур нь 1539°C, буцлах температур нь 2861°C.
Төмрийн хэрэглээ:
- Ган үйлдвэрлэлд өргөн хэрэглэдэг.
- Барилга, машин механизм, тоног төхөөрөмж, тээврийн хэрэгсэл зэрэгт гол түүхий эд болдог.
- Цахилгаан дамжуулах чанар сайтай тул цахилгаан утас, трансформаторт ашигладаг.
- Хүний биед зайлшгүй шаардлагатай микроэлемент, гемоглобины бүрэлдэхүүн хэсэг юм.
Төмрийн нэгдлүүд:
- Төмрийн(II) оксид (FeO)
- Төмрийн(III) оксид (Fe2O3)
- Төмрийн(II, III) оксид (Fe3O4)
- Төмрийн сульфид (FeS2)
Төмөр нь дэлхийн царцдасын массын 5%-ийг эзэлдэг, маш өргөн тархалттай элемент юм. Гэхдээ цэвэр төмөр байгальд ховор, ихэвчлэн хүдрийн хэлбэрээр тохиолдоно. Төмрийн хүдрийг боловсруулж, ширэм, ган үйлдвэрлэдэг. |
Индонез гэж юу вэ ? | Индонез бол Зүүн Өмнөд Ази дахь арлын орон юм. Нийслэл Жакарта хотод байрладаг. Индонез нь дэлхийн хамгийн том арлын орон бөгөөд 17,508 арлаас бүрддэг. Хүн амын тоогоороо дэлхийд 4-т ордог бөгөөд мусульман шашинтны тоогоор хамгийн олон орон юм.
Индонезийн газар зүйн байршил:
- Малайн хойгоос Австрали хүртэлх өргөн уудам газар нутагт оршдог.
- Их Зондын арлууд (Суматра, Ява, Борнео, Сулавеси), Бага Зондын арлууд, Малуку арлуудаас бүрддэг.
- Хойд талаараа Филиппин, Малайз, Сингапур, зүүн талаараа Папуа Шинэ Гвиней, Австралитай хиллэдэг.
- Далайн хилээр Вьетнам, Тайланд, Энэтхэг, Шри Ланка, Австралитай хиллэдэг.
Индонезийн эдийн засаг:
- Уул уурхай (хар тугалга, никель, алт, мөнгө), газрын тос, байгалийн хий, мод боловсруулах үйлдвэрлэл хөгжсөн.
- Хөдөө аж ахуйн гол бүтээгдэхүүн нь будаа, кофе, чинжүү, резин, какао юм.
- Аялал жуулчлал, үйлчилгээний салбар эдийн засагт чухал үүрэгтэй.
Индонезийн соёл:
- 300 гаруй үндэстэн ястан амьдардаг бөгөөд хүн амын дийлэнх нь Жава, Сунда, Малай үндэстэн юм.
- Албан ёсны хэл нь индонез хэл буюу малай хэлний нэг хувилбар юм.
- Ислам шашин давамгайлдаг ч Хинду, Будда, Христийн шашин ч тархмал байдаг.
- Уламжлалт урлаг, хөгжим, бүжиг, жүжиг, баяр наадам нь Индонезийн баялаг соёлын илэрхийлэл юм.
Индонез бол олон янзын соёл, хэл, шашны уулзвар цэг бөгөөд байгалийн баялаг ихтэй, үзэсгэлэнт орчин, өвөрмөц соёл, зан заншилтай сонирхолтой орон юм. |
Иран гэж юу вэ ? | Иран бол Баруун Азид орших улс юм. Нийслэл нь Тегеран хот. Иран нь Персийн булан, Оманы булангаар хүрээлэгдсэн бөгөөд хойд талаараа Армени, Азербайжан, Туркменистан, зүүн талаараа Афганистан, Пакистан, баруун талаараа Турк, Ирак улстай хиллэдэг. Иран нь газрын тос, байгалийн хийн нөөцөөрөө дэлхийд тэргүүлэх орнуудын нэг юм.
Ираны түүх:
- Эртний Персийн эзэнт гүрэн МЭӨ 6-р зуунд үүссэн.
- Александр Македонскийн довтолгооны дараа Селиевкийн эзэнт гүрэн байгуулагдсан.
- 7-р зуунд Арабчууд довтолж, Ислам шашин дэлгэрсэн.
- Монголчуудын довтолгооны үед Ил Ханы улс байгуулагдаж, Ираны соёл хөгжсөн.
- 16-р зуунд Сефевидийн эзэнт гүрэн байгуулагдаж, Шиа Исламыг төрийн шашин болгосон.
- 20-р зуунд Пехлевийн гүн ширээнд сууж, орчин үеийн Иран улсыг байгуулсан.
- 1979 онд Исламын хувьсгал болж, Исламын Бүгд Найрамдах Улс болсон.
Ираны эдийн засаг:
- Газрын тос, байгалийн хий экспортлох замаар эдийн засгаа тэтгэдэг.
- Хөдөө аж ахуйн гол бүтээгдэхүүн нь хивэг, жимс, ногоо, мал аж ахуй юм.
- Аж үйлдвэрийн салбарт автомашин үйлдвэрлэл, гангийн үйлдвэрлэл, нефть хими, хөнгөн үйлдвэр хөгжсөн.
- Аялал жуулчлалын салбар сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй хөгжиж байна.
Ираны соёл:
- Перс хэл нь албан ёсны хэл бөгөөд перс соёл нь Ираны үндсэн соёл юм.
- Исламын шашин, ялангуяа Шиа урсгал нь Ираны нийгэм, соёлд гүн нөлөө үзүүлдэг.
- Перс уран зохиол, яруу найраг, дуу хөгжим, бүжиг, каллиграф, миниатюр зураг, ваар сав суулга, хивс нэхмэл зэрэг уламжлалт урлаг өвөрмөц хөгжсөн.
- Ираны архитектур нь Исламын болон Персийн уламжлалт хэв маягийг хослуулсан онцлогтой.
Иран бол түүхэн уламжлал, соёлын өв, байгалийн баялаг, стратегийн байршлаараа онцгой ач холбогдолтой орон юм. |
Ирак гэж юу вэ ? | Ирак бол Баруун Азид орших улс юм. Нийслэл нь Багдад хот. Ирак нь хойд талаараа Турк, зүүн талаараа Иран, зүүн өмнөд талаараа Кувейт, Саудын Араб, баруун талаараа Сири, Йордантай хиллэдэг. Ирак нь Персийн булангийн эрэг дагуу 58 км урттай далайн хилтэй. Ирак нь газрын тосны нөөцөөрөө дэлхийд 5-д орох баялаг орнуудын нэг юм.
Иракийн түүх:
- Эртний Месопотами буюу Шумер, Аккад, Вавилоны соёл иргэншил үүссэн нутаг.
- Александрын эзэнт гүрэн задарсны дараа Парфян, Сассанидын эзэнт гүрэн байгуулагдсан.
- 7-р зуунд Арабчууд довтолж, Ислам шашин дэлгэрсэн.
- Аббасидын калифатын үед Багдад хот хөгжиж, соёл урлаг цэцэглэсэн.
- Монголчуудын довтолгооны дараа Османы эзэнт гүрний нэг хэсэг болсон.
- 1920 онд Английн мандатад орж, 1932 онд тусгаар тогтносон.
- 2003 оноос хойш АНУ-ын удирдан явуулсан цэргийн интервенцийн дараа улс төрийн тогтворгүй байдал үргэлжилсээр байна.
Иракийн эдийн засаг:
- Газрын тос олборлолт, экспорт нь эдийн засгийн гол тулгуур юм.
- Хөдөө аж ахуйн гол бүтээгдэхүүн нь үр тариа, жимс, ногоо, мал аж ахуй юм.
- Аж үйлдвэрийн салбарт хүнс, нэхмэл, барилгын материал үйлдвэрлэл хөгжсөн.
- Дэд бүтцийн хөгжил удаашралтай, ажилгүйдэл өндөр байгаа нь эдийн засагт сорилт болж байна.
Иракийн соёл:
- Араб хэл нь албан ёсны хэл бөгөөд курд хэл нь албан ёсны статустай.
- Исламын шашин, ялангуяа Шиа ба Сунни урсгал нь Иракийн нийгэм, соёлд чухал үүрэгтэй.
- Арабын уламжлалт урлаг, дуу хөгжим, бүжиг, каллиграф, миниатюр зураг өвөрмөц хөгжсөн.
- Иракийн архитектур нь Исламын болон Арабын уламжлалт хэв маягийг хослуулсан онцлогтой.
Ирак бол түүхэн уламжлал, соёлын өв, байгалийн баялаг, стратегийн байршлаараа онцгой ач холбогдолтой боловч сүүлийн жилүүдэд улс төрийн тогтворгүй байдал, зэвсэгт мөргөлдөөний улмаас хямралтай байна. |
Альбельда-де-Ирегва гэж юу вэ ? | Альбельда-де-Ирегва бол Испанийн Ла Риожа мужид байрладаг хот юм. Энэ нь Ирегва голын хөндийд оршдог бөгөөд нийслэл Логроньо хотоос зүүн урагш ойролцоогоор 25 км зайтай байдаг.
Альбельда-де-Ирегва нь дараах онцлогуудаараа алдартай:
1. Дарсны үйлдвэрлэл: Альбельда-де-Ирегва нь Ла Риожа мужийн дарсны бүс нутагт багтдаг бөгөөд олон дарсны үйлдвэртэй. Энэ нь "Дарсны зам" (Ruta del Vino)-ын нэг хэсэг юм.
2. Түүхэн дурсгалт газрууд: Хотын төвд байрлах Санто Доминго сүм нь готик загварын барилга бөгөөд 14-15-р зуунд баригдсан. Мөн 16-р зууны үеийн Конвенто де ла Мисерикордиа нь сонирхолтой түүхэн дурсгалт газар юм.
3. Байгаль, амралт зугаалга: Альбельда-де-Ирегва нь Ирегва голын хөндийд байрладаг тул байгалийн үзэсгэлэнт газруудтай. Ойролцоох уулсаар алхах, дугуй унах, ан хийх зэрэг үйл ажиллагаа явуулах боломжтой.
4. Наадам, баяр: Жил бүрийн 9-р сард болдог Сан Роке наадам нь хотын хамгийн том баяр юм. Энэ үеэр морины уралдаан, бухын тулаан, хөгжмийн тоглолт зэрэг олон арга хэмжээ зохион байгуулагддаг.
Альбельда-де-Ирегва нь дарсны соёл, түүхэн дурсгалт газрууд, байгалийн үзэсгэлэнт орчноороо алдартай жижигхэн хот юм. Энэ нь Ла Риожа мужид аялагчдын очих дуртай газруудын нэг болдог. |
Халимагийн Улсын Их Сургууль гэж юу вэ ? | Халимагийн Улсын Их Сургууль (Халимаг УЗ) нь Оросын Холбооны Улсын Халимаг Улсын нийслэл Элст хотод байрладаг их сургууль юм. Энэ нь Халимаг улсын хамгийн том, нэр хүндтэй их сургуулиудын нэг бөгөөд олон салбарын чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэдэг.
Түүх:
- 1970 онд Халимагийн Улсын Их Сургууль анх байгуулагдсан.
- 1971 онд сургалтын үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн.
- 1990-ээд оноос хойш их сургууль өргөжин, шинэ факультетууд нээгдэж, гадаадын оюутнууд элсэн суралцах болсон.
Бүтэц:
- Халимагийн Улсын Их Сургууль нь 10 факультеттэй:
- Анагаах ухааны факультет
- Биологи, биотехнологийн факультет
- Физик-техникийн факультет
- Математикийн факультет
- Хими, химийн технологийн факультет
- Хэл шинжлэл, дорно дахины судлалын факультет
- Түүх, философийн факультет
- Эдийн засгийн факультет
- Хууль зүйн факультет
- Зайн сургалтын факультет
Сургалт:
- Их сургууль нь бакалавр, магистр, докторын зэрэг олгодог.
- 30 гаруй мэргэжлээр сургалт явуулдаг.
- Гадаадын оюутнууд англи, герман, франц хэлээр суралцах боломжтой.
- Зайн сургалтын хөтөлбөрүүд байдаг.
Олон улсын хамтын ажиллагаа:
- Халимагийн Улсын Их Сургууль нь Европ, Ази, Африк, Америкийн их, дээд сургуулиудтай хамтран ажилладаг.
- Оюутан солилцооны хөтөлбөрүүд хэрэгждэг.
- Гадаадын профессорууд уригдан ажилладаг.
Халимагийн Улсын Их Сургууль нь Халимаг улс болон Оросын боловсролын салбарт чухал үүрэг гүйцэтгэдэг, олон салбарын мэргэжилтэн бэлтгэдэг томоохон их сургууль юм. |
Ирланд гэж юу вэ ? | Ирланд бол Европын баруун хойд хэсэгт орших арлын улс юм. Энэ нь Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсаас тусдаа, бие даасан улс боловч хамтарсан түүхтэй.
Газар зүй:
- Ирланд арал нь Атлантын далайн зүүн хойд хэсэгт оршдог.
- Арлын ихэнх хэсгийг Бүгд Найрамдах Ирланд Улс эзэлдэг бол зүүн хойд хэсэгт нь Их Британийн бүрэлдэхүүнд багтдаг Умард Ирланд байрладаг.
- Ирланд нь 70,273 км² газар нутагтай, 5 сая орчим хүн амтай.
Түүх:
- Ирланд нь эртний кельтийн соёл иргэншилтэй.
- 12-р зуунд Английн ноёрхолд орж, удаан хугацаанд колони байсан.
- 1922 онд Ирландын тусгаар тогтнолын дайны дараа Ирланд Чөлөөт Улс болж тусгаарласан.
- 1949 онд Бүгд Найрамдах Ирланд Улс болсон.
Эдийн засаг:
- Ирланд нь өндөр хөгжилтэй, экспортод суурилсан эдийн засагтай.
- Үйлчилгээ, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй нь эдийн засгийн гол салбарууд юм.
- Технологийн салбар хүчтэй хөгжсөн, Google, Facebook, Apple зэрэг томоохон компаниудын Европ дахь төв байр нь Ирландад байдаг.
Соёл:
- Ирланд нь баялаг соёлын өвтэй, ялангуяа хөгжим, бүжиг, утга зохиол, үлгэр домгоороо алдартай.
- Ирланд хэл нь тус улсын албан ёсны хэл боловч ихэнх хүмүүс англи хэлээр ярьдаг.
- Ирландын уламжлалт спорт нь хөл бөмбөг, сүмо, хоккей юм.
Ирланд нь түүхэн ба орчин үеийн соёлын өвийг хослуулсан, байгалийн үзэсгэлэнт сайхан орон бөгөөд жуулчдын дунд алдартай цэг болдог. |
Израил гэж юу вэ ? | Израил бол Ойрхи Дорнодод орших улс юм. Энэ нь Газрын дундад тэнгисийн зүүн эрэг дээр байрладаг бөгөөд Ливан, Сири, Йордан, Египет зэрэг улсуудтай хиллэдэг. Израиль нь Еврей үндэстний төр улс бөгөөд дэлхий дээрх цорын ганц еврей орон юм.
Түүх:
- Израилийн түүх нь эртний еврейчүүдийн түүхтэй холбоотой.
- 1948 онд НҮБ-ын шийдвэрээр Палестины нутаг дээр Израиль улс байгуулагдсан.
- Эхний жилүүдэд Арабын орнуудтай дайтаж, 1967 оны дайнаар Баруун эрэг, Голаны өндөрлөг зэрэг газруудыг эзэлсэн.
- 1993 оноос хойш Израиль, Палестин хоорондын энхийн хэлэлцээр үргэлжилж байна.
Улс төр:
- Израиль нь парламентын ардчилсан улс юм.
- Кнессет гэх 120 гишүүнтэй парламент нь хууль тогтоох эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг.
- Ерөнхий сайд нь гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн бөгөөд кабинетыг удирддаг.
- Шүүх эрх мэдэл нь бие даасан, хараат бус байдаг.
Эдийн засаг:
- Израиль нь өндөр технологид суурилсан, хөгжингүй эдийн засагтай.
- Стартап компаниуд олноор байгуулагддаг, инновацид суурилсан эдийн засагтай.
- Хөдөө аж ахуй, аялал жуулчлал, үйлчилгээний салбар чухал үүрэгтэй.
Нийгэм:
- Израиль нь олон үндэстэн, шашинтны улс юм.
- Хүн амын дийлэнх нь еврейчүүд боловч араб, друз, черкес зэрэг бусад үндэстнүүд ч амьдардаг.
- Иврит хэл нь албан ёсны хэл боловч араб хэл өргөн хэрэглэгддэг.
Израиль нь түүхэн маргаантай асуудлуудтай ч эдийн засаг, технологийн хувьд хурдацтай хөгжиж буй улс юм. Энэ нь Ойрхи Дорнодын бүс нутагт стратегийн ач холбогдол бүхий орнуудын нэг юм. |
Японы эзэн хаан гэж юу вэ ? | Японы эзэн хаан нь Япон улсын төрийн тэргүүн бөгөөд Японы ард түмний эв нэгдлийн бэлгэ тэмдэг юм. Эзэн хааны сэнтий нь 1500 гаруй жилийн турш үргэлжилсэн уламжлалтай бөгөөд одоогийн эзэн хаан Нарүхито нь 2019 оны 5-р сарын 1-нд хаан ширээнд заларсан.
Эзэн хааны үүрэг:
- Эзэн хаан нь төрийн тэргүүн боловч бодит эрх мэдэл нь хязгаарлагдмал байдаг.
- Тэрээр улс төрийн асуудлаас зайлсхийж, улс орны нэгдмэл байдлыг бэхжүүлэх үүрэгтэй.
- Эзэн хаан нь шинэ хуулийг батлах, гэрээ хэлэлцээрт гарын үсэг зурах, шагнал гардуулах зэрэг ёслолын үүргийг гүйцэтгэдэг.
- Мөн гадаад улсын төлөөлөгчдийг хүлээн авах, улс орныхоо нэрийн өмнөөс мэндчилгээ дэвшүүлэх үүрэгтэй.
Эзэн хааны угсаа залгамжлал:
- Японы эзэн хааны угсаа залгамжлал нь эцгээс хүүд шилждэг уламжлалтай.
- Одоогийн хааны угсаа нь Аматэрасү бурханаас эхтэй гэж үздэг.
- Эзэн хааны гэр бүлийн гишүүд нь тусгай дүрэм журам, ёс заншлыг дагаж мөрддөг.
Эзэн хааны ордон:
- Эзэн хааны оршин суух газрыг "Кёсэй" гэж нэрлэдэг бөгөөд Токио хотод байрладаг.
- Ордон нь эзэн хааны албан ёсны арга хэмжээ, ёслолын үйл ажиллагаа явуулдаг газар юм.
Эзэн хаан нь Японы түүх, соёлын салшгүй хэсэг бөгөөд улс орны эв нэгдэл, уламжлалыг бэлгэддэг чухал институт юм. Тэрээр улс төрийн бодит эрх мэдэлгүй ч Японы ард түмний хүндэтгэл, итгэлийг хүлээсэн онцгой байр суурьтай билээ. |
Нүд гэж юу вэ ? | Нүд бол хүн, амьтны харах эрхтэн юм. Энэ нь гэрлийг илрүүлж, тархинд дүрс болгон дамжуулдаг. Нүд нь маш нарийн төвөгтэй бүтэцтэй бөгөөд олон эд, эсээс тогтдог.
Нүдний бүтэц:
1. Солонгон бүрхүүл (Iris): Нүдний өнгө, гэрлийн хэмжээг тохируулдаг.
2. Хүүхэн хараа (Pupil): Гэрэл нэвтрүүлэх нүх.
3. Болор (Lens): Гэрлийг тусгаж, фокуслах үүрэгтэй.
4. Цонхигор (Sclera): Нүдний гадна талын цагаан хэсэг, нүдийг хамгаалдаг.
5. Торлог бүрхүүл (Retina): Фоторецептор эсүүд агуулсан, гэрлийг цахилгаан дохио болгон хувиргадаг.
6. Харааны мэдрэл (Optic nerve): Тархинд дохио дамжуулдаг.
Нүдний үйл ажиллагаа:
1. Гэрэл нүдэнд орж, солонгон бүрхүүл, болороор дамжин торлог бүрхүүл дээр фокуслогдоно.
2. Торлог бүрхүүлийн фоторецептор эсүүд (савханцар ба конус) нь гэрлийг цахилгаан дохио болгон хувиргана.
3. Эдгээр дохио нь харааны мэдрэлээр дамжин тархинд очно.
4. Тархи дохиог боловсруулж, дүрсийг үүсгэнэ.
Нүдний эмгэг:
1. Хараа муудах: Нүдний линз уян хатан чанараа алдах, торлог бүрхүүл гэмтэх зэргээс үүдэлтэй.
2. Нүдний даралт ихсэх: Нүдний шингэн хуримтлагдсанаас үүдэлтэй, хараа алдах, бүр сохрох хүртэл хүргэж болзошгүй.
3. Нүдний халдвар: Бактери, вирусээр үүсгэгддэг, улайх, загатнах, өвдөх шинж тэмдэгтэй.
Нүд бол харах мэдрэхүйн чухал эрхтэн бөгөөд зөв арчилж, хамгаалах нь чухал юм. Тогтмол үзлэг хийлгэх, нарны шил зүүх, компьютер удаан хэрэглэхээс зайлсхийх зэргээр нүдээ хамгаалж болно. |
Аргон гэж юу вэ ? | Аргон нь химийн элемент бөгөөд Ar гэж тэмдэглэгддэг. Энэ нь үелэх системийн 18-р бүлэгт багтдаг инерт хий юм. Аргон нь дэлхийн агаар мандал дахь хамгийн элбэг тохиолддог инерт хий бөгөөд агаар мандлын 0.93%-ийг эзэлдэг.
Аргоны шинж чанар:
1. Аргон нь өнгөгүй, үнэргүй, амтгүй хий.
2. Энэ нь маш тогтвортой, урвалд идэвхгүй.
3. Аргон нь -185.8°C-д шингэн болдог бөгөөд -189.3°C-д хатуу төлөвт шилждэг.
4. Аргон нь дулаан дамжуулалт багатай, цахилгаан дамжуулдаггүй.
Аргоны хэрэглээ:
1. Аргоныг гагнуурын үед хамгаалалтын орчин болгон ашигладаг. Энэ нь гангийн гадаргууг исэлдэлтээс хамгаалдаг.
2. Аргоныг өндөр температурт ажилладаг гэрэл, тухайлбал галоген болон натрийн гэрэлд ашигладаг.
3. Аргон нь хөргөлтийн систем, дулааны насос, хийн хроматографид хэрэглэгддэг.
4. Аргоныг эмнэлгийн тоног төхөөрөмж, лазерын машинд ашигладаг.
Аргоны нээлт:
Аргоныг анх 1785 онд Хенри Кавендиш агаарт агуулагдаж болзошгүйг таамагласан боловч 1894 онд Лорд Рэлей, Уильям Рамзай нар агаарын дээжээс азот ялгаж авахдаа нээсэн байна. Шинэ элементийг аргон гэж нэрлэсэн нь грек хэлний "idleness" буюу "идэвхгүй" гэсэн утгатай "argos" гэдэг үгнээс гаралтай юм.
Аргон нь байгальд элбэг тохиолдох инерт хий бөгөөд олон салбарт өргөн хэрэглэгддэг. Түүний тогтвортой шинж чанар, бага урвалд идэвхтэй байдал нь үйлдвэрлэл, судалгаанд ашиглах гол шалтгаан болдог. |
Мексик гэж юу вэ ? | Мексик бол Хойд Америкийн баруун өмнөд хэсэгт орших улс юм. Албан ёсоор Мексикийн Нэгдсэн Улс гэж нэрлэгддэг. Энэ нь хойд талаараа АНУ-тай, өмнө талаараа Белиз, Гватемал улсуудтай хиллэдэг. Баруун талаараа Номхон далай, зүүн талаараа Мексикийн булан, Карибын тэнгистэй хиллэдэг.
Мексикийн талаар товч мэдээлэл:
1. Мексик нь 1,964,375 км.кв газар нутагтай, дэлхийн 13-р том улс юм.
2. 2020 оны байдлаар 127 сая гаруй хүн амтай, дэлхийн 11-р олон хүн амтай улс юм.
3. Нийслэл хот нь Мехико бөгөөд дэлхийн хамгийн олон хүн амтай хотуудын нэг юм.
4. Албан ёсны хэл нь испани хэл боловч 68 уугуул хэл хэрэглэгддэг.
5. Мексик нь холбооны ерөнхийлөгчийн засаглалтай, 32 мужтай.
Мексикийн соёл, түүх:
1. Мексик нь эртний Майя, Ацтек зэрэг соёлуудын өлгий нутаг юм.
2. Испанийн колоничлолоос 1821 онд тусгаар тогтносон.
3. Мексик нь баялаг соёлын өвтэй, дэлхийд алдартай уран зургийн хөдөлгөөн, архитектур, хоол хүнс, баяр наадам, дуу хөгжимтэй.
Мексикийн эдийн засаг:
1. Мексик нь дунд орлоготой, 15-р том эдийн засагтай улс юм.
2. Үйлчилгээ, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй нь эдийн засгийн гол салбарууд юм.
3. Мексик нь АНУ, Канадтай NAFTA буюу Хойд Америкийн Чөлөөт Худалдааны Хэлэлцээрт нэгдсэн.
Мексик нь түүх, соёлын баялаг өвтэй, олон янзын байгаль, цаг уурын нөхцөлтэй, эдийн засгийн хувьд хүчирхэг улс юм. Гэхдээ тэгш бус байдал, гэмт хэрэг, авлига зэрэг сорилтуудтай тулгардаг. |
Пакистан гэж юу вэ ? | Пакистан бол Өмнөд Азид орших улс юм. Албан ёсоор Исламын Бүгд Найрамдах Пакистан Улс гэж нэрлэгддэг. Энэ нь хойд талаараа Афганистан, Иран улстай, зүүн талаараа Энэтхэг улстай, зүүн өмнөд талаараа Энэтхэгийн далайтай хиллэдэг. Пакистан нь баруун талаараа Хятадтай хиллэдэг бөгөөд Жамму-Кашмир мужаар дамжин Энэтхэгтэй маргаантай байдаг.
