passage
stringclasses 300
values | question
stringlengths 10
135
| answer
stringlengths 1
123
|
|---|---|---|
मनोरञ्जन भन्नाले मन र मस्तिष्कलाई रमाइलो पार्नु हो । मनोरञ्जनको आवश्यकता सम्पुर्ण प्राणीलाई पर्दछ । यसले आलस्य र अल्छिपनालाई पनि हटाउन मद्दत गर्ने भएकाले यसलाई प्राथमिकता दिने गरिन्छ । संगीत, खेल, भ्रमण आदिबाट मनोरञ्जन लिन सकिन्छ । मनोरञ्जन व्यक्तिगत विकास र उपलब्धिका लागि पनि नितान्त महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । मनोरञ्जनले मानिसको क्रोध, दुख आदिलाई पनि क्षणमै मेटाउनु सक्दछ । मनोरञ्जन कुनै कार्यक्रममा सहभागी भएर लिन सकिन्छ अथवा केही मान्छेलाई केही गरेको देखेर मनोरञ्जन प्राप्त गर्न सकिन्छ ।
मनोरञ्जनका परिचित रूपहरू विभिन्न मिडियामा पार गर्ने क्षमता छ र रचनात्मक रिमिक्सको लागि असीमित सम्भावना देखाएको छ। यसले धेरै विषयवस्तुहरू, छविहरू र संरचनाहरूको निरन्तरता र दीर्घायु सुनिश्चित गरेको छ।
मनोरञ्जनका साधनहरू
टेलिभिजन
चलचित्र
रेडियो
नाटक
संगीत
नृत्य
मेला
खेल
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
मनोरञ्जन | मनोरञ्जन भन्नाले के हो? | मन र मस्तिष्कलाई रमाइलो पार्नु |
मनोरञ्जन भन्नाले मन र मस्तिष्कलाई रमाइलो पार्नु हो । मनोरञ्जनको आवश्यकता सम्पुर्ण प्राणीलाई पर्दछ । यसले आलस्य र अल्छिपनालाई पनि हटाउन मद्दत गर्ने भएकाले यसलाई प्राथमिकता दिने गरिन्छ । संगीत, खेल, भ्रमण आदिबाट मनोरञ्जन लिन सकिन्छ । मनोरञ्जन व्यक्तिगत विकास र उपलब्धिका लागि पनि नितान्त महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । मनोरञ्जनले मानिसको क्रोध, दुख आदिलाई पनि क्षणमै मेटाउनु सक्दछ । मनोरञ्जन कुनै कार्यक्रममा सहभागी भएर लिन सकिन्छ अथवा केही मान्छेलाई केही गरेको देखेर मनोरञ्जन प्राप्त गर्न सकिन्छ ।
मनोरञ्जनका परिचित रूपहरू विभिन्न मिडियामा पार गर्ने क्षमता छ र रचनात्मक रिमिक्सको लागि असीमित सम्भावना देखाएको छ। यसले धेरै विषयवस्तुहरू, छविहरू र संरचनाहरूको निरन्तरता र दीर्घायु सुनिश्चित गरेको छ।
मनोरञ्जनका साधनहरू
टेलिभिजन
चलचित्र
रेडियो
नाटक
संगीत
नृत्य
मेला
खेल
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
मनोरञ्जन | मनोरञ्जनको आवश्यकता कसलाई पर्दछ? | सम्पुर्ण प्राणीलाई |
मनोरञ्जन भन्नाले मन र मस्तिष्कलाई रमाइलो पार्नु हो । मनोरञ्जनको आवश्यकता सम्पुर्ण प्राणीलाई पर्दछ । यसले आलस्य र अल्छिपनालाई पनि हटाउन मद्दत गर्ने भएकाले यसलाई प्राथमिकता दिने गरिन्छ । संगीत, खेल, भ्रमण आदिबाट मनोरञ्जन लिन सकिन्छ । मनोरञ्जन व्यक्तिगत विकास र उपलब्धिका लागि पनि नितान्त महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । मनोरञ्जनले मानिसको क्रोध, दुख आदिलाई पनि क्षणमै मेटाउनु सक्दछ । मनोरञ्जन कुनै कार्यक्रममा सहभागी भएर लिन सकिन्छ अथवा केही मान्छेलाई केही गरेको देखेर मनोरञ्जन प्राप्त गर्न सकिन्छ ।
मनोरञ्जनका परिचित रूपहरू विभिन्न मिडियामा पार गर्ने क्षमता छ र रचनात्मक रिमिक्सको लागि असीमित सम्भावना देखाएको छ। यसले धेरै विषयवस्तुहरू, छविहरू र संरचनाहरूको निरन्तरता र दीर्घायु सुनिश्चित गरेको छ।
मनोरञ्जनका साधनहरू
टेलिभिजन
चलचित्र
रेडियो
नाटक
संगीत
नृत्य
मेला
खेल
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
मनोरञ्जन | मनोरञ्जनले मानिसको केलाई क्षणमै मेटाउँछ? | क्रोध, दुख |
द फ्ल्यास ब्याक सन् २०१० जुलाई १६ मा प्रदर्शन गरिएको नेपाली कथानक चलचित्र हो । यस चलचित्रका निर्देशक दायराम दाहाल हुन् । यस चलचित्रका मुख्य कलाकारहरूमा आर्यन सिग्देल, निखिल उप्रेती र युना उप्रेती रहेका छन् ।
पात्रहरू
सन्दर्भ सामग्रीहरू
यो पनि हेर्नुहोस्
चलचित्रहरू
नेपाली चलचित्रहरू
संस्कृति
विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | द फ्ल्यास ब्याक कहिले प्रदर्शन गरिएको हो? | सन् २०१० जुलाई १६ |
द फ्ल्यास ब्याक सन् २०१० जुलाई १६ मा प्रदर्शन गरिएको नेपाली कथानक चलचित्र हो । यस चलचित्रका निर्देशक दायराम दाहाल हुन् । यस चलचित्रका मुख्य कलाकारहरूमा आर्यन सिग्देल, निखिल उप्रेती र युना उप्रेती रहेका छन् ।
पात्रहरू
सन्दर्भ सामग्रीहरू
यो पनि हेर्नुहोस्
चलचित्रहरू
नेपाली चलचित्रहरू
संस्कृति
विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | द फ्ल्यास ब्याकका निर्देशक को हुन्? | दायराम दाहाल |
द फ्ल्यास ब्याक सन् २०१० जुलाई १६ मा प्रदर्शन गरिएको नेपाली कथानक चलचित्र हो । यस चलचित्रका निर्देशक दायराम दाहाल हुन् । यस चलचित्रका मुख्य कलाकारहरूमा आर्यन सिग्देल, निखिल उप्रेती र युना उप्रेती रहेका छन् ।
पात्रहरू
सन्दर्भ सामग्रीहरू
यो पनि हेर्नुहोस्
चलचित्रहरू
नेपाली चलचित्रहरू
संस्कृति
विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | द फ्ल्यास ब्याकका मुख्य कलाकारहरू को को हुन्? | आर्यन सिग्देल, निखिल उप्रेती र युना उप्रेती |
निकाराग्वा राष्ट्रिय फुटबल टिम अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा निकाराग्वाको प्रतिनिधित्व गर्ने पुरुष फुटबल टिम हो । यो निकाराग्वा फुटबलको लागि शासकीय निकाय निकाराग्वा फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
टोलीको एक तस्वीर
FENIFUT – निकाराग्वा फुटबल सङ्घ
निकाराग्वा – अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरूको सुची आरएसएसएफ डटकम (७ जुलाई २००४ का अनुसार
राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | कसको प्रतिनिधित्व गर्ने पुरुष फुटबल टिम हो? | निकाराग्वाको |
निकाराग्वा राष्ट्रिय फुटबल टिम अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा निकाराग्वाको प्रतिनिधित्व गर्ने पुरुष फुटबल टिम हो । यो निकाराग्वा फुटबलको लागि शासकीय निकाय निकाराग्वा फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
टोलीको एक तस्वीर
FENIFUT – निकाराग्वा फुटबल सङ्घ
निकाराग्वा – अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरूको सुची आरएसएसएफ डटकम (७ जुलाई २००४ का अनुसार
राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | निकाराग्वा फुटबलको लागि शासकीय निकाय के हो? | निकाराग्वा फुटबल संघ |
निकाराग्वा राष्ट्रिय फुटबल टिम अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा निकाराग्वाको प्रतिनिधित्व गर्ने पुरुष फुटबल टिम हो । यो निकाराग्वा फुटबलको लागि शासकीय निकाय निकाराग्वा फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
टोलीको एक तस्वीर
FENIFUT – निकाराग्वा फुटबल सङ्घ
निकाराग्वा – अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरूको सुची आरएसएसएफ डटकम (७ जुलाई २००४ का अनुसार
राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | निकाराग्वा फुटबल संघ कुन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो? | फिफा |
निकाराग्वा राष्ट्रिय फुटबल टिम अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा निकाराग्वाको प्रतिनिधित्व गर्ने पुरुष फुटबल टिम हो । यो निकाराग्वा फुटबलको लागि शासकीय निकाय निकाराग्वा फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
टोलीको एक तस्वीर
FENIFUT – निकाराग्वा फुटबल सङ्घ
निकाराग्वा – अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरूको सुची आरएसएसएफ डटकम (७ जुलाई २००४ का अनुसार
राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | निकाराग्वा राष्ट्रिय फुटबल टिम कुन प्रतियोगिताहरूमा भाग लिन्छ? | अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा |
रामनारायण मिश्र नेपालका पूर्वमन्त्री हुन्। यिनी २०१६ विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालाको जननिर्वाचित मन्त्रीमण्डलमा पहिलोपटक मन्त्री भएका थिए।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
पूर्वमन्त्री
जीवनी | रामनारायण मिश्र को हुन्? | नेपालका पूर्वमन्त्री |
रामनारायण मिश्र नेपालका पूर्वमन्त्री हुन्। यिनी २०१६ विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालाको जननिर्वाचित मन्त्रीमण्डलमा पहिलोपटक मन्त्री भएका थिए।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
पूर्वमन्त्री
जीवनी | रामनारायण मिश्र कुन वर्ष मन्त्री भएका थिए? | २०१६ |
रामनारायण मिश्र नेपालका पूर्वमन्त्री हुन्। यिनी २०१६ विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालाको जननिर्वाचित मन्त्रीमण्डलमा पहिलोपटक मन्त्री भएका थिए।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
पूर्वमन्त्री
जीवनी | रामनारायण मिश्र कस्को मन्त्रीमण्डलमा मन्त्री भएका थिए? | विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालाको |
सुन्टोल बागमती अञ्चलको एक गाँउ विकास समिति हो।
स्रोतहरू | सुन्टोल के हो? | गाँउ विकास समिति |
सुन्टोल बागमती अञ्चलको एक गाँउ विकास समिति हो।
स्रोतहरू | सुन्टोल कहाँ छ? | बागमती अञ्चल |
पाखा कालिकोट जिल्लामा अवस्थित एक गाउँ विकास समिति हो। १९९१को जनगणना अनुसार यो ठाउँको जनसङ्ख्या २९६८ हो।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
कालिकोट जिल्लाका गाविसहरू | पाखा कहाँ अवस्थित छ? | कालिकोट जिल्लामा |
पाखा कालिकोट जिल्लामा अवस्थित एक गाउँ विकास समिति हो। १९९१को जनगणना अनुसार यो ठाउँको जनसङ्ख्या २९६८ हो।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
कालिकोट जिल्लाका गाविसहरू | पाखाको जनसङ्ख्या कति छ? | २९६८ |
पाखा कालिकोट जिल्लामा अवस्थित एक गाउँ विकास समिति हो। १९९१को जनगणना अनुसार यो ठाउँको जनसङ्ख्या २९६८ हो।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
कालिकोट जिल्लाका गाविसहरू | पाखाको जनसङ्ख्या कुन वर्षको जनगणना अनुसार हो? | १९९१को |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकम के हो? | एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको स्थापना कहिले भएको हो? | सन् २००५ मा |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको संस्थापक को हुन्? | पान हैदोङ |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत को हुन्? | पान हैदोङ |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको उद्देश्य के हो? | स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको प्रधान कार्यालय कहाँ अवस्थित छ? | बेइजिङमा |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकममा कति लेखहरू छन्? | १ करोड ३० लाख लेखहरू |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको विकि प्रणालीको प्रयोग गर्ने कुरा के हो? | यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो |
बायक डटकम (), वा (नेपाली अनुवाद - विश्वकोश), पूर्व हुडोङ, एक व्यवसायीक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विकि प्रणालीको प्रयोग गर्दछ वा अन्य शब्दमा भन्दा यो एक नाफा मूलक चिनियाँ विश्वकोश हो जसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो चिनियाँ विश्वकोश/समाचार वेबसाइटहरूको समावेश गर्दछ। यसलाई सन् २००५ मा, पान हैदोङ स्थापना गरेका र हाल उनी यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको भूमिकामा छन्। यसले बेइजीङ अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश प्रविधि कम्पनी लिमिटेड मार्फत सम्बन्धन प्राप्त गरेको छ। यो मे २०१९ सम्म, १ करोड ३० लाख लेखहरू र अप्रिल २०१३ सम्म ५ मिलियन भन्दा बढी स्वयंसेवकहरूको साथ भुक्तान गरिएको विज्ञापनको प्रयोग गर्दै बायदु बायक पछिको चीनको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो विकी वेबसाइट हो। तथापि, बायक डटकम एक समाचार / नवनिर्मित प्रयोग विश्वकोश हो। तसर्थ, फरक दृष्टिकोणहरूका सामग्रीहरूको साथ यसले लेखहरूलाई लामो अवधिका लागि प्रतिबन्ध गर्दैन।
योगदानकर्ताहरू स्थायी रूपमा प्रतिलिपी निःशुल्क अनुमतिपत्रको साथ सामग्री प्रकाशित गर्नका लागि सहमत हुन्छन्, तर योगदानकर्ताहरूले योगदान वा निर्माण/सम्पादन गरेका सामग्रीहरू अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन।
अन्तरक्रियात्मक विश्वकोश, बायकका अनुसार, "
यसको उद्देश्य स्व-व्यवस्थापन र इण्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूको व्यवस्थापन सम्बन्धी ज्ञान साझा गर्ने मञ्च निर्माण गर्नु हो। कम्पनीको प्रधान कार्यालय जनवादी गणतन्त्र चीनको राजधानी बेइजिङमा अवस्थित छ।
इतिहास
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले, विश्वको सबैभन्दा ठूलो विश्वकोश विकिपिडियाको स्थापनालाई अनुकरण गरेको छ। संस्थापक पान हैदोङले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वोष्टन विश्वविद्यालयमा इन्जिनियर सङ्कायमा विद्यावारिधि गरेका थिए। सन् २००५ मा उनी चीन फर्किए। निरन्तर तीन वर्षको विकास पछि, बायकले ७००,००० भन्दा बढी योगदानकर्ताहरु र २ करोड ७० लाख भन्दा बढी प्रविष्टिहरू प्राप्त गरेको थियो। सुरुवातमा यसको डोमेन नाम हुडोङ डटकम राखिएको थियो। अगष्ट २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले आफ्नो डोमेन नाम हुडुङ डटकममा परिवर्तन गरेको थियो जसले गर्दा दुबै डोमेन एकै साथ प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो।
हुडोङले चिनियाँ व्यापारीक चिह्न "विकिपिडिया" विकिमिडिया कोषलाई दान गरेकाले
१५ सेप्टेम्बर २००९ मा विकिपिडियाका सह संस्थापक जिम्मी वेल्स अन्तरक्रियात्मक चिनियाँ विश्वकोश हुडोङ भ्रमण गर्न बेइजिङ आएका थिए।
डिसेम्बर २०१० सम्म, डुङोडको लेखमा उल्लेखनिय वृद्धि आई ५० लाख पृष्ठ पुगेको थियो।
४ डिसेम्बर २०१४ मा अन्तरक्रियात्मक विश्वकोशको डोमेन नाम डुडोङ डटकमबाट परिवर्तन गरी बायक डटकममा परिवर्तन गरिएको थियो। जब प्रयोगकर्ताहरूले मूल डोमेन नाम प्रविष्ट गर्छन्, ती स्वचालित रूपमा नयाँ डोमेन नाममा अनुप्रेषित हुन्छन्। यसले त्यस पश्चात् नयाँ लोगोको सार्वजनिक गरेको थियो। १८ जुलाई २०१४, यस चिनियाँ विश्वकोशको १४अौँ वार्षिकोत्सब सम्ममा यसले ८.४ मिलियन प्रविष्टमा साथै ७.४ मिलियन स्वयंसेवकहरू हासिल गरेको थियो। अप्रिल २०१५ मा, यस विश्वकोशको प्रविष्टमा उल्लेखनीय मात्रामा वृद्धि आई १२ मिलियन पुगेको थियो।
सेवा
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहररू मार्फत इन्टरनेटको सामग्रीहरूको नक्कल गर्दछ। लेखहरूमा सामग्री पर्याप्त भएता पनि, यसमा विश्वसनीय स्रोत तथा सन्दर्भहरूको कमी रहेको छ। सामग्री प्रमाणित गर्न सजिलो छैन, र कहिलेकाँही यसले मानिसहरूलाई विश्वसनीयताको कमी महसुस गराउँदछ। अप्रिल २००९ मा, बायकले प्रविष्टिहरूलाई सूत्रबद्ध गर्नका लागि "ज्ञान बादल"को सुरुवात गरेको थियो। कार्यकारी तथा संस्थापक श्री पान हैदोङ भन्छन्: "मानव मस्तिष्कमा धेरै अरब स्नायुकोसिकाहरूको शक्ति हुँदैन तर उनीहरूको व्यापक जडान सहित सूत्रबद्ध हुन्छन्"। वायकले जून २०१२ मा, "झीसी मोफा कुवाई" मञ्चको सुरुवात गरी प्रयोगकर्ताहरूलाई पढ्नमा सहज बनाएको थियो।
सन् २०१० मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले वेबसाइटमा ट्राफिक बृद्धि गर्न "शब्द माध्यम सेवा मञ्च"को सुरूवात गरेको थियो जसले ५०० भन्दा सञ्चार माध्यमहरू मार्फत एक अर्कालाई महत्त्वपूर्ण समाचारका स्रोतहरू प्रदान गर्न र अन्तर्क्रियात्मक सामग्रीलाई सन्दर्भित गर्न सक्दछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकमा २५% ट्राफिक बायदु खोजबाट आउँदछ, प्रयोगकर्ताहरूलाई यसले बायदु मार्फत अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका सामग्रीहरू मार्फत सिक्न सक्षम पार्दछ। अन्तर्क्रियात्मक ज्ञानकोश र चीन युवा दैनिक एक दक्षिणी साप्ताहिक पत्रिकाले समसामयिक शब्दहरूको सूची तयार पारेका थिए।
बायकले चिनियाँ नागरिकहरूद्वारा सम्पादित सामग्रीहरूलाई व्यवस्थित गर्ने गर्दछ र अफलाइन विज्ञहरूद्वारा समीक्षा गरेपछि यसलाई भौतिक पुस्तकको रूपमा प्रकाशित गर्दछ। सन् २००८ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले "ओलम्पिक महोत्सव" प्रकाशन गरेको थियो।
२८ अप्रिल, २०११ मा, अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशको वाणिज्य मञ्चले "सानो विश्वकोश"को आधिकारिक रूपमा सुरुवात गरेको थियो। उद्यमहरूले लोकप्रिय विज्ञानका सामग्रीहरूलाई बायक डोमेन नाम अन्तर्गत प्रकाशित गर्न सक्दछन्। २७ सेप्टेम्बर २०११ मा, बायकले उद्यमका प्रविष्टिहरूको व्यवसायिक व्यवस्थापन सञ्चालन गर्दै "विश्वकोश ब्राण्ड क्षेत्र"को सुरूवात गरेको थियो। यसको अतिरिक्त, बायकले प्रविष्टिहरूको "दावी" गरेको थियो।
विशेषता
बायक डटकम एक विकी हो जसमा प्रयोगकर्ताहरूले प्रविष्टहरूको सम्पादन तथा सामग्रीहरूमा केही थपेर वा सुधार गरी योगदान गर्न सक्छन्। वार्ता मञ्च र अनुयायी समूहहरू सहित सामाजिक सञ्जालका जस्तै साइटहरूका सुविधाहरू पनि यसमा समावेश छ। बायक डटकम एक नाफा मुनाफा व्यवसाय हो जून आंशिक रूपमा विज्ञापन र सशुल्क समर्थन सेवाहरूद्वारा समर्थित छ। योगदानकर्ताहरूका लागि बायक डटकमले सामग्री प्रकाशित गर्न र पुनः प्रयोग गर्नका लागि एक प्रतिलिपी मुक्त अनुमतिपत्र प्रदान गर्दछ। यसले नि: शुल्क अनुमतिपत्र अन्तर्गत सामग्री जारी गर्दैन र अन्य साइटहरूमा पुनः प्रयोगको अनुमति दिदैन।
सम्पादन
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सम्पादन एक दृश्य सम्पादक हो जुन माइक्रोसफ्टको अफिस २००७सँग मिल्दोजुल्दो शैली हो। पाठ ढाँचा र तालिका निर्माण उपकरण पट्टीमा प्रदान गरिन्छ तर यसले रङ्ग परिवर्तनलाई समर्थन गर्दैन। यसको अतिरिक्त, सम्पादनले तस्वीरहरूमा जेपिजी र बिएमपि र श्रब्य दृश्यमा ढाँचाका फाइलहरूमा डब्ल्यूएमभी, आरएमभिबी, एमपि३, डब्ल्यूएमए र एसडब्ल्यूएफ समर्थन गर्दछ। बायकका प्रत्येक संस्करण प्रयोगकर्ताहरूद्वारा समीक्षा गरिन्छ, तर यो बैडु विश्वकोशको विपरीत छ जसलेपहिला प्रशासकहरूलाई समीक्षा गर्न अनुमति दिन्छ र त्यसपछि प्रदर्शनमा आउँछ। अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकले प्रयोगकर्ताहरूद्वारा पेश गरिएका सम्पादनहरूलाई आधिकारिक रूपमा "वैज्ञानिक परामर्शदाता" को रूपमा नियुक्त गरिएको समिक्षकको सानो सङ्ख्याले निगरानी गर्ने गर्दछ। जुलाई २०१२ मा, बायकले फाङ झौजीलाई यसको मुख्य वैज्ञानिक सल्लाहकारको रूपमा नियुक्त गरेको थियो।
