Datasets:

long292

/

PADNCH_2

like 0

Dĩ Khâm Từ Bảo Thánh Thái Hoàng Thái Hậu phụ huyền cung.

Đem Khâm Từ Bảo Thánh thái hoàng thái hậu hợp táng ở đấy.

Tiên thị, Nhân Tông tấn cung quàn an Diên Hiền điện.

Trước đó, linh cữu Nhân Tông tạm quàn ở điện Diên Hiền.

Tương phát dẫn thời khắc dĩ chí nhi quan liêu sĩ thứ điền tái cung điện.

Khi sắp đưa rước, đã đến giờ rồi mà quan lại và dân chúng còn đứng chật cả cung điện.

Tể tướng chấp tiên khu bích cánh bất năng khai.

Tể tướng cầm roi xua đuổi mà vẫn không giãn ra được.

Đế triệu Chi hậu chánh chưởng Trịnh Trọng Tử viết: Tử cung tương phát nhi nhân chúng điền yết như thử nại hà nhĩ kì bích chi.

Vua cho gọi Chi hậu thánh chưởng Trịnh Trọng Tử tới bảo: “Linh cữu sắp đưa rồi mà dân chúng đầy nghẽn như vậy thì làm thế nào? Ngươi hãy làm cho họ tránh ra”.

Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Triều đình dĩ nghiêm vi chủ.

Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Triều đình cốt phải nghiêm.

Tông xá lợi chi tàng bảo tháp dã, hữu tăng Trí Thông phụng thị yên.

Xá lỵ của Nhân Tông đưa cất vào bảo tháp, có sư Trí Thông phụng hầu.

Sơ, Nhân Tông xuất gia thời, Siêu Loại tự tăng Trí Thông nhiên tí tự chưởng chí nhập trửu nghiễm nhiên vô biến dung.

Trước đây, khi Nhân Tông xuất gia, sư chùa Siêu Loại là Trí Thông tự đốt cánh tay mình, từ bàn tay đến tận khuỷu tay, vẫn ung dung không biến sắc.

Chí thị Nhân Tông băng, nãi nhập Yên Tử sơn phụng thị xá lợi bảo tháp.

Đến đây, Nhân Tông băng, Trí Thông liền sai vào núi Yên Tử ở hầu bảo tháp chứa xá lỵ.

Minh Tông thời thiêu thân tử .

Minh Tông, ông tự thiêu mà chết.

Thị tuế, đại thuỷ.

Năm này nước to, đói.

Tân Hợi thập cửu niên.

Tân Hợi, năm thứ 19 , .

Thiên Thuộc hữu Phù Đồ thượng hạ đô .

Quân Thiên thuộc có đô Phù đồ thượng và đô Phù đồ hạ.

Chí thị hựu lai, Đế dĩ kì nữ Đa La Thanh nhập cung.

Vua lấy con gái sư là Đa La Thanh vào cung.

Đông thập nhị nguyệt, Đế thân chinh Chiêm Thành, dĩ kì chủ Chế Chí phản trắc dã.

Mùa đông, tháng 12, vua thân đi đánh Chiêm Thành, vì chúa nước ấy là Chế Chí phản trắc.

đãng .

rung động.

Hạ ngũ nguyệt, dụ hoạch Chiêm Thành chủ Chế Chí dĩ quy phong kì đệ Chế Đà A Bà Niêm vi Á hầu trấn kì địa.

Mùa hạ, tháng 5, dụ bắt được chúa Chiêm Thành Chế Chí đem về; phong em hắn là Chế Đà A Bà Niêm làm Á hầu trấn giữ đất ấy.

Tiên thị Chế Chí sử nhân nhập cống.

Trước đó, Chế Chí sai người sang cống.

Kì nhân tức Câu Chiêm trại chủ

Người ấy là trại chủ Câu Chiêm.

Đế lệnh Đoàn Nhữ Hài mật dữ chi ước.

Vua sai Đoàn Nhữ Hài bí mật ước hẹn với hắn.

Cập Đế thân chinh chí Lâm Bình phủ, phân quân vi tam đạo.

Chế Chí nghe theo, đem gia thuộc đi đường biển tới hàng.

Huệ Vũ Vương Quốc Chẩn do sơn đạo, Nhân Huệ Vương Khánh Dư do hải đạo, Đế thân suất lục quân do lục đạo, thuỷ lục tịnh tiến, dĩ Nhữ Hài vi thiên tử chiêu dụ sứ tiền hành.