Пакистаны талаарх товч мэдээлэл:
1. Пакистан нь 796,095 км.кв газар нутагтай, дэлхийн 33-р том улс юм.
2. 2020 оны байдлаар 220 сая гаруй хүн амтай, дэлхийн 5-р олон хүн амтай улс юм.
3. Нийслэл хот нь Исламабад боловч Карачи нь хамгийн том хот юм.
4. Албан ёсны хэл нь урду, англи хэл боловч пушту, синди, пунжаби зэрэг олон хэл хэрэглэгддэг.
5. Пакистан нь парламентын засаглалтай, 4 мужтай.
Пакистаны түүх:
1. Пакистан нь Индусын хөндийн соёл иргэншлийн өлгий нутаг юм.
2. 1947 онд Британийн Энэтхэг хуваагдахад мусульман шашинтнуудын улс болж тусгаар тогтносон.
3. 1971 онд Зүүн Пакистан (одоогийн Бангладеш) тусгаарласан.
4. Пакистан нь цэргийн дэглэмтэй удаан жил байсан ба одоо ардчилсан улс болсон.
Пакистаны эдийн засаг:
1. Пакистан нь дунд орлоготой, 42-р том эдийн засагтай улс юм.
2. Хөдөө аж ахуй, үйлчилгээ, аж үйлдвэр нь эдийн засгийн гол салбарууд юм.
3. Пакистан нь Их 20-ийн гишүүн бөгөөд бүс нутгийн эдийн засгийн интеграцид идэвхтэй оролцдог.
Пакистан нь түүхэн болон стратегийн ач холбогдол бүхий улс юм. Гэхдээ терроризм, улс төрийн тогтворгүй байдал, эдийн засгийн сорилтууд зэрэг асуудлуудтай тулгардаг. |
Польш гэж юу вэ ? | Польш бол Төв Европт орших улс юм. Албан ёсоор Бүгд Найрамдах Польш Улс гэж нэрлэгддэг. Энэ нь баруун талаараа Герман улстай, хойд талаараа Балтийн тэнгис, Оросын Калининград мужтай, зүүн талаараа Литва, Беларусь, Украин улсуудтай, өмнө талаараа Словак, Чех улсуудтай хиллэдэг.
Польшийн талаарх товч мэдээлэл:
1. Польш нь 312,679 км.кв газар нутагтай, дэлхийн 69-р том улс юм.
2. 2020 оны байдлаар 38 сая гаруй хүн амтай, дэлхийн 33-р олон хүн амтай улс юм.
3. Нийслэл хот нь Варшав боловч Краков, Вроцлав, Познань зэрэг том хотууд бий.
4. Албан ёсны хэл нь польш хэл бөгөөд ихэнх хүмүүс англи хэлээр ярьдаг.
5. Польш нь парламентын засаглалтай, 16 мужтай.
Польшийн түүх:
1. Польш нь 10-р зуунд анхны төр улсаа байгуулсан.
2. Дунд зууны үед Польшийн-Литвийн хамтын нөхөрлөл нь Европын том гүрнүүдийн нэг байв.
3. 1795-1918 онд Прусс, Орос, Австри-Унгарын эзэнт гүрнүүдэд хуваагдан захирагдаж байв.
4. 1989 онд коммунист дэглэмээс ардчилал руу шилжсэн.
5. 2004 онд Европын Холбоонд элссэн.
Польшийн эдийн засаг:
1. Польш нь дунд орлоготой, 23-р том эдийн засагтай улс юм.
2. Үйлчилгээ, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй нь эдийн засгийн гол салбарууд юм.
3. Польш нь Европын Холбооны гишүүн бөгөөд бүс нутгийн эдийн засгийн интеграцид чухал үүрэгтэй.
Польш нь түүхэн болон соёлын өвтэй, эдийн засгийн хувьд хүчирхэг улс юм. Гэхдээ тэгш бус байдал, ажилгүйдэл, дэд бүтцийн асуудлууд зэрэг сорилтуудтай тулгардаг. |
Николай Рерих гэж юу вэ ? | Николай Константинович Рерих бол 1874-1947 онд амьдарч байсан алдарт Оросын зураач, археологич, философич, нийгмийн зүтгэлтэн юм. Тэрээр Октябрийн хувьсгалын дараа Санкт-Петербургийг орхиж, АНУ-д очиж суурьшсан байна.
Рерихийн амьдралын гол үйл явдлууд:
1. 1920-иод онд Монголоор дайрч Төв Азийн экспедицид оролцож, Буддын шашны талаар судалгаа хийсэн.
2. 1929 онд Гималайн нурууг даван Энэтхэгт очсон.
3. 1934-1936 онд Манжуур, Хятад, Япон зэрэг Зүүн Азийн орнуудаар аялсан.
4. 1935 онд "Рерих Пакт" буюу соёлын үнэт зүйлсийг хамгаалах олон улсын гэрээг боловсруулахад оролцсон.
5. Дэлхийн II дайны үеэр Энэтхэгт амьдарч байгаад 1947 онд нас барсан.
Рерихийн уран бүтээлийн онцлог:
1. Тэрээр реализмын урсгалыг дагаж, түүхэн сэдэвт зургууд зурсан.
2. Түүний зургуудад дорно дахины соёл, шашны нөлөө ихээхэн тусгалаа олсон.
3. Тэрээр "Босогч", "Санкт-Петербургийн танхим", "Харанхуй хот" зэрэг алдартай зургуудыг туурвисан.
4. Түүний хүү Святослав Рерих мөн алдартай зураач болсон.
Рерих нь зөвхөн уран бүтээлч төдийгүй, нийгмийн идэвхтэн байсан. Тэрээр дэлхийн соёлын өвийг хамгаалах, энх тайвныг дэмжих үйлсэд идэвхтэй оролцож байв. Түүний амьдрал, уран бүтээл нь өнөөг хүртэл олон хүний сонирхлыг татсаар байна. |
Саудын Араб гэж юу вэ ? | Саудын Араб бол Баруун Азид орших хаант улс юм. Энэ нь Арабын хойгийн ихэнх хэсгийг эзэлдэг бөгөөд Йемен, Оман, Арабын Нэгдсэн Эмират Улс, Катар, Бахрейн, Ирак, Иордан, Кувейт зэрэг улсуудтай хиллэдэг. Саудын Арабын нийслэл нь Эр-Рияд хот юм.
Саудын Арабын талаарх товч мэдээлэл:
1. Саудын Араб нь 2,150,000 км.кв газар нутагтай, дэлхийн 12-р том улс юм.
2. 2020 оны байдлаар 34.2 сая хүн амтай, дэлхийн 40-р олон хүн амтай улс юм.
3. Албан ёсны хэл нь араб хэл боловч англи хэл өргөн хэрэглэгддэг.
4. Саудын Араб нь Исламын шашны төв нутгуудын нэг бөгөөд Мекка, Медина зэрэг ариун хотууд энд байдаг.
5. Саудын Араб нь хаант засаглалтай, Абдул-Азиз ибн Сауд 1932 онд анхны хаанаар өргөмжлөгдсөн.
Саудын Арабын эдийн засаг:
1. Саудын Араб нь газрын тосны нөөцөөрөө дэлхийд тэргүүлдэг бөгөөд энэ нь тэдний эдийн засгийн гол тулгуур юм.
2. Газрын тосны экспортоос олсон орлогоороо дэд бүтэц, боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт их хөрөнгө оруулдаг.
3. Саудын Араб нь OPEC-ийн гишүүн бөгөөд газрын тосны үнийг тогтворжуулахад чухал үүрэгтэй.
4. Сүүлийн жилүүдэд эдийн засгаа төрөлжүүлэх, аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх замаар газрын тосноос хамааралтай байдлаа бууруулахыг зорьж байна.
Саудын Арабын нийгэм, соёл:
1. Саудын Араб нь консерватив Исламын шашинт орон бөгөөд шариатын хууль үйлчилдэг.
2. Эмэгтэйчүүдийн эрх хязгаарлагдмал байдаг ба саяхнаас л жолоо барих эрхтэй болсон.
3. Саудын Араб нь уламжлалт бедуин соёлоо хадгалахыг эрмэлздэг.
4. Саудын Араб нь дэлхийн өвд бүртгэгдсэн Мадаин-Салих, Аль-Вадж зэрэг түүхэн дурсгалт газруудтай.
Саудын Араб нь газрын тосны баялаг, Исламын шашны ариун газруудаараа алдартай боловч хүний эрхийн асуудал, ялангуяа эмэгтэйчүүдийн эрхийн хязгаарлалтаараа шүүмжлэл дагуулдаг. |
Эмэгтэй хүн гэж юу вэ ? | Эмэгтэй хүн гэдэг нь биологийн хүйсийн хувьд эм хүйстэй, охин, бүсгүй, эхнэр зэрэг нэршлээр нэрлэгддэг насанд хүрсэн хүнийг хэлнэ. Эмэгтэй хүнийг ерөнхийд нь эмэгтэй хүн, бүсгүй, эм хүн, эхнэр зэргээр нэрлэдэг бол түүнийг насны онцлогоор нь охин, бүсгүй, эмэгтэй, эмгэн гэж нэрлэдэг.
Эмэгтэй хүний онцлог шинж чанарууд:
1. Биологийн хувьд эмэгтэй хүн нь XX хромосомтой, эмэгтэй бэлгийн эрхтэнтэй, сарын тэмдэг ирдэг, жирэмсэн болдог, хөхөөр хооллодог зэрэг онцлогтой.
2. Эмэгтэй хүн нь ерөнхийдөө эрэгтэй хүнээс биеийн хэмжээ, дуу хоолой, биеийн үс, булчингийн хэмжээ зэргээрээ ялгаатай байдаг.
3. Эмэгтэй хүн нь нийгмийн хувьд гэр бүлийн харилцаанд чухал үүрэгтэй, хүүхэд төрүүлэх, өсгөх, асрах үүрэг хариуцлага хүлээдэг.
4. Эмэгтэй хүн нь ажил хөдөлмөр эрхлэх, нийгмийн харилцаанд оролцох, улс төрийн үйл ажиллагаанд оролцох зэргээр нийгэмд идэвхтэй үүрэг гүйцэтгэдэг.
Эмэгтэйчүүдийн эрх:
1. Эмэгтэйчүүд нь түүхэн туршид эрэгтэйчүүдтэй адил тэгш эрхтэй байхын төлөө тэмцэж ирсэн.
2. Орчин үед ихэнх улс орнууд эмэгтэйчүүдийн сонгох, сонгогдох эрх, боловсрол эзэмших эрх, ажил хөдөлмөр эрхлэх эрх зэргийг хуулиар баталгаажуулсан байдаг.
3. Гэсэн хэдий ч зарим улс оронд эмэгтэйчүүдийн эрх хязгаарлагдмал хэвээр байгаа бөгөөд жендэрийн тэгш байдлыг хангах, эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг таслан зогсоох шаардлагатай байна.
Эмэгтэй хүн нь хүн төрөлхтний салшгүй хэсэг бөгөөд нийгэм, гэр бүлийн амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Эмэгтэйчүүдийн эрх, тэгш байдлыг хангах нь хүн төрөлхтний хөгжил дэвшлийн үндэс суурь юм. |
Архит гэж юу вэ ? | Архит гэдэг нь Монголын уламжлалт хөгжмийн зэмсэг юм. Энэ нь морин хуурын аялгууг архитай хослуулж, давхар аялгуу гаргадаг онцлогтой. Архитыг голчлон морин хууртай хослуулан тоглодог бөгөөд монгол ардын дуу, магтаал, тууль зэрэг уламжлалт урлагийн төрлүүдэд өргөн хэрэглэгддэг.
Архитын бүтэц, хийц:
1. Архит нь модон их биетэй, нарийн утсаар хийгдсэн чавхдастай байдаг.
2. Их биеийг голдуу хус модоор хийдэг бөгөөд гадна талыг нь үхрийн ширээр бүрдэг.
3. Архитын доод хэсэгт байрлах чавхдасыг морины сүүлээр хийдэг.
4. Архитын толгой хэсэгт байрлах чих нь утсыг тааруулах, тохируулахад ашигладаг.
Архитыг хэрэглэх арга:
1. Архитыг тоглохдоо сууж эсвэл өвдөглөн сууж, зүүн гартаа барьж, баруун гараараа татдаг.
2. Хурууны өндгөөр утсыг дарж, өнгө, аялгууг өөрчилдөг.
3. Архитын аялгуу нь намуухан, уянгалаг байдаг бөгөөд морин хуурын аялгуутай сайн зохицдог.
Архитын түүх, хөгжил:
1. Архit нь эртний Түрэгийн үеэс уламжлалтай гэж үздэг.
2. Монголчууд архитыг 13-р зуунаас хойш хэрэглэж ирсэн гэж үздэг.
3. Цаг хугацааны явцад архитын хэлбэр, загвар өөрчлөгдөж, сайжирсаар ирсэн.
4. Өнөөдөр архит нь монголын уламжлалт хөгжмийн салшгүй хэсэг хэвээр байна.
Архит нь монголын уламжлалт хөгжмийн өвөрмөц зэмсэг бөгөөд монголын соёл, урлагт чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Энэ нь монголын ардын урлагийн гайхамшигтай бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд өнөөг хүртэл хадгалагдан үлджээ. |
Сингапур гэж юу вэ ? | Сингапур бол Зүүн Өмнөд Азид орших арал улс юм. Энэ нь экваторын хойд хэсэгт, Малайн хойгийн өмнөд үзүүрт оршдог жижиг арал улс бөгөөд газрын хэмжээ нь ойролцоогоор 720 км.кв талбайтай.
Сингапурын онцлог шинж чанарууд:
1. Сингапур нь парламентийн засаглалтай, олон намын системтэй улс юм.
2. Энэ нь дэлхийн хамгийн хүчирхэг эдийн засагтай орнуудын нэг бөгөөд нэг хүнд ногдох ДНБ-ээрээ дэлхийд 6-д ордог.
3. Сингапур нь худалдаа, санхүү, аялал жуулчлал, ложистик, мэдээллийн технологи зэрэг салбарт хүчтэй хөгжсөн.
4. Энэ нь олон үндэстэн, олон соёл иргэншлийг багтаасан улс бөгөөд хятад, малай, энэтхэг гэсэн гурван том үндэстэн зэрэгцэн амьдардаг.
5. Сингапур нь англи хэлийг албан ёсны хэл болгодог ба хятад, малай, тамил хэл зэрэг бусад хэлүүд ч өргөн хэрэглэгддэг.
Сингапурын түүх:
1. Сингапур анх 1819 онд Английн колони болж, худалдааны боомт болон хөгжиж эхэлсэн.
2. 1942-1945 онд Япончууд Сингапурыг эзэлж байсан ба 1945 онд дахин Британийн колони болсон.
3. 1963 онд Сингапур Малайзын холбооны улсад нэгдсэн боловч 1965 онд тусгаар тогтносон улс болсон.
4. 1965 оноос хойш Сингапур хурдацтай хөгжиж, өнөөдөр дэлхийн хөгжингүй орнуудын нэг болоод байна.
Сингапурын аялал жуулчлал:
1. Сингапур нь Marina Bay Sands, Gardens by the Bay, Merlion Park зэрэг олон сонирхолтой газруудтай.
2. Энэ нь дэлхийн хамгийн том усан паркуудын нэг болох Sentosa Island-ийг багтаадаг.
3. Сингапурын хоол хүнс нь олон үндэстний соёлыг төлөөлдөг бөгөөд street food-ээрээ алдартай.
4. Сингапур нь дэлхийн хамгийн аюулгүй хотуудын нэг бөгөөд аялагчдад ээлтэй орчинтой.
Сингапур бол дэлхийн хөгжлийн загвар улсуудын нэг бөгөөд эдийн засгийн хүчирхэг байдал, олон соёл иргэншлийн уялдаа холбоо, аялал жуулчлалын таатай орчноороо алдартай юм. |
Нильс Хенрик Абель гэж юу вэ ? | Нильс Хенрик Абель (1802-1829) бол Норвегийн алдарт математикч юм. Тэрээр ялангуяа алгебр, геометрийн салбарт томоохон хувь нэмэр оруулсан билээ.
Абелийн амьдрал ба карьер:
1. Абель 1802 онд Норвегид төрсөн бөгөөд Кристиания (одоогийн Осло) их сургуульд суралцаж байхдаа математикийн авьяас нь илэрсэн.
2. Тэрээр 1821 онд анхны эрдэм шинжилгээний ажлаа хэвлүүлж, улмаар Европын нэр хүндтэй математикчдын анхаарлыг татсан.
3. Гэвч Абель залуудаа сүрьеэгийн улмаас 1829 онд нас барсан нь математикийн ертөнцөд асар их гарз тохиолдсон юм.
Абелийн математикийн хувь нэмэр:
1. Абель нь алгебрийн тэгшитгэлийн онолыг хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Тэрээр 5 ба түүнээс дээш зэргийн олон гишүүнт тэгшитгэл нь ерөнхий тохиолдолд язгуур n√ ба арифметикийн 4 үйлдлийн тусламжтайгаар илэрхийлж болох шийдгүй болохыг баталсан.
2. Тэрээр коммутатив бүлгийн онолыг судалж, "Абелийн бүлэг" гэж нэрлэгддэг коммутатив бүлгийн ойлголтыг анх удаа тодорхойлсон.
3. Абель нь эллиптик функцүүдийн онолыг үндэслэгчдийн нэг бөгөөд энэ чиглэлээр хийсэн ажлууд нь орчин үеийн тооны онол, криптографид чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
4. Түүнчлэн тэрээр алгебрийн геометрийн үндэс суурийг тавьсан гэж үздэг.
Абелийн шагнал ба өв:
1. 1902 онд Норвегийн Шинжлэх Ухааны Академи Абелийн дурсгалыг хүндэтгэн, математикийн салбарт онцгой амжилт гаргасан эрдэмтдэд олгохоор Нильс Хенрик Абелийн шагналыг бий болгосон.
2. 2001 онд уг шагналыг анх удаа олгосон бөгөөд жил бүр 7.5 сая норвеги крон буюу ойролцоогоор 1.15 сая ам.долларын мөнгөн шагнал олгодог.
3. Абелийн нэрэмжит шагнал нь математикийн салбарт хамгийн нэр хүндтэй шагналуудын нэг болоод байна.
Нильс Хенрик Абель нь богино ч гэлээ гайхалтай бүтээлч карьертай байсан бөгөөд түүний математикийн хувь нэмэр орчин үед ч хүчин төгөлдөр хэвээр байна. Түүний нэрэмжит шагнал нь математикийн салбарт онцгой амжилт гаргасан эрдэмтдийг урамшуулсаар байна. |
Ормузын хоолой гэж юу вэ ? | Ормузын хоолой нь Персийн булан ба Оманы буланг холбосон хоолой юм. Энэ нь Иран, Арабын Нэгдсэн Эмират Улс, Оманы харьяа Мусандам хойгийн хооронд оршдог стратегийн ач холбогдол бүхий нарийн хоолой юм.
Газарзүйн байршил ба онцлог:
1. Ормузын хоолой нь хамгийн нарийн хэсэгтээ ойролцоогоор 33 км өргөнтэй.
2. Хоолойн урт нь ойролцоогоор 240 км.
3. Энэ нь Персийн булангаас олборлодог газрын тосыг дэлхийн зах зээлд экспортлоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
4. Хоолойн хоёр талд Иран, Арабын Нэгдсэн Эмират Улс, Оманы харьяа Мусандам бүс нутаг оршдог.
Стратегийн ач холбогдол:
1. Ормузын хоолой нь дэлхийн хамгийн чухал далайн тээврийн маршрутуудын нэг бөгөөд өдөрт дунджаар 30 сая баррель газрын тос дамжин өнгөрдөг.
2. Энэ нь Персийн булангийн орнуудын газрын тосыг дэлхийн зах зээлд экспортлох гол гарц юм.
3. Хоолойг хаах нь дэлхийн эдийн засагт ноцтой нөлөө үзүүлж болзошгүй тул олон улсын хэмжээнд анхаарал татсан асуудал болдог.
4. Иран улс цэргийн сургуулилт хийх, хөлөг онгоцнуудыг саатуулах замаар хоолойг хаана гэж заналхийлж байсан нь олон улсын маргааныг дагуулж байв.
Түүхэн ач холбогдол:
1. Ормузын хоолой нь эртнээс чухал худалдааны маршрут байсаар ирсэн.
2. Дундад зууны үед энэ бүс нутагт Ормузын хаант улс оршин тогтнож байжээ.
3. Португаличууд 16-р зуунд хоолойд хяналтаа тогтоож, Орmuz хотыг колоничилж байсан түүхтэй.
Ормузын хоолой нь газрын тосны худалдаа, дэлхийн эдийн засагт стратегийн ач холбогдолтой бөгөөд олон улсын харилцаанд чухал байр суурь эзэлдэг. |
Намиби доллар гэж юу вэ ? | Намиби доллар (NAD) нь Бүгд Найрамдах Намиби Улсын албан ёсны мөнгөн тэмдэгт юм. Энэ нь 1993 оноос хойш тус улсын эдийн засагт хэрэглэгдэж байна.
Намиби долларын онцлог шинж чанарууд:
1. Намиби доллар нь 100 центэд хуваагддаг.
2. ISO 4217 код нь NAD бөгөөд товчлол нь "$" эсвэл "N$" гэж тэмдэглэгддэг.
3. Намиби доллар нь Өмнөд Африкийн рандтай 1:1 харьцаагаар уягдсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, намиби доллар нь Өмнөд Африкийн рандтай ижил ханштай байдаг.
4. Намиби долларын зоос нь 5, 10, 50 цент, 1, 5 долларын дэвсгэрттэй байдаг.
5. Цаасан мөнгөн дэвсгэрт нь 10, 20, 50, 100, 200 долларын дэвсгэрттэй байдаг.
Мөнгөн тэмдэгтийн түүх:
1. Намиби улс 1990 онд тусгаар тогтносныхоо дараа өөрийн мөнгөн тэмдэгтийг гаргах шаардлагатай болсон.
2. 1993 онд намиби долларыг анх удаа гүйлгээнд гаргасан бөгөөд Өмнөд Африкийн рандыг орлуулсан.
3. Намиби доллар нь Намибийн банкнаас хэвлэгддэг.
Ханшийн бодлого:
1. Намиби долларын ханш нь Өмнөд Африкийн рандтай уялдаатай байдаг.
2. Намибийн банк нь валютын ханшийг тогтворжуулах, инфляцийг хянах зорилгоор мөнгөний бодлого явуулдаг.
Намиби доллар нь тус улсын эдийн засаг, худалдаа, аялал жуулчлалын салбарт чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Мөн Өмнөд Африкийн рандтай уялдаатай байдаг нь бүс нутгийн эдийн засгийн интеграцид ач холбогдолтой юм. |
Хадуур гэж юу вэ ? | Хадуур нь газар тариалангийн чухал багаж бөгөөд ургамлын ишийг тасдаж, өвс, буудай зэргийг хадахад ашигладаг. Энэ нь хүн төрөлхтөн газар тариалан эрхэлж эхэлснээс хойш хэрэглэгдэж ирсэн уламжлалт багаж юм.
Хадуурын бүтэц, хэрэглээ:
1. Хадуур нь урт иш, бариул, хадуур хэсгээс бүрддэг.
2. Хадуур хэсэг нь хутга мэт хурц ирмэгтэй, төмөр эсвэл ган материалаар хийгддэг.
3. Хадуурыг гараар эсвэл морь, үхэр зэрэг амьтдын хүчийг ашиглан ажиллуулдаг.
4. Хадуураар ихэвчлэн буудай, арвай, овъёос зэрэг үр тариа, өвс, малын тэжээлийг хаддаг.
5. Орчин үеийн механикжсан хадуурууд нь их хэмжээний талбайг богино хугацаанд хадах боломжтой.
Түүхэн ач холбогдол:
1. Хадуур нь хүн төрөлхтний түүхэнд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд газар тариалангийн хөгжилд хувь нэмэр оруулсан.
2. Эртний Египет, Грек, Ром зэрэг соёл иргэншлүүдэд хадуур өргөн хэрэглэгдэж байсан.
3. Дундад зууны үед Европт хадуурыг модон иш, төмөр хадуур хэсэгтэй хийдэг байв.
4. Аж үйлдвэрийн хувьсгалын дараа механикжсан хадуурууд бий болсноор хадуурын технологи ихээхэн хөгжсөн.
Соёлын ач холбогдол:
1. Хадуур нь олон соёл иргэншилд ургац хураалтын бэлгэдэл болдог.
2. Зарим орнуудад хадуурыг бурхан, домгийн дүрүүдийн дүрслэлд ашигладаг.
3. Хадуур нь хөдөлмөр, бүтээлийн бэлгэдэл болох нь бий.
Хадуур нь хүн төрөлхтний түүхэнд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн багаж бөгөөд өнөөг хүртэл хөдөө аж ахуйн салбарт өргөн хэрэглэгдсээр байна. Түүний технологи хөгжиж, механикжсан хэлбэрт шилжсэн ч үндсэн зарчим, хэрэглээ нь хэвээр байна. |
Монгол ба Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага гэж юу вэ ? | Монгол Улс 1961 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүн болсон. Энэ нь Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрсөн чухал үйл явдал байв.
Монгол Улс НҮБ-д элссэнээр:
1. Олон улсын энх тайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, сайн санааны туслалцаа үзүүлэх үүрэг хүлээсэн.
2. Хүний эрхийг дээдлэх, ардчилсан засаглалыг бэхжүүлэх, ядуурлыг бууруулах зэрэг НҮБ-ын зорилтуудыг дэмжих болсон.
3. Боловсрол, эрүүл мэнд, жендерийн тэгш байдал зэрэг салбарт НҮБ-ын төрөлжсөн байгууллагуудтай хамтран ажиллах боломжтой болсон.
4. Олон улсын хамтын нийгэмлэгийн нэр хүндтэй гишүүн болж, бусад орнуудтай найрсаг харилцаа тогтоох, хоёр талын болон олон талт хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх таатай нөхцөл бүрдсэн.