प्रयोगकर्ता अङ्क तथा क्रेडिट अङ्क अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोशका लागि प्रोत्साहन हो। प्रयोगकर्ता अङ्क प्रणाली स्वचालित रूपमा दिइन्छ र पृष्ठ सृजना गरे बापत १०० अङ्क, र प्रविष्टिहरू सम्पादनका लागि ३० अङ्क प्रदान गरिन्छ। अङ्कले प्रयोगकर्ताको शीर्षक निर्धारण गर्दछ, सब भन्दा कम "सेतो डिङ र सब भन्दा माथिल्लो सेज" छ।
अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश, जस्तै बायडु विश्वकोश, मौलिकताको लागि कुनै कडा आवश्यकताको माग गर्दैन। चिनियाँ विकिपिडिया र अन्य वेबसाइटहरूले सामग्रीहरूको चोरी गरेर यसको प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन गर्ने गरेको पाइएको छ। बैडु विश्वकोश र बायकले एक अर्काको प्रतिलिपि गर्दछन्, जबकि दुबै कम्पनीहरूले तिनीहरूले प्रतिलिपी नगरेको दावी गर्दै आइरहेका छन्। सन् २००९ मा, बैडुका संस्थापक रोबिन लिले कम्पनीको बैठकमा बायकलाई खतम गर्न चाहने बताएका थिए।
नकारात्मक समाचारहरू
सन् २०१७ मा, सिसिटिभीले अन्तर्क्रियात्मक विश्वकोश बायकको सबैभन्दा ठूलो झूटा विज्ञापनको पर्दाफाश गरेको थियो। ४८०० युआन भुक्तान गरेर, तपाईँ विश्वकोशका प्रविष्टि दावीको सेवा खोल्न सक्नुहुन्छ, र त्यसपछि तपाई स्वतन्त्र रूपमा झूटा विज्ञापनहरू सृजना र प्रकाशित गर्न सक्नुहुनेछ जसले उपभोक्ताहरूलाई भ्रममा पार्दछ।
लोकप्रियता
सिमिलर वेब
जनवरी २०२० सम्म, सिमिलर वेबको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २९,५५२ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम २,६१० रहेको छ। यसको उछाल दर ८१.६२% रहेको छ।
अलेक्सा इण्टरनेट
नोभेम्बर २०१९ सम्म, अलेक्सा इन्टरनेटको तथ्याङ्कका अनुसार, यो विश्वव्यापी सर्वाधिक लोकप्रिय वेबसाइटहरूको सूचीमा २५१ अौँ स्थानमा रहेको छ भने चीनमा यसको क्रम ४३ रहेको छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गृह पृष्ठ चिनियाँमा
चिनियाँ अनलाइन विश्वकोशहरू
विकि समुदायहरू
२१अौँ शताब्दीका विश्वकोशहरू
चिनियाँ वेबसाइटहरू | बायक डटकमको सामग्रीको पुनः प्रयोगको अनुमति कस्तो छ? | अन्य वेबसाइटहरूमा पुनः प्रयोगको लागि अनुमति दिइएको छैन |
ग्लोबल कलेज अफ म्यानेजमेन्ट काठमाडौँ जिल्लामा रहेको एक क्याम्पस हो । यसले त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँग सम्बन्धन लिएको छ।
सन्दर्भ सामग्री
नेपालका क्याम्पसहरू
मध्यमाञ्चलका क्याम्पसहरू
त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँग सम्बन्धित क्याम्पसहरू | ग्लोबल कलेज अफ म्यानेजमेन्ट कहाँ रहेको छ? | काठमाडौँ जिल्लामा |
ग्लोबल कलेज अफ म्यानेजमेन्ट काठमाडौँ जिल्लामा रहेको एक क्याम्पस हो । यसले त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँग सम्बन्धन लिएको छ।
सन्दर्भ सामग्री
नेपालका क्याम्पसहरू
मध्यमाञ्चलका क्याम्पसहरू
त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँग सम्बन्धित क्याम्पसहरू | ग्लोबल कलेज अफ म्यानेजमेन्ट कस्को सम्बन्धन लिएको छ? | त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँग |
घाम छाया (चलचित्र) एक नेपाली कथानक चलचित्र हो । एक नेपाली कथानक चलचित्र हो । यस चलचित्रमा राजेश हमाल दिनेश डिसी क्षितीज शाक्य को भुमिका देख्न सकिन्छ ।
पात्रहरू
राजेश हमाल
दिनेश डिसी
क्षितीज शाक्य
सन्दर्भ
नेपाली चलचित्रहरू
विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | घाम छाया के हो? | एक नेपाली कथानक चलचित्र |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्ला कस्तो चरा हो? | सिकारी चरा |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्ला कहाँ पाइन्छ? | युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्ला कति उचाइको हुन्छ? | १ मिटर |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्ला कति अण्डा पार्छ? | ३ देखि ५ वटा |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्ला कति समयसम्म अण्डालाई ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ? | २५ दिन |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्लाका चल्लाहरू कति समयसम्म बाँच्छन्? | लगभग ५ वर्ष |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्लाको मुख्य आहारा के हो? | समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव |
फुस्रो बकुल्ला बकुल्ला प्रजातिमा पर्ने लामो खुट्टा भएको पानी तथा हिलोमा हिड्न सक्ने एक सिकारी चरा हो। यो पङ्क्षी मुख्यतया युरोप, एसिया र अफ्रिकाको केही मुलुकहरूमा पाइन्छ। शरद ऋतुमा यो पङ्क्षी उत्तरी क्षेत्रबाट दक्षिण क्षेत्रमा बसाइँसराइ गर्ने गर्छ। यस पङ्क्षीलाई विषेश गरी नदि, ताल, पोखरी र तटीय क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ। यस पङ्क्षीको मुख्य आहारा समुन्द्री माछा र पानीमा बस्ने जीव हुन्। यसले आफ्नो आहारालाई सिधै निल्ने गर्छ।
यो प्रजातिको पङ्क्षीको एक वयस्कको उचाइ १ मिटर हुन्छ भने यसको तौल १ देखि २ केजी (२.२ देखि ४.४ पाउन्ड) हुन्छ। यस चराको टाउको सेतो हुन्छ भने यसको घाँटीमा कालो घर्सा रहेको हुन्छ जुन यसको आँखा देखि तल्लो भाग सम्म फैलिएको हुन्छ। यस पङ्क्षीको ज्यान र पखेटा खैरो र यसको पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। यश चराको चुच्चो लामो र तीखो हुन्छ भने यसको खुट्टा लामो र हल्का पहेँलो खालको हुन्छ।
यस पङ्क्षीले वसन्त ऋतुमा प्रजनन गर्छ भने यसले आफ्नो गुण अग्लो रुखको टुप्पोमा बनाउँछ। यसले एक पटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्छ। अण्डालाई दुवै पङ्क्षीले २५ दिन सम्म ओथारो बसेर चल्ला कोरल्ने गर्छ भने साना चल्लालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म दुवै भाले र पोथीले आहारा ख्वाउने गर्छन्। यस्ता चल्लाहरू विषेश गरी हिउँदमा जाडोका कारणले मर्ने गर्छन् भने बाँचेका चल्लाहरू लगभग ५ वर्ष सम्म बाँच्छन्।
विवरण
फुस्रो बकुल्ला ठूलो चरा हो जसको उचाइ १ मिटर (३९ इन्च) सम्म हुन्छ भने यस चराको एक पखेटा देखि अर्को पखेटा सम्मको लम्बाइ १५५ देखि १९५ सेमि (६१ देखि ७७ इन्च) हुन्छ। यस पङ्क्षीको तौल १.०२ देखि २.०८ किग्रा (२.२ देखि ४.६ पाउन्ड) हुन्छ। यसको पखेटाको रङ्ग खैरो हुन्छ र पखेटा तलको भाग हल्का खैरो हुन्छ। वयस्क फुस्रो बकुल्लाको टाउको र घाँटी सेतो रङ्गको हुन्छ। यस पङ्क्षीको घाँटी लामो र तन्किने खालको हुन्छ। साना फुस्रो बकुल्लाको टाउकोमा भने कालो धर्साहरू हुदैनन् तर पछि उक्त चरा वयस्क भएपछि कालो धर्साहरू देखिन थाल्छन्। यस पङ्क्षीको चुच्चो हल्मा पहेँलो, लामो र शक्तिशाली हुन्छ र प्रजनन गर्ने वयस्कहरूको चुच्चो भने अझै गाढा पहेँलो हुन्छ। यस पङ्क्षीको आँखा पहेँलो र खुट्टा खैरो र लामा हुन्छ।
यस पङ्क्षीले टाढा सम्म सुनिने गरी आवाज निकाल्छ। वयस्क भालेले पोथीलाई आफ्नो गुणमा बोलाउनका लागि आवाज निकाल्छ भने त्यस आवाज सुनेर पोथी भाले भएको स्थानमा आउँछ। यस प्रजातिका भाले र पोथी छुट्टाउनु गाह्रो हुन्छ तर पोथी चाहिँ भाले भन्दा थोरै सानो हुन्छ।
वितरण र बासस्थान
यो पङ्क्षी युरोपको सबै भागहरूमा (विषेशगरि आयरल्यान्ड र संयुक्त अधिराज्यमा) पाइन्छन् भने यसको बासस्थान दायरा सुदुर पुर्वमा रुस देखि जापान सम्म, दक्षिणमा चीन देखि भारत सम्म रहेको छ। यस पङ्क्षी अफ्रिकाका केही मुलुक र माडागास्करमा पनि पाइन्छन्। यसका केही प्रजातिहरू उत्तर अमेरिका, ग्रिनल्यान्ड र अस्ट्रेलियामा पनि पाइन्छन्।
यस प्रजातिका पङ्क्षीहरू प्राय बसाइँसराइ गर्दैनन्। यस प्रजातिले हिउँद महिनामा प्रजनन गर्छन् भने प्रजननका लागि यस पङ्क्षी लामो दुरी यात्रा गर्ने गर्छन्। यस पङ्क्षी विशेषगरि नदि, पोखरी र तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्छ।
प्रजनन
यस प्रजातिले एक छुट्टै क्षेत्रमा प्रजनन गर्ने गर्छ जुन विषेशगरि अग्लो रुखको टुप्पोमा हुन्छ भने कहिलेकाँही यसले मध्यम रुखमा र दलदलको झाडीमा पनि गर्ने गर्छ। यस प्रजातिले एकै गुणमा पनि दुई पटक सम्म प्रजनन गर्ने गर्छ र दोस्रो प्रयोगमा यसले गुणलाई फैलिएको पहिलाको भन्दा अझै फराकिलो बनाउँछ। यसले गुणलाई रुखका पात र मरेको झारहरूले ढाक्ने गर्छ। गुण बनाउने क्रममा भालेले पनि पोथीको जस्तै भूमिका हुन्छ भने भालेले विषेशगरि सामग्रीहरू जुटाउँछ भने पोथीले गुण बनाउँने काम गर्छ। दुवै भाले र पोथी गुणमा आएपछि मिलनको हुन्छ जुन फेब्रुअरी देखि जुन महिना सम्म चल्छ।
सबैभन्दा पहिला भालेले आफ्नो गुणमा पोथीको ध्यानाकर्षण गर्नका लागि आवाज निकाल्छ। पोथी गुणमा आइसकेपछि दुवै भाले र पोथीले गुणलाई अझै फैलाउन काम गर्छन्। त्यसपछि उक्त जोडिले विभिन्न क्रियाकलाप गर्छन् र त्यसो गर्दा दुवै भाले र पोथी मिलनका लागि राजी हुन्छ।
पोथीले अण्डा समयमा एकपटकमा ३ देखि ५ वटा अण्डा पार्ने गर्छ तर कहिलेकाँही यो सङ्ख्या २ देखि ७ वटा सम्म अण्डा पारेको तथ्याङ्क रहेको छ। यस प्रजातिको अण्डाको रङ्ग नीले र हरियो खालको हुन्छ भने यसको आकार ६० × ४३ मिलिमिटर (२.३६ इन्च × १.६९ इन्च) हन्छ। यस बकुल्लाको प्रजातिको पोथीले अण्डा दुई दिनको अन्तरालमा पार्ने गर्छ र दुईवटा अण्डा पारिसकेको यसले अण्डा कोरल्न सुरु गर्छ। अण्डा कोरल्नका लागि दुवै भाले र पोथीको उत्तिकै भूमिका हुन्छ भने अण्डाबाट चल्ला २५ दिनमा निक्लिन्छ। चल्ला निस्किएपछि दुवै भाले र पोथीले बच्चालाई आहारा ख्वाउने गर्छन्। भाले र पोथीले बच्चालाई ७ देखि ८ हप्ता सम्म आहारा ख्वाउने गर्छन्। मुख्यतया एक पटकमा १ वटा बच्चा हुर्किने गर्छन् भने त्यो सङ्ख्या कहिलेकाँही २ सम्म पुगेको तथ्याङ्क छ।
सबैभन्दा लामो समयसम्म बाँचेको चरा २३ वर्ष रेकर्ड गरिएको छ तर औसत जीवनकाल लगभग ५ वर्षको मात्र हुन्छ। फुस्रो बकुल्ला केबल ३ वर्षसम्म मात्र बाच्ने गर्छन् भने अरु थुप्रै पङ्क्षीहरू विभिन्न प्रकोपबाट ग्रसित छन् र अकालमा ज्यान गुमाउने गर्छन्।
आहारा
यस प्रजातिको पङ्क्षीले माछा, चेपाकाँडा, र साना किराहरू सिधै निल्ने गर्छ। यसले साना पङ्क्षीहरू र हाँसका चल्लाको पनि सिकार गर्छ। यस चराले सिकार गर्ने क्रममा एकदम अडिग हुन्छ र सिकार आउने बित्तिकै यसले आफ्नो सर्पाकार घाँटी एकदम छिटो तन्काउँछ र सिकारलाई आफ्नो चुच्चोले समातेर निल्ने गर्छ। ठूलो सिकारलाई भने यसले आफ्नो चुच्चोक प्रयोग गर्दै उक्त सिकारलाई खाने गर्छ।
साना माछा र चेपाकाँडालाई यसले सुरुमा टाउकोबाट समातेर सिधै निल्ने गर्छ भने ठूला सिकारलाई यसले खुट्टाले समात्दै चुच्चोले सानो टुक्राहरू निकाल्दै खाने गर्छ। हाँसका बच्चाहरूलाई भने यसले चुच्चो अठाएर मार्छ र त्यसलाई सिधै निल्छ। यस पङ्क्षीले मुख्यतया साँझको समयमा सिकार गर्ने गर्छ।
स्थित
फुस्रो बकुल्लालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वरा कम चासोका प्रजातिको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ र यसलाई आइयुसीएनको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यसलाई पङ्क्षी संरक्षण सङ्घले पनि हरियो सूचीमा (कम संरक्षण गरिएका प्रजाति) सूचीकृत गरिएको छ।
तस्वीर सङ्ग्रह
यो पनि हेर्नुहोस्
ध्यानी बकुल्ला
बाँके बकुल्ला
ठूलो जुनबकुल्ला
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
विकी लभ्स बर्ड्स परियोजना अन्तर्गत बनाइएका वा सुधार गरिएका लेखहरू
नेपालमा पाइने चराहरू | फुस्रो बकुल्ला कहिले प्रजनन गर्छ? | वसन्त ऋतुमा |
पोर्टो रिको महिला राष्ट्रिय फुटबल टिम () अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा पोर्टो रिकोको प्रतिनिधित्व गर्ने महिला फुटबल टिम हो । यो पोर्टो रिको फुटबलको लागि शासकीय निकाय पोर्टो रिको फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
वेबसाइट
फिफा प्रोफाइल
महिला राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | पोर्टो रिको महिला राष्ट्रिय फुटबल टिम के हो? | महिला फुटबल टिम |
पोर्टो रिको महिला राष्ट्रिय फुटबल टिम () अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा पोर्टो रिकोको प्रतिनिधित्व गर्ने महिला फुटबल टिम हो । यो पोर्टो रिको फुटबलको लागि शासकीय निकाय पोर्टो रिको फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
वेबसाइट
फिफा प्रोफाइल
महिला राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | पोर्टो रिको महिला राष्ट्रिय फुटबल टिम कस्को नियन्त्रणमा छ? | पोर्टो रिको फुटबल संघको |
पोर्टो रिको महिला राष्ट्रिय फुटबल टिम () अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताहरूमा पोर्टो रिकोको प्रतिनिधित्व गर्ने महिला फुटबल टिम हो । यो पोर्टो रिको फुटबलको लागि शासकीय निकाय पोर्टो रिको फुटबल संघको नियन्त्रणमा रहेकोे छ । यो फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो ।
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य कडीहरू
वेबसाइट
फिफा प्रोफाइल
महिला राष्ट्रिय फुटबल टोलीहरू
विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | पोर्टो रिको महिला राष्ट्रिय फुटबल टिम कुन फुटबल सङ्घको सदस्य राष्ट्र हो? | फिफा र उत्तर, मध्य अमेरिका र क्यारिबियन फुटबल सङ्घको |
मल्लिकार्जुन स्वामी हिंन्दूहरूको एउटा पवित्र तिर्थस्थल हो । यो आन्ध्र प्रदेशको कर्नुलमा अवस्थित छ ।
सन्दर्भ सामग्री
अन्य प्रसिद्ध शिव मन्दिर
अमरनाथ मन्दिर
यी पनि हेर्नुहोस
बाह्य स्रोतहरू
हिन्दु तीर्थस्थलहरू
ज्योतिर्लिङ्ग | मल्लिकार्जुन स्वामी कहाँ अवस्थित छ? | आन्ध्र प्रदेशको कर्नुलमा |
मल्लिकार्जुन स्वामी हिंन्दूहरूको एउटा पवित्र तिर्थस्थल हो । यो आन्ध्र प्रदेशको कर्नुलमा अवस्थित छ ।
सन्दर्भ सामग्री
अन्य प्रसिद्ध शिव मन्दिर
अमरनाथ मन्दिर
यी पनि हेर्नुहोस
बाह्य स्रोतहरू
हिन्दु तीर्थस्थलहरू
ज्योतिर्लिङ्ग | मल्लिकार्जुन स्वामी के हो? | हिंन्दूहरूको एउटा पवित्र तिर्थस्थल |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | नेपाली भारतीय को हुन्? | भारतीय नेपाली |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | नेपाली भाषा भारतको कुन प्रकारको भाषामा शामिल गरिएको छ? | आधिकारिक |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | सिक्किम कहिले भारतको भु-भाग बन्यो? | १९७५ |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | दुर्गा मल्ला को हुन्? | भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | कप्टेन राम सिंह ठाकुर को हुन्? | एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | सिस्टर निर्मला को रूपमा के काम गर्छिन्? | मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरल |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | नरबहादुर भण्डारी को हुन्? | सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री |
नेपाली भारतीय ( भारतीय नेपाली या भारतीय नेपालीहरु पनि) जाति हुन, जो भारतको नागरिक वा पूर्णकालिक निवासी हुन, जसको जातीय मूल पुर्ण रूपले वा आंशिक रूपले नेपालमा बास्छान। उनीहरू अरु धेरै भाषाहरु र भाषिकाहरु बोल्छन, तर नेपाली भाषा सबैले बुझ्छन, नेपाली भाषा भारतको आधिकारिक भाषाहरु मध्ये एकको रूपमा शामिल गरिएको छ।
इतिहास
बेलायती शासनको दौरान भारतको भु-भाग बन्नु भन्दा पहिले भारतको केही क्षेत्रहरु नेपालको राज्यको अन्तर्गत थियो, उदाहरणको लागी, पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिंग जिल्ला सिक्किमको भु-भाग थियो र केही समयको लागि नेपालको भु-भाग थियो। सिक्किम, जातीय नेपाली बहुमत भएको एक मात्र भारतीय राज्य, १९७५ मा भारतको भु-भाग बन्यो। महत्त्वपूर्ण नेपाली आबादीको भएको अन्य क्षेत्रहरूमा उत्तराखण्ड, असम, हिमाचल प्रदेश, मणिपुर र मेघालय शामिल छन। नेपाली आबादी पनि भारत भरि सबै प्रमुख शहरहरु, विशेष रूपमा दिल्ली, कोलकाता, बेंगलोर, मुम्बई, चेन्नई, हैदराबाद र विशाखापट्टनममा छरिएर बसेका छन।
उल्लेखनीय नेपाली भारतीयहरु
दुर्गा मल्ला - भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी (जसको प्रतिमा भारतीय संसदमा छ)
कप्टेन राम सिंह ठाकुर - एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार, र वर्तमान भारतीय राष्ट्रीय गान जन गणको बैंड संस्करणको संगीतको संगीतकार थिए। [१] [२] भारतीय राष्ट्रीय सेनामा सेवारत रहदाको अबस्थामा उनले "कदम कदम बढाए ... जा" र भुभ सुख चैन सहित थुप्रै देशभक्तिको संगीतहरूको रचना गरे।
सिस्टर निर्मला- मिशनरीज ऑफ चैरिटीको सुपीरियर जनरलको रूपमा मदर टेरेसाको निरन्तरा पाईन
माला सिन्हा- बलीवुड अभिनेत्री
लुई बैङ्क्स- जैज संगीतकार
नरबहादुर भण्डारी - सिक्किमको पूर्व मुख्यमन्त्री
पवन कुमार चाम्लिङ - सिक्किमको मुख्यमन्त्री
तुलसी घिमीरे - नेपाली चलचित्र निर्देशक / कलाकार
भरत छेत्री - कप्तान भारतीय हॉकी टीम.
सुनील छेत्री - फुटबॉलर
बिनोद प्रधान- बलीवुड छायाकार
पूर्णिमा (सुषमा श्रेष्ठ) - बलीवुड नेपाली पार्श्व गायक
आचार्य बालकृष्ण- स्वामी रामदेवको निकट सहयोगी
उदिता गोस्वामी- देहरादुनको बलीवुड अभिनेत्री
प्रशान्त तामाङ - इंडियन आइडल ३ विजेता, गायक र अभिनेता
कपिल थापा - इंडियन आइडल ४ उपविजेता
ज्योति ब्राह्मण - मिस इन्डिया अर्थ २००४
संजू प्रधान - फुटबॉलर
निर्मल छेत्री - फुटबॉलर
आदित्य नारायण- बलीवुड गायक र अभिनेता
कर्मा शेरपा - सा रे गा मा पा प्रतियोगी
प्रकृति गिरी - बाल गायक (छोटे उस्ताद)
सौम्या राई- बाल नर्तकी (बूगी वूगी लिटिल चम्प १ रनर अप)
प्रज्वल पराजुली - लेखक
सनु लामा - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
केदार गुरुंग - पद्म भूषण र अग्रणी लेखक
प्रदीप गुरूंग - डाँस इन्डिया डाँस ३ सिसन (DID३) रनर अप २०१२
ओम क्षेत्री - बाल नर्तकी
शिभन्गिनि राणा - एक नेपाली मोडल एमटीवी ५ splitsvilla मा भाग लिईन, र यस शो को रानी थिईन।
सन्दर्भ सामग्री