Đến khi vua đích thân đi đánh, đến phủ Lâm Bình, chia quân làm ba đường: Huệ Vũ Vương Quốc Chẩn theo đường núi, Nhân Huệ Vương Khánh Dư theo đường biển, vua tự dẫn sáu quân theo đường bộ; thuỷ bộ, cùng tiến.

Đế chí Câu Chiêm trú tất

Vua đến Câu Chiêm dừng lại.

Nhữ Hài vi nhân tựu trại chủ dụ dĩ Quốc chủ xuất hàng ý.

Nhữ Hài sai người tới chỗ trại chủ, nói rõ ý yêu cầu quốc chủ ra hàng.

Nhữ Hài tức trì thư tấu viết: Khánh Dư dục đoạt Đế công.

Nhữ Hài lập tức chạy thư tâu rằng: “Khánh Dư định cướp công vua”.

kì túc.

chân.

Nhân Huệ cụ nghệ ngự doanh tạ tội viết: Thần khủng bỉ chí hải trung cải đồ cố phương át kì bỉ nhĩ.

Nhân Huệ sợ, đến ngự doanh tạ tội và nói rằng: “Thần sợ nó đến giữa biển lại đổi bụng khác, nên mới chặn đằng sau thôi”.

Đế nộ giải chiếu phân quân tuần hành chư bộ lạc

Vua nguôi giận, sai chia quân đi tuần các bộ lạc.

Chiêm nhân khiếu tụ dục phạm ngự doanh.

Người Chiêm tụ tập định đánh vào ngự doanh.

Tượng thanh tiệm cận quân sĩ hữu ưu sắc.

Tiếng voi đã gần, quân sĩ có vẻ lo sợ.

Thị dịch dã, bất phí nhất tuyền, nhi Chiêm Thành tựu hồ Nhữ Hài chi lực dã.

Trận này không mất một mũi tên mà Chiêm Thành bị dẹp, đó là công sức của Nhữ Hài.

Đế trú Câu Chiêm chi nhật, Minh Hiến Vương Uất tại doanh đàm biện hoàng hoặc quân tình.

Câu Chiêm, Minh Hiến Vương Uất ở trong doanh trại, bàn tán biện bác, mê hoặc lòng quaân.

sở trách tai.

quở trách!

Ngũ Lão ninh thọ vi lệnh chi tội bất thông vi tặc sở lợi.

Ngũ Lão thà chịu tội trái lệnh, chứ không nỡ làm lợi cho giặc”.

Cố Minh Hiến lạc dữ chi giao.

Cho nên Minh Hiến thích chơi với ông.

Đế thường nhượng Ngũ Lão viết: Minh Hiến hoàng tử dã, nhữ hà khinh hốt.

Vua có lần đã trách Ngũ Lão: “Minh Hiến là hoàng tử, sao ngươi lại khinh xuất thế!”.

Ngũ Lão dữ đồng toạ như sơ đản viết: Ân chúa vật phục chí nô gia Thánh Thượng trách nô.

Sau Minh Hiến lại đến nhà, Ngũ Lão vẫn cùng ngồi như xưa, chỉ nói: “Ân chúa nhớ đến nhà tôi nữa mà Thánh thượng quở trách tôi”.

Nhiên Minh Hiến bất quyện kì lai, Ngũ Lão bất cải kì hành.

Nhưng Minh Hiến vẫn lui tới thường xuyên, mà Ngũ Lão cũng không đổi nết cũ.

Nhất tắc giáp hoá nhi yểm kì giản dị chi tiết, nhất tắc lợi hoá nhi vong kì thượng hạ chi phân, cố dã .

Ấy là vì một người thì cậy của mà giữ lễ tiết sơ sài, một người thì ham của mà quên mất cả phận trên dưới vậy.

Nguyên khiến lễ bộ thượng thư Nãi Mã Phản lai cáo Nhân Tông tức vị .

Nguyên sai Lễ bộ thượng thư Nãi Mã Đài sang báo việc Nhân Tông lên ngôi.

vu Long Hưng phủ chư lăng.

ở các lăng phủ Long Hưng.

Chí thám Thị giang hốt ngộ lôi vũ liệt phong hoạch như bát mặc chỉ xích bất tương kiến Chu lãm giai đoạn ngự bách trầm trung lưu.

Đến sông Thâm Thị , bỗng gặp mưa gió sấm chớp, ban ngày mà tối đen như đổ mực, trong khoảng gang tấc cũng không nhìn thấy nhau.

Đế lục bách thủ ô phùng dĩ cước dẫn bố lãm đồng thừa phùng thượng chư chu giai các sa chử.

Vua bám lấy mũi thuyền leo lên mui, đưa chân cho các cung nữ, nữ quan bám lấy để cùng leo lên mui.

Chiếu tái chỉnh nghi trượng thượng kinh .

Vua truyền chỉnh đốn lại nghi trượng để về kinh đô.

Thời, Hoàng thái tử giám quốc, Chiêu Văn Đại Vương Nhật Duật, Nghi Võ hầu Quốc Tú lĩnh tả hữu Thánh Dực quân lưu thủ.

Bấy giờ Hoàng thái tử giám quốc, Chiêu Văn Đại Vương Nhật Duật và Nghi Võ hầu Quốc Tú chỉ huy quân tả hữu Thánh dực ở lại giữ nước.

Khiến sứ như Nguyên .

Sai sứ sang Nguyên.

hựu cải Hiệu Thuận Vương .

lại đổi làm Hiệu Thuận Vương.

Gia tôn tiên đế tiên hậu huy hiệu cập gia phong danh xứ các thần.

Tôn thêm huy hiệu cho các tiên đế, tiên hậu và gia phong danh thần các xứ.

Lập Cần Hải môn thần từ.

Lập đền thờ thần ở cửa biển Cần Hải .

Chí thị, mệnh Hữu ti lập từ thời tế yên .

Đến nay, sai hữu ty lập đền, bốn mùa cúng tế.

Truy tôn Chiêu Vương vi Nguyên Tổ Hoàng Đế, Cung Vương vi Ninh Tổ Hoàng Đế, Ý Vương vi Mục Tổ Hoàng Đế.

Truy tôn Chiêu Vương làm Nguyên Tổ Hoàng Đế, Cung Vương làm Ninh Tổ Hoàng Đế, Ý Vương làm Mục Tổ Hoàng Đế .

Đế tứ thế Cái dĩ tổ tông tích công luỵ nhân dĩ chí hữu thiên hạ tắc tôn hiệu hưởng miếu tại sở đương cấp.

Bởi vì tổ tông tích luỹ công đức, nhân nghĩa nên mới có được thiên hạ, thì việc truy tôn huy hiệu cho các miếu thờ là việc cần phải làm gấp.

Nhị nguyệt, Hiệu Thuận Vương Chế Chí chí Gia Lâm hành cung, tử hoả táng chi .

Tháng 2, Hiệu Thuận Vương Chế Chí đến hành cung Gia Lâm, chết, đem hoả táng.

Tam nguyệt, tuệ tinh kiến Tây phương.

Tháng 3, sao Chổi mọc ở phương tây.

Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng tốt .

Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng mất.

Cựu lễ lôi chấn cung điện đường vũ.

Theo lệ cũ, sét đánh cung điện, đường vũ,

Dĩ An phủ sứ Đỗ Thiên thứ vi Kinh lược sứ.

Lấy An phủ sứ Đỗ Thiên Hư làm Kinh lược sư.

Thời, Chiêm Thành bị Xiêm nhân xâm lược.

Bấy giờ Chiêm Thành bị người Xiêm xâm lược

Đế dĩ Thiên thứ kinh lược Nghệ An, Lâm Bình vãng cứu.

vua sai Thiên Hư đi kinh lược Nghệ An, Lâm Bình để sang cứu.

Thập nhị nguyệt, Phụ quốc Thái bảo Chiêu Hoài hầu Hiện tốt .

Tháng 12, Phụ quốc thái bảo Chiêu Hoài hầu Hiện mất.

Nguyên xuân tam nguyệt, sắc Trung thư phân bản triều danh huý tăng nhập Ninh Hoàng cập, Tuyên Từ, Bảo Từ nhị Thái hậu huý Thập.

Mùa xuân, tháng 3, sắc cho Trung thư ban tên huý của bản triều, thêm các tên huý của Ninh Hoàng và của hai thái hậu Tuyên Từ, Bảo Từ .

Đế thiền vị vu Hoàng thái tử Mạnh.

vua nhường ngôi cho hoàng thái tử Mạnh.

Mạnh tức Hoàng đế vị, cải nguyên Đại Khánh nguyên niên.

Mạnh lên ngôi hoàng đế, đổi niên hiệu là Đại Khánh năm thứ 1.

Xưng Ninh Hoàng, tôn Thượng hoàng viết Quang Nghiêu Duệ Vũ Thái Thượng Hoàng Đế, Thuận Thánh Hoàng Hậu viết Thuận Thánh Bảo Từ Thái Thượng Hoàng Hậu.

xưng là Ninh Hoàng, tôn Thượng hoàng là Quang Nghiêu Duệ Vũ Thái Thượng Hoàng Đế; tôn Thuận Thánh hoàng hậu là Thuận Thánh Bảo Từ Thái Thượng hoàng hậu.

Quần thần thượng tôn hiệu viết Thể Thiên Sùng Hoá Khâm Minh Duệ Hiếu Hoàng Đế.

Quần thần dâng tôn hiệu là Thể Thiên Sùng Hoá Khâm Minh Duệ Hiếu Hoàng Đế.

Tặng Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng vi Thái Uý .

Truy tặng Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng làm Thái uý.

Đông thập nguyệt, thí Thái học sinh.

Mùa đông, tháng 10, thi thái học sinh.

Tứ tước Bạ thư lệnh, Mệnh Cục chính, Nguyễn Bính giáo tập dĩ vi tha nhật chi dụng .

Ban tước bạ thư lệnh, sai cục chính Nguyễn Bính giảng dạy để sau này bổ dụng.

Chiếu tam phẩm phụng ngự lập Dung đô tịnh sung tư .

Xuống chiếu cho tam phẩm phụng ngự lập Dung đô để chờ sung bổ.

Trí Phù Liễn đô vi Long vệ tướng Tuyển thủ Cấm quân tử cập Thiết Ngạch quân hệ thích.

Chọn con trai cấm quân và những người đã thích chữ Kim cương trong quân Thiết ngạch để sung bổ vào.

Đế ký thụ thiền Nguyên sứ chí khai độc quốc thư lễ tất thứ nhật tứ yến.

Sau khi vua nhận nhường ngôi, sứ Nguyên sang, làm lễ đọc quốc thư xong, hôm sau ban yến.

Phạm Viết Mậu đẳng tứ nhân tiến sĩ xuất thân, Nguyễn Nhân An đẳng thất nhân đồng tiến sĩ xuất thân.

bọn Phạm Viết Mậu 4 người đỗ tiến sĩ xuất thân; bọn Nguyễn Nhân An 7 người đỗ đồng tiến sĩ xuất thân.

Thời Trung Tông băng vô tự, Thái sư Lượng quốc công Trịnh Kiểm cập đại thần lập chi.

Bấy giờ, Trung Tông băng, không có con nối, Thái sư Lượng quốc công Trịnh Kiểm và các đại thần đón lập lên.

Chí Thần Phù giang, Tống , Nga Sơn địa phương, thiêu phá phù kiều.

đến sông Thần Phù và vùng Tống Sơn , Nga Sơn , đốt phá cầu phao.

Thái sư thân đốc binh tượng tiềm tiến Yên Mô sơn cước, trực chí hải khẩu ngộ tặc tung binh kích chi tái tập công kì hậu, pháo thanh liên hưởng thượng hạ hiệp công.

Thái sư đích thân chỉ huy binh tượng, ngầm tiến đến chân núi Yên Mô thẳng tới cửa biển, gặp giặc, tung quân ra đánh, lại đánh úp phía sau, tiếng súng liên hồi, trên dưới đánh kẹp vào.

Thái sư sử Hoằng Hoá nhân Vũ Lăng hầu đột thuyền xung kích ngộ Mạc Kính Điển thuyền, phấn thân khiêu quá huy kiếm trảm bả dù nhân phân vi lưỡng đoạn truỵ.

Thái sư sai người huyện Hoằng Hoá là Vũ Lăng hầu lao thuyền xông vào đánh, gặp thuyền Mạc Kinh Điển, Vũ Lăng hầu tung người nhảy qua, vung gươm chém người cầm dù đứt làm hai đoạn rớt

vu giang trung.

xuống sông.

Kính Điển cẩn dĩ thân miễn nhập sơn cốc trung ẩn cư tam nhật, cơ thậm, dạ kiến tiêu thụ lưu quá cốc khẩu, tự bão kì thụ phù tầm quy lộ.

Kính Điển chỉ thoát được thân, vào hang núi ẩn náu 3 ngày, đói quá, ban đêm thấy cây chuối trôi qua cửa hang, liền ôm chuối trôi theo dòng để tìm đường về.

Số nhật, đáo Yên Mô giang, ngộ Trà Tu xã ngư nhân tế chi nãi đắc thoát.

Vài ngày sau, đến sông Yên Mô, gặp người đánh cá ở xã Trà Tu cứu thoát.

Thái sư Trịnh Kiểm trí Khánh quốc vu tượng thượng, sử tòng quân hiến kế.

Thái sư Trịnh Kiểm để Khánh quốc công trên voi, sai đi theo quân để hiến kế.

Hậu, Khánh quốc mưu phản, sự tiết nãi sát chi.

Sau Khánh quốc công mưu phản, việc tiết lộ, bị giết.

Quan quân lược định Sơn Nam hạ bạn Giao Thuỷ huyện.

Quan quân đánh dẹp huyện Giao Thuỷ ở mạn dưới Sơn Nam.

Quyện dữ Vũ Lăng hầu đại chiến.

Quyện và Vũ Lăng hầu đánh nhau to.

Vũ Lăng tiên.

Vũ Lăng hầu

đĩnh thân dược quá Quyện thuyền đầu.

rướn mình nhảy sang mui thuyền của Quyện trước.

Quyện đề kiếm trảm chi, Vũ Lăng một nhập thuỷ trung khứ.

Quyện cầm gươm chém, Vũ Lăng hầu nhảy xuống sông lặn đi.

Thái sư cấp nghị hồi binh.

Thái sư kíp bàn rút quân.

Thập nguyệt, Thái sư hồi binh Thanh Hoa, lệnh chư tướng phủ dưỡng sĩ tốt, tu luyện khí giới, lệnh tuyển bổ đinh tráng, biên nhập đội ngũ dĩ thành binh số, cánh đồ hậu cử.

Tháng 10, Thái sư đem quân về Thanh Hoa, sai ác tướng vỗ nuôi quân lính, chế tạo chiến khí, sai tuyển tráng đinh biên chế vào quân ngũ cho đủ số quân để lại mưu đánh lần sau.

Đại dâm vũ liên nguyệt bất chỉ.

Mưa to kéo dài hàng tháng không tạnh.

Thị tuế lập Hương thí trường vu Yên Định huyện Đa Lộc xã.

lập trường thi Hương ở xã Đa Lộc, huyện Yên Định.

Bát nguyệt, thập tứ nhật, Mậu Ngọ Thái phó Quảng quận công Phạm Đốc tốt, niên tứ thập lục.

Tháng 8, ngày Mậu Ngọ 14, Thái phó Quảng quận công Phạm Đốc chết , thọ 46 tuổi.

Tứ đặc tiến khai phủ thái uý Tĩnh quốc công, thuỵ Trung Nghị.

Được truy tặng Đặc tiến khai phủ thái uý Tĩnh quốc công, thuỵ là Trung Nghị.

Cửu nguyệt, Thái sư Trịnh Kiểm thân đốc đại binh tái xuất Sơn Nam thượng lộ lược địa nhi.

Tháng 9, Thái sư Trịnh Kiểm thân đốc đại binh lại ra miền trên trấn Sơn Nam chiếm đất rồi

hoàn, lưu hàng tướng Nguyễn Khải Khang trấn thủ dĩ chiêu tập nhân dân.

trở về, để hàng tướng Nguyễn Khải Khang ở lại trấn thủ để chiêu tập dân chúng.

Phàm địa phương sự vô đại tiểu cập chư thuế ngạch nhất thiết uỷ chi tuế kì thu nạp.

Mọi việc của xứ này, không cứ lớn hay nhỏ, và các ngạch thuế đều giao cả cho, hàng năm đến kỳ hạn thì thu nộp.

Kỉ Mùi nhị niên, xuân, Mạc khai Hội thí khoa.

Mùa xuân, họ Mạc mở khoa thi Hội.

Bát nguyệt, Thanh Hoa, Nghệ An hồng thuỷ trướng dật, đê lộ phá hội, lưu số bách gia.

Tháng 8, ở Thanh Hoa, Nghệ An, nước lũ tràn ngập, đê điều, đường sá bị vỡ lỡ, trôi mất vài trăm nhà.

Thuận An phủ, dữ Mạc binh tương trì, hậu hựu di đồn Tiên Du Sơn.

phủ Thuận An , cầm cự với quân Mạc, sau lại dời đến đóng ở núi Tiên Du .

Thị tuế, đại thục.

Năm này được mùa lớn.

Lệnh Kinh Bắc các huyện quy thuận thổ nhân thu hoà đạo dĩ cúng quân thực.

Hạ lệnh cho dân địa phương đã quy thuận ở các huyện thuộc trấn Kinh Bắc nộp lúa để cung cấp cho quân lính.