Datasets:

israel

/

JGEW1z1zKopSk7m

like 0

የደብሊውኤችኦ ዋና ዳይሬክተር ዶ / ር ካሪሳ ኢቲን ህልፈትን አስመልክቶ የሰጡት መግለጫ ውድ ወዳጃችን ዶ/ር ካሪሳ ኤፍ ኤቲየን ከዚህ ዓለም በሞት መለየታቸውን ዛሬ ያወቅኩት እጅግ ሀዘን ነው። የዶሚኒካ ተወላጅ የሆኑት ዶ/ር ኤቲን ከ2013 እስከ 2023 የአሜሪካ የጤና ድርጅት ዳይሬክተር እና የዓለም ጤና ድርጅት ዳይሬክተር ሆነው አገልግለዋል፣ እና በሁለቱም ተላላፊ እና ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎች ላይ በዚህ ጊዜ አሜሪካ አህጉር ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን ላይ አስደናቂ እድገት አሳይታለች። ዶ/ር ኤቲን ለኮቪድ-19 ወረርሽኝ እና ለሌሎች የጤና ድንገተኛ አደጋዎች ምላሽ በመስጠት አርአያነት ያለው አመራር አሳይተዋል። እንደ ውድ የዓለም ጤና ድርጅት ከፍተኛ አመራር አባል፣ ዶ/ር ኤቲን በአሜሪካ እና በዓለም አቀፍ ደረጃ ላሉ ሰዎች የጤና አገልግሎት ተደራሽነትን ለማስፋት ለድርጅቱ ተልዕኮ የታመነ ምክር እና ድጋፍ ሰጥተዋል። ዶ/ር ኤቴይን በጄኔቫ፣ ስዊዘርላንድ በሚገኘው የደብሊውኤችኦ ዋና መሥሪያ ቤት እንደ ረዳት ዳይሬክተር ጄኔራል በመሆን ለደብሊውኤችኦ በርካታ ሚናዎችን አገልግለዋል። ለሕዝብ ጤና ያላት ቁርጠኝነት እና ለደብሊውኤችኦ ያበረከተችው ጉልህ አስተዋፅዖ በዶሚኒካ፣ በአሜሪካ እና በዓለም ህዝቦች ጤና ላይ ትልቅ ትሩፋት ትቶላለች። በደብሊውኤችኦ ስም ልባዊ ሀዘናችንን ለዶ/ር ኢቲን ቤተሰቦች፣ ጓደኞች እና የስራ ባልደረቦች እገልጻለሁ። በጣም ትናፍቃለች።

WHO Director-General's statement on the passing of Dr Carissa Etienne It is with immense sadness that I learned today of the passing of our dear friend, Dr Carissa F. Etienne. Dr Etienne, a native of Dominica, served as Director of the Pan American Health Organization and as WHO Regional Director for the Americas from 2013 to 2023, during which the Americas made impressive progress towards universal health coverage, and against both communicable and noncommunicable diseases. Dr Etienne also demonstrated exemplary leadership in response to the COVID-19 pandemic and to other health emergencies. As a valued member of WHO’s senior leadership, Dr Etienne provided trusted advice and support to the Organization’s mission to expand access to health services for people in the Americas and globally. Dr Etienne also served in multiple other roles for WHO, including as Assistant Director-General for Health Systems and Services at WHO headquarters in Geneva, Switzerland. Her dedication to public health and significant contributions to WHO leave a legacy in the health of the people of Dominica, the Americas and the world. On behalf of WHO, I extend our heartfelt condolences to Dr Etienne’s family, friends, and colleagues. She will be greatly missed.

Tsokacin Darakta Janar na Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) game da rasuwar Dr Carissa Etienne Cike da mummunan baƙin ciki a yau nake sanarwar da rasuwar abokiyarmu, Dr Carissa F. Etienne. Dokta Etienne, ƴar asalin Dominica, tayi aiki a matsayin Darakta ta Hukumar Lafiya ta Pan American, Daraktar yanki ta Hukumar WHO ta Amurka daga 2013 zuwa 2023, a lokacin, Amurka ta sami ci gaba mai ban sha'awa dangane da tsarin kiwon lafiya na duniya, da kuma yaƙi cututtuka masu yaɗuwa da marasa yaɗuwa. Dokta Etienne ta nuna shugabanci abin koyi a wajen yaƙi da annobar cutar COVID-19 da sauran lamuran lafiya na gaggawa. A matsayinta ta mamba mai ƙima na manyan jagororin Hukumar WHO, Dr Etienne ta bada kyawawan shawarwari da gadunmawa ga ƙudirin Hukumar ma faɗaɗa wadatuwar samun kulawar lafiya ga mutane a Amurka da duniya baki ɗaya. Dr Etienne ta kuma yi aiki a wasu muƙamai da yawa na WHO, ciki har da Mataimakiyar Darakta Janar kan Tsarin Kiwon Lafiya da Sabis a hedkwatar WHO da ke Geneva, Siwizalan. Jajircewarta dangane da kiwon lafiya da kuma gagarumar gudummawarta ga Hukumar WHO, zai bai abin tarihi tsarin kiwon lafiyar jama'a na Dominica, Amurka dama Duniya. A madadin Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO), ina miƙa saƙon ta'aziyya ga iyalai, abokai, da abokan aikin Dr Etienne. Za ayi kewarta sosai.

Taarifa ya Mkurugenzi Mkuu wa WHO kuhusu kifo cha Dk. Carissa Etienne Kwa huzuni kubwa nimejifunza leo kuhusu kifo cha rafiki yetu mpendwa Dk. Carissa F. Etienne. Dk. Etienne, mzaliwa wa Dominica, aliwahi kuwa Mkurugenzi wa shirika la Afya la Pan Amerika na Mkurugenzi wa Kanda ya Amerika ya WHO kutoka mwaka 2013 hadi 2023, wakati ambapo Amerika ilifanya maendeleo ya kuvutia katika kuelekea chanjo ya afya kwa wote, na dhidi ya magonjwa ya kuambukiza na yasiyo ya kuambukiza. Pia, Dk. Etienne alionyesha uongozi wa mfano katika kukabiliana na janga la UVIKO-19 na dharura zingine za kiafya. Akiwa Mwanachama wa kuthaminiwa wa uongozi mkuu wa WHO, Dk. Etienne alitoa ushauri na msaada wa kuaminika kwa dhamira ya shirika ya kuongeza ufikiaji wa huduma za afya kwa watu wa Amerika na duniani kote. Pia, Dk. Etienne alihudumu katika majukumu mengine ya WHO, ikiwa ni pamoja na Mkurugenzi Mkuu Msaidizi wa Mifumo na Huduma za Afya katika makao makuu ya WHO huko Geneva, Uswisi. Kujitolea kwake katika Afya ya umma na michango mingine muhimu kwa WHO kunaacha urithi katika Afya ya watu wa Dominica, Amerika na Duniani kote. Kwa niaba ya WHO, natuma salamu zetu za rambirambi kwa familia ya Dk. Etienne, marafiki na wafanyakazi wenzake. Atakumbukwa sana.

Àwílé Olùdarí Àgbà fún WHO lórí ìpapòdà Dr Carissa Etienne Ó jẹ́ ohun ẹ̀dùn ọkàn fún mi láti gbọ́ lónìí pé ọ̀rẹ́ wa dáadáa, Dr Carissa F. Etienne ti papòdà. Dr Etienne, ọmọ ilẹ̀ Dominica, ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bíi Olùdarí fún Àjọ Elétò-ìlera fún àwọn èèyàn ilẹ̀ Amẹ́ríkà àti gẹ́gẹ́ bíi Olùdarí Ẹkùn fún ilẹ̀ Amẹ́ríkà láti ọdún 2013 sí 2023 ní àkókò tí àwọn èèyàn ilẹ̀ Amẹ́ríkà ń ní ìtẹ̀síwájú tí ó lóòrìn lórí ọwọ́jà ètò-ìlera ní àgbáyé, àti tako àwọn àrùn àkóràn àti aláìkóràn. Dr Etienne tún ṣàfihàn ìdarí aláìlẹ́gbẹ́ ní ìdáhùn sí àjàkálẹ̀ àrùn COVID-19 àti sí àwọn pàjáwìrì ètò ìlera mìíràn. Gẹ́gẹ́ bíi àgbà olùdarí ọmọ ẹgbẹ́ WHO tí ó yááyì, Dr Etienne pèsè ìmọ̀ràn tí wọ́n ṣe é fọkàn tán àti àtìlẹ́yìn fún àwọn iṣẹ́ àyànṣe Àjọ náà láti lè mú ìráàyèsí àwọn ètò ìlera fẹ̀ lójú síi fún àwọn èèyàn ilẹ̀ Amẹ́ríkà àti ní àgbáyé. Dr Etienne tún kópa nínú ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ipò fún àjọ WHO, pẹ̀lú ṣíṣe iṣẹ́ gẹ́gẹ́ bíi Olùrànlọ́wọ́ fún Olùdarí Àgbà fún àwọn Ètò àti Iṣẹ́ Ìlera ní olú ilé-iṣẹ́ WHO ní Geneva, Switzerland. Ìfarajìn rẹ̀ fún ìlera gbogboogbò àti àwọn ìdásí pàtàkì sí WHO fi àpẹẹrẹ alámì sílẹ̀ nínú ìlera àwọn èèyàn ilẹ̀ Dominica, àpapọ̀ ilẹ̀ Amẹ́ríkà àti ní àgbáyé. Lórúkọ WHO, mò ń kí àwọn ẹbí, ọ̀rẹ́, àti alájọṣiṣẹ́ Dr Etienne pé wọ́n kú ìrọ́jú. A máa ṣe àfẹ́rí rẹ̀ gidi gan ni.

Isitatimende soMqondisi-Jikelele weWHO ngokudlula emhlabeni kukaDkt Carissa Etienne Kungokudabuka okukhulu ukuthi ngifunde namuhla ngokudlula emhlabeni komngane wethu othandekayo, uDkt Carissa F. Etienne. UDkt Etienne, ongowokuzalwa eDominica, usebenze njengoMqondisi wePan American Health Organisation kanye nanjengoMqondisi Wesifunda weWHO wase-Americawezi kusukela ngo-2013 kuya kowezi-2023, lapho amazwe aseMelika enza inqubekelaphambili emangalisayo ekubhekeleni impilo yonke, kanye nokulwa nezifo ezithathelanayo nezingathathelwana. UDkt Etienne uphinde wakhombisa ubuholi obuyisibonelo ekuphenduleni ubhubhane lweCOVID-19 nakwezinye izimo eziphuthumayo zezempilo. Njengelungu elihlonishwayo lobuholi obuphezulu beWHO, uDkt Etienne unikeze izeluleko ezithembekile kanye nokweseka umgomo weNhlangano wokwandisa ukufinyelela ezinsizeni zezempilo kubantu base-America nasemhlabeni jikelele. UDkt Etienne uphinde wasebenza kwezinye izindima eziningi zeWHO, okuhlanganisa noMsizi Womqondisi-Jikelele Wezinhlelo Zezempilo Nezinsizakalo endlunkulu yeWHO eGeneva, eSwitzerland. Ukuzinikela kwakhe kwezempilo yomphakathi kanye namagalelo abalulekile kuWHO kushiya ifa empilweni yabantu baseDominica, base-America kanye nomhlaba. Egameni leWHO, ngidlulisa amazwi enduduzo emndenini kaDkt Etienne, abangani, kanye nozakwabo. Sizomkhumbula kakhulu.

የዓለም ጤና ድርጅት ዓመታዊ የወባ ሪፖርት እየጨመረ የአየር ንብረት ለውጥ ስጋት ላይ ትኩረት አድርጓል በትናንሽ ህጻናት እና ነፍሰ ጡር እናቶች ላይ የወባ በሽታን ለመከላከል በፀረ-ነፍሳት የታከሙ መረቦችን እና መድሃኒቶችን ተደራሽነት በማስፋት ረገድ የተሻሻሉ ስራዎች ቢደረጉም ብዙ ሰዎች በወባ ታመው እንደነበር የአለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) ያሳተመው አዲስ ዘገባ አመልክቷል። በ 2022 በዓለም አቀፍ ደረጃ 249 ሚሊዮን የወባ ጉዳዮች እንደነበሩ ይገመታል ፣ ይህም ቅድመ ወረርሽኙ በ 2019 ከነበረው 233 ሚሊዮን በ 16 ሚሊዮን ጉዳዮች ይበልጣል ። በኮቪድ-19 ምክንያት ከተፈጠረው መስተጓጎል በተጨማሪ የአለም የወባ ምላሽ ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ ስጋቶች እንደ መድሀኒት እና ፀረ ተባይ መድሃኒቶች፣ ሰብአዊ ቀውሶች፣ የሀብት ገደቦች፣ የአየር ንብረት ለውጥ ተፅእኖዎች እና የፕሮግራም ትግበራ መዘግየቶች በተለይም የበሽታው ሸክም ከፍተኛ ደረጃ ባለባቸው ሀገራት ገጥሟቸዋል። የ2023 የአለም የወባ ሪፖርት በአየር ንብረት ለውጥ እና በወባ መካከል ያለውን ትስስር በጥልቀት ያሳያል። የሙቀት፣ የእርጥበት መጠን እና የዝናብ መጠን ለውጥ በወባ ተሸካሚ አኖፊለስ ትንኝ ባህሪ እና ህልውና ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል። እንደ ሙቀትና ጎርፍ፣ ያሉ ከፍተኛ የአየር ሁኔታ ክስተቶች፣ ስርጭትን እና የበሽታዎችን ሸክም በቀጥታ ሊጎዱ ይችላሉ። በ2022 በፓኪስታን የተከሰተው የጎርፍ አደጋ በሀገሪቱ የወባ በሽታ በአምስት እጥፍ እንዲጨምር አድርጓል። “የተለዋዋጭ የአየር ንብረት ለውጥ በወባ ላይ በተለይም በተጋላጭ አካባቢዎች ላይ ከፍተኛ ስጋት ይፈጥራል። የተለዋዋጭ የአየር ንብረት ለውጥ በወባ ላይ በተለይም በተጋላጭ አካባቢዎች ላይ ከፍተኛ ስጋት ይፈጥራል።” የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ተናግረዋል። የአየር ንብረት መለዋወጥ በወባ አዝማሚያ ላይ በተዘዋዋሪ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ የሚጠበቀው ለምሳሌ ወሳኝ የወባ አገልግሎቶችን ተደራሽነት በመቀነሱ እና በፀረ ተባይ መድሀኒት እና በክትባት አቅርቦት ሰንሰለት ላይ መስተጓጎል ነው። ከአየር ንብረት ጋር በተያያዙ ምክንያቶች የህዝብ መፈናቀል በሽታ የመከላከል አቅም የሌላቸው ግለሰቦች ወደ ተስፋፋባቸው አካባቢዎች ስለሚሰደዱ የወባ በሽታን ሊጨምር ይችላል። የአየር ንብረት ለውጥ በወባ ስርጭት ላይ የሚኖረው የረዥም ጊዜ ተጽእኖ መረጃ ጥቂት ነው። ሆኖም፣ የማንኛውም ተጽእኖ አቅጣጫ እና መጠን በማህበራዊ እና ስነ-ምህዳራዊ ስርዓቶች፣ በአገሮች ውስጥ እና መካከል ሊለያይ ይችላል። በአለምአቀፍ የወባ ሸክም እና ምላሽ ላይ ያሉ አዝማሚያዎች የኮቪድ-19 ወረርሽኝ የወባ አገልግሎቶችን በእጅጉ አቋረጠ፣ ይህም ለበሽታው እና ለሞት የሚዳርገው ምጣኔ እንዲጨምር አድርጓል፣ ይህም በበሽታው ላይ የቆመውን እድገት አባብሷል። በአለም አቀፍ ደረጃ በ2022 ተጨማሪ አምስት ሚሊዮን የወባ ታማሚዎች ነበሩ ከነዚህም ጭማሪዎች መካከል አምስት ሀገራት ነበሩ። ፓኪስታን በ2022 ወደ 2.6 ሚሊዮን የሚጠጉ ጉዳዮች በ2021 ከ500,000 ጋር ሲነፃፀሩ ትልቁን እድገት አሳይታለች። በኢትዮጵያ፣ ናይጄሪያ፣ ፓፑዋ ኒው ጊኒ እና ኡጋንዳ ከፍተኛ ጭማሪ ታይቷል። ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ ከፍተኛውን የወባ ሸክም በተሸከሙት 11 አገሮች፣ ወረርሽኙ በተከሰተበት የመጀመርያው ዓመት የመጀመርያው መጨመሩን ተከትሎ አዳዲስ ኢንፌክሽኖች እና የሞት መጠን አሻቅቧል። በደብሊውኤችኦ “ከከባድ ሸክም እስከ ከፍተኛ ተጽዕኖ” አቀራረብ የተደገፉ እነዚህ አገሮች በ2022 በግምት 167 ሚሊዮን የወባ ጉዳዮችን እና 426,000 ሰዎች ሞተዋል። አሁን ካለው አዝማሚያ አንጻር የዓለም ጤና ድርጅት የዓለም የወባ ስትራቴጂ ወደ ወሳኝ 2025 ወሳኝ ደረጃዎች መሸጋገር በሰፊ ልዩነት ከመንገዱ ውጪ ነው። “የምላሽ ጥረታችንን የሚያደናቅፉ ብዙ አደጋዎችን መገንዘብ በጣም አስፈላጊ ነው። የአየር ንብረት መለዋወጥ ከፍተኛ አደጋን ይፈጥራል ነገርግን እንደ ውስን የጤና አገልግሎት ተደራሽነት፣ ቀጣይ ግጭቶች እና ድንገተኛ አደጋዎች፣ የኮቪድ-19 በአገልግሎት አሰጣጥ ላይ የሚያስከትለውን ዘላቂ ውጤት፣ በቂ የገንዘብ ድጋፍ አለማድረግ እና የወባ ጣልቃገብነታችን ያልተመጣጠነ ትግበራን የመሳሰሉ ተግዳሮቶችን መዋጋት አለብን ብለዋል ዶክተር የዓለም ጤና ድርጅት የአፍሪካ ክልላዊ ዳይሬክተር ማትሺዲሶ ሞኢቲ "ከወባ ነፃ ወደሆነው የወደፊት ተስፋ ለመቀጠል፣ ፈጠራን፣ ሀብትን ማሰባሰብ እና የትብብር ስልቶችን የሚያበረታቱትን እነዚህን የተለያዩ ስጋቶች ለመቋቋም የተቀናጀ ጥረት እንፈልጋለን።" ለብሩህ ተስፋ ምክንያቶች ሪፖርቱ በአለም ጤና ድርጅት የተመከረው የመጀመሪያው የወባ መከላከያ ክትባት አርቲኤስ፣ኤስ/ኤኤስኦ1 በሦስት የአፍሪካ ሀገራት ደረጃ መጀመሩን የመሳሰሉ ስኬቶችን ጠቅሷል። ጥብቅ ግምገማ በከባድ ወባ ላይ በከፍተኛ ሁኔታ መቀነሱን እና ክትባቱ በተሰጠባቸው አካባቢዎች በቅድመ ህፃናት ሞት ምክንያት ክትባቱ ካልተጀመረባቸው አካባቢዎች ጋር ሲነፃፀር በ13% ቀንሷል። ይህ ከፍተኛ የበሽታ እና ሞት ቅነሳ በእነዚህ አካባቢዎች መረቦች ፣ የቤት ውስጥ ፀረ ተባይ መድኃኒቶች እና ሌሎች የሕፃናት ጤና ጣልቃገብነቶች ከተጀመሩት መካከል ዋነኛው ነው። በጥቅምት 2023፣ የዓለም ጤና ድርጅት ለሁለተኛ ጊዜ ደህንነቱ የተጠበቀ እና ውጤታማ የወባ ክትባት አር21/ ማትሪክስ-ኤምን መክሯል። ሁለት የወባ ክትባቶች መገኘት አቅርቦትን እንደሚያሳድግ እና በአፍሪካ ሰፊ ስርጭት እንዲኖር ያስችላል ተብሎ ይጠበቃል። የበሽታው ዝቅተኛ ሸክም ባለባቸው በብዙ አገሮች ወባን ለማጥፋት መሻሻል ታይቷል። በ 2022 34 አገሮች ከ 1000 በታች የወባ በሽተኞች ሪፖርት አድርገዋል በ 2000 ከ 13 አገሮች ጋር ሲነፃፀሩ ። በዚህ አመት ብቻ ሶስት ተጨማሪ ሀገራት በአለም ጤና ድርጅት ከወባ የፀዱ - አዘርባጃን፣ ቤሊዝ እና ታጂኪስታን የተረጋገጡ ሲሆን ሌሎች በርካቶችም በሽታውን በሚቀጥለው አመት ለማጥፋት በሂደት ላይ ናቸው። አሁን ምን ያስፈልጋል የወባ በሽታን ለመከላከል በሚደረገው ትግል ውስጥ ትልቅ እምብርት ያስፈልጋል፣ ከተጨማሪ ሀብት፣ ከተጠናከረ የፖለቲካ ቁርጠኝነት፣ በመረጃ ላይ የተመሰረቱ ስልቶች እና አዳዲስ መሳሪያዎች። ፈጠራ ይበልጥ ቀልጣፋ፣ ውጤታማ እና ተመጣጣኝ ምርቶች ልማት ላይ ማተኮር አለበት። የአየር ንብረት ለውጥ ተጨማሪ ስጋት የአየር ንብረት ለውጥን ተፅእኖ ለመቀነስ ከሚደረገው ጥረት ጋር የሚጣጣሙ ዘላቂ እና የማይበገር የወባ ምላሾችን ይጠይቃል። የተቀናጁ አቀራረቦችን ለመገንባት የሁሉም ማህበረሰብ ተሳትፎ ወሳኝ ነው። ለአርታዒዎች ማስታወሻ የዓለም ጤና ድርጅት በወባ ላይ የሚሰራው በአለም አቀፍ የወባ ቴክኒካል ስትራቴጂ 2016-2030 (ጂቲኤስ)፣ በአለም ጤና ጥበቃ ጉባኤ በግንቦት 2015 በፀደቀ እና በ2021 የተሻሻለ ነው። ከ2015 የመነሻ መስመር ጋር ሲነጻጸር ከሌሎች ኢላማዎች መካከል በ2025 ቢያንስ 75% እና የሞት መጠንን በ75% እና በ2030 90% ለመቀነስ ተብሎ የተጠራው ስልት። በ 2018 በደብሊውኤችኦ እና አርቢኤም አጋርነት የወባ በሽታን ለማስወገድ በተዘጋጀው “ከከፍተኛ ሸክም እስከ ከፍተኛ ተጽዕኖ” (ኤችቢኤችአይ) አካሄድ፣ በወባ በጣም የተጠቁ ሀገራት በአካባቢያዊ መረጃ እና የበሽታ መቼቶች መሰረት በተዘጋጁ የጣልቃ ገብነት ፓኬጆች ለበሽታው ከፍተኛ ተጋላጭነት ያላቸውን ህዝቦች እየደረሱ ነው። 11 ኦሪጅናል የኤችቢኤቻአይ አገሮች ቡርኪናፋሶ፣ ካሜሩን፣ ጋና፣ ህንድ፣ ማሊ፣ ሞዛምቢክ፣ ኒጀር፣ ናይጄሪያ፣ ኡጋንዳ እና የተባበሩት ታንዛኒያ ሪፐብሊክ ያካትታሉ። 12ኛዋ ሀገር ሱዳን በ2022 የኤችቢኤችአይ አካሄድን ተቀበለች።ተጨማሪ አንብብ።