गैर आवसीय नेपालीहरू | पवन कुमार चाम्लिङ को हुन्? | सिक्किमको मुख्यमन्त्री |
दुमिकिबास नेपालको लुम्बिनी अञ्चलको नवलपरासी जिल्लाको एक गाँउ विकास समिति हो। यो ठाउँमा १७५९ वटा घर छन्।
जनसङ्ख्या
नेपालको सन् २००१को जनगणना अनुसार दुमिकिबासको जनसङ्ख्या ९५१९ छ। यस मध्य पुरुष ४८%, र महिला ५२% छन्।
स्रोत | दुमिकिबासमा कति घर छन्? | १७५९ |
दुमिकिबास नेपालको लुम्बिनी अञ्चलको नवलपरासी जिल्लाको एक गाँउ विकास समिति हो। यो ठाउँमा १७५९ वटा घर छन्।
जनसङ्ख्या
नेपालको सन् २००१को जनगणना अनुसार दुमिकिबासको जनसङ्ख्या ९५१९ छ। यस मध्य पुरुष ४८%, र महिला ५२% छन्।
स्रोत | दुमिकिबासको जनसङ्ख्या कति छ? | ९५१९ |
दुमिकिबास नेपालको लुम्बिनी अञ्चलको नवलपरासी जिल्लाको एक गाँउ विकास समिति हो। यो ठाउँमा १७५९ वटा घर छन्।
जनसङ्ख्या
नेपालको सन् २००१को जनगणना अनुसार दुमिकिबासको जनसङ्ख्या ९५१९ छ। यस मध्य पुरुष ४८%, र महिला ५२% छन्।
स्रोत | दुमिकिबासमा पुरुषको प्रतिशत कति छ? | ४८% |
दुमिकिबास नेपालको लुम्बिनी अञ्चलको नवलपरासी जिल्लाको एक गाँउ विकास समिति हो। यो ठाउँमा १७५९ वटा घर छन्।
जनसङ्ख्या
नेपालको सन् २००१को जनगणना अनुसार दुमिकिबासको जनसङ्ख्या ९५१९ छ। यस मध्य पुरुष ४८%, र महिला ५२% छन्।
स्रोत | दुमिकिबासमा महिला को प्रतिशत कति छ? | ५२% |
दुमिकिबास नेपालको लुम्बिनी अञ्चलको नवलपरासी जिल्लाको एक गाँउ विकास समिति हो। यो ठाउँमा १७५९ वटा घर छन्।
जनसङ्ख्या
नेपालको सन् २००१को जनगणना अनुसार दुमिकिबासको जनसङ्ख्या ९५१९ छ। यस मध्य पुरुष ४८%, र महिला ५२% छन्।
स्रोत | दुमिकिबासको जनगणना कहिले भएको थियो? | सन् २००१ |
द टलिस्म्यान रिङ्ग बेलायती उपन्यासकार जर्जेट हेयरद्वारा लिखित उपन्यास हो ।
सन्दर्भ सूची
पुस्तकहरू
जर्जेट हेयरका उपन्यासहरू | द टलिस्म्यान रिङ्गको लेखक को हुन्? | जर्जेट हेयर |
द टलिस्म्यान रिङ्ग बेलायती उपन्यासकार जर्जेट हेयरद्वारा लिखित उपन्यास हो ।
सन्दर्भ सूची
पुस्तकहरू
जर्जेट हेयरका उपन्यासहरू | द टलिस्म्यान रिङ्ग कुन देशका उपन्यासकारद्वारा लिखित हो? | बेलायती |
जखेरा ताल प्रदेश नं. ५ को दाङ जिल्लाको लमही नगरपालिका अन्तर्गत पर्ने एउटा ताल र रमणीय स्थल हो। देउखुरी उपत्यकाको मध्य-उत्तरी भागमा अवस्थित यो ताल कर्णाली प्रदेश, सुदूरपश्चिम प्रदेश र गण्डकी प्रदेशबाट घुम्न आउने आन्तरिक पर्यटकबीच लोकप्रिय गन्तव्यको रूपमा रहेको छ। यो ताल दाङ जिल्लाको एक प्रमुख पर्यटकीय स्थल हो। यस ताल भित्र र बाहिर गरी जम्मा चार वटा मन्दिर निर्माण गरिएको छ। यहाँ घुम्न आउने पर्यटकमाझ वनभोज क्षेत्रकोलागि लोकप्रिय रहेको यस ताल क्षेत्रमा माघी (माघे सङ्क्रान्ति) र शिवरात्रीमा भब्य मेला समेत लाग्ने गर्दछ। प्रायः वर्षैभरी नै चहलपहल रहने यस ठाउँमा दशैं र तिहार सकेपछिको २-३ महिनासम्म विशेष भिडभाड हुने गर्दछ। थारू समुदायको बाहुल्यता रहेकोले यस क्षेत्रमा माघी पर्वमा मेला लाग्ने गरेको छ। साथै शिवरात्रीमा यहाँ भजनकृतन पुजापाठ र मेला लाग्ने गरेको छ।
नामाकरण र इतिहास
स्थानीय थारू समुदायमा बोलिने प्रमुख भाषा थारू हो। जहाँ आकाशबाट परेको पानी जम्मा हुने गर्दछ तेसैलाई नै थारू भाषामा जखेरा भन्ने गरिन्छ।
आजभन्दा लगभग ६०-६५ वर्ष अघि सोनपुर गाविसका प्रायः जमिनहरू सुख्खा थिए र पछि वर्षाको पानी सङ्कलन गरी सिंचाइ गर्नका लागि दिबु चौधरीले यसको बाँध निर्माण सुरु गरे। यस कार्यमा स्थानीय सोनपुर गविसका गाउँहरू टिकुलीगढ, फल्कापुर र श्रिगाउँ का वासिन्दाले पनि साथ दिए।
भौगोलिक अवस्थिती
जखेरा ताल देउखुरी उपत्यकाको मध्य उत्तरी भागमा चुरे पहाडको फेदीमा अवस्थित छ। यस तालको उत्तर र पश्चिममा जंगलले घेरिएको छ। यो ताल महेन्द्र राजमार्ग देखि १.४ कि.मि को दुरिमा उत्तर तर्फ अवस्थित छ र लमही बजार देखि ५ कि मि पूर्व पर्छ।
यि पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य लिङ्क
तालहरू
नेपालका तालहरू
पर्यटकीय स्थलहरू | जखेरा ताल कहाँ अवस्थित छ? | देउखुरी उपत्यकाको मध्य-उत्तरी भागमा |
जखेरा ताल प्रदेश नं. ५ को दाङ जिल्लाको लमही नगरपालिका अन्तर्गत पर्ने एउटा ताल र रमणीय स्थल हो। देउखुरी उपत्यकाको मध्य-उत्तरी भागमा अवस्थित यो ताल कर्णाली प्रदेश, सुदूरपश्चिम प्रदेश र गण्डकी प्रदेशबाट घुम्न आउने आन्तरिक पर्यटकबीच लोकप्रिय गन्तव्यको रूपमा रहेको छ। यो ताल दाङ जिल्लाको एक प्रमुख पर्यटकीय स्थल हो। यस ताल भित्र र बाहिर गरी जम्मा चार वटा मन्दिर निर्माण गरिएको छ। यहाँ घुम्न आउने पर्यटकमाझ वनभोज क्षेत्रकोलागि लोकप्रिय रहेको यस ताल क्षेत्रमा माघी (माघे सङ्क्रान्ति) र शिवरात्रीमा भब्य मेला समेत लाग्ने गर्दछ। प्रायः वर्षैभरी नै चहलपहल रहने यस ठाउँमा दशैं र तिहार सकेपछिको २-३ महिनासम्म विशेष भिडभाड हुने गर्दछ। थारू समुदायको बाहुल्यता रहेकोले यस क्षेत्रमा माघी पर्वमा मेला लाग्ने गरेको छ। साथै शिवरात्रीमा यहाँ भजनकृतन पुजापाठ र मेला लाग्ने गरेको छ।
नामाकरण र इतिहास
स्थानीय थारू समुदायमा बोलिने प्रमुख भाषा थारू हो। जहाँ आकाशबाट परेको पानी जम्मा हुने गर्दछ तेसैलाई नै थारू भाषामा जखेरा भन्ने गरिन्छ।
आजभन्दा लगभग ६०-६५ वर्ष अघि सोनपुर गाविसका प्रायः जमिनहरू सुख्खा थिए र पछि वर्षाको पानी सङ्कलन गरी सिंचाइ गर्नका लागि दिबु चौधरीले यसको बाँध निर्माण सुरु गरे। यस कार्यमा स्थानीय सोनपुर गविसका गाउँहरू टिकुलीगढ, फल्कापुर र श्रिगाउँ का वासिन्दाले पनि साथ दिए।
भौगोलिक अवस्थिती
जखेरा ताल देउखुरी उपत्यकाको मध्य उत्तरी भागमा चुरे पहाडको फेदीमा अवस्थित छ। यस तालको उत्तर र पश्चिममा जंगलले घेरिएको छ। यो ताल महेन्द्र राजमार्ग देखि १.४ कि.मि को दुरिमा उत्तर तर्फ अवस्थित छ र लमही बजार देखि ५ कि मि पूर्व पर्छ।
यि पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य लिङ्क
तालहरू
नेपालका तालहरू
पर्यटकीय स्थलहरू | जखेरा तालको प्रमुख भाषा के हो? | थारू |
जखेरा ताल प्रदेश नं. ५ को दाङ जिल्लाको लमही नगरपालिका अन्तर्गत पर्ने एउटा ताल र रमणीय स्थल हो। देउखुरी उपत्यकाको मध्य-उत्तरी भागमा अवस्थित यो ताल कर्णाली प्रदेश, सुदूरपश्चिम प्रदेश र गण्डकी प्रदेशबाट घुम्न आउने आन्तरिक पर्यटकबीच लोकप्रिय गन्तव्यको रूपमा रहेको छ। यो ताल दाङ जिल्लाको एक प्रमुख पर्यटकीय स्थल हो। यस ताल भित्र र बाहिर गरी जम्मा चार वटा मन्दिर निर्माण गरिएको छ। यहाँ घुम्न आउने पर्यटकमाझ वनभोज क्षेत्रकोलागि लोकप्रिय रहेको यस ताल क्षेत्रमा माघी (माघे सङ्क्रान्ति) र शिवरात्रीमा भब्य मेला समेत लाग्ने गर्दछ। प्रायः वर्षैभरी नै चहलपहल रहने यस ठाउँमा दशैं र तिहार सकेपछिको २-३ महिनासम्म विशेष भिडभाड हुने गर्दछ। थारू समुदायको बाहुल्यता रहेकोले यस क्षेत्रमा माघी पर्वमा मेला लाग्ने गरेको छ। साथै शिवरात्रीमा यहाँ भजनकृतन पुजापाठ र मेला लाग्ने गरेको छ।
नामाकरण र इतिहास
स्थानीय थारू समुदायमा बोलिने प्रमुख भाषा थारू हो। जहाँ आकाशबाट परेको पानी जम्मा हुने गर्दछ तेसैलाई नै थारू भाषामा जखेरा भन्ने गरिन्छ।
आजभन्दा लगभग ६०-६५ वर्ष अघि सोनपुर गाविसका प्रायः जमिनहरू सुख्खा थिए र पछि वर्षाको पानी सङ्कलन गरी सिंचाइ गर्नका लागि दिबु चौधरीले यसको बाँध निर्माण सुरु गरे। यस कार्यमा स्थानीय सोनपुर गविसका गाउँहरू टिकुलीगढ, फल्कापुर र श्रिगाउँ का वासिन्दाले पनि साथ दिए।
भौगोलिक अवस्थिती
जखेरा ताल देउखुरी उपत्यकाको मध्य उत्तरी भागमा चुरे पहाडको फेदीमा अवस्थित छ। यस तालको उत्तर र पश्चिममा जंगलले घेरिएको छ। यो ताल महेन्द्र राजमार्ग देखि १.४ कि.मि को दुरिमा उत्तर तर्फ अवस्थित छ र लमही बजार देखि ५ कि मि पूर्व पर्छ।
यि पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य लिङ्क
तालहरू
नेपालका तालहरू
पर्यटकीय स्थलहरू | जखेरा तालको निर्माण कसले सुरु गरे? | दिबु चौधरीले |
जखेरा ताल प्रदेश नं. ५ को दाङ जिल्लाको लमही नगरपालिका अन्तर्गत पर्ने एउटा ताल र रमणीय स्थल हो। देउखुरी उपत्यकाको मध्य-उत्तरी भागमा अवस्थित यो ताल कर्णाली प्रदेश, सुदूरपश्चिम प्रदेश र गण्डकी प्रदेशबाट घुम्न आउने आन्तरिक पर्यटकबीच लोकप्रिय गन्तव्यको रूपमा रहेको छ। यो ताल दाङ जिल्लाको एक प्रमुख पर्यटकीय स्थल हो। यस ताल भित्र र बाहिर गरी जम्मा चार वटा मन्दिर निर्माण गरिएको छ। यहाँ घुम्न आउने पर्यटकमाझ वनभोज क्षेत्रकोलागि लोकप्रिय रहेको यस ताल क्षेत्रमा माघी (माघे सङ्क्रान्ति) र शिवरात्रीमा भब्य मेला समेत लाग्ने गर्दछ। प्रायः वर्षैभरी नै चहलपहल रहने यस ठाउँमा दशैं र तिहार सकेपछिको २-३ महिनासम्म विशेष भिडभाड हुने गर्दछ। थारू समुदायको बाहुल्यता रहेकोले यस क्षेत्रमा माघी पर्वमा मेला लाग्ने गरेको छ। साथै शिवरात्रीमा यहाँ भजनकृतन पुजापाठ र मेला लाग्ने गरेको छ।
नामाकरण र इतिहास
स्थानीय थारू समुदायमा बोलिने प्रमुख भाषा थारू हो। जहाँ आकाशबाट परेको पानी जम्मा हुने गर्दछ तेसैलाई नै थारू भाषामा जखेरा भन्ने गरिन्छ।
आजभन्दा लगभग ६०-६५ वर्ष अघि सोनपुर गाविसका प्रायः जमिनहरू सुख्खा थिए र पछि वर्षाको पानी सङ्कलन गरी सिंचाइ गर्नका लागि दिबु चौधरीले यसको बाँध निर्माण सुरु गरे। यस कार्यमा स्थानीय सोनपुर गविसका गाउँहरू टिकुलीगढ, फल्कापुर र श्रिगाउँ का वासिन्दाले पनि साथ दिए।
भौगोलिक अवस्थिती
जखेरा ताल देउखुरी उपत्यकाको मध्य उत्तरी भागमा चुरे पहाडको फेदीमा अवस्थित छ। यस तालको उत्तर र पश्चिममा जंगलले घेरिएको छ। यो ताल महेन्द्र राजमार्ग देखि १.४ कि.मि को दुरिमा उत्तर तर्फ अवस्थित छ र लमही बजार देखि ५ कि मि पूर्व पर्छ।
यि पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य लिङ्क
तालहरू
नेपालका तालहरू
पर्यटकीय स्थलहरू | जखेरा तालको उत्तर र पश्चिममा के छ? | जंगल |
जखेरा ताल प्रदेश नं. ५ को दाङ जिल्लाको लमही नगरपालिका अन्तर्गत पर्ने एउटा ताल र रमणीय स्थल हो। देउखुरी उपत्यकाको मध्य-उत्तरी भागमा अवस्थित यो ताल कर्णाली प्रदेश, सुदूरपश्चिम प्रदेश र गण्डकी प्रदेशबाट घुम्न आउने आन्तरिक पर्यटकबीच लोकप्रिय गन्तव्यको रूपमा रहेको छ। यो ताल दाङ जिल्लाको एक प्रमुख पर्यटकीय स्थल हो। यस ताल भित्र र बाहिर गरी जम्मा चार वटा मन्दिर निर्माण गरिएको छ। यहाँ घुम्न आउने पर्यटकमाझ वनभोज क्षेत्रकोलागि लोकप्रिय रहेको यस ताल क्षेत्रमा माघी (माघे सङ्क्रान्ति) र शिवरात्रीमा भब्य मेला समेत लाग्ने गर्दछ। प्रायः वर्षैभरी नै चहलपहल रहने यस ठाउँमा दशैं र तिहार सकेपछिको २-३ महिनासम्म विशेष भिडभाड हुने गर्दछ। थारू समुदायको बाहुल्यता रहेकोले यस क्षेत्रमा माघी पर्वमा मेला लाग्ने गरेको छ। साथै शिवरात्रीमा यहाँ भजनकृतन पुजापाठ र मेला लाग्ने गरेको छ।
नामाकरण र इतिहास
स्थानीय थारू समुदायमा बोलिने प्रमुख भाषा थारू हो। जहाँ आकाशबाट परेको पानी जम्मा हुने गर्दछ तेसैलाई नै थारू भाषामा जखेरा भन्ने गरिन्छ।
आजभन्दा लगभग ६०-६५ वर्ष अघि सोनपुर गाविसका प्रायः जमिनहरू सुख्खा थिए र पछि वर्षाको पानी सङ्कलन गरी सिंचाइ गर्नका लागि दिबु चौधरीले यसको बाँध निर्माण सुरु गरे। यस कार्यमा स्थानीय सोनपुर गविसका गाउँहरू टिकुलीगढ, फल्कापुर र श्रिगाउँ का वासिन्दाले पनि साथ दिए।
भौगोलिक अवस्थिती
जखेरा ताल देउखुरी उपत्यकाको मध्य उत्तरी भागमा चुरे पहाडको फेदीमा अवस्थित छ। यस तालको उत्तर र पश्चिममा जंगलले घेरिएको छ। यो ताल महेन्द्र राजमार्ग देखि १.४ कि.मि को दुरिमा उत्तर तर्फ अवस्थित छ र लमही बजार देखि ५ कि मि पूर्व पर्छ।
यि पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्री
बाह्य लिङ्क
तालहरू
नेपालका तालहरू
पर्यटकीय स्थलहरू | जखेरा तालमा कति वटा मन्दिर निर्माण गरिएको छ? | चार |
यस जातिको आफ्नो छुट्टै प्रकारको भाषा, संस्कार, संस्कृति तथा धर्म, परम्परा मूल्य मान्यताहरु रहेको पाइन्छ l यो जातीय समाजमा पहिला देखिने गरिने कुलपूजा तथा खेललाई देवास भन्ने गरिन्छ ।
परापूर्व कालमा शिकार जानु अघि देवास बसेर शिकार कहाँ पाइन्छ त्यसको जोखाना हेरी शिकारमा निस्कन्थे l कुनै शुभकार्य गर्न पूर्व तथा खेतीपाती लगाउँदा प्राकृतिक प्रकोप, रोगब्याधबाट जोगाउन र नयाँ बालीनाली भित्र्याउदा इष्टदेव खुशी पार्नका लागि देवास बस्ने प्रथा यस समुदायमा रहेको कारण यस जातिलाई देवास राई भनिएको हो भनी अग्रज पुर्खाहरु बताउछन् । पुस्तान्तरणसंगै यस्ता संस्कार तथा संस्कृति हस्तान्तरण हुन नसक्दा विस्तारै हराउदै गएको छ ।
किरात देवास राई उत्थान समाज नेपालको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो मकवानपुर, सिन्धुली, काभ्रे, नुवाकोट अर्थात् वल्लो किरात क्षेत्रहरुलाई मुख्य रुपमा मानिएको पाइन्छ । यसकाे अतिरिक्त हाल रौतहट, सर्लाही, बारा, चितवन, धादिङ, पूर्वी नवपरासी, ललितपुर, काठमाडौं उपत्यकाको विभिन्न स्थानमा पनि यो जातिको बसोबास छ ।
यो जातिले आफूहरुलाई किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान मान्ने गर्दछन् । अन्य जातिका राईहरुमा जस्तै यो जातिभित्र पनि विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु रहेकाछन् l
यो जातिमा पनि आफ्नै प्रकारको परम्परागत संस्कार संस्कृति रहेका छन् जो अन्य जातिका राईहरुको भन्दा अलग प्रकारको रहेका छन्।
देवास राई Dewas Rai समूदायको बसोबासको दृष्टिकोणले मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा हुन्। मकवानपुर गढीसँग एतिहासीक सामरिक महत्व राख्ने यस जाति औँलो मैत्री जातिको रूपमा परिचित छ। यस जिल्लाको पूर्वि सिमाना वाग्मती नदीदेखि पश्चिम सिमाना लोथर नदीको भूभागसम्म छरिएर सदियौंदेखि आफ्नै कला संस्कार संस्कृति भाषामा रम्दै रमाउँदै बसोबास गर्दै आएको पाईन्छ यो जाति। यस जिल्लामा रहेको देवास राईहरुको बसोबास थलोहरु- राईगाउँ, फापरबारी, हात्तिसुदे, छतिवन, लक्ष्मीपुर, गैरीगाउँ, कल्याणटार, खड्कुले, चौघडा, सानोपोखरा, बसामाडी, लामीटार, बस्तीपुर, रमौलीप्रतापपुर (गोदाम) आदी मुख्यरूपमा रहेको छ।
।
¤ शारिरिक बनोटः-
अग्लो/मझौला शारिरीक कद, थेप्चो नाक, गहुगोरो बर्ण, आँखा केहि चिम्सो, कालो कपाला, गालाको हडि अलि उठेको,बलिया शरिर ।
¤ स्वभावः
सोझा र परिश्रमी तर अन्यायमा परेमा झट्टै उत्तेजित हुने ।
¤ खानपान :
दालभात, तरकारी, अचार, रोटी, जाँड, रक्सी, माछा, मासु आदि ।
¤ हातहतियार :
तलवार, खुकुरी,भाला, खुँडा, धनुकाँड आदि ।
¤ भेषभुषा :
पुरुष- दौराहसुरुवाल, ढाकाटोपि, पटुकि ।
महिला- गुन्यूचोली, पटुकि, पोते, पैसाको माला, मुगको माला ।
¤ पुजापाठ :
थानीपुजा, तीनचुल्होपुजा, कुल्यानपुजा, आइतबारेपुजा, गोठपुजा, देविपुजा आदि ।
¤ चाडपर्व :
चण्डिपूर्णिमा, मंसिरपूर्णिमा, देवासपूर्णिमा ( जनैपूर्णिमा ) माघेसँक्रान्ति आदि ।
¤ धार्मिक स्थल :
रक्षादेवि मन्दिर,चौघडा -६
भूटनदेवि मन्दिर, हेटौडा
पंचकन्या मन्दिर, हेटौडा-१७
बसाहथान, हेटौडा,बसामाडि
¤ ऐतिहाँसिक महत्वका स्थानहरु:
मकवानपुरगढि
झुरझुरे दरवार
¤ मुख्य पेशा : कृषि
¤ मुख्य संस्कार :
जन्म, विवाह र मृत्यु संस्कार ।
¤ देवासराई जातिमा प्रचलित पाछा ( उपथर ) हरु :
डाडाँगाउले, झिगनपुरे, सिपाली, गढखारे, भिमटारे, देउतिङे, बाघगाउले, मण्डने, जोगीटारे, पिपलटारे, पांलटारे, सिमलटारे, भाङटारे आदि ।
¤ देवास राई जातिको जनसाँख्यिक विवरण :-
नेपाल भरी देवास राईहरुको कुल जनसँख्या करिब एक लाख रहेको अनुमान छ । २०७८ को जनगणनानुसार मकवानपुर जिल्लामा देवास राई जातिको जनसंख्या ११३०१ रहेको छ जुन निम्नानुसार छ :-
१. हेटौडा उप महानगरपालिका- ४६८७ जना,
२. मनहरी गा पा- १९६३ जना,
३. बागमती गा पा- २९७७ जना,
४. बकैया गा पा- १५७६ जना,
५. थाहा नपा- २८, र
६. भीमफेदी गा पा- ४७ जना ।
Kirat Dewas Rai s, an indigenous tribe people ever known as land worshipper Rais, malarial friendly clan and the very first inhabitant of Makwanpur Dun region, are found settled down in the mid mountainous districts like Makwanpur, Nuwakot, Dhading, Chitwan, etc of the present day's Nepal from immemorial time. Those said districts pertain to the lower primeval Kirat land ranging from Trisuli River in the west to Arun River in the east and Goshaikunda in the north to the hilly area of Makwanpur district in the south. They are the descendants of Bajhang Rai, the premier of King Luhang sen of then makwanpur sen state. Bajhang Rai is said to have entered and settled down in the district of Nuwakot with his armies after the defeat in the battle with King Prithivi Narayan Shah.
Being good believers of shamanism, exorcism, and ancestral Gods, they worship byre, grill, animal, land, and nature as consuetude year-round. Dewas is not only a spiritual consuetude but also a life philosophy and recognition that is so deeply rooted in the livelihood of the Dewas rai community that whatever they are performing in their daily life and on special occasions is abiding by the dewas philosophy. To play Dewas ritual is a sacrament of calling for/ praying to god, goddess, and dead ancestral soul for the safeguard of family, villages, and for protecting plants and crops they cultivate, from any kind of natural disaster. Particularly It is collectively performed in the yard of the chief Priest in the village every year on the eve of Bhadra Janai full moon day among the presence of villagers, be they men or women or the aged or young or children, with great pomp during the whole night.
Provided anyone sits for playing Dewas, their body commences shaking due to the influence of exorcism. Specially It is performed for the sake of giving gratitude to Gods & Goddess after the completion of any important task such as paddy/maize cultivation or harvesting. The main goal of playing Dewas is to sain the village, society, and farming land from natural perils.