Монгол Улс НҮБ-ын идэвхтэй гишүүн орны хувьд:
1. НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей, бусад хурал, чуулганд оролцож, олон улсын энх тайван, хөгжлийн асуудлаарх хэлэлцүүлэгт хувь нэмрээ оруулдаг.
2. НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд цэргийн алба хаагчдаа илгээж, энх тайвны төлөө хүчин чармайлт гаргадаг.
3. Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэх, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх, хүний эрхийг хамгаалах чиглэлээр НҮБ-тай идэвхтэй хамтран ажилладаг.
4. НҮБ-ын системийн байгууллагуудаас техникийн туслалцаа авч, чадавхиа бэхжүүлдэг.
Монгол Улс, НҮБ-ын хамтын ажиллагаа нь манай улсын аюулгүй байдал, тусгаар тогтнол, хөгжлийг бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Цаашид ч Монгол Улс НҮБ-ын зорилго, зарчмуудыг дэмжин, идэвхтэй хамтран ажиллана гэдэгт итгэлтэй байна. |
Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс гэж юу вэ ? | Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс (ӨАБНУ) нь Африк тивийн өмнөд хэсэгт орших улс юм. Энэ нь Өмнөд Африкийг бүхэлд нь, Намиби, Ботсвана, Зимбабве, Мозамбик, Эсватини зэрэг улсуудын зарим хэсгийг хамардаг том улс юм.
ӨАБНУ-ын онцлог шинж чанарууд:
1. ӨАБНУ нь Африк тивийн хамгийн өндөр хөгжилтэй орнуудын нэг бөгөөд эдийн засгийн хэмжээгээрээ тивдээ 2-т ордог.
2. Энэ улс нь олон янзын соёл, хэл, угсаатны бүлгүүдээс бүрддэг. Албан ёсны 11 хэл байдаг.
3. ӨАБНУ нь дэлхийд алдартай байгалийн үзэсгэлэнт газруудаараа алдартай, тухайлбал Крюгер үндэсний хүрээлэн, Тэйбл уул, Гарден зам зэрэг.
4. Энэ улс нь апартеидын дэглэмийн дор удаан жил дарлагдсаны эцэст 1994 онд ардчилсан сонгууль явуулж, Нельсон Мандела ерөнхийлөгч болсон.
5. ӨАБНУ нь BRICS-ийн гишүүн орон бөгөөд Африк тивийн хамгийн нөлөө бүхий орнуудын нэг юм.
ӨАБНУ-ын эдийн засаг:
1. Уул уурхай, ялангуяа алмаз, алт, платины олборлолт эдийн засагт чухал үүрэгтэй.
2. Хөдөө аж ахуй, ялангуяа үр тариа, жимс, дарс, мал аж ахуй нь эдийн засгийн өсөлтөд хувь нэмэр оруулдаг.
3. Аялал жуулчлал нь валютын орлогын чухал эх үүсвэр болдог.
4. Санхүүгийн салбар, тэр дундаа банк, даатгал, хөрөнгө оруулалтын үйлчилгээ хурдацтай хөгжиж байна.
ӨАБНУ нь Африк тивийн хөгжлийн загвар болох потенциалтай ч тэгш бус байдал, ажилгүйдэл, ядуурал зэрэг сорилтуудтай тулгарсаар байна. Гэсэн хэдий ч энэ улс ардчилал, хүний эрхийг бэхжүүлэх, эдийн засгаа төрөлжүүлэх замаар ирээдүйн хөгжлийн суурийг тавьж байна. |
Берингийн хоолой гэж юу вэ ? | Берингийн хоолой нь Аляска ба Дорнод Сибирь, Чукоткын хойгийн хооронд орших хоолой юм. Энэ нь АНУ, ОХУ-ын хил дамнасан усан зам бөгөөд хойд талдаа Чукоткын тэнгис, өмнөд талдаа Берингийн тэнгистэй холбогддог.
Берингийн хоолойн онцлог шинж чанарууд:
1. Хоолойн урт нь 96 км, хамгийн нарийн хэсэгтээ 86 км өргөнтэй.
2. Диомидийн арлууд хоолойн дунд хэсэгт байрладаг бөгөөд тэдгээрийн хоорондох зай нь ердөө 3.76 км.
3. Хоолойн гүн нь дунджаар 30-50 метр.
4. Берингийн хоолой нь хүйтэн, ширүүн уур амьсгалтай, ихэвчлэн мөсөөр хучигдсан байдаг.
5. Хоолойн ус нь маш хүйтэн, давсжилт багатай, хүчилтөрөгчийн агууламж бага байдаг.
Берингийн хоолойн түүхэн ач холбогдол:
1. Судлаачид Берингийн хоолойгоор дамжуулан хүн төрөлхтөн Азиас Америк руу анх нүүдэллэн очсон гэж үздэг.
2. 1648 онд Оросын судлаач Семён Дежнев анх удаа Европчуудаас энэ хоолойг нээсэн.
3. 1728 онд Витус Беринг тэргүүтэй Оросын экспедиц энэ хоолойг анх удаа гаталсан.
4. 20-р зууны эхээр АНУ, ОХУ-ын хооронд хилийн маргаантай асуудал үүсч байсан.
Берингийн хоолойн стратегийн ач холбогдол:
1. Энэ нь Хойд Америк, Ази тивийг холбосон хамгийн богино далайн маршрут юм.
2. Хоолойн ойролцоо эрчим хүчний асар их нөөц, тухайлбал нефть, байгалийн хий, нүүрс зэрэг байдаг.
3. Берингийн хоолой нь цэрэг, стратегийн ач холбогдолтой бөгөөд АНУ, ОХУ-ын хооронд нөлөө бүхий бүс нутаг юм.
Берингийн хоолой нь геополитикийн онцгой ач холбогдолтой, мөн шинжлэх ухааны судалгаа, аялал жуулчлалын сонирхол татахуйц газар юм. Гэхдээ энэ бүс нутаг нь хатуу ширүүн уур амьсгалтай, экологийн эмзэг тогтолцоотой тул хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй сөрөг нөлөөллөөс хамгаалах шаардлагатай. |
Анхны тоо гэж юу вэ ? | Анхны тоо гэдэг нь зөвхөн 1 ба өөртөө л хуваагддаг натурал тоо юм. Өөрөөр хэлбэл, анхны тоо нь 1-ээс эхлээд тухайн тоо хүртэлх хооронд өөр ямар ч хуваагчгүй байдаг.
Жишээлбэл:
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, ... гэх мэт тоонууд нь анхны тоонд хамаарна.
Анхны тооны шинж чанарууд:
1. Анхны тоо нь зөвхөн 1 ба өөртөө л хуваагдана.
2. Анхны тоо нь тэгш бус байна.
3. 2 бол цорын ганц тэгш анхны тоо юм.
4. Анхны тоо нь хязгааргүй олон байдаг нь батлагдсан.
Анхны тооны хэрэглээ:
1. Криптографи: Анхны тоо нь RSA шифрлэлт зэрэг олон криптографийн системд чухал үүрэгтэй.
2. Тооны онол: Анхны тоо нь тооны онолын суурь ойлголтуудын нэг бөгөөд олон теоремуудад ашиглагддаг.
3. Компьютерийн шинжлэх ухаан: Анхны тоо нь хэш функц, псевдо-санамсаргүй тоо үүсгэх зэрэг компьютерийн програмчлалд хэрэглэгддэг.
Анхны тоог олох алгоритмууд:
1. Шигшилтийн шүүлтүүр: Энэ арга нь 2-оос эхлээд тодорхой интервалын бүх тоог шалгаж, анхны тоог олдог.
2. Миллер-Рабины тест: Энэ нь магадлалын тест бөгөөд тухайн тоо анхны тоо мөн эсэхийг магадлалын аргаар шалгадаг.
Анхны тоо нь математик, компьютерийн шинжлэх ухаанд чухал ач холбогдолтой ойлголт юм. Анхны тооны тархалт, шинж чанарыг судлах нь тооны онол, крипто системийн хөгжилд чухал үүрэгтэй. |
Бүхэл тоо гэж юу вэ ? | Бүхэл тоо гэдэг нь 0, түүний эерэг болон сөрөг бүхэл утгуудыг хамруулсан тоонуудыг хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл, {..., -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, ...} гэсэн дарааллыг бүхэл тоо гэнэ.
Бүхэл тооны шинж чанарууд:
1. Бүхэл тоо нь бутархай бус, тасралтгүй утгатай байдаг.
2. Бүхэл тоог нэмэх, хасах, үржүүлэх, хуваах (0-д хуваахаас бусад) үйлдлүүдийг хийхэд үргэлж бүхэл тоо гарна.
3. Бүхэл тооны олонлог нь хязгааргүй.
4. Бүхэл тооны дараалал нь хамгийн бага ба хамгийн их элементгүй.
Бүхэл тооны ангилал:
1. Эерэг бүхэл тоо: 1, 2, 3, ...
2. Сөрөг бүхэл тоо: ..., -3, -2, -1
3. Тэг: 0
Бүхэл тооны хэрэглээ:
1. Тооцоолол: Бүхэл тоо нь математик, физик, инженерчлэл зэрэг салбарт өргөн хэрэглэгддэг.
2. Програмчлал: Бүхэл тоо нь компьютерийн програмчлалд хувьсагч, массив, цикл зэрэгт ашиглагддаг.
3. Статистик: Бүхэл тоо нь статистикийн өгөгдлийг илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг.
Бүхэл тооны үйлдлүүд:
1. Нэмэх (+): a + b
2. Хасах (-): a - b
3. Үржүүлэх (×): a × b
4. Хуваах (/): a ÷ b (b ≠ 0)
Бүхэл тоо нь математикийн суурь ойлголтуудын нэг бөгөөд шинжлэх ухаан, технологийн олон салбарт өргөн хэрэглэгддэг. Бүхэл тооны шинж чанар, үйлдлүүдийг сайтар ойлгох нь математик, компьютерийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгийг бүрдүүлэхэд чухал юм. |
Магмын чулуулаг гэж юу вэ ? | Магмын чулуулаг гэдэг нь халуун хайлмал магмаас үүсэж, газрын гүнд эсвэл газрын гадаргуу дээр царцдаг чулуулаг юм. Магмын чулуулгийг интрузив (газрын гүнд царцсан), эффузив (газрын гадаргуу дээр царцсан) гэж ангилдаг.
Магмын чулуулгийн үүсэл:
1. Мантийн хайлалт: Дэлхийн мантийн дээд хэсэг хайлж, магма үүсгэдэг.
2. Контактын метаморфизм: Гүн дэх магма нь ойролцоох чулуулгийг халааж, өөрчилдөг.
3. Галт уулын дэлбэрэлт: Мagma нь галт уулаар дамжин газрын гадаргуу руу оргилдог.
Магмын чулуулгийн төрлүүд:
1. Интрузив чулуулаг:
* Гранит
* Диорит
* Габбро
2. Эффузив чулуулаг:
* Риолит
* Андезит
* Базальт
Магмын чулуулгийн шинж чанар:
1. Талст бүтэц: Магмын чулуулаг нь жижиг талстуудаас тогтдог.
2. Фенокристууд: Том талстууд нь жижиг талстуудын дунд байрладаг.
3. Порфирийн текстур: Том фенокристууд нь жижиг талстуудын матрикс дотор байрладаг.
Магмын чулуулгийн хэрэглээ:
1. Барилгын материал: Гранит, базальт зэрэг нь барилгын чулуу болгон ашиглагддаг.
2. Ашигт малтмалын эх үүсвэр: Зарим магмын чулуулаг нь алт, зэс, никель зэрэг ашигт малтмалыг агуулдаг.
3. Геологийн судалгаа: Магмын чулуулаг нь геологийн түүх, структур, процессыг судлахад чухал ач холбогдолтой.
Магмын чулуулаг нь Дэлхийн царцдасын үүсэл, хөгжлийн түүхийг тайлбарлахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг. Магмын чулуулгийн шинж чанар, үүсэл, хэрэглээг судлах нь геологи, геохими, петрологийн чухал сэдвүүдийн нэг юм. |
Канберра гэж юу вэ ? | Канберра бол Австрали улсын нийслэл хот юм. Энэ нь Австралийн Холбооны Нийслэлийн Нутаг Дэвсгэрт оршдог бөгөөд далайн эргээс 280 км, Сидней хотоос 290 км, Мельбурн хотоос 660 км зайтай байрладаг.
Канберрагийн онцлогууд:
1. Төлөвлөгөөт хот: Канберра нь анхнаасаа Австралийн нийслэл болгон төлөвлөгдсөн хот юм.
2. Улс төрийн төв: Канберрад Австралийн Парламент, Ерөнхий сайдын ажлын байр, Дээд шүүх зэрэг улс төрийн чухал байгууллагууд байрладаг.
3. Соёлын төв: Канберрад Австралийн Үндэсний Их Сургууль, Австралийн Үндэсний Музей, Австралийн Үндэсний Галерей зэрэг соёлын томоохон байгууллагууд байдаг.
4. Ногоон хот: Канберра нь цэцэрлэгт хүрээлэн, ногоон байгууламжаараа алдартай бөгөөд "Ногоон хот" хэмээн нэрлэгддэг.
Канберрагийн түүх:
1. 1908 онд Австралийн нийслэл болгон сонгогдсон.
2. 1913 онд хотын бүтээн байгуулалт эхэлсэн.
3. 1927 оноос Австралийн Парламент Канберрад байрших болсон.
4. 1960-аад оноос хотын хүн ам эрчимтэй өссөн.
Канберрагийн одоогийн байдал:
1. 2020 оны байдлаар 431,380 хүн амтай.
2. Австралийн долоо дахь том хот.
3. Эдийн засгийн хувьд хүчирхэг хот бөгөөд ялангуяа төрийн алба, боловсрол, эрүүл мэндийн салбар хөгжсөн.
4. Аялал жуулчлалын чухал бүс нутаг бөгөөд жилд 500,000 гаруй жуулчин зочилдог.
Канберра нь Австралийн улс төр, соёл, боловсролын төв бөгөөд төлөвлөгөөт хотын загвар болдог. Энэ нь ногоон байгууламж, дэд бүтцийн хөгжил, амьдралын таатай орчноороо алдартай хот юм. |
Тайланд гэж юу вэ ? | Тайланд бол Зүүн Өмнөд Азийн төв хэсэгт оршдог улс юм. Албан ёсны нэр нь Тайландын Вант Улс бөгөөд "Prathet Thai" гэж нэрлэдэг. Тайланд нь Энэтхэг-Хятадын хойгийн төв хэсэгт оршдог бөгөөд баруун өмнөд талаараа Андаманы тэнгис, өмнөд талаараа Сиамын булан, Өмнөд Хятадын тэнгистэй хиллэдэг. Хуурай газрын хувьд зүүн талаараа Лаос, зүүн хойд талаараа Мьянмар, баруун хойд талаараа Камбож, Малайз улсуудтай хиллэдэг.
Тайландын онцлогууд:
1. Хаант засаглалтай улс: Тайланд нь үндсэн хуульт хаант засаглалтай улс бөгөөд 1932 оноос хойш ардчилсан тогтолцоотой болсон.
2. Буддын шашинт орон: Тайландчуудын ихэнх нь Теравада буддын шашинтай.
3. Олон үндэстэн: Тайланд нь олон үндэстэн, угсаатны бүлгүүдээс бүрддэг.
4. Аялал жуулчлалын төв: Тайланд нь жилд 35 сая гаруй жуулчин хүлээн авдаг бөгөөд аялал жуулчлалын салбар эдийн засагт чухал үүрэгтэй.
Тайландын түүх:
1. 13-р зуунд Сухотай хаант улс байгуулагдсан.
2. 14-15-р зуунд Аюттая хаант улс хүчирхэгжиж, Зүүн Өмнөд Азийн томоохон хүчин болсон.
3. 18-р зуунд Аюттая хаант улс мөхөж, Тонбури хаант улс байгуулагдсан.
4. 1782 онд Раттанокосын хаант улс байгуулагдсан бөгөөд одоо хүртэл оршин тогтносоор байна.
5. 20-р зуунд Тайланд улс тусгаар тогтнолоо хадгалж, ардчилсан хувьсгал хийсэн.
Тайландын одоогийн байдал:
1. 69 сая гаруй хүн амтай.
2. Нийслэл Бангкок хотод 10 гаруй сая хүн амьдардаг.
3. Экспортод суурилсан эдийн засагтай бөгөөд автомашин, цахилгаан барааны үйлдвэрлэл хөгжсөн.
4. Аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуй, загас агнуур, оёдлын үйлдвэрлэл зэрэг салбарууд эдийн засагт чухал үүрэгтэй.
Тайланд нь түүхэн уламжлал, соёлын өв, байгалийн үзэсгэлэнт газруудаараа алдартай бөгөөд Зүүн Өмнөд Азийн чухал улсуудын нэг юм. |
Арван төрөлт гэж юу вэ ? | Арван төрөлт нь хөнгөн атлетикийн нэг төрөл бөгөөд тамирчид 2 өдрийн турш 10 төрлөөр өрсөлддөг. Эрэгтэйчүүдийн арван төрөлтийн тэмцээн нь хоёр өдрийн турш үргэлжилдэг бөгөөд дараах 10 төрлөөс бүрддэг:
Эхний өдөр:
1. 100 метрийн гүйлт
2. Урт харайлт
3. Бөмбөг түлхэлт
4. Өндөр харайлт
5. 400 метрийн гүйлт
Хоёр дахь өдөр:
6. 110 метрийн хаалттай гүйлт
7. Диск шидэлт
8. Шест харайлт
9. Жад шидэлт
10. 1500 метрийн гүйлт
Эмэгтэйчүүдийн арван төрөлтийн тэмцээн нь мөн адил 2 өдрийн турш үргэлжилдэг бөгөөд дараах 10 төрлөөс бүрддэг:
Эхний өдөр:
1. 100 метрийн хаалттай гүйлт
2. Өндөр харайлт
3. Бөмбөг түлхэлт
4. 200 метрийн гүйлт
Хоёр дахь өдөр:
5. Урт харайлт
6. Жад шидэлт
7. 800 метрийн гүйлт
8. Хөндлөвч харайлт
9. Бөмбөг шидэлт
10. 400 метрийн гүйлт
Тамирчид төрөл бүрт оролцож, тэдний гүйцэтгэлийг оноогоор дүгнэдэг. Эцсийн дүнг 10 төрлийн нийлбэр оноогоор тооцдог бөгөөд хамгийн өндөр оноо авсан тамирчин түрүүлдэг.
Арван төрөлт нь маш их тэсвэр тэвчээр, хүч чадал, уян хатан байдлыг шаарддаг төрөл юм. Арван төрөлтийн тамирчид нь олон төрлийн ур чадварыг эзэмшсэн байх шаардлагатай бөгөөд бие бялдрын ерөнхий хөгжлийг илэрхийлдэг. |
Испани гэж юу вэ ? | Испани бол Европын баруун өмнөд хэсэгт орших улс юм. Албан ёсны нэр нь Испанийн Хаант Улс бөгөөд "Reino de España" гэж нэрлэдэг. Испани нь Пиренейн хойгийн ихэнх хэсгийг эзэлдэг бөгөөд хойд талаараа Франц, Андорра улс, Бискайн булан, баруун талаараа Атлантын далай, Португали улс, өмнө талаараа Газар Дундын тэнгис, Гибралтарын хоолойгоор Африк тивтэй хиллэдэг. Мөн Испани нь Африк тивд Кеута, Мелилья гэсэн хоёр автономит хоттой.
Испанийн онцлогууд:
1. Хаант засаглалтай улс: Испани нь парламентын хаант засаглалтай улс бөгөөд 1975 оноос хойш ардчилсан тогтолцоотой болсон.
2. Католик шашинт орон: Испаничуудын ихэнх нь католик шашинтай.
3. Олон хэлтэй: Испанид испани хэлээс гадна каталан, баск, галлеци зэрэг бусад хэлүүд ч албан ёсны статустай.
4. Соёл урлагийн өв: Испани нь дэлхийд алдартай соёл урлагийн өвтэй, тухайлбал, фламенко бүжиг, Гауди архитектур, Пикассо, Дали нарын уран бүтээлүүд зэрэг.
Испанийн түүх:
1. Эртний Ромын үед Испани нь Ромын эзэнт гүрний нэг хэсэг байв.
2. Дунд зууны үед Испани нь Иберийн хойгийг захирч байсан мусульман Аль-Андалус улсын нэг хэсэг байв.
3. 15-р зуунд Кастили ба Арагоны хаант улсууд нэгдэж, Испанийн хаант улсыг байгуулсан.
4. 16-17-р зуунд Испани нь дэлхийн хамгийн хүчирхэг эзэнт гүрнүүдийн нэг болж, Америк, Африк, Ази тивд колониудтай болсон.
5. 20-р зуунд Испани нь иргэний дайн, дарангуйллын дэглэмийг туулсан боловч 1975 оноос хойш ардчилсан хөгжлийн замд орсон.
Испанийн одоогийн байдал:
1. 46 сая гаруй хүн амтай.
2. Нийслэл Мадрид хотод 6.5 сая хүн амьдардаг.
3. Эдийн засгийн хувьд аялал жуулчлал, үйлчилгээний салбар, машин үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуй чухал үүрэгтэй.
4. Испани нь Европын Холбоо, НАТО-гийн гишүүн орон.
Испани нь түүхэн уламжлал, соёлын өв, байгалийн үзэсгэлэнт газруудаараа алдартай бөгөөд Европын чухал улсуудын нэг юм. |
Абаха гэж юу вэ ? | Абаха хан (1234–1282) Персийн Ил Хан улсын хоёрдахь Монгол удирдагч байлаа. Хүлэгү ханы хүү, Есөнжин хатны ач хүү юм. Абаха 1265–1282 онд Ил Хан улсыг захирч байсан бөгөөд түүний үед Монголын эзэнт гүрэн нь Евразийн өргөн уудам нутгийг захирч байв.
Абахагийн тухай гол мэдээллүүд:
1. Тэрээр 1265 онд эцэг Хүлэгү ханаа залгамжлан Ил Хан улсын хаан ширээнд суужээ.
2. Абаха нь Монголын эзэнт гүрний нэгдлийг хангахын төлөө ажилласан бөгөөд ялангуяа Сири, Египетийн эсрэг довтолгоонд анхаарч байв.
3. Тэрээр 1271 онд Сири рүү довтолсон боловч ялагдал хүлээсэн. Харин 1281 онд Самгаритын тулалдаанд мамлюкуудыг ялж чаджээ.
4. Абаха нь Буддын шашинтай байсан ч Христийн шашинд ээлтэй хандаж, Европын орнуудтай холбоо тогтоохыг эрмэлзэж байв.
5. Түүний үед Ил Хан улс нь соёл, урлагийн хөгжлийг дэмжиж, олон алдартай уран бүтээлчид төрөн гарчээ.
6. 1282 онд Абаха хан нас барсан бөгөөд түүний дараа Ил Хан улс задрах шатандаа орж эхэлсэн байна.
Абаха хан нь Монголын эзэнт гүрний түүхэнд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн удирдагчдын нэг юм. Тэрээр цэргийн болон дипломатын ур чадвараараа Ил Хан улсыг бэхжүүлэхийг хичээж, Монголын эзэнт гүрний нэгдлийг хадгалахын төлөө тэмцэж байжээ. |
Судан гэж юу вэ ? | Судан бол Африк тивийн зүүн хойд хэсэгт орших улс юм. Албан ёсны нэр нь Бүгд Найрамдах Судан Улс бөгөөд "Republic of the Sudan" гэж нэрлэдэг. Судан нь хойд талаараа Египет, зүүн талаараа Эритрей, Этиоп, өмнөд талаараа Өмнөд Судан, баруун өмнөд талаараа Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс, Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс, баруун талаараа Чад, баруун хойд талаараа Ливи зэрэг улсуудтай хиллэдэг. Зүүн талаараа Улаан тэнгисээр хүрээлэгдсэн.
Суданы онцлогууд:
1. Хамгийн том улс: Судан нь Африк тивдээ хамгийн том газар нутагтай улс юм.
2. Нил мөрөн: Суданы нутгаар Нил мөрөн урсдаг бөгөөд Цагаан Нил, Цэнхэр Нил хоёр нийлж Суданы нийслэл Хартум хотын ойролцоо Нил мөрнийг үүсгэдэг.
3. Шариа хууль: Судан нь Исламын шашинт орон бөгөөд Шариа хуулийг мөрддөг.
4. Газрын тос: Судан нь газрын тосны арвин нөөцтэй бөгөөд энэ нь тус улсын эдийн засагт чухал үүрэгтэй.
5. Хүн амын олон янз байдал: Суданд 500 гаруй овог, ястан амьдардаг бөгөөд 600 гаруй хэл ярьдаг.
Суданы түүх:
1. Эртний Судан нь Нубийн хаант улсаар алдартай байсан бөгөөд Египетийн соёл иргэншлийн нөлөөнд ихээхэн автаж байв.
2. Дунд зууны үед Судан нь Исламын шашинт Макуриа, Алоди хаант улсуудын нэг хэсэг байв.
3. 19-р зуунд Судан нь Египет, Их Британийн колони болсон.
4. 1956 онд Судан тусгаар тогтносон боловч удалгүй иргэний дайн дэгдэж, 2005 онд энхийн гэрээ байгуулагдсан.
5. 2011 онд Өмнөд Судан тусгаарлаж, бие даасан улс болсон.
Суданы одоогийн байдал:
1. 40 гаруй сая хүн амтай.
2. Нийслэл Хартум хотод 5 сая орчим хүн амьдардаг.
3. Эдийн засгийн хувьд газрын тос, хөдөө аж ахуй, уул уурхайн салбар чухал үүрэгтэй.
4. Улс төрийн хувьд авторитар дэглэмтэй бөгөөд хүний эрхийн зөрчил их байдаг.
5. Дарфурын бүс нутагт үргэлжилсээр байгаа зэвсэгт мөргөлдөөн нь Суданы нэг том асуудал юм.
Судан нь Африкийн чухал улсуудын нэг бөгөөд түүхэн уламжлал, соёлын өв, байгалийн баялаг ихтэй. Гэвч улс төр, эдийн засгийн хямрал, зэвсэгт мөргөлдөөн зэрэг сорилтуудтай тулгарсаар байна. |
Украин гэж юу вэ ? | Украин бол Зүүн Европт оршдог улс юм. Украины бүрэн нэр нь Украин буюу Украина гэж нэрлэдэг. Украин нь баруун талаараа Польш, Словак, Унгар, Румын, Молдав, зүүн талаараа Орос, хойд талаараа Белорусь, өмнөд талаараа Хар тэнгис, Азовын тэнгисээр хүрээлэгдсэн.
Украины онцлогууд:
1. Хамгийн том улс: Украин нь Европын хамгийн том газар нутагтай улсуудын нэг юм.
2. Киев хот: Украины нийслэл Киев хот нь Зүүн Европын хамгийн эртний хотуудын нэг бөгөөд түүхэн дурсгалт газруудаараа алдартай.
3. Крымын хойг: Украины өмнөд хэсэгт орших Крымын хойг нь стратегийн ач холбогдолтой бүс нутаг юм.
4. Аж үйлдвэр: Украин нь хүнд үйлдвэрлэл, машин механизм, хөнгөн үйлдвэрлэл, хүнс, хөдөө аж ахуйн салбараараа хүчтэй.
5. Соёл урлаг: Украин нь баялаг соёл урлагийн уламжлалтай бөгөөд дэлхийд алдартай зураач, хөгжимчин, жүжигчид төрөн гарсан.
Украины түүх:
1. Эртний Украин нь Киевийн Русь гэж нэрлэгддэг байсан бөгөөд Зүүн Славянчуудын анхны төр улс байв.
2. Дунд зууны үед Украин нь Литва, Польш, Алтан Ордын эзэнт гүрний нөлөөнд байв.
3. 18-р зуунаас эхлэн Украины ихэнх хэсэг Оросын эзэнт гүрний мэдэлд орсон.
4. 1917 оны Октябрийн хувьсгалын дараа Украин нь ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд багтаж, 1991 онд тусгаар тогтносон.
5. 2014 оноос хойш Украин нь Оросын нөлөөнөөс ангижрахыг эрмэлзэж, Европын Холбоотой ойртох бодлого баримталж байна.
Украины одоогийн байдал:
1. 41.3 сая хүн амтай.
2. Нийслэл Киев хотод 3 сая орчим хүн амьдардаг.
3. Эдийн засгийн хувьд аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, үйлчилгээний салбар чухал үүрэгтэй.
4. Улс төрийн хувьд ардчилсан тогтолцоотой боловч авлига, популизм зэрэг сорилтуудтай тулгардаг.
5. 2014 оноос хойш Донбасст үргэлжилсээр байгаа зэвсэгт мөргөлдөөн нь Украины нэг том асуудал юм.
Украин нь түүхэн уламжлал, соёлын өв, байгалийн баялаг ихтэй улс боловч улс төр, эдийн засгийн хямрал, зэвсэгт мөргөлдөөн зэрэг сорилтуудтай тулгарсаар байна. Гэсэн хэдий ч Украин нь ардчилал, Европын интеграцийн төлөө тууштай ажиллаж байгаа юм. |
Акита гэж юу вэ ? | Акита бол Япон улсын зүүн хойд хэсэгт орших муж юм. Акита нь Япон тэнгисийн эрэг дагуу оршдог бөгөөд Тоохокү бүсийн хамгийн хойд хэсэгт байрладаг. Акита муж нь Ямагата, Ивате, Мияги, Ниигата зэрэг мужуудтай хиллэдэг.
Акита мужийн онцлогууд:
1. Байгаль орчин: Акита муж нь уулархаг бүс нутаг бөгөөд ой мод, гол мөрөн, нуурууд элбэг. Байгалийн үзэсгэлэнт газруудаараа алдартай.
2. Халуун рашаан: Акита мужид халуун рашаан ихтэй бөгөөд Нюүто Онсен, Юзава Онсен зэрэг алдартай халуун рашааны газрууд байдаг.
3. Буддын шашны дурсгалт газрууд: Акита мужид Буддын шашны олон дурсгалт газрууд байдаг бөгөөд тэдгээрийн дотроос Какүнинжи сүм, Тикама Жинжа хийд зэрэг нь алдартай.
4. Акита нохой: Акита муж нь Акита нохойгоороо алдартай бөгөөд энэ нь Японы уугуул нохойнуудын нэг юм.
5. Сакэ: Акита муж нь сайн чанарын будааны архи буюу сакэ үйлдвэрлэдэг бөгөөд Япондоо алдартай.
Акита мужийн түүх:
1. Эртний үед Акита нь Дэваносүки гэж нэрлэгддэг байсан бөгөөд энэ нь "Дэва мужийн өмнөд хэсэг" гэсэн утгатай.
2. 8-р зуунд Акита нь Япон тэнгисийн эргийн бүс нутгийг хамгаалах цэргийн бааз болж байв.
3. Эдогийн үед (1603-1868) Акита нь Сатоми, Сатакэ, Хонжо зэрэг феодалын эзэмшилд хуваагдаж байв.
4. Мейжигийн үед (1868-1912) Акита муж нь орчин үеийн захиргааны нэгж болон зохион байгуулагдсан.
5. 20-р зуунд Акита муж нь хөдөө аж ахуй, загас агнуур, уул уурхайн салбарыг хөгжүүлсэн.
Акита мужийн одоогийн байдал:
1. 1 сая орчим хүн амтай.
2. Мужийн төв Акита хот нь 300,000 орчим хүн амтай.
3. Эдийн засгийн хувьд хөдөө аж ахуй, загас агнуур, аялал жуулчлал, үйлдвэрлэл чухал үүрэгтэй.
4. Акита муж нь байгаль орчноо хамгаалах, тогтвортой хөгжлийг дэмжих бодлого баримталдаг.
5. Акита муж нь Япон соёл, уламжлалаа хадгалахын зэрэгцээ орчин үеийн дэвшлийг нэвтрүүлэхийг эрмэлздэг.
Акита муж нь байгалийн үзэсгэлэнт газрууд, түүхэн дурсгалт газрууд, уламжлалт соёлоороо алдартай бөгөөд Япон улсын чухал мужуудын нэг юм. |
Малайз гэж юу вэ ? | Малайз бол Зүүн Өмнөд Азид орших улс юм. Малайз нь хойгийн буюу Баруун Малайз, Борнеогийн буюу Зүүн Малайз гэсэн хоёр хэсгээс бүрддэг. Баруун Малайз нь Малайн хойгийн өмнөд хэсэгт оршдог бол Зүүн Малайз нь Борнео арлын баруун хойд хэсэгт байрладаг. Малайз нь Тайланд, Индонез, Сингапур, Бруней, Филиппинтэй хиллэдэг.
Малайзын онцлогууд:
1. Олон үндэстэн: Малайз нь малайчууд, хятадууд, энэтхэгчүүд зэрэг олон үндэстнээс бүрддэг.
2. Лалын шашин: Малайз нь лалын шашинт орон боловч бусад шашин шүтлэгийг хүлээн зөвшөөрдөг.
3. Байгалийн баялаг: Малайз нь нефть, байгалийн хий, ой мод, каучук зэрэг байгалийн баялагаар баялаг.
4. Хөгжиж буй эдийн засаг: Малайз нь хөгжиж буй эдийн засагтай орон бөгөөд аж үйлдвэр, үйлчилгээний салбар хурдацтай хөгжиж байна.
5. Аялал жуулчлал: Малайз нь байгалийн үзэсгэлэнт газрууд, соёлын өв, амттай хоолоороо аялал жуулчлалын сонирхолтой цэг болдог.
Малайзын түүх:
1. Эртний үед Малайн хойгийг Сривижаяа, Маджапахит зэрэг эртний хаант улсууд захирч байв.
2. 15-р зуунд Малакка султант улс байгуулагдаж, Малайн хойгийн ихэнх хэсгийг захирч байв.
3. 16-р зуунд Португаличууд Малаккаг эзлэн авсан бол 17-р зуунд Голландчууд ирсэн.
4. 18-р зуунд Их Британи Малайн хойгийн ихэнх хэсгийг колоничилсон.
5. 1957 онд Малайн Холбооны Улс тусгаар тогтносон бөгөөд 1963 онд Сингапур, Сабах, Саравактай нэгдэн Малайзыг байгуулсан.
Малайзын одоогийн байдал:
1. 32 сая орчим хүн амтай.
2. Нийслэл Куала Лумпур хот нь 1.8 сая орчим хүн амтай.
3. Эдийн засгийн хувьд аж үйлдвэр, үйлчилгээ, хөдөө аж ахуй чухал үүрэгтэй.
4. Малайз нь парламентын системтэй, холбооны улс бөгөөд ерөнхий сайд тэргүүтэй засгийн газартай.
5. Малайз нь АСЕАН, Олон улсын худалдааны байгууллага зэрэг олон улсын байгууллагуудын идэвхтэй гишүүн юм.
Малайз нь олон үндэстэн, шашин шүтлэгийн уулзвар цэг бөгөөд байгалийн баялаг, хөгжиж буй эдийн засгаараа Зүүн Өмнөд Азийн чухал орнуудын нэг юм. |
Монголын шатрын холбоо гэж юу вэ ? | Монголын шатрын холбоо (МШХ) нь Монгол улсад шатрын спортыг хөгжүүлэх, сурталчлах, удирдан зохион байгуулах үүрэгтэй төрийн бус байгууллага юм. МШХ нь 1955 онд анх байгуулагдсан бөгөөд Дэлхийн Шатрын Холбоо (FIDE)-нд 1956 онд элссэн.
МШХ-ны үндсэн зорилго нь:
1. Шатрын спортыг хөгжүүлэх, сурталчлах
2. Шатарчдын ур чадварыг дээшлүүлэх
3. Олон улсын тэмцээнд оролцох, амжилт гаргах
4. Шатрын дэд бүтцийг сайжруулах
5. Шатрын багш, дасгалжуулагч бэлтгэх
МШХ нь дараах үйл ажиллагаануудыг явуулдаг:
1. Улсын аварга шалгаруулах тэмцээн зохион байгуулах
2. Насанд хүрэгчид, залуучууд, хүүхдийн ангиллын тэмцээнүүд зохион байгуулах
3. Олон улсын тэмцээнд оролцох баг тамирчдыг сонгон шалгаруулах
4. Шатрын клубүүд, сургалтуудыг дэмжих
5. Шатрын ном, сурах бичиг, програм хангамж зэргийг боловсруулах
МШХ-ны удирдлага:
1. Ерөнхийлөгч - Ц.Сайнбаяр
2. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга - Б.Наранбаатар
3. Дэд ерөнхийлөгч нар - 10 хүн
4. Гүйцэтгэх зөвлөл - 25 хүн
МШХ нь Монголын шатрын спортыг хөгжүүлэх, олон улсад өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байгууллага юм. |
Хүний нөөцийн менежмент гэж юу вэ ? | Хүний нөөцийн менежмент (ХНМ) нь байгууллагын хүний нөөцийг үр дүнтэй удирдах, хөгжүүлэх, ашиглах үйл явц юм. Энэ нь ажилтнуудыг ажилд авах, сургах, хөгжүүлэх, урамшуулах, үнэлэх, цалинжуулах зэрэг олон чиг үүргийг хамардаг. ХНМ-ийн гол зорилго нь байгууллагын зорилгод хүрэхэд шаардлагатай ур чадвар, мэдлэг туршлагатай ажилтнуудыг бүрдүүлэх, тэднийг үр бүтээлтэй ажиллуулахад оршино.
ХНМ-ийн үндсэн функцууд:
1. Хүний нөөцийн төлөвлөлт: Байгууллагын хэтийн зорилгод хүрэхэд шаардлагатай хүний нөөцийн хэрэгцээг тодорхойлох.
2. Ажилд авах, сонгон шалгаруулах: Шаардлагатай ур чадвар, туршлагатай ажилтнуудыг ажилд авах, сонгон шалгаруулах.
3. Сургалт, хөгжил: Ажилтнуудын ур чадвар, мэдлэгийг дээшлүүлэх, хөгжүүлэх сургалтууд зохион байгуулах.
4. Гүйцэтгэлийн удирдлага: Ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэлийг үнэлэх, сайжруулах арга хэмжээ авах.
5. Цалин хөлс, урамшуулал: Ажилтнуудыг үр дүнтэй ажиллуулахын тулд тохиромжтой цалин, урамшууллын систем бий болгох.
6. Хөдөлмөрийн харилцаа: Ажилтнуудын эрх ашгийг хамгаалах, хөдөлмөрийн таатай орчин бүрдүүлэх.
7. Хүний нөөцийн мэдээллийн систем: Ажилтнуудын мэдээллийг удирдах, шинжилгээ хийх мэдээллийн систем ашиглах.
ХНМ-ийн ач холбогдол:
1. Бизнесийн стратегид нийцсэн хүний нөөцийг бүрдүүлэх
2. Ажилтнуудын сэтгэл ханамж, үр бүтээмжийг нэмэгдүүлэх
3. Байгууллагын өрсөлдөх чадварыг сайжруулах
4. Хүний нөөцийн зардлыг бууруулах
5. Хууль эрх зүйн эрсдэлийг бууруулах
Орчин үеийн ХНМ нь зөвхөн ажилтнуудыг удирдах төдийгүй тэднийг хөгжүүлэх, ур чадварыг нь дээшлүүлэх, сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэхэд анхаарч, байгууллагын стратегийн түнш болох чиглэлд хөгжиж байна. |
Алгоритм гэж юу вэ ? | Алгоритм гэдэг нь тодорхой дарааллын дагуу гүйцэтгэх үйлдлүүдийн цуваа юм. Энэ нь эхлэл, төгсгөлтэй, тодорхой тооны алхмуудаас бүрддэг. Алгоритмын гол шинж чанарууд:
1. Оролт (Input): Алгоритм нь ямар нэгэн өгөгдөл, утга авдаг.
2. Гаралт (Output): Алгоритм ажиллаж дууссаны дараа үр дүнг буцаадаг.
3. Тодорхой байдал (Definiteness): Алгоритмын алхам бүр тодорхой, ойлгомжтой байдаг.
4. Дуусах чанар (Finiteness): Алгоритм тодорхой хугацаанд ажиллаж дуусдаг.
5. Үр дүнтэй байдал (Effectiveness): Алхам бүр ойлгомжтой, гүйцэтгэхэд хялбар байдаг.
Алгоритмыг дараах байдлаар ангилж болно:
1. Шугаман алгоритм: Нэг эхлэл, нэг төгсгөлтэй, шугаман дарааллаар гүйцэтгэгддэг.
2. Салаалсан алгоритм: Нөхцөл шалгаж, өөр өөр замаар гүйцэтгэгддэг.
3. Давталтат алгоритм: Тодорхой алхмуудыг давтан гүйцэтгэдэг.
4. Дэд программтай алгоритм: Том алгоритмыг жижиг дэд хэсгүүдэд хувааж, дахин ашиглах боломжтой.
Алгоритмыг янз бүрийн аргаар дүрслэн харуулдаг:
1. Натурал хэл: Энгийн үгээр тайлбарлан бичих.
2. Блок схем: Дүрс, сум ашиглан алхмуудын урсгалыг харуулах.
3. Псевдо код: Программчлалын хэлний бүтцийг ашиглан бичих.
Алгоритм нь математик, компьютерийн шинжлэх ухаан, инженерчлэл зэрэг олон салбарт өргөн хэрэглэгддэг чухал ойлголт юм. Үр дүнтэй, оновчтой алгоритм боловсруулах нь асуудлыг хурдан, найдвартай шийдвэрлэхэд тусалдаг. |
Коби Брайант гэж юу вэ ? | Коби Бийн Брайант (1978-2020) бол Америкийн алдарт мэргэжлийн сагсан бөмбөгчин байсан юм. Тэрээр 20 жил НБА-гийн Лос Анжелес Лэйкерс багт тоглож, олон амжилт гаргасан.
Кобигийн онцлог шинж чанарууд:
1. Авьяас чадвар: Коби маш авьяаслаг, хөдөлмөрч тамирчин байв. Тэрээр довтолгооны олон хувилбар, хамгаалалтын ур чадвараараа алдартай.
2. Ялалтын хүсэл: Коби ялахын төлөө үргэлж тэмүүлдэг, багийнхаа манлайлагч байв. Тэрээр 5 удаа НБА-гийн аварга болсон.
3. Зорилготой бэлтгэл: Коби хатуу бэлтгэл хийдэг, өөрийгөө хөгжүүлэхийн тулд их хөдөлмөрлөдөг байв.
4. "Mamba Mentality": Коби өөрийн амжилтад хүрэхийн тулд хичээл зүтгэл, тууштай байдлыг чухалчилдаг байсныг илэрхийлсэн ойлголт.
Кобигийн карьерын статистик үзүүлэлтүүд:
- 25,000 оноо (НБА-гийн түүхэн дэх 4-т)
- 18 удаа Бүх Оддын тоглолтод оролцсон
- 15 удаа Бүх НБА-гийн багт шалгарсан
- 12 удаа Бүх НБА-гийн хамгаалалтын багт шалгарсан
Гэвч 2020 оны 1-р сарын 26-нд Коби охин Жианна, бусад 7 хүний хамт нисдэг тэрэгний ослоор харамсалтай нас барсан. Түүний нөлөө, өв залгамжлал сагсан бөмбөгийн ертөнцөд мөнхөд үлдэх болно. |
Дэлхийн Цаг Уур Судлалын Байгууллага гэж юу вэ ? | Дэлхийн Цаг Уур Судлалын Байгууллага (ДЦУСБ) нь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын тусгай байгууллага бөгөөд дэлхийн цаг уурын байгууллагуудын холбоо юм. Энэ нь 1950 онд байгуулагдсан ба Швейцарийн Женев хотод төвтэй.
ДЦУСБ-ын гол зорилго, үйл ажиллагаа:
1. Цаг уурын ажиглалт, судалгаа: Гишүүн орнуудын цаг уурын байгууллагуудтай хамтран цаг уурын өгөгдөл цуглуулах, солилцох, задлан шинжлэх.
2. Цаг уурын урьдчилан сэргийлэх, анхааруулах систем: Байгалийн гамшигт үзэгдлүүдийг урьдчилан таамаглах, анхааруулах системийг боловсруулах, хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх.
3. Цаг уурын мэдээллийн стандартчилал: Цаг уурын өгөгдөл, мэдээллийн стандарт, протоколыг тогтоож, гишүүн орнуудын хооронд мэдээлэл солилцоход хялбар болгох.
4. Хүний нөөцийн хөгжил: Цаг уурын салбарт ажиллагсдын ур чадварыг дээшлүүлэх, сургалт явуулах, техникийн туслалцаа үзүүлэх.
5. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн судалгаа: Дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийг судлах, үнэлэх, мэдээлэх.
6. Олон улсын хамтын ажиллагаа: Цаг уурын салбарт олон улсын хамтын ажиллагааг дэмжих, туршлага солилцох, хамтарсан төсөл хэрэгжүүлэх.
ДЦУСБ нь 193 гишүүн оронтой бөгөөд цаг уурын салбарт дэлхий нийтийн хэмжээнд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ нь цаг уурын мэдлэг, технологийг дэлхий даяар түгээн дэлгэрүүлэх, цаг уурын үйлчилгээг сайжруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. |
Тэкүдэр гэж юу вэ ? | Тэкүдэр бол Монголын эзэнт гүрний үед амьдарч байсан монгол цэргийн жанжин юм. Тэрээр 1242-1289 онд амьдарч байсан бөгөөд Ил Хаант Улсын султан болж байв.
Тэкүдэрийн намтар, үйл хэргийн талаар товч дурдвал:
1. Гарал үүсэл: Тэкүдэр нь Мөнх хааны дүү Хулагу ханы хүү байсан бөгөөд Ил Хаант Улсын угсаа залгамжлагч байв.
2. Хаан ширээнд суух: 1282 онд Абаха хан нас барсны дараа Тэкүдэр хаан ширээг булаан авч, Ил Хаант Улсын султан болжээ.
3. Бодлого: Тэкүдэр буддын шашинтай байсан бөгөөд лалын шашинтнуудыг хавчин гадуурхаж байв. Тэрээр Ил Хаант Улсыг Монголын эзэнт гүрнээс тусгаарлаж, бие даасан улс болгохыг эрмэлзэж байв.
4. Мөнх хаантай зөрчилдөх: Тэкүдэрийн бодлого нь Их Монгол Улсын эзэн хаан Хубилайтай зөрчилдөж байв. Хубилай хаан Тэкүдэрийг эсэргүүцэж, түүнийг зайлуулахыг оролдож байв.
5. Нас барсан нь: 1284 онд Хубилай хааны дэмжлэгтэйгээр Аргун хан Тэкүдэрийг хороож, хаан ширээг булаан авчээ.
Тэкүдэр нь Ил Хаант Улсын түүхэнд богино хугацаанд хаанаар сууж байсан ч Монголын эзэнт гүрний задралын эхлэлийг тавьсан гэж үздэг. Түүний бодлого нь Монголын эзэнт гүрний нэгдмэл байдалд сөргөөр нөлөөлж, улмаар Ил Хаант Улсыг бие даасан улс болоход хүргэсэн юм. |
Үэшиба Морихэй гэж юу вэ ? | Үэшиба Морихэй (1883-1969) бол Японы алдарт айкидо мастер, багш юм. Тэрээр айкидо урлагийг үндэслэгч бөгөөд "Айкидогийн эцэг" хэмээн нэрлэгддэг.
Үэшиба Морихэйн намтар, айкидотой холбоотой үйл хэргийг товчхон дурдвал:
1. Залуу нас: Үэшиба Морихэй багадаа сул биетэй, өвчтэй хүүхэд байсан ч биеэ хөгжүүлэхийн тулд тулааны урлагаар хичээллэж эхэлжээ. Тэрээр Сумо, Жүдо, Кэндо зэрэг янз бүрийн тулааны урлагаар суралцаж байв.
2. Такэда Сокакутай учирсан нь: 1915 онд Үэшиба Дайто-рю Жүжицүгийн их багш Такэда Сокакутай учирч, түүний удирдлаган дор суралцаж эхэлсэн нь түүний амьдралд эргэлт буцалтгүй нөлөө үзүүлжээ.
3. Айкидо урлагийн хөгжил: Үэшиба Морихэй Дайто-рю Жүжицү болон бусад тулааны урлагийн элементүүдийг нэгтгэн, өөрийн гэсэн онцлог арга барилтай айкидо урлагийг бий болгосон.
4. Айкидо сургуулийг байгуулсан нь: 1927 онд Үэшиба Морихэй Токио хотод Айкидо сургуулиа байгуулж, шавь нараа бэлтгэж эхэлсэн. Энэ нь айкидо урлагийг дэлгэрүүлэх, хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм.
5. Айкидог дэлхийд таниулсан нь: Дэлхийн 2-р дайны дараа Үэшиба Морихэй айкидог Япон болон дэлхий даяар таниулах, сурталчлах ажлыг эрчимтэй хийсэн. Ингэснээр айкидо урлаг дэлхий даяар тархаж, хөгжсөөр ирсэн.
Үэшиба Морихэй бол айкидо урлагийн үндэслэгч, хөгжүүлэгч бөгөөд түүний заасан номлол, арга барил нь өнөөг хүртэл айкидочдод үлгэр дууриал болсоор байна. Тэрээр айкидог зөвхөн бие хамгаалах арга төдийгүй, хүнийг хөгжүүлэх, сурган хүмүүжүүлэх арга хэрэгсэл хэмээн үздэг байв. |
Хара Хүлэгү гэж юу вэ ? | Хара Хүлэгү бол Монголын Юань гүрний үед Өгэдэй хааны 7-р хүү Мэлиг ноёны ач хүү Түмэн ноёнд нэгэн хөвгүүн болж төрсөн. Тэрээр Юань улсын үед Цинюань ван цолоор өргөмжлөгдөж, монгол газарт төрсөн байна.
Хара Хүлэгүгийн тухай товч мэдээлэл:
1. Гэр бүл: Хара Хүлэгүгийн эцэг Түмэн ноён нь 1276 онд Хубилай хааны зарлигаар Ляоян мужид цэрэг захируулан суусан байна. Харин ээж нь Хубилай хааны охин Ерөө гүнж байжээ.
2. Цол хэргэм: 1307 онд Хүлэг хааны зарлигаар Хара Хүлэгү Нин Юань ван цолоор шагнагдсан байна. 1313 онд Буянт хааны зарлигаар Цинюань ван цолоор өргөмжлөгджээ.
3. Нас барсан он: Хара Хүлэгү 1320 оны 12 сард нас барсан байна.
Эндээс харахад Хара Хүлэгү нь Юань гүрний үед өндөр цол хэргэмтэй, нөлөө бүхий язгууртны нэг байсан нь харагдаж байна. Түүний эцэг эх нь ч гэсэн Юань гүрний хаан, хатны ойрын хамаатан садан байсан нь түүний нөлөө, эрх мэдэлд нөлөөлсөн байж болох юм. |
Аргун гэж юу вэ ? | Аргун бол Ил Хаант Улсын хаан байсан бөгөөд 1258-1291 онд төрж, 1284-1291 онд хаанаар сууж байжээ. Тэрээр Абаха хааны хүү бөгөөд Исламын шашинтай байсан.
Аргуны тухай товч мэдээлэл:
1. Төрсөн он: Аргун 1258 онд төрсөн.
2. Хаан ширээнд заларсан он: 1284 онд Аргун Ил Хаант Улсын хаан болж, 1291 он хүртэл хаанаар суужээ.
3. Шашин шүтлэг: Аргун Исламын шашинтай байсан нь түүний бодлого, үйл ажиллагаанд нөлөөлж байв.
4. Монголчуудын Европтой харилцах оролдлого: Аргун Европын орнуудтай харилцаа тогтоож, Исламын шашинтнуудын эсрэг хамтран тэмцэхийг оролдож байжээ. Тэрээр Европ руу хэд хэдэн удаа элч илгээсэн боловч үр дүнд хүрээгүй байна.
5. Нас барсан он: Аргун 1291 онд нас барсан.