WHO’s annual malaria report spotlights the growing threat of climate change Despite strides in expanding access to insecticide-treated nets and medicines to help prevent malaria in young children and pregnant women, more people were getting sick with malaria, according to a new report published by the World Health Organization (WHO). In 2022, there were estimated 249 million malaria cases globally, exceeding the pre-pandemic level of 233 million in 2019 by 16 million cases. In addition to the disruptions caused by COVID-19, the global malaria response has faced a growing number of threats, such as drug and insecticide resistance, humanitarian crises, resource constraints, climate change impacts and delays in programme implementation particularly in countries with a high burden of the disease. The 2023 World malaria report delves into the nexus between climate change and malaria. Changes in temperature, humidity and rainfall can influence the behaviour and survival of the malaria-carrying Anopheles mosquito. Extreme weather events, such as heatwaves and flooding, can also directly impact transmission and disease burden. Catastrophic flooding in Pakistan in 2022, for example, led to a five-fold increase in malaria cases in the country. “The changing climate poses a substantial risk to progress against malaria, particularly in vulnerable regions. Sustainable and resilient malaria responses are needed now more than ever, coupled with urgent actions to slow the pace of global warming and reduce its effects,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. Climate variability is expected to have indirect effects on malaria trends through, for example, reduced access to essential malaria services and disruptions to the supply chain of insecticide-treated nets, medicines and vaccines. Population displacement due to climate-induced factors may also lead to increased malaria as individuals without immunity migrate to endemic areas. Data on the long-term impact of climate change on malaria transmission is sparse. However, the direction and magnitude of any impacts are likely to vary across social and ecological systems, both within and between countries. Trends in the global malaria burden and response The COVID-19 pandemic significantly disrupted malaria services, leading to a surge in both incidence and mortality rates, exacerbating already stalled progress against the disease. Globally there were an additional five million malaria cases in 2022 over the previous year and five countries bore the brunt of these increases. Pakistan saw the largest increase, with about 2.6 million cases in 2022 compared to 500 000 in 2021. Significant increases were also observed in Ethiopia, Nigeria, Papua New Guinea and Uganda. Meanwhile, in the 11 countries that carry the highest burden of malaria, rates of new infections and deaths have levelled off following an initial upsurge during the first year of the pandemic. These countries, supported through the WHO “High burden to high impact” approach, saw an estimated 167 million malaria cases and 426 000 deaths in 2022. In view of current trends, progress towards critical 2025 milestones of the WHO global malaria strategy is off track by a wide margin. “It is crucial to recognize the multitude of threats that impede our response efforts. Climate variability poses a substantial risk, but we must also contend with challenges such as limited healthcare access, ongoing conflicts and emergencies, the lingering effects of COVID-19 on service delivery, inadequate funding and uneven implementation of our core malaria interventions,” said Dr Matshidiso Moeti, WHO Regional Director for Africa. “To forge ahead toward a malaria-free future, we need a concerted effort to tackle these diverse threats that fosters innovation, resource mobilization and collaborative strategies.” Grounds for optimism The report also cites achievements such as the phased roll-out of the first WHO-recommended malaria vaccine, RTS,S/AS01, in three African countries. A rigorous evaluation has shown a substantial reduction in severe malaria and a 13% drop in early childhood deaths from all causes in the areas where the vaccine has been administered compared with areas where the vaccine was not introduced. This substantial reduction in illness and death is on top of what is being achieved in these areas where nets, indoor spraying with insecticides and other child health interventions have already been introduced. In October 2023, WHO recommended a second safe and effective malaria vaccine, R21/Matrix-M. The availability of two malaria vaccines is expected to increase supply and make broad-scale deployment across Africa possible. There has also been progress toward malaria elimination in many countries with a low burden of the disease. In 2022, 34 countries reported fewer than 1000 cases of malaria compared to just 13 countries in 2000. This year alone, three more countries were certified by WHO as malaria-free – Azerbaijan, Belize and Tajikistan – and several others are on track to eliminate the disease in the coming year. What is needed now A substantial pivot in the fight against malaria is needed, with increased resourcing, strengthened political commitment, data-driven strategies and innovative tools. Innovation should focus on the development of more efficient, effective and affordable products. The added threat of climate change calls for sustainable and resilient malaria responses that align with efforts to reduce the effects of climate change. Whole-of-society engagement is crucial to build integrated approaches. Note to editors WHO's work on malaria is guided by the Global technical strategy for malaria 2016-2030 (GTS), approved by the World Health Assembly in May 2015 and updated in 2021. The strategy called, among other targets, for reductions in malaria case incidence and mortality rates of at least 75% by 2025 and 90% by 2030, compared to a 2015 baseline. Through the “High burden to high impact” (HBHI) approach, catalyzed by WHO and the RBM Partnership to End Malaria in 2018, countries hardest hit by malaria are reaching populations at greatest risk of the disease with tailored packages of interventions informed by local data and disease settings. The 11 original HBHI countries include Burkina Faso, Cameroon, the Democratic Republic of the Congo, Ghana, India, Mali, Mozambique, Niger, Nigeria, Uganda and the United Republic of Tanzania. A 12th country, Sudan, adopted the HBHI approach in 2022. Read more.

Rahoton Hukumar WHO na shekara-shekara yayi nuni da ƙaruwar barazanar illolin sauyin yanayi Duk da cigaban da aka samu na faɗaɗa hanyoyin samar da gidajen sauro masu maganin kashe ƙwari don taimakawa wajen rigakafin zazzaɓin cizon sauro ga ƙananan yara da mata masu juna biyu, an samu ƙarin mutane da ke kamuwa da cutar zazzaɓin cizon sauro, a cewar wani sabon rahoto da hukumar lafiya ta duniya (WHO) ta wallafa. A shekarar 2022, an samu ƙiyasin kamuwar mutane miliyan 249 da cutar zazzaɓin cizon sauro a faɗin duniya, wanda ya zarce na adadin kafin annobar COVID-19 na mutane miliyan 233 a shekarar 2019 da ƙarin mutane miliyan 16 da suka kamu. Ƙarin akan tsaikon da cutar COVID-19 ta haifar, martanin yaƙi da zazzaɓin cizon sauro na duniya ya fuskanci barazana da yawa, kamar turjiya ga magunguna da magungunan ƙwari, rikice-rikicen jin ƙai, ƙarancin albarkatu, tasirin sauyin yanayi da jinkirin aiwatar da shirye-shiryen musamman a cikin ƙasashe masu tasowa dake fama da cutar. Rahoton zazzaɓin cizon sauro na shekarar 2023 ya yi tsokaci kan alaƙar sauyin yanayi da zazzaɓin cizon sauro. Canjin yanayin zafi, danshi, da kuma zubar ruwan sama na taka rawa kan ɗabi'a da rayuwar jinsin sauron Anopheles dake ɗauke da cutar zazzaɓin cizon sauro. Matsanancin yanayi, irin su tsananin zafi da ambaliyar ruwa, na iya yin tasiri kai tsaye wajen yaɗawa da ɗaukar cutar. Ibtila'in ambaliyar ruwa a Pakistan a shekarar 2022 misali, ta jawo ƙaruwar yawan kamuwa da cutar zazzaɓin cizon sauro a ƙasar da ninki biyar. "Sauyin yanayi na ƙaƙƙarfar barazana ga cigaban da ake samu a yaƙi da cutar zazzaɓin cizon sauro, musamman ma yankunan dake fama da talauci. Ana buƙatar ɗaukar ƙwararan matakai masu juriya a yanzu fiye da kowane lokaci, haɗi da buƙatar matakin gaggawa don taƙaita saurin ɗumamar duniya da rage illolinsa, inji Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta Janar na Hukumar Lafiya ta Duniya WHO. Ana sa ran sauye-sauyen yanayi zasu yi tasiri ta bayan fage kan yanayin zazzaɓin cizon sauro, alal misali, ta hanyar rage damar yin amfani da muhimman ayyukan zazzaɓin cizon sauro da kuma katse hanyoyin samar da gidajen sauro masu magani, magunguna da alluran rigakafi. Gudun hijirar jama'a saboda dalilai na sauyin yanayi na iya haifar da ƙaruwar zazzaɓin cizon sauro, yayin da mutane da ba su da rigakafi ke ƙaura zuwa wuraren da ake fama da cutar. Bayanai kan dogon tasirin da sauyin yanayi yayi kan yaɗuwar zazzaɓin cizon sauro sun yi ƙaranci. Sai dai, nahiya da ƙarfin duk wani tasiri na iya bambanta a tsakanin mutane da yanayin muhallinsu, duka biyun a cikin ko tsakanin ƙasashe. Yanayin ɗaukar cutar zazzaɓin cizon sauro da kuma matakan da ake ɗauka a duniya. Cutar COVID-19 ta kawo cikas ga ayyukan zazzaɓin cizon sauro, wanda ya haifar da ƙaruwar yawan kamuwa da kuma yawan mace-mace, wanda ke ƙara daƙile ɗan cigaban da aka samu wajen yaƙi da cutar. A duniya an samu ƙaruwar mutane miliyan biyar da suka kamu da cutar a shekarar 2022, fiye da na shekarar da ta gabata, kuma ƙasashe biyar ne suka ɗauke wannan ƙari da aka samu. Ƙasar Pakistan ce keda mafi yawan ƙaruwar adadin, inda take da adadin yawan mutane miliyan 2.6 da suka kamu da cutar a shekarar 2022, idan aka kwatanta da mutum 500,000 a shekarar 2021. An kuma samu irin wannan mahaukacin ƙarin a ƙasashen Habasha, Najeriya, Papua New Guinea, da kuma Yuganda. Haka nan kuma, a ƙasashe 11 da suke da mafi yawan masu ɗauke da cutar zazzaɓin cizon sauro, yawan sabbin kamuwa da mace-mace ma ya ƙaru, biyo bayan ƙaruwar da aka samu a shekarar farko ta annobar COVID-19. Waɗannan ƙasashe, waɗanda aka tallafawa ta ƙarƙashin tsarin "Mafi ɗauke da cutar zuwa mafi illar tasiri" na Hukumar WHO, sun samu kimanin mutane miliyan 167 da suka kamu, da kuma mutuwar 426 000 a cikin shekarar 2022. Bisa la'akari da abubuwan da ke faruwa a yanzu, a cigaba da tunkarar muhimman matakai na dabarun cutar zazzaɓin cizon sauro a duniya na shekarar 2025 na hukumar WHO ya kauce hanya mai faɗi sosai. "Yanada muhimmanci mu lura da tarin barazana dake taɗe yunkurin martanin mu. Bambancin yanayi yana haifar da babban haɗari, amma kuma dole ne mu fuskanci ƙalubale, kamar ƙarancin damar samun kulawar lafiya, rikice-rikice, lamura na gaggawa, tasirin COVID-19 akan isar da sabis, ƙarancin isassun kuɗi, da rashin daidaituwa na manyan ayyukan cutar malaria, ”in ji Dr. Matshidiso Moeti, Daraktan Yanki na Hukumar WHO a Afirka. "Don kutsawa gaba zuwa goben da ba tada cutar zazzaɓin zazzabin cizon sauro, muna buƙatar haɗa ƙarfi da ƙarfe don tinkarar waɗannan barazana iri-iri da ke ƙarfafa ƙirƙira, tattara albarkatu da dabarun haɗin gwiwa." Madogarar yin kyakkyawan fata Rahoton ya kuma ambato nasarorin da aka samu, kamar irinsu rabon farko na maganin zazzaɓin cizon sauro da Hukumar WHO ta nuna, magungunan RTS, S/AS01, a ƙasashe uku na Afirka. Wata ƙwaƙƙwarar tantancewa ta nuna an samu raguwa sosai a tsanantar cutar zazzaɓin cizon sauro, da kuma raguwar kashi 13 cikin ɗari na mace-macen yara ƙanana daga dukkan abubuwan dake haddasa mace-macen a yankunan da aka yi allurar rigakafin, idan aka kwatanta da wuraren da ba ayi allurar ba. Wannan gagarumar raguwar rashin lafiya da mace-macen, tana saman duk wata nasara da aka samu a waɗannan wurare, inda aka raba gidajen sauro, feshi maganin ƙwari a cikin gidaje, da sauran ayyukan kula da lafiyar yara. A watan Oktoban 2023, Hukumar WHO ta bada shawarar sake gudanar da kashi na biyu na rabon maganin zazzaɓin cizon sauro na R21/Matrix-M. Samun magungunan zazzaɓin cizon sauron biyu ana tsammanin zasu iya ƙara yiwuwar samarwa da faɗaɗa rarrabawa a faɗin. An samu cigaba sosai a ƙoƙarin da ake na kauda cutar zazzaɓin cizon sauro a ƙasashe da dama, tare da ƙarancin tasirin cutar. A shekarar 2022, ƙasashe 33 sun bada rahoton kamuwar ƙasa da mutane 1000 da cutar, idan aka kwatanta da ƙasashe 13 a shekarar 2000. A wannan shekarar kaɗai ƙarin ƙasashe ne Hukumar WHO ta tabbatar da sun kakkaɓe cutar zazzaɓin cizon sauro — Azerbaijan, Belize da Tajikistan — da kuma ƙarin wasu ƙasashe dake kan hanyar kakkaɓe cutar a shekara mai zuwa. Abinda ake buƙata yanzu Ana buƙatar muhimmin jigo a yaƙi da cutar zazzabin cizon sauro, tare da ƙara samar da kayan aiki, ƙarfafa himmar siyasa, dabarun da aka sarrafa bisa bayanai, da sabbin kayan aiki. Ya kamata ƙirƙira ta mai da hankali kan haɓaka samfura isassu, masu inganci da araha. Ƙarin barazanar sauyin yanayi na kira da a ɗauki kan zazzabin cizon sauro wanda yake mai ɗorewa da juriya, don rage illar sauyin yanayi. Shigar da al'umma baki ɗaya nada muhimmanci wajen gina dunƙulallun tsaruka. Sanarwa ga editoci: Aikin Hukumar WHO kan zazzaɓin cizon sauro yana jagorantar dabarun fasaha na duniya na zazzaɓin cizon sauro 2016-2030 (GTS), wanda Majalisar Lafiya ta Duniya ta amince da shi a watan Mayun 2015, aka kuma sabunta shi a cikin shekarar 2021. Dabarun sun yi kira, a tsakanin sauran maƙasudai, don rage yawan kamuwa da cutar zazzaɓin cizon sauro da adadin mace-mace na aƙalla kashi 75 cikin 100 nan da 2025, da kuma 90% nan da 2030, idan aka kwatanta da na 2015. Ta hanyar tsarin "Babban nauyi zuwa babban tasiri" (HBHI), wanda WHO da haɗin gwiwar RBM suka tsara don kawo ƙarshen zazzaɓin cizon sauro a cikin shekarar 2018, ƙasashen da suka fi fama da zazzaɓin cizon sauro suna kaiwa ga al'umma cikin haɗarin kamuwa da cutar tare da keɓaɓɓen kunshin ayyukan da aka sanar da bayanan gida da wuraren ake da cutar. Asalin ƙasashe 11 na HBHI sun haɗa da Burkina Faso, Kamaru, Jamhuriyar Demokraɗiyyar Kongo, Ghana, Indiya, Mali, Mozambique, Nijar, Najeriya, Uganda da Jamhuriyar Tanzaniya. Kasa ta 12, Sudan, ta rungumi tsarin HBHI a shekarar 2022. ƙara karantawa.

Taarifa ya kila mwaka ya WHO kuhusu ugonjwa wa malaria inaonyesha hatari kubwa inayoongezeka ya mabadiliko ya hali ya hewa Licha ya kuongeza upatikana wa vyandarua vyenye dawa ili kusaidia kuzuia malaria kwa watoto wadogo na wajawazito, watu wengi sana waliendelea kuugua malaria, kulingana na taarifa mpya iliyochapishwa na shirikisho la Afya Duniani (WHO). Mwaka 2022, kulikuwa na visa milioni 249 vya ugonjwa wa Malaria duniani, na kuzidi kiwango cha janga hili cha milioni 233 na kesi milioni 16 cha mwaka 2019. Mbali na usumbufu unaosababishwa na UVIKO-19, mwitikio wa malaria duniani unakabiliwa na vitisho vinavyoongezeka, kama vile upinzani dhini ya dawa na wadudu, migogoro ya kibinadamu, vikwazo vya rasilimali, athari za mabadiliko ya hali ya hewa na ucheleweshaji wa utekelezaji wa programu haswa katika nchi zenye kiwango kikubwa cha maendeleo ya hatari ya ugonjwa huo. Taarifa ya malaria ya dunia ya 2023 inaonyesha uhusiano kati ya mabadiliko ya hali ya hewa na malaria. Mabadiliko ya joto la halijoto, unyevunyevu na mvua yanaweza kuathiri tabia na uhai wa mbu aina ya Anofelesi anayeambukiza Malaria. Matukio ya mara kwa mara ya hali ya hewa kama vile mawimbi ya joto na mafuriko, yanaweza kuathiri moja kwa moja maambukizi na hatari ya magonjwa. Kwa mfano, mafuriko makubwa nchini Pakstani mwaka 2022, yalisababisha ongezeko la malaria kwa mara tano zaidi nchini humo. Mabadiliko ya hali ya hewa yanahatarisha maendeleo ya kukabiliana na Malaria kwa kiasi kikubwa, hasa katika maeneo hatarishi. Mwitikio endelevu na ustahimilivu wa kupambana na Malaria unahitajika kwa sasa kuliko wakati mwingine wowote, pamoja na hatua za haraka za kupunguza kasi ya ongezeko la joto duniani na kupunguza athari zake, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Kwa mfano, tofauti za hali ya hewa zinatarajiwa kuwa na athari zisizo za moja kwa moja kwenye mwelekeo wa kupambana na Malaria kupitia, kupunguza upatikanaji wa huduma muhimu za malaria na kukatizwa kwa mrorongo wa usambazaji wa vyandarua vilivyotiwa dawa, dawa na chanjo. Kuhama kwa idadi ya watu kutokana na sababu zinazotokana na hali ya hewa, pia kunaweza kusababisha ongezeko la Malaria kwa sababu watu hawana kinga imara watahamia kwenye maenea yenye maambukizi. Takwimu za athari ya mabadiliko ya muda mrefu ya hali ya hewa yanayochangia maambukizi ya malaria ni chache. Hata hivyo, Mwelekeo na na ukubwa wa athari zozote zinaweza kutofautiana katika mifumo ya kijamii na kiikolojia , ndani na kati ya nchi. Mwitikio na uvumi wa hatari ya Malaria duniani Janga la UVIKO-19 lilitatiza huduma za Malaria kwa kiasi kikubwa, na kusababisha ongezeko la matukio na viwango vya vifo, na kuzidisha maendeleo ambayo tayari yamekwama dhidi ya ugonjwa huo. Mwaka 2022 kulikuwa na visa milioni tano duniani kote vya malariaambavyo vilikuwa zaidi ya visa vya mwaka uliyopita na nchi tano zilikuwa na hali mbaya sana katika ongezeko hili. Pakstani ilikuwa na ongezeko kubwa zaidi, ikiwa na takribani kesi milioni 2.6 kwa mwaka 2022 ikilinganishwa na kesi 500,000 kwa mwaka 2021. Pia, ongezeko lingine kubwa lilikuwa nchi Ethiopia, Nigeria, Papua New Guinea na Uganda. Wakati huo huo, katika nchi 11 zilizo na hatari kubwa zaidi ya ugonjwa wa Malaria, viwango vya maambukizi mapya na vifo vimepungua kutokana na ongezeko la awali katika mwaka wa kwanza wa janga hilo. Hizi nchi, zilisaidiwa na WHO kupitia sera ya "hatari kubwa kwa athari kubwa" zilishuhudia visa vya Malaria vinavyokadiriwa kufikia milioni 167 na vifo 426, 000 mwaka 2020. Kwa kuzingatia mwelekeo wa sasa, maendeleo ya kuelekea hatua muhimu za mkakati wa 2025 wa kimataifa wa Malaria unaoendeshwa na WHO bado yako chini sana. Ni muhimu kutambua wingi wa vitisho vinavyozuia jitihada zetu za kupambana. Kubadilika kwa hali ya hewa kunaleta hatari kubwa, lakini lazima pia tukabiliane na changamoto kama vile upatikanaji mdogo wa huduma za afya, migogoro na dharura zinazoendelea, athari zinazoendelea za UVIKO-19 katika utoaji wa huduma, ufadhili usiyositahili na utekelezaji usiyo na usawa wa hatua zetu kuu za Malaria, alisema Dk. Matshidiso Moeti, Mkurugenzi wa WHO kanda ya Afrika. Ili kusonga mbele kuelekea katika mustakabali usiyo na Malaria, tunahitaji juhudi za pamoja ili kukabiliana na matishio haya mbalimbali ambayo yanakuza ubunifu, uhamasishaji wa rasilimali na mikakati shirikishi Sababu za kuwa na matumaini Taarifa hiyo pia inataja mafanikio kama vile kuanzishwa kwa chanjo ya awamu ya kwanza ya Malaria iliyopendekezwa na WHO, RTS,S/AS01, katika nchi tatu za Afrika. Tathimini ya kina imeonyesha kupungua kwa kiwango kikubwa cha Malaria kali na kushuka kwa 13% za vifo vya watoto wachanga kutokana na sababu zote katika maeneo ambayo ambayo chanjo hiyo imetolewa ikilinganishwa na maeneo ambayo chanjo haikuanzishwa. Kupungua huku kwa magonjwa na vifo ni kutokana na kile kilichofikiwa katika maeneo haya, ambapo vyandarua, kunyunyuzia dawa za kuua wadudu ndani ya nyumba na hatua zingine za afya ya mtoto tayari zimeanzishwa. Mnamo Oktoba 2023, WHO ilipendekeza chanjo ya pili yenye usalama na ufanisi ya Malaria, R21/Matrix-M. Upatikanaji wa chanjo mbili za Malaria unatarajiwa kuongeza usambazaji mkubwa barani Afrika iwezekanavyo. Pia kumekuwa na maendeleo katika kuelekea kutokomeza Malaria katika nchi nyingi zenye hatari ndogo ya ugonjwa huo. Mnamo mwaka 2022, nchi 34 zilitoa taarifa yenye chini ya kesi 1000 za Malaria ikilinganishwa na nchi 13 pekee mwaka 2000. Mwaka huu pekee, nchi tatu zaidi ziliidhinishwa na WHO kuwa hazina maambukizi ya Malaria; Azabajani, Belize na Tajikistan na nyingine kadhaa ziko njiani kumaliza ugonjwa huo katika mwaka ujao. Kipi kinachohitajika kwa sasa Mhimili mkubwa katika mapambano dhidi ya Malaria unahitajika, pamoja na kuongezeka kwa rasilimali, kuimarisha jitihada za kisiasa, mikakati inayotokana na takwimu na vifaa vya ubunifu. Ubunifu unapaswa kuzingatia maendeleo ya bidhaa bora na za bei nafuu. Tishio lililoongezwa la mabadiliko ya hali ya hewa linataka majibu endelevu na stahimilivu ya Malaria ambayo yanaendana na juhudi za kupunguza athari za mabadiliko ya tabia ya nchi. Ushirikiano wa jamii nzima ni muhimu ili kujenga mbinu jumuishi. Wahariri zingatieni: kazi ya WHO kuhusu Malaria inaongozwa na mkakati wa kiufundi wa kimataifa wa Malaria wa 2016 - 2030 (GTS), uliidhinishwa na Baraza la Afya duniani mwezi Mei 2015 na kusasishwa mwaka 2021. Huo mkakati ulitaka malengo mengine miongoni mwa hayo, ili kupunguza Malaria na viwango vya vifo angalau 75% ifikapo 2025 na 90% ifikapo 2030 ikilinganishwa na msingi wa 2015. Kupitia mkabala wa hatari kubwa kwa athari kubwa (HBHI), uliyochochewa na WHO na ubia wa RBM wa kutokomeza Malaria mwaka 2018, nchi zilizoathirika zaidi na Malaria zinafikia watu waliyo katika hatari kubwa ya ugonjwa huo kwa kutumia mbinu maalum za udhibiti zinazotolewa na takwimu za ndani na mpangilio wa magonjwa. Nchi asilia 11 za HBHI ni pamoja na Burkina Faso, Kameruni, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, Ghana, India, Mali, Msumbiji, Niger, Nigeria, Uganda na Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Nchi ya 12 ambayo ni Sudani ilipitisha mbinu ya HBHI mwaka 2022. soma zaidi.