किरात देवास राईको ईतिहास
नेपालको मध्यकालीन कालखण्डमा कर्णाली एवं गण्डकी प्रदेशमा बर्षा याममा च्याउ उम्रे झै उम्रीएका क्रमस बाइसे तथा चौबिसे राज्यहरु लगायतका सयौँ राज्य उपराज्यहरुको भिडमा राजा रुद्र सेनको बाहुबर्कत र पराक्रमले संस्थापन गरेको पाल्पाली सेन राज्यले प्रतापी तथा बहादुर सेन राजा मुकुण्द सेनले आफ्नो राज्यकालमा कर्णाटवंशिय राजा नान्य देवले वि.स.११५४ मा स्थापना गरेको डोय राज्य, जसलाई अर्को शब्दमा मिथिला राज्य वा त्रिहुत राज्य पनि भन्ने गरिन्छ, लाई गाभे पछि मात्रै पूर्वीय सिमाना कोशी (विराटनगर) देखि पश्चिम सिमाना गुल्मीसम्म बिस्तार हुने अवसर पाएको थियो। चर्तुर एवं कुशाग्रहि मुकुन्द सेनले आफ्नो राज्य पूर्वतर्फ विस्तारको निम्ति पूर्वीय भूभागमा बस्ने निडर लडाकुको रुपमा परिचित किरात राईहरुको सहयोग र साथ बेगर प्रायः असंमव महशुस गरीकन राई शैन्य दस्ताको सहयोगले जितेको भूभागलाई पाल्पा राज्यको प्रान्तिय क्षेत्रको रुपमा रहने गरी प्रभावशाली राईमा नै कार्यकारणी शासन संचालन अधिकार दिने पूर्वशर्तमा राईहरु सहितको शक्त शैन्यताकत निर्माण गरेपछि मात्रै पाल्पा राज्यको पुर्व सिमाना कोशीसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए। पूर्वसर्त एवं सम्झौता मुताबिक नै मुकुन्द सेनले मकवानपुरमा बाजहाङ राई, जसको मातहतमा करिब ९० हजार राई फौजिसेनाहरु रहेको थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ, विजयपुर र चौडण्दीमा पनि राईहरुलाई पाल्पाबाट गर्नुपर्ने राजकाज गर्नु दिई शासन संचालन गरेका थिए। यो शासन व्यवस्था प्रणाली पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालखण्डसम्म पनि जिवित नै रहेको थियो।
मुकुण्द सेन धर्मात्मा राजा भएकोले आफ्नो जिवनको उत्तरार्धकालमा आफू जिवित छदै तत्कालीन विशाल पाल्पा राज्यलाई आफ्ना चार भाई छोराहरु बिचमा पूख्यौली संपत्ती बिर्ताको रुपमा अंशवण्डा गरे झै मकवानपुर, पाल्पा, बुटवल र तनहुँ गरी चार भागमा विभाजन गरिदिएर शासन भार छोराहरुमा सुम्पि बाँकी जीवन तपस्वी भई बिताए।
मकवानपुर, जुन मुकुन्द सेनका कान्छा छोरा लोहाङ सेनको भागमा परेको थियो, को प्रशासनिक एवं कार्यकारणी कार्यभार बहन गर्ने कार्य मकवानपुरगढिमा बसेर बाजहाङ राईले गर्दै आएका थिए। लोहाङ सेन मकवानपुरगढि आए लगत्तै उनी र बाजहाङ राई बिचमा यसरी सासन गर्ने संझौता सहमति भयो कि प्रधानसेनापति र प्रधानमन्त्री बाजहाङ राईमा रहने तथा उनको मृत्यु पछि दुवै पदहरु उनका सन्तान दरसंतानहरुमा सर्ने र राजाको पद भने लोहाङ सेनमा रहने र शेषपछि उनको छोरानातिहरुमा सर्दै जाने व्यवस्था गरिनुको अतिरिक्त तुलनात्मकरुपमा राई शैन्यसिपाहीहरुको सँख्या अधिक रहने थियो । संझौता यति मात्र थिएन कि राज्यको संपूर्ण जस्तो कार्यकारणी र प्रशासनिक अख्तियार र अधिकार राई प्रधानमन्त्रीमा निहित रहने थियो। यो शासकिय सहमति/ संझौता मकवानपुरमा मात्रै सिमित नरही मकवानपुर खण्डित भएर बनेका स्वतन्त्र दूई राज्यहरु विजयपुर र चौडण्दीमा समेत लागु भएको थियो।
लोहाङ सेनको देहान्त पछि मकवानपुरमा क्रमसः राघव सेन र हरिहर सेन राजा भएका थिए। हरिहर सेनको शेष पछि मकवानपुर टुक्रीएर 2 स्वतन्त्र राज्यहरु- मकवानपुर र विजयपुर जन्मिए, सुभाष सेनले मकवानपुर संहाले भने विधाता इन्द्र सेनले विजयपुर राज्य । पछि विजयपुर पनि टुक्रन पुग्दा स्वतन्त्र चौडण्दी राज्यको उदय भयो जसको राजा कर्ण सेन भए। यसरी मकवानपुर टुक्रिएर तीन स्वतन्त्र राज्यहरुको जन्म भए पनि ती सबै राज्यहरुमा पनि राई नै चौतारिया र प्रधानसेनापति लगायत बहुसंख्यामा राई नै सैन्यफौजमा रहने व्यवस्था तत्कालीन समयमा यथावत् नै रहेको थियो।
यस्तो किसिमको शासकिय प्रणाली जब सुभाष सेनले आफूलाई हिन्दुकरण गरे अनि आफ्नो सेनामा क्षेत्री ठकुरी भर्ति गराएर तिनिहरुको बलियो शैन्य दस्ता तयार पारी सोझासरल राई प्रधानमन्त्री र सेनापतिलाई तेहि शैनिकहरुको सहयोगमा कुटनितिक दाउपेच र कु-गरेर अपदस्त गरे तब मकवानपुरमा राई प्रधानमन्त्रि र सेनापति रहने व्यवस्थाले सदाको लागि बिदा लियो, पूर्वसंझौता पनि तोडियो । तैपनी शैन्यफौजमा भने न्यून संख्यामा राईहरु रहने व्यवस्था यथावत् नै रहयो, जुन पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर एकिकरण नगरे सम्म जिवित नै थियो।
सुभाष सेनले बाजहाङ राईका सन्तानलाई प्रधानमन्त्रि र प्रधान सेनापतिको पदबाट संझौता विपरित पदच्युत गरिदिए पछि उनी र उनका विश्वासिलो सैनिकहरु नुवाकोट र आसपासका पहाडि भूभागमा प्रवेश गरी बसोबास गर्नथाले। त्यसैगरी मकवानपुरको सैन्यदस्तामा दाखिल रहेका राई सिपाहिहरुले वि.स. १८१९को पृथ्वी नारायण शाहको मकवानपुर आक्रमण ताका गोर्खाली फौजसँग कडा प्रतिरोधका साथ विरतापूर्वक लडेका थिए। पृथ्वी नारायण शाहको कूटनीति र आधुनिक हतियारधारी गोर्खाली शैनिकको आक्रमण थेग्न नसकि घुडा टेक्न बाध्य भएपछि बाँचेका बाँकि राई सैनिकहरु भागेर हरिहरपुरगढि पुगे; त्यहाँ पनि युद्वको अग्रमोर्चामा रहेर गोर्खाली फौजमाथी जाइलागे तर हार नै खेप्नु पर्यो। यसपछि यी राई शैनिकहरु जो जिवित थिए, नुवाकोट र आसपासका जिल्लाका पहाडि भूभाग छिरेर बसोबास गरे, जसका सन्ततीहरु आजपनि त्यहिको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेको छन्। अर्कोतर्फ बिजयपुर र चौडण्दीमा भने राई प्रधानमन्त्री, प्रधानसेनापति र शैन्यफौज रहने व्यवस्थाको निरन्तरता पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालसम्म जिवित अवस्थामा नै थियो, त्यसबेला विजयपुरमा अगमसिंह राई चौतारीया थिए भने चौडण्दीमा नामसिंह राई।
तत्कालीन समय परिवेशमा शासन प्रणाली सरलीकरण, सहजीकरण र प्रभावकारिताको मनसुबा बोकी मकवानपुर राज्य भित्र जातिय आधारम स-साना जातिय स्वायत्त उपराज्यहरु स्थापना गर्न पाउने व्यवस्था भए बमोजिम मकवानपुर सेन राज्य भित्र तामाङको बेतिनी र लिक्छेपिन्चे, कुमालको कुमालटार,नेवारको पालुङ, मगरको अम्बास, गोपालको कुन्छाल भए झैं चौतरिया बाजहाङ राई,उनका हजारौं राई सैनिकहरू एवं तिनीहरूका परिवारजन संगठित भएर मकवानपुरको पूर्वीय भूखण्डमा “झरझुरे” नामक आफ्नो छुट्टै उपराज्य स्थापना गरेको तथ्य ईतिहासमा मौजूदा पाइन्छ। यसप्रकार दावीका साथ भन्न सकिन्छ कि किरात देवास राईहरु भनेका ती नै चौतारिया बाजहाङ राईको संतान दरसंतान भएकाले झुरझुरे किरात देवास राईहरुको राज्य थियो भनेर।
झुरझुरेमा बस्ने राईहरु मध्ये कतिपय १५ औँ शताब्दीमा सुलतान समसुद्दिनको फौजको आक्रमण थेग्न नसकी बच्न उत्तरको पहाडी जिल्लाहरु काभ्रे,सिन्धुपाल्चोक,दोलखा,नुवाकोट,धादिँग लगायतको जिल्लाहरुमा छिरेको, कतिपय सुभाष सेनद्धारा पदच्यूत राई प्रधानमन्त्रिको साथ नुवाकोट प्रवेश गरेको र कतिपय राई पृथ्वीनारायण शाहको कठोर बर्वर यातना र आक्रमण सामना गर्न नसकी मकवानपुर जिल्लाकै अन्य भूभागमा र छिमेकी जिल्लाहरुमा सरी बसोबास गर्न सुरु गरेको देखिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर माथी वि.स.१८१९ मा आक्रमण गरेको बखतसम्म जिवित मानिएको झुरझुरे उपराज्यको बारेमा थप जानकारी हाँसिल गर्न विस्तृत खोज अनुसन्धान गर्नु अपरीहार्य रहेको छ ।
त्यसैगरी पृथ्वीनारायणले नेपाल एकिकरण गर्नु पूर्व सुरविर र पराक्रमी राजा महेन्द्रसिँह राई र उनका चर्तुर चलाख प्रधानमन्त्री काङसो राई काभ्रे जिल्लामा धुलीखेल चौखत राज्य स्थापना गरी स्वतन्त्रता पूर्वक शासन गरिरहेका थिए। उक्त चौखत राज्य एकिकरण गर्नपृथ्वी नारायण शाहले महेन्द्र सिँह राई र उनका शैन्यबलसंग बर्षौसम्म डटेर लड्दाँ पनि जित्न धौधौ परेको थियो। त्यसैले पृथ्वी नारायण शाहले उनी र उनको शैनिकको विरताको खुलेर प्रशंसा गरेका थिए।
वर्तमान मकवानपुर जिल्लाको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेका किरात देवास राई देवास राईहरु मध्ये प्रायः जसो नुवाकोट, काभ्रे, धादिँग आदिबाट आई बसोबास गरेका र कतिपय पृथ्वी नारायण शाहको आक्रमणले गर्दा झुरझुरे उपराज्यबाट बिस्थापित भई जिल्लाकै अन्य भूभागमा गई बसोवास गर्न थालेको हो भन्ने तथ्य ऐतिहाँसिक दस्तावेजको आधारमा सिद्ध भईसकेको छ । उल्लिखित प्रमाणको आधारमा यो निश्चित हुन्छ कि देवास राईहरु मकवानपुरका चौतरिया बाजहाङ राई, विजयपुरका चौतरिया अगमसिँह राई, चौडण्दीका चौतरिया नामसिँह राई र धुलिखेल चौखतका राजा महेन्द्रसिँह राई र चौतरिया काङसो राईका सन्तान सन्तति हुन। आज पनि किरात देवास राईहरु आफू यिनका सन्तती भएकोमा गर्व गर्छन् । | देवास बस्ने प्रथा किन छ? | इष्टदेव खुशी पार्नका लागि |
यस जातिको आफ्नो छुट्टै प्रकारको भाषा, संस्कार, संस्कृति तथा धर्म, परम्परा मूल्य मान्यताहरु रहेको पाइन्छ l यो जातीय समाजमा पहिला देखिने गरिने कुलपूजा तथा खेललाई देवास भन्ने गरिन्छ ।
परापूर्व कालमा शिकार जानु अघि देवास बसेर शिकार कहाँ पाइन्छ त्यसको जोखाना हेरी शिकारमा निस्कन्थे l कुनै शुभकार्य गर्न पूर्व तथा खेतीपाती लगाउँदा प्राकृतिक प्रकोप, रोगब्याधबाट जोगाउन र नयाँ बालीनाली भित्र्याउदा इष्टदेव खुशी पार्नका लागि देवास बस्ने प्रथा यस समुदायमा रहेको कारण यस जातिलाई देवास राई भनिएको हो भनी अग्रज पुर्खाहरु बताउछन् । पुस्तान्तरणसंगै यस्ता संस्कार तथा संस्कृति हस्तान्तरण हुन नसक्दा विस्तारै हराउदै गएको छ ।
किरात देवास राई उत्थान समाज नेपालको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो मकवानपुर, सिन्धुली, काभ्रे, नुवाकोट अर्थात् वल्लो किरात क्षेत्रहरुलाई मुख्य रुपमा मानिएको पाइन्छ । यसकाे अतिरिक्त हाल रौतहट, सर्लाही, बारा, चितवन, धादिङ, पूर्वी नवपरासी, ललितपुर, काठमाडौं उपत्यकाको विभिन्न स्थानमा पनि यो जातिको बसोबास छ ।
यो जातिले आफूहरुलाई किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान मान्ने गर्दछन् । अन्य जातिका राईहरुमा जस्तै यो जातिभित्र पनि विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु रहेकाछन् l
यो जातिमा पनि आफ्नै प्रकारको परम्परागत संस्कार संस्कृति रहेका छन् जो अन्य जातिका राईहरुको भन्दा अलग प्रकारको रहेका छन्।
देवास राई Dewas Rai समूदायको बसोबासको दृष्टिकोणले मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा हुन्। मकवानपुर गढीसँग एतिहासीक सामरिक महत्व राख्ने यस जाति औँलो मैत्री जातिको रूपमा परिचित छ। यस जिल्लाको पूर्वि सिमाना वाग्मती नदीदेखि पश्चिम सिमाना लोथर नदीको भूभागसम्म छरिएर सदियौंदेखि आफ्नै कला संस्कार संस्कृति भाषामा रम्दै रमाउँदै बसोबास गर्दै आएको पाईन्छ यो जाति। यस जिल्लामा रहेको देवास राईहरुको बसोबास थलोहरु- राईगाउँ, फापरबारी, हात्तिसुदे, छतिवन, लक्ष्मीपुर, गैरीगाउँ, कल्याणटार, खड्कुले, चौघडा, सानोपोखरा, बसामाडी, लामीटार, बस्तीपुर, रमौलीप्रतापपुर (गोदाम) आदी मुख्यरूपमा रहेको छ।
।
¤ शारिरिक बनोटः-
अग्लो/मझौला शारिरीक कद, थेप्चो नाक, गहुगोरो बर्ण, आँखा केहि चिम्सो, कालो कपाला, गालाको हडि अलि उठेको,बलिया शरिर ।
¤ स्वभावः
सोझा र परिश्रमी तर अन्यायमा परेमा झट्टै उत्तेजित हुने ।
¤ खानपान :
दालभात, तरकारी, अचार, रोटी, जाँड, रक्सी, माछा, मासु आदि ।
¤ हातहतियार :
तलवार, खुकुरी,भाला, खुँडा, धनुकाँड आदि ।
¤ भेषभुषा :
पुरुष- दौराहसुरुवाल, ढाकाटोपि, पटुकि ।
महिला- गुन्यूचोली, पटुकि, पोते, पैसाको माला, मुगको माला ।
¤ पुजापाठ :
थानीपुजा, तीनचुल्होपुजा, कुल्यानपुजा, आइतबारेपुजा, गोठपुजा, देविपुजा आदि ।
¤ चाडपर्व :
चण्डिपूर्णिमा, मंसिरपूर्णिमा, देवासपूर्णिमा ( जनैपूर्णिमा ) माघेसँक्रान्ति आदि ।
¤ धार्मिक स्थल :
रक्षादेवि मन्दिर,चौघडा -६
भूटनदेवि मन्दिर, हेटौडा
पंचकन्या मन्दिर, हेटौडा-१७
बसाहथान, हेटौडा,बसामाडि
¤ ऐतिहाँसिक महत्वका स्थानहरु:
मकवानपुरगढि
झुरझुरे दरवार
¤ मुख्य पेशा : कृषि
¤ मुख्य संस्कार :
जन्म, विवाह र मृत्यु संस्कार ।
¤ देवासराई जातिमा प्रचलित पाछा ( उपथर ) हरु :
डाडाँगाउले, झिगनपुरे, सिपाली, गढखारे, भिमटारे, देउतिङे, बाघगाउले, मण्डने, जोगीटारे, पिपलटारे, पांलटारे, सिमलटारे, भाङटारे आदि ।
¤ देवास राई जातिको जनसाँख्यिक विवरण :-
नेपाल भरी देवास राईहरुको कुल जनसँख्या करिब एक लाख रहेको अनुमान छ । २०७८ को जनगणनानुसार मकवानपुर जिल्लामा देवास राई जातिको जनसंख्या ११३०१ रहेको छ जुन निम्नानुसार छ :-
१. हेटौडा उप महानगरपालिका- ४६८७ जना,
२. मनहरी गा पा- १९६३ जना,
३. बागमती गा पा- २९७७ जना,
४. बकैया गा पा- १५७६ जना,
५. थाहा नपा- २८, र
६. भीमफेदी गा पा- ४७ जना ।
Kirat Dewas Rai s, an indigenous tribe people ever known as land worshipper Rais, malarial friendly clan and the very first inhabitant of Makwanpur Dun region, are found settled down in the mid mountainous districts like Makwanpur, Nuwakot, Dhading, Chitwan, etc of the present day's Nepal from immemorial time. Those said districts pertain to the lower primeval Kirat land ranging from Trisuli River in the west to Arun River in the east and Goshaikunda in the north to the hilly area of Makwanpur district in the south. They are the descendants of Bajhang Rai, the premier of King Luhang sen of then makwanpur sen state. Bajhang Rai is said to have entered and settled down in the district of Nuwakot with his armies after the defeat in the battle with King Prithivi Narayan Shah.
Being good believers of shamanism, exorcism, and ancestral Gods, they worship byre, grill, animal, land, and nature as consuetude year-round. Dewas is not only a spiritual consuetude but also a life philosophy and recognition that is so deeply rooted in the livelihood of the Dewas rai community that whatever they are performing in their daily life and on special occasions is abiding by the dewas philosophy. To play Dewas ritual is a sacrament of calling for/ praying to god, goddess, and dead ancestral soul for the safeguard of family, villages, and for protecting plants and crops they cultivate, from any kind of natural disaster. Particularly It is collectively performed in the yard of the chief Priest in the village every year on the eve of Bhadra Janai full moon day among the presence of villagers, be they men or women or the aged or young or children, with great pomp during the whole night.
Provided anyone sits for playing Dewas, their body commences shaking due to the influence of exorcism. Specially It is performed for the sake of giving gratitude to Gods & Goddess after the completion of any important task such as paddy/maize cultivation or harvesting. The main goal of playing Dewas is to sain the village, society, and farming land from natural perils.
किरात देवास राईको ईतिहास
नेपालको मध्यकालीन कालखण्डमा कर्णाली एवं गण्डकी प्रदेशमा बर्षा याममा च्याउ उम्रे झै उम्रीएका क्रमस बाइसे तथा चौबिसे राज्यहरु लगायतका सयौँ राज्य उपराज्यहरुको भिडमा राजा रुद्र सेनको बाहुबर्कत र पराक्रमले संस्थापन गरेको पाल्पाली सेन राज्यले प्रतापी तथा बहादुर सेन राजा मुकुण्द सेनले आफ्नो राज्यकालमा कर्णाटवंशिय राजा नान्य देवले वि.स.११५४ मा स्थापना गरेको डोय राज्य, जसलाई अर्को शब्दमा मिथिला राज्य वा त्रिहुत राज्य पनि भन्ने गरिन्छ, लाई गाभे पछि मात्रै पूर्वीय सिमाना कोशी (विराटनगर) देखि पश्चिम सिमाना गुल्मीसम्म बिस्तार हुने अवसर पाएको थियो। चर्तुर एवं कुशाग्रहि मुकुन्द सेनले आफ्नो राज्य पूर्वतर्फ विस्तारको निम्ति पूर्वीय भूभागमा बस्ने निडर लडाकुको रुपमा परिचित किरात राईहरुको सहयोग र साथ बेगर प्रायः असंमव महशुस गरीकन राई शैन्य दस्ताको सहयोगले जितेको भूभागलाई पाल्पा राज्यको प्रान्तिय क्षेत्रको रुपमा रहने गरी प्रभावशाली राईमा नै कार्यकारणी शासन संचालन अधिकार दिने पूर्वशर्तमा राईहरु सहितको शक्त शैन्यताकत निर्माण गरेपछि मात्रै पाल्पा राज्यको पुर्व सिमाना कोशीसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए। पूर्वसर्त एवं सम्झौता मुताबिक नै मुकुन्द सेनले मकवानपुरमा बाजहाङ राई, जसको मातहतमा करिब ९० हजार राई फौजिसेनाहरु रहेको थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ, विजयपुर र चौडण्दीमा पनि राईहरुलाई पाल्पाबाट गर्नुपर्ने राजकाज गर्नु दिई शासन संचालन गरेका थिए। यो शासन व्यवस्था प्रणाली पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालखण्डसम्म पनि जिवित नै रहेको थियो।
मुकुण्द सेन धर्मात्मा राजा भएकोले आफ्नो जिवनको उत्तरार्धकालमा आफू जिवित छदै तत्कालीन विशाल पाल्पा राज्यलाई आफ्ना चार भाई छोराहरु बिचमा पूख्यौली संपत्ती बिर्ताको रुपमा अंशवण्डा गरे झै मकवानपुर, पाल्पा, बुटवल र तनहुँ गरी चार भागमा विभाजन गरिदिएर शासन भार छोराहरुमा सुम्पि बाँकी जीवन तपस्वी भई बिताए।
मकवानपुर, जुन मुकुन्द सेनका कान्छा छोरा लोहाङ सेनको भागमा परेको थियो, को प्रशासनिक एवं कार्यकारणी कार्यभार बहन गर्ने कार्य मकवानपुरगढिमा बसेर बाजहाङ राईले गर्दै आएका थिए। लोहाङ सेन मकवानपुरगढि आए लगत्तै उनी र बाजहाङ राई बिचमा यसरी सासन गर्ने संझौता सहमति भयो कि प्रधानसेनापति र प्रधानमन्त्री बाजहाङ राईमा रहने तथा उनको मृत्यु पछि दुवै पदहरु उनका सन्तान दरसंतानहरुमा सर्ने र राजाको पद भने लोहाङ सेनमा रहने र शेषपछि उनको छोरानातिहरुमा सर्दै जाने व्यवस्था गरिनुको अतिरिक्त तुलनात्मकरुपमा राई शैन्यसिपाहीहरुको सँख्या अधिक रहने थियो । संझौता यति मात्र थिएन कि राज्यको संपूर्ण जस्तो कार्यकारणी र प्रशासनिक अख्तियार र अधिकार राई प्रधानमन्त्रीमा निहित रहने थियो। यो शासकिय सहमति/ संझौता मकवानपुरमा मात्रै सिमित नरही मकवानपुर खण्डित भएर बनेका स्वतन्त्र दूई राज्यहरु विजयपुर र चौडण्दीमा समेत लागु भएको थियो।
लोहाङ सेनको देहान्त पछि मकवानपुरमा क्रमसः राघव सेन र हरिहर सेन राजा भएका थिए। हरिहर सेनको शेष पछि मकवानपुर टुक्रीएर 2 स्वतन्त्र राज्यहरु- मकवानपुर र विजयपुर जन्मिए, सुभाष सेनले मकवानपुर संहाले भने विधाता इन्द्र सेनले विजयपुर राज्य । पछि विजयपुर पनि टुक्रन पुग्दा स्वतन्त्र चौडण्दी राज्यको उदय भयो जसको राजा कर्ण सेन भए। यसरी मकवानपुर टुक्रिएर तीन स्वतन्त्र राज्यहरुको जन्म भए पनि ती सबै राज्यहरुमा पनि राई नै चौतारिया र प्रधानसेनापति लगायत बहुसंख्यामा राई नै सैन्यफौजमा रहने व्यवस्था तत्कालीन समयमा यथावत् नै रहेको थियो।
यस्तो किसिमको शासकिय प्रणाली जब सुभाष सेनले आफूलाई हिन्दुकरण गरे अनि आफ्नो सेनामा क्षेत्री ठकुरी भर्ति गराएर तिनिहरुको बलियो शैन्य दस्ता तयार पारी सोझासरल राई प्रधानमन्त्री र सेनापतिलाई तेहि शैनिकहरुको सहयोगमा कुटनितिक दाउपेच र कु-गरेर अपदस्त गरे तब मकवानपुरमा राई प्रधानमन्त्रि र सेनापति रहने व्यवस्थाले सदाको लागि बिदा लियो, पूर्वसंझौता पनि तोडियो । तैपनी शैन्यफौजमा भने न्यून संख्यामा राईहरु रहने व्यवस्था यथावत् नै रहयो, जुन पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर एकिकरण नगरे सम्म जिवित नै थियो।
सुभाष सेनले बाजहाङ राईका सन्तानलाई प्रधानमन्त्रि र प्रधान सेनापतिको पदबाट संझौता विपरित पदच्युत गरिदिए पछि उनी र उनका विश्वासिलो सैनिकहरु नुवाकोट र आसपासका पहाडि भूभागमा प्रवेश गरी बसोबास गर्नथाले। त्यसैगरी मकवानपुरको सैन्यदस्तामा दाखिल रहेका राई सिपाहिहरुले वि.स. १८१९को पृथ्वी नारायण शाहको मकवानपुर आक्रमण ताका गोर्खाली फौजसँग कडा प्रतिरोधका साथ विरतापूर्वक लडेका थिए। पृथ्वी नारायण शाहको कूटनीति र आधुनिक हतियारधारी गोर्खाली शैनिकको आक्रमण थेग्न नसकि घुडा टेक्न बाध्य भएपछि बाँचेका बाँकि राई सैनिकहरु भागेर हरिहरपुरगढि पुगे; त्यहाँ पनि युद्वको अग्रमोर्चामा रहेर गोर्खाली फौजमाथी जाइलागे तर हार नै खेप्नु पर्यो। यसपछि यी राई शैनिकहरु जो जिवित थिए, नुवाकोट र आसपासका जिल्लाका पहाडि भूभाग छिरेर बसोबास गरे, जसका सन्ततीहरु आजपनि त्यहिको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेको छन्। अर्कोतर्फ बिजयपुर र चौडण्दीमा भने राई प्रधानमन्त्री, प्रधानसेनापति र शैन्यफौज रहने व्यवस्थाको निरन्तरता पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालसम्म जिवित अवस्थामा नै थियो, त्यसबेला विजयपुरमा अगमसिंह राई चौतारीया थिए भने चौडण्दीमा नामसिंह राई।
तत्कालीन समय परिवेशमा शासन प्रणाली सरलीकरण, सहजीकरण र प्रभावकारिताको मनसुबा बोकी मकवानपुर राज्य भित्र जातिय आधारम स-साना जातिय स्वायत्त उपराज्यहरु स्थापना गर्न पाउने व्यवस्था भए बमोजिम मकवानपुर सेन राज्य भित्र तामाङको बेतिनी र लिक्छेपिन्चे, कुमालको कुमालटार,नेवारको पालुङ, मगरको अम्बास, गोपालको कुन्छाल भए झैं चौतरिया बाजहाङ राई,उनका हजारौं राई सैनिकहरू एवं तिनीहरूका परिवारजन संगठित भएर मकवानपुरको पूर्वीय भूखण्डमा “झरझुरे” नामक आफ्नो छुट्टै उपराज्य स्थापना गरेको तथ्य ईतिहासमा मौजूदा पाइन्छ। यसप्रकार दावीका साथ भन्न सकिन्छ कि किरात देवास राईहरु भनेका ती नै चौतारिया बाजहाङ राईको संतान दरसंतान भएकाले झुरझुरे किरात देवास राईहरुको राज्य थियो भनेर।
झुरझुरेमा बस्ने राईहरु मध्ये कतिपय १५ औँ शताब्दीमा सुलतान समसुद्दिनको फौजको आक्रमण थेग्न नसकी बच्न उत्तरको पहाडी जिल्लाहरु काभ्रे,सिन्धुपाल्चोक,दोलखा,नुवाकोट,धादिँग लगायतको जिल्लाहरुमा छिरेको, कतिपय सुभाष सेनद्धारा पदच्यूत राई प्रधानमन्त्रिको साथ नुवाकोट प्रवेश गरेको र कतिपय राई पृथ्वीनारायण शाहको कठोर बर्वर यातना र आक्रमण सामना गर्न नसकी मकवानपुर जिल्लाकै अन्य भूभागमा र छिमेकी जिल्लाहरुमा सरी बसोबास गर्न सुरु गरेको देखिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर माथी वि.स.१८१९ मा आक्रमण गरेको बखतसम्म जिवित मानिएको झुरझुरे उपराज्यको बारेमा थप जानकारी हाँसिल गर्न विस्तृत खोज अनुसन्धान गर्नु अपरीहार्य रहेको छ ।
त्यसैगरी पृथ्वीनारायणले नेपाल एकिकरण गर्नु पूर्व सुरविर र पराक्रमी राजा महेन्द्रसिँह राई र उनका चर्तुर चलाख प्रधानमन्त्री काङसो राई काभ्रे जिल्लामा धुलीखेल चौखत राज्य स्थापना गरी स्वतन्त्रता पूर्वक शासन गरिरहेका थिए। उक्त चौखत राज्य एकिकरण गर्नपृथ्वी नारायण शाहले महेन्द्र सिँह राई र उनका शैन्यबलसंग बर्षौसम्म डटेर लड्दाँ पनि जित्न धौधौ परेको थियो। त्यसैले पृथ्वी नारायण शाहले उनी र उनको शैनिकको विरताको खुलेर प्रशंसा गरेका थिए।
वर्तमान मकवानपुर जिल्लाको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेका किरात देवास राई देवास राईहरु मध्ये प्रायः जसो नुवाकोट, काभ्रे, धादिँग आदिबाट आई बसोबास गरेका र कतिपय पृथ्वी नारायण शाहको आक्रमणले गर्दा झुरझुरे उपराज्यबाट बिस्थापित भई जिल्लाकै अन्य भूभागमा गई बसोवास गर्न थालेको हो भन्ने तथ्य ऐतिहाँसिक दस्तावेजको आधारमा सिद्ध भईसकेको छ । उल्लिखित प्रमाणको आधारमा यो निश्चित हुन्छ कि देवास राईहरु मकवानपुरका चौतरिया बाजहाङ राई, विजयपुरका चौतरिया अगमसिँह राई, चौडण्दीका चौतरिया नामसिँह राई र धुलिखेल चौखतका राजा महेन्द्रसिँह राई र चौतरिया काङसो राईका सन्तान सन्तति हुन। आज पनि किरात देवास राईहरु आफू यिनका सन्तती भएकोमा गर्व गर्छन् । | कसको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो के हो? | किरात देवास राई उत्थान समाज नेपाल |
यस जातिको आफ्नो छुट्टै प्रकारको भाषा, संस्कार, संस्कृति तथा धर्म, परम्परा मूल्य मान्यताहरु रहेको पाइन्छ l यो जातीय समाजमा पहिला देखिने गरिने कुलपूजा तथा खेललाई देवास भन्ने गरिन्छ ।
परापूर्व कालमा शिकार जानु अघि देवास बसेर शिकार कहाँ पाइन्छ त्यसको जोखाना हेरी शिकारमा निस्कन्थे l कुनै शुभकार्य गर्न पूर्व तथा खेतीपाती लगाउँदा प्राकृतिक प्रकोप, रोगब्याधबाट जोगाउन र नयाँ बालीनाली भित्र्याउदा इष्टदेव खुशी पार्नका लागि देवास बस्ने प्रथा यस समुदायमा रहेको कारण यस जातिलाई देवास राई भनिएको हो भनी अग्रज पुर्खाहरु बताउछन् । पुस्तान्तरणसंगै यस्ता संस्कार तथा संस्कृति हस्तान्तरण हुन नसक्दा विस्तारै हराउदै गएको छ ।
किरात देवास राई उत्थान समाज नेपालको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो मकवानपुर, सिन्धुली, काभ्रे, नुवाकोट अर्थात् वल्लो किरात क्षेत्रहरुलाई मुख्य रुपमा मानिएको पाइन्छ । यसकाे अतिरिक्त हाल रौतहट, सर्लाही, बारा, चितवन, धादिङ, पूर्वी नवपरासी, ललितपुर, काठमाडौं उपत्यकाको विभिन्न स्थानमा पनि यो जातिको बसोबास छ ।
यो जातिले आफूहरुलाई किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान मान्ने गर्दछन् । अन्य जातिका राईहरुमा जस्तै यो जातिभित्र पनि विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु रहेकाछन् l
यो जातिमा पनि आफ्नै प्रकारको परम्परागत संस्कार संस्कृति रहेका छन् जो अन्य जातिका राईहरुको भन्दा अलग प्रकारको रहेका छन्।
देवास राई Dewas Rai समूदायको बसोबासको दृष्टिकोणले मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा हुन्। मकवानपुर गढीसँग एतिहासीक सामरिक महत्व राख्ने यस जाति औँलो मैत्री जातिको रूपमा परिचित छ। यस जिल्लाको पूर्वि सिमाना वाग्मती नदीदेखि पश्चिम सिमाना लोथर नदीको भूभागसम्म छरिएर सदियौंदेखि आफ्नै कला संस्कार संस्कृति भाषामा रम्दै रमाउँदै बसोबास गर्दै आएको पाईन्छ यो जाति। यस जिल्लामा रहेको देवास राईहरुको बसोबास थलोहरु- राईगाउँ, फापरबारी, हात्तिसुदे, छतिवन, लक्ष्मीपुर, गैरीगाउँ, कल्याणटार, खड्कुले, चौघडा, सानोपोखरा, बसामाडी, लामीटार, बस्तीपुर, रमौलीप्रतापपुर (गोदाम) आदी मुख्यरूपमा रहेको छ।
।
¤ शारिरिक बनोटः-
अग्लो/मझौला शारिरीक कद, थेप्चो नाक, गहुगोरो बर्ण, आँखा केहि चिम्सो, कालो कपाला, गालाको हडि अलि उठेको,बलिया शरिर ।
¤ स्वभावः
सोझा र परिश्रमी तर अन्यायमा परेमा झट्टै उत्तेजित हुने ।
¤ खानपान :
दालभात, तरकारी, अचार, रोटी, जाँड, रक्सी, माछा, मासु आदि ।
¤ हातहतियार :
तलवार, खुकुरी,भाला, खुँडा, धनुकाँड आदि ।
¤ भेषभुषा :
पुरुष- दौराहसुरुवाल, ढाकाटोपि, पटुकि ।
महिला- गुन्यूचोली, पटुकि, पोते, पैसाको माला, मुगको माला ।
¤ पुजापाठ :
थानीपुजा, तीनचुल्होपुजा, कुल्यानपुजा, आइतबारेपुजा, गोठपुजा, देविपुजा आदि ।
¤ चाडपर्व :
चण्डिपूर्णिमा, मंसिरपूर्णिमा, देवासपूर्णिमा ( जनैपूर्णिमा ) माघेसँक्रान्ति आदि ।
¤ धार्मिक स्थल :
रक्षादेवि मन्दिर,चौघडा -६
भूटनदेवि मन्दिर, हेटौडा
पंचकन्या मन्दिर, हेटौडा-१७
बसाहथान, हेटौडा,बसामाडि
¤ ऐतिहाँसिक महत्वका स्थानहरु:
मकवानपुरगढि
झुरझुरे दरवार
¤ मुख्य पेशा : कृषि
¤ मुख्य संस्कार :
जन्म, विवाह र मृत्यु संस्कार ।
¤ देवासराई जातिमा प्रचलित पाछा ( उपथर ) हरु :
डाडाँगाउले, झिगनपुरे, सिपाली, गढखारे, भिमटारे, देउतिङे, बाघगाउले, मण्डने, जोगीटारे, पिपलटारे, पांलटारे, सिमलटारे, भाङटारे आदि ।
¤ देवास राई जातिको जनसाँख्यिक विवरण :-
नेपाल भरी देवास राईहरुको कुल जनसँख्या करिब एक लाख रहेको अनुमान छ । २०७८ को जनगणनानुसार मकवानपुर जिल्लामा देवास राई जातिको जनसंख्या ११३०१ रहेको छ जुन निम्नानुसार छ :-
१. हेटौडा उप महानगरपालिका- ४६८७ जना,
२. मनहरी गा पा- १९६३ जना,
३. बागमती गा पा- २९७७ जना,
४. बकैया गा पा- १५७६ जना,
५. थाहा नपा- २८, र
६. भीमफेदी गा पा- ४७ जना ।
Kirat Dewas Rai s, an indigenous tribe people ever known as land worshipper Rais, malarial friendly clan and the very first inhabitant of Makwanpur Dun region, are found settled down in the mid mountainous districts like Makwanpur, Nuwakot, Dhading, Chitwan, etc of the present day's Nepal from immemorial time. Those said districts pertain to the lower primeval Kirat land ranging from Trisuli River in the west to Arun River in the east and Goshaikunda in the north to the hilly area of Makwanpur district in the south. They are the descendants of Bajhang Rai, the premier of King Luhang sen of then makwanpur sen state. Bajhang Rai is said to have entered and settled down in the district of Nuwakot with his armies after the defeat in the battle with King Prithivi Narayan Shah.