Аргун нь Ил Хаант Улсыг удирдахдаа Исламын шашны нөлөөг тэлэх, Европтой харилцаа тогтоох замаар улс орноо хөгжүүлэхийг зорьж байсан ч түүний оролдлого бүтэлгүйтсэн байна. Гэсэн хэдий ч тэрээр Ил Хаант Улсын түүхэнд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн хаадын нэг юм. |
Хятад (салаа утга) гэж юу вэ ? | "Хятад" гэдэг нь хэд хэдэн утгатай нэр томъёо юм. Үүнд:
1. Хятад улс: Одоогийн Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсыг хэлнэ. Энэ нь 1949 онд байгуулагдсан бөгөөд дэлхийн хамгийн олон хүн амтай, газар нутгийн хувьд дэлхийд 3-т ордог том улс юм.
2. Хятад үндэстэн: Хятад угсаатныг хэлнэ. Хятадууд нь дэлхий дээрх хамгийн олон тоотой үндэстэн бөгөөд голдуу Хятад улсад амьдардаг. Гэхдээ Сингапур, Малайз, Индонез зэрэг Зүүн өмнөд Азийн орнуудад ч цөөнгүй тоогоор оршин суудаг.
3. Хятад соёл иргэншил: Хятадын уламжлалт соёл, зан заншил, урлаг, архитектур, хоол хүнс зэргийг хамруулсан ойлголт юм. Хятадын соёл иргэншил маш эртнээс уламжлалтай бөгөөд дэлхий дахинаа ихээхэн нөлөө үзүүлсэн.
4. Хятад хэл: Хятад хэлийг хэлнэ. Хятад хэл нь дэлхий дээрх хамгийн олон хүн ярьдаг хэл бөгөөд Хятад улсад албан ёсны хэл болдог. Хятад хэл нь янз бүрийн аялгуутай ба хамгийн түгээмэл нь Мандарин хэл юм.
Ийнхүү "Хятад" гэдэг нь улс орон, үндэстэн, соёл иргэншил, хэл зэрэг өргөн хүрээтэй ойлголтыг багтаасан салаа утгатай нэр томъёо юм. |
Тэнгисийн хоолой гэж юу вэ ? | Тэнгисийн хоолой гэдэг нь хоёр эх газраар хавчигдсан тэнгисийн нарийссан хэсгийг хэлдэг. Энэ нь далайн усны чөлөөтэй хөдөлгөөнийг хязгаарладаг бөгөөд усны урсгал, давалгаа, түрлэг зэрэг нь хоолойн хэлбэр, гүн, өргөнөөс хамаарч өөр өөр байдаг.
Тэнгисийн хоолойн онцлог шинж чанарууд:
1. Байршил: Тэнгисийн хоолой нь ихэвчлэн хоёр эх газрын хооронд оршдог.
2. Хэлбэр, хэмжээ: Хоолойн хэлбэр, урт, өргөн, гүн зэрэг нь харилцан адилгүй байж болно.
3. Усны урсгал: Хоолойн хэлбэр, хэмжээнээс хамааран усны урсгал хурдассан, удааширсан байж болно.
4. Давалгаа, түрлэг: Хоолойн хэлбэр, хэмжээ, салхины чиглэл, хүчнээс хамааран давалгаа, түрлэг үүсэх магадлалтай.
5. Ач холбогдол: Тэнгисийн хоолой нь усан замын тээвэрт чухал үүрэгтэй бөгөөд зарим тохиолдолд стратегийн ач холбогдолтой байдаг.
Жишээлбэл, Ормузын хоолой, Малаккагийн хоолой, Гибралтарын хоолой зэрэг нь дэлхийд алдартай, стратегийн ач холбогдол бүхий тэнгисийн хоолойнууд юм. Эдгээр хоолой нь далайн тээврийн гол маршрутуудыг холбодог бөгөөд улс орнуудын эдийн засаг, аюулгүй байдалд чухал нөлөө үзүүлдэг. |
Кино гэж юу вэ ? | Кино гэдэг нь хөдөлгөөнт дүрс бүхий урлагийн бүтээл юм. Кино нь дараах үндсэн элементүүдээс бүрддэг:
1. Дүрс: Киноны гол мэдээллийг дамжуулдаг бөгөөд хөдөлгөөнт дүрсүүдээс бүрддэг.
2. Дуу: Киноны дуу нь харилцан яриа, хөгжим, чимээ зэргээс бүрдэх бөгөөд киноны үйл явдлыг баяжуулж, үзэгчдэд нөлөөлдөг.
3. Түүх, зохиол: Киноны үйл явдал, дүрүүдийн харилцаа, сэдэв зэргийг тодорхойлсон зохиол буюу түүх байдаг.
4. Найруулга: Киноны бүтцийг тодорхойлох найруулгын ажил нь киноны чанарт чухал нөлөө үзүүлдэг.
Кино нь уран сайхны, баримтат, хүүхэлдэйн, богино хэмжээний гэх мэт олон төрөлтэй байдаг. Кино урлаг нь XX зууны эхэн үеэс эхлэн хөгжиж, өнөөдөр дэлхий даяар хамгийн их үздэг, нөлөө бүхий урлагийн төрөл болоод байна.
Киноны ач холбогдол:
1. Зугаа цэнгэл: Кино нь үзэгчдэд зугаа цэнгэл, тайвшрал олгодог.
2. Соён гэгээрүүлэх: Кино нь нийгэм, түүх, соёлын талаар мэдлэг олгох, үзэгчдийг соён гэгээрүүлэх үүрэгтэй.
3. Нөлөөлөл: Кино нь үзэгчдийн сэтгэлгээ, зан үйлд нөлөөлж, нийгмийн хэм хэмжээг тодорхойлоход тусалдаг.
4. Эдийн засгийн ач холбогдол: Кино үйлдвэрлэл нь олон хүнийг ажлын байраар хангаж, улс орны эдийн засагт хувь нэмэр оруулдаг.
Ийнхүү кино нь хүмүүсийн амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд цаашид ч хөгжсөөр байх технологийн дэвшлийн нэгэн жишээ юм. |
Амман гэж юу вэ ? | Амман бол Йорданы нийслэл хот юм. Энэ нь Йорданы төв хэсэгт, дов толгодын орой дээр байрладаг бөгөөд далайн түвшнээс дээш 850 метрийн өндөрт оршдог.
Амманы түүх:
- Амман хот нь МЭӨ 9000 оноос хойш хүн ам суурьшсан газар бөгөөд эртний Египетийн захиргаанд байсан.
- Шинэ гэрээнд дурдагдсанаар Амман хотыг Рабба хэмээн нэрлэдэг байв.
- Улмаар Амман нь Араб, Перс, Ром, Византийн эзэнт гүрний нөлөөнд орж байсан ба Исламын шашин дэлгэрснээр хөгжиж эхэлжээ.
Амманы одоогийн байдал:
- Амман нь Йорданы хамгийн том хот бөгөөд улсынхаа эдийн засаг, улс төр, соёлын төв юм.
- Хот нь 1887 онд Османы эзэнт гүрний үед дахин сэргээгдэж, 1921 онд Английн колоничлолын үед Йорданы нийслэл болсон.
- 1946 онд Йордан улс тусгаар тогтносны дараа Амман хурдацтай хөгжиж, өнөөдөр 2 сая гаруй хүн амтай, орчин үеийн хот болжээ.
Амманы үзвэр, аялал жуулчлалын газрууд:
- Жабаль аль-Калаа (Цайзны толгод): Аммантай залгаа дов толгод дээр байрлах эртний цайз
- Театр: Ромын үеийн задгай театр
- Кинг Абдулла I Mosque: Йорданы хаан Абдулла I-ийн нэрэмжит лалын сүм
- Амман цамхаг: Хотын төвд байрлах цамхаг бөгөөд хотын үзэсгэлэнт харагдах газар
Амман нь эртний түүх, соёл, орчин үеийн хөгжлийг хослуулсан сонирхолтой хот юм. |
Орчин үеийн таван төрөлт гэж юу вэ ? | Орчин үеийн таван төрөлт (Modern pentathlon) нь буудлага, туялзуур сэлэм, усанд сэлэлт, морин спорт, гүйлтийн таван төрлийг багтаасан, олимпийн төрлийн спортын нэг юм.
Түүх:
- Орчин үеийн таван төрлийг анх 1912 оны Стокгольмын олимпод Шведийн хунтайж Карл нэвтрүүлсэн.
- Анхны тэмцээнд зөвхөн цэргийн албан хаагчид оролцож байсан бол 1952 оноос энгийн иргэд оролцох боломжтой болсон.
- 1992 оноос эхлэн эрэгтэй, эмэгтэй тамирчид тусдаа өрсөлддөг болсон.
Дүрэм:
- Тамирчид таван төрөл тус бүрд оролцох ёстой бөгөөд нийлбэр оноогоор ялагчийг тодруулдаг.
- Буудлагад 20 сум буудах, туялзуур сэлэмд 35 удаа тулалдах, усанд сэлэхэд 200м зайг туулах, морин спортод саадыг давах, гүйлтэд 3200м зайд гүйх ёстой.
- Алдаа гаргасан тохиолдолд оноо хасагддаг.
Хэрэглэгддэг тоног төхөөрөмж:
- Буудлагад пневматик буу, туялзуур сэлэмд цахилгаан сэлэм, усанд сэлэхэд 50м бассейн, морин спортод саад, гүйлтэд хронометр ашигладаг.
Монгол дахь орчин үеийн таван төрөлт:
- Монголд орчин үеийн таван төрөлтийн спорт 1960-аад оноос хөгжиж эхэлсэн.
- Одоогоор манай улсад энэ спортоор хичээллэдэг 100 гаруй тамирчин бий.
- Цаашид олон улсын тэмцээнд амжилттай оролцох, медаль авах зорилготой ажиллаж байна.
Орчин үеийн таван төрөлт нь тамирчдын олон талын авьяас чадварыг сорих, сонирхолтой спорт юм. |
Үлэмжийн Хярсан гэж юу вэ ? | Үлэмжийн Хярсан бол Монголын ардын дуучин, меццо-сопрано хоолойтой дуучин юм. Тэрээр 1973 онд Өвөрхангай аймагт төрсөн бөгөөд 1992 онд Соёл урлагийн их сургуульд элссэн байна.
Үлэмжийн Хярсаны уран бүтээлийн замнал:
- 1995 онд Глинкийн нэрэмжит олон улсын дуурын дуучдын уралдаанд тэргүүн байр эзэлсэн.
- 2001 онд НҮБ-ын их танхимд "Эх дэлхийн дуулал" хэмээх тоглолтод оролцож, монгол дууг дэлхийд танилцуулсан.
- 2002 онд П.И.Чайковскийн нэрэмжит олон улсын дуурын дуучдын уралдаанд оролцож, хоёрдугаар байр эзэлсэн.
- 2011 онд Монгол Улсын Ардын жүжигчин цол хүртсэн.
Үлэмжийн Хярсаны онцлог:
- Тэрээр меццо-сопрано хоолойтой бөгөөд монгол ардын дуунуудыг гайхалтай сайхан дуулдаг.
- Олон улсын тайзнаа монгол дууг сурталчилж, монголынхоо нэрийг гаргасан.
- Дэлхийн алдартай дуурийн дуучидтай хамтран ажилласан туршлагатай.
Үлэмжийн Хярсан нь монголын дуурийн урлагт үнэтэй хувь нэмэр оруулсан, олон улсад нэр хүндтэй дуучин юм. Түүний авьяас чадвар, хөдөлмөр зүтгэл нь монголчуудад үлгэр дууриал болсоор байна. |
Мечет гэж юу вэ ? | Мечет нь Исламын шашны мөргөлийн газар юм. Энэ нь Арабаар "масжид" гэж нэрлэгддэг бөгөөд "өвдөг сөхрөх" гэсэн утгатай. Мечет нь Исламын соёлын чухал хэсэг бөгөөд мусульманчууд долоо хоног бүрийн баасан гарагт мечетэд очиж, хамтдаа залбирал үйлддэг.
Мечетийн онцлогууд:
1. Минбар: Имам буюу номлогч сургаалаа уншдаг индэр.
2. Миhrab: Кибла буюу Меккег заасан, имам залбирлын үеэр зогсдог хана.
3. Дом: Мечетийн дээвэр дээрх бөмбөлөг хэлбэртэй барилга.
4. Минарат: Азан буюу залбирлын дуудлага хийх зориулалттай цамхаг.
Мечетэд хийгддэг үйл ажиллагаанууд:
1. Намаз: Өдөр тутмын залбирал.
2. Жума намаз: Баасан гарагийн хамтарсан залбирал.
3. Рамадан: Мацаг барилтын сарын үеэр явагддаг хамтарсан залбирлууд.
4. Хурим найр: Гэрлэлтийн ёслол зэрэг нийгмийн арга хэмжээнүүд.
Мечет нь зөвхөн залбирлын газар төдийгүй, мусульман нийгэмлэгийн төв болдог. Энэ нь итгэгчдэд сургаал номлох, нийгмийн харилцааг бэхжүүлэх, сайн үйлсийг дэмжих зэрэг олон чухал үүрэгтэй. |
Астат гэж юу вэ ? | Астат бол цацраг идэвхит химийн элемент юм. Үелэх системийн 7-р үед, галогены бүлэгт багтдаг. Астатын атомын дугаар нь 85, химийн тэмдэглэгээ нь At юм.
Астатын шинж чанарууд:
1. Цацраг идэвхит: Астат нь маш богино хугацаанд задардаг цацраг идэвхит элемент юм.
2. Ховор: Астат нь байгальд ховор тохиолддог бөгөөд хагас задралын хугацаа нь богино учраас түүнийг судлахад хэцүү байдаг.
3. Хортой: Ихэнх цацраг идэвхит бодисын адил астат нь хортой.
4. Химийн идэвхтэй: Астат нь галогены бүлгийн бусад элементүүдтэй ижил төстэй химийн шинж чанартай.
Астатын хэрэглээ:
1. Анагаах ухаан: Астатыг хорт хавдрыг эмчлэх, оношилгоонд ашигладаг.
2. Судалгаа: Астатыг цөмийн физик, радиохими, биохимийн судалгаанд ашигладаг.
Астат нь одоогоор хамгийн ховор элементүүдийн нэг бөгөөд түүнийг их хэмжээгээр гарган авах боломжгүй байдаг. Гэсэн хэдий ч астатын судалгаа нь шинжлэх ухааны олон салбарт чухал ач холбогдолтой юм. |
Өнгө гэж юу вэ ? | Өнгө гэдэг нь биет зүйлсийн гадаргуу дээрх гэрлийн ойлтоос үүдэлтэй үзэгдэл юм. Өнгө нь гэрлийн спектр буюу долгионы уртын ялгаанаас шалтгаалдаг.
Өнгөний үндсэн шинж чанарууд:
1. Спектр: Өнгө бүр нь тодорхой долгионы уртад харгалзах гэрлийн спектртэй байдаг.
2. Ойлт: Биет зүйлс гэрлийг шингээх, ойлгох замаар өнгөтэй харагддаг.
3. Харьцангуй чанар: Өнгө нь ажиглагчийн мэдрэмжээс хамаарах бөгөөд орчны нөхцөл, гэрэлтүүлгээс шалтгаалж өөрчлөгдөж болно.
Өнгөний ангилал:
1. Үндсэн өнгө: Улаан, шар, хөх (RGB) эсвэл улаан, ногоон, хөх (CMYK)
2. Завсрын өнгө: Үндсэн өнгөнүүдийн хольцоос үүссэн өнгөнүүд
3. Интерференцийн өнгө: Гэрлийн долгионы интерференцээс үүдэлтэй өнгөнүүд
Өнгө нь урлаг, дизайн, архитектур, загвар зэрэг олон салбарт чухал үүрэгтэй. Өнгө нь хүмүүсийн сэтгэл хөдлөл, зан үйлд нөлөөлж, орчин тойрныг тодорхойлоход тусалдаг. |
Афины олимп гэж юу вэ ? | Афины олимп нь 2004 онд Грекийн нийслэл Афин хотод зохион байгуулагдсан Зуны олимпын XXVIII наадам юм. Энэ нь 1896 оны анхны орчин үеийн олимпоос хойш 108 жилийн дараа олимпын наадам анх удаа эх нутагтаа буюу Грект буцаж ирсэн түүхэн үйл явдал болсон юм.
Афины олимпын онцлогууд:
1. Оролцогчид: Нийт 201 улсын 10,625 тамирчид оролцож, спортын 28 төрөлд 301 медалийн төлөө өрсөлдсөн.
2. Шинэ дээд амжилтууд: Олимпын наадмын үеэр 43 шинэ дээд амжилт тогтоогдсон.
3. Зохион байгуулалт: Грекийн засгийн газар олимпын наадмыг зохион байгуулахад 8.5 тэрбум еврогийн хөрөнгө оруулалт хийсэн.
4. Аюулгүй байдал: 9/11 террорист халдлагын дараа анх удаа зохион байгуулагдсан том хэмжээний спортын арга хэмжээ байсан тул аюулгүй байдлын асуудалд онцгой анхаарал хандуулсан.
5. Соёлын арга хэмжээ: Олимпын наадмын үеэр соёл, урлагийн олон арга хэмжээ зохион байгуулагдсан нь Грекийн өвийг сурталчлах, дэлхий дахинаа таниулах боломж болсон.
Афины олимп нь амжилттай зохион байгуулагдсан бөгөөд Грек улсын нэр хүндийг дэлхий дахинд өргөж, эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлсэн гэж үздэг. Мөн энэ нь олимпын хөдөлгөөний түүхэн дэх чухал үйл явдлуудын нэг болсон юм. |
Оймс гэж юу вэ ? | Оймс нь хөлийн тавхайг бүрхэх зориулалттай, уут хэлбэртэй, даавуу зэргээр хийсэн хувцас юм. Оймсыг ихэвчлэн резин ашиглан хийдэг бөгөөд хөлийг дулаан байлгах, арьсыг үрэлтээс хамгаалах, хөлсийг шингээх зэрэг үүрэгтэй.
Оймсны төрлүүд:
1. Богино оймс: Шагай хүртэл урттай, ихэвчлэн спортоор хичээллэхэд болон зуны улиралд өмсдөг.
2. Урт оймс: Өвдөг хүртэл урттай, өвлийн улиралд дулаан байлгахад тохиромжтой.
3. Шигдээстэй оймс: Хурууны хэсэгт шигдээстэй, хөлийн хэлбэрийг барихад тустай.
4. Дотуур оймс: Нимгэн материалтай, гадуур оймс өмсөхөд зориулагдсан.
5. Унтлагын оймс: Зөөлөн материалаар хийгдсэн, унтахдаа өмсөхөд тохиромжтой.
Оймс нь хүний хувцаслалтын салшгүй хэсэг бөгөөд янз бүрийн загвар, өнгө, материалтай байдаг. Эрэгтэй, эмэгтэй, хүүхдийн гэх мэт насны ангиллаар ялгаатай оймснууд байдаг. Мөн спортын төрлүүдэд зориулсан тусгай оймснууд ч бий. |
Анри Дюнан гэж юу вэ ? | Анри Дюнан (1828-1910) бол Швейцарын бизнесмен, Улаан Загалмайн Нийгэмлэгийг үүсгэн байгуулагч, анхны Нобелийн энх тайвны шагналтан юм. Тэрээр Итали, Францын дайны үед Сольфериногийн тулалдааны дараа шархадсан цэргүүдэд тусламж үзүүлэх санаачилга гаргасан нь Улаан Загалмайн хөдөлгөөний эхлэл болсон юм.
Дюнаны амьдралын гол үйл явдлууд:
1. Сольфериногийн тулалдаан (1859): Дюнан энэ тулалдааны дараа 40,000 орчим шархадсан цэргүүдэд сайн дурын тусламж үзүүлэх ажлыг зохион байгуулсан.
2. "Сольфериногийн дурсамж" ном (1862): Тэрээр тулалдааны талаар ном бичиж, дайны талбарт шархадсан цэргүүдэд туслах олон улсын хөдөлгөөн өрнүүлэх санаагаа дэвшүүлсэн.
3. Улаан Загалмайн Нийгэмлэгийн үүсэл (1863): Женевт болсон анхны бага хурлаар Улаан Загалмайн Нийгэмлэгийг албан ёсоор байгуулсан.
4. Женевийн конвенц (1864): Анхны Женевийн конвенцоор дайны талбарт шархадсан цэргүүдийг хамгаалах, асрах зарчмуудыг баталсан.
5. Нобелийн шагнал (1901): Дюнан нь анхны Нобелийн энх тайвны шагналыг Фредерик Пасситай хуваалцан хүртсэн.
Дюнаны үйл хэрэг нь хүмүүнлэгийн үзэл санааг дэлгэрүүлж, дайны золиос болсон хүмүүст туслах олон улсын механизмыг бий болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Түүний санаачилсан Улаан Загалмайн хөдөлгөөн өдгөө дэлхий даяар үйл ажиллагаа явуулсаар байна. |
Манас гэж юу вэ ? | Манас бол Киргиз ардын баатарлаг туульс юм. Энэ нь Манас хэмээх баатар, түүний үр сад, удам угсааг дүрсэлсэн домог, үлгэрүүдийн цуглуулга юм.
Манас туулийн онцлог шинж чанарууд:
1. Урт удаан түүхтэй: Манас тууль нь 15-р зуунаас эхтэй гэж үздэг бөгөөд 1885 онд анх бичгээр буулгаж, хэвлэгдсэн байна.
2. Уламжлалт аман зохиол: Манас туулийг ихэвчлэн манасчи хэмээх туульчид амаар хайлдаг бөгөөд үеэс үед уламжлагдан ирсэн.
3. Баатарлаг үйл явдал: Манас болон түүний удам угсааны тэмцэл, ялалтыг өгүүлдэг ба Киргиз ардын түүх, соёлыг тусгадаг.
4. Урт хэмжээтэй: Манас тууль нь 500,000 орчим мөртэй, Грекийн Илиада, Одиссей, Энэтхэгийн Махабхаратагаас ч урт хэмжээтэй.
5. ЮНЕСКО-гийн биет бус өв: 2003 онд Манас туулийг ЮНЕСКО-гоос хүн төрөлхтний биет бус соёлын өвийн жагсаалтад оруулсан.
Манас тууль нь Киргиз ардын аман зохиолын оргил бүтээл бөгөөд тэдний түүх, соёл, үнэт зүйлсийг илэрхийлдэг чухал өв юм. Энэ нь Киргизстан төдийгүй бүс нутгийн соёлын салшгүй хэсэг болсоор ирсэн билээ. |
Цахим хөтөч гэж юу вэ ? | Цахим хөтөч буюу Веб хөтөч нь интернет болон дотоод сүлжээнд байрших цахим хуудсуудыг үзүүлэхэд хэрэглэгддэг програм хангамж юм. Энэ нь HTTP протоколыг ашиглан цахим серверт хандаж, цахим хуудсуудыг хэрэглэгчид харуулдаг.
Цахим хөтчийн гол үүрэг, функцууд:
1. Цахим хуудас үзүүлэх: HTML, CSS, JavaScript зэрэг технологиудыг ашиглан цахим хуудсуудыг тохируулан харуулах.
2. Холбоос дээр ажиллах: Цахим хуудаснууд хоорондын холбоосоор дамжуулан хэрэглэгчдийг шилжүүлэх.
3. Хайлт хийх: Цахим хөтөч дотор хайлтын системтэй байдаг нь хэрэглэгчдэд хэрэгтэй мэдээллийг хялбар олоход тустай.
4. Нууцлал, аюулгүй байдал: Цахим хөтөч нь HTTPS, хор хамгаалалт, попап блок гэх мэт аюулгүй байдлын функцуудтэй.
5. Нэмэлт боломжууд: Тэмдэглэл хөтлөх, татах менежер, өргөтгөл суулгах зэрэг нэмэлт боломжуудтай.
Зарим түгээмэл цахим хөтөчүүд:
- Google Chrome
- Mozilla Firefox
- Microsoft Edge
- Safari
- Opera
Цахим хөтөч нь интернетэд холбогдон, цахим ертөнцөөр аялахад маш чухал хэрэгсэл юм. Энэ нь хэрэглэгчдэд мэдээлэл авах, судалгаа хийх, худалдаа хийх, харилцах зэрэг олон боломжийг олгодог. |
Тэмдэгт (компьютерын шинжлэх ухаан) гэж юу вэ ? | Компьютерын шинжлэх ухаанд тэмдэгт (character) гэдэг нь текстийн нэгж утга юм. Энэ нь тухайн программчлалын хэл, эсвэл стандартын дагуу тодорхойлогдсон тэмдэгтийн олонлогийн элемент юм.
Жишээлбэл, "a", "A", "1", "$" зэрэг нь бүгд тэмдэгтүүд юм. Харин "hello" гэдэг нь таван тэмдэгтээс бүрдсэн тэмдэгтийн мөр юм.
Тэмдэгтүүдийг компьютерт хадгалахдаа ASCII, Unicode зэрэг кодчилолын схемүүдийг ашигладаг. Эдгээр схемүүд нь тэмдэгт бүрийг тоогоор илэрхийлдэг.
Программчлалын хэлүүдэд тэмдэгтийг илэрхийлэх янз бүрийн аргачлалууд байдаг. Жишээлбэл, C хэлэнд 'a' гэж бичих бол Python-д 'a' эсвэл "a" гэж бичиж болно.
Тэмдэгтүүдийг компьютерт харьцуулах, хадгалах, боловсруулахад ашигладаг бөгөөд энэ нь текст боловсруулалт, хэрэглэгчийн оролт, гаралтыг боловсруулахад чухал үүрэгтэй. |
Цэцээ Гүн гэж юу вэ ? | Цэцээ Гүн менежментийн дээд сургууль нь Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотод байрладаг хувийн өмчит бизнесийн сургууль юм. Энэ сургууль нь анх 1998 онд Гэгээрлийн сайдын тушаалаар үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ.
Цэцээ Гүн сургуулийн гол зорилго нь бизнесийн удирдлагын чиглэлээр мэргэшсэн, чадварлаг боловсон хүчнийг бэлтгэх явдал юм. Тус сургууль нь бакалавр, магистрын зэрэг олгох хөтөлбөрүүдтэй бөгөөд сургалтаа монгол хэл дээр явуулдаг.
Цэцээ Гүн сургууль нь Монгол Улсын Боловсролын Магадлан Итгэмжлэх Үндэсний Зөвлөлөөр итгэмжлэгдсэн, аттестатчилагдсан сургууль юм. Энэ нь тус сургуулийн сургалтын чанар, хөтөлбөрүүд нь тодорхой стандартад нийцсэн, хүлээн зөвшөөрөгдсөн гэдгийг илтгэж байна.
Цэцээ Гүн сургууль нь Монголын боловсролын салбарт чухал үүрэг гүйцэтгэдэг, ялангуяа бизнесийн удирдлагын чиглэлээр мэргэшсэн боловсон хүчин бэлтгэдэг томоохон сургуулиудын нэг юм. |
Бурхан Халдун уул гэж юу вэ ? | Бурхан Халдун уул бол Монгол улсын Хэнтий аймагт байрладаг уул юм. Энэ уул нь Чингис хааны төрсөн нутаг бөгөөд түүний булш байдаг гэж үздэг учраас Монголчуудын хувьд маш ариун дагшин газар юм.
Бурхан Халдун уул нь далайн түвшнээс дээш 2362 метр өндөр, Хэнтийн нуруунд багтдаг. Энэ уулыг эртнээс Монголчууд тахиж шүтэж ирсэн бөгөөд Их Монгол Улсын үед ч төрийн тахилгатай уул байжээ.
Монголчууд Бурхан Халдун уулыг их хааны амьдралтай холбоотой олон домог үлгэрүүдтэй холбон ярьдаг. Жишээлбэл, Чингис хаан залуудаа энэ уулын оройд гарч, ертөнцийг захирах хүсэл мөрөөдлөө илэрхийлж байсан гэдэг.
Бурхан Халдун уул нь зөвхөн шашин соёлын ач холбогдолтой төдийгүй байгалийн үзэсгэлэнт сайхан газар юм. Энэ уулын орчимд олон жилийн турш малчид нутаглаж ирсэн бөгөөд уулын экосистем, биологийн олон янз байдал нь судлаачдын сонирхлыг ихэд татдаг.
2015 онд Бурхан Халдун уул ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвийн жагсаалтад бүртгэгдсэн нь энэ уулын түүх, соёлын ач холбогдлыг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хэрэг юм. |
13-р зуун гэж юу вэ ? | 13-р зуун нь Нийтийн Тооллын (НТ) 1201 оноос 1300 он хүртэлх хугацааг хамардаг зуун жил юм. Энэ зууныг дундад зууны үеийн эхэн үед тооцдог бөгөөд Европт Сэргэн мандалтын үе эхэлж байсан үе юм.
13-р зуунд Евразийн нутаг дэвсгэрт Монголын эзэнт гүрэн оргил үедээ хүрсэн. Чингис хаан болон түүний үр сад нар Ази, Европын томоохон хэсгийг эзэлж, дэлхийн түүхэн дэх хамгийн том эзэнт гүрнийг байгуулжээ. Монголчууд худалдаа, соёл, технологийн солилцоог хөхиүлэн дэмжиж, "Их Монголын энх тайван"-ыг тогтоож байв.
Харин Европт 13-р зуун нь феодалын нийгмийн оргил үе байсан бөгөөд Англи, Францын хооронд Зуун жилийн дайн өрнөж байв. Ромын папууд улс төрийн ихээхэн нөлөөтэй болж, сүм хийдүүд хүчирхэгжиж байсан үе юм.
Ази тивд Хятадад Сүн улс мөхөж, Юань гүрэн байгуулагдсан бол Японд Камакура шогуны засаглал тогтож байв. Энэтхэгт Делийн султант улс байгуулагдаж, Исламын соёл хөгжиж эхэлсэн.
Ерөнхийдөө 13-р зуун нь дэлхийн түүхэнд шилжилтийн үе байсан бөгөөд феодализмаас капитализм руу, дундад зууны үеэс орчин үе рүү шилжих эхлэл тавигдаж байсан юм. |
Олон улсын биологийн олимпиад гэж юу вэ ? | Олон улсын биологийн олимпиад (International Biology Olympiad - IBO) нь жил бүр зохион байгуулагддаг олон улсын ахлах ангийн сурагчдын биологийн мэдлэг, чадварыг сорих тэмцээн юм.
Энэхүү олимпиадад оролцохоор улс орнуудаас шилдэг сурагчид сонгогдон оролцдог. Тэд онолын болон туршилтын даалгавруудыг гүйцэтгэж, медаль хүртэх эрхийн төлөө өрсөлддөг.
Олимпиадын гол зорилго нь:
1. Биологийн шинжлэх ухаанд авьяастай, сонирхолтой сурагчдыг илрүүлэх, урамшуулах
2. Оролцогчдын биологийн мэдлэг, практик чадварыг дээшлүүлэх
3. Олон улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, найрсаг харилцаа тогтоох
4. Биологийн боловсролын чанарыг сайжруулахад хувь нэмэр оруулах
Олимпиад нь онолын ба туршилтын хэсгээс бүрддэг. Онолын хэсэгт оролцогчид биологийн өргөн хүрээний асуудлуудыг шийдвэрлэх ёстой бол туршилтын хэсэгт лабораторийн нөхцөлд ажиллаж, үр дүнг боловсруулах шаардлагатай.
Оролцогчид алт, мөнгө, хүрэл медаль, тусгай шагнал хүртэх боломжтой. Мөн багийн дүнгээр улс орнууд өрсөлддөг.
Олон улсын биологийн олимпиад нь сурагчдын хувьд биологийн салбарт өөрийн авьяас чадвараа хөгжүүлэх, олон улсын түвшинд өрсөлдөх боломжийг олгодог чухал арга хэмжээ юм. |
Адольф Сакс гэж юу вэ ? | Адольф Сакс (1814-1894) бол Бельги улсын хөгжмийн зэмсэг урлаач, саксофон хөгжмийн зэмсгийг зохион бүтээсэн алдартай хүн юм.
Сакс нь 1814 онд Бельгийн Динан хотод хөгжмийн зэмсэг урлаач гэр бүлд төрсөн. Тэрээр залуугаасаа хөгжмийн зэмсэг хийх арга барилд суралцаж, 15 настайдаа өөрийн анхны кларинет хөгжмөө бүтээжээ.
1840-өөд онд Сакс Парист очиж, хөгжмийн зэмсгийн шинэ загваруудыг судалж, туршилт хийсэн байна. Тэрээр ялангуяа дуу чимээ багатай, хөнгөн, хялбар ашиглагдахуйц хөгжмийн зэмсэг бүтээхийг зорьж байв.
Ингээд Адольф Сакс 1846 онд саксофон хэмээх шинэ хөгжмийн зэмсгээ патентлуулж, олон нийтэд танилцуулсан юм. Анхандаа энэхүү хөгжмийн зэмсгийг цэргийн найрал хөгжимд зориулан бүтээсэн ч удалгүй сонгодог хөгжим, жазз хөгжимд өргөн ашиглагдах болжээ.
Гэвч Саксын амьдрал тийм ч амар байгаагүй. Шинэ бүтээлийнх нь патентыг булаацалдсан маргаан удаан үргэлжилж, санхүүгийн хямралд ч орж байв. Гэсэн хэдий ч тэрээр насан туршдаа хөгжмийн зэмсэг урлах ажлаа үргэлжлүүлж, саксофоны янз бүрийн хувилбарыг бүтээсээр байсан юм.
Адольф Сакс 1894 онд Парис хотноо таалал төгссөн. Харин түүний бүтээсэн саксофон хөгжим өнөөг хүртэл дэлхий даяар өргөн хэрэглэгдсээр байна. |
Адана гэж юу вэ ? | Адана бол Туркийн өмнөд хэсэгт орших хот юм. Энэ нь Адана аймгийн төв хот бөгөөд Таурусын нурууны өмнө талд, Газар дундын тэнгисийн эргээс 50 км зайтай оршдог.
Түүхэн дурсгалт газруудаараа алдартай Адана хотод Ром, Византийн эзэнт гүрэн, Армен, Араб, Селжукийн болон Османы эзэнт гүрний үед олон чухал үйл явдал болж байжээ. Хотын хамгийн алдартай дурсгалт газар бол Нуманли медресе буюу сургууль юм. Мөн Жами Тебриз мечетийг үзэж сонирхоход тохиромжтой.
Адана хот нь өнөөдөр Туркийн томоохон аж үйлдвэрийн төв бөгөөд хөнгөн үйлдвэр, хүнс боловсруулах үйлдвэрлэл хөгжсөн байдаг. Ялангуяа ноос, торго нэхмэл эдлэл, хивс үйлдвэрлэлээрээ алдартай.
Хотод их, дээд сургууль, музей, номын сан зэрэг соёл, боловсролын байгууллагууд ч бий. Мөн спортын салбарт хөлбөмбөгийн Адана Демирспор клуб нь Туркийн лигт өрсөлддөг.
Адана хот нь түүхэн дурсгалт газар, аж үйлдвэрлэл, соёлын амьдралаараа Туркийн чухал хотуудын нэг юм. |
Хамгийн бага ерөнхий хуваагдагч гэж юу вэ ? | Хамгийн бага ерөнхий хуваагдагч (ХБЕХ) гэдэг нь 2 бүхэл тооны хувьд, аль алиных нь хуваагдагч болдог хамгийн бага натурал тоог хэлнэ. Жишээлбэл, 12 ба 18 гэсэн хоёр тооны ХБЕХ нь 36 байна. Учир нь 36 нь 12 болон 18-д хуваагддаг хамгийн бага тоо юм.
ХБЕХ-ийг олохдоо дараах алхмуудыг дагана:
1. Хоёр тооны анхны хуваагдагчдыг олно.
2. Анхны хуваагдагч бүрийн зэргийг авна.
3. Эдгээр зэргүүдийн хамгийн их утгыг авна.
4. Эдгээр хамгийн их зэргүүдийг үржүүлж, ХБЕХ-ийг гарган авна.
Жишээ нь:
12 = 2^2 * 3
18 = 2 * 3^2
Энд 2-ын хамгийн их зэрэг нь 2, 3-ын хамгийн их зэрэг нь 2 байна.
Иймд 12 ба 18-ын ХБЕХ = 2^2 * 3^2 = 36 болно.
ХБЕХ нь тоонуудын харьцааг хялбарчлахад хэрэглэгддэг чухал ойлголт юм. Мөн алгебрын суурь ойлголтуудын нэг болдог. |
Афродита гэж юу вэ ? | Афродита бол Эртний Грекийн хайр дурлал, гоо үзэсгэлэн, үржил шимийн бурхан юм. Тэрээр Олимпийн 12 бурханы нэг бөгөөд грекчүүд түүнийг "Тэнгэрийн гэрэл" хэмээн нэрлэдэг байв.
Афродитагийн тухай домогт өгүүлснээр, тэрээр далайн хөөснөөс мэндэлсэн гэдэг. Зарим домогт түүнийг Уранус, Кронус нарын бэлгэ эрхтнээс үүссэн гэж үздэг.
Афродита нь үзэсгэлэнтэй, урин дуудсан инээмсэглэлтэй, цэцгэн хээтэй даашинз өмссөн залуу бүсгүй хэлбэртэй дүрслэгддэг. Түүний гол шинж чанарууд нь:
1. Хайр дурлалын бурхан - Афродита нь хүмүүсийн хооронд хайр дурлалыг төрүүлэх, гэрлэлтийг адислах үүрэгтэй.
2. Гоо үзэсгэлэнгийн бэлгэдэл - Тэрээр гоо сайхны охин тэнгэр бөгөөд үзэсгэлэнтэй, тачаангуй байдлыг илэрхийлдэг.
3. Үржил шимийн бурхан - Афродита нь ургамал, амьтад, хүний үржил шимийг хариуцдаг.
4. Дайны бурхан - Зарим домогт түүнийг дайн тулаанд оролцож, ялалтыг авчирдаг гэж үздэг.
Афродитагийн нөхөр нь дархан бурхан Гефест боловч тэрээр Арес, Адонис зэрэг бусад бурхадтай холбоотой байв. Түүний хүү Эрос буюу Цупид нь хайрын сумаар хүмүүст дурлалыг төрүүлдэг байсан гэдэг.
Афродита нь Эртний Грекийн шашин, урлаг, утга зохиолд чухал байр суурь эзэлдэг бөгөөд Өрнөдийн соёл иргэншилд гүн ул мөр үлдээсэн билээ. |
Шатрын хөлөг гэж юу вэ ? | Шатрын хөлөг нь шатар тоглоход хэрэглэгддэг тусгай зориулалтын самбар юм. Энэ нь ихэвчлэн хоёр өнгөтэй, 64 нүдтэй квадрат хэлбэртэй байдаг. Шатрын хөлөг дээр цагаан, хар гэсэн хоёр талын шатрын дүрсүүдийг байрлуулж, тоглолтыг явуулдаг.
Шатрын хөлгийн стандарт хэмжээс нь:
1. Нийт хэмжээс: 40-50 см
2. Нүдний хэмжээс: 5-6 см
3. Зузаан: 2-5 см
Хөлгийн өнгө нь тод, бүдэг хослолоор байх ёстой бөгөөд үүнд:
1. Цайвар өнгө: Цагаан, шар, улбар шар, цайвар модон өнгө
2. Бараан өнгө: Хар, бор, хүрэн, хар хөх
Зарим шатрын хөлөгт нэмэлт тэмдэглэгээ байдаг. Үүнд:
1. a-h үсгүүд: Босоо багануудыг тэмдэглэхэд хэрэглэнэ.
2. 1-8 тоонууд: Хэвтээ мөрүүдийг тэмдэглэхэд хэрэглэнэ.
3. Нүүдлийн тэмдэглэгээ: Зарим хөлөгт нүүдлийн тэмдэглэгээг хажуугийн хавтан дээр бичсэн байдаг.
Шатрын хөлөг нь тоглолтод маш чухал үүрэгтэй бөгөөд түүнийг зөв сонгох нь тоглолтын чанарт нөлөөлдөг. Мэргэжлийн тамирчид ихэвчлэн модон эсвэл чулуун хөлгийг ашигладаг бол сонирхогчид хуванцар, резинэн хөлгийг түгээмэл хэрэглэдэг. |
Берлин гэж юу вэ ? | Берлин бол Германы нийслэл хот бөгөөд Европын томоохон хотуудын нэг юм. Энэ хот нь Берлин-Бранденбург метрополитан бүсэд багтдаг бөгөөд ойролцоогоор 6 сая хүн амтай.
Берлиний түүх:
- 13-р зуунд анх байгуулагдсан
- Пруссын Хант Улсын нийслэл (1701-1918)
- Веймарын Бүгд Найрамдах Улсын нийслэл (1919-1933)
- Гуравдугаар Райхын нийслэл (1933-1945)
- Хоёр Германы хуваагдлын үед Баруун Берлин, Зүүн Берлин гэж хуваагдаж байсан
- 1990 онд Герман улс нэгдсэний дараа нэгдсэн Германы нийслэл болсон
Берлиний гол газрууд:
1. Бранденбургийн хаалга
2. Рейхстагийн барилга
3. Берлиний хана (хуучин)
4. Александрын талбай
5. Потсдамын талбай
6. Шарлоттенбург ордон
7. Берлиний Их Сүм
Берлин нь соёл урлаг, боловсрол, шинжлэх ухаан, технологийн салбарт Европын тэргүүлэх хотуудын нэг юм. Мөн олон музей, урлан, театр, концертын танхимтай. Жилд 135 гаруй үзэсгэлэн, 7000 гаруй үзвэр, 300 гаруй кино наадам зохион байгуулагддаг.
Берлин нь дэлхийн 190 гаруй хоттой албан ёсны харилцаатай бөгөөд жилд 11 сая жуулчин хүлээн авдаг. Энэ нь Европын хамгийн их жуулчид очдог хотуудын нэг юм. |
Иерусалим гэж юу вэ ? | Иерусалим бол Израиль улсын нийслэл хот бөгөөд Иуда мужийн нутаг дэвсгэрт оршдог. Энэ хот нь дэлхийн хамгийн эртний хотуудын нэг бөгөөд иудейн шашин, христиан шашин, исламын шашны ариун газруудын нэг юм.
Иерусалимын түүх:
- МЭӨ 4-р мянган жилд анх суурьшсан
- Давид хааны үед (МЭӨ 1010-970) Иудейн хаант улсын нийслэл болсон
- Ромын эзэнт гүрний үед (МЭӨ 63 - МЭ 324) хэд хэдэн удаа устгагдаж, сэргээн босгогдож байсан
- Исламын шашны үе (638-1099): Аль-Акса сүм, Куполын чулуу зэрэг ариун газрууд баригдсан
- Загалмайтны аян дайны үе (1099-1187): Христийн шашинтнууд захирч байсан
- Османы эзэнт гүрний үе (1517-1917): Исламын шашин дахин давамгайлсан
- Британийн мандатын үе (1917-1948): Еврей, Арабын хооронд маргаан үүссэн
- Израилийн тусгаар тогтнолын дараа (1948 оноос хойш): Израиль, Палестины хооронд маргаантай хэвээр байна
Иерусалимын гол газрууд:
1. Хуучин хот: Хотын төв хэсэг, хэрэм, дөрвөн хаалга
2. Баруун хана: Иудейн шашны хамгийн ариун газар
3. Аль-Акса сүм ба Куполын чулуу: Исламын шашны ариун газар
4. Ариун булшны сүм: Христийн шашны ариун газар
5. Христийн зам: Есүс Христийн зовлонгийн зам
Иерусалим нь өнөөдөр Израиль, Палестины хоорондын маргаантай асуудал хэвээр байгаа бөгөөд НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлөөс статус-квог хадгалах шийдвэр гаргасан. Гэсэн хэдий ч Израиль Иерусалимыг өөрийн нийслэл хэмээн үздэг бол Палестинчууд Зүүн Иерусалимыг ирээдүйн улсынхаа нийслэл болгохоор тэмцэж байна. |
Харри Поттэр ба Галт хундага гэж юу вэ ? | "Харри Поттэр ба Галт хундага" бол Харри Поттэр цувралын 4 дэх ном юм. Энэ номыг Ж.К.Роулинг бичсэн бөгөөд 2000 онд хэвлэгдсэн.
Номонд Харригийн 14 насны үеийн адал явдлууд өрнөдөг. Тэрээр Хогвартс сургуульдаа эргэн ирэх бөгөөд энэ жил "Галт хундага"-ын тэмцээн болох аж. Энэ тэмцээнд 17-оос дээш насны сурагчид л оролцох ёстой ч Харригийн нэр ердөө 14 настай байхад нь сонгогдоно. Ингээд Харри Седрик Диггори, Виктор Крам, Флер Делакур нартай хамт тэмцээнд оролцох болно.
Тэмцээний туршид Харри олон аюул осолтой тулгарч, найзуудтайгаа хамтран шийдвэрлэх хэрэгтэй болно. Мөн Волдеморт эргэн ирснийг мэдэх бөгөөд Харрид заналхийлэл учруулна.
Энэ ном нь Харригийн өсөж торних, найзуудтайгаа харилцах, хайр дурлал, итгэл үнэмшлийн тухай өгүүлдэг. Мөн ид шидийн ертөнцийн тухай илүү ихийг мэдэх боломжтой.
"Харри Поттэр ба Галт хундага" ном нь маш амжилттай болж, дэлхий даяар олон сая хувь зарагдсан. 2005 онд уг номоор кино хийсэн нь ч үзэгчдийн хүртээл болсон юм. |
Нью-Йорк хот гэж юу вэ ? | Нью-Йорк хот бол Америкийн Нэгдсэн Улсын хамгийн том хот бөгөөд дэлхийн хамгийн нөлөө бүхий хотуудын нэг юм. Энэ хот нь АНУ-ын зүүн эргийн дунд хэсэгт, Нью-Йорк мужийн зүүн өмнөд хэсэгт оршдог.
Нью-Йорк хотын түүх:
- 1624 онд Голландын колоничлогчид анх суурьшсан
- 1664 онд Англичууд эзлэн авсан
- АНУ-ын хувьсгалын дайны үед стратегийн чухал хот байсан
- 19-20-р зуунд Европоос ирсэн цагаачдын гол хаалга болж хөгжсөн
- 1920-1930-аад онд санхүү, соёл урлагийн төв болсон
- Дэлхийн 2-р дайны дараа олон улсын худалдаа, санхүүгийн төв болсон
Нью-Йорк хотын бүтэц:
- 5 дүүрэгтэй: Манхэттэн, Бруклин, Квинс, Бронкс, Статен арал
- 10 сая гаруй хүн амтай, 1000 хавтгай дөрвөлжин километр газар нутагтай
Нью-Йорк хотын алдартай газрууд:
1. Эрх чөлөөний хөшөө: Францаас бэлэглэсэн, АНУ-ын бэлгэ тэмдэг
2. Таймс Сквер: Дэлхийн медиа, зугаа цэнгэлийн төв
3. Уолл Стрийт: АНУ-ын санхүүгийн төв
4. Бродвэй: Дэлхийн театрын төв
5. Метрополитан музей: Дэлхийн хамгийн том урлагийн музейнүүдийн нэг
6. Төв парк: Манхэттэны ногоон байгууламж
Нью-Йорк хот нь дэлхийн санхүү, бизнес, технологи, боловсрол, урлаг соёлын салбарт тэргүүлэгч хот бөгөөд жилд 65 сая жуулчин зорин очдог. Энэ хот нь олон үндэстэн, соёл иргэншлийг багтаасан, 24 цагийн турш идэвхтэй амьдралтай метрополис хот юм. |
Парис гэж юу вэ ? | Парис бол Францын нийслэл хот бөгөөд тус улсын хамгийн том хот юм. Энэ хот нь Сена мөрний эрэг дээр байрладаг бөгөөд Иль-де-Франс бүсийн төв хот нь юм.
Парисын түүх:
- 3-р зуунд Кельтүүд суурьшсан
- Ромчууд эзлэн авч Лютециа гэж нэрлэсэн
- 5-р зуунд Франкчууд эзлэн авсан
- Дунд зууны үед Европын шашин, соёлын төв болсон
- 16-18-р зуунд Европын улс төр, урлагийн төв болсон
- 19-20-р зуунд аж үйлдвэржилт, колончлолын үр дүнд хөгжсөн
Парисын алдартай газрууд:
1. Эйфелийн цамхаг: 1889 онд баригдсан, Парисын бэлгэ тэмдэг
2. Лувр музей: Дэлхийн хамгийн том, алдартай урлагийн музей
3. Нотр-Дам де Пари: 12-р зуунд баригдсан готик загварын сүм
4. Елисейн талбай: Дэлхийн хамгийн алдартай гудамжуудын нэг
5. Монмартр толгод: Парисын хамгийн өндөр цэг, урлагийн төв
6. Диснейлэнд Парис: Европын хамгийн том зугаа цэнгэлийн парк
Парис нь дэлхийн загвар, гоо сайхны нийслэл гэгддэг бөгөөд жилд 23 сая жуулчин зорин очдог. Энэ хот нь түүхэн дурсгалт газар, музей, урлан, ресторанаараа алдартай. Мөн Парист НҮБ-ын Боловсрол, Шинжлэх ухаан, Соёлын байгууллага (UNESCO) байдаг.
Парисыг "Гэрлийн хот" гэж нэрлэдэг нь 18-р зуунд гудамжны гэрэлтүүлгийг анх удаа нэвтрүүлснээс үүдэлтэй. Өнөөдөр ч гэсэн Парис шөнийн гэрэлтүүлгээрээ алдартай хэвээр байна. |
Ром гэж юу вэ ? | Ром бол Италийн нийслэл хот бөгөөд Лацио мужийн төв хот юм. Энэ хот нь Италийн дунд хэсэгт, Тиррений тэнгисийн баруун эрэгт байрладаг.
Ромын түүх:
- МЭӨ 753 онд Ромулус, Ремус нар үүсгэн байгуулсан гэж домоглодог
- Эртний Ромын эзэнт гүрний нийслэл байсан
- Католик шашны төв бөгөөд Ватиканыг багтаадаг
- Дунд зууны үеэс хойш улс төр, соёлын төв хэвээр байсан
- 1870 онд Италийн нэгдсэн улсын нийслэл болсон
Ромын алдартай газрууд:
1. Колизей: Эртний Ромын хамгийн том амфитеатр
2. Ватикан: Католик шашны төв, дэлхийн хамгийн жижиг улс
3. Пантеон: Эртний Ромын сүм, архитектурын гайхамшиг
4. Треви фонтан: Дэлхийн хамгийн алдартай усан оргилуур
5. Испанийн шат: 18-р зуунд баригдсан алдартай шат
6. Ватиканы музей: Дэлхийн хамгийн үнэт урлагийн бүтээлүүдийг агуулдаг
Ром нь дэлхийн хамгийн их жуулчид зорин очдог хотуудын нэг бөгөөд жилд 9 сая орчим хүн аялдаг. Энэ хот нь түүхэн дурсгалт газар, музей, урлан, ресторанаараа алдартай. Мөн Ром нь кино урлагийн төв бөгөөд Cinecittà студи нь Холливудын дараа орох хамгийн том кино үйлдвэрлэлийн төв юм.
Ромыг "Мөнхийн хот" гэж нэрлэдэг нь эртнээс хойш оршин тогтносоор ирсэнтэй холбоотой. Өнөөдөр ч гэсэн Ром нь Италийн улс төр, эдийн засаг, соёлын төв хэвээр байна. |
Амстердам гэж юу вэ ? | Амстердам бол Нидерландын нийслэл хот бөгөөд тус улсын хамгийн том хот юм. Энэ хот нь Умард Холланд мужид байрладаг бөгөөд Амстел, Эй хоёр голын бэлчирт оршдог.
Амстердамын түүх:
- 13-р зуунд загасчдын тосгон байсан
- 14-17-р зуунд далайн худалдаа, колончлолоор хөгжсөн
- Алтан үед Нидерландын эдийн засгийн төв болж, дэлхийн хамгийн баян хот байв
- 19-20-р зуунд аж үйлдвэржилт, дэд бүтцийн хөгжил явагдсан
Амстердамын алдартай газрууд:
1. Амстердамын сувгууд: ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн, хотын гол чимэг
2. Улсын музей: Голландын алтан үеийн уран зургийн бүтээлүүдийг агуулдаг
3. Анна Франкын байшин: Еврей охины дурсгалд зориулсан музей
4. Дамын талбай: Хотын төв талбай, Концертын танхим, Хааны ордон байдаг
5. Хар тамхины кафе: Амстердамын онцлог соёл, жуулчдын дуртай газар
6. Улаан дэнлүүний бүс: Хотын алдартай, маргаантай дүүрэг
Амстердам нь дэлхийн хамгийн их жуулчид зорин очдог хотуудын нэг бөгөөд жилд 20 сая орчим хүн аялдаг. Энэ хот нь түүхэн дурсгалт газар, музей, урлан, ресторанаараа алдартай. Мөн Амстердам нь дугуйн хот гэгддэг бөгөөд хотын замын 60 гаруй хувь нь дугуйн замтай.
Амстердамыг "Умардын Венец" гэж нэрлэдэг нь хотын сувгуудтай холбоотой. 100 км урт суваг, 90 орчим арал, 1500 гаруй гүүр нь хотын онцлог төрхийг бүрдүүлдэг. |
Афин гэж юу вэ ? | Афин бол Грекийн нийслэл хот бөгөөд тус улсын хамгийн том хот юм. Энэ хот нь Аттика бүс нутгийн зүүн өмнөд хэсэгт, Сароник булангийн ойролцоо оршдог.
Афины түүх:
- МЭӨ 3-р мянган жилд үүссэн, дэлхийн хамгийн эртний хотуудын нэг
- Эртний Грекийн соёл иргэншлийн төв байсан
- Афинчууд анхны ардчилсан улс төрийн системийг бүтээсэн
- Ром, Византийн эзэнт гүрэн, Османы эзэнт гүрний нөлөөнд байсан
- 1830 оноос Грекийн тусгаар улсын нийслэл болсон
Афины алдартай газрууд:
1. Акрополь: Эртний Афины цайз, Парфенон сүм байдаг
2. Парфенон: Эртний Грекийн хамгийн алдартай сүм, Афины бэлгэ тэмдэг
3. Агора: Эртний Афины төв талбай, одоо археологийн дурсгалт газар
4. Плака: Афины хамгийн эртний дүүрэг, жуулчдын дуртай газар
5. Үндэсний археологийн музей: Эртний Грекийн урлаг, түүхийн үнэт олдворуудыг агуулдаг
6. Панатинаик стадион: Эртний Олимпийн наадмыг сэргээхэд зориулсан, анхны модон стадион
Афин нь дэлхийн хамгийн их жуулчид зорин очдог хотуудын нэг бөгөөд жилд 6 сая орчим хүн аялдаг. Энэ хот нь түүхэн дурсгалт газар, музей, урлан, ресторанаараа алдартай. Мөн Афин нь Европын томоохон бизнес, санхүүгийн төвүүдийн нэг юм.
Афиныг "Дэлхийн соёл иргэншлийн өлгий" гэж нэрлэдэг нь эртний Грекийн философи, урлаг, шинжлэх ухааны өвийг бүтээсэнтэй холбоотой. Сократ, Платон, Аристотель зэрэг алдартнууд энд амьдарч, бүтээл туурвиж байсан юм. |
Хүндэт харуул гэж юу вэ ? | Хүндэт харуул нь Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний 032 дугаар ангийн захирагчийн 1998 оны 9 дүгээр сарын 7-ны өдрийн тушаалаар батлагдсан нэгж юм. Тус нэгж нь Монгол Улсын Төрийн ёслолын алба, Зэвсэгт хүчин, Хилийн цэргийн бие бүрэлдэхүүний бэлтгэл, бэлэн байдлыг дээшлүүлэх, цэргийн ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаанд оролцуулах, гадаад улс орнуудын зочид төлөөлөгчдөд хүндэтгэл үзүүлэх зэрэг чиг үүргийг хэрэгжүүлдэг.
Хүндэт харуулын үүрэг:
1. Төрийн ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаанд оролцох
2. Цэргийн ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаанд оролцох
3. Гадаад улс орнуудын зочид төлөөлөгчдөд хүндэтгэл үзүүлэх
4. Батлан хамгаалах салбарын ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаанд оролцох
5. Төрийн дээд одон медаль гардуулах ёслолд оролцох
Хүндэт харуулын бүрэлдэхүүн:
1. Захирагч - 1
2. Орлогч, штабын дарга - 1
3. Салааны захирагч - 3
4. Багийн дарга - 12
5. Жагсаалын цэрэг - 120
Хүндэт харуулын гишүүд нь Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний өндөр сахилга бат, дэг журам, цэргийн ёс зүйг чанд баримталдаг, бие бялдрын хөгжил сайтай, залуу насны цэргийн алба хаагчид байдаг. Тэд Монгол Улсын нэр хүндийг өндөрт өргөж, гадаад дотоодын зочид төлөөлөгчдөд үлгэр дууриал үзүүлдэг. |
Австрали ба далайн орнууд гэж юу вэ ? | Австрали ба далайн орнууд (Australia and Oceania) нь Номхон далайн өмнөд хэсэгт орших Австрали тив, Шинэ Зеланд, Шинэ Гвиней зэрэг том арлууд болон Полинез, Микронез, Меланез зэрэг олон жижиг арлуудаас бүрддэг бүс нутаг юм.
Газар зүйн хувьд энэ бүс нутаг нь:
1. Австрали тив: Австрали, Папуа Шинэ Гвиней, Шинэ Каледони, Шинэ Зеланд зэрэг улсууд багтдаг.
2. Номхон далайн арлууд:
a. Полинез: Самоа, Тонга, Фижи, Тувалу, Кирибати, Күүкийн арлууд гэх мэт.
b. Микронез: Маршаллын арлууд, Науру, Палау, Федератив Микронез улс зэрэг.
c. Меланез: Фижи, Шинэ Каледони, Папуа Шинэ Гвиней, Соломоны арлууд, Вануату зэрэг.
Улс төрийн хувьд Австрали ба далайн орнуудад бие даасан улсууд болон Францын харьяа нутаг дэвсгэрүүд багтдаг. Тухайлбал:
1. Бие даасан улсууд: Австрали, Папуа Шинэ Гвиней, Шинэ Зеланд, Самоа, Тонга, Фижи, Кирибати, Науру, Палау, Соломоны арлууд, Вануату, Тувалу зэрэг.
2. Францын харьяа нутаг дэвсгэрүүд: Шинэ Каледони, Францын Полинез, Уоллис ба Футуна зэрэг.
Эдийн засгийн хувьд Австрали ба далайн орнуудын ихэнх улс орнууд уул уурхай, хөдөө аж ахуй, загас агнуур, аялал жуулчлалд түшиглэдэг. Харин Австрали, Шинэ Зеланд зэрэг улсууд үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбар хөгжсөн, өндөр орлоготой эдийн засагтай.
Соёлын хувьд энэ бүс нутагт янз бүрийн уугуул ард түмэн, колоничлолын үеийн нөлөөллөөс үүдэлтэй олон янзын соёл, хэл, шашин шүтлэг байдаг. |
Дотоод сүлжээ гэж юу вэ ? | Дотоод сүлжээ буюу LAN (Local Area Network) нь албан байгууллага, сургуулийн барилга, компьютерын танхим, орон сууц зэрэг явцуу зайг хамарсан компьютерын сүлжээ юм. Энэ нь тодорхой газар нутаг дотор байрлах компьютерүүдийг холбож, өгөгдөл солилцох, нөөцийг хуваалцах боломжийг олгодог.
Дотоод сүлжээний онцлогууд:
1. Явцуу газар нутгийг хамардаг: Дотоод сүлжээ нь барилга, байгууламж, хотхон зэрэг хязгаарлагдмал талбайг хамарч ажилладаг.
2. Өндөр хурдтай: Дотоод сүлжээнд ашигладаг Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit Ethernet зэрэг технологиуд өндөр хурдаар өгөгдөл дамжуулах боломжтой.
3. Төвлөрсөн удирдлагатай: Дотоод сүлжээг нэг төвөөс удирдаж, хянах боломжтой.
4. Аюулгүй байдал сайтай: Дотоод сүлжээ нь гадны хандалтаас хамгаалагдсан, зөвхөн зөвшөөрөгдсөн хэрэглэгчид л хандах боломжтой.
Дотоод сүлжээг голчлон дараах зориулалтаар ашигладаг:
1. Файл хуваалцах: Хэрэглэгчид файл, документ, програм хангамжийг хоорондоо хуваалцах.
2. Принтер хуваалцах: Олон хэрэглэгч нэг принтерийг ашиглах.
3. Интернэт хуваалцах: Дотоод сүлжээгээр дамжуулан интернэтийн холболтыг хуваалцах.
4. Имэйл: Дотоод сүлжээнд имэйл илгээх, хүлээн авах.
5. Аппликейшн хуваалцах: Нягтлан бодох бүртгэл, үйлчилгээний систем зэрэг аппликейшнуудыг хуваалцах.
Дотоод сүлжээг байгуулахад дараах төхөөрөмжүүд шаардлагатай:
1. Компьютер, ноутбук, сервер
2. Сүлжээний карт (NIC)
3. Свич, рутер
4. Кабель (UTP, коаксиаль, шилэн кабель)
5. Сүлжээний тоног төхөөрөмж (принтер, сканнер гэх мэт)
Дотоод сүлжээ нь байгууллагын үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх, үр ашгийг дээшлүүлэхэд чухал үүрэгтэй. |
Багдад гэж юу вэ ? | Багдад бол Ирак улсын нийслэл хот бөгөөд тус улсын хамгийн том хот юм. Энэ нь Тигр мөрний эрэг дээр оршдог бөгөөд 2021 оны байдлаар 7.2 сая гаруй хүн амтай.
Түүх:
Багдад хот нь анх 8-р зуунд Исламын Аббасидын халифатын нийслэл болгон байгуулагдсан. Дараа нь Монголчуудын довтолгоонд өртөж, Османы эзэнт гүрний мэдэлд удаан жил байсан. 1920 оноос Их Британийн мэдэлд орж, 1932 онд Ирак улс тусгаар тогтносноор Багдад Иракийн нийслэл болсон.
Аялал жуулчлал:
Багдад хотод түүхэн дурсгалт газрууд олон бий. Тухайлбал:
1. Аль-Фав цэцэрлэгт хүрээлэн: Библийн домогт өгүүлдэг Еден цэцэрлэгт хүрээлэнгийн туурь гэж үздэг.
2. Багдадын цамхаг: 9-р зуунд баригдсан, Исламын архитектурын гайхамшигт бүтээл.
3. Аль-Мустансир их сургууль: 1233 онд байгуулагдсан, Исламын ертөнцийн хамгийн эртний их сургуулиудын нэг.
4. Багдадын музей: Иракийн түүх, соёлын үнэт дурсгалуудыг хадгалдаг.
Хүн ам:
Багдадын хүн амын дийлэнх нь Араб үндэстэн бөгөөд Курд, Туркмен, Армени зэрэг цөөнх үндэстнүүд ч бас амьдардаг. Шашны хувьд Исламын шашинтнууд давамгайлдаг ба Сунни, Шиа урсгалын аль аль нь байдаг.
Эдийн засаг:
Багдад нь Иракийн эдийн засгийн төв бөгөөд газрын тос олборлолт, боловсруулалт, худалдаа, үйлчилгээний салбар хөгжсөн. Мөн хөнгөн үйлдвэрлэл, хүнс, барилгын материал үйлдвэрлэл хөгжсөн.
Багдад хот нь түүхэн болон соёлын өвийг хадгалахын зэрэгцээ орчин үеийн хот болон хөгжиж байна. Гэхдээ сүүлийн жилүүдэд террорист халдлага, улс төрийн тогтворгүй байдал зэргээс шалтгаалан хүндрэл бэрхшээлтэй тулгарсаар байна. |
Хатуу диск гэж юу вэ ? | Хатуу диск буюу HDD (Hard Disk Drive) нь компьютерт мэдээлэл хадгалах зориулалттай төхөөрөмж юм. Энэ нь соронзон орныг ашиглан мэдээллийг хадгалах бөгөөд уян диск, флаш санах ой зэрэг бусад хадгалах төхөөрөмжөөс ялгаатай нь механик эд ангиудтай.
Хатуу дискийн бүтэц:
1. Платен: Хатуу дискийн гол хэсэг бөгөөд хөнгөн цагаан, шил эсвэл керамик материалаар хийгддэг. Платен дээр мэдээлэл хадгалагдана.
2. Толгой: Платенд ойрхон байрласан, мэдээлэл унших, бичих үүрэгтэй.
3. Мотор: Платеныг эргүүлэх, толгойг хөдөлгөх үүрэгтэй.
4. Контроллер: Хатуу дискийг компьютертэй холбох, командыг хүлээн авах, биелүүлэх үүрэгтэй.
Хатуу дискийн ажиллах зарчим:
1. Платен моторын тусламжтайгаар маш хурдан эргэлддэг (7200 rpm хүртэл).
2. Толгой платенаас маш ойрхон зайд байрлаж, мэдээлэл унших, бичих үйлдлийг гүйцэтгэдэг.
3. Хатуу диск асаагдахад контроллер нь толгойг зөв байрлалд аваачиж, мэдээлэл хадгалах боломжтой болдог.
Хатуу дискийн давуу тал:
1. Их багтаамжтай: Хямд өртөгтэй, их хэмжээний мэдээлэл хадгалах боломжтой.
2. Найдвартай: Удаан хугацаанд найдвартай ажиллах чадвартай.
Хатуу дискийн сул тал:
1. Механик эд ангиудтай тул гэмтэх эрсдэлтэй.
2. Хурд харьцангуй удаан: SSD-тэй харьцуулахад уншилт, бичилтийн хурд удаан.
3. Дуу чимээ ихтэй: Эргэлдэх хөдөлгөөнөөс үүдэн дуу чимээ гаргадаг.
Хатуу диск нь компьютерийн үндсэн хадгалах төхөөрөмж байсаар ирсэн ч сүүлийн үед SSD (Solid State Drive) улам бүр өргөн хэрэглэгдэх болсон. Гэхдээ хатуу диск нь өртөг багатай, их багтаамжтай хэвээр байгаа тул өргөн хэрэглэгдсээр байна. |
Монгол улсын төрийн тэргүүн гэж юу вэ ? | Монгол Улсын төрийн тэргүүн нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгч юм. Ерөнхийлөгчийг 6 жилийн хугацаатай сонгодог бөгөөд нэг удаа улируулан сонгогдох эрхтэй.
Ерөнхийлөгчийн эрх, үүрэг:
1. Улсын аюулгүй байдлыг хангах, батлан хамгаалах бодлогыг удирдан чиглүүлэх.
2. Гадаад харилцааг удирдах, гэрээ хэлэлцээр байгуулах.
3. Засгийн газрын үйл ажиллагаанд хяналт тавих, Ерөнхий сайдыг томилох саналыг УИХ-д оруулах.
4. Хууль санаачлах, хориг тавих.
5. Улсын Дээд шүүхийн шүүгч, Ерөнхий прокурорыг томилох.
6. Уучлал үзүүлэх, шагнал олгох.
Одоогийн Ерөнхийлөгч:
У.Хүрэлсүх нь 2021 оны 6-р сарын 25-нд болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулж, 2021 оны 6-р сарын 30-нд тангараг өргөсөн. Тэрээр Монгол Ардын Намаас нэр дэвшиж, 72.02% санал авсан.
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар:
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар нь Ерөнхийлөгчийн ажлын алба бөгөөд Ерөнхийлөгчид бодлого, зөвлөгөө өгөх, түүний үйл ажиллагааг зохицуулах үүрэгтэй. Тамгын газрын даргыг Ерөнхийлөгч томилдог.
Нийтдээ Монгол Улсын Ерөнхийлөгч нь улс орны тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг хамгаалах, Үндсэн хуулийг сахиулах үүрэгтэй төрийн тэргүүн юм. |
Бангкок гэж юу вэ ? | Бангкок бол Тайландын нийслэл хот юм. Энэ нь Тайландын соёл, эдийн засаг, улс төрийн төв бөгөөд Ази тивийн чухал худалдаа, аялал жуулчлалын төв хот юм.
Бангкокийн түүх:
Бангкок хот анх 15-р зуунд Чао Прая голын эрэг дээр жижиг загасчдын тосгон байсан. 1782 онд Раттанокосын хаант улсын нийслэл болсноор Бангкок хурдацтай хөгжиж эхэлсэн. 20-р зууны эхээр Тайланд улс орчин үеийн хот болон хувирч, Бангкок дэлхийн томоохон хотуудын нэг болсон.
Бангкокийн үзвэр, аялал жуулчлал:
1. Ват Пхо: Буддын шашны ариун сүм, 46 метр урт хэвтээ Буддагийн барималтай.
2. Гранд Палас: Тайландын хааны албан ёсны ордон, буддын шашны ариун сүм, музейнуудаас бүрддэг.
3. Ват Арун: Чао Прая голын эрэг дээрх 79 метр өндөр, буддын шашны ариун сүм.
4. Chatuchak Weekend Market: Дэлхийн хамгийн том задгай захуудын нэг, 15000 гаруй лангуутай.
5. Floating Markets: Усан дээр хөвөгч лангуунууд, жимс, хүнсний ногоо, бэлэг дурсгалын зүйлс худалддаг.
Бангкокийн хоол:
Тайландын хоол нь амтлагч, халуун ногоо ихтэй, эрүүл хооллолтоор алдартай. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Pad Thai: Шарсан гоймон, өндөг, сам хорхой, ургамал, самар, лимоны шүүстэй.
2. Tom Yum: Халуун ногоотой шөл, голдуу сам хорхой, тахианы мах, жимс, навчит ногоотой.
3. Green Curry: Ногоон карритай шөл, үхрийн мах, тахианы мах, загас, ногоо, будаатай.
4. Mango Sticky Rice: Болсон будаа, шинэ манго, кокосын сүүтэй амттан.
Бангкок нь түүхэн дурсгалт газрууд, орчин үеийн дэд бүтэц, амттай хоол, найрсаг ард түмнээрээ алдартай бөгөөд жил бүр сая сая жуулчдыг татдаг хот юм. |
Бейрут гэж юу вэ ? | Бейрут бол Ливаны нийслэл хот бөгөөд тус улсын хамгийн том хот юм. Энэ нь Газрын дундад тэнгисийн эрэг дээр оршдог бөгөөд Ливаны улс төр, эдийн засаг, соёлын төв юм.
Бейрутын түүх:
Бейрут нь МЭӨ 15-р зуунаас эхлэн хүн ам суурьшсан бөгөөд олон эзэнт гүрнүүдийн нөлөөнд байсан түүхтэй. Тухайлбал, Египетчүүд, Финикичүүд, Ромчууд, Арабууд, Османы Туркууд зэрэг олон үндэстнүүд Бейрутыг захирч байжээ.
1920 оноос Францын мандатын дор орсны дараа Бейрут хурдацтай хөгжиж, Ойрхи Дорнодын Парис хэмээн нэрлэгдэх болсон. Гэвч 1975-1990 онд болсон Иргэний дайны улмаас их хэмжээний хохирол амссан.
Бейрутын үзвэр, аялал жуулчлал:
1. National Museum of Beirut: Ливаны түүх, археологийн олдворуудыг харуулдаг үндэсний музей.
2. Sursock Museum: Орчин үеийн урлагийн галерей, Оттоманы үеийн барилга.
3. Corniche: Газрын дундад тэнгисийн эргийн дагуух цэцэрлэгт хүрээлэн, далайн эрэг рүү харсан үзэсгэлэнт газар.
4. Jeita Grotto: Бейрутаас холгүй орших агуйн цогцолбор, гэрэлтүүлэг, усан оргилуур, цэцэрлэгт хүрээлэнтэй.
5. Raouche Rocks: Далайн эргийн ойролцоох хадан цохионууд, романтик үзэмжтэй газар.
Бейрутын хоол:
Ливаны хоол нь Ойрхи Дорнодын бусад орнуудтай төстэй боловч өөрийн гэсэн онцлогтой. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Kebabs: Шарсан мах (хонь, үхэр, тахиа), салат, талхтай.
2. Shawarma: Шарсан мах, салат, соустай талх.
3. Falafel: Шарсан буурцагны бөмбөлөг, салат, соустай талх.
4. Hummus: Шошны паста, нимбэгний шүүс, саримс, чидун жимстэй.
5. Baklawa: Олон давхарга талх, самар, зөгийн балтай амттан.
Бейрут нь баялаг түүх, соёлын өв, үзэсгэлэнт байгаль, амттай хоолоороо алдартай хот бөгөөд сүүлийн жилүүдэд аялал жуулчлалын гол цэгүүдийн нэг болоод байна. |
Брюссель гэж юу вэ ? | Брюссель бол Бельги улсын нийслэл хот бөгөөд Европын Холбооны төв байрладаг газар юм. Энэ нь Бельгийн хамгийн том хот бөгөөд улс төр, эдийн засаг, соёлын төв юм.
Брюсселийн түүх:
Брюссель анх 10-р зуунд жижиг тосгон байсан бол 13-14-р зуунд хурдацтай хөгжиж, чухал худалдааны төв болсон. 16-р зуунд Испанийн захиргаанд орсны дараа Брюссель Европын нөлөө бүхий хотуудын нэг болжээ. 1830 онд Бельги улс тусгаар тогтносны дараа Брюссель нийслэл хот болсон.
Брюсселийн үзвэр, аялал жуулчлал:
1. Grand Place: ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн төв талбай, готик загварын барилгууд, кафе, ресторануудтай.
2. Atomium: 1958 оны Дэлхийн экспод зориулан баригдсан, 102 метр өндөр, 9 ширхэг бөмбөрцөг бүхий барилга.
3. European Parliament: Европын Холбооны парламентын барилга, аялагчдад нээлттэй.
4. Magritte Museum: Бельгийн сюрреалист зураач Рене Магриттын бүтээлүүдийг толилуулдаг музей.
5. Manneken Pis: Жижиг хүрэл хөшөө, Брюсселийн бэлгэ тэмдэг болсон.
Брюсселийн хоол:
Бельгийн хоол нь шоколад, зайрмаг, вафли, шар айраг, фритюр (шарсан төмс) зэрэг амттанаараа алдартай. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Waffles: Зузаан, хавтгай вафли, жимс, крем, шоколадтай.
2. Fries: Шарсан төмс, майонез, кетчуптэй.
3. Mussels: Хясаа, сонгино, саримс, цагаан дарстай.
4. Waterzooi: Загас эсвэл тахианы мах, ногоо, цөцгийтэй шөл.
5. Belgian Chocolate: Бельгийн шоколад нь дэлхийд алдартай, янз бүрийн амттай.
Брюссель нь түүхэн дурсгалт газрууд, музейнүүд, амттай хоол, найрсаг уур амьсгалаараа алдартай бөгөөд Европын аялал жуулчлалын гол цэгүүдийн нэг юм. |
Буэнос-Айрес гэж юу вэ ? | Буэнос-Айрес бол Аргентины нийслэл хот бөгөөд тус улсын хамгийн том хот юм. Энэ нь Аргентины эдийн засаг, улс төр, соёлын төв бөгөөд "Өмнөд Америкийн Нью-Йорк" хэмээн нэрлэгддэг.
Буэнос-Айресийн түүх:
Буэнос-Айрес анх 1536 онд испаничуудын байгуулсан бөгөөд 19-р зууны сүүлээр Европын цагаачдын нөлөөгөөр хурдацтай хөгжиж, Өмнөд Америкийн хамгийн чинээлэг хотуудын нэг болсон. 1880 онд Буэнос-Айрес мужаас тусгаарлагдан, холбооны статустай болсон.
Буэнос-Айресийн үзвэр, аялал жуулчлал:
1. La Boca: Хотын хамгийн алдартай дүүрэг, өнгө алагласан байшин, танго бүжгийн клубүүдтэй.
2. Recoleta Cemetery: Алдартнуудын оршуулгын газар, тансаг барилгууд, сүр жавхлантай оршуулгын газруудтай.
3. Casa Rosada: Аргентины ерөнхийлөгчийн ордон, ягаан өнгөтэй, неоклассик загвартай.
4. Teatro Colón: Дэлхийд алдартай дуурь, балетын театр, сүр жавхлантай интерьер, акустиктай.
5. Palermo Woods: Хотын төвд байрлах цэцэрлэгт хүрээлэн, нуурууд, явган хүний замуудтай.
Буэнос-Айресийн хоол:
Аргентины хоол нь мах, үхэр, хонины мах, элсэн чихэр ихтэй амттануудаараа алдартай. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Asado: Утаанд шарсан мах (үхэр, гахай, хонь), салат, талхтай.
2. Empanadas: Мах, бяслаг, ногоотой бялуу.
3. Choripán: Грильдсэн хиам, талх, чимхтэй.
4. Dulce de Leche: Элсэн чихэртэй сүү, бялуу, жигнэмэгт түрхдэг.
5. Alfajores: Жигнэмэгийн хоёр давхарга хооронд элсэн чихэртэй сүү түрхсэн, какаоны нунтагтай.
Буэнос-Айрес нь түүхэн дурсгалт газрууд, соёлын үйл ажиллагаа, амттай хоол, танго бүжгээрээ алдартай бөгөөд Өмнөд Америкийн аялал жуулчлалын гол цэгүүдийн нэг юм. |
Каир гэж юу вэ ? | Каир бол Египетийн нийслэл хот бөгөөд Африк тивийн хамгийн олон хүн амтай хот юм. Энэ нь Нил мөрний хөндийд оршдог бөгөөд Египетийн эдийн засаг, улс төр, соёлын төв юм.
Кайрын түүх:
Каир анх МЭӨ 969 онд Фатимидын калифуудын байгуулсан Аль-Кахира ("Ялалтын хот") хэмээх хотоос эхтэй. 1517 онд Османы эзэнт гүрний мэдэлд орсны дараа Каир хүчирхэгжиж, Исламын ертөнцийн чухал төв болсон. 1922 онд Египет тусгаар тогтносны дараа Каир улс орны нийслэл хот болсон.
Кайрын үзвэр, аялал жуулчлал:
1. Гизагийн пирамидууд ба Спинкс: Кайраас баруун зүгт байрладаг, Египетийн хамгийн алдартай дурсгалт газрууд.
2. Египетийн Үндэсний Музей: Египетийн түүх, археологийн олдворуудыг толилуулдаг, Тутанхамоны булшны эрдэнэсийг багтаасан.
3. Исламын Каир: Хуучны исламын дүүрэг, мечетүүд, сүмүүд, захуудтай.
4. Хан-эль-Халилийн зах: Дэлхийн хамгийн эртний захуудын нэг, үнэт эдлэл, даавуу, амттан зэргийг худалддаг.
5. Мохамед Али Пашагийн цайз: 19-р зууны эхээр баригдсан, Оттоманы загвартай цайз.
Кайрын хоол:
Египетийн хоол нь Ойрхи Дорнодын хоолны нөлөөтэй, будаа, шош, ногоо, мах ихээр хэрэглэдэг. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Koshari: Будаа, лентил, шош, паста, улаан лооль, бяслагтай холимог хоол.
2. Ful Medames: Шош, саримс, лимон, ногоотой иддэг уламжлалт өглөөний хоол.
3. Ta'ameya: Египет маягийн фалафел, шош, ногоо, амтлагчаар хийсэн.
4. Shawarma: Грильдсэн мах (ихэвчлэн хурганы мах), талх, саладтай.
5. Umm Ali: Сүүтэй пудинг, жигнэмэг, самар, кардамонтой амттан.
Каир нь эртний түүх, соёлын дурсгалт газрууд, зах, хоолоороо алдартай бөгөөд Африк, Ойрхи Дорнодын аялал жуулчлалын гол цэгүүдийн нэг юм. |
Кейптаун гэж юу вэ ? | Кейптаун бол Өмнөд Африкийн баруун өмнөд хэсэгт орших хот бөгөөд Баруун Кейп мужийн нийслэл юм. Энэ нь Өмнөд Африкийн хууль тогтоох нийслэл бөгөөд Парламент болон Засгийн газрын олон яамд энд байрладаг.
Кейптауны түүх:
Кейптаун анх 1652 онд Голландын Зүүн Энэтхэг Компанийн колони болж байгуулагдсан. 1806 онд Британийн эзэнт гүрний мэдэлд орсон. 1910 онд Өмнөд Африкийн Холбооны нэг хэсэг болсон бөгөөд 1961 онд Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс тусгаар тогтносны дараа Кейптаун хэвээр нийслэл хот хэвээр үлджээ.
Кейптауны үзвэр, аялал жуулчлал:
1. Тэйбл Уул: Кейптауны нэрийн хуудас болсон, кабелийн машинаар авирч болох уул.
2. Кейп Пойнт: Африкийн өмнөд хэсэгт орших, Атлантын далай, Энэтхэгийн далайн уулзвар.
3. Роббен Арал: Нельсон Мандела 18 жил хоригдож байсан арал, одоо музей болсон.
4. Ботаникийн Цэцэрлэг: Өмнөд Африкийн уугуул ургамлуудыг тарьж ургуулдаг, үзэсгэлэнтэй цэцэрлэг.
5. В&A усан боомт: Хотын төвд байрлах усан боомт, дэлгүүр, ресторануудтай.
Кейптауны хоол:
Өмнөд Африкийн хоол нь янз бүрийн соёлын нөлөөтэй, тухайлбал, голланд, малай, энэтхэг, британи хоолны нөлөөтэй. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Bobotie: Малай гаралтай, мах, өндөг, сүү, жигнэмэгтэй бялуу.
2. Boerewors: Өмнөд Африкийн уламжлалт зайдас, үхэр, гахайн махтай.
3. Bunny Chow: Энэтхэг гаралтай, талхыг ухаж, карритай махаар дүүргэсэн хоол.
4. Sosaties: Малай гаралтай, шорлосон мах (ихэвчлэн хонины мах), ногоо, жимстэй.
5. Malva Pudding: Амттан, үзмийн жүүс, элсэн чихэр, гурил, өндөгтэй бялуу.
Кейптаун нь байгалийн үзэсгэлэнт газрууд, түүхэн дурсгалт газрууд, олон янзын хоолоороо алдартай бөгөөд Өмнөд Африкийн аялал жуулчлалын гол цэгүүдийн нэг юм. |
Ялааны алуур гэж юу вэ ? | Ялааны алуур нь хортон шавьжийг устгахад ашигладаг нэг төрлийн хэрэгсэл юм. Энэ нь цахилгаан цэнэгт хавтангуудын хооронд байрласан торон хэлбэртэй байдаг бөгөөд шавьжууд түүнд хүрэхэд цахилгаанд цохиулж, үхдэг.
Ялааны алуурын ажиллах зарчим:
1. Ялааны алуур нь хоёр хавтангийн хооронд өндөр хүчдэлийн цахилгаан үүсгэдэг.
2. Шавьж торонд хүрэхэд цахилгаан гүйдэл үүсч, шавьжийг цахилгаанд цохиулдаг.
3. Ихэвчлэн шавьжуудыг татахын тулд LED гэрэл ашигладаг.
Ялааны алуурын давуу талууд:
1. Хоргүй, байгаль орчинд ээлтэй.
2. Хямд өртөгтэй, удаан эдэлгээтэй.
3. Хүний биед аюулгүй.
4. Химийн бодис шаарддаггүй.
Ялааны алуурын сул талууд:
1. Том хэмжээний шавьжийн довтолгоог хянаж чадахгүй.
2. Зөвхөн нэг дор цөөн тооны шавьжийг устгах боломжтой.
3. Тогтмол цэвэрлэх, солих шаардлагатай.
Ялааны алуур нь гэрийн нөхцөлд болон жижиг хэмжээний шавьжийн асуудлыг шийдвэрлэхэд үр дүнтэй хэрэгсэл боловч том хэмжээний шавьжийн довтолгооны эсрэг хангалттай биш байж болно. Иймд шавьжийн хяналтын нэмэлт арга хэмжээ авах нь зүйтэй. |
Дамаск гэж юу вэ ? | Дамаск бол Сири улсын нийслэл хот бөгөөд түүхэн дэх хамгийн эртний хотуудын нэг юм. Энэ нь Ойрхи Дорнодод байрладаг бөгөөд Ливаны хилийн ойролцоо оршдог.
Түүх:
Дамаск хот нь МЭӨ 3000 оноос хойш тасралтгүй оршин суугчидтай байсан бөгөөд дэлхийн хамгийн эртний хотуудын нэгд тооцогддог. Энэ нь Ассири, Перс, Грек, Ром, Араб, Осман зэрэг олон эзэнт гүрнүүдийн нөлөөнд өртөж байсан. Дамаск нь Исламын шашин дэлгэрэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд 661-750 онд Умаяа халифатын нийслэл байсан.
Аялал жуулчлал:
Дамаск нь түүхэн дурсгалт газрууд, архитектурын үнэт дурсгалуудаараа алдартай. Үүнд:
1. Умаяа мечет: Дэлхийн хамгийн эртний мечетүүдийн нэг бөгөөд Исламын уран барилгын гайхамшигтай жишээ юм.
2. Дамаскийн хана: Хотыг тойрон хүрээлсэн эртний хана бөгөөд Ромын үеэс үлдсэн.
3. Азем ордон: 18-р зуунд баригдсан, Османы үеийн архитектурын сайхан жишээ.
4. Дамаскийн зах: Эртний худалдааны төв бөгөөд одоо ч идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулсаар байна.
Соёл:
Дамаск нь Сирийн соёл, урлагийн төв юм. Энэ нь алдартай дуу хөгжим, бүжгийн урлагаараа алдартай бөгөөд жил бүр Дамаскийн олон улсын кино наадмыг зохион байгуулдаг.
Хоол:
Дамаскийн хоол нь Ойрхи Дорнодын амттан, хольцыг багтаасан баялаг, олон янз байдаг. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Кебаб: Шорлосон мах (ихэвчлэн хонины мах) болон ногоо.
2. Шаварма: Шарсан махыг талханд ороож, салат, соустай хамт иддэг.
3. Фалафел: Шарсан буурцагны бөмбөлөг.
4. Макдус: Бадамлянхуа навчаар ороосон будаа, мах, ногооны холимог.
Дамаск нь түүхэн ач холбогдол, соёлын өвийн хувьд маш чухал хот боловч сүүлийн жилүүдэд Сирийн иргэний дайны улмаас ихээхэн хохирол амссан. Одоогоор аюулгүй байдал, дэд бүтцийн асуудлууд тулгарч байгаа ч Дамаск нь Ойрхи Дорнодын хамгийн сонирхолтой хотуудын нэг хэвээр байна. |
Дублин гэж юу вэ ? | Дублин бол Ирланд улсын нийслэл хот бөгөөд хамгийн том хот нь юм. Энэ нь Ирландын зүүн эргийн дунд хэсэгт, Лиффи голын адаг, Дублин боомтын ойролцоо оршдог.
Түүх:
Дублины түүх нь Викингчүүдийн суурингаас эхтэй бөгөөд 841 онд анх байгуулагдсан. Дунд зууны үед Англо-Норманууд хотыг эзэлж, хэрэм, цайз барьсан. Дублин нь Ирландын парламентын төв болж, улмаар Британий эзэнт гүрний нэг хэсэг болсон. 1922 онд Ирланд тусгаар тогтносны дараа Дублин Ирландын Чөлөөт Улсын нийслэл болсон.
Аялал жуулчлал:
Дублин нь түүхэн дурсгалт газрууд, музейнууд, архитектурын үнэт дурсгалуудаараа алдартай. Үүнд:
1. Дублин цайз: 13-р зуунд баригдсан, Ирландын хамгийн алдартай дурсгалт газруудын нэг.
2. Гэгээн Патрикийн сүм: 12-р зуунд баригдсан, Ирландын хамгийн том протестант сүм.
3. Гэгээн Патрикийн цамхаг: 11-р зуунд баригдсан, Европын хамгийн өндөр цамхагуудын нэг.
4. Тринити коллеж: 1592 онд байгуулагдсан, Ирландын хамгийн алдартай их сургууль.
5. Темпл Бар: Дублины хамгийн алдартай гудамжуудын нэг бөгөөд олон паб, ресторан, дэлгүүртэй.
Соёл:
Дублин нь Ирландын соёл, урлагийн төв юм. Энэ нь Жеймс Жойс, Оскар Уайльд, Жонатан Свифт зэрэг алдартай зохиолчдын төрсөн нутаг. Дублин нь U2, The Cranberries зэрэг рок хамтлагуудаараа алдартай.
Хоол:
Ирландын уламжлалт хоол нь мах, загас, төмс, ногоонд суурилдаг. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Шпагетти ба бяслаг: Төмс, бяслаг, сонгино, шпагеттигаар хийсэн уламжлалт хоол.
2. Шпагетти ба сосиск: Төмс, сосиск, сонгино, шпагеттигаар хийсэн хоол.
3. Бокс: Төмс, лууван, байцаа, сонгино, мах эсвэл загасаар хийсэн шөл.
4. Колканнон: Цагаан байцаа, төмс, сонгино, утсан гахайн махаар хийсэн хоол.
Дублин нь түүхэн ач холбогдол, соёлын өв, найрсаг уур амьсгалаараа алдартай бөгөөд Ирландын хамгийн алдартай аялал жуулчлалын цэгүүдийн нэг юм. |
Эдинбург гэж юу вэ ? | Эдинбург бол Шотландын нийслэл хот бөгөөд Нэгдсэн Вант Улсын долоо дахь том хот юм. Энэ нь Шотландын зүүн өмнөд хэсэгт, Ферт-оф-Фортын дагуу, Хойд тэнгисийн орчимд оршдог.
Түүх:
Эдинбургийн түүх нь 5-р зуунаас эхтэй бөгөөд Эдинбургийн цайзаас эхэлсэн гэж үздэг. Хот нь дунд зууны үеэс Шотландын нийслэл болсон бөгөөд Шотландын парламент, их сургууль, хааны ордон зэрэг чухал байгууллагууд энд төвлөрсөн. 1707 онд Шотланд, Англи хоёр улс нэгдсэнээр Эдинбургийн ач холбогдол улам нэмэгдсэн.
Аялал жуулчлал:
Эдинбург нь түүхэн дурсгалт газрууд, музейнууд, архитектурын үнэт дурсгалуудаараа алдартай. Үүнд:
1. Эдинбургийн цайз: 12-р зуунд баригдсан, Шотландын хамгийн алдартай дурсгалт газруудын нэг.
2. Хааны ордон: 16-р зуунд баригдсан, Шотландын хаадын амьдарч байсан ордон.
3. Эдинбургийн Их Сургууль: 1583 онд байгуулагдсан, Шотландын хамгийн алдартай их сургуулиудын нэг.
4. Артур Сийт: Эдинбургийн төв талбай бөгөөд олон музей, галерей, ресторануудтай.
5. Эдинбургийн Наадам: Жил бүр зохиогддог, дэлхийн хамгийн том урлагийн наадмуудын нэг.
Соёл:
Эдинбург нь Шотландын соёл, урлагийн төв юм. Энэ нь Роберт Луис Стивенсон, Артур Конан Дойл зэрэг алдартай зохиолчдын төрсөн нутаг. Эдинбург нь Шотландын үндэсний бүжгийн урлагаараа алдартай бөгөөд жил бүр Шотландын үндэсний баярыг тэмдэглэдэг.
Хоол:
Шотландын уламжлалт хоол нь мах, загас, төмс, ногоонд суурилдаг. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Хаггис: Хонины зүрх, уушги, элэг, сонгино, гурилаар хийсэн уламжлалт хоол.
2. Непалес: Төмс, сонгино, гурилаар хийсэн шарсан бин.
3. Скайр: Овъёос, давс, ус, чихэр, цөцгийн тосоор хийсэн уламжлалт амттан.
4. Селтик: Загас, төмс, лууван, сонгино, бяслагаар хийсэн шөл.
Эдинбург нь түүхэн ач холбогдол, соёлын өв, байгалийн үзэсгэлэнт орчноороо алдартай бөгөөд Шотландын хамгийн алдартай аялал жуулчлалын цэгүүдийн нэг юм. |
Триполи гэж юу вэ ? | Триполи бол Ливийн нийслэл хот бөгөөд хамгийн том хот нь юм. Энэ нь Газрын дундад тэнгисийн эрэг дээр оршдог бөгөөд Ливийн эдийн засаг, улс төрийн төв юм.
Түүх:
Триполи хотыг МЭӨ 7-р зуунд Карфагенчууд байгуулсан бөгөөд Phoenician гэж нэрлэдэг байв. Хожим нь Ром, Византийн эзэнт гүрний нэг хэсэг болж, Араб, Османы эзэнт гүрний захиргаанд байсан. 1911 онд Италийн колони болсон бөгөөд 1951 онд Ливи тусгаар тогтносны дараа нийслэл хот болсон.
Аялал жуулчлал:
Триполи нь түүхэн дурсгалт газрууд, музейнууд, архитектурын үнэт дурсгалуудаараа алдартай. Үүнд:
1. Жамахирия талбай: Триполи хотын төв талбай бөгөөд Каддафигийн хөшөө, Үндэсний музей зэрэг олон дурсгалт газруудтай.
2. Триполи цайз: 16-р зуунд баригдсан, одоо Үндэсний музей болгон ашиглаж байна.
3. Маркус Аврелиусын багана: 2-р зуунд баригдсан, Ромын эзэн хаан Марк Аврелийд зориулсан багана.
4. Аль-Аттаран мечеть: 17-р зуунд баригдсан, Триполи хотын хамгийн алдартай мечетүүдийн нэг.
5. Корниче: Газрын дундад тэнгисийн эрэг дагуу үргэлжилсэн цэцэрлэгт хүрээлэн.
Соёл:
Триполи нь Ливийн соёл, урлагийн төв юм. Энэ нь Араб, Бербер, Африк, Европын соёлын нөлөөг хослуулсан өвөрмөц соёлтой. Триполи нь уламжлалт Араб архитектур, гар урлалаараа алдартай бөгөөд жил бүр олон соёлын арга хэмжээ, наадам зохиодог.
Хоол:
Ливийн уламжлалт хоол нь Араб, Газрын дундад тэнгисийн орнуудын хоолны нөлөөтэй. Алдартай хоолнуудаас дурдвал:
1. Кускус: Улаан буудай, хүнсний ногоо, мах эсвэл загасаар хийсэн уламжлалт хоол.
2. Шакшука: Хальсан чинжүү, сонгино, улаан лооль, өндөгтэй хийсэн хоол.
3. Маракеш: Хонины мах, будаа, хүнсний ногоо, самраар хийсэн хоол.
4. Макруд: Хонины мах, будаа, хүнсний ногоо, чавгаар хийсэн хоол.
Триполи нь түүхэн ач холбогдол, соёлын өв, байгалийн үзэсгэлэнт орчноороо алдартай бөгөөд Ливийн хамгийн алдартай аялал жуулчлалын цэгүүдийн нэг юм. |
Хустайн байгалийн цогцолборт газар гэж юу вэ ? | Хустайн байгалийн цогцолборт газар (БЦГ) нь Төв аймгийн Алтанбулаг, Аргалант, Баянхангай сумдын зааг нутагт орших Хустайн нурууны 506 км² талбайг хамарсан байгалийн цогцолборт газар юм.
Түүх:
Хустайн нурууг анх 1993 оны 11-р сарын 12-ны өдөр УИХ-ын 83 дугаар тогтоолоор байгалийн нөөц газрын зэрэглэлээр улсын тусгай хамгаалалтад авсан. 1998 онд энэхүү байгалийн нөөц газрын зэрэглэлийг ахиулж, байгалийн цогцолборт газар болгосон байна.
Зорилго:
Хустайн БЦГ-ын гол зорилго нь Монголын эртний уугуул зүйл болох тахь (Equus przewalskii Poljakov, 1881) буюу зэрлэг адууг хамгаалах, тэдний тоо толгойг нэмэгдүүлэх, амьдрах орчин нөхцөлийг хангах явдал юм. Мөн энэ бүс нутгийн экосистемийг судлах, хамгаалах, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх зорилготой.
Онцлог:
Хустайн БЦГ нь Монгол орны хээрийн бүсийн эко системийг төлөөлсөн, экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалсан, биологийн олон янз байдлыг хамгаалахад чухал ач холбогдолтой газар юм. Энэ нутагт 450 орчим зүйлийн ургамал, 200 гаруй зүйлийн амьтад бүртгэгдсэн байдаг.
Жуулчлал:
Хустайн БЦГ-т байгалийн үзэсгэлэнт газрууд, тахь ажиглах боломж, морин аялал, байгалийн музей зэрэг аялал жуулчлалын үйлчилгээ бий. Жуулчид тахийг ойроос харах, байгалийн үзэсгэлэнт орчинд амарч зугаалах боломжтой.
Хамгаалалт:
Хустайн БЦГ-ыг Монгол улсын Засгийн газар, олон улсын байгууллагууд, сайн дурынхан хамтран хамгаалдаг. Тахийн популяцийг хянаж, судлах, малчидтай хамтран ажиллаж, бэлчээрийн менежментийг сайжруулах замаар энэ зүйлийг хамгаалах ажлыг хийдэг.
Хустайн БЦГ нь Монгол орны байгаль хамгааллын чухал бүс нутгуудын нэг бөгөөд дэлхийд ховордсон тахийг хамгаалах, судлахад онцгой ач холбогдолтой газар юм. |
Тахь гэж юу вэ ? | Тахь (Equus przewalskii Poljakov, 1881) бол Монголын эртний уугуул зүйл бөгөөд зэрлэг адуу юм. Энэ нь дэлхий дээрх цорын ганц зүйл зэрлэг адуу бөгөөд устах аюулд ойрхон байсан ч хамгааллын арга хэмжээний үр дүнд тоо толгой нь нэмэгдэж байна.
Тахийн онцлог шинж чанарууд:
1. Гадаад төрх: Тахь нь гэрийн адуутай төстэй боловч биеийн хэмжээ жижиг, хондлой намхан, богино хүзүүтэй. Дэл нь ихэвчлэн хул хонгор өнгөтэй, хамрын нүхний хэсэг нь цагаавтар байдаг.
2. Амьдрах орчин: Тахь нь хээр, цөлөрхөг хээрийн бүс нутагт амьдардаг. Тэд ус, идэш тэжээлийн эх үүсвэрийг дагаж нүүдэллэн амьдардаг.
3. Зан төрх: Тахь нь сүргээрээ амьдардаг бөгөөд нэг сүрэгт 3-10 адуу байдаг. Тэд өвөл нягтарч, зун сүргээсээ салдаг.
4. Үржил: Тахь нь 4-5 насандаа бие гүйцдэг бөгөөд жилд нэг удаа унагалдаг. Ихэвчлэн нэг унага төрүүлдэг.
5. Хамгаалал: Тахь нь 1960-аад оноос эхлэн устах аюулд орж, 1996 онд дэлхий дээр ердөө 1500 орчим тахь үлдсэн байв. Монгол улс болон олон улсын байгууллагуудын хамтын хүчин чармайлтаар тахийн тоо толгой нэмэгдэж, одоогоор 2000 гаруй тахь байгальд амьдарч байна.
Тахь нь Монголын байгаль, соёлын өвийн чухал хэсэг бөгөөд түүнийг хамгаалах нь экосистемийн тэнцвэрт байдлыг хадгалахад чухал ач холбогдолтой юм. Цаашид тахийн амьдрах орчин нөхцөлийг сайжруулж, тоо толгойг нэмэгдүүлэх, ирээдүй хойчдоо энэ ховор амьтныг үлдээх нь бидний үүрэг юм. |
II Ласло гэж юу вэ ? | II Ласло бол 1131-1163 онд Унгарын хаан байсан хүн юм. Тэрээр Арпад гэр бүлийн удмынх бөгөөд Унгарын хаан II Белагийн хүү байв.
Ласло нь 1131 онд төрсөн бөгөөд бага байхдаа эцэг нэгтэй ах II Гезаг залгамжлан хаан ширээнд сууж байв. Гэвч удалгүй түүний эцэг нэгтэй ах III Иштван хаан ширээг булаан авсан байна.
Ласло нь хаанаар сонгогдсоныхоо дараа Унгарын хаант улсыг өргөжүүлэх, Византийн эзэнт гүрэнтэй харилцаагаа сайжруулахыг эрмэлзэж байв. Тэрээр Византийн эзэн хааны зээ охиныг хатнаа болгож, Византийн эзэнт гүрэнтэй худ ураг барилджээ. Мөн тэрээр Серби, Болгар зэрэг хөрш орнуудтай харилцаагаа бэхжүүлэхийг хичээж байв.
Ласло хаан нь мөн католик шашныг дэмжиж, сүм хийдүүдийг барьж байгуулахад анхаарч байв. Тэрээр Эстергом хотод том сүм барьж, Калочса хотод католик шашны их хурал зохион байгуулж байжээ.
Ласло хаан 1163 онд 32 насандаа нас барсан бөгөөд түүний дүү III Иштван хаан ширээг залгамжилсан байна. Түүнийг Эстергом хотод оршуулсан бөгөөд түүний булшийг 19-р зуунд олж илрүүлжээ.
II Ласло нь богино хугацаанд хаанаар суусан ч Унгарын түүхэнд гүн ул мөр үлдээсэн хаадын нэг юм. Тэрээр улс орноо өргөжүүлэх, гадаад харилцаагаа сайжруулахад ихээхэн хувь нэмэр оруулсан төдийгүй католик шашныг дэмжиж, сүм хийдүүдийг барьж байгуулахад анхаарч байсан нь Унгарын соёл, шашны хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. |
И Мён-баг гэж юу вэ ? | И Мён-Бак нь 1941 онд төрсөн Өмнөд Солонгосын нэрт улс төрч, бизнесмен юм. Тэрээр 2008-2013 онд БНСУ-ын 17 дахь Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан.
И Мён-Бак нь Японы колончлолоос чөлөөлөгдсөний дараа Осака хотод төрсөн бөгөөд 1945 онд гэр бүлийнхэнтэйгээ хамт Кёнбук аймгийн Пухан гэдэг газар руу нүүж ирсэн байна. Тэрээр Дэгү хотын ахлах сургуулийг төгссөний дараа Сөүлийн Үндэсний Их Сургуульд элсэн орж, эдийн засгийн чиглэлээр бакалаврын зэрэг хамгаалжээ.
И Мён-Бак нь 1965 онд "Хьюнда" группт ажилд орсон бөгөөд тус группын томоохон төслүүдэд гол үүрэг гүйцэтгэсэн. Тухайлбал, Ирак дахь хурдны замын төслийг амжилттай удирдаж, "Хьюнда" группыг дэлхийн хэмжээний томоохон корпорац болгоход чухал хувь нэмэр оруулжээ. Тэрээр 1987 онд "Хьюнда" группын ерөнхийлөгчөөр томилогдон ажиллаж байв.
Улс төрийн карьераа 14-р сонгуулиар парламентад сонгогдсоноор эхэлсэн бөгөөд 2007 оны 12-р сарын 19-нд БНСУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулж, 2008 оны 2-р сарын 25-нд тангараг өргөсөн.
Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд ажиллах хугацаандаа тэрээр эдийн засгийн хямралтай тэмцэх, Хойд Солонгостой харилцаагаа сайжруулах, НҮБ-ын индрээс үг хэлэх зэрэг олон ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Гэвч түүний бодлого, үйл ажиллагаа нь зарим талаараа маргаантай байсан бөгөөд авлигын хэрэгт холбогдож, огцрохоос өөр аргагүй болсон.
Одоогоор И Мён-Бак нь авлигын хэргээр шоронд хоригдож байгаа бөгөөд 2022 оны 12-р сард түүнд өршөөл үзүүлж, сулласан байна. Тэрээр Өмнөд Солонгосын түүхэн дэх хамгийн нөлөө бүхий улс төрчдийн нэг хэдий ч түүний карьер авлигын хэрэгт холбогдсоноор өндөрлөсөн юм. |