Èsì ọlọ́dọọdún ti àjọ WHO ní orí àìsàn ibà ti ṣe áfihàn ìdúnkokò àyípadà ojú ọjọ́ tí ó ń gbèrú síi Gẹ́gẹ́ bí i àtẹ̀jáde tuntun tí àjọ Eléto Ìlera-Lágbàá WHO gbé jáde, wọn ṣọ pé, bí ìgbìyànjú ìráàyèsí láti mú nẹ́ẹ̀tì apẹ̀fọn àti òògùn lílò láti dènà ẹ̀ẹ̀fọn ní ara ọmọdé àti àwọn alábọyún dínkù, ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ènìyàn ni ó sì ń ṣe àìsàn látààrí àìsàn ibà. Ní ọdún 2022, àpapọ̀ iye àkọsílẹ̀ nípa àìsàn ibà ní àgbáyé jẹ́ 249, eléyìí kò mọ́ ipò iye àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ tí ó ti ṣẹlẹ̀ ṣaájú àjàkálẹ̀ àrùn tí ó jẹ́ 233 ní ọdún 2019 pẹ̀lú àkọsílẹ̀ 16 miliọnù. Ní àfikún sí ìdíwọ́ tí àjàkálẹ̀ àrùn COVID-19 fà, ìdúnkòkòmọ́ ifèsì sí ìdásí àìsàn ibà káàkiri àgbáyé ti ń pọ̀ sí i, àwọn bí i àìlágbárá òògùn àti òògùn ibà, àáwọ̀ ọmọnìyàn, ìdíwọ́ ohun èlò, ipa àyípadà ojú-ọjọ́ àti ìdíwọ́ láti mú àwọn àlàkalẹ̀ ètò ṣe ní awọn orílẹ̀-èdè tí àìsàn ibẹ̀ ti ga jùlọ. Èsì Àìsàn iba ti ọdún 2023 ní Àgbáyé ti wọ inú ìbáṣepọ̀ láàrin àyípadà ojú-ọjọ́ àti àìsàn ibà. Àyípadà ìgbóná tàbí ìtutù ojú-ọjọ́, ọ̀rìnrìn àti òjò rírọ̀ le ní ipa ní orí ìhùwàsí àti wíwà láàyè àwọn ẹ̀fọn alágbára tí ó máa ń kó àìsàn ibà ran ènìyàn. Àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ ojú-ọjọ́ àṣejù, bí i ìgbóná àti omi-yalé, náà le ṣe okùnfà ipa àti tan àìsàn náà kálẹ̀ lọ́nà tààra àti wàhálà tí ó máa ń fà. Fún àpẹẹrẹ, ìṣẹ̀lẹ̀ omíyalé tí ó fa ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìjam̀bá ní orílẹ̀-èdè Pakistan ní ọdún 2022, yọrí sí pípọ̀ sí i àkọsílẹ̀ àìsàn ibà ní orílẹ̀-èdè náà. "Àyípadà ojú-ọjọ́ fa ewu alágbára tako ìgbógun ti àìsàn ibà, pàápàá jùlọ ní àwọn agbègbè tí ọwọ́jà rẹ̀ wà. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus Adarí-Àpapọ̀ àjọ WHO sọ pé "a nílò àfojúsùn àti ìdásí àti gbé ogun ti àìsàn ibà ní ìṣinṣìnyìí ju tẹ́lẹ̀ lọ, pẹ̀lú ìdásí kíákíá láti mú bí ojú-ọjọ́ ṣe ń yí padà dínkù àti láti mú àdínkù bá ipa tí ó ń kó". Ìyàtọ̀ ojú-ọjọ́ agbègbè ni a lérò pé kò ní ní ipa lọ́nà tààrà ní orí òkìkí àìsàn ibà káàkiri, fún bí i àpẹẹrẹ, mímú àdínkù bá ìráàyèsí àwọn ohun èlò àìsàn ibà tí ó ṣe pàtàkì àti ìdíwọ́ fún ọ̀nà àńgbà pèsè àpò ẹ̀fọn tí a ti ṣe ìtọ́jú, òògùn àti àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára. Àwọn ènìyàn máa ń fọ́nká látààrí àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ àyípadà bí ojú-ọjọ́ ṣe ń rí eléyìí sì le tún yọrí sí pípọ̀ sí i àisàn ibà bí àwọn ènìyàn kọ̀ọ̀kan ṣe ń kó lọ sí agbègbè tí ìtọ́jú wà. Dátà ní orí ipa àyípadà ojú-ọjọ́ ní orí ìtànkálẹ̀ àìsàn ọlọ́jọ́-pípẹ́ máa ń fọ́nká. Ṣíbẹ̀síbẹ̀, ìtọ́sọ́nà àti ìlóórìn èyíkéyìí nínú àwọn ipa ṣe é ṣe kí ó yàtọ̀ sí ara wọn káàkiri àti àwọn ètò tí ó jẹmọ́ ìhùwàsí àti ìgbépọ̀ ọmọnìyàn ní àwùjọ, méjèèjì nínú àti láàrin àwọn orílẹ̀-èdè. Àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ tí ó ń sẹlẹ̀ lọ́wọ́ ní àgbáyé lórí àìsàn ibà àti ìdáhùn rẹ̀ Àjàkálẹ̀ àrun COVID-19 ti ṣe àkóbá pàtàkì fún àwọn iṣẹ́-ṣíṣẹ àìsàn ibà, eléyìí tí ó yọrí sí pípọ̀ sí i ìṣẹ̀lẹ̀ àti ikú ọ̀wọọwọ̀ọ́. Àlékún àkọsílẹ̀ àìsàn ibà tí ó jẹ́ mílíọ́nù márùn-ún ti wà káàkiri àgbáyé ní ọdún 2022 ju àwọn ọdún tí ó ti kọjá lọ àti pé orílẹ̀-èdè márùn-ún ni ó ru ẹrù pípọ̀ sí i rẹ̀. Orílẹ̀-èdè Pakistan ni ó rí pípọ̀ sí i rẹ̀, pẹ̀lú iye tí ó fẹ́ rẹ̀ tó 2.6 miliọnù ní ọdún 2022 tí a bá fi wé 500 000 ti ọdún 2021. Ní pàtàkì jùlọ̀ a ṣe àkíyèsí pípọ̀ sí i rẹ̀ ní àwọn orílẹ̀-èdè bí i Ethiopia, Nigeria, Papua New Guinea àti Uganda. Ní báyìí, nínú àwọn orílẹ̀-èdè 11 tí àìsàn ibà ti ń jà jùlọ, iye àìsàn tuntun àti ikú ti pọ̀ sí i ju ìgbà tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ bẹ̀rẹ̀ ní ọdún àkọ́kọ́ ìbẹ́ṣílẹ̀ àjàkálẹ̀ àrùn náà. A ṣe àtìlẹyìn fún àwọn orílẹ̀-èdè yìí nípa ìlànà àjọ WHO tí ó dá ní orí "Ẹru Ńlá sí ipa ńlá", a rí ákọsílẹ̀ àìsàn ibà tí ó tó 167 miliọnù àti ikú tí ó tó 426 000 ní ọdún 2022. Nínú àyẹ̀wò nípa ìṣẹ̀lẹ̀ tí ó ń lọ lọ́wọ́, ìtẹ̀síwájú alágbára ti wa nípa ìṣẹ̀lẹ̀ ìdàgbàsókè àjọ WHO ní ọdún 2025 nipa ìlànà àìsàn ibà káàkiri àgbáyé, ó sì ti yà kúrò ní ojú ọ̀nà nípa àlàfo tí ó jìn gidi. "Ó ṣe pàtàkì láti mọ ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìdúnkokò mọ́ tí ó ti bo àwọn èsì akitiyan wa. Dókítà Dr Matshidiso Moeti, Adarí Ẹlẹ́kùnjẹkùn àjọ WHO fún ilẹ̀ Áfíríkà sọ pé, "Ìyàtọ̀ nínú ojú-ọjọ́ ṣe àfihàn ewu tí ó ṣe gbòógì, ṣùgbọ́n a gbọdọ̀ faramọ́ àwọn ìpènijà bí i àìtó ìráàyèsí ètò-ìlera, àáwọ̀ tí ó ń lọ lọ́wọ́ àti àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ pàjáwìrí, ipa ìlọ́ra tí àjàkálẹ̀ àrun COVID-19 dá sílẹ̀ lórí ìfijíṣẹ́, àìtó owó ìrànwọ́ àti ṣégeṣège ìfilọ́lẹ̀ ìdásí àìsàn ibà tí ó ṣe pàtàkì". "Láti tẹ̀ síwájú ní orí ọjọ̀-iwájú tí kò ní sí àìsàn ibà, a nílò ipinnu aláṣepọ̀ láti dojúkọ oríṣìíríṣìí àwọn ìdúnkokò mọ́ tí ó ran àwọn èrò ọ̀tun, ìkójọ àwọn àlùmọ́nì àti àwọn ìlànà aláṣepọ̀ lọ́wọ́. Àwọn ìdí ìdúró fún ìrètí Ìjábọ̀ náà tún tọ́ka sí àwọn aṣeyọrí bí i ìkójáde abẹ́rẹ́ àjẹsára àìsàn ibà alákọ̀ọ́kọ́ tí àjọ WHO buwọ́lu, RTS,S/S01, ní orílẹ̀-èdè Áfíríkà mẹ́ta. Àyẹ̀wò ìgbélórí òsùnwọ̀n alágbára ti ṣe àfihàn àdínkù nínú àìsàn ibà alágbára àti ìjáwálẹ̀ 13% nínú ikú àwọn ọmọdé láti ara gbogbo ohun tí ó ń ṣe okùnfà agbègbè ibi tí wọ́n ti gba abẹ́rẹ́ tí a bá fi wé àwọn agbègbè tí wọn ò tí ì ṣe àfihàn abẹ́rẹ́ náà. Àdínkù pàtàkì nínú àìsàn àti ikú ni ó ṣáájú ohun tí a ti ṣe àṣeyọrí ní àwọn apá ibi tí àpò ẹ̀fọn wà, fífín òògùn ẹ̀fọn nínú ilé àti ìdásí ètò-ìlera ọmọdé tí ó ti wà tẹ́lẹ̀. Ní oṣù Kẹsàn-án ọdún 2023, àjọ WHO ti ṣe àlàkalẹ̀ abẹ́rẹ́ àìsàn ibà ìdóólà àti ìṣiṣẹ́ R21/Matrix-M dáradára ẹlẹ́ẹ̀kejì. Wíwà ní àrọ́wọ́tọ́ abẹ́rẹ́ àjẹsára àìsàn ibà oríṣìí méjì ni a lérò láti fikún ìpèsè rẹ̀ àti láti mú pínpín káàkiri rẹ̀ lọ́na-gbòòrò ká gbogbo ilẹ̀ Áfíríkà. Àṣeyọrí ti ń dé bá ìtẹ̀síwájú ní orí pípa àìsàn ibà run ní àwọn orílẹ̀-èdè tí iṣọwọ́jà rẹ̀ kéré. Ní ọdún 2022, orílẹ̀-èdè 34 ni ó ṣe àwọn àkọsílẹ̀ tí kò tó 1000 tí a bá fi wé orílẹ̀-èdè 13 ní ọdún 2000. Orílẹ̀-èdè mẹ́ta ni àjọ WHO ti fún ní ìwé ẹ̀rí owẹ̀ kò sí-aìsàn-ibà ní ọdún yìí nìkan, àwọn orílẹ̀-èdè náà ni Azerbaijan, Belize àti Tajikistan - áti pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn mìíràn ni ó wà ní ojú ọ̀nà àti pa àrùn náà run ní ọdún tí ó ń bọ̀. Ohun tí a nílò níṣinṣìnyìí ni A nílò ìgbọ́gun tì pàtàkì fún àyípadà ní orí ìjà tako àrùn náà,pẹ̀lú pìpọ̀sí ohun èlò, fífún ìdásí ti òṣèlú ní agbára, ìyànnàná àwọn ìlànà dáta tí a gbà àti àwọn irinṣẹ́ ọgbọ́n àtinúdá. Ọgbọ́n àtinúdá gbọdọ̀ ní àfojúsùn ní orí ìṣọwọ́ṣiṣẹ́ ìdàgbàsókè, kí ó ṣiṣẹ́-dáradára pẹ̀lú ọjà tí kò wọ́n púpọ̀. Pípọ̀ sí i ìdúnkokòmọ́ àyípadà ojú-ọjọ́ ń pè fún àfojúsùn àti ìdásí alágbárá ní orí àìsàn ibà tí ó wà ní ìbámu pẹ̀lú akitiyan láti mú àdínkù bá àyípadà ojú-ọjọ́. Ìkópa gbogbo agbègbè ṣe pàtàkì fún àti kó gbogbo àwọn ìlànà àńtẹ̀lé jọ papọ̀. Ìwé àkọsílẹ̀ fún àwọn olóòtù iṣẹ́-ṣíṣe fún àjọ WHO ní orí àìsàn ibà ni Ìlànà ẹ̀ka Ìlànà Akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ ti Àgbáyé n ṣe atọ́nà fún láti 2016-2030 (GTS), eléyìí tí Àpapọ̀ àjọ Elétò Ìlera-Lágbàáyé buwọ́lù ní oṣù Karùn-ún 2015 tí a ṣe afikún rẹ̀ ní ọdún 2021. Ìlànà yìí pè fún, láàrin àwọn àfojúsùn mìíràn, ó sì wà fún ìdínkù àkọsílẹ̀ ìṣẹ̀lẹ̀ àìsàn ibà àti ipò ikú-ọ̀wọọwọ̀ọ́ tí yóò tó 75% ní ọdún 2025 àti 90% ní ọdún 2030, tí a bá fi wé ti ìbẹ̀rẹ̀ 2015. Láti ipaṣẹ ìlànà "Ẹrù ńlá sí ipa ńlá" (HBHI) eléyìí tí àjọ WHO ṣe agbátẹrù rẹ̀ pẹ̀lú RBM Àjọṣepọ̀ fún àti mú Òpin dé bá Àìsàn Ibà, àwọn ènìyàn orílẹ̀-èdè tí àìsàn ibà bá kọlù gidigidi ń sún mọ́ ewu àrùn pẹ̀lú àwọn ẹ̀bùn ìdóólà tí dátà abẹ́lé àti àwọn ètò àrùn. Lára awọn orílẹ̀-èdè 11 tí ó jẹ́ ojúlówó HBHI Burkina Faso, Camerron, Ilẹ̀ Olómìnira Congo, Ghana, India, Mali, Mozambique, Niger, Nigeria, Uganda àti United Republic ti Tanzania. Orílẹ̀-èdè 12, Sudan, ti gba ìlànà èto HBHI ní ọdún 2022. Kà síwájú sí i.

Umbiko waminyaka yonke kamalaleveva weWHO uveza usongo olukhulayo lokushintsha kwesimo sezulu Naphezu kwemizamo yokwandisa amanethi anezibulalazinambuzane nemithi yokusiza ukuvimbela umalaleveva ezinganeni ezincane nakwabesifazane abakhulelwe, abantu abaningi bebegula umalaleveva, ngokombiko omusha oshicilelwe yiWorld Health Organization (WHO). Ngowezi-2022, kwaba nezibalo ze-malaria ezilinganiselwa ezigidini ezingama-249 emhlabeni jikelele, okudlula izinga langaphambi kobhubhane lezigidi ezingama-233 ngowezi-2019 ngamacala ayizigidi eziyi-16. Ngaphezu kokuphazamiseka okubangelwe yiCOVID-19, impendulo kamalaleveva emhlabeni jikelele ibhekane nenani elikhulayo lezinsongo, ezifana nokumelana nezidakamizwa nezibulalazinambuzane, izinkinga zobuntu, izinkinga zezinsiza, imithelela yokushintsha kwesimo sezulu kanye nokubambezeleka kokuqaliswa kohlelo ikakhulukazi emazweni anesibalo sezifo esiphezulu. Umbiko we-World malaria yowezi-2023 ubheka ukuxhumana phakathi kokushintsha kwesimo sezulu kanye nomalaleveva. Ukushintsha kwezinga lokushisa, umswakama kanye nemvula kungase kube nomthelela ekuziphatheni nasekusindeni komiyane i-Anopheles othwala umalaleveva. Izehlakalo zesimo sezulu esibi kakhulu, njengamagagasi okushisa nezikhukhula, zingaba nomthelela ngqo ekudluliselweni kwezifo kanye nomthwalo wezifo. Izikhukhula eziyinhlekelele ePakistan ngowezi-2022, ngokwesibonelo, zaholela ekwenyukeni okuphindwe kahlanu kwezibalo zikamalaleveva ezweni. “Isimo sezulu esishintshayo sibeka engcupheni enkulu yokuthuthuka ngokumelene nomalaleveva, ikakhulukazi ezindaweni ezisengozini. Izimpendulo zikamalaleveva ezisimeme neziqinile zidingeka manje kunanini ngaphambili, okuhambisana nezinyathelo eziphuthumayo zokunciphisa ijubane lokufudumala komhlaba nokunciphisa imiphumela yako, "kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. Ukuguquguquka kwesimo sezulu kulindeleke ukuthi kube nomthelela ongaqondile enkambweni kamalaleveva, ngokwesibonelo, ngokunciphisa ukufinyelela ezinsizeni ezibalulekile zikamalaleveva kanye nokuphazamiseka kochungechunge lokuhlinzekwa kwamanethi afakwe izibulala-zinambuzane, imithi kanye nemigomo. Ukufuduka kwabantu ngenxa yesimo sezulu kungase kuholele ekwandeni kukamalaleveva njengoba abantu abangengagomile befudukela ezindaweni eziwumqedazwe. Imininingo yomthelela wesikhathi eside wokuguquka kwesimo sezulu ekudluliselweni kukamalaleveva incane. Kodwa-ke, indlela nobukhulu banoma imiphi imithelela kungenzeka kuhluke kuzo zonke izinhlelo zezenhlalo nezemvelo, ngaphakathi naphakathi kwamazwe. Okuhamba phambili kwezomalaleveva womhlaba wonke kanye nezimpendulo Umqedazwe weCOVID-19 uphazamise kakhulu izinsiza zikamalaleveva, okuholele ekwandeni kwezigameko kanye namazinga okufa kwabantu, okubhebhethekisa inqubekelaphambili eseyimile yokulwa nalesi sifo. Emhlabeni jikelele kube nezibalo ezengeziwe eziyizigidi ezinhlanu zikamalaleveva ngowezi-2022 ngonyaka odlule futhi amazwe amahlanu abe nesisindo salokhu kwanda. IPakistan ibone ukwanda okukhulu kakhulu, ngamacala angaba yizigidi ezi-2.6 ngowezi-2022 uma kuqhathaniswa nama-500 000 ngowezi-2021. Ukwanda okubonakalayo kubonwe nase-Ethiopia, eNigeria, ePapua New Guinea nase-Uganda. Ngaleso sikhathi, emazweni ayi-11 athwala umthwalo omkhulu we-malaria, amazinga okutheleleka okusha kanye nokufa kwehlile kulandela ukwanda kokuqala ngonyaka wokuqala walolu bhubhane. Lawa mazwe, asekelwa ngendlela yeWHO ethi “Umthwalo Omkhulu ukuze ube nomthelela omkhulu”, abone abantu abalinganiselwa ezigidini eziyi-167 abanesifo sikamalaleveva kanye nokufa kwezi-426 000 ngowezi-2022. Uma kubhekwa izinkambiso zamanje, inqubekelaphambili efinyelela eziqophweni ezibalulekile zowezi-2025 zesu leWHO likamalaleveva womhlaba wonke liphambana nemingcele. “Kubalulekile ukuqaphela inqwaba yezinsongo ezithiya imizamo yethu yokusabela. Ukuguquguquka kwesimo sezulu kubeka engcupheni enkulu, kodwa kufanele futhi sibhekane nezinselelo ezinjengokufinyelela okulinganiselwe kwezokunakekelwa kwempilo, izingxabano eziqhubekayo nezimo eziphuthumayo, imiphumela eqhubekayo yeCOVID-19 ekulethweni kwezinsiza, ukuntuleka kwezimali okufanele kanye nokuqaliswa ngokungalingani kokungenelela kwethu okuwumongo, ”kusho uDkt. Matshidiso Moeti, uMqondisi weWHO esifundeni sase-Afrika. "Ukuze siqhubekele phambili ngekusasa elingenamalaleveva, sidinga umzamo ohlangene wokubhekana nalezi zinsongo ezihlukahlukene ezikhuthaza ukusungula izinto ezintsha, ukuhlanganisa izinsiza kanye namasu okusebenzisana." Izizathu zokuba nethemba Lo mbiko ucaphuna futhi impumelelo efana nokwethulwa ngezigaba komgomo wokuqala kamalaleveva onconywe yiWHO, iRTS,S/AS01, emazweni amathathu ase-Afrika. Ukuhlola okuqinile kubonise ukwehla okukhulu komalaleveva obunzima kanye nokwehla okuyi-13% kokushona kwezingane zisencane kuzo zonke izimbangela ezindaweni lapho umgomo unikezwe khona uma kuqhathaniswa nezindawo lapho umgomo ungazange wethulwe khona. Lokhu kuncipha okukhulu kokugula nokufa kungaphezu kwalokho okufezwayo kulezi zindawo lapho amanethi, ukufuthwa kwezibulalazinambuzane ezindlini kanye nokunye ukungenelela kwezempilo kwezingane sekuvele kwethulwa. NgoMfumfu wezi-2023, iWHO yancoma umuthi wokugomela umalaleveva wesibili ophephile futhi osebenzayo, uR21/Matrix-M. Ukutholakala kwemijovo emibili yokugomela umalaleveva kulindeleke ukuthi kukhuphule ukutholakala kwempahla futhi kwenze ukusabalalisa ngezinga elibanzi e-Afrika yonkana kwenzeke. Kuye kwaba nenqubekelaphambili ekuqedeni umalaleveva emazweni amaningi anomthwalo ophansi walesi sifo. Ngowezi-2022, amazwe angama-34 abike izehlakalo ze-malaria ezingaphansi kwe-1000 uma kuqhathaniswa namazwe ayi-13 ngowezi-2000. Kulo nyaka uwodwa, amanye amazwe amathathu agunyazwe yiWHO njengangenawo umalaleveva - i-Azerbaijan, iBelize neTajikistan - kanti amanye amaningana asendleleni yokuqeda lesi sifo ngonyaka ozayo. Yini edingekayo manje Kudingeka isisekelo esikhulu ekulweni nomalaleveva, ngokwenyuka kwezinsiza, ukuzibophezela kwezepolitiki okuqinisiwe, amasu aqhutshwa yimininingo kanye nezinsiza ezintsha. Ukuqanjwa kabusha kufanele kugxile ekuthuthukisweni kwemikhiqizo esebenza kahle kakhulu, ephumelelayo futhi ethengekayo. Ingozi ongeziwe yokushintsha kwesimo sezulu ludinga izimpendulo zikamalaleveva ezisimeme neziqinile ezihambisana nemizamo yokunciphisa imiphumela yokushintsha kwesimo sezulu. Ukusebenzelana komphakathi wonke kubalulekile ukuze kwakhiwe izindlela ezididiyelwe. Inothi kubahleli Umsebenzi weWHO mayelana nomalaleveva uholwa yiGlobal technical strategy sikamalaleveva wezi-2016-2030 (GTS), eligunyazwe iWorld Health Assembly ngoNhlaba wezi-2015 futhi labuyekezwa ngowezi-2021. Lelisu libize, phakathi kokunye okuhlosiwe, ukuncipha kwezigameko zecala likamalaleveva kanye namazinga okufa okungenani ngama-75% ngowezi-2025 kanye nama-90% ngowezi-2030, uma kuqhathaniswa nesisekelo sangowezi-2015. Ngokusebenzisa indlela ethi “Umthwalo Omkhulu Kumthelela Ophakeme ngesingisi iHigh burden to high impact” (HBHI), egqugquzelwa yi-WHO kanye neRBM Partnership to End Malaria ngowezi-2018, amazwe ahlaselwe kakhulu umalaleveva afinyelela kubantu abasengcupheni enkulu yalesi sifo ngamaphakeji okungenelela ahambisanayo aziswa idatha yendawo nezilungiselelo zezifo. Amazwe ayi-11 okuqala eHBHI ahlanganisa iBurkina Faso, iCameroon, iDemocratic Republic of the Congo, iGhana, i-India, iMali, Mozambique, iNiger, iNigeria, i-Uganda kanye ne-United Republic of Tanzania. Izwe le-12, iSudan, lamukela indlela yeHBHI ngowezi-2022. Funda kabanzi.

ደብሊውኤችኦ ኤድስን ለማጥፋት የሚደረገውን እድገት በማስቀጠል የማህበረሰቡን ሚና ያከብራል በታኅሣሥ 1 ቀን ለተከበረው የዓለም የኤድስ ቀን፣ የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) ለኤችአይቪ ወረርሽኙ ምላሽ ለመስጠት በማኅበረሰቡ መሪዎች እና ድርጅቶች ላሳዩት ጽናት፣ ትጋት እና ፈጠራ እውቅና ለመስጠት ዓለም አቀፍ አጋሮችን እየተቀላቀለ ነው። መገለልን እና መድልዎ ከመዋጋት ጀምሮ በተመጣጣኝ ዋጋ እንዲሰጡ ድጋፍ መስጠት እና የማህበረሰብ አመራር አገልግሎቶችን በማዕከሉ ውስጥ የሚኖሩ ልምድ ያላቸውን ሰዎች ማህበረሰቦች የኤችአይቪ ምላሽን ለአስርተ ዓመታት ቀርፀዋል። "በኤችአይቪ የተጠቁ ወይም የተጠቁ ሰዎች በእንቅስቃሴያቸው በዓለም ላይ የማይጠፋ አሻራ ጥለዋል" ብለዋል ዶክተር ቴድሮስ። “ኤችአይቪን ለመከላከል፣ ለመፈተሽ እና ለማከም የሚረዱ መሳሪያዎች ለማግኘት የተጎዱት ማህበረሰቦች 30 ሚሊዮን ሰዎች የፀረ ኤችአይቪ ህክምና እንዲያገኙ አስችለዋል፣ እና ቁጥራቸው ሊታወቅ የማይችለውን የኢንፌክሽን በሽታ ለመከላከል ረድተዋል። በ2030 ኤድስን እንደ የህዝብ ጤና ስጋት ለማስወገድ ከህብረተሰቡ ጋር አብረን እንቆማለን። የበርካታ አስርት አመታት ኢንቨስትመንቶች እና ከኤችአይቪ ወረርሽኝ የተማሩ ትምህርቶች በአለም አቀፍ ጤና እና በብሄራዊ የጤና ስርዓቶች ላይ ሰፊ እድገቶችን አበረታተዋል። ለኤችአይቪ የተሰጠው ምላሽ የጤና አጠባበቅ ስርአቶችን ያጠናከረ እና ከኤችአይቪ ምርመራ እና ህክምና ባለፈ አገልግሎት ተደራሽነትን ይጨምራል። ከኤችአይቪ ምላሽ የተገኙ ኢንቨስትመንቶች እና መሠረተ ልማቶች ኮቪድ-19 እና ኤምፖክስን ጨምሮ ለብዙ በሽታዎች ጠንካራ እና ፈጣን ምላሾችን አስችለዋል። ምንም እንኳን ከፍተኛ እድገት ቢኖረውም, ኤች አይ ቪ አሁንም አሳሳቢ የህዝብ ጤና ጉዳይ ነው በአለም አቀፍ ደረጃ፣ 9.2 ሚሊዮን ሰዎች የሚያስፈልጋቸውን የኤችአይቪ ህክምና አያገኙም። ከኤችአይቪ ጋር በተያያዙ ምክንያቶች በየቀኑ 1700 ሰዎች ህይወታቸውን ያጡ ሲሆን 3500 ሰዎች ደግሞ በቫይረሱ ይያዛሉ፣ በርካቶች ያሉበትን ደረጃ የማያውቁ እና ህክምና የማያገኙ ናቸው። በኤች አይ ቪ መሳሪያዎች ውስጥ ፈጠራዎች ፣ በቀን አንድ ጊዜ ለኤች አይ ቪ ህክምና እና ተደራሽ የሆነ የቫይረስ ጭነት ምርመራ ፣ እንደዚህ ያለ ኃይለኛ ክኒን ፣ ከፍተኛ እድገት አስችሏል። በኤች አይ ቪ የተያዙ ሰዎች፣ የኤችአይቪ ህክምና በታዘዘው መሰረት የሚወስዱ እና በደማቸው ውስጥ ምንም አይነት ቫይረስ የሌለባቸው ሰዎች ኤችአይቪን ለወሲብ አጋሮቻቸው የመተላለፍ ዕድላቸው ዜሮ መሆኑ አንዱ ማሳያ ነው። ይህ የዓመታት ቅስቀሳ እና የኢንቨስትመንት ውጤት ሲሆን በ 2030 ኤድስን እንደ ህዝብ ጤና ጠንቅ ለማስቆም የታቀደው በቂ የፖለቲካ ፍላጎት እና ቀጣይነት ያለው ኢንቨስትመንቶች እስካሉ ድረስ ሊሳካ የሚችል መሆኑን የሚያስታውስ ነው። የገንዘብ ድጋፍ፣ ወንጀለኛነት እና በማህበረሰብ ሻምፒዮንነት ሚናዎች ላይ የሚደረጉ ገደቦች በማህበረሰቡ መሪዎች የተገኘውን እድገት እንቅፋት ይሆናሉ እና ኤድስን እንደ የህዝብ ጤና ስጋት ለማስወገድ ዓለም አቀፍ ግስጋሴውን ያዘገየዋል። ብዙ ማህበረሰቦች፣ ለምሳሌ ከወንዶች ጋር የግብረ-ሥጋ ግንኙነት የሚፈጽሙ ቁልፍ የወንዶች፣ የጾታ ተለዋዋጮች፣ የወሲብ ሰራተኞች፣ አደንዛዥ ዕፅ የሚጠቀሙ ሰዎች እና ጎረምሶች አሁንም የሚያስፈልጋቸውን እና የሚገባቸውን የመከላከል፣ ህክምና እና የእንክብካቤ አገልግሎት አያገኙም። እነዚህ እኩልነት አለመመጣጠን በኤች አይ ቪ ላይ ያለውን ያልተስተካከለ ግስጋሴ መገፋቱን ቀጥሏል። ይህ ግብ ላይ ለመድረስ 7 አመት ባልሞላ ጊዜ ውስጥ አሁንም የማህበረሰብ መሪዎች የተጎዱትን መድረስ እንዲችሉ ለኤችአይቪ ፕሮግራሞች ቀጣይነት ያለው የገንዘብ ድጋፍ ያስፈልጋል። እነዚህ ጥረቶች ከኤችአይቪ ጋር የሚኖሩ ሕፃናትን በመመርመር እና በሕክምና ላይ ያሉ ክፍተቶችን ለመድፈን እና ሁሉም አገሮች ወደ 95-95-95 ዒላማዎች እንዲጠጉ መርዳት አስፈላጊ ነው, ይህም 95% ኤችአይቪ በደማቸው ውስጥ የሚኖሩ ሰዎች ሁኔታቸውን አውቀው 95% የሚሆነውን ነው. በምርመራ የተረጋገጠው የፀረ ኤችአይቪ ሕክምና ሲያገኙ እና በሕክምና ላይ ከሚገኙት መካከል 95% የሚሆኑት የቫይረስ ጭነቶች ታግደዋል። ደብሊውኤችኦ ከአጋር አካላት ጋር መስራቱን ይቀጥላል እና መሪዎች ለተጎዱ ህዝቦች ፍላጎት ቅድሚያ እንዲሰጡ ጥሪውን ያቀርባል። የአለም አቀፍ የኤችአይቪ፣ ሄፓታይተስ፣ የአባላዘር በሽታ ፕሮግራሞች ዳይሬክተር የሆኑት ዶ/ር ሜግ ዶሄርቲ “ከማኅበረሰቦች ጋር ዛሬ እና በየቀኑ ዓለም አቀፋዊ ትብብር እንዲደረግ እንጠይቃለን። "የተጎዱት ማህበረሰቦች አመራር የኤችአይቪ ምላሽን ወደፊት ለማራመድ ወሳኝ ነበር, ምንም እንኳን ህጋዊ፣ ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ እንቅፋቶች ቢኖሩም::" ከኤችአይቪ ጋር ከሚኖሩ እና ከተጠቁ ሰዎች ጋር ያለው ትብብር ለኤችአይቪ ምላሽ ዘላቂነት እና የመጨረሻ ስኬት ወሳኝ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት ከዓለም አቀፍ አጋሮች ጋር በመሆን የህብረተሰቡን ሚና በማድነቅ ወደ ኋላ የተተዉትን የመመርመሪያ ፣የህክምና እና የእንክብካቤ ክፍተቶችን በመዝጋት እና ኤድስን እንደ ዓለም አቀፍ የህዝብ ጤና ስጋት በማስወገድ ሂደት ውስጥ ያለውን ሚና አድንቋል።

WHO celebrates the role of communities in driving progress towards ending AIDS For World AIDS Day, marked on 1 December, the World Health Organization (WHO) is joining international partners to acknowledge the resilience, dedication and innovation exemplified by community leaders and organizations in the response to the HIV epidemic. From fighting stigma and discrimination, to advocating for access to affordable interventions, and community led services that put people with lived experience at the centre, communities have shaped the HIV response for decades. “People living with or affected by HIV have left an indelible mark on the world with their activism,” said Dr Tedros. “The affected communities who fought for tools to prevent, test and treat HIV enabled 30 million people to access antiretroviral therapy, and helped to avert an unknowable number of infections. We stand together with communities to help end AIDS as a public health threat by 2030.” Several decades of investments and learnings from the HIV epidemic have catalysed broader advancements in global health and national health systems. The response to HIV strengthened healthcare systems and increased access to services beyond HIV testing and treatment. Investments and infrastructure from the HIV response enabled strong and swift responses to many diseases including COVID-19 and mpox. Despite significant progress, HIV remains a pressing public health issue Globally, 9.2 million people do not have access to the HIV treatment that they need. Each day 1700 lives are lost from HIV-related causes, and 3500 people are infected, with many not knowing their status or having access to treatment. Innovations in HIV tools, such a powerful once a day pill for HIV treatment and accessible viral load testing, have enabled significant progress. The fact that people living with HIV, who take their HIV treatment as prescribed and have no virus detectable in their blood, have zero risk of transmitting HIV to their sexual partners, is just one such example. This was the result of years of advocacy and investment, and is a reminder that the target of ending AIDS as a public health threat by 2030 is achievable, provided there is sufficient political will and sustained investments. Funding, criminalization, and limitations placed on the roles of community champions hinder the progress achieved by community leaders and slow global progress to ending AIDS as a public health threat. Many communities, such as key populations of men who have sex with men, transgender people, sex workers, people who use drugs, and adolescents, still lack access to the prevention, treatment, and care services that they need and deserve. These inequalities continue to drive the uneven progress on HIV. With less than 7 years to reach this goal, there is still an urgent need for continued funding to HIV programmes so that community leaders can continue reaching those affected. These efforts are essential to close the gaps in diagnosis and treatment for children living with HIV, and help all countries move closer to the 95-95-95 targets, which aim for 95% of people living with HIV knowing their status, 95% of those diagnosed receiving antiretroviral therapy and 95% of those on treatment having suppressed viral loads. WHO will continue to work with partners and call on leaders to prioritize the needs of affected populations. “We call for global solidarity with communities today and every day,” said Dr Meg Doherty, WHO Director of Global HIV, Hepatitis, STI Programmes. “The leadership of affected communities has been vital to moving forward the HIV response, despite the legal, economic and social barriers they face.” Partnership with people living with and affected by HIV is critical to the sustainability and ultimate success of the HIV response. WHO stands with global partners to applaud the role of the communities in closing the testing, treatment and care gaps for those left behind and in driving progress towards ending AIDS as a global public health threat.

Hukumar WHO ta yi murna da rawar da al'ummomi ke takawa wajen kawo ci gaba ƙoƙarin kawo ƙarshen cutar AIDS. Don ranar AIDS ta duniya, an keɓe ranar 1 ga Disamba, Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) tana haɗa kai da abokan hulɗa na duniya don amincewa da juriya, sadaukarwa da ƙirƙira da shugabannin al'umma da ƙungiyoyi suka nuna wajen mayar da martani ga cutar HIV. Daga yaƙi da ƙyama da wariya, zuwa bayar da shawarwari don samun damar shiga tsakani da za a iya gudanarwa, da ayyukan da al'umma ke jagoranta wanda ya sanya mutanen da ke da ƙwarewar rayuwa a cibiyar, al'ummomin sun tsara yadda za a mayar da martani ga HIV shekaru da yawa.'. "Mutanen da ke ɗauke da cutar ƙanjamau ko kuma suka kamu da cutar sun bar tabo maras gogewa a duniya a cikin fafutukarsu," in ji Dr Tedros. “Al’ummomin da abin ya shafa da suka yi gwagwarmaya don neman kayan aiki don rigakafi, gwaji da kuma kula da cutar ƙanjamau sun baiwa mutane miliyan 30 damar samun maganin cutar ƙanjamau, kuma sun taimaka wajen kawar da adadin cututtukan da ba a sani ba. Muna tare da al'ummomi don taimakawa wajen kawo ƙarshen cutar AIDS a matsayin barazana ga lafiyar jama'a nan da 2030." Shekaru da dama na saka hannun jari da bincike kan cutar HIV sun haifar da cigaba mai yawa a cikin kiwon lafiyar duniya da tsarin kiwon lafiyar ƙasa. Daukar mataki kan HIV ya ƙarfafa tsarin kiwon lafiya da kuma ƙara samun damar ayyuka fiye da gwajin HIV da magani. Zuba jari da ababen more rayuwa da ɗaukar mataki kan HIV sun ba da damar mayar da martani mai ƙarfi da sauri ga cututtuka da yawa ciki har da COVID-19 da mpox. Duk da gagarumin cigaban da aka samu, cutar ta HIV ta kasance wani muhimmin batu na lafiyar jama'a A duniya baki ɗaya, mutane miliyan 9.2 ba sa samun maganin cutar ƙanjamau da suke buƙata. A kowace rana ana asarar rayuka 1700 saboda cututtukan da ke da alaƙa da cutar ƙanjamau, kuma mutane 3500 na ƙara kamuwa da cutar, da yawa ba su san matsayinsu ba ko samun magani. Sabbin abubuwa a cikin kayan aikin HIV, irin wannan magani mai ƙarfi sau ɗaya a rana don maganin cutar ƙanjamau da gwajin ƙwayar cutar, sun kawo gagarumin cigaba. Kasancewar mutanen da ke ɗauke da ƙwayar cutar ƙanjamau, waɗanda suke shan maganin cutar ƙanjamau kamar yadda aka umarce su, ba suda ƙwayar cutar da za a iya ganowa a cikin jininsu, ba suda haɗarin yaɗa ƙwayar cutar ƙanjamau ga abokan zamansu, misali ɗaya ne kawai. Wannan dai ya samo asali ne sakamakon ba da shawarwari da saka hannun jari na tsawon shekaru, kuma abin tunatarwa ne cewa za a iya cimma burin kawo ƙarshen cutar ƙanjamau a matsayin barazana ga lafiyar jama'a nan da shekarar 2030, matuƙar dai akwai isassun ƙudirin siyasa da zuba jari mai ɗorewa. Zuba kuɗaɗe, ɗora laifuka, da tsaikon da ake kawowa al'umma wajen yaƙi da ƙanjamau suna kawo cikas ga cigaban da shugabannin al'umma ke samu da kuma tafiyar hawainiya ga ci gaban duniya don kawo ƙarshen cutar AIDS a matsayin barazana ga lafiyar jama'a. Yawancin al'ummomi, kamar mafi yawan maza waɗanda ke yin jima'i da maza, masu jima'i da duka jinsuna biyun, karuwai, mutanen da ke amfani da ƙwayoyi, da matasa, har yanzu basa samun damar yin rigakafi, jiyya, da kulawa da suke buƙata kuma suka cancanta. Waɗannan rashin daidaito suna ci gaba da haifar da rashin daidaito kan cutar HIV. Kasa da shekaru 7 kafin cimma wannan buri, har yanzu akwai buƙatar a ci gaba da ba da tallafi ga shirye-shiryen cutar ƙanjamau domin shugabannin al’umma su ci gaba da kaiwa ga waɗanda abin ya shafa. Waɗannan yunƙurin suna da mahimmanci don cike giɓin bincike da jinya ga yara masu fama da cutar ƙanjamau, da kuma taimakawa dukkan ƙasashe su matsa kusa da kaso 95-95-95, wanda ke nufin kaso 95 na mutanen da ke ɗauke da ƙwayar cutar HIV sun san matsayinsu, kaso 95 na waɗanda aka gano da cutar suna shan maganin cutar ƙanjamau, da kashi 95 na waɗanda ke kan jiyya suna rage tasirin ƙwayar cutar. Hukumar WHO za ta ci gaba da yin aiki tare da abokan hulɗa tare da yin kira ga shugabanni da su ba da fifiko ga buƙatun al'ummomin da abin ya shafa. "Muna kira ga haɗin kan duniya tare da al'ummomi a yau da kuma kowace rana," in ji Dokta Meg Doherty, Daraktan Hukumar WHO kan Shirye-shiryen HIV, ciwon hanta, da STI. "Jagorancin al'ummomin da abin ya shafa sun taka rawa don ciyar da ɗaukar mataki kan HIV gaba, duk da matsaloli na doka, tattalin arziƙi da zamantakewar da suke fuskanta." Haɗin kai tare da mutanen da ke zaune tare da masu fama da cutar HIV na da mahimmanci ga ɗorewa da nasara na ƙarshe na kawo ƙarshen HIV. WHO tana aiki tare da abokan hu'lda na duniya don yaba rawar da al'ummomin ke takawa wajen cike giɓin da ake samu wajen gwaji, jiyya da kula da waɗanda aka bari a baya da kuma kawo cigaba wajen kawo ƙarshen cutar AIDS a matsayin barazana ga lafiyar jama'a a duniya.

WHO inafurahishwa na jukumu la jamii la kuendeleza jitihada za kupambana kutokomeza UKIMWI Katika siku ya UKIMWI duniani, inayoadhimishwa tarehe 1 Desemba, shirika la afya duniani (WHO) liliungana na washirika wa kimataifa katika kutambua uthabiti, kujitolea na uvumbuzi uliyoonyeshwa na viongozi wa jamii na mashirika katika kukabiliana na janga la UKIMWI. Kuanzia kupiga vita unyanyapaa na ubaguzi, hadi kutetea upatikanaji rahisi wa kuzuia, na huduma zinazoongozwa na jamii ambazo zinaweka watu wenye uzoefu katika hicho kituo, jamii zimetengeneza utayari wa kupambana na UKIMWI kwa miongo kadhaa. Watu wanaoishi na maambukizi ya UKIMWI au waliyoathiriwa na UKIMWI wameacha alama isyofutika duniani kutokana na harakati zao, alisema Dk. Tedros. Jumuiya zilizoathirika ambazo zilipigania vifaa vya kuzuia, kupima na kutibu UKIMWI ziliwezesha watu milioni 30 kupata tiba ya kurefusha maisha na kusaidia kuepusha idadi isiyojulikana ya maambukizi. Tunasimama pamoja na jamii kusaidia kukomesha UKIMWI ambao ni tishio kwa afya ya umma ifikapo 2030 Miongo kadhaa ya uwekezaji na mafunzo kutoka ya janga la UKIMWI imechangia maendeleo mapana katika afya ya kimataifa na mifumo ya afya ya kitaifa. Mwitikio wa UKIMWI uliimarisha mifumo ya afya ya kudumu na kuongeza upatikanaji wa huduma zaidi ya kupima UKIMWI na kutoa matibabu. Uwekezaji na miundombinu kutoka kwenye mwitikio wa UKIMWI, uliwezesha mwitikio madhubuti na wa haraka katika kupambana na magonjwa mengine, ikiwa ni pamoja na UVIKO-19 na ndui ya nyani. Licha ya maendeleo makubwa, UKIMWI ni suala kubwa la afya ya Umma Watu milioni 9.2 duniani hawapati matibabu ya UKIMWI wanayohitaji. Kila siku watu 1700 wanapoteza maisha kutokana na UKIMWI na sababu zinazohusiana na UKIMWI na watu 3500 wanaambukizwa, wakati huo wengi wakiwa hawajui hali zao au hawahudhulii matibabu. Ubunifu katika vifaa vya UKIMWI kama vile kidonge chenye nguvu ambacho mtu mwenye maambukizi anapaswa kunywa mara moja kwa siku kwa ajili ya matibabu ya UKIMWI ya kurefusha maisha na upimaji rahisi wa UKIMWI unaopatikana kwa urahisi, umeongeza jitihada kubwa. Ukweli kuwa watu wanaoishi na UKIMWI, ambao wanahudhuria matibabu yao ya UKIMWI kama walivyopangiwa, hawana virusi vinavyoweza kugundulika kwenye damu yao, pia, hawana hatari ya kusambaza maambukizi ya UKIMWI kwa wapenzi wao wanaojamiiana nao, huu ni mfano moja wapo. Haya yalikuwa matokeo ya miaka ya utetezi na uwekezaji na ni ukumbusho kuwa lengo la kukomesha UKIMWI kama tishio la afya ya umma ifikapo 2030 linaweza kufanikiwa, kinachohitajika ni utashi wa kutosha wa kisiasa na uwekezaji endelevu. Ufadhili, uhalifu na vikwazo vinavyowekwa kwenye majukumu ya mashujaa wa jamiiyanaweza kuleta vikwazo katika maendeleo yaliyofikiwa na viongozi wa jamii na kupunguza kasi ya maendeleo ya kimataifa, hivyo kupelekea kuchelewesha jitihada za kukomesha UKIMWI kama tishio la afya ya umma. Jamii nyingi, kama vile kundi la wanaume wanaofanya ngono/kujamiiana na wanaume wenzao, watu waliyobadili jinsia, wafanyabiashara ya ngono (changudoa), wanaotumia dawa za kulevya na vijana wanaobalehe, bado hawana uwezo wa kupata huduma za kinga, matibabu na matunzo wanayohitaji na kusitahili. Huku kukosekana kwa usawa wa huduma, kunaendelea kunaendelea kuongeza maambukizi ya UKIMWI. Kufikia hili lenga kwa chini ya miaka 7, bado kuna haja ya kuendelea kuwekeza kwenye programu za UKIMWI ili viongozi wa jamii waweze kuendelea kuwafikia wale waliyo katika hatari ya kuathirika. Hizi juhudi ni muhimu ili kuziba mapengo katika utambuzi na matibabu ya watoto wanaoishi na UKIMWI, na kusaidia nchi zote kukaribia malengo ya 95-95-95, ambayo yanalenga 95% ya watu wanaoishi na maambukizi ya UKIMWI kujua hali zao, 95% ya wale waliyogunduliwa kuwa wanaishi na maambukizi ya UKIMWI wapate tiba ya kurefusha maisha na 95% ya wale waliyo kwenye matibabu wapunguze viwango vya virusi. WHO itaendelea kufanya kazi na washirika na kutoa wito kwa viongozi ili kuweka kipaumbele katika mahitaji ya waliyoathirika. Tunatoa wito leo na kila siku wa jamii zote kushikamana na mataifa, alisema Dk. Meg Doherty, Mkurugenzi wa WHO wa Mipango ya Kimataifa ya UKIMWI, Homa ya Manjano na Magonjwa ya Zinaa. Uongozi wa jamii zilizoathirika ni muhimu katika kuendeleza mwitikio wa UKIMWI, licha ya vikwazo vya kisheria, kiuchumi na kijamii vinavyowakabili Kushirikiana na watu wanaoishi na waliyoathirika na UKIMWI ni muhimu kwa maendeleo na mafanikio makubwa katika mwitikio wa UKIMWI. WHO inasimama na washirika wa kimataifa katika kupongeza jukumu la jamii la kusogeza karibu upimaji, matibabu na matunzo kwa wale waliyoachwa nyuma katika kuendeleza mapambano kuelekea kukomesha UKIMWI kama tishio la afya ya umma duniani.