Being good believers of shamanism, exorcism, and ancestral Gods, they worship byre, grill, animal, land, and nature as consuetude year-round. Dewas is not only a spiritual consuetude but also a life philosophy and recognition that is so deeply rooted in the livelihood of the Dewas rai community that whatever they are performing in their daily life and on special occasions is abiding by the dewas philosophy. To play Dewas ritual is a sacrament of calling for/ praying to god, goddess, and dead ancestral soul for the safeguard of family, villages, and for protecting plants and crops they cultivate, from any kind of natural disaster. Particularly It is collectively performed in the yard of the chief Priest in the village every year on the eve of Bhadra Janai full moon day among the presence of villagers, be they men or women or the aged or young or children, with great pomp during the whole night.
Provided anyone sits for playing Dewas, their body commences shaking due to the influence of exorcism. Specially It is performed for the sake of giving gratitude to Gods & Goddess after the completion of any important task such as paddy/maize cultivation or harvesting. The main goal of playing Dewas is to sain the village, society, and farming land from natural perils.
किरात देवास राईको ईतिहास
नेपालको मध्यकालीन कालखण्डमा कर्णाली एवं गण्डकी प्रदेशमा बर्षा याममा च्याउ उम्रे झै उम्रीएका क्रमस बाइसे तथा चौबिसे राज्यहरु लगायतका सयौँ राज्य उपराज्यहरुको भिडमा राजा रुद्र सेनको बाहुबर्कत र पराक्रमले संस्थापन गरेको पाल्पाली सेन राज्यले प्रतापी तथा बहादुर सेन राजा मुकुण्द सेनले आफ्नो राज्यकालमा कर्णाटवंशिय राजा नान्य देवले वि.स.११५४ मा स्थापना गरेको डोय राज्य, जसलाई अर्को शब्दमा मिथिला राज्य वा त्रिहुत राज्य पनि भन्ने गरिन्छ, लाई गाभे पछि मात्रै पूर्वीय सिमाना कोशी (विराटनगर) देखि पश्चिम सिमाना गुल्मीसम्म बिस्तार हुने अवसर पाएको थियो। चर्तुर एवं कुशाग्रहि मुकुन्द सेनले आफ्नो राज्य पूर्वतर्फ विस्तारको निम्ति पूर्वीय भूभागमा बस्ने निडर लडाकुको रुपमा परिचित किरात राईहरुको सहयोग र साथ बेगर प्रायः असंमव महशुस गरीकन राई शैन्य दस्ताको सहयोगले जितेको भूभागलाई पाल्पा राज्यको प्रान्तिय क्षेत्रको रुपमा रहने गरी प्रभावशाली राईमा नै कार्यकारणी शासन संचालन अधिकार दिने पूर्वशर्तमा राईहरु सहितको शक्त शैन्यताकत निर्माण गरेपछि मात्रै पाल्पा राज्यको पुर्व सिमाना कोशीसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए। पूर्वसर्त एवं सम्झौता मुताबिक नै मुकुन्द सेनले मकवानपुरमा बाजहाङ राई, जसको मातहतमा करिब ९० हजार राई फौजिसेनाहरु रहेको थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ, विजयपुर र चौडण्दीमा पनि राईहरुलाई पाल्पाबाट गर्नुपर्ने राजकाज गर्नु दिई शासन संचालन गरेका थिए। यो शासन व्यवस्था प्रणाली पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालखण्डसम्म पनि जिवित नै रहेको थियो।
मुकुण्द सेन धर्मात्मा राजा भएकोले आफ्नो जिवनको उत्तरार्धकालमा आफू जिवित छदै तत्कालीन विशाल पाल्पा राज्यलाई आफ्ना चार भाई छोराहरु बिचमा पूख्यौली संपत्ती बिर्ताको रुपमा अंशवण्डा गरे झै मकवानपुर, पाल्पा, बुटवल र तनहुँ गरी चार भागमा विभाजन गरिदिएर शासन भार छोराहरुमा सुम्पि बाँकी जीवन तपस्वी भई बिताए।
मकवानपुर, जुन मुकुन्द सेनका कान्छा छोरा लोहाङ सेनको भागमा परेको थियो, को प्रशासनिक एवं कार्यकारणी कार्यभार बहन गर्ने कार्य मकवानपुरगढिमा बसेर बाजहाङ राईले गर्दै आएका थिए। लोहाङ सेन मकवानपुरगढि आए लगत्तै उनी र बाजहाङ राई बिचमा यसरी सासन गर्ने संझौता सहमति भयो कि प्रधानसेनापति र प्रधानमन्त्री बाजहाङ राईमा रहने तथा उनको मृत्यु पछि दुवै पदहरु उनका सन्तान दरसंतानहरुमा सर्ने र राजाको पद भने लोहाङ सेनमा रहने र शेषपछि उनको छोरानातिहरुमा सर्दै जाने व्यवस्था गरिनुको अतिरिक्त तुलनात्मकरुपमा राई शैन्यसिपाहीहरुको सँख्या अधिक रहने थियो । संझौता यति मात्र थिएन कि राज्यको संपूर्ण जस्तो कार्यकारणी र प्रशासनिक अख्तियार र अधिकार राई प्रधानमन्त्रीमा निहित रहने थियो। यो शासकिय सहमति/ संझौता मकवानपुरमा मात्रै सिमित नरही मकवानपुर खण्डित भएर बनेका स्वतन्त्र दूई राज्यहरु विजयपुर र चौडण्दीमा समेत लागु भएको थियो।
लोहाङ सेनको देहान्त पछि मकवानपुरमा क्रमसः राघव सेन र हरिहर सेन राजा भएका थिए। हरिहर सेनको शेष पछि मकवानपुर टुक्रीएर 2 स्वतन्त्र राज्यहरु- मकवानपुर र विजयपुर जन्मिए, सुभाष सेनले मकवानपुर संहाले भने विधाता इन्द्र सेनले विजयपुर राज्य । पछि विजयपुर पनि टुक्रन पुग्दा स्वतन्त्र चौडण्दी राज्यको उदय भयो जसको राजा कर्ण सेन भए। यसरी मकवानपुर टुक्रिएर तीन स्वतन्त्र राज्यहरुको जन्म भए पनि ती सबै राज्यहरुमा पनि राई नै चौतारिया र प्रधानसेनापति लगायत बहुसंख्यामा राई नै सैन्यफौजमा रहने व्यवस्था तत्कालीन समयमा यथावत् नै रहेको थियो।
यस्तो किसिमको शासकिय प्रणाली जब सुभाष सेनले आफूलाई हिन्दुकरण गरे अनि आफ्नो सेनामा क्षेत्री ठकुरी भर्ति गराएर तिनिहरुको बलियो शैन्य दस्ता तयार पारी सोझासरल राई प्रधानमन्त्री र सेनापतिलाई तेहि शैनिकहरुको सहयोगमा कुटनितिक दाउपेच र कु-गरेर अपदस्त गरे तब मकवानपुरमा राई प्रधानमन्त्रि र सेनापति रहने व्यवस्थाले सदाको लागि बिदा लियो, पूर्वसंझौता पनि तोडियो । तैपनी शैन्यफौजमा भने न्यून संख्यामा राईहरु रहने व्यवस्था यथावत् नै रहयो, जुन पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर एकिकरण नगरे सम्म जिवित नै थियो।
सुभाष सेनले बाजहाङ राईका सन्तानलाई प्रधानमन्त्रि र प्रधान सेनापतिको पदबाट संझौता विपरित पदच्युत गरिदिए पछि उनी र उनका विश्वासिलो सैनिकहरु नुवाकोट र आसपासका पहाडि भूभागमा प्रवेश गरी बसोबास गर्नथाले। त्यसैगरी मकवानपुरको सैन्यदस्तामा दाखिल रहेका राई सिपाहिहरुले वि.स. १८१९को पृथ्वी नारायण शाहको मकवानपुर आक्रमण ताका गोर्खाली फौजसँग कडा प्रतिरोधका साथ विरतापूर्वक लडेका थिए। पृथ्वी नारायण शाहको कूटनीति र आधुनिक हतियारधारी गोर्खाली शैनिकको आक्रमण थेग्न नसकि घुडा टेक्न बाध्य भएपछि बाँचेका बाँकि राई सैनिकहरु भागेर हरिहरपुरगढि पुगे; त्यहाँ पनि युद्वको अग्रमोर्चामा रहेर गोर्खाली फौजमाथी जाइलागे तर हार नै खेप्नु पर्यो। यसपछि यी राई शैनिकहरु जो जिवित थिए, नुवाकोट र आसपासका जिल्लाका पहाडि भूभाग छिरेर बसोबास गरे, जसका सन्ततीहरु आजपनि त्यहिको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेको छन्। अर्कोतर्फ बिजयपुर र चौडण्दीमा भने राई प्रधानमन्त्री, प्रधानसेनापति र शैन्यफौज रहने व्यवस्थाको निरन्तरता पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालसम्म जिवित अवस्थामा नै थियो, त्यसबेला विजयपुरमा अगमसिंह राई चौतारीया थिए भने चौडण्दीमा नामसिंह राई।
तत्कालीन समय परिवेशमा शासन प्रणाली सरलीकरण, सहजीकरण र प्रभावकारिताको मनसुबा बोकी मकवानपुर राज्य भित्र जातिय आधारम स-साना जातिय स्वायत्त उपराज्यहरु स्थापना गर्न पाउने व्यवस्था भए बमोजिम मकवानपुर सेन राज्य भित्र तामाङको बेतिनी र लिक्छेपिन्चे, कुमालको कुमालटार,नेवारको पालुङ, मगरको अम्बास, गोपालको कुन्छाल भए झैं चौतरिया बाजहाङ राई,उनका हजारौं राई सैनिकहरू एवं तिनीहरूका परिवारजन संगठित भएर मकवानपुरको पूर्वीय भूखण्डमा “झरझुरे” नामक आफ्नो छुट्टै उपराज्य स्थापना गरेको तथ्य ईतिहासमा मौजूदा पाइन्छ। यसप्रकार दावीका साथ भन्न सकिन्छ कि किरात देवास राईहरु भनेका ती नै चौतारिया बाजहाङ राईको संतान दरसंतान भएकाले झुरझुरे किरात देवास राईहरुको राज्य थियो भनेर।
झुरझुरेमा बस्ने राईहरु मध्ये कतिपय १५ औँ शताब्दीमा सुलतान समसुद्दिनको फौजको आक्रमण थेग्न नसकी बच्न उत्तरको पहाडी जिल्लाहरु काभ्रे,सिन्धुपाल्चोक,दोलखा,नुवाकोट,धादिँग लगायतको जिल्लाहरुमा छिरेको, कतिपय सुभाष सेनद्धारा पदच्यूत राई प्रधानमन्त्रिको साथ नुवाकोट प्रवेश गरेको र कतिपय राई पृथ्वीनारायण शाहको कठोर बर्वर यातना र आक्रमण सामना गर्न नसकी मकवानपुर जिल्लाकै अन्य भूभागमा र छिमेकी जिल्लाहरुमा सरी बसोबास गर्न सुरु गरेको देखिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर माथी वि.स.१८१९ मा आक्रमण गरेको बखतसम्म जिवित मानिएको झुरझुरे उपराज्यको बारेमा थप जानकारी हाँसिल गर्न विस्तृत खोज अनुसन्धान गर्नु अपरीहार्य रहेको छ ।
त्यसैगरी पृथ्वीनारायणले नेपाल एकिकरण गर्नु पूर्व सुरविर र पराक्रमी राजा महेन्द्रसिँह राई र उनका चर्तुर चलाख प्रधानमन्त्री काङसो राई काभ्रे जिल्लामा धुलीखेल चौखत राज्य स्थापना गरी स्वतन्त्रता पूर्वक शासन गरिरहेका थिए। उक्त चौखत राज्य एकिकरण गर्नपृथ्वी नारायण शाहले महेन्द्र सिँह राई र उनका शैन्यबलसंग बर्षौसम्म डटेर लड्दाँ पनि जित्न धौधौ परेको थियो। त्यसैले पृथ्वी नारायण शाहले उनी र उनको शैनिकको विरताको खुलेर प्रशंसा गरेका थिए।
वर्तमान मकवानपुर जिल्लाको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेका किरात देवास राई देवास राईहरु मध्ये प्रायः जसो नुवाकोट, काभ्रे, धादिँग आदिबाट आई बसोबास गरेका र कतिपय पृथ्वी नारायण शाहको आक्रमणले गर्दा झुरझुरे उपराज्यबाट बिस्थापित भई जिल्लाकै अन्य भूभागमा गई बसोवास गर्न थालेको हो भन्ने तथ्य ऐतिहाँसिक दस्तावेजको आधारमा सिद्ध भईसकेको छ । उल्लिखित प्रमाणको आधारमा यो निश्चित हुन्छ कि देवास राईहरु मकवानपुरका चौतरिया बाजहाङ राई, विजयपुरका चौतरिया अगमसिँह राई, चौडण्दीका चौतरिया नामसिँह राई र धुलिखेल चौखतका राजा महेन्द्रसिँह राई र चौतरिया काङसो राईका सन्तान सन्तति हुन। आज पनि किरात देवास राईहरु आफू यिनका सन्तती भएकोमा गर्व गर्छन् । | यो जातिले आफूलाई के मान्ने गर्दछन्? | किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान |
यस जातिको आफ्नो छुट्टै प्रकारको भाषा, संस्कार, संस्कृति तथा धर्म, परम्परा मूल्य मान्यताहरु रहेको पाइन्छ l यो जातीय समाजमा पहिला देखिने गरिने कुलपूजा तथा खेललाई देवास भन्ने गरिन्छ ।
परापूर्व कालमा शिकार जानु अघि देवास बसेर शिकार कहाँ पाइन्छ त्यसको जोखाना हेरी शिकारमा निस्कन्थे l कुनै शुभकार्य गर्न पूर्व तथा खेतीपाती लगाउँदा प्राकृतिक प्रकोप, रोगब्याधबाट जोगाउन र नयाँ बालीनाली भित्र्याउदा इष्टदेव खुशी पार्नका लागि देवास बस्ने प्रथा यस समुदायमा रहेको कारण यस जातिलाई देवास राई भनिएको हो भनी अग्रज पुर्खाहरु बताउछन् । पुस्तान्तरणसंगै यस्ता संस्कार तथा संस्कृति हस्तान्तरण हुन नसक्दा विस्तारै हराउदै गएको छ ।
किरात देवास राई उत्थान समाज नेपालको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो मकवानपुर, सिन्धुली, काभ्रे, नुवाकोट अर्थात् वल्लो किरात क्षेत्रहरुलाई मुख्य रुपमा मानिएको पाइन्छ । यसकाे अतिरिक्त हाल रौतहट, सर्लाही, बारा, चितवन, धादिङ, पूर्वी नवपरासी, ललितपुर, काठमाडौं उपत्यकाको विभिन्न स्थानमा पनि यो जातिको बसोबास छ ।
यो जातिले आफूहरुलाई किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान मान्ने गर्दछन् । अन्य जातिका राईहरुमा जस्तै यो जातिभित्र पनि विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु रहेकाछन् l
यो जातिमा पनि आफ्नै प्रकारको परम्परागत संस्कार संस्कृति रहेका छन् जो अन्य जातिका राईहरुको भन्दा अलग प्रकारको रहेका छन्।
देवास राई Dewas Rai समूदायको बसोबासको दृष्टिकोणले मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा हुन्। मकवानपुर गढीसँग एतिहासीक सामरिक महत्व राख्ने यस जाति औँलो मैत्री जातिको रूपमा परिचित छ। यस जिल्लाको पूर्वि सिमाना वाग्मती नदीदेखि पश्चिम सिमाना लोथर नदीको भूभागसम्म छरिएर सदियौंदेखि आफ्नै कला संस्कार संस्कृति भाषामा रम्दै रमाउँदै बसोबास गर्दै आएको पाईन्छ यो जाति। यस जिल्लामा रहेको देवास राईहरुको बसोबास थलोहरु- राईगाउँ, फापरबारी, हात्तिसुदे, छतिवन, लक्ष्मीपुर, गैरीगाउँ, कल्याणटार, खड्कुले, चौघडा, सानोपोखरा, बसामाडी, लामीटार, बस्तीपुर, रमौलीप्रतापपुर (गोदाम) आदी मुख्यरूपमा रहेको छ।
।
¤ शारिरिक बनोटः-
अग्लो/मझौला शारिरीक कद, थेप्चो नाक, गहुगोरो बर्ण, आँखा केहि चिम्सो, कालो कपाला, गालाको हडि अलि उठेको,बलिया शरिर ।
¤ स्वभावः
सोझा र परिश्रमी तर अन्यायमा परेमा झट्टै उत्तेजित हुने ।
¤ खानपान :
दालभात, तरकारी, अचार, रोटी, जाँड, रक्सी, माछा, मासु आदि ।
¤ हातहतियार :
तलवार, खुकुरी,भाला, खुँडा, धनुकाँड आदि ।
¤ भेषभुषा :
पुरुष- दौराहसुरुवाल, ढाकाटोपि, पटुकि ।
महिला- गुन्यूचोली, पटुकि, पोते, पैसाको माला, मुगको माला ।
¤ पुजापाठ :
थानीपुजा, तीनचुल्होपुजा, कुल्यानपुजा, आइतबारेपुजा, गोठपुजा, देविपुजा आदि ।
¤ चाडपर्व :
चण्डिपूर्णिमा, मंसिरपूर्णिमा, देवासपूर्णिमा ( जनैपूर्णिमा ) माघेसँक्रान्ति आदि ।
¤ धार्मिक स्थल :
रक्षादेवि मन्दिर,चौघडा -६
भूटनदेवि मन्दिर, हेटौडा
पंचकन्या मन्दिर, हेटौडा-१७
बसाहथान, हेटौडा,बसामाडि
¤ ऐतिहाँसिक महत्वका स्थानहरु:
मकवानपुरगढि
झुरझुरे दरवार
¤ मुख्य पेशा : कृषि
¤ मुख्य संस्कार :
जन्म, विवाह र मृत्यु संस्कार ।
¤ देवासराई जातिमा प्रचलित पाछा ( उपथर ) हरु :
डाडाँगाउले, झिगनपुरे, सिपाली, गढखारे, भिमटारे, देउतिङे, बाघगाउले, मण्डने, जोगीटारे, पिपलटारे, पांलटारे, सिमलटारे, भाङटारे आदि ।
¤ देवास राई जातिको जनसाँख्यिक विवरण :-
नेपाल भरी देवास राईहरुको कुल जनसँख्या करिब एक लाख रहेको अनुमान छ । २०७८ को जनगणनानुसार मकवानपुर जिल्लामा देवास राई जातिको जनसंख्या ११३०१ रहेको छ जुन निम्नानुसार छ :-
१. हेटौडा उप महानगरपालिका- ४६८७ जना,
२. मनहरी गा पा- १९६३ जना,
३. बागमती गा पा- २९७७ जना,
४. बकैया गा पा- १५७६ जना,
५. थाहा नपा- २८, र
६. भीमफेदी गा पा- ४७ जना ।
Kirat Dewas Rai s, an indigenous tribe people ever known as land worshipper Rais, malarial friendly clan and the very first inhabitant of Makwanpur Dun region, are found settled down in the mid mountainous districts like Makwanpur, Nuwakot, Dhading, Chitwan, etc of the present day's Nepal from immemorial time. Those said districts pertain to the lower primeval Kirat land ranging from Trisuli River in the west to Arun River in the east and Goshaikunda in the north to the hilly area of Makwanpur district in the south. They are the descendants of Bajhang Rai, the premier of King Luhang sen of then makwanpur sen state. Bajhang Rai is said to have entered and settled down in the district of Nuwakot with his armies after the defeat in the battle with King Prithivi Narayan Shah.
Being good believers of shamanism, exorcism, and ancestral Gods, they worship byre, grill, animal, land, and nature as consuetude year-round. Dewas is not only a spiritual consuetude but also a life philosophy and recognition that is so deeply rooted in the livelihood of the Dewas rai community that whatever they are performing in their daily life and on special occasions is abiding by the dewas philosophy. To play Dewas ritual is a sacrament of calling for/ praying to god, goddess, and dead ancestral soul for the safeguard of family, villages, and for protecting plants and crops they cultivate, from any kind of natural disaster. Particularly It is collectively performed in the yard of the chief Priest in the village every year on the eve of Bhadra Janai full moon day among the presence of villagers, be they men or women or the aged or young or children, with great pomp during the whole night.
Provided anyone sits for playing Dewas, their body commences shaking due to the influence of exorcism. Specially It is performed for the sake of giving gratitude to Gods & Goddess after the completion of any important task such as paddy/maize cultivation or harvesting. The main goal of playing Dewas is to sain the village, society, and farming land from natural perils.
किरात देवास राईको ईतिहास
नेपालको मध्यकालीन कालखण्डमा कर्णाली एवं गण्डकी प्रदेशमा बर्षा याममा च्याउ उम्रे झै उम्रीएका क्रमस बाइसे तथा चौबिसे राज्यहरु लगायतका सयौँ राज्य उपराज्यहरुको भिडमा राजा रुद्र सेनको बाहुबर्कत र पराक्रमले संस्थापन गरेको पाल्पाली सेन राज्यले प्रतापी तथा बहादुर सेन राजा मुकुण्द सेनले आफ्नो राज्यकालमा कर्णाटवंशिय राजा नान्य देवले वि.स.११५४ मा स्थापना गरेको डोय राज्य, जसलाई अर्को शब्दमा मिथिला राज्य वा त्रिहुत राज्य पनि भन्ने गरिन्छ, लाई गाभे पछि मात्रै पूर्वीय सिमाना कोशी (विराटनगर) देखि पश्चिम सिमाना गुल्मीसम्म बिस्तार हुने अवसर पाएको थियो। चर्तुर एवं कुशाग्रहि मुकुन्द सेनले आफ्नो राज्य पूर्वतर्फ विस्तारको निम्ति पूर्वीय भूभागमा बस्ने निडर लडाकुको रुपमा परिचित किरात राईहरुको सहयोग र साथ बेगर प्रायः असंमव महशुस गरीकन राई शैन्य दस्ताको सहयोगले जितेको भूभागलाई पाल्पा राज्यको प्रान्तिय क्षेत्रको रुपमा रहने गरी प्रभावशाली राईमा नै कार्यकारणी शासन संचालन अधिकार दिने पूर्वशर्तमा राईहरु सहितको शक्त शैन्यताकत निर्माण गरेपछि मात्रै पाल्पा राज्यको पुर्व सिमाना कोशीसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए। पूर्वसर्त एवं सम्झौता मुताबिक नै मुकुन्द सेनले मकवानपुरमा बाजहाङ राई, जसको मातहतमा करिब ९० हजार राई फौजिसेनाहरु रहेको थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ, विजयपुर र चौडण्दीमा पनि राईहरुलाई पाल्पाबाट गर्नुपर्ने राजकाज गर्नु दिई शासन संचालन गरेका थिए। यो शासन व्यवस्था प्रणाली पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालखण्डसम्म पनि जिवित नै रहेको थियो।
मुकुण्द सेन धर्मात्मा राजा भएकोले आफ्नो जिवनको उत्तरार्धकालमा आफू जिवित छदै तत्कालीन विशाल पाल्पा राज्यलाई आफ्ना चार भाई छोराहरु बिचमा पूख्यौली संपत्ती बिर्ताको रुपमा अंशवण्डा गरे झै मकवानपुर, पाल्पा, बुटवल र तनहुँ गरी चार भागमा विभाजन गरिदिएर शासन भार छोराहरुमा सुम्पि बाँकी जीवन तपस्वी भई बिताए।
मकवानपुर, जुन मुकुन्द सेनका कान्छा छोरा लोहाङ सेनको भागमा परेको थियो, को प्रशासनिक एवं कार्यकारणी कार्यभार बहन गर्ने कार्य मकवानपुरगढिमा बसेर बाजहाङ राईले गर्दै आएका थिए। लोहाङ सेन मकवानपुरगढि आए लगत्तै उनी र बाजहाङ राई बिचमा यसरी सासन गर्ने संझौता सहमति भयो कि प्रधानसेनापति र प्रधानमन्त्री बाजहाङ राईमा रहने तथा उनको मृत्यु पछि दुवै पदहरु उनका सन्तान दरसंतानहरुमा सर्ने र राजाको पद भने लोहाङ सेनमा रहने र शेषपछि उनको छोरानातिहरुमा सर्दै जाने व्यवस्था गरिनुको अतिरिक्त तुलनात्मकरुपमा राई शैन्यसिपाहीहरुको सँख्या अधिक रहने थियो । संझौता यति मात्र थिएन कि राज्यको संपूर्ण जस्तो कार्यकारणी र प्रशासनिक अख्तियार र अधिकार राई प्रधानमन्त्रीमा निहित रहने थियो। यो शासकिय सहमति/ संझौता मकवानपुरमा मात्रै सिमित नरही मकवानपुर खण्डित भएर बनेका स्वतन्त्र दूई राज्यहरु विजयपुर र चौडण्दीमा समेत लागु भएको थियो।
लोहाङ सेनको देहान्त पछि मकवानपुरमा क्रमसः राघव सेन र हरिहर सेन राजा भएका थिए। हरिहर सेनको शेष पछि मकवानपुर टुक्रीएर 2 स्वतन्त्र राज्यहरु- मकवानपुर र विजयपुर जन्मिए, सुभाष सेनले मकवानपुर संहाले भने विधाता इन्द्र सेनले विजयपुर राज्य । पछि विजयपुर पनि टुक्रन पुग्दा स्वतन्त्र चौडण्दी राज्यको उदय भयो जसको राजा कर्ण सेन भए। यसरी मकवानपुर टुक्रिएर तीन स्वतन्त्र राज्यहरुको जन्म भए पनि ती सबै राज्यहरुमा पनि राई नै चौतारिया र प्रधानसेनापति लगायत बहुसंख्यामा राई नै सैन्यफौजमा रहने व्यवस्था तत्कालीन समयमा यथावत् नै रहेको थियो।
यस्तो किसिमको शासकिय प्रणाली जब सुभाष सेनले आफूलाई हिन्दुकरण गरे अनि आफ्नो सेनामा क्षेत्री ठकुरी भर्ति गराएर तिनिहरुको बलियो शैन्य दस्ता तयार पारी सोझासरल राई प्रधानमन्त्री र सेनापतिलाई तेहि शैनिकहरुको सहयोगमा कुटनितिक दाउपेच र कु-गरेर अपदस्त गरे तब मकवानपुरमा राई प्रधानमन्त्रि र सेनापति रहने व्यवस्थाले सदाको लागि बिदा लियो, पूर्वसंझौता पनि तोडियो । तैपनी शैन्यफौजमा भने न्यून संख्यामा राईहरु रहने व्यवस्था यथावत् नै रहयो, जुन पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर एकिकरण नगरे सम्म जिवित नै थियो।
सुभाष सेनले बाजहाङ राईका सन्तानलाई प्रधानमन्त्रि र प्रधान सेनापतिको पदबाट संझौता विपरित पदच्युत गरिदिए पछि उनी र उनका विश्वासिलो सैनिकहरु नुवाकोट र आसपासका पहाडि भूभागमा प्रवेश गरी बसोबास गर्नथाले। त्यसैगरी मकवानपुरको सैन्यदस्तामा दाखिल रहेका राई सिपाहिहरुले वि.स. १८१९को पृथ्वी नारायण शाहको मकवानपुर आक्रमण ताका गोर्खाली फौजसँग कडा प्रतिरोधका साथ विरतापूर्वक लडेका थिए। पृथ्वी नारायण शाहको कूटनीति र आधुनिक हतियारधारी गोर्खाली शैनिकको आक्रमण थेग्न नसकि घुडा टेक्न बाध्य भएपछि बाँचेका बाँकि राई सैनिकहरु भागेर हरिहरपुरगढि पुगे; त्यहाँ पनि युद्वको अग्रमोर्चामा रहेर गोर्खाली फौजमाथी जाइलागे तर हार नै खेप्नु पर्यो। यसपछि यी राई शैनिकहरु जो जिवित थिए, नुवाकोट र आसपासका जिल्लाका पहाडि भूभाग छिरेर बसोबास गरे, जसका सन्ततीहरु आजपनि त्यहिको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेको छन्। अर्कोतर्फ बिजयपुर र चौडण्दीमा भने राई प्रधानमन्त्री, प्रधानसेनापति र शैन्यफौज रहने व्यवस्थाको निरन्तरता पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालसम्म जिवित अवस्थामा नै थियो, त्यसबेला विजयपुरमा अगमसिंह राई चौतारीया थिए भने चौडण्दीमा नामसिंह राई।
तत्कालीन समय परिवेशमा शासन प्रणाली सरलीकरण, सहजीकरण र प्रभावकारिताको मनसुबा बोकी मकवानपुर राज्य भित्र जातिय आधारम स-साना जातिय स्वायत्त उपराज्यहरु स्थापना गर्न पाउने व्यवस्था भए बमोजिम मकवानपुर सेन राज्य भित्र तामाङको बेतिनी र लिक्छेपिन्चे, कुमालको कुमालटार,नेवारको पालुङ, मगरको अम्बास, गोपालको कुन्छाल भए झैं चौतरिया बाजहाङ राई,उनका हजारौं राई सैनिकहरू एवं तिनीहरूका परिवारजन संगठित भएर मकवानपुरको पूर्वीय भूखण्डमा “झरझुरे” नामक आफ्नो छुट्टै उपराज्य स्थापना गरेको तथ्य ईतिहासमा मौजूदा पाइन्छ। यसप्रकार दावीका साथ भन्न सकिन्छ कि किरात देवास राईहरु भनेका ती नै चौतारिया बाजहाङ राईको संतान दरसंतान भएकाले झुरझुरे किरात देवास राईहरुको राज्य थियो भनेर।
झुरझुरेमा बस्ने राईहरु मध्ये कतिपय १५ औँ शताब्दीमा सुलतान समसुद्दिनको फौजको आक्रमण थेग्न नसकी बच्न उत्तरको पहाडी जिल्लाहरु काभ्रे,सिन्धुपाल्चोक,दोलखा,नुवाकोट,धादिँग लगायतको जिल्लाहरुमा छिरेको, कतिपय सुभाष सेनद्धारा पदच्यूत राई प्रधानमन्त्रिको साथ नुवाकोट प्रवेश गरेको र कतिपय राई पृथ्वीनारायण शाहको कठोर बर्वर यातना र आक्रमण सामना गर्न नसकी मकवानपुर जिल्लाकै अन्य भूभागमा र छिमेकी जिल्लाहरुमा सरी बसोबास गर्न सुरु गरेको देखिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर माथी वि.स.१८१९ मा आक्रमण गरेको बखतसम्म जिवित मानिएको झुरझुरे उपराज्यको बारेमा थप जानकारी हाँसिल गर्न विस्तृत खोज अनुसन्धान गर्नु अपरीहार्य रहेको छ ।
त्यसैगरी पृथ्वीनारायणले नेपाल एकिकरण गर्नु पूर्व सुरविर र पराक्रमी राजा महेन्द्रसिँह राई र उनका चर्तुर चलाख प्रधानमन्त्री काङसो राई काभ्रे जिल्लामा धुलीखेल चौखत राज्य स्थापना गरी स्वतन्त्रता पूर्वक शासन गरिरहेका थिए। उक्त चौखत राज्य एकिकरण गर्नपृथ्वी नारायण शाहले महेन्द्र सिँह राई र उनका शैन्यबलसंग बर्षौसम्म डटेर लड्दाँ पनि जित्न धौधौ परेको थियो। त्यसैले पृथ्वी नारायण शाहले उनी र उनको शैनिकको विरताको खुलेर प्रशंसा गरेका थिए।
वर्तमान मकवानपुर जिल्लाको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेका किरात देवास राई देवास राईहरु मध्ये प्रायः जसो नुवाकोट, काभ्रे, धादिँग आदिबाट आई बसोबास गरेका र कतिपय पृथ्वी नारायण शाहको आक्रमणले गर्दा झुरझुरे उपराज्यबाट बिस्थापित भई जिल्लाकै अन्य भूभागमा गई बसोवास गर्न थालेको हो भन्ने तथ्य ऐतिहाँसिक दस्तावेजको आधारमा सिद्ध भईसकेको छ । उल्लिखित प्रमाणको आधारमा यो निश्चित हुन्छ कि देवास राईहरु मकवानपुरका चौतरिया बाजहाङ राई, विजयपुरका चौतरिया अगमसिँह राई, चौडण्दीका चौतरिया नामसिँह राई र धुलिखेल चौखतका राजा महेन्द्रसिँह राई र चौतरिया काङसो राईका सन्तान सन्तति हुन। आज पनि किरात देवास राईहरु आफू यिनका सन्तती भएकोमा गर्व गर्छन् । | यो जातिमा के के रहेका छन्? | विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु |
यस जातिको आफ्नो छुट्टै प्रकारको भाषा, संस्कार, संस्कृति तथा धर्म, परम्परा मूल्य मान्यताहरु रहेको पाइन्छ l यो जातीय समाजमा पहिला देखिने गरिने कुलपूजा तथा खेललाई देवास भन्ने गरिन्छ ।
परापूर्व कालमा शिकार जानु अघि देवास बसेर शिकार कहाँ पाइन्छ त्यसको जोखाना हेरी शिकारमा निस्कन्थे l कुनै शुभकार्य गर्न पूर्व तथा खेतीपाती लगाउँदा प्राकृतिक प्रकोप, रोगब्याधबाट जोगाउन र नयाँ बालीनाली भित्र्याउदा इष्टदेव खुशी पार्नका लागि देवास बस्ने प्रथा यस समुदायमा रहेको कारण यस जातिलाई देवास राई भनिएको हो भनी अग्रज पुर्खाहरु बताउछन् । पुस्तान्तरणसंगै यस्ता संस्कार तथा संस्कृति हस्तान्तरण हुन नसक्दा विस्तारै हराउदै गएको छ ।
किरात देवास राई उत्थान समाज नेपालको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो मकवानपुर, सिन्धुली, काभ्रे, नुवाकोट अर्थात् वल्लो किरात क्षेत्रहरुलाई मुख्य रुपमा मानिएको पाइन्छ । यसकाे अतिरिक्त हाल रौतहट, सर्लाही, बारा, चितवन, धादिङ, पूर्वी नवपरासी, ललितपुर, काठमाडौं उपत्यकाको विभिन्न स्थानमा पनि यो जातिको बसोबास छ ।
यो जातिले आफूहरुलाई किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान मान्ने गर्दछन् । अन्य जातिका राईहरुमा जस्तै यो जातिभित्र पनि विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु रहेकाछन् l
यो जातिमा पनि आफ्नै प्रकारको परम्परागत संस्कार संस्कृति रहेका छन् जो अन्य जातिका राईहरुको भन्दा अलग प्रकारको रहेका छन्।
देवास राई Dewas Rai समूदायको बसोबासको दृष्टिकोणले मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा हुन्। मकवानपुर गढीसँग एतिहासीक सामरिक महत्व राख्ने यस जाति औँलो मैत्री जातिको रूपमा परिचित छ। यस जिल्लाको पूर्वि सिमाना वाग्मती नदीदेखि पश्चिम सिमाना लोथर नदीको भूभागसम्म छरिएर सदियौंदेखि आफ्नै कला संस्कार संस्कृति भाषामा रम्दै रमाउँदै बसोबास गर्दै आएको पाईन्छ यो जाति। यस जिल्लामा रहेको देवास राईहरुको बसोबास थलोहरु- राईगाउँ, फापरबारी, हात्तिसुदे, छतिवन, लक्ष्मीपुर, गैरीगाउँ, कल्याणटार, खड्कुले, चौघडा, सानोपोखरा, बसामाडी, लामीटार, बस्तीपुर, रमौलीप्रतापपुर (गोदाम) आदी मुख्यरूपमा रहेको छ।
।
¤ शारिरिक बनोटः-
अग्लो/मझौला शारिरीक कद, थेप्चो नाक, गहुगोरो बर्ण, आँखा केहि चिम्सो, कालो कपाला, गालाको हडि अलि उठेको,बलिया शरिर ।
¤ स्वभावः
सोझा र परिश्रमी तर अन्यायमा परेमा झट्टै उत्तेजित हुने ।
¤ खानपान :
दालभात, तरकारी, अचार, रोटी, जाँड, रक्सी, माछा, मासु आदि ।
¤ हातहतियार :
तलवार, खुकुरी,भाला, खुँडा, धनुकाँड आदि ।
¤ भेषभुषा :
पुरुष- दौराहसुरुवाल, ढाकाटोपि, पटुकि ।
महिला- गुन्यूचोली, पटुकि, पोते, पैसाको माला, मुगको माला ।
¤ पुजापाठ :
थानीपुजा, तीनचुल्होपुजा, कुल्यानपुजा, आइतबारेपुजा, गोठपुजा, देविपुजा आदि ।
¤ चाडपर्व :
चण्डिपूर्णिमा, मंसिरपूर्णिमा, देवासपूर्णिमा ( जनैपूर्णिमा ) माघेसँक्रान्ति आदि ।
¤ धार्मिक स्थल :
रक्षादेवि मन्दिर,चौघडा -६
भूटनदेवि मन्दिर, हेटौडा
पंचकन्या मन्दिर, हेटौडा-१७
बसाहथान, हेटौडा,बसामाडि
¤ ऐतिहाँसिक महत्वका स्थानहरु:
मकवानपुरगढि
झुरझुरे दरवार
¤ मुख्य पेशा : कृषि
¤ मुख्य संस्कार :
जन्म, विवाह र मृत्यु संस्कार ।
¤ देवासराई जातिमा प्रचलित पाछा ( उपथर ) हरु :
डाडाँगाउले, झिगनपुरे, सिपाली, गढखारे, भिमटारे, देउतिङे, बाघगाउले, मण्डने, जोगीटारे, पिपलटारे, पांलटारे, सिमलटारे, भाङटारे आदि ।
¤ देवास राई जातिको जनसाँख्यिक विवरण :-
नेपाल भरी देवास राईहरुको कुल जनसँख्या करिब एक लाख रहेको अनुमान छ । २०७८ को जनगणनानुसार मकवानपुर जिल्लामा देवास राई जातिको जनसंख्या ११३०१ रहेको छ जुन निम्नानुसार छ :-
१. हेटौडा उप महानगरपालिका- ४६८७ जना,
२. मनहरी गा पा- १९६३ जना,
३. बागमती गा पा- २९७७ जना,
४. बकैया गा पा- १५७६ जना,
५. थाहा नपा- २८, र
६. भीमफेदी गा पा- ४७ जना ।
Kirat Dewas Rai s, an indigenous tribe people ever known as land worshipper Rais, malarial friendly clan and the very first inhabitant of Makwanpur Dun region, are found settled down in the mid mountainous districts like Makwanpur, Nuwakot, Dhading, Chitwan, etc of the present day's Nepal from immemorial time. Those said districts pertain to the lower primeval Kirat land ranging from Trisuli River in the west to Arun River in the east and Goshaikunda in the north to the hilly area of Makwanpur district in the south. They are the descendants of Bajhang Rai, the premier of King Luhang sen of then makwanpur sen state. Bajhang Rai is said to have entered and settled down in the district of Nuwakot with his armies after the defeat in the battle with King Prithivi Narayan Shah.
Being good believers of shamanism, exorcism, and ancestral Gods, they worship byre, grill, animal, land, and nature as consuetude year-round. Dewas is not only a spiritual consuetude but also a life philosophy and recognition that is so deeply rooted in the livelihood of the Dewas rai community that whatever they are performing in their daily life and on special occasions is abiding by the dewas philosophy. To play Dewas ritual is a sacrament of calling for/ praying to god, goddess, and dead ancestral soul for the safeguard of family, villages, and for protecting plants and crops they cultivate, from any kind of natural disaster. Particularly It is collectively performed in the yard of the chief Priest in the village every year on the eve of Bhadra Janai full moon day among the presence of villagers, be they men or women or the aged or young or children, with great pomp during the whole night.
Provided anyone sits for playing Dewas, their body commences shaking due to the influence of exorcism. Specially It is performed for the sake of giving gratitude to Gods & Goddess after the completion of any important task such as paddy/maize cultivation or harvesting. The main goal of playing Dewas is to sain the village, society, and farming land from natural perils.
किरात देवास राईको ईतिहास
नेपालको मध्यकालीन कालखण्डमा कर्णाली एवं गण्डकी प्रदेशमा बर्षा याममा च्याउ उम्रे झै उम्रीएका क्रमस बाइसे तथा चौबिसे राज्यहरु लगायतका सयौँ राज्य उपराज्यहरुको भिडमा राजा रुद्र सेनको बाहुबर्कत र पराक्रमले संस्थापन गरेको पाल्पाली सेन राज्यले प्रतापी तथा बहादुर सेन राजा मुकुण्द सेनले आफ्नो राज्यकालमा कर्णाटवंशिय राजा नान्य देवले वि.स.११५४ मा स्थापना गरेको डोय राज्य, जसलाई अर्को शब्दमा मिथिला राज्य वा त्रिहुत राज्य पनि भन्ने गरिन्छ, लाई गाभे पछि मात्रै पूर्वीय सिमाना कोशी (विराटनगर) देखि पश्चिम सिमाना गुल्मीसम्म बिस्तार हुने अवसर पाएको थियो। चर्तुर एवं कुशाग्रहि मुकुन्द सेनले आफ्नो राज्य पूर्वतर्फ विस्तारको निम्ति पूर्वीय भूभागमा बस्ने निडर लडाकुको रुपमा परिचित किरात राईहरुको सहयोग र साथ बेगर प्रायः असंमव महशुस गरीकन राई शैन्य दस्ताको सहयोगले जितेको भूभागलाई पाल्पा राज्यको प्रान्तिय क्षेत्रको रुपमा रहने गरी प्रभावशाली राईमा नै कार्यकारणी शासन संचालन अधिकार दिने पूर्वशर्तमा राईहरु सहितको शक्त शैन्यताकत निर्माण गरेपछि मात्रै पाल्पा राज्यको पुर्व सिमाना कोशीसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए। पूर्वसर्त एवं सम्झौता मुताबिक नै मुकुन्द सेनले मकवानपुरमा बाजहाङ राई, जसको मातहतमा करिब ९० हजार राई फौजिसेनाहरु रहेको थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ, विजयपुर र चौडण्दीमा पनि राईहरुलाई पाल्पाबाट गर्नुपर्ने राजकाज गर्नु दिई शासन संचालन गरेका थिए। यो शासन व्यवस्था प्रणाली पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालखण्डसम्म पनि जिवित नै रहेको थियो।
मुकुण्द सेन धर्मात्मा राजा भएकोले आफ्नो जिवनको उत्तरार्धकालमा आफू जिवित छदै तत्कालीन विशाल पाल्पा राज्यलाई आफ्ना चार भाई छोराहरु बिचमा पूख्यौली संपत्ती बिर्ताको रुपमा अंशवण्डा गरे झै मकवानपुर, पाल्पा, बुटवल र तनहुँ गरी चार भागमा विभाजन गरिदिएर शासन भार छोराहरुमा सुम्पि बाँकी जीवन तपस्वी भई बिताए।
मकवानपुर, जुन मुकुन्द सेनका कान्छा छोरा लोहाङ सेनको भागमा परेको थियो, को प्रशासनिक एवं कार्यकारणी कार्यभार बहन गर्ने कार्य मकवानपुरगढिमा बसेर बाजहाङ राईले गर्दै आएका थिए। लोहाङ सेन मकवानपुरगढि आए लगत्तै उनी र बाजहाङ राई बिचमा यसरी सासन गर्ने संझौता सहमति भयो कि प्रधानसेनापति र प्रधानमन्त्री बाजहाङ राईमा रहने तथा उनको मृत्यु पछि दुवै पदहरु उनका सन्तान दरसंतानहरुमा सर्ने र राजाको पद भने लोहाङ सेनमा रहने र शेषपछि उनको छोरानातिहरुमा सर्दै जाने व्यवस्था गरिनुको अतिरिक्त तुलनात्मकरुपमा राई शैन्यसिपाहीहरुको सँख्या अधिक रहने थियो । संझौता यति मात्र थिएन कि राज्यको संपूर्ण जस्तो कार्यकारणी र प्रशासनिक अख्तियार र अधिकार राई प्रधानमन्त्रीमा निहित रहने थियो। यो शासकिय सहमति/ संझौता मकवानपुरमा मात्रै सिमित नरही मकवानपुर खण्डित भएर बनेका स्वतन्त्र दूई राज्यहरु विजयपुर र चौडण्दीमा समेत लागु भएको थियो।
लोहाङ सेनको देहान्त पछि मकवानपुरमा क्रमसः राघव सेन र हरिहर सेन राजा भएका थिए। हरिहर सेनको शेष पछि मकवानपुर टुक्रीएर 2 स्वतन्त्र राज्यहरु- मकवानपुर र विजयपुर जन्मिए, सुभाष सेनले मकवानपुर संहाले भने विधाता इन्द्र सेनले विजयपुर राज्य । पछि विजयपुर पनि टुक्रन पुग्दा स्वतन्त्र चौडण्दी राज्यको उदय भयो जसको राजा कर्ण सेन भए। यसरी मकवानपुर टुक्रिएर तीन स्वतन्त्र राज्यहरुको जन्म भए पनि ती सबै राज्यहरुमा पनि राई नै चौतारिया र प्रधानसेनापति लगायत बहुसंख्यामा राई नै सैन्यफौजमा रहने व्यवस्था तत्कालीन समयमा यथावत् नै रहेको थियो।
यस्तो किसिमको शासकिय प्रणाली जब सुभाष सेनले आफूलाई हिन्दुकरण गरे अनि आफ्नो सेनामा क्षेत्री ठकुरी भर्ति गराएर तिनिहरुको बलियो शैन्य दस्ता तयार पारी सोझासरल राई प्रधानमन्त्री र सेनापतिलाई तेहि शैनिकहरुको सहयोगमा कुटनितिक दाउपेच र कु-गरेर अपदस्त गरे तब मकवानपुरमा राई प्रधानमन्त्रि र सेनापति रहने व्यवस्थाले सदाको लागि बिदा लियो, पूर्वसंझौता पनि तोडियो । तैपनी शैन्यफौजमा भने न्यून संख्यामा राईहरु रहने व्यवस्था यथावत् नै रहयो, जुन पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर एकिकरण नगरे सम्म जिवित नै थियो।
सुभाष सेनले बाजहाङ राईका सन्तानलाई प्रधानमन्त्रि र प्रधान सेनापतिको पदबाट संझौता विपरित पदच्युत गरिदिए पछि उनी र उनका विश्वासिलो सैनिकहरु नुवाकोट र आसपासका पहाडि भूभागमा प्रवेश गरी बसोबास गर्नथाले। त्यसैगरी मकवानपुरको सैन्यदस्तामा दाखिल रहेका राई सिपाहिहरुले वि.स. १८१९को पृथ्वी नारायण शाहको मकवानपुर आक्रमण ताका गोर्खाली फौजसँग कडा प्रतिरोधका साथ विरतापूर्वक लडेका थिए। पृथ्वी नारायण शाहको कूटनीति र आधुनिक हतियारधारी गोर्खाली शैनिकको आक्रमण थेग्न नसकि घुडा टेक्न बाध्य भएपछि बाँचेका बाँकि राई सैनिकहरु भागेर हरिहरपुरगढि पुगे; त्यहाँ पनि युद्वको अग्रमोर्चामा रहेर गोर्खाली फौजमाथी जाइलागे तर हार नै खेप्नु पर्यो। यसपछि यी राई शैनिकहरु जो जिवित थिए, नुवाकोट र आसपासका जिल्लाका पहाडि भूभाग छिरेर बसोबास गरे, जसका सन्ततीहरु आजपनि त्यहिको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेको छन्। अर्कोतर्फ बिजयपुर र चौडण्दीमा भने राई प्रधानमन्त्री, प्रधानसेनापति र शैन्यफौज रहने व्यवस्थाको निरन्तरता पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालसम्म जिवित अवस्थामा नै थियो, त्यसबेला विजयपुरमा अगमसिंह राई चौतारीया थिए भने चौडण्दीमा नामसिंह राई।
तत्कालीन समय परिवेशमा शासन प्रणाली सरलीकरण, सहजीकरण र प्रभावकारिताको मनसुबा बोकी मकवानपुर राज्य भित्र जातिय आधारम स-साना जातिय स्वायत्त उपराज्यहरु स्थापना गर्न पाउने व्यवस्था भए बमोजिम मकवानपुर सेन राज्य भित्र तामाङको बेतिनी र लिक्छेपिन्चे, कुमालको कुमालटार,नेवारको पालुङ, मगरको अम्बास, गोपालको कुन्छाल भए झैं चौतरिया बाजहाङ राई,उनका हजारौं राई सैनिकहरू एवं तिनीहरूका परिवारजन संगठित भएर मकवानपुरको पूर्वीय भूखण्डमा “झरझुरे” नामक आफ्नो छुट्टै उपराज्य स्थापना गरेको तथ्य ईतिहासमा मौजूदा पाइन्छ। यसप्रकार दावीका साथ भन्न सकिन्छ कि किरात देवास राईहरु भनेका ती नै चौतारिया बाजहाङ राईको संतान दरसंतान भएकाले झुरझुरे किरात देवास राईहरुको राज्य थियो भनेर।
झुरझुरेमा बस्ने राईहरु मध्ये कतिपय १५ औँ शताब्दीमा सुलतान समसुद्दिनको फौजको आक्रमण थेग्न नसकी बच्न उत्तरको पहाडी जिल्लाहरु काभ्रे,सिन्धुपाल्चोक,दोलखा,नुवाकोट,धादिँग लगायतको जिल्लाहरुमा छिरेको, कतिपय सुभाष सेनद्धारा पदच्यूत राई प्रधानमन्त्रिको साथ नुवाकोट प्रवेश गरेको र कतिपय राई पृथ्वीनारायण शाहको कठोर बर्वर यातना र आक्रमण सामना गर्न नसकी मकवानपुर जिल्लाकै अन्य भूभागमा र छिमेकी जिल्लाहरुमा सरी बसोबास गर्न सुरु गरेको देखिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर माथी वि.स.१८१९ मा आक्रमण गरेको बखतसम्म जिवित मानिएको झुरझुरे उपराज्यको बारेमा थप जानकारी हाँसिल गर्न विस्तृत खोज अनुसन्धान गर्नु अपरीहार्य रहेको छ ।
त्यसैगरी पृथ्वीनारायणले नेपाल एकिकरण गर्नु पूर्व सुरविर र पराक्रमी राजा महेन्द्रसिँह राई र उनका चर्तुर चलाख प्रधानमन्त्री काङसो राई काभ्रे जिल्लामा धुलीखेल चौखत राज्य स्थापना गरी स्वतन्त्रता पूर्वक शासन गरिरहेका थिए। उक्त चौखत राज्य एकिकरण गर्नपृथ्वी नारायण शाहले महेन्द्र सिँह राई र उनका शैन्यबलसंग बर्षौसम्म डटेर लड्दाँ पनि जित्न धौधौ परेको थियो। त्यसैले पृथ्वी नारायण शाहले उनी र उनको शैनिकको विरताको खुलेर प्रशंसा गरेका थिए।
वर्तमान मकवानपुर जिल्लाको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेका किरात देवास राई देवास राईहरु मध्ये प्रायः जसो नुवाकोट, काभ्रे, धादिँग आदिबाट आई बसोबास गरेका र कतिपय पृथ्वी नारायण शाहको आक्रमणले गर्दा झुरझुरे उपराज्यबाट बिस्थापित भई जिल्लाकै अन्य भूभागमा गई बसोवास गर्न थालेको हो भन्ने तथ्य ऐतिहाँसिक दस्तावेजको आधारमा सिद्ध भईसकेको छ । उल्लिखित प्रमाणको आधारमा यो निश्चित हुन्छ कि देवास राईहरु मकवानपुरका चौतरिया बाजहाङ राई, विजयपुरका चौतरिया अगमसिँह राई, चौडण्दीका चौतरिया नामसिँह राई र धुलिखेल चौखतका राजा महेन्द्रसिँह राई र चौतरिया काङसो राईका सन्तान सन्तति हुन। आज पनि किरात देवास राईहरु आफू यिनका सन्तती भएकोमा गर्व गर्छन् । | देवास राईको बसोबासको दृष्टिकोणले उनीहरु के हुन्? | मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा |
यस जातिको आफ्नो छुट्टै प्रकारको भाषा, संस्कार, संस्कृति तथा धर्म, परम्परा मूल्य मान्यताहरु रहेको पाइन्छ l यो जातीय समाजमा पहिला देखिने गरिने कुलपूजा तथा खेललाई देवास भन्ने गरिन्छ ।
परापूर्व कालमा शिकार जानु अघि देवास बसेर शिकार कहाँ पाइन्छ त्यसको जोखाना हेरी शिकारमा निस्कन्थे l कुनै शुभकार्य गर्न पूर्व तथा खेतीपाती लगाउँदा प्राकृतिक प्रकोप, रोगब्याधबाट जोगाउन र नयाँ बालीनाली भित्र्याउदा इष्टदेव खुशी पार्नका लागि देवास बस्ने प्रथा यस समुदायमा रहेको कारण यस जातिलाई देवास राई भनिएको हो भनी अग्रज पुर्खाहरु बताउछन् । पुस्तान्तरणसंगै यस्ता संस्कार तथा संस्कृति हस्तान्तरण हुन नसक्दा विस्तारै हराउदै गएको छ ।
किरात देवास राई उत्थान समाज नेपालको अध्ययन अनुसार यो जातिको प्रमुख बसोबासको थलो मकवानपुर, सिन्धुली, काभ्रे, नुवाकोट अर्थात् वल्लो किरात क्षेत्रहरुलाई मुख्य रुपमा मानिएको पाइन्छ । यसकाे अतिरिक्त हाल रौतहट, सर्लाही, बारा, चितवन, धादिङ, पूर्वी नवपरासी, ललितपुर, काठमाडौं उपत्यकाको विभिन्न स्थानमा पनि यो जातिको बसोबास छ ।
यो जातिले आफूहरुलाई किरातकालिन समयको उपत्यकाबासी किरातका सन्तान मान्ने गर्दछन् । अन्य जातिका राईहरुमा जस्तै यो जातिभित्र पनि विभिन्न गोत्र एवम् पाछाहरु रहेकाछन् l
यो जातिमा पनि आफ्नै प्रकारको परम्परागत संस्कार संस्कृति रहेका छन् जो अन्य जातिका राईहरुको भन्दा अलग प्रकारको रहेका छन्।
देवास राई Dewas Rai समूदायको बसोबासको दृष्टिकोणले मकवानपुर जिल्लाकै प्रथम बासिन्दा हुन्। मकवानपुर गढीसँग एतिहासीक सामरिक महत्व राख्ने यस जाति औँलो मैत्री जातिको रूपमा परिचित छ। यस जिल्लाको पूर्वि सिमाना वाग्मती नदीदेखि पश्चिम सिमाना लोथर नदीको भूभागसम्म छरिएर सदियौंदेखि आफ्नै कला संस्कार संस्कृति भाषामा रम्दै रमाउँदै बसोबास गर्दै आएको पाईन्छ यो जाति। यस जिल्लामा रहेको देवास राईहरुको बसोबास थलोहरु- राईगाउँ, फापरबारी, हात्तिसुदे, छतिवन, लक्ष्मीपुर, गैरीगाउँ, कल्याणटार, खड्कुले, चौघडा, सानोपोखरा, बसामाडी, लामीटार, बस्तीपुर, रमौलीप्रतापपुर (गोदाम) आदी मुख्यरूपमा रहेको छ।
।
¤ शारिरिक बनोटः-
अग्लो/मझौला शारिरीक कद, थेप्चो नाक, गहुगोरो बर्ण, आँखा केहि चिम्सो, कालो कपाला, गालाको हडि अलि उठेको,बलिया शरिर ।
¤ स्वभावः
सोझा र परिश्रमी तर अन्यायमा परेमा झट्टै उत्तेजित हुने ।
¤ खानपान :
दालभात, तरकारी, अचार, रोटी, जाँड, रक्सी, माछा, मासु आदि ।
¤ हातहतियार :
तलवार, खुकुरी,भाला, खुँडा, धनुकाँड आदि ।
¤ भेषभुषा :
पुरुष- दौराहसुरुवाल, ढाकाटोपि, पटुकि ।
महिला- गुन्यूचोली, पटुकि, पोते, पैसाको माला, मुगको माला ।
¤ पुजापाठ :
थानीपुजा, तीनचुल्होपुजा, कुल्यानपुजा, आइतबारेपुजा, गोठपुजा, देविपुजा आदि ।
¤ चाडपर्व :
चण्डिपूर्णिमा, मंसिरपूर्णिमा, देवासपूर्णिमा ( जनैपूर्णिमा ) माघेसँक्रान्ति आदि ।
¤ धार्मिक स्थल :
रक्षादेवि मन्दिर,चौघडा -६
भूटनदेवि मन्दिर, हेटौडा
पंचकन्या मन्दिर, हेटौडा-१७
बसाहथान, हेटौडा,बसामाडि
¤ ऐतिहाँसिक महत्वका स्थानहरु:
मकवानपुरगढि
झुरझुरे दरवार
¤ मुख्य पेशा : कृषि
¤ मुख्य संस्कार :
जन्म, विवाह र मृत्यु संस्कार ।
¤ देवासराई जातिमा प्रचलित पाछा ( उपथर ) हरु :
डाडाँगाउले, झिगनपुरे, सिपाली, गढखारे, भिमटारे, देउतिङे, बाघगाउले, मण्डने, जोगीटारे, पिपलटारे, पांलटारे, सिमलटारे, भाङटारे आदि ।
¤ देवास राई जातिको जनसाँख्यिक विवरण :-
नेपाल भरी देवास राईहरुको कुल जनसँख्या करिब एक लाख रहेको अनुमान छ । २०७८ को जनगणनानुसार मकवानपुर जिल्लामा देवास राई जातिको जनसंख्या ११३०१ रहेको छ जुन निम्नानुसार छ :-
१. हेटौडा उप महानगरपालिका- ४६८७ जना,
२. मनहरी गा पा- १९६३ जना,
३. बागमती गा पा- २९७७ जना,
४. बकैया गा पा- १५७६ जना,
५. थाहा नपा- २८, र
६. भीमफेदी गा पा- ४७ जना ।
Kirat Dewas Rai s, an indigenous tribe people ever known as land worshipper Rais, malarial friendly clan and the very first inhabitant of Makwanpur Dun region, are found settled down in the mid mountainous districts like Makwanpur, Nuwakot, Dhading, Chitwan, etc of the present day's Nepal from immemorial time. Those said districts pertain to the lower primeval Kirat land ranging from Trisuli River in the west to Arun River in the east and Goshaikunda in the north to the hilly area of Makwanpur district in the south. They are the descendants of Bajhang Rai, the premier of King Luhang sen of then makwanpur sen state. Bajhang Rai is said to have entered and settled down in the district of Nuwakot with his armies after the defeat in the battle with King Prithivi Narayan Shah.
Being good believers of shamanism, exorcism, and ancestral Gods, they worship byre, grill, animal, land, and nature as consuetude year-round. Dewas is not only a spiritual consuetude but also a life philosophy and recognition that is so deeply rooted in the livelihood of the Dewas rai community that whatever they are performing in their daily life and on special occasions is abiding by the dewas philosophy. To play Dewas ritual is a sacrament of calling for/ praying to god, goddess, and dead ancestral soul for the safeguard of family, villages, and for protecting plants and crops they cultivate, from any kind of natural disaster. Particularly It is collectively performed in the yard of the chief Priest in the village every year on the eve of Bhadra Janai full moon day among the presence of villagers, be they men or women or the aged or young or children, with great pomp during the whole night.
Provided anyone sits for playing Dewas, their body commences shaking due to the influence of exorcism. Specially It is performed for the sake of giving gratitude to Gods & Goddess after the completion of any important task such as paddy/maize cultivation or harvesting. The main goal of playing Dewas is to sain the village, society, and farming land from natural perils.
किरात देवास राईको ईतिहास
नेपालको मध्यकालीन कालखण्डमा कर्णाली एवं गण्डकी प्रदेशमा बर्षा याममा च्याउ उम्रे झै उम्रीएका क्रमस बाइसे तथा चौबिसे राज्यहरु लगायतका सयौँ राज्य उपराज्यहरुको भिडमा राजा रुद्र सेनको बाहुबर्कत र पराक्रमले संस्थापन गरेको पाल्पाली सेन राज्यले प्रतापी तथा बहादुर सेन राजा मुकुण्द सेनले आफ्नो राज्यकालमा कर्णाटवंशिय राजा नान्य देवले वि.स.११५४ मा स्थापना गरेको डोय राज्य, जसलाई अर्को शब्दमा मिथिला राज्य वा त्रिहुत राज्य पनि भन्ने गरिन्छ, लाई गाभे पछि मात्रै पूर्वीय सिमाना कोशी (विराटनगर) देखि पश्चिम सिमाना गुल्मीसम्म बिस्तार हुने अवसर पाएको थियो। चर्तुर एवं कुशाग्रहि मुकुन्द सेनले आफ्नो राज्य पूर्वतर्फ विस्तारको निम्ति पूर्वीय भूभागमा बस्ने निडर लडाकुको रुपमा परिचित किरात राईहरुको सहयोग र साथ बेगर प्रायः असंमव महशुस गरीकन राई शैन्य दस्ताको सहयोगले जितेको भूभागलाई पाल्पा राज्यको प्रान्तिय क्षेत्रको रुपमा रहने गरी प्रभावशाली राईमा नै कार्यकारणी शासन संचालन अधिकार दिने पूर्वशर्तमा राईहरु सहितको शक्त शैन्यताकत निर्माण गरेपछि मात्रै पाल्पा राज्यको पुर्व सिमाना कोशीसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए। पूर्वसर्त एवं सम्झौता मुताबिक नै मुकुन्द सेनले मकवानपुरमा बाजहाङ राई, जसको मातहतमा करिब ९० हजार राई फौजिसेनाहरु रहेको थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ, विजयपुर र चौडण्दीमा पनि राईहरुलाई पाल्पाबाट गर्नुपर्ने राजकाज गर्नु दिई शासन संचालन गरेका थिए। यो शासन व्यवस्था प्रणाली पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालखण्डसम्म पनि जिवित नै रहेको थियो।
मुकुण्द सेन धर्मात्मा राजा भएकोले आफ्नो जिवनको उत्तरार्धकालमा आफू जिवित छदै तत्कालीन विशाल पाल्पा राज्यलाई आफ्ना चार भाई छोराहरु बिचमा पूख्यौली संपत्ती बिर्ताको रुपमा अंशवण्डा गरे झै मकवानपुर, पाल्पा, बुटवल र तनहुँ गरी चार भागमा विभाजन गरिदिएर शासन भार छोराहरुमा सुम्पि बाँकी जीवन तपस्वी भई बिताए।
मकवानपुर, जुन मुकुन्द सेनका कान्छा छोरा लोहाङ सेनको भागमा परेको थियो, को प्रशासनिक एवं कार्यकारणी कार्यभार बहन गर्ने कार्य मकवानपुरगढिमा बसेर बाजहाङ राईले गर्दै आएका थिए। लोहाङ सेन मकवानपुरगढि आए लगत्तै उनी र बाजहाङ राई बिचमा यसरी सासन गर्ने संझौता सहमति भयो कि प्रधानसेनापति र प्रधानमन्त्री बाजहाङ राईमा रहने तथा उनको मृत्यु पछि दुवै पदहरु उनका सन्तान दरसंतानहरुमा सर्ने र राजाको पद भने लोहाङ सेनमा रहने र शेषपछि उनको छोरानातिहरुमा सर्दै जाने व्यवस्था गरिनुको अतिरिक्त तुलनात्मकरुपमा राई शैन्यसिपाहीहरुको सँख्या अधिक रहने थियो । संझौता यति मात्र थिएन कि राज्यको संपूर्ण जस्तो कार्यकारणी र प्रशासनिक अख्तियार र अधिकार राई प्रधानमन्त्रीमा निहित रहने थियो। यो शासकिय सहमति/ संझौता मकवानपुरमा मात्रै सिमित नरही मकवानपुर खण्डित भएर बनेका स्वतन्त्र दूई राज्यहरु विजयपुर र चौडण्दीमा समेत लागु भएको थियो।
लोहाङ सेनको देहान्त पछि मकवानपुरमा क्रमसः राघव सेन र हरिहर सेन राजा भएका थिए। हरिहर सेनको शेष पछि मकवानपुर टुक्रीएर 2 स्वतन्त्र राज्यहरु- मकवानपुर र विजयपुर जन्मिए, सुभाष सेनले मकवानपुर संहाले भने विधाता इन्द्र सेनले विजयपुर राज्य । पछि विजयपुर पनि टुक्रन पुग्दा स्वतन्त्र चौडण्दी राज्यको उदय भयो जसको राजा कर्ण सेन भए। यसरी मकवानपुर टुक्रिएर तीन स्वतन्त्र राज्यहरुको जन्म भए पनि ती सबै राज्यहरुमा पनि राई नै चौतारिया र प्रधानसेनापति लगायत बहुसंख्यामा राई नै सैन्यफौजमा रहने व्यवस्था तत्कालीन समयमा यथावत् नै रहेको थियो।
यस्तो किसिमको शासकिय प्रणाली जब सुभाष सेनले आफूलाई हिन्दुकरण गरे अनि आफ्नो सेनामा क्षेत्री ठकुरी भर्ति गराएर तिनिहरुको बलियो शैन्य दस्ता तयार पारी सोझासरल राई प्रधानमन्त्री र सेनापतिलाई तेहि शैनिकहरुको सहयोगमा कुटनितिक दाउपेच र कु-गरेर अपदस्त गरे तब मकवानपुरमा राई प्रधानमन्त्रि र सेनापति रहने व्यवस्थाले सदाको लागि बिदा लियो, पूर्वसंझौता पनि तोडियो । तैपनी शैन्यफौजमा भने न्यून संख्यामा राईहरु रहने व्यवस्था यथावत् नै रहयो, जुन पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर एकिकरण नगरे सम्म जिवित नै थियो।
सुभाष सेनले बाजहाङ राईका सन्तानलाई प्रधानमन्त्रि र प्रधान सेनापतिको पदबाट संझौता विपरित पदच्युत गरिदिए पछि उनी र उनका विश्वासिलो सैनिकहरु नुवाकोट र आसपासका पहाडि भूभागमा प्रवेश गरी बसोबास गर्नथाले। त्यसैगरी मकवानपुरको सैन्यदस्तामा दाखिल रहेका राई सिपाहिहरुले वि.स. १८१९को पृथ्वी नारायण शाहको मकवानपुर आक्रमण ताका गोर्खाली फौजसँग कडा प्रतिरोधका साथ विरतापूर्वक लडेका थिए। पृथ्वी नारायण शाहको कूटनीति र आधुनिक हतियारधारी गोर्खाली शैनिकको आक्रमण थेग्न नसकि घुडा टेक्न बाध्य भएपछि बाँचेका बाँकि राई सैनिकहरु भागेर हरिहरपुरगढि पुगे; त्यहाँ पनि युद्वको अग्रमोर्चामा रहेर गोर्खाली फौजमाथी जाइलागे तर हार नै खेप्नु पर्यो। यसपछि यी राई शैनिकहरु जो जिवित थिए, नुवाकोट र आसपासका जिल्लाका पहाडि भूभाग छिरेर बसोबास गरे, जसका सन्ततीहरु आजपनि त्यहिको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेको छन्। अर्कोतर्फ बिजयपुर र चौडण्दीमा भने राई प्रधानमन्त्री, प्रधानसेनापति र शैन्यफौज रहने व्यवस्थाको निरन्तरता पृथ्वीनारायण शाहको एकिकरण कालसम्म जिवित अवस्थामा नै थियो, त्यसबेला विजयपुरमा अगमसिंह राई चौतारीया थिए भने चौडण्दीमा नामसिंह राई।
तत्कालीन समय परिवेशमा शासन प्रणाली सरलीकरण, सहजीकरण र प्रभावकारिताको मनसुबा बोकी मकवानपुर राज्य भित्र जातिय आधारम स-साना जातिय स्वायत्त उपराज्यहरु स्थापना गर्न पाउने व्यवस्था भए बमोजिम मकवानपुर सेन राज्य भित्र तामाङको बेतिनी र लिक्छेपिन्चे, कुमालको कुमालटार,नेवारको पालुङ, मगरको अम्बास, गोपालको कुन्छाल भए झैं चौतरिया बाजहाङ राई,उनका हजारौं राई सैनिकहरू एवं तिनीहरूका परिवारजन संगठित भएर मकवानपुरको पूर्वीय भूखण्डमा “झरझुरे” नामक आफ्नो छुट्टै उपराज्य स्थापना गरेको तथ्य ईतिहासमा मौजूदा पाइन्छ। यसप्रकार दावीका साथ भन्न सकिन्छ कि किरात देवास राईहरु भनेका ती नै चौतारिया बाजहाङ राईको संतान दरसंतान भएकाले झुरझुरे किरात देवास राईहरुको राज्य थियो भनेर।
झुरझुरेमा बस्ने राईहरु मध्ये कतिपय १५ औँ शताब्दीमा सुलतान समसुद्दिनको फौजको आक्रमण थेग्न नसकी बच्न उत्तरको पहाडी जिल्लाहरु काभ्रे,सिन्धुपाल्चोक,दोलखा,नुवाकोट,धादिँग लगायतको जिल्लाहरुमा छिरेको, कतिपय सुभाष सेनद्धारा पदच्यूत राई प्रधानमन्त्रिको साथ नुवाकोट प्रवेश गरेको र कतिपय राई पृथ्वीनारायण शाहको कठोर बर्वर यातना र आक्रमण सामना गर्न नसकी मकवानपुर जिल्लाकै अन्य भूभागमा र छिमेकी जिल्लाहरुमा सरी बसोबास गर्न सुरु गरेको देखिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर माथी वि.स.१८१९ मा आक्रमण गरेको बखतसम्म जिवित मानिएको झुरझुरे उपराज्यको बारेमा थप जानकारी हाँसिल गर्न विस्तृत खोज अनुसन्धान गर्नु अपरीहार्य रहेको छ ।
त्यसैगरी पृथ्वीनारायणले नेपाल एकिकरण गर्नु पूर्व सुरविर र पराक्रमी राजा महेन्द्रसिँह राई र उनका चर्तुर चलाख प्रधानमन्त्री काङसो राई काभ्रे जिल्लामा धुलीखेल चौखत राज्य स्थापना गरी स्वतन्त्रता पूर्वक शासन गरिरहेका थिए। उक्त चौखत राज्य एकिकरण गर्नपृथ्वी नारायण शाहले महेन्द्र सिँह राई र उनका शैन्यबलसंग बर्षौसम्म डटेर लड्दाँ पनि जित्न धौधौ परेको थियो। त्यसैले पृथ्वी नारायण शाहले उनी र उनको शैनिकको विरताको खुलेर प्रशंसा गरेका थिए।
वर्तमान मकवानपुर जिल्लाको विभिन्न भूभागमा छरिएर बसोबास गरिरहेका किरात देवास राई देवास राईहरु मध्ये प्रायः जसो नुवाकोट, काभ्रे, धादिँग आदिबाट आई बसोबास गरेका र कतिपय पृथ्वी नारायण शाहको आक्रमणले गर्दा झुरझुरे उपराज्यबाट बिस्थापित भई जिल्लाकै अन्य भूभागमा गई बसोवास गर्न थालेको हो भन्ने तथ्य ऐतिहाँसिक दस्तावेजको आधारमा सिद्ध भईसकेको छ । उल्लिखित प्रमाणको आधारमा यो निश्चित हुन्छ कि देवास राईहरु मकवानपुरका चौतरिया बाजहाङ राई, विजयपुरका चौतरिया अगमसिँह राई, चौडण्दीका चौतरिया नामसिँह राई र धुलिखेल चौखतका राजा महेन्द्रसिँह राई र चौतरिया काङसो राईका सन्तान सन्तति हुन। आज पनि किरात देवास राईहरु आफू यिनका सन्तती भएकोमा गर्व गर्छन् । | कसको रूपमा परिचित छ यो जाति? | औँलो मैत्री जातिको रूपमा |
मिती समय बताउने एक माध्यम हो। यो महिना, वर्ष, गते, वार आदी समावेस गरेर जन्म, मृत्यु, आदी कुनै पनि कार्यहरूको अभिलेख राख्ने माध्यम पनि हो। मितीको प्रयोग पौराणीक कालदेखी नै हुँदै आएको अनुमान गरिन्छ। पौराणीक कालका विद्वानहरूले तिथी र पक्षलाई आधार बनाएर अभिलेख राख्ने गरेको पाइन्छ। प्रत्यक सरकारी, गैर सरकारी, कार्यालय लगायत सबैले कार्य अभिलेख राख्नकोलागी मितीको प्रयोग गर्छन्। आज अङ्ग्रेजी मिती अनुसार साल महिनाको तारिख भयो भने आज बार भयो। यसलाई मितीमा लेख्दा अथवा आजको अभिलेख राख्नु परेमा यसरी /// लेखिन्छ। त्यस पछि आजको मितीमा भए गरेका कार्यहरूको अभिलेख राखिन्छ।
समय | मिती के हो? | समय बताउने एक माध्यम |
मिती समय बताउने एक माध्यम हो। यो महिना, वर्ष, गते, वार आदी समावेस गरेर जन्म, मृत्यु, आदी कुनै पनि कार्यहरूको अभिलेख राख्ने माध्यम पनि हो। मितीको प्रयोग पौराणीक कालदेखी नै हुँदै आएको अनुमान गरिन्छ। पौराणीक कालका विद्वानहरूले तिथी र पक्षलाई आधार बनाएर अभिलेख राख्ने गरेको पाइन्छ। प्रत्यक सरकारी, गैर सरकारी, कार्यालय लगायत सबैले कार्य अभिलेख राख्नकोलागी मितीको प्रयोग गर्छन्। आज अङ्ग्रेजी मिती अनुसार साल महिनाको तारिख भयो भने आज बार भयो। यसलाई मितीमा लेख्दा अथवा आजको अभिलेख राख्नु परेमा यसरी /// लेखिन्छ। त्यस पछि आजको मितीमा भए गरेका कार्यहरूको अभिलेख राखिन्छ।
समय | मितीको प्रयोग कहिलेदेखी हुँदै आएको अनुमान गरिन्छ? | पौराणीक कालदेखी |
मिती समय बताउने एक माध्यम हो। यो महिना, वर्ष, गते, वार आदी समावेस गरेर जन्म, मृत्यु, आदी कुनै पनि कार्यहरूको अभिलेख राख्ने माध्यम पनि हो। मितीको प्रयोग पौराणीक कालदेखी नै हुँदै आएको अनुमान गरिन्छ। पौराणीक कालका विद्वानहरूले तिथी र पक्षलाई आधार बनाएर अभिलेख राख्ने गरेको पाइन्छ। प्रत्यक सरकारी, गैर सरकारी, कार्यालय लगायत सबैले कार्य अभिलेख राख्नकोलागी मितीको प्रयोग गर्छन्। आज अङ्ग्रेजी मिती अनुसार साल महिनाको तारिख भयो भने आज बार भयो। यसलाई मितीमा लेख्दा अथवा आजको अभिलेख राख्नु परेमा यसरी /// लेखिन्छ। त्यस पछि आजको मितीमा भए गरेका कार्यहरूको अभिलेख राखिन्छ।
समय | कसले कार्य अभिलेख राख्नको लागि मितीको प्रयोग गर्छन्? | प्रत्यक सरकारी, गैर सरकारी, कार्यालय |
मिती समय बताउने एक माध्यम हो। यो महिना, वर्ष, गते, वार आदी समावेस गरेर जन्म, मृत्यु, आदी कुनै पनि कार्यहरूको अभिलेख राख्ने माध्यम पनि हो। मितीको प्रयोग पौराणीक कालदेखी नै हुँदै आएको अनुमान गरिन्छ। पौराणीक कालका विद्वानहरूले तिथी र पक्षलाई आधार बनाएर अभिलेख राख्ने गरेको पाइन्छ। प्रत्यक सरकारी, गैर सरकारी, कार्यालय लगायत सबैले कार्य अभिलेख राख्नकोलागी मितीको प्रयोग गर्छन्। आज अङ्ग्रेजी मिती अनुसार साल महिनाको तारिख भयो भने आज बार भयो। यसलाई मितीमा लेख्दा अथवा आजको अभिलेख राख्नु परेमा यसरी /// लेखिन्छ। त्यस पछि आजको मितीमा भए गरेका कार्यहरूको अभिलेख राखिन्छ।
समय | आजको मिती अनुसार के भयो? | बार |
मिती समय बताउने एक माध्यम हो। यो महिना, वर्ष, गते, वार आदी समावेस गरेर जन्म, मृत्यु, आदी कुनै पनि कार्यहरूको अभिलेख राख्ने माध्यम पनि हो। मितीको प्रयोग पौराणीक कालदेखी नै हुँदै आएको अनुमान गरिन्छ। पौराणीक कालका विद्वानहरूले तिथी र पक्षलाई आधार बनाएर अभिलेख राख्ने गरेको पाइन्छ। प्रत्यक सरकारी, गैर सरकारी, कार्यालय लगायत सबैले कार्य अभिलेख राख्नकोलागी मितीको प्रयोग गर्छन्। आज अङ्ग्रेजी मिती अनुसार साल महिनाको तारिख भयो भने आज बार भयो। यसलाई मितीमा लेख्दा अथवा आजको अभिलेख राख्नु परेमा यसरी /// लेखिन्छ। त्यस पछि आजको मितीमा भए गरेका कार्यहरूको अभिलेख राखिन्छ।
समय | आजको मितीमा के गरिन्छ? | कार्यहरूको अभिलेख राखिन्छ |
कैलाली ४ नेपालको कैलाली जिल्लाका पाँच संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरूमध्ये एक हो। २०७४ भदौ १५, मा निर्वाचन क्षेत्र निर्धारण आयोगले नेपाल सरकारलाई प्रतिवेदन बुझाएपछि यो निर्वाचन क्षेत्र अस्तित्वमा आएको थियो।
सम्मिलित क्षेत्रहरू
कैलाली १ संसदीय निर्वाचन क्षेत्रमा गोदावरी नगरपालिका, चुरे गाउँपालिका, मोहन्याल गाउँपालिकाको वडा नम्बर ५ र गौरीगङ्गा नगरपालिका समावेश छ।
प्रदेश सभा खण्डहरू
सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रदेश सभा क्षेत्रलाई निम्नलिखित खण्डहरूमा विभाजन गरिएको छ:
कैलाली ४ (क)
कैलाली ४ (ख)
संसद सदस्य
संसद/संविधान सभा
प्रदेश सभा
४(क)
४(ख)
निर्वाचन परिणाम
प्रतिनिधि सभा निर्वाचन, २०७४
प्रदेश सभा निर्वाचन, २०७४
४(क)
४(ख)
संविधान सभा निर्वाचन, २०७०
संविधान सभा निर्वाचन, २०६४
आम निर्वाचन २०५६
आम निर्वाचन २०५१
यो पनि हेर्नुहोस्
नेपालको संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरूको सूची
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
कैलाली जिल्लाको निर्वाचन क्षेत्रहरूको नक्सा
नेपालको संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरू | कैलाली ४ निर्वाचन क्षेत्र कहिले अस्तित्वमा आएको थियो? | २०७४ भदौ १५ |
कैलाली ४ नेपालको कैलाली जिल्लाका पाँच संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरूमध्ये एक हो। २०७४ भदौ १५, मा निर्वाचन क्षेत्र निर्धारण आयोगले नेपाल सरकारलाई प्रतिवेदन बुझाएपछि यो निर्वाचन क्षेत्र अस्तित्वमा आएको थियो।
सम्मिलित क्षेत्रहरू
कैलाली १ संसदीय निर्वाचन क्षेत्रमा गोदावरी नगरपालिका, चुरे गाउँपालिका, मोहन्याल गाउँपालिकाको वडा नम्बर ५ र गौरीगङ्गा नगरपालिका समावेश छ।
प्रदेश सभा खण्डहरू
सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रदेश सभा क्षेत्रलाई निम्नलिखित खण्डहरूमा विभाजन गरिएको छ:
कैलाली ४ (क)
कैलाली ४ (ख)
संसद सदस्य
संसद/संविधान सभा
प्रदेश सभा
४(क)
४(ख)
निर्वाचन परिणाम
प्रतिनिधि सभा निर्वाचन, २०७४
प्रदेश सभा निर्वाचन, २०७४
४(क)
४(ख)
संविधान सभा निर्वाचन, २०७०
संविधान सभा निर्वाचन, २०६४
आम निर्वाचन २०५६
आम निर्वाचन २०५१
यो पनि हेर्नुहोस्
नेपालको संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरूको सूची
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
कैलाली जिल्लाको निर्वाचन क्षेत्रहरूको नक्सा
नेपालको संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरू | कैलाली १ संसदीय निर्वाचन क्षेत्रमा के के समावेश छन्? | गोदावरी नगरपालिका, चुरे गाउँपालिका, मोहन्याल गाउँपालिकाको वडा नम्बर ५ र गौरीगङ्गा नगरपालिका |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | द ह्वाइट टाइगर को निर्देशक को हो? | रामान बहरानी |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | द ह्वाइट टाइगर को कथावस्तु कुन उपन्यासबाट लिइएको हो? | अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यास |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | द ह्वाइट टाइगर मा मुख्य भूमिकामा को को छन्? | राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनास |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | द ह्वाइट टाइगर कहिले प्रदर्शित गरिएको थियो? | सन् २०२१ जनवरी १३ |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | द ह्वाइट टाइगर नेटफ्लिक्समा कहिले प्रदर्शित भएको थियो? | सन् २०२१ जनवरी २२ |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | आदर्श गौरव कस्को रूपमा अभिनय गरेका छन्? | बलराम हलवाईको रूपमा |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | प्रियङ्का चोपडा कस्को रूपमा अभिनय गरेकी छन्? | पिङ्की म्याडमको रूपमा |
द ह्वाइट टाइगर () रामान बहरानीद्वारा निर्देशित अमेरिकी नाट्य चलचित्र हो। चलचित्रको कथावस्तु अरविन्द अडिगाको यसै नामको सन् २००८ को उपन्यासबाट लिइएको छ। यो चलचित्रमा राजकुमार राव र प्रियङ्का चोपडा जोनाससँग आफ्नो पहिलो मुख्य भूमिकामा आदर्श गौरवले अभिनय गरेका छन्।
यो चलचित्र सन् २०२१ जनवरी १३ मा सिनेमा घर र सन् २०२१ जनवरी २२ मा नेटफ्लिक्समा प्रदर्शित गरिएको थियो।
कलाकार
आदर्श गौरव बलराम हलवाईको रूपमा
प्रियङ्का चोपडा पिङ्की म्याडमको रूपमा
राजकुमार राव अशोकको रूपमा
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
सन् २०२१ का चलचित्रहरू
अङ्ग्रेजी भाषाका चलचित्रहरू
अमेरिकी चलचित्रहरू
अमेरिकी नाटक चलचित्रहरू | राजकुमार राव कस्को रूपमा अभिनय गरेका छन्? | अशोकको रूपमा |
रामनगर नेपालको मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र, जनकपुर अञ्चलको महोत्तरी जिल्लामा अवस्थित गाउँ विकास समिति हो।
यो पनि हेर्नुहोस
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू | रामनगर कहाँ अवस्थित छ? | महोत्तरी जिल्लामा |
रामनगर नेपालको मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र, जनकपुर अञ्चलको महोत्तरी जिल्लामा अवस्थित गाउँ विकास समिति हो।
यो पनि हेर्नुहोस
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू | रामनगर कुन विकास क्षेत्रको हिस्सा हो? | मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र |
रामनगर नेपालको मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र, जनकपुर अञ्चलको महोत्तरी जिल्लामा अवस्थित गाउँ विकास समिति हो।
यो पनि हेर्नुहोस
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू | रामनगर कुन अञ्चलमा पर्छ? | जनकपुर अञ्चल |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | दधिकाद पर्व कुन समुदायले मनाउँछ? | राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | दधिकाद पर्व कहाँ मनाइन्छ? | नेपालको पूर्वी तराई |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | दधिकाद पर्व कहिले मनाइन्छ? | कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | दधिकाद खेल खेलाउँदा के विश्वास गरिन्छ? | आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | दधिकाद पर्व मनाउने तरिका के हो? | हिलो दलादल गरेर |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | राजबंशी समुदायले दधिकाद पर्वमा के गर्छन्? | भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने |
दधिकाद पर्व नेपालको पूर्वी तराईमा बसोबास गर्ने आदिबासी समुदाय राजवंशी, गन्गाई, ताजपुरिया जातिले मनाउदै आएको धार्मिक एवम् साँस्कृतिक पर्व हो । झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लाका आदिबासी समुदायले कृष्ण जन्माष्टमीको भोलीपल्ट दधिकाद पर्व मनाउँछन । दधिकाद खेल खेलाउँदा आफ्नो मनले चाहेको पुग्ने जनविश्वास छ । भगवान कृष्णले दही चोरेर खाने र दहीको हिलोमा खेल्ने बानी भएको हुँदा अहिले माटोको हिलोलाई नै दही मानी खेल्ने गरिन्छ ।
मनाउने तरिका
झापा जिल्लाका राजबंशी समुदायका मानिसहरूले विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी दधिकाद पर्व मनाएका छन । हरेक वर्ष कृष्णजन्माष्टमीको भोलीपल्ट वा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले यो पर्व मनाउदै आएका छन । दधिकाद पर्व झापाको गौरादह, खजुरगाछी, शिवगञ्ज, दुवागढी तथा मेचीनगर नगरपालिका लगायतका स्थानमा बसोबास गर्दै आएका राजवंशी समुदायले मनाएको पाइन्छ । ती ठाउँका राजवंशी समुदायले भजन किर्तन गर्दै तेल दलेको चिल्लो बाँसमाथि चढेर पोको फुकाउने, हिलो दलेर नरिवल खोस्ने, हाँडी फुटाएर पुरस्कार जित्ने प्रतियोगितात्मक खेलकुद लगायत एक आपसमा हिलो दलादल गरेर यो पर्व मनाउँछन । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको खुशीयालीमा नवमीका दिन राजबंशी समुदायले एक अर्कामा हिलो दलेर यो पर्व मनाउने किबंदन्ती रहि आएकॊ छ । खासगरि दधिकाद भनेको दहीको हिलो भने पनि दही नपाएका कारण माटोको हिलो बनाई एक अर्कामा छ्याप्दै रमाउने गर्ने गरेको बताइन्छ । त्यही हिलोमा एउटा नरिवल राखिन्छ । दुईवटा समुह बनाइएको हुन्छ । एक समुह कृष्ण मन्दिरमा नरिवल चढाउन जान्छ तर अर्को समुहले रोकावट गर्दछ र यही बेलामा निकै घम्साघम्सी चल्छ । यही पर्वको अवसर पारेर धेरै ठाउँहरूमा राजबंशी समुदायले कृष्ण मन्दिरहरूमा कृष्णअष्टमीका दिन रातभर भजन किर्तन गरी जाग्राम गरेर त्यसको भोलीपल्ट दधिकाद पर्वको अवसरमा विविध कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने गर्दछन ।
यो पनि हेर्नुहोस्
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
चाडपर्वहरू
जात्रा
स्थानीय पर्व | दधिकाद पर्वमा नरिवल कहाँ राखिन्छ? | हिलोमा |
खरसाङ भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको दार्जिलिङ जिल्लामा रहेको एउटा नगरपालिका हो। यो खरसाङ उपविभागको सदरमुकाम हो। खरसाङ दार्जिलिङ देखि ३२ किलोमिटर (२० माइल) टाढा छ र यो सहर सिलिगुडी देखि ३४ किलोमिटर (२१ माइल) टाढा छ।
नामकरण
खरसाङको नामको उत्पत्ति अस्पष्ट छ; कथाहरूले सुझाव दिन्छ कि यो लेप्चा भाषाको शब्द कर्सन-रिप (सानो सुनगाभा) बाट आएको हो किनभने यस उपत्यकाभरि सेता सुनगाभाहरू (कोलोजीन क्रिस्टाटा) फूल्छन। यसको अर्को अर्थ एक प्रकार को लौरोको नामबाट पनि हुनसक्ने अनुमान लगाइएको छ।
इतिहास
खरसाङको मूल बासिन्दाहरू लेप्चाहरू थिए, जसले आफ्नो घरको नाम "कर्सियाङ" राखेका थिए, किनभने हरेक वसन्तमा यस ठाउँमा कर्सन-रिप सुनगाभाहरू फूल्ने गर्थे। सुदूर विगतमा, अङ्ग्रेजहरू भारतमा आउनुभन्दा अघि पनि खरसाङ सिक्किम राज्यको हिस्सा थियो। यद्यपि, लगभग १७८० मा नेपाल अधिराज्यले खरसाङ र यसको वरपरका क्षेत्रहरूलाई कब्जा गर्यो। त्यसपछि गोर्खा युद्ध आयो, जसमा नेपालीले पराजित भए। १८१७ को टाइटलिया सन्धिले खरसाङलाई सिक्किममा पुनर्स्थापित गर्यो।
जनसाङ्ख्यिकी
सन् २०११ २०११ मा खरसाङ नगरपालिकाको जनसङ्ख्या ४२,४४६ थियो। खरसाङ ब्लक मा ग्रामीण क्षेत्रको जनसङ्ख्या ९४,३४७ थियो।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका सहर र नगरहरू
दार्जिलिङका ठाउँहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका पर्यटकीय स्थलहरू | खरसाङ कहाँ अवस्थित छ? | भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको दार्जिलिङ जिल्लामा |
खरसाङ भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको दार्जिलिङ जिल्लामा रहेको एउटा नगरपालिका हो। यो खरसाङ उपविभागको सदरमुकाम हो। खरसाङ दार्जिलिङ देखि ३२ किलोमिटर (२० माइल) टाढा छ र यो सहर सिलिगुडी देखि ३४ किलोमिटर (२१ माइल) टाढा छ।
नामकरण
खरसाङको नामको उत्पत्ति अस्पष्ट छ; कथाहरूले सुझाव दिन्छ कि यो लेप्चा भाषाको शब्द कर्सन-रिप (सानो सुनगाभा) बाट आएको हो किनभने यस उपत्यकाभरि सेता सुनगाभाहरू (कोलोजीन क्रिस्टाटा) फूल्छन। यसको अर्को अर्थ एक प्रकार को लौरोको नामबाट पनि हुनसक्ने अनुमान लगाइएको छ।
इतिहास
खरसाङको मूल बासिन्दाहरू लेप्चाहरू थिए, जसले आफ्नो घरको नाम "कर्सियाङ" राखेका थिए, किनभने हरेक वसन्तमा यस ठाउँमा कर्सन-रिप सुनगाभाहरू फूल्ने गर्थे। सुदूर विगतमा, अङ्ग्रेजहरू भारतमा आउनुभन्दा अघि पनि खरसाङ सिक्किम राज्यको हिस्सा थियो। यद्यपि, लगभग १७८० मा नेपाल अधिराज्यले खरसाङ र यसको वरपरका क्षेत्रहरूलाई कब्जा गर्यो। त्यसपछि गोर्खा युद्ध आयो, जसमा नेपालीले पराजित भए। १८१७ को टाइटलिया सन्धिले खरसाङलाई सिक्किममा पुनर्स्थापित गर्यो।
जनसाङ्ख्यिकी
सन् २०११ २०११ मा खरसाङ नगरपालिकाको जनसङ्ख्या ४२,४४६ थियो। खरसाङ ब्लक मा ग्रामीण क्षेत्रको जनसङ्ख्या ९४,३४७ थियो।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका सहर र नगरहरू
दार्जिलिङका ठाउँहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका पर्यटकीय स्थलहरू | खरसाङको नामको उत्पत्ति के हो? | लेप्चा भाषाको शब्द कर्सन-रिप |
खरसाङ भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको दार्जिलिङ जिल्लामा रहेको एउटा नगरपालिका हो। यो खरसाङ उपविभागको सदरमुकाम हो। खरसाङ दार्जिलिङ देखि ३२ किलोमिटर (२० माइल) टाढा छ र यो सहर सिलिगुडी देखि ३४ किलोमिटर (२१ माइल) टाढा छ।
नामकरण
खरसाङको नामको उत्पत्ति अस्पष्ट छ; कथाहरूले सुझाव दिन्छ कि यो लेप्चा भाषाको शब्द कर्सन-रिप (सानो सुनगाभा) बाट आएको हो किनभने यस उपत्यकाभरि सेता सुनगाभाहरू (कोलोजीन क्रिस्टाटा) फूल्छन। यसको अर्को अर्थ एक प्रकार को लौरोको नामबाट पनि हुनसक्ने अनुमान लगाइएको छ।
इतिहास
खरसाङको मूल बासिन्दाहरू लेप्चाहरू थिए, जसले आफ्नो घरको नाम "कर्सियाङ" राखेका थिए, किनभने हरेक वसन्तमा यस ठाउँमा कर्सन-रिप सुनगाभाहरू फूल्ने गर्थे। सुदूर विगतमा, अङ्ग्रेजहरू भारतमा आउनुभन्दा अघि पनि खरसाङ सिक्किम राज्यको हिस्सा थियो। यद्यपि, लगभग १७८० मा नेपाल अधिराज्यले खरसाङ र यसको वरपरका क्षेत्रहरूलाई कब्जा गर्यो। त्यसपछि गोर्खा युद्ध आयो, जसमा नेपालीले पराजित भए। १८१७ को टाइटलिया सन्धिले खरसाङलाई सिक्किममा पुनर्स्थापित गर्यो।
जनसाङ्ख्यिकी
सन् २०११ २०११ मा खरसाङ नगरपालिकाको जनसङ्ख्या ४२,४४६ थियो। खरसाङ ब्लक मा ग्रामीण क्षेत्रको जनसङ्ख्या ९४,३४७ थियो।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका सहर र नगरहरू
दार्जिलिङका ठाउँहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका पर्यटकीय स्थलहरू | खरसाङको मूल बासिन्दाहरू को हुन्? | लेप्चाहरू |
खरसाङ भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको दार्जिलिङ जिल्लामा रहेको एउटा नगरपालिका हो। यो खरसाङ उपविभागको सदरमुकाम हो। खरसाङ दार्जिलिङ देखि ३२ किलोमिटर (२० माइल) टाढा छ र यो सहर सिलिगुडी देखि ३४ किलोमिटर (२१ माइल) टाढा छ।
नामकरण
खरसाङको नामको उत्पत्ति अस्पष्ट छ; कथाहरूले सुझाव दिन्छ कि यो लेप्चा भाषाको शब्द कर्सन-रिप (सानो सुनगाभा) बाट आएको हो किनभने यस उपत्यकाभरि सेता सुनगाभाहरू (कोलोजीन क्रिस्टाटा) फूल्छन। यसको अर्को अर्थ एक प्रकार को लौरोको नामबाट पनि हुनसक्ने अनुमान लगाइएको छ।
इतिहास
खरसाङको मूल बासिन्दाहरू लेप्चाहरू थिए, जसले आफ्नो घरको नाम "कर्सियाङ" राखेका थिए, किनभने हरेक वसन्तमा यस ठाउँमा कर्सन-रिप सुनगाभाहरू फूल्ने गर्थे। सुदूर विगतमा, अङ्ग्रेजहरू भारतमा आउनुभन्दा अघि पनि खरसाङ सिक्किम राज्यको हिस्सा थियो। यद्यपि, लगभग १७८० मा नेपाल अधिराज्यले खरसाङ र यसको वरपरका क्षेत्रहरूलाई कब्जा गर्यो। त्यसपछि गोर्खा युद्ध आयो, जसमा नेपालीले पराजित भए। १८१७ को टाइटलिया सन्धिले खरसाङलाई सिक्किममा पुनर्स्थापित गर्यो।
जनसाङ्ख्यिकी
सन् २०११ २०११ मा खरसाङ नगरपालिकाको जनसङ्ख्या ४२,४४६ थियो। खरसाङ ब्लक मा ग्रामीण क्षेत्रको जनसङ्ख्या ९४,३४७ थियो।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका सहर र नगरहरू
दार्जिलिङका ठाउँहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका पर्यटकीय स्थलहरू | खरसाङको जनसङ्ख्या कति थियो? | ४२,४४६ |
खरसाङ भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको दार्जिलिङ जिल्लामा रहेको एउटा नगरपालिका हो। यो खरसाङ उपविभागको सदरमुकाम हो। खरसाङ दार्जिलिङ देखि ३२ किलोमिटर (२० माइल) टाढा छ र यो सहर सिलिगुडी देखि ३४ किलोमिटर (२१ माइल) टाढा छ।
नामकरण
खरसाङको नामको उत्पत्ति अस्पष्ट छ; कथाहरूले सुझाव दिन्छ कि यो लेप्चा भाषाको शब्द कर्सन-रिप (सानो सुनगाभा) बाट आएको हो किनभने यस उपत्यकाभरि सेता सुनगाभाहरू (कोलोजीन क्रिस्टाटा) फूल्छन। यसको अर्को अर्थ एक प्रकार को लौरोको नामबाट पनि हुनसक्ने अनुमान लगाइएको छ।
इतिहास
खरसाङको मूल बासिन्दाहरू लेप्चाहरू थिए, जसले आफ्नो घरको नाम "कर्सियाङ" राखेका थिए, किनभने हरेक वसन्तमा यस ठाउँमा कर्सन-रिप सुनगाभाहरू फूल्ने गर्थे। सुदूर विगतमा, अङ्ग्रेजहरू भारतमा आउनुभन्दा अघि पनि खरसाङ सिक्किम राज्यको हिस्सा थियो। यद्यपि, लगभग १७८० मा नेपाल अधिराज्यले खरसाङ र यसको वरपरका क्षेत्रहरूलाई कब्जा गर्यो। त्यसपछि गोर्खा युद्ध आयो, जसमा नेपालीले पराजित भए। १८१७ को टाइटलिया सन्धिले खरसाङलाई सिक्किममा पुनर्स्थापित गर्यो।
जनसाङ्ख्यिकी
सन् २०११ २०११ मा खरसाङ नगरपालिकाको जनसङ्ख्या ४२,४४६ थियो। खरसाङ ब्लक मा ग्रामीण क्षेत्रको जनसङ्ख्या ९४,३४७ थियो।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका सहर र नगरहरू
दार्जिलिङका ठाउँहरू
दार्जिलिङ जिल्लाका पर्यटकीय स्थलहरू | खरसाङ कति किलोमिटर टाढा छ दार्जिलिङबाट? | ३२ किलोमिटर |
मिझिङ रोल्पा जिल्लामा अवस्थित एक गाउँ विकास समिति हो।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
बाह्य कडीहरू
गाउँ विकास समितिहरू
गाउँहरू
विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू | मिझिङ कहाँ अवस्थित छ? | रोल्पा जिल्लामा |