Àjọ WHO ṣe ẹyẹ ipa tí àwọn agbègbè ń kó ní orí ìdàgbàsókẹ̀ àti mú òpin bá àrùn ìṣọdọ̀lẹ Fún àyájọ́ ọjọ́ Àrùn ìsọdọ̀lẹ àjẹsára ní Àgbáyé, tí a máa ń ṣe ní 1 oṣù Kejìlá, àjọ Elétò Ìlera-Lágbàáyé (WHO) ń darapọ̀ mọ́ àwọn alábàáṣiṣẹ́pọ̀ wọn láti ṣe ìmọrírì ìdúrótì, ìfarajìn àti ọgbọ́n ìmọ̀-ọ̀tun tí ó tayọ tí àwọn adarí agbègbè àti lájọ-lájọ ṣe láti kógìrí mọ́ ìbẹ́sílẹ̀ àjàkálẹ̀ àrun KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara). Láti orí ìjà tako ìdẹ́yẹsí àti ìyàsọ́tọ̀, láti pè fún ìdásí ìráàyèsí, àti àwọn iṣẹ́ tí ó jẹmọ́ agbègbè tí ó fi àwọn ènìyàn tí ó ní ìrírí sí ààrin gbùngbùn, àwọn agbègbè yìí ti mú àyípadà bá ìdásí àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún ṣẹ́yìn. Dókítà Tedros sọ pé,'àwọn ènìyàn tí ó ń gbé pẹ̀lú àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) tàbí àwọn tí ó kó o ti fi ipa mánigbàgbé lélẹ̀ pẹ̀lú ìjàfẹ́tọ̀ọ́ wọn ní orí ilẹ̀ ayé. "Àwọn agbègbè tí ó ṣe ìpalára tí ó jà fún irinṣẹ́ láti dènà, àti láti ṣe àyẹ̀wò àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) fún àwọn ènìyàn tí ó tó 30 miliọnù ní àǹfààní sí ìtọ́jú fún ìkóràn-KASA, wọ̀n sì tún ṣe ìrànlọ́wọ́ láti dènà ọ̀pọ̀lọpọ̀ iye òǹkà àrùn tí a kò mọ̀. A dúró pẹ̀lú àwọn àgbègbè láti ṣe ìrànlọ́wọ́ lọ́nà àti mú òpin bá àjàkálẹ̀ àrùn ìsọdọ̀lẹ àjẹsára ní ọdún 2030.' Ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìdókòwò àti ẹ̀kọ́ kíkọ́ láti ara àjàkálẹ̀ àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) ni ìgbèèrú ètò ìlera àti ètò ìlera àpapọ̀ ti mú kí ó bẹ́ sílẹ̀ lọ́nà gbòòrò. Ìdàsí àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) ti fùn ètò ìlera ní agbára àti pé ó sì tún mú kí àwọn iṣẹ́-ṣíṣe ìráàyèsí tí ó ju àyẹ̀wò àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) àti ìtọ́jú rẹ̀ wà. Ìkówólé àti ìrísí láti ibi ara ìfèsìsí àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) ṣe ìrànlọ́wọ́ mú ìdásí bá èsì alágbára àti ìdásí oníkíákíá dé bá ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn àrùn eléyìí tí ó ní àrùn COVID-19 àti ẹ̀yi nínú. Pẹ̀lú ìtẹ̀síwájú tí ó ṣe pàtàkì, àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) jẹ́ ọ̀rọ̀ ètò ìlera gbogbogbò tí ó kan gbogbo ènìyàn Káàkiri àgbáyé, àwọn ènìyàn tí ó jẹ́ miliọnù 9.2 ni kò ní ààyè fún àti gba ìtọ́jú àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) tí wọ́n nílò. Ẹ̀mí 1700 ni a máa ń pàdánù ní ojoojúmọ́ látààrí àwọn okùnfà tí ó jẹmọ́ àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara), àti pé àwọn ènìyàn 3500 ni ó ti kó o, pẹ̀lú ọ̀pọ̀lọpọ̀ ènìyàn tí ò mọ ipò tí ìlera wọn wà tàbí rí ààyè sí ìtọ́jú. Ọ̀gbọ́n-àtinúdá tuntun nínú irinṣẹ́ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara), àwọn bí i òògùn alágbára onílò ẹ̀ẹ̀kan ní ojúmọ́ fún ìtọ́jú àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) àti ìráàyèsí ìṣàyẹ̀wò gbogbo ara, ti ṣe okùnfà ìtẹ̀síwájú tí ó ṣe pàtàkì. Lótiìítọ́ pé àwọn ènìyàn tí ó ń gbé pẹ̀lú àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara), àwọn tí wọ́n ń lo òògùn àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) wọn bí a ṣe làá kalẹ̀ kò ní ìjẹyọ àrùn fáírọ́ọ́sì rárá nínú ẹ̀jẹ̀ wọn, wọ́n kò lè kó àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) ran alábàárìn wọn tí wọ́n jọ ń ṣe àṣepọ̀, eléyìí jẹ́ ọ̀kan nínú àpẹẹrẹ. Eléyìí jẹ́ èsì ìpolongo àti ìdókòwò ọlọ́dún gbọ̀ọ̀rọ, àti pé eléyìí sì jẹ́ ìránnilétí fún àfojúsùn àti fi òpin sí àrùn isọdọ̀lẹ gẹ́gẹ́ bí i ìdúnkokò mọ́ ètò ìlera gbogbogbò ní ọdún 2030 ṣe é e, níwọ̀n ìgbà tí ìnífẹ̀ẹ́sí òṣèlú wà tí ó sì le ran ìráàyèsí ìdókòwó lọ́wọ́. ìkówólé, ìsọdọ̀ràn, àti fífòfindè tí ó wà ní orí àwọn alágbára agbègbè ń ṣe ìdíwò láti mú ìtẹ̀síwájú àti àṣeyọrí àwọn adarí agbègbè àti ṣẹ pẹ̀lú akitiyan àti mú òpin dé bá ìdúnkokò mọ́ ètò ìlera gbogbogbò. Ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ agbègbè, àwọn agbègbè bí i ibi tí ọ̀pọ̀ ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọkùnrin ti máa ń bá ọkùnrin lòpò, àwọn ayíṣẹ̀dá-dídá wọn padà, àwọn gbélépawo, àwọn tí ó ń lo òògùn olóró, àti àwọn màjèsín, kò sì tí i rí ààyè sí ọwọ́jà ìtọ́jú, àti ìtọ́jú tí wọ́n nílò àti eléyìí tí ó yẹ wọ́n. Àìdọ́gba yìí sì ń tẹ̀ síwájú láti máa fa ṣégeṣège fún ìtẹ̀síwájú ní orí àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara). Pẹ̀lú bí kò ṣe tó ọdún méje mọ́ láti dé ipò ìmú ààlá wa ṣẹ, a sì nílò ìdásí owó-níná pàjáwìrì fún àwọn ètò tí ó jẹmọ́ àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) kí àwọn adarí agbègbe le máa tẹ̀síwájú láti máa dé ọ̀dọ̀ àwọn tí ìṣẹ̀lẹ̀ náà kàn. Àwọn akitiyan yìí ṣe pàtàkì láti le dí àlàfo àyẹ̀wò ajẹmọ́tọ̀ọ́jú àti ìtọ́jú fún àwọn ọmọdé tí ó ń gbé pọ̀ pẹ̀lú àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara), àti láti ran àwọn orílẹ̀-èdè lọ́wọ́ kí wọ́n le àfojúsùn àwọn àfojúsùn wọn tí ó jẹ́ 95-95-95, eléyìí tí ó ní èròǹgbà fún ọ̀nà àti jẹ́ kí àwọn ènìyàn tí wọ́n ń gbé pọ̀ pẹ̀lú àruǹ KASA (Kòkòrò Apa Sójà Ara) tí wọ́n jẹ́ 95% mọ ipò ìlera wọn, 95% àwọn tí wọ́n wà ní orí ìtọ́jú ń gba ìtọ́jú adènà KASA tí ó ti ń gba agbára ní ọwọ́ ìsọwọ́jà rẹ̀. Àjọ WHO yóò máa tẹ̀ síwájú láti ṣiṣẹ́pọ̀ pẹ̀lú àwọn alábàásiṣẹ́pọ̀ wọn yóò sì tún máa pe àwọn adarí láti máa gbé ohun tí ó jẹ mọ́ àwọn ènìyàn tí ó ṣe ìpalára fún lékè. Dókítà Meg Doherty, Adarí Àpapọ̀ fún àjọ WHO fún ọ̀rọ̀ tí ó jẹmọ́ àrùn Kòkòrò Apa Sọ́jà Ara, Àrùn yínrùnyínrùn, àti àwọn Ètò tí ó jẹmọ́ Àrùn Ìbálòpọ̀ ní Àgbáyé sọ pé,'A pè fún ìfọwọ́sowọ́pọ̀ pẹ̀lú àwọn agbègbè ní òní àti ní gbogbo ọjọ́. "Adarí àwọn agbègbè tí ìṣẹ̀lẹ̀ náà kàn ti ń ṣiṣẹ́ gidi láti máa mú ìdásí ìfèsì sí àrùn Kòkòrò Apa Sọ́jà Ara tẹ síwájú, bí ó tilẹ̀ jẹ́ wí pé wọ́n ń rí ìdènà òfin, ètò ìṣúná àti àwùjọ." Ìfọwọ̀sowọ́pọ̀ pẹ̀lú àwọn tí ó ń gbé pẹ̀lú àti àwọn tí àrùn Kòkòrò Apa Sọ́jà Ara ṣe ìpalára fún ní agbára sí ìmútẹ̀síwájú àti àṣeyọrí tí ó gajù fún ìfèsì sí àrùn Kòkòrò Apa Sọ́jà Ara. Àjọ WHO wà pẹ̀lú àwọn alábàásiṣẹ́pọ̀ láti gbé oríyìn fún ipa tí agbègbè ń kó ní orí píparí àyẹ̀wò, pẹ̀lú ìtọ́jú àti ìkẹ́ tí a ṣe fún àwọn tí wọ́n wà lẹ́yìn àti ọ̀nà àti mú ìtẹ̀síwájú dé bá àrùn ìsọdọ̀lẹ àjẹsára tí ó dúró gẹ́gẹ́ bí i ìdúnkokòmọ́ fún ètò ìlera gbogbogbò.

I-WHO ibungaza iqhaza lemiphakathi ekubeni nenqubekelaphambili ekuqedeni ingculazi NgoSuku Lwengculazi Lomhlaba ngesingisi iWorld AIDS Day, olungomhla lu-1 kuZibandlela, Inhlangano Yezempilo Yomhlaba (WHO) izohlanganyela nabalingani bamazwe ngamazwe ukubonga ukuma kwabo baqine, ukuzinikela kanye nokusungula izinto ezintsha okuboniswe abaholi bomphakathi nezinhlangano ekuphenduleni ubhubhane lweHIV. Ukusukela ekulweni nokucwaswa nokucwasa, kuya ekukhulumeleni ukuthola izinsiza ezithengekayo, kanye nezinsiza eziholwa umphakathi ezibeka abantu abanolwazi oluphilayo kulesi sikhungo, imiphakathi isilolonge indlela yokulwa neHIV emashumini eminyaka. “Abantu abaphila negciwane lengculazi noma abathintekile bashiye uphawu olungasoze lwasuka emhlabeni ngobushoshovu babo,” kusho uDkt Tedros. “Imiphakathi ethintekile eyalwela izinsiza zokuvikela, ukuhlola nokwelapha iHIV yenze abantu abayizigidi ezingama-30 bakwazi ukuthola imishanguzo, futhi yasiza ekugwemeni isibalo esingaziwa sezifo. Sima ndawonye nemiphakathi ukusiza ukuba siqede ingculazi njengegciwane elinobungozi kwezempilo yomphakathi ngo-2030.” Amashumi ambalwa eminyaka okutshalwa kwezimali kanye nokufunda kubhubhane lwe-HIV kudale inqubekelaphambili ebanzi ezinhlelweni zezempilo zomhlaba kanye nezempilo zikazwelonke. Ukusabela ku-HIV kwaqinisa izinhlelo zokunakekelwa kwezempilo futhi kwakhulisa ukufinyelela kuzinsiza ezingaphezu kokuhlolwa nokwelashwa kweHIV. Ukutshalwa kwezimali nengqalasizinda evela ekulweni ne-HIV kunikeze amandla okukwazi ukuxazulula okuphathelene nezifo eziningi ezihlanganisa iCOVID-19 ne-mpox. Naphezu kwenqubekelaphambili enkulu, iHIV isalokhu iyindaba ecindezelayo yezempilo yomphakathi Emhlabeni jikelele, abantu abayizigidi eziyi-9.2 abakwazi ukuthola abakudingayo ukuze belaphe iHIV. Usuku ngalunye kulahleka imiphefumulo eyi-1700 ngenxa yezizathu ezihlobene neHIV, futhi abantu abangu-3500 batheleleka, abaningi bengasazi isimo sabo noma abakwazi ukuthola imishanguzo. Ukusungulwa kwamathuluzi eHIV, iphilisi elinamandla kangaka kanye ngosuku lokwelashwa kweHIV kanye nokuhlolwa kwenani legciwane egazini okufinyelelekayo, kwenze inqubekelaphambili ebonakalayo. Iqiniso lokuthi abantu abaphila neHIV, abathatha imishanguzo yabo yeHIV njengoba bayalelwe futhi bengenalo igciwane elitholakala egazini labo, abanayo ingozi yokudlulisela iHIV kubalingani babo bocansi, kungesinye nje sezibonelo ezinjalo. Lokhu kwaba umphumela weminyaka eminingi yokukhulumela nokutshalwa kwezimali, futhi kuyisikhumbuzo sokuthi umgomo wokuqeda ingculaza njengosongo lwezempilo yomphakathi ngo-2030 ungafezeka, inqobo nje uma kunentando yezombusazwe eyanele kanye nokutshalwa kwezimali okuqhubekayo. Ukuxhaswa ngezimali, ukwenziwa kobugebengu, kanye nemikhawulo ebekwe ezindimeni zabashampeli bomphakathi kuphazamisa inqubekelaphambili efinyelelwa abaholi bomphakathi kanye nenqubekelaphambili ehamba kancane emhlabeni wonke ekuqedeni ingculazi njengosongo lwezempilo yomphakathi. Imiphakathi eminingi, efana nenani elikhulu lamadoda aya ocansini namadoda, abantu abashintsha ubulili, abathengisa ngomzimba, abantu abasebenzisa izidakamizwa, kanye nentsha, basantula ukufinyelela ezinsizeni zokuvimbela, zokwelashwa, nokunakekelwa abazidingayo nezibafanele. Lokhu kungalingani kuyaqhubeka nokwenza kube nenqubekelaphambili engalingani kuHIV. Njengoba ingaphansi kweminyaka engu-7 ukufinyelela lo mgomo, kusenesidingo esiphuthumayo sokuthi kuqhubeke uxhaso lwezinhlelo zeHIV ukuze abaholi bomphakathi baqhubeke nokufinyelela kulabo abathintekile. Le mizamo ibalulekile ukuvala izikhala ekuxilongweni nasekwelapheni izingane ezineHIV, nokusiza wonke amazwe ukuthi asondele emigomeni ye-95-95-95, okuhloswe ngayo ukuthi u-95% wabantu abaphila ne-HIV bazi isimo sabo, u-95% walabo abatholakala benegciwane bethola ukwelashwa ngezidambisigciwane kanye nama-95% alabo abathola ukwelashwa becindezele inani legciwane egazini. I-WHO izoqhubeka nokusebenzisana nabalingani futhi icele abaholi ukuthi babeke phambili izidingo zabantu abathintekile. "Sicela ubumbano lomhlaba wonke nemiphakathi namuhla nansuku zonke," kusho uDkt Meg Doherty, uMqondisi weWHO weGlobal HIV, Hepatitis, STI Programs. "Ubuholi bemiphakathi ethintekile bebubalulekile ekuqhubekiseleni phambili ukulwa neHIV, naphezu kwezithiyo ezingokomthetho, zezomnotho nezenhlalo ababhekene nazo." Ukubambisana nabantu abaphila negciwane lesandulela ngculazi nabathintekayo kubalulekile ekusimameni nasekuphumeleleni ekulweni neHIV. I-WHO ime nabalingani bomhlaba wonke ukushayela ihlombe iqhaza lemiphakathi ekuvaleni izikhala zokuhlola, zokwelashwa nokunakekelwa kwalabo abashiywe ngemuva kanye nasekuqhubekiseleni phambili inqubekelaphambili ekuqedeni ingculaza njengosongo lwezempilo yomphakathi emhlabeni wonke.

የአለም የጤና ማህበረሰብ በአየር ንብረት እና ጤና ላይ አስቸኳይ እርምጃ በ ሲኦፒ28 ጥሪ አቀረበ ከ ሲኦፒ28 በፊት የአየር ንብረት ለውጥ በጤና ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ በድርድሩ ውስጥ ዋናውን ቦታ እንዲይዝ የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) ከዓለም አቀፍ የጤና ማህበረሰብ ጋር በመሆን ድምፁን እያሰማ ነው። በአለም አቀፍ ውይይቶች ትኩረቱን ለሰው ልጅ ጤና ማስፋት፣ ሰበብ ቦታን መተው እና አስገዳጅ ተደራዳሪዎች እጅግ በጣም ጠቃሚ ለሆነው ሀብታችን ደህንነት ማለትም በአለም አቀፍ ደረጃ ለሚኖሩ ህዝቦች ጤና ሀላፊነት እንደሚሸከሙ እንዲገነዘቡ ማድረግ አስፈላጊ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “ለጤና ቅድሚያ መስጠት ምርጫ ብቻ አይደለም፤ ተቋቋሚ ማህበረሰቦች መሰረት ነው” ብለዋል። "መሪዎቹ ህዝቦቻቸው የሚጠብቁትን ጠንካራ የጤና ውጤቶችን እና ኢኮኖሚያቸው በአስቸኳይ የሚያስፈልጋቸውን በማቅረብ በዱባይ ማድረስ አለባቸው። ውይይቱን መቀየር እና ደፋር የአየር ንብረት እርምጃ በጤናችን እና ደህንነታችን ላይ ያለውን ትልቅ ጥቅም ማሳየት አለብን። በቅርብ ወራት ውስጥ በአለም ዙሪያ የተከሰቱት አስከፊ የአየር ሁኔታ ክስተቶች በፍጥነት በማሞቅ አለም ውስጥ ምን እንደሚጠብቃቸው አስፈሪ ፍንጭ ይሰጣሉ። የአይፒሲሲ ዘገባ ወደ 3.5 ቢሊዮን ሰዎች - ግማሽ የሚጠጋው የሰው ልጅ - ለአየር ንብረት ለውጥ በጣም ተጋላጭ በሆኑ አካባቢዎች ይኖራሉ ብሏል። ከ65 ዓመት በላይ የሆናቸው በሙቀት ምክንያት የሚሞቱት ሞት በአለም አቀፍ ደረጃ በሁለት አስርት አመታት ውስጥ በ70 በመቶ ጨምሯል ሲል የአለም ጤና ድርጅት መረጃ ያሳያል። የሙቀት መጠኑን ወደ 1.5 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ ለመገደብ የተደረገ አስደናቂ እና የቁርጠኝነት ጥረት ብቻ አሁን ከምናየው የበለጠ የከፋ የወደፊት ሁኔታን ይከላከላል። እንደ ድርቅ፣ ጎርፍ እና የሙቀት ማዕበል ያሉ ተደጋጋሚ እና ከባድ የአየር ሁኔታ ክስተቶች የጤና አጠባበቅ መሠረተ ልማትን ይጎዳሉ። ባለፈው አመት በፓኪስታን የተከሰተው የጎርፍ አደጋ 8 ሚሊዮን ሰዎችን ከቀዬአቸው ያፈናቀሉ ሲሆን በአጠቃላይ 33 ሚሊየን ሰዎችን ጎዳ። የዓለም ባንክ ትንበያ እንደሚያመለክተው ድፍረት እና አፋጣኝ እርምጃ ካልተወሰደ የአየር ንብረት ለውጥ በ2050 ወደ 216 ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎችን ሊያፈናቅል ይችላል። የአየር ንብረት ቀውሱ ህይወትን እና ኑሮን አደጋ ላይ በሚጥልበት ወቅት፣ የአለም የምግብ ስርዓቶች እያደገ የመጣውን የህዝብ ቁጥር ለማስቀጠል ይታገላሉ፣ እና የውሃ ምንጮች ፈታኝ ሁኔታዎችን ያባብሳሉ። በተመሳሳይ የአየር ንብረት ለውጥ እንደ ዴንጊ እና ኮሌራ ያሉ ተላላፊ በሽታዎች በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰዎችን አደጋ ላይ እየጣለ ነው። የአየር ንብረት ቀውሱን የጤና ተጽኖዎች ለመቅረፍ እና ለሁሉም ቀጣይነት ያለው የወደፊት ሁኔታ ለመገንባት ወሳኝ እና የትብብር እርምጃ ጊዜው አሁን ነው። የአየር ንብረት ለውጥ በአለም አቀፍ የጤና ስርዓቶች ላይ ታይቶ የማይታወቅ ፈተና እንደመሆኑ መጠን ስርዓቶቻችንን የመቋቋም፣የካርቦን ዝቅተኛ እና ቀጣይነት ያለው እንዲሆን ማጠናከር አስፈላጊ ነው። አፋጣኝ እርምጃ አለመውሰድ የጤና ስርአቶችን በአለም አቀፍ ደረጃ ለአየር ንብረት ለውጥ ከፍተኛ ተፅእኖ ተጋላጭ ያደርገዋል። የአየር ንብረት ለውጥ የሩቅ ስጋት አይደለም፣ በአሁኑ ጊዜ በጤናችን ላይ በብዙ ገፅታዎች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል። የጤና ማህበረሰቡ የአየር ንብረት ለውጥ በጤናችን ላይ ተጽእኖ እያሳደረ ሲሆን ይህም ለተላላፊ በሽታዎች እና ለቬክተር ተላላፊ በሽታዎች መስፋፋት የራሱን አስተዋፅኦ እያበረከተ መሆኑን አስረግጦ ተናግሯል። የአየር ንብረት ለውጥ በቸልታ ሊታለፍም ሆነ ሊታይ የማይችል ለአለም ጤና ቀጥተኛ ስጋት መሆኑን ተደራዳሪዎቹ በአፋጣኝ ሊ.ነ.ት ያስፈልጋቸዋል። የጤና ስርዓታችንን ማስተካከል ማለት እንደ የበሽታ አሸካሚ ቁጥጥር፣ ኤፒዲሚዮሎጂካል ክትትል እና የንፁህ ውሃ እና የንፅህና አጠባበቅ የመሳሰሉ ቁልፍ ጣልቃገብነቶችን ማሻሻል ማለት ነው። በተጨማሪም፣ የጤና ባለሙያዎችን ማሰልጠን ወሳኝ ሲሆን ፣የጤና ስርአቶችን ከአየር ንብረት ለውጥ የሚቋቋም እና ዝቅተኛ የካርበን ጤና ስርአቶችን ለመገንባት በደብሊውኤችኦ የአሰራር ማዕቀፍ ውስጥ ከተካተቱት መመሪያዎች ጋር ለማጣጣም ድጋፍ ያስፈልጋል። በጤና ላይ የሚደርሰውን አሉታዊ ተጽእኖ ለመቀነስ የጤና ማህበረሰብ ልቀትን መቀነስ እና ማቆም አስፈላጊ መሆኑን አጽንኦት ሰጥቷል። ደብሊውኤችኦ እንደገለጸው በየዓመቱ 7 ሚሊዮን ሰዎች ያለጊዜው የሚሞቱት በአየር ብክለት ምክንያት ነው። ወደ ንጹህ የኃይል ምንጮች ሽግግርን ጨምሮ አስቸኳይ የመቀነስ እርምጃዎች ፣ የሰውን ጤና ለመጠበቅ እና ዘላቂ ውጤቶችን ለመፍጠር አስፈላጊ ናቸው። የጤና ማህበረሰቡ የአየር ንብረት ለውጥ በጤናችን ላይ ተጽእኖ እያሳደረ ሲሆን ይህም ለተላላፊ በሽታዎች እና ለየበሽታ አሸካሚ ተላላፊ በሽታዎች መስፋፋት የራሱን አስተዋፅኦ እያበረከተ መሆኑን አስረግጦ ተናግሯል። ይህም የጤና ስርአቶችን ካርቦን ማድረግን፣ መድሀኒቶችን ዲጂታል ማድረግ እና በሆስፒታሎች እና በጤና አጠባበቅ ተቋማት ውስጥ ዘላቂ የሆኑ አሰራሮችን በመተግበር በጤናው ዘርፍ ምክንያት ያለውን የ 5% አለም አቀፍ ልቀትን በእጅጉ ለመቀነስ ያስችላል። በአለም ዙሪያ ከ1 ቢሊዮን በላይ ሰዎች በጤና አጠባበቅ ተቋማት አገልግሎት ይሰጣሉ አስተማማኝ ያልሆነ ኤሌክትሪክ ወይም ምንም አይነት ኤሌክትሪክ የለም። ዝቅተኛ ገቢ ላላቸው አገሮች የኤሌክትሪክ አቅርቦት ችግር ላለባቸው የጤና ማህበረሰብ የንፁህ ኢነርጂ አቅርቦትን ማፋጠን እንዳለበት አሳስቧል። የዓለም ጤና ድርጅት የጤና አጠባበቅ ተቋማትን በታዳሽ ሃይሎች የኤሌክትሪክ አቅርቦትን ለማፋጠን እና የህክምና አቅርቦቶችን ለማጣጣም እና ወደ ንጹህ የኃይል ምንጮች ፣የተሻለ አገልግሎት እና በናፍታ እና በጋዝ ላይ ያላቸውን ጥገኛነት ለመቀነስ ከአጋር አካላት ጋር እየሰራ ነው። በጤና ስርዓቶች ውስጥ ያለውን የፋይናንስ ልዩነት በመገንዘብ በጤና ስርአቱ ውስጥ ያለውን የፋይናንሺያል ክፍተት በመገንዘብ፣የጤና ማህበረሰቡ ከአዳዲስ ምንጮች ፋይናንስ እንዲጨምር ይጠይቃል። ልመናው ከቅሪተ አካል ነዳጆች ድጎማዎችን መልቀቅ እና ማቆም እና የአየር ንብረት ለውጥን ለመቋቋም የጤና ስርዓቶችን ለመደገፍ አዲስ ገንዘብ ማሰባሰብ ነው። በደብሊውኤችኦ የሚመራዉ የአየር ንብረት እና ጤና ትራንስፎርሜሽን አክሽን (ኤቲኤሲኤች) በ ሲኦፒ28 የተቀመጡ ግቦችን ለማሳካት የአለም ጤና ድርጅት አባል ሀገራት እና ባለድርሻ አካላት ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር የጤና ስርአቶችን ለማሳደግ ቁርጠኛ ነው። ኤቲኤሲኤች የፋይናንስ ፍላጎቶችን በመለየት ላይም ያተኩራል። የጤናው ዘርፍ ከዚህ ቀደም ታይቶ በማይታወቅ ሁኔታ እየተጋፈጠ ባለበት በአሁኑ ወቅት በፋይናንስ ድጋፍ ላይ ያለውን ልዩነት መፍታት አስፈላጊ ነው። በአሁኑ ጊዜ ዘርፉ 0.5% ብቻ የአለም የአየር ንብረት ፋይናንስ ይቀበላል። ወደፊት ያሉትን ብዙ ፈተናዎች በብቃት ለመጋፈጥ – ከቀጠለው የዓለም የጤና ቀውስ እስከ በየጊዜው እየተሻሻለ የመጣው የሕክምና ምርምር እና የቴክኖሎጂ ግስጋሴዎች – ከፍተኛ የሀብት መጨመር ዋስትና ያለው ብቻ ሳይሆን አስፈላጊ ነው። የፋይናንሺያል ድጋፍን በማባዛት ሴክተሩን የመፍጠር፣የማላመድ እና ጥሩ እንክብካቤን የመስጠት አቅምን ማጠናከር እንችላለን፣ለዛሬው ተግዳሮቶች እና ለነገው ጥርጣሬዎች የማይበገር የጤና አጠባበቅ መሠረተ ልማትን ማረጋገጥ እንችላለን። ደብሊውኤችኦ አስቸኳይ የአየር ንብረት እና የጤና እርምጃ በ ሲኦፒ28 ጥሪ አቀረበ ዓለም በ ሲኦፒ28 ሲተባበር፣ የጤና ማህበረሰብ ቆራጥ እርምጃ እንዲወስድ ጥሪ አቅርቧል። ተደራዳሪዎች የአየር ንብረት ርምጃ የጤና እርምጃ መሆኑን እንዲገነዘቡ እናሳስባለን እና ይህንን እውነታ አለመቅረቡ ለአሁኑ እና ለመጪው ትውልድ ደህንነት ትልቅ መዘዝ ያስከትላል። የዓለም ጤና ድርጅት የድርጊት ጥሪ የጤና ማህበረሰብን የሚቋቋም የጤና ስርዓት ለመገንባት፣ ልቀትን በመቀነስ እና ለጤና ቅድሚያ ለመስጠት ቁርጠኝነትን በመጠየቅ አንድ ያደርጋል። ለመጀመሪያ ጊዜ የሚከበረው የጤና ቀን የአየር ንብረት እና የጤና ትስስር አለም አቀፋዊ ገፅታን ከፍ ለማድረግ እና ጤናን ከአየር ንብረት ለውጥ አጀንዳ ጋር ለማዋሃድ ተዘጋጅቷል። የጤና ቀን እና የሚኒስትሮች ስብሰባ ለመጀመሪያ ጊዜ የሚከበረው የጤና ቀን የአየር ንብረት እና የጤና ትስስር አለም አቀፋዊ ገፅታን ከፍ ለማድረግ እና ጤናን ከአየር ንብረት ለውጥ አጀንዳ ጋር ለማዋሃድ ተዘጋጅቷል። ለመጀመሪያ ጊዜ ሪከርድ የሆነ የጤና ሚኒስትሮች በ ሲኦፒ28 ይሳተፋሉ። ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው የጤና ሚኒስትሮች መገኘታቸው ከአየር ንብረት ውይይቶች አንፃር ለጤና ቅድሚያ ለመስጠት ያለውን ቁርጠኝነት የሚያጎላ እና ጤናማ እና ቀጣይነት ያለው የወደፊት ሁኔታን ለመፍጠር ያለንን ቁርጠኝነት ያጠናክራል። የሚኒስትሮች ክፍለ ጊዜ ዓለም አቀፋዊ መሪዎችን በማሰባሰብ ዘላቂ መፍትሄዎችን ተግባራዊ ለማድረግ ለድርጊት አጣዳፊነት ለማጉላት ቃል ገብቷል። ይህ ታሪካዊ ስብሰባ የጤና እና የአየር ንብረት ለውጥ ወሳኝ መገናኛ ላይ ትኩረት ያደርጋል። የ ሲኦፒ28 ውርስ ለጤናማ ፕላኔት ቁርጠኝነት ይሆናል,፣ለአየር ንብረት እርምጃዎች የጤና ክርክሮች መስማት ብቻ ሳይሆን ወደ ተጨባጭ ውጤቶች ያመራሉ።

Global health community calls for urgent action on climate and health at COP28 In the run-up to COP28, the World Health Organization (WHO) together with the global health community, is raising its voice to ensure that the impact of climate change on health takes centre stage in the negotiations. It is imperative to broaden the focus to human health in global discussions, leaving no room for excuses, and compelling negotiators to recognize that they bear the responsibility for the well-being of our most invaluable asset: the health of populations worldwide. "Prioritizing health is not just a choice; it is the foundation of resilient societies,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “Leaders must deliver in Dubai, providing the strong health outcomes their peoples expect and their economies urgently need. We must change the conversation and demonstrate the massive benefits of bolder climate action on our health and well-being.” The extreme weather events around the world in recent months offer a terrifying glimpse of what lies ahead in a rapidly heating world. The IPCC report says about 3.5 billion people – nearly half of humanity – live in areas highly vulnerable to climate change. Heat-related deaths among those aged over 65 years have risen by 70% worldwide in two decades, according to WHO’s figures. Only a dramatic and dedicated effort to limit warming to 1.5 °C will prevent a future much worse than what we see now. Increasingly frequent and severe extreme weather events, such as droughts, floods and heatwaves, will also strain healthcare infrastructure. Last year's floods in Pakistan displaced 8 million people and affected 33 million overall. Forecasts from the World Bank indicate that without bold and immediate action, climate change could displace approximately 216 million people by 2050. As the climate crisis jeopardizes lives and livelihoods, global food systems struggle to sustain a growing population, and compromised water sources compound the challenges. In parallel, climate change is catalyzing a surge in infectious diseases like dengue and cholera, endangering millions. Now is the time for decisive and collaborative action to mitigate the health impacts of the climate crisis and build a sustainable future for all. As climate change poses an unprecedented challenge to health systems worldwide, it is also imperative that we strengthen our systems to be resilient, low carbon and sustainable. Failure to act swiftly will render health systems worldwide vulnerable to the overwhelming impacts of climate change. Climate change is not a distant threat; it is a present danger affecting our health on multiple fronts. The health community asserts that climate change is already affecting our health, contributing to the spread of infectious diseases and vector-borne illnesses. There is an urgent need for negotiators to comprehend that climate change is a direct threat to global health that can no longer be ignored or downplayed. Adapting our health systems means upgrading key interventions such as vector control, epidemiological surveillance, and access to safe water and sanitation. Additionally, the training of health staff is crucial, and support is needed to align health systems with the guidance included in WHO's operational framework for building climate resilient and low carbon health systems. To reduce the negative impact on health, the health community stresses the importance of reducing and stopping emissions. According to WHO, 7 million premature deaths annually are attributed to air pollution. Urgent mitigation measures, including transitioning to clean energy sources, are necessary to protect human health and create sustainable outcomes. The health community recognizes the role health systems play in contributing to emissions, and advocates for greening the health sector. This involves decarbonizing health systems, digitalizing medicine and implementing sustainable practices in hospitals and health-care facilities to significantly reduce the 5% global emissions attributed to the health sector. Over 1 billion people worldwide are served by health-care facilities with unreliable electricity or no electricity at all. For low-income countries lacking access to electricity, the health community calls for an acceleration of access to clean energy. WHO is working with partners to accelerate electrification of health-care facilities through renewable energies and to harmonize medical supplies and lead a transformative change towards cleaner energy sources, better services and reduced reliance on diesel and gas. Recognizing the financial disparity in health systems Acknowledging the financial gap in health systems, the health community calls for increased financing from new sources. The plea is to divest from and end subsidies for fossil fuels, and to mobilize new funds to support health systems in coping with climate change. The WHO-led Alliance for Transformative Action on Climate and Health (ATACH) is dedicated to realizing the goals set at COP26 by leveraging the collective influence of WHO Member States and stakeholders to advance climate-resilient health systems. ATACH also focuses on identifying financing needs. With the health sector grappling with unprecedented challenges, it is imperative to address the glaring disparity in financial support. Currently, the sector receives a mere 0.5% of global climate financing. To effectively confront the many challenges ahead – from the ongoing global health crisis to the ever-evolving landscape of medical research and technological advancements – a substantial increase in resources is not only warranted but essential. By multiplying financial support, we can strengthen the sector's ability to innovate, adapt and provide optimal care, ensuring a resilient healthcare infrastructure for the challenges of today and the uncertainties of tomorrow. WHO urgent call for climate and health action at COP28 As the world unites at COP28, the health community calls for decisive action. We urge negotiators to recognize that climate action is health action, and failure to address this reality will have profound consequences for the well-being of current and future generations. The WHO call to action unites the health community in demanding a commitment to building resilient health systems, reducing emissions, and prioritizing health. The first-ever Health Day is set to elevate the global profile of the climate and health nexus and integrate health within the climate change agenda. Health Day and Ministerial session The first-ever Health Day is set to elevate the global profile of the climate and health nexus and integrate health within the climate change agenda. For the very first time, a record number of health ministers will be attending COP28. The presence of a significant number of health ministers underscores the commitment to prioritize health in the context of climate discussions and reinforces our commitment to creating a healthier and more sustainable future. The Ministerial session promises to amplify the urgency for action by bringing together global leaders to implement sustainable solutions. This historic gathering will focus on addressing the crucial intersection of health and climate change. The legacy of COP 28 will be a commitment to a healthier planet, where the health arguments for climate action are not just heard but lead to tangible results.

Ƙungiyar lafiya ta duniya tayi kira da a ɗauki matakin gaggawa kan yanayi da lafiya a taron sauyin yanayi na COP28. A gab da fara taron sauyin yanayi na COP28, Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) tare da ƙungiyoyin lafiya na duniya, suna ta ƙara zage damtse don tabbatar da cewa tasirin sauyin yanayi kan kiwon lafiya ya mamaye tattaunawar. Yana da mahimmanci a faɗaɗa mai da hankali ga lafiyar ɗan adam a cikin tattaunawar duniya, ba tare da bada wani uzuri ba, da tilasta masu tattaunawa su gane cewa suna ɗauke da alhakin kula da arziƙin da bashi da tamka: lafiyar al'ummr duniya. Darakta Janar na WHO Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus ya ce "Bada fifiko kan kiwon lafiya ba zaɓi ne kawai ba; shi ne ginshiƙin gina al'ummomi masu juriya.". "Dole ne shugabanni su ba da gudummawa a Dubai, su fito da kyakkyawan sakamako na kiwon lafiya da mutanensu ke tsammani, kuma tattalin arziƙinsu ke buƙata a cikin gaggawa. Dole ne mu sauya batun kuma mu nuna fa'idoji masu yawa na ɗaukar mataki kan sauyin yanayi mai ƙarfi kan lafiyarmu da jin daɗinmu. ” Matsanancin yanayi da ke faruwa a duniya a cikin 'yan watannin nan suna haska yanayi mai ban tsoro game da abin da ke gaba a cikin duniya mai ɗumama cikin saurin". Rahoton IPCC ya ce kimanin mutane biliyan 3.5 - kusan rabin mutanen duniya- suna zaune a yankunan da ke da matuƙar haɗarin gamuwa da illolin sauyin yanayi. Mace-mace masu alaƙa da zafi a tsakanin waɗanda suka haura shekaru 65 ya ƙaru da kashi 70 cikin ɗari a duniya cikin shekaru ashirin, a cewar alƙaluman WHO. Ƙoƙari mai ban mamaki da sadaukarwa kawai don rage ɗumamar yanayi zuwa ma'aunin zafi na 1.5 ° C zai kawar da mafi munin fiye da abin da muke gani a yanzu nan gaba. Abubuwan da ke faruwa akai-akai da matsanancin yanayi, kamar fari, ambaliyar ruwa da zafin rana, kuma za su kawo cikas ga kayayyakin kiwon lafiya. Ambaliyar ruwan da ta afku a Pakistan a bara ta raba mutane miliyan 8 da muhallansu, kana ta shafi mutane miliyan 33 baki ɗayanta. Hasashen da Bankin Duniya yayi ya nuna cewa idan ba jajircewa da ɗaukar mataki, sauyin yanayi zai iya raba kusan mutane miliyan 216 da muhallansu nan da shekara ta 2050.. Yayin da illar sauyin yanayi ke jefa rayuka da tsarin rayuwa cikin haɗari, ɓangaren abinci na duniya yana kokawa da ci gaba da ƙaruwar yawan jama'a, kuma rashin hanyoyin ruwa yana ƙara ƙarfin ƙalubalen. A lokaci guda, sauyin yanayi yana haifar da ƙaruwar cututtuka kamar zazzɓin dake sa ciwon jiki da kwalara, suna jefa miliyoyin mutane cikin haɗari. Yanzu ne lokacin yanke hukunci da aiki na haɗin gwiwa don rage tasirin sauyin yanayi kan kiwon lafiya da gina makoma mai ɗorewa ga kowa. Kamar yadda sauyin yanayi ke haifar da ƙalubalen da ba a taɓa gani ba ga tsarin kiwon lafiya a duk duniya, kuma yana da mahimmanci mu ƙarfafa tsarinmu don zama mai juriya, ƙarancin carbon da kuma ɗorewa. Rashin ɗaukar mataki da sauri zai sa tsarin kiwon lafiya a duniya ya zama cikin haɗari ga mummunan tasirin sauyin yanayi. Sauyin yanayi ba barazana ba ce mai nisa; haɗari ne na yanzu da ke shafar lafiyarmu ta fuskoki da yawa. Kungiyar lafiya ta tabbatar da cewa sauyin yanayi ya riga ya shafi lafiyarmu, yana taimakawa wajen yaɗuwar cututtuka da ƙaruka masu yaɗa cututtuka. Akwai buƙatar masu shiga tsakani su fahimci cewa sauyin yanayi barazana ce ga lafiyar duniya kai tsaye da ba za a iya yin watsi da ita ko kuma a raina ta ba. Daidaita tsarin kiwon lafiyar mu yana nufin haɓaka mahimmin ayyukan da suka haɗa da sarrafa ƙwayoyin cuta, sa ido kan cututtuka, da samun ruwa mai lafiya da tsafta. Bugu da ƙari, horar da ma'aikatan kiwon lafiya yana da mahimmanci, kuma ana buƙatar tallafi don daidaita tsarin kiwon lafiya tare da jagorar da ke ƙunshe a cikin tsarin aiki na WHO don gina yanayin juriya da ƙananan tsarin kiwon lafiyar carbon. Don rage mummunan tasiri ga lafiya, al'ummar kiwon lafiya sun jaddada mahimmancin ragewa da dakatar da hayaƙi. A cewar WHO, mutane miliyan 7 ne ke mutuwa da wuri a duk shekara saboda gurɓacewar iska. Matakan gaggawa na ragewa, gami da sauyawa zuwa hanyoyin samar da makamashi mai tsafta, suna da mahimmanci don kare lafiyar ɗan adam da haifar da sakamako mai dorewa. Masana kiwon lafiya sun fahimci irin rawar da tsarin kiwon lafiya ke takawa wajen bada gudummuwar hayaƙi mai guba, da kuma bayar da shawarwarin tsaftace ɓangaren lafiya. Wannan ya haɗa da kauda hayaƙi mai guba daga tsarin kiwon lafiya, zamanantar da magunguna da aiwatar da ayyuka masu ɗorewa a asibitoci da wuraren kula da lafiya don rage yawan hayaƙi da kashi 5 na duniya da aka alaƙanta da sashin kiwon lafiya. Sama da mutane biliyan 1 a duk duniya ana basu kulawa a cibiyoyin kiwon lafiya da basu da ingantacciyar wutar lantarki ko babu ita ma kwata-kwata. Ga ƙasashe masu ƙaramin ƙarfi da ba su da wutar lantarki, masana kiwon lafiya sun yi kira da a hanzarta samar da makamashi mai tsafta. WHO tana aiki tare da abokan hulɗa don hanzarta samar da wutar lantarki a cibiyoyin kiwon lafiya ta hanyar makamashi da ake sabuntawa da daidaita kayan aikin likita da kawo canji ga hanyoyin samar da makamashi mai tsafta, ingantattun ayyuka da rage dogaro ga dizal da iskar gas. Rashin daidaiton kuɗaɗe a tsarin kiwon lafiya Amincewa da samuwar giɓin kuɗi a cikin tsarin kiwon lafiya, masana kiwon lafiya sun yi kira da a ƙara samo kuɗi daga sababbin hanyoyi. Roƙon shine a karkatar da kuma kawo ƙarshen tallafin da ake bayarwa na albarkatun mai, a kuma tara sabbin kuɗaɗe don tallafawa tsarin kiwon lafiya don tinkarar sauyin yanayi. Ƙawancen da WHO ke jagoranta na Haɗaka Don ɗaukar Mataki Kan Sauyin Yanayi Da KIwon Lafiya (ATACH) ya jajirce don tabbatar manufofin da aka tsara a tron sauyin yanayi na COP26 ta hanyar yin amfani da tasirin haɗin gwiwar ƙasashe mambobin WHO da masu ruwa da tsaki don inganta tsarin kiwon lafiya mai jurewa sauyin yanayi. Har ila yau ATACH tamayar da hankali kan gano buƙatun kuɗi. Yayin da ɓangaren kiwon lafiya ke fama da ƙalubalen da ba a taɓa ganin irinsa ba, ya zama wajibi a magance rashin daidaiton da ake dashi a tallafin kuɗi. A halin yanzu, sashin yana karɓar kason da bai taka rawa ya karya ba na kaso 0.5 cikin ɗari na tallafin sauyin yanayi na duniya. Don fuskantar ƙalubalen da ke gaba yadda ya kamata - daga ƙalubalen kiwon lafiyar duniya da ke gudana zuwa yanayin dake bijirowa a koyaushe na binciken likitanci da ci gaban fasaha - ƙarin albarkatu ba kawai garanti ba ne amma yana da mahimmanci. Ta hanyar ninka tallafin kuɗi, za mu iya ƙarfafa ikon ɓangaren don ƙirƙira, daidaitawa da samar da ingantacciyar kulawa, tabbatar da ingantattun kayan aikin kiwon lafiya don ƙalubalen yau da rashin tabbas na gobe. Hukumar WHO ta yi ƙiran ɗaukar matakin gaggawa kan sauyin yanayi da matakan kiwon lafiya a taron sauyin yanayi na COP28 Yayin da duniya ta haɗu a COP28, masana kiwon lafiya sunyi ƙira da a ɗauki ƙaƙƙwaran mataki. Muna kira ga masu tattaunawa dasu gane muhimmancin ɗaukar mataki kan sauyin yanayi da kiwon lafiya, kuma ƙin magance wannan zahirar zai haifar da mummunan sakamako ga jin daɗin rayuwar yanzu da nan gaba. Kiran na WHO ya haɗa kan masana kiwon lafiya wajen neman ƙudurin gina tsarin kiwon lafiya mai juriya, rage hayaƙi, da ba da fifiko ga lafiya. An shirya ranar kiwon lafiya ta farko don ɗaukaka martabar da alaƙar sauyin yanayi da lafiya a duniya da kuma shigar da kiwon lafiya cikin ajandar sauyin yanayi. Ranar Lafiya ganawar ministoci An shirya ranar kiwon lafiya ta farko don ɗaukaka martabar da alaƙar sauyin yanayi da lafiya a duniya da kuma shigar da kiwon lafiya cikin ajandar sauyin yanayi. A karon farko, adadi mai yawa na ministocin kiwon lafiya zasu halarci taron sauyin yanayi na COP28. Kasancewar adadi mai yawa na ministocin kiwon lafiya yana jaddada ƙudurin ba da fifiko kan kiwon lafiya a cikin ƙunshin tattaunawar sauyin yanayi, da kuma ƙarfafa himmarmu don samar da lafiyayyar gobe mai ɗorewa. Taron ministocin ya yi alƙawarin jaddada muhimmancin ɗaukar matakin gaggawa ta hanyar haɗa shugabannin duniya don samar da mafita mai ɗorewa. Wannan taro mai cike da tarihi zai mayar da hankali ne kan magance muhimmiyar alaƙar kiwon lafiya da sauyin yanayi. Abubuwan tarihi a taron sauyin yanayi na COP 28 zasu kasance sadaukarwa don samun duniya mai cike da ƙoshin lafiya, inda ba tattunawa kawai za a saurara kan a ɗau mataki kan sauyin yanayi ba, har ma ga kaiwa ga ɗaukar yanayi.

Jumuiya ya afya duniani inataka hatua za haraka zinazohusu hali ya hewa na afya zichukuliwe katika mkutano wa COP28 Katika kuelekea COP28, shirika la Afya Duniani (WHO) pamoja na jumuiya ya Afya Duniani, wanapaza sauti zao, kuhakikisha kuwa athari za mabadiliko ya hali ya hewa kwa afya zinachukua nafasi kubwa katika majadiliano hayo. Ni muhimu kupanua mtazamo wa afya ya binadamu katika mijadala ya kimataifa, bila kuacha nafasi ya visingizio, na kuwalazimisha wapatanishi kutambua kuwa wanabeba jukumu la ustawi wa mali yetu muhimu zaidi: afya ya watu duniani kote. "Kuweka kipaumbele kwenye afya siyo chaguo; bali ni msingi wa jumuiya thabiti" alisema Dk. Tedrso Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Viongozi lazima watoe huduma huko Dubai, katika kuleta matokeo thabiti ambayo watu wao wanatazamia na uchumi wao unahitaji kwa haraka. Ni lazima tubadilishe mazungumzo na tuonyeshe manufaa makubwa ya hatua kali ya hali ya hewa kwa afya na ustawi wetu Matukio yaliyokithiri ya hali ya hewa kote dunianikatika miezi ya hivi karibuni yanatoa taswira ya kuogofya ya kile kitakachotokea katika ulimwengu wa joto linaloendelea kwa kasi. Taarifa ya IPCC inasema takribani watu bilioni 3.5 karibu nusu ya ubinadamu, wanaishi katika maeneo ambayo yanakabiliwa na mabadiliko ya hali ya hewa. Vifo vinavyotokana na joto kali kwa watu wenye umri wa miaka 65 vimeongezeka kwa 70% duniani kote katika miongo miwili, kulingana na takwimu za WHO. Ni juhudi kubwa na za kujitolea kupunguza ongezeko la joto hadi 1.5Â*C ambazo ndizo zitakazozuia hali mbaya ya siku zijazo. Matukio yanayoongezeka ya mara kwa mara na kali ya hali ya hewa kama vile ukame, mafuriko ya mawimbi ya joto, pia yataathiri miundombinu ya afya. Mafuriko ya mwaka jana nchini Pakstani yalisababisha watu milioni 8 kuyahama makazi yao na kuathiri milioni 33 kwa ujumla. Utabiri kutoka Benki ya Dunia unaonyesha kuwa bila kuchukua hatua za haraka na za kijasiri, hadi kufika mwaka 2050, mabadiliko ya hali ya hewa yanaweza kusababisha watu takribani milioni 216 kuhama makazi yao. Kama vile ambavyo mabadiliko ya hali ya hewa yanahatarisha maisha, mifumo ya kimataifa ya chakula inaendelea kukabiliana na idadi ya watu inayoongezeka, na vyanzo vya maji vilivyoathirika vinaongeza changamoto. Sambamba na hilo, mabadiliko ya hali ya hewa yanachochea ongezeko la magonjwa ya kuambukiza kama vile denguena kipindupindu na kuhatarisha mamilioni ya watu. Sasa ni wakati wa kuchukua hatua madhubuti na shirikishi katika kupunguza athari za kiafya zinazotokana na mabadiliko ya hali ya hewa na kujenga mustakabali endelevu kwa wote. Kwa vile mabadiliko ya hali ya hewa yanaleta changamoto isiyo kifani kwenye mifumo ya afya duniani kote, ni muhimu pia kuimarisha mifumo yetu ili iwe kamili, endelevu na yenye kaboni ya chini. Kutochukua hatua za haraka, kutafanya mifumo ya afya duniani kuwa hatarini kutokana na athari kubwa ya mabadiliko ya hali ya hewa. Mabadiliko ya hali ya hewa siyo tishio la mbali; ni hatari ya sasa inayoathiri afya zetu katika nyanja nyingi. Jumuia ya afya inadai kuwa mabadiliko ya hali ya hewa tayari yanaathiri afya zetu, na kuchangia kuenea kwa magonjwa ya kuambukiza na magonjwa yanayoenezwa na wadudu. Kuna hitaji la dharura kwa wanaendesha mjadala kuelewa kuwa mabadiliko ya hali ya hewa ni tishio la moja kwa moja kwa afya ya kimataifa ambayo haiwezi kupuuzwa au kupunguzwa tena. Kurekebisha mifumo yetu ya afya kunamaanisha kuboresha hatua muhimu kama vile udhibiti wa vijidudu, ufuatiliaji wa magonjwa na upatikanaji wa maji safi na salama na usafi wa mazingira. Zaidi ya hayo, mafunzo ya wahudumu wa afya ni muhimu, na usaidizi unahitajika ili kuunganisha mifumo ya afya na mwongozo uliyojumuishwa katika mfumo wa uendeshaji wa WHO wa kujenga mifumo ya afya inayostahimili hali ya hewa na mifumo ya afya yenye kaboni ya chini. ili kupunguza athari mbaya za afya, jumuiya ya afya inasisitiza umuhimu wa kupunguza na kusimamia uzalishaji. Kulingana na WHO, vifo milioni 7 vya kila mwaka vya chini ya umri vinasababishwa na uchafuzi wa hali ya hewa. Hatua za haraka za kupunguza, ikiwa ni pamoja na kuhamia kwenye vyanzo vya nishati safi, ni muhimu ili kulinda afya ya binadamu na kuleta maendeleo endelevu. Jumuiya ya afya inatambua mchango wa jukumu la mifumo ya afya katika kupunguza hewa chafu na kutetea uboreshaji wa sekta ya afya. Hii inahusisha kuondoa kaboni kwenye mifumo ya afya, kuweka dawa kidijitali na kutekeleza mazoezi endelevu hospitali na vituo vya afya ili kupunguza 5% ya uzalishaji wa hewa chafu duniani unaotokana na sekta ya afya. Zaidi ya watu bilioni 1 duniani kote wanahudumiwa na vituo vya afya vilivyo na umeme usiyojitosheleza au bila umeme kabisa. Kwa nchi zenye kipato cha chini kukosa umeme, jumuiya ya afya inatoa wito wa kuharakisha upatikanaji wa nishati safi. WHO inafanya kazi na washirika ili kuharakisha upatikanaji wa umeme kwenye vituo vya huduma ya afya kupitia nishati mbadala na kuunganisha vifaa vya matibabu na kuleta mabadiliko ya vyanzo vya nishati, huduma bora na kupunguza utegemezi wa diseli na gesi. Kutambua tofauti za kifedha katika mifumo ya afya Kwa kutambua upungufu wa kifedha katika mifumo ya afya, jumuiya ya afya inahitaji ufadhili zaidi kutoka kwenye vyanzo vipya. Ombi ni kuondoa na kukomesha ruzuku kwenye nishati ya mafuta, na kukusanya fedha ili kusaidia mifumo ya afya katika kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa. Muungano wa Shirika la Kubadilisha Hali ya Hewa na Afya (ATACH), unaoongozwa na WHO, umejitolea kutimiza malengo yaliyowekwa kwenye majadiliano ya COP28 kwa kutumia ushawishi wa pamoja wa Nchi Wanachama wa WHO na washikadau ili kuendeleza mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa. ATACH pia imejikita katika kutambua mahitaji ya ufadhili. Pamoja na sekta ya afya kukabiliwa na changamoto ambazo hazijawahi kushuhudiwa, ni muhimu kushughulikia upungufu mkubwa wa kifedha. Hivi sasa, sekta hiyo inapokea 0.5% ya ufadhili wa hali ya hewa duniani. ili kukabiliana vilivyo na changamoto wanazokabiliana nazo kutokana na msukosuko wa afya na mazingira ya utafiti wa matibabu unaoendelea duniani na ongezeko kubwa la rasilimali ambalo siyo kukubalika pekee bali ni muhimu. kwa kuongeza msaada wa kifedha, tunaweza kuimarisha uwezo wa sekta katika kuvumbua, kurekebisha na kutoa huduma bora, kuhakikisha miundo mbinu ya afya inayositahimili changamoto za leo na kutokuwa na uhakika wa kesho. WHO inatoa wito wa dharura wa hatua za haraka za hali ya hewa na afya katika COP28 Wakati dunia inaungana kwenye COP28, jumuiya ya afya inataka hatua madhubuti zichukuliwe. Tunawasihi wanaoendesha majadiliano watambue kuwa hatua hatua za hali ya hewa ni hatua za kiafya, na kushindwa kushughulikia ukweli huu kutakuwa na madhara makubwa katika ustawi wa vizazi vya sasa na vinavyokuja. Wito wa WHO wa kuchukua hatua, unaunganisha jumuiya ya afya katika kudai dhamira ya kujenga mifumo thabiti ya afya, kupunguza hewa chafu, na kutoa kipaumbele katika afya. Siku ya afya ya kwanza kabisa imepangwa kuinua hadhi ya kimataifa ya uhusiano wa hali ya hewa na afya kwa kuingiza afya ndani ya ajenda (mada) ya mabadiliko ya hali ya hewa. Siku ya afya na kikao cha Mawaziri Siku ya afya ya kwanza kabisa imepangwa kuinua hadhi ya kimataifa ya uhusiano wa hali ya hewa na afya kwa kuingiza afya ndani ya ajenda (mada) ya mabadiliko ya hali ya hewa. Kwa mara ya kwanza, idadi kubwa ya mawaziri wa afya watahudhuria COP28. Kuwepo kwa idadi kubwa ya wahudumu wa afya kunasisitiza dhamira ya kuweka kipaumbele cha afya katika muktadha wa mijadala ya hali ya hewa na kuimarisha dhamira yetu ya kuunda mustakabali wenye afya na mwendelezo mzuri ujao. Kikao cha mawaziri kinaahidi kuongeza hatua za haraka kwa kuwaunganisha viongozi wa kimataifa ili kutekeleza masuluhishi bora. Mkutano huu wa kihistoria utajikita katika kushughulikia mikutano muhimu ya afya na mabadiliko ya hali ya hewa. Urithi wa COP28 utakuwa ni kujitolea katika kujenga sayari yenye afya, ambapo hoja za afya kwenye mijadala ya hali ya hewa hazitasikilizwa pekee bali zitaleta matokeo yanayoonekana.

Àgbáríjọ elétò ìlèra àgbáyé pè fún ìgbésẹ̀ kíákíá lóri ojú-ọjọ́ àti ètò ìlera ni COP28 Ṣááju COP28, Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé (WHO) pẹ̀lú àwùjọ elétò ìlera ní àgbáyé ni wọ́n ti jọ ń ké tantan láti ríi dáju pé ipa tí ìyípadà ojú-ọjọ́ ń ní lóri èto ìlera gba ipò pàtàkì níbi ìdúnàádúrà náà. Ó ṣe pàtàkí láti ṣe ìmúgbòòrò àfojúsùn lórí ìlera ọmọniyàn nínú àwọn ìjíròrò àgbáyé, láì fi àyè sílẹ̀ fún àwíjàre kankan, àti láti rọ àwọn adúnàádúrà láti rí i pé wọ́n gbé bùkátà àlàáfíà dúkìá tí o jẹ wá lógún jùlọ: ìlera àwọn eèyàn ní àgbáyé. "Ṣíṣe pàtàkì ìlera kìí ṣe bí-mo-bá-fẹ́, òun ni ìpìlẹ̀ àwujọ tí ó dúró ṣinṣin," Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà ní WHO fèsì. "Àwọn olórí gbọ́dọ̀ jíṣẹ́ ní Dubai, kí wọ́n pèsè àwọn àbájàde ìlera tí ó nípọn tí àwọn eèyan wọn ń retí àti èyí tí àwọn ètò ọ̀rọ̀ àjé wọ́n nílò ní kíakía. A gbọ́dọ̀ pa ọ̀rọ̀ náà dà kí a sì ṣàfihàn àwọn àǹfààní ńláńlá ti ìgbésẹ̀ alágbára lóríojú-ọjọ́ ní lóri ètò ìlera àti àlááfíà wa. Àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ ojú-ọjọ́ tí ó lágbára ní káàkiri àgbáyé láti bíi oṣù díẹ̀ sẹ́yìn ń ṣe àpèjúwé àdojúkọ késekése búburú tí ó ń bọ̀ ní ayé ti ó n móoru sí. Àbọ̀ IPCC fi yé wa pé bíi eèyan bílíọ̀nù 3.5 - tí ó fẹ́rẹ̀ tó ìdá méjì iye ọmọniyàn lórí ayé - ni wọ́n ń gbé ní agbègbè tí wọ́n wà nínú ewu ìyípadà ojú-ọjọ́. Gẹ́gẹ́ bíi iye tí WHO ṣe àkọsílẹ̀ rẹ, àwọn ikú tí ooru jẹ́ okunfà wọn láàárin àwọn tí iye ọdún wọn jẹ́ 65 lọ sókè ti lọ sókè sí 70% ní àgbáyé láàárín ogún ọdún sẹ́yìn. Akitiyan elétò àti aláfọkànsí lati dẹ́kun gbígbóná sí òdiwọ̀n 1.5°C nìkan ni yóò dènà ọjọ iwájú tí ó burú jáì jú ohun tí à ń rí nísìnyìí lọ. Àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ búbúrù tó rọ̀ mọ́ ojú ọjọ́ tó n peléke sì ti ó sì ń di lemọ́lemọ́, gẹ́gẹ́ bíi ọ̀gbẹlẹ̀, àgbàrá, àti ooru, náà máa fa àìtó àwọn ẹ̀rọ ètò ìlera. Ìṣẹ̀lẹ̀ omíyalé tí ó wáyé ní Pakistan lọ́dùn tí ó kọjá sọ àwọn eèyàn mílíọ̀nù 8 dí aláìnílélórí tí ó sí pa àwọn eèyan mílíọ̀nú 33 lára lápapọ̀. Ìwòye ọjọ́ iwájú láti Bánkì Àgbáyé fihàn pé láìsí ìgbésẹ̀ alágbára ní kíákíá, àyípadà ojú-ọjọ́ lè sọ àwọn èèyàn tí ó fẹ́rẹ̀ tó mílíọ̀nù 216 di aláìnílélórí ni ọdún 2050. Bí ìṣòro ojú ọjọ́ ṣe ń ṣe àkóbá fún ẹ̀mí àtí ìgbáyé, ètò oúnjẹ ní àgbáyé ń tiraka láti kárí iye àwọn èèyàn tí ó n lékún si, tí ìkọlù lorí àwọn orísun náà tún dá kún àwọn ìpènijà náà. Bákan náà, ìyípadà ojú ọjọ́ ń ṣe okùnfà àlékún àjàkálẹ̀ àrùn bíi ibà wóogunwóogun àti àrùn onígbáméjì, tí ó ń fi ẹ̀mí ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn èèyàn sínu ewu. Àsìkò níyìí fún ìgbésẹ̀ onípinnu àti onífọwọ́sowọ́pọ̀ láti lè dẹ́kun àwọn ipa ajẹmọ́lera tí wàhálà ojú ọjọ́ ní kí wọ́n sì pèsè fún ọjọ́ iwájú alálòpẹ́ fún gbogbo ènìyàn. Bí àyípadà ojú ọjọ́ ṣe ń fa ìdojúkọ méèrírí fún ètò ìlera ní àgbáyé, ó ti wá pọn dandan fún wa láti sán ṣòkòtò àwọn ètò wa le láti lè kojú àwọn ìpèníjà, dín ìlò kábọ̀nù kù àti fún ìlálòpẹ́. Kíkọ̀ láti mú iṣẹ́ ṣe ní kíákíá yóò fa kí ètò ìlera káàkiri àgbáyé kojú ìṣòro látààrí àwọn ipa ìyípadà ojú ọjọ́ tí ó dẹ́rù bani náà. Àyípadà ojú ọjọ́ kìí ṣe ìdúnkokò tí kò súnmọ́ rárá, ewu ọjọ́ òní tí ó n ṣe àkọ́bá fún ìlera wa ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọ̀nà ni. Àgbáríjọ elétò ìlera fì ìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé ìyípadà ojú ọjọ́ ti ń ṣe àkóbá fún ìlera wa lọ́wọ́lọ́wọ́, tí ó sì ń dá kún ìtànkálẹ̀ àwọn àjàkálẹ àrun àti àwọn àìsàn alákòóká. Ìnílò ní kíákíá wà fún àwọn olùjíròrò láti mọ̀ pé ìyípadà ojú ọjọ́ jẹ́ ohun tí ń dúnkokò mọ́ ètò ìlera àgbáyé tààrà ni tí kò sì ṣe é pa tì tàbí fojú rénà. Iṣàtúntò àwọn ètò ìlera wa túmọ̀ sí mímú ìdàgbàsókè bá àwọn ètò ìdásí tí wọ́n ṣe pàtàkì bíi ìṣàkóso èlò agbárùnká, ìṣọfintótó àwọn àjàkálẹ̀ àrùn, àti ìráàyè sí omi àti àyíkà tí ó ní ààbò. Bákan náà, ṣíṣe ìdánilẹ́kọ̀ọ́ fún àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera ṣe kókó, àti pé ìníló wà fún àtìlẹ́yìn láti mú ìdọ́gba wà láàárín àwọn ètò ìlera wa pẹ̀lú ìlànà tí ó wà ninú ìlàkalẹ̀ ìmúṣẹ́ṣe WHO fún ṣiṣe àgbédìde àwọn ètò ìlera tí ó lè kojú ìyìpadà ojú ọjọ́ àti ìdínkù kábọ̀nù. Láti mú àdínkú bá ipa òdì lórí ìlera, àgbáríjọ elétò ìlera ṣe ìtẹnumọ́ pàtàkì mímú àdìnkù bá àti fífi òpin sí àwọn ìtújáde. Gẹ́gẹ́ bí WHO ṣe sọ, mílíọ̀nú 7 àwọn ikú àìtọ́jọ́ lọ́dọọdún ni ìbafẹ́fẹ́jẹ́ ń ṣe okùnfà rẹ̀. Àwọn ìgbésẹ̀ ìdẹ́kun ní kíákíá, bíi yíyí àwọn orísun agbára di èyí tí ó mọ́, ṣe pàtàkì láti dáàbò bo ìlera àwọn ènìyàn àti láti ṣẹ̀dá àwọn àbájáde alálòpẹ́. Àgbáríjọ elétò ìlera mọ rírì ipa tí àwọn ètò ìlera ń kó nínu dídá kún ìtújáde, wọ́n sì ń ṣe àgbàwí fún mímú àdínkù bá kábọ̀nù ní ẹ̀ka ètò ìlera. Èyí ní ṣe pẹ̀lú yíyọ kábọ̀nù kúrò nínu àwọn ètò ìlera, mímú ìmọ̀ ìṣègùn dé orí ayélujára àti ṣíṣe àmúṣe àwọn ètò ìṣe alálòpẹ́ ní àwọn ilé ìwòsàn àtí ní àwọn ilé ìtọ́jú aláìsàn láti mú àdínkù pàtàkì bá ìdá 5% ìtújáde tí ó jẹyọ láti ẹ̀ka ìlera. Ó lé ní bílíọ̀nù 1 àwọn eèyàn nì àgbáyé ni àwọn ilé ìtọ́jú aláìsàn tí wọn kò ní iná mọ̀nàmọ́ná tó ṣe é gbára lé tàbí tí kò tilẹ̀ ní iná mọ̀nàmọ́ná rárá ń ṣiṣẹ́ fún. Àgbáríjọ elétò ìlera ń pè fún ìjákúnra mímú ìráàyè sí agbára mímọ́, fún àwọn orílẹ̀ èdè ti owó àmúwọlé wọn kéré tí wọn kò ní àǹfààní sí iná mọ̀nàmọ́ná. WHO ń ṣiṣẹ́ papọ̀ pẹ̀lú àwọn alábàáṣe láti mú fífa iná mọ̀nàmọ́ná sí àwọn ilé ìtọ́jú aláìsàn yá nipasẹ̀ awọn orísun agbára aṣeésọdọ̀tun àti láti mú ìṣọ̀kan bá àwọn ohun èlò ìṣègùn àti láti darí àyípadà ọ̀tun lórí àwọn orísun agbára tí ó mọ, àwọn iṣẹ́ tí ó dára sí àti mímú àdínkù bá ìgbáralé epo dísù àti gáàsì. Ṣiṣe ìdámọ̀ àìdọ́gba ajẹmówó nínú àwọn ètò ìlera Àwùjọ elétò ìlera ń pè fún àfikún ètò ìṣègbọ̀wọ́ owónaá láti àwọn ìsun tuntun, pẹ̀lú bí wọ́n ṣe ti gbà pé àfo wà nínú ọ̀rọ̀ owó ní àwọn ètò ìlera. Ohun tí ìpè náà dúró fún ni láti yọwọ́ kúrò àti láti fi òpin sí àwọn ètò ìrànwọ́ orí àwọn epo ìrìmọ́lẹ̀, àti láti ṣe ètò ìkówójọ tuntun láti ṣe àtìlẹyìn fún àwọn ètò ìlera kí wọ́n lè kojú ìyípadà ojú ọjọ́. Ohun tí ó jẹ Àjọṣepọ̀ fún Ìgbésẹ̀ Aláyìídà lórí Ojú-ọjọ́ àti Ìlera (ATACH) ti WHO ń tukọ̀ rẹ̀ lógún ní láti mú àwọn àfojúsùn tí wọ́n là kalẹ̀ ni COP26 wá sí ìmúṣẹ nípasẹ̀ ìṣàmúlò àkójọpọ̀ ipa tí àwọn Orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ WHO àti àwọn òpómúléró ṣe láti lè mú ìtẹ̀síwájú bá àwọn ètò ìlera tí ó lè kojú ìyípadà ojú ọjọ́. Ohun tó tún jẹ ATACH lógun ni ṣíṣàwárí àwọn ohun tí ó níló ìnáwó lé lórí. Bi ẹ̀ka ìlera ṣe ń kojú àwọn ìṣoro tí a kò rí irú ẹ rí, o pọn dandan láti kojú àìṣedééde ètò ìrànwó ọwọ́ tó fojú hàn. Lọ́wọ́lọ́wọ́, ìdá 0.5% péré nínú owó ìrànwó ìyípadà ojú ọjọ́ ni ẹ̀ka náà ń rí gbà. Láti kojú ọ̀pọ̀lọ̀pọ̀ àwọn ìdojúkọ tí ó wà ní ọjọ́ iwájú dáadáa - bẹ̀rẹ̀ láti wàhàlá tí ètò ìléra ní àgbáyé ń kojú lọ́wọ́lọ́wọ́ títí dé ori ìwádìí ìṣègùn àti àwọn ìtẹ̀síwájú lórí ìmọ̀-ẹ̀rọ - ṣíṣe àfikún ńlá sí àwọn ohun èlò ti ṣe pàtàkì kìí ṣe ohun tí a nílò nìkan. Nípa ṣìṣè àdìpèlé ìrànwọ́ owó, a lè ró ẹ̀ka náà ní agbára láti lè ṣe ohun ọ̀tun, bá ìgbà mu kí ó sì pèsè ìtọ́jú tí ó péye, èyí tí yóó ṣe àrídájú àwọn irínṣẹ́ ètò ìlera tí wọ́n lè kojú àwọn ìṣòro òde òní àti àwọn àìdájú ọjọ́ iwájú. Ìpè pàjáwìrí WHO lóri oju ọjọ́ àti ìṣe ajẹ́mọ́ ìlera ní COP28. Bí gbogbo ayé ṣe parapọ̀ ni COP28, àwùjọ àwọn elétò ìlera pè fún ìgbésẹ̀ onípinnu. A rọ́ àwọn olùjíròrò látí ṣàfihàn pé ìṣe tó jẹ mọ́ ojú ọjọ́ náà ni ó jẹ mọ́ ìlera, tí ìkùnà láti kojú òkòdoro yìí yóò sì ní àwọn àyọrísí tó lóòrìn lórí ìgbáyé àwọn eèyàn nísìnyín àti àwọn ìran tó ń bọ̀. Ìtanijí WHO ṣe ìṣòkan àwùjọ àwọn elétò ìlera láti bèèrè fún ìfarajìn ìṣẹ̀dá àwọn ètò ìlera tí ó lè kojú ìṣoro, ṣíṣe àdínkù ìtújáde, àti mímú ètò ìlera ní ọ̀kúnkúndùn. Àyájọ Ọjọ́ Ìlera àkọ́kọ́ irú rẹ̀ yóò ṣe àfihàn ìtàkùn tó wà láàárin ojù ọjọ́ àti ìlera, yóò sì mú ìwọ̀núbọ̀nú bá ètò ìlera àti àlakàlẹ̀ ìyípadà ojú ọjọ́. Ọjọ́ Ìlera àti ìjókòó àwọn Mínísítà Àyájọ Ọjọ́ Ìlera àkọ́kọ́ irú rẹ̀ yóò ṣe àfihàn ìtàkùn tó wà láàárin ojù ọjọ́ àti ìlera, yóò sì mú ìwọ̀núbọ̀nú bá ètò ìlera àti àlakàlẹ̀ ìyípadà ojú ọjọ́. Fún ìgbà àkọ́kọ́, ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn mínísìtà fún ètò ìlera ni yóò péjọ sí COP28. Wíwá ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn mínísìtà fún ètò ìlera ṣe àfihàn ìfarajìn láti mú ètò ìlera ní ọ̀kúnkúndùn bí ó ṣe jẹmọ́ àwọn ọ̀rọ̀ tí ó ń lọ̀ lóri ìyípadà ojú ọjọ́ àtí láti ṣe àtẹ̀mọ́ ìfarajìn wà lórí pípèsè ọjọ́ iwájú tí ó túbọ̀ ní àlááfíà tí ó sì jẹ́ alálòpẹ́. Ìjókòó àwọn mínísítà náà ṣe ìlérí láti pariwo ìmúṣẹ́ṣe ní kíákíá nípa kíkó àwọn olórí káàkiri àgbáyé jọ látì lè mú iṣẹ́ ṣe lóri àwọn ojútùú alálòpẹ́. Ìpéjọpọ̀ pàtàkì náà yóò gbájú mọ́ àmójútò ìwọ̀núbọ̀nú pàtàkì tí ó wà láàárìn ètò ìlera àti ìyípadà ojú ọjọ́. Ipa COP28 yóò jẹ́ ìfarajìn sí àgbáyé tí ó túbọ̀ ní alááfìà, níbi tí àwọn ọ̀rọ̀ nípa ètò ìlera tí ó wà fún ìmúṣẹ́ṣe kò ní jẹ́ àfetígbọ́ níkàn ṣùgbọ́n tí yóò yọrí sí àwọn èsì tó gbámúṣé.

Umphakathi wezempilo emhlabeni wonke ufuna ukuba kuthathwe izinyathelo eziphuthumayo mayelana nesimo sezulu nesezempilo kuCOP28 Ngaphambi kweCOP28, iNhlangano Yezempilo Yomhlaba (WHO) ngokubambisana nomphakathi wezempilo emhlabeni wonke, iphakamisa izwi layo ukuqinisekisa ukuthi umthelela wokuguquguquka kwesimo sezulu kwezempilo uthatha indawo ephambili ezingxoxweni. Kubalulekile ukunweba ukugxila empilweni yabantu ezingxoxweni zomhlaba, kungashiyi indawo yezaba, futhi kuphoqe abaxoxisana nabo ukuthi babone ukuthi banomthwalo wemfanelo wenhlalakahle yempahla yethu ebaluleke kakhulu: impilo yabantu emhlabeni wonke. "Ukubeka impilo phambili akuyona nje enye yezinto ongakhetha kuzo; kuyisisekelo semiphakathi eqinile," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Abaholi kumele kube khona abakulethayo eDubai, banikeze imiphumela eqinile yezempilo elindelwe abantu babo kanye neminotho yabo eyidinga ngokushesha. Kufanele siguqule ingxoxo futhi sikhombise inzuzo enkulu yesimo sezulu esinamandla empilweni nakunhlalakahle yethu. ” Izehlakalo zesimo sezulu esibi kakhulu emhlabeni wonke ezinyangeni ezisanda kwedlula zinikeza amazwibela asabekayo azayo emhlabeni oshisa ngokushesha. Umbiko we-IPCC uthi cishe abantu abayizigidi eziyizinkulungwane ezingu-3.5 - cishe ingxenye yesintu - bahlala ezindaweni ezisengozini kakhulu yokushintsha kwesimo sezulu. Ukushona okuhlobene nokushisa phakathi kwalabo abaneminyaka engaphezu kwengama-65 kukhuphuke ngamaphesenti angama-70 emhlabeni wonke emashumini amabili eminyaka, ngokwezibalo ze-WHO. Umzamo omkhulu nozinikele kuphela ongamis ukufudumala ku-1.5 °C ongavimbela ikusasa elibi kakhulu kunalokho esikubona manje. Izimo zezulu ezivamile nezibi kakhulu, njengesomiso, izikhukhula namagagasi okushisa, nazo zizophazamisa ingqalasizinda yokunakekelwa kwezempilo. Izikhukhula zangonyaka odlule ePakistan zasusa abantu abayizigidi ezingu-8 futhi zathinta izigidi ezingama-33. Izibikezelo zeBhange Lomhlaba zikhomba ukuthi ngaphandle kwesibindi sokuthatha izinyathelo ezisheshayo, ukuguquka kwesimo sezulu kungasusa cishe abantu abayizigidi ezingama-216 ngowezi-2050. Njengoba isimo sezulu sibeka engcupheni impilo nendlela yokuziphilisa, izinhlelo zokudla emhlabeni wonke ziyazabalaza ukusekela inani labantu elikhulayo, futhi imithombo yamanzi esengozini ihlanganisa lezi zinselelo. Ngokufanayo, ukushintsha kwesimo sezulu kubangela ukwanda kwezifo ezithathelwanayo njengodenga nekholera, kubeka izigidi engozini. Manje yisikhathi sesinyathelo esiwujuqu nesisebenzisanayo sokunciphisa imithelela yezempilo yesimo sezulu esibucayi futhi sakhe ikusasa elisimeme labo bonke. Njengoba ukushintsha kwesimo sezulu kubangela inselele engakaze ibonwe ezinhlelweni zezempilo emhlabeni wonke, kubalulekile futhi ukuthi siqinise izinhlelo zethu ukuze zikwazi ukumelana nezimo, ikhabhoni ephansi futhi zisimame. Ukwehluleka ukwenza izinto ngokushesha kuzobeka izinhlelo zezempilo emhlabeni wonke engcupheni yemithelela emikhulu yokushintsha kwesimo sezulu. Ukushintsha kwesimo sezulu akuyona ingozi ekude; kuyingozi yamanje ethinta impilo yethu emikhakheni eminingi. Umphakathi wezempilo uyasho ukuthi ukushintsha kwesimo sezulu sekuvele kukhinyabeze impilo yethu, kunomthelela ekusabalaleni kwezifo ezithathelwanayo kanye nezifo ezithwalwa yizilwane. Kunesidingo esiphuthumayo sokuthi abaxoxisanayo baqonde ukuthi ukuguquka kwesimo sezulu kuyingozi eqonde ngqo empilweni yomhlaba wonke okungase kushaywe indiva noma kubukeke phansi. Ukulungisa izinhlelo zethu zezempilo kusho ukuthuthukisa ukungenelela okubalulekile njengokulawula ama-vector, ukubhekwa kwezifo eziwumshayabhuqe, kanye nokutholakala kwamanzi aphephile nokukhucululwa kwendle. Ukwengeza, ukuqeqeshwa kwabasebenzi bezempilo kubalulekile, futhi ukusekelwa kuyadingeka ukuze kuhambisane nezinhlelo zezempilo nesiqondiso esifakwe ohlakeni lokusebenza lweWHO lokwakha izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi. Ukuze kuncishiswe umthelela omubi empilweni, umphakathi wezempilo ugcizelela ukubaluleka kokunciphisa nokumisa ukungcola. Ngokusho kweWHO, bayizigidi eziyi-7 abafa ngaphambi kwesikhathi minyaka yonke ngenxa yokungcoliswa komoya. Izinyathelo eziphuthumayo zokunciphisa, okuhlanganisa ukushintshela emithonjeni yamandla ahlanzekile, ziyadingeka ukuze kuvikelwe impilo yabantu nokudala imiphumela esimeme. Umphakathi wezempilo uyayibona indima edlalwa yizinhlelo zezempilo ekufakeni isandla ekukhiqizweni kukagesi, futhi ikhuthaze ukutshala emkhakheni wezempilo. Lokhu kufaka phakathi izinhlelo zezempilo ezikhipha ikhabhoni, ukwenza imithi ibe dijithali kanye nokusebenzisa izinqubo ezisimeme ezibhedlela nasezikhungweni zezempilo ukuze kwehliswe kakhulu ukukhishwa kukagesi okungu-5% emhlabeni wonke okubangelwa umkhakha wezempilo. Abantu abangaphezu kwezigidigidi emhlabeni wonke banikezwa usizo lwezempilo ngogesi ongathembekile noma ongenawo nhlobo ugesi. Emazweni anemali engenayo esezingeni eliphansi angenawo ugesi, umphakathi wezempilo ubiza ukuthi kusheshiswe ukuze bathole amandla ahlanzekile. I-WHO isebenza nozakwethu ukusheshisa ukufakwa kukagesi ezikhungweni zezempilo ngokusebenzisa amandla avuselelekayo kanye nokuvumelanisa izinsiza zezokwelapha futhi kuholele uguquko olubhekiswe emithonjeni yamandla ahlanzekile, izinsizakalo ezingcono kanye nokunciphisa ukuthembela kudizili negesi. Ukubona ukungalingani kwezezimali ezinhlelweni zezempilo Ngokuvuma igebe lezezimali ezinhlelweni zezempilo, umphakathi wezempilo ufuna ukwenyuswa kwezimali emithonjeni emisha. Isicelo ukuba kusukwe futhi kuqedwe uxhaso lwamafutha ezinto ezimbiwa phansi, kanye nokuhlanganisa izimali ezintsha zokweseka izinhlelo zezempilo ekubhekaneni nokushintsha kwesimo sezulu. I-Alliance for Transformative Action on Climate and Health eholwa yiWHO (ATACH) izinikezele ekufezekiseni imigomo ebekwe kuCOP26 ngokusebenzisa ithonya elihlangene laMazwe Angamalungu eWHO kanye nababambiqhaza ukuze kuthuthukiswe izinhlelo zezempilo ezimelana nesimo sezulu. I-ATACH iphinde igxile ekuboneni izidingo zezimali. Njengoba umkhakha wezempilo ubhekene nezinselelo ezingakaze zibonwe, kubalulekile ukuthi kubhekwane nomehluko osobala ekusekelweni kwezimali. Njengamanje, lo mkhakha uthola nje u-0.5% wemali yokuxhaswa kwesimo sezulu emhlabeni jikelele. Ukuze sibhekane ngokuphumelelayo nezinselele eziningi ezizayo - kusukela enkingeni yezempilo eqhubekayo emhlabeni wonke kuya esimweni esishintshashintshayo socwaningo lwezokwelapha kanye nentuthuko yezobuchwepheshe - ukwanda okukhulu kwezinsiza akuqinisekisiwe kuphela kodwa kubalulekile. Ngokuphindaphinda ukwesekwa kwezezimali, singaqinisa ikhono lomkhakha lokusungula izinto ezintsha, ukuzivumelanisa nezimo kanye nokuhlinzeka ngokunakekelwa okufanele, siqinisekise ingqalasizinda yokunakekelwa kwezempilo eqinile kuzinselela zanamuhla kanye nokungaqiniseki kwekusasa. I-WHO icela isinyathelo esiphuthumayo sesimo sezulu nezempilo kuCOP28 Njengoba umhlaba ubumbene kuCOP28, umphakathi wezempilo ufuna ukuba kuthathwe izinyathelo ezinqala. Sinxusa abaxoxisana nabo ukuthi babone ukuthi ukusebenza kwesimo sezulu kuyisenzo sezempilo, futhi ukwehluleka ukubhekana naleli qiniso kuzoba nemiphumela ejulile kunhlalakahle yesizukulwane samanje nesesikhathini esizayo. Isimemo seWHO sokusebenza sihlanganisa umphakathi wezempilo ekufuneni ukuzibophezela ekwakheni izinhlelo zezempilo eziqinile, ukunciphisa izinto ezikhishwayo, kanye nokubeka impilo phambili. USuku Lwezempilo lokuqala ngqa luhlelelwe ukuphakamisa iphrofayili yomhlaba wonke mayelana nesimo sezulu nezempilo kanye nokuhlanganisa ezempilo ohlelweni lokuguquguquka kwesimo sezulu. Usuku Lwezempilo kanye neseshini yoNgqongqoshe USuku Lwezempilo lokuqala ngqa luhlelelwe ukuphakamisa iphrofayili yomhlaba wonke mayelana nesimo sezulu nempilo kanye nokuhlanganisa ezempilo ohlelweni lokuguquguquka kwesimo sezulu. Okokuqala ngqa, inani elibhaliwe longqongqoshe bezempilo lizobe lihambele iCOP28. Ukuba khona kwenani elikhulu longqongqoshe bezempilo kugcizelela ukuzibophezela ekubekeni eqhulwini ezempilo esimweni sezingxoxo zesimo sezulu futhi kuqinisa ukuzibophezela kwethu ekudaleni ikusasa elinempilo nelizinzile. Iseshini yoNgqongqoshe ithembisa ukukhulisa ukuphuthuma kokuthatha isinyathelo ngokuhlanganisa abaholi bomhlaba wonke ukuze bafezekise izixazululo ezisimeme. Lo mbuthano oyingqophamlando uzogxila ekubhekaneni nokuhlangana okubalulekile kwezempilo kanye nokuguquguquka kwesimo sezulu. Ifa leCOP 28 lizoba ukuzibophezela emhlabeni onempilo, lapho izinkulumompikiswano zezempilo mayelana nesenzo sezulu zingagcini nje ukuzwa kodwa ziholela kumiphumela ebonakalayo.

የተባበሩት መንግስታት የጋራ ተልዕኮ ወሳኝ ታካሚዎችን በጋዛ ውስጥ ካለው አል-ሺፋ ሆስፒታል በከፍተኛ ውጊያ ውስጥ ያስተላልፋል ህዳር 22 ከፍልስጤም ቀይ ጨረቃ ማህበር ጋር በመተባበር የአለም ጤና ድርጅት 151 ታካሚዎችን፣ ዘመዶቻቸውን እና የጤና ሰራተኞችን ከሰሜን ጋዛ አል-ሺፋ ሆስፒታል ለማስተላለፍ በሌላ የጋራ-የተመድ ተልዕኮ ተሳትፏል። ተልእኮው የተካሄደው በጋዛ ከሚገኙ የጤና ባለስልጣናት እና የሆስፒታል ባለስልጣናት የተወሰኑ ጥያቄዎችን ተከትሎ ነው። ይህ በሶስተኛ ደረጃ ወደ አል-ሺፋ ተልእኮ በደብሊውኤችኦ፣ በሌሎች የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ኤጀንሲዎች እና አጋሮች ከአንድ ሳምንት ባነሰ ጊዜ ውስጥ ተከናውኗል። የመጀመሪያው የግምገማ ተልእኮ (ህዳር 18) ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ 31 ጨቅላዎችን የማጓጓዝ ተልዕኮ (ህዳር 19) ነው። በዚህ ተልእኮ ወቅት ቡድኑ 18 ዳያሊስስን ጨምሮ 73 በጠና የታመሙ ወይም የተጎዱ ታካሚዎችን አስተላልፏል። ከባድ የአከርካሪ ጉዳት ያለባቸው 26 ታካሚዎች፣ ከባድ ሥር የሰደደ ሕመም ያለባቸው 8 ታካሚዎች፣ ወሳኝ እንክብካቤ የሚያስፈልጋቸው ሁለት፣ እና 19 ታካሚዎች በተሽከርካሪ ወንበሮች። ታማሚዎቹ የተጓጓዙት በ14 አምቡላንስ በፍልስጤም ቀይ ጨረቃ ማህበር በተሰጡ እና በሚታተሙ ሁለት አውቶቡሶች ሲሆን 8 የጤና ባለሙያዎች እና 70 የቤተሰብ አባላት አብረዋቸው ነበር። በአል-ሺፋ ሆስፒታል አቅራቢያ ከፍተኛ ውጊያ እና ጥይት እንደቀጠለ በመሆኑ ይህ ከፍተኛ ስጋት ያለበት ተልዕኮ ነበር። ቡድኑ የመልቀቂያውን ሂደት ለማጠናቀቅ 20 ሰአታት የፈጀ ሲሆን፥ ቡድኑ እና ህሙማን በእስራኤል መከላከያ ሃይል ምርመራ በተደረገበት የፍተሻ ጣቢያ 6 ሰአት ጨምሮ። ይህ የሆነው በአል-ሺፋ ሆስፒታል የመነሻ ቦታ ላይ ተሳታፊዎችን ብቻ ለማጣራት የመጀመሪያ ስምምነት ቢሆንም። የማጣራት ሂደቱ በታካሚዎች፣ በዘመዶቻቸው እና በሠራተኞቹ ላይ ምርመራዎችን ያካትታል; እነዚህም አረጋውያን፣ ሕጻናት እና በጠና የታመሙ በሽተኞች ይገኙበታል። ከፍልስጤም ቀይ ጨረቃ ማህበር ሶስት የህክምና ባለሙያዎች እና ከጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሶስት የህክምና ባለሙያዎች ታስረዋል። በጸጥታ ኬላ ላይ ከ6 ሰአታት በኋላ የአንዳንድ ታማሚዎች ሁኔታ እያሽቆለቆለ በመምጣቱ ኮንቮዩ ቀጠለ። ታካሚዎች የመጨረሻ መድረሻቸው በሌሊት ደረሱ። አብዛኛዎቹ ታካሚዎች በመጨረሻ ወደ አውሮፓው ጋዛ ሆስፒታል ተወስደዋል፣ የእጥበት ሕመምተኞች በአል ናጃር ሆስፒታል ገብተዋል። ሁለቱም ተቋማት በጋዛ ደቡብ ይገኛሉ። ደብሊውኤችኦ በአል-ሺፋ የቀሩት 100 የሚገመቱ ታካሚዎች እና የጤና ባለሙያዎች ደህንነት በጣም ያሳስበዋል። የተልእኮው አባላት በሆስፒታሉ ውስጥ ለማሳለፍ በቻሉት ውሱን ጊዜ እና በጣም ወሳኝ የሆነውን የመንቀሳቀስ አጣዳፊነት ምን ያህል እንደቀሩ በትክክል ለማወቅ አስቸጋሪ ነበር። ከታሰሩት ስድስት የጤና ባለሙያዎች መካከል ሁለቱ መፈታታቸዉ ተነግሯል። የአል-ሺፋ ሆስፒታል ዳይሬክተርን ጨምሮ የቀሩት አራት የጤና ባለሙያዎች ደህንነትን በተመለከተ መረጃ የለንም። በእስር ላይ እያሉ ህጋዊ እና ሰብአዊ መብቶቻቸው ሙሉ በሙሉ እንዲከበሩ ደብሊውኤችኦ ጠይቋል። ይህ እና ሌሎችም የመልቀቂያ ጥያቄዎች በጤና ባለስልጣናት፣በጤና ባለሙያዎች እና ህሙማን የተጠየቁ ሲሆን የአል-ሺፋ ሆስፒታል በውሃ እጥረት፣በነዳጅ፣በህክምና ቁሳቁስ፣በምግብ እና በሰራተኞች እጥረት እና በቅርቡ በተደረገ ወታደራዊ ወረራ ምክንያት መስራት ባለመቻሉ አስፈላጊ ሆኗል። እንዲሁም በኖቬምበር 21፣ የዓለም ጤና ድርጅት እና አጋሮቹ የህክምና ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ጉዳዮች ለመገምገም በሰሜናዊ ጋዛ የሚገኘውን አል-አህሊ ሆስፒታል ተልእኮ አደረጉ። በሰሜን ከሚገኙ ብቸኛ ሆስፒታሎች አንዱ የሆነው አል-አህሊ፣ የእንክብካቤውን ቀጣይነት ለማረጋገጥ የነዳጅ፣ የውሃ፣ የምግብ እና የህክምና አቅርቦቶች በአስቸኳይ እና በመደበኛነት መቅረብ አለበት። የግምገማ ተልእኮውን ተከትሎ ከፍልስጤም ቀይ ጨረቃ ማህበር ጋር በተደረገው የማስተላለፊያ ተልእኮ ዛሬ፣ 22 ታካሚዎች ከ19 አጋሮቻቸው ጋር በአውሮፓ ጋዛ ሆስፒታል ደረሱ። የደብሊውኤችኦ እንዲረዳው የተጠየቀው የህክምና መፈናቀል የታካሚዎችን ህይወት አደጋ ላይ ሳይጥሉ በተስማሙ ሂደቶች በደህና እንዲቀጥሉ የሚመለከታቸውን አካላት በሙሉ በድጋሚ ጠይቋል። በመጨረሻም፣ የደህንነት፣ የደህንነት እና የመልቀቂያ ውሳኔዎች በሚመለከታቸው ባለስልጣናት ላይ ናቸው።

Joint UN mission transfers critical patients from Al-Shifa Hospital in Gaza, under intense fighting On 22 November, in cooperation with the Palestine Red Crescent Society, WHO participated in another joint-UN mission to transfer 151 patients, relatives and health workers accompanying them from Al-Shifa hospital in northern Gaza. The mission was undertaken following specific requests from health authorities and hospital officials in Gaza. This was the third mission to Al-Shifa carried out by WHO, other UN agencies and partners in less than a week; the first was an assessment mission (18 November) and the second was an evacuation mission to transport 31 infants (19 November). During this mission, the team transferred 73 severely ill or injured patients, including 18 dialysis patients; 26 patients with serious spinal injuries; 8 patients with severe chronic conditions; two in need of critical care; and 19 patients in wheelchairs. The patients were transported in 14 ambulances supplied and staffed by the Palestine Red Crescent Society, and two buses, with 8 health workers and 70 family members accompanying them. This was a high-risk mission, as intense fighting and shelling continued in proximity of Al-Shifa hospital. It took 20 hours for the team to complete the evacuation, including 6 hours at a checkpoint where the team and patients were screened by the Israeli Defense Force. This was despite an initial agreement to only screen participants at the origination point in Al-Shifa Hospital. The screening process involved checks on the patients, their relatives, and the personnel; these included elderly, children and severely ill patients. Three medical personnel from the Palestine Red Crescent Society and three from the Ministry of Health were detained. After 6 hours at the security checkpoint, the convoy proceeded as the condition of some of patients was already deteriorating. Patients reached their final destination late at night. Most of the patients were ultimately transferred to the European Gaza Hospital, with the dialysis patients admitted to Al Najjar Hospital. Both facilities are in the south of Gaza. WHO is extremely concerned about the safety of the estimated 100 patients and health workers remaining at Al-Shifa. Due to the limited time that the mission members were able to spend in the hospital and the urgency of moving the most critical, it was difficult to determine exactly how many remain. Two of the six detained health workers have reportedly been released. We do not have information about the well-being of the four remaining health staff, including the director of Al-Shifa hospital. WHO calls for their legal and human rights to be fully observed during their detention. This and other evacuations were requested by health authorities, health workers and patients, and became necessary as Al-Shifa Hospital is no longer able to function due to lack of water, fuel, medical supplies, food, and staff, and recent military incursions. Also on 21 November, WHO and partners undertook a mission to Al-Ahli Hospital in northern Gaza to assess medical priorities. Al-Ahli, which is one of the only functional hospitals in the north, must be urgently and regularly supplied with fuel, water, food and medical supplies to ensure the continuity of care. Today, 22 patients along with 19 companions arrived at the European Gaza hospital, in the transfer mission undertaken with the Palestine Red Crescent Society, following the assessement mission. WHO again asks all relevant authorities to ensure that the medical evacuations that WHO has been requested to assist in can proceed safely, under agreed procedures, without endangering the lives of patients. Ultimately, the safety, security and evacuation decisions rest with the relevant authorities.

Tawagar haɗin gwiwa ta Majalisar ɗinkin Duniya ta kwashe majinyata marasa lafiya daga Asibitin Al-Shifa da ke Gaza, a tsaka da gwabza ƙazamin faɗa A ranar 22 ga Nuwamba, tare da haɗin gwiwar ƙungiyar agaji ta Red Crescent ta Falasdinu, WHO ta shiga wani aikin haɗin gwiwa da Majalisar ɗinkin Duniya don kwashe majinyata 151, tare da rakiyar dangi da ma'aikatan kiwon lafiya daga asibitin Al-Shifa da ke arewacin Gaza. An gudanar da aikin ne bayan takamaiman buƙatu daga hukumomin kiwon lafiya da jami'an asibiti a Gaza. Wannan shine sawu na uku zuwa Al-Shifa da Hukumar WHO da sauran hukumomin Majalisar Ɗinkin Duniya da abokan hulɗa suka yi a cikin ƙasa da mako guda; na farko shine aikin tantancewa (a 18 ga Nuwamba) na biyu kuma shine aikin kwashewa don jigilar jarirai 31 (a 19 Nuwamba). A yayin wannan aikin, ƙungiyar ta kwashe majinyata 73 masu fama da rashin lafiya ko kuma waɗanda suka ji rauni mai tsanani, ciki har da marasa lafiya 18 masu larurar ƙoda; 26 masu mummunan rauni na ƙashin baya; 8 masu mummunan yanayi mai tsanani; biyu masu buƙatar kulawa mai mahimmanci; da marasa lafiya 19 a cikin keken guragu. An kai marasa lafiyar a cikin motocin ɗaukar marasa lafiya 14 da ma'aikata da ƙungiyar agaji ta Red Crescent ta Falasdinu ta samar, da motocin bas guda biyu, tare da ma'aikatan lafiya 8 da 'yan uwa 70 da ke tare da su. Wannan wani aiki ne mai hatsarin gaske, yayin da ake ci gaba da gwabza ƙazamin faɗa da ruwan bamabamai a kusa da asibitin Al-Shifa. An ɗauki sa'o'i 20 kafin tawagar ta kammala kwashewar, ciki har da sa'o'i 6 a wani wurin binciken ababen hawa inda sojojin Isra'ila suka tantance tawagar da marasa lafiyar. Hakan ya faru ne duk da yarjejeniyar farko da aka yi na tantance waɗaanda suka gudanar da aikin kawai daga inda aka fara aikin, Asibitin Al-Shifa. Tsarin tantancewar ya ƙunshi duba marasa lafiya, danginsu, da ma'aikata; waɗannan sun haɗa da tsofaffi, yara da marasa lafiya masu tsanani. An tsare jami'an lafiya uku daga ƙungiyar agaji ta Red Crescent ta Falasdinu da uku daga ma'aikatar lafiya. Bayan sa'o'i 6 a wurin binciken jami'an tsaron, ayarin motocin sun ci gaba da tafiya saboda yanayin wasu majiyyata ya riga ya taɓa'rbare. Marasa lafiya sun isa wurinsu na ƙarshe da daddare. Yawancin marasa lafiyar daga ƙarshe an kai su asibitin Gaza na Turai, tare da kwantar da masu larurar ƙoda a asibitin Al Najjar. Duka wuraren suna a kudancin Gaza. WHO ta damu matuƙa game da lafiyar majinyata da ma'aikatan lafiya 100 da suka rage a Al-Shifa. Saboda taƙaitaccen lokaci na membobin aikin keda shi a asibiti da kuma gaggawar kwashe wanda suje cikkin mawuyacin hali, yana da wuya a tantance ainihin adadin da suka rage. An sallami biyu daga cikin ma’aikatan lafiya shidan da aka tsare. Ba mu da cikakken bayani game da walwalar sauran ma’aikatan lafiya huɗu da suka haɗa da daraktan asibitin Al-Shifa. Hukumar WHO ta yi ƙira da a kiyaye haƙƙinsu na doka da na ɗan adam a lokacin da ake tsare su. Hukumomin lafiya da ma’aikatan lafiya da majinyata ne suka ɓukaci a kwashe waɗannan da sauran su, kuma ya zama dole ganin cewa Asibitin Al-Shifa ya daina aiki saboda rashin ruwa, da man fetur, da kayan kula da lafiya, da abinci, da ma’aikata, da kuma kutsen da sojoji suka yi a baya-bayan nan. Har ila yau, a ranar 21 ga Nuwamba, WHO da abokan hulɗa sun gudanar da aiki zuwa Asibitin Al-Ahli a arewacin Gaza don tantance abubuwan da suka fi buƙatar fifikon lafiya. Al-Ahli, ɗaya daga cikin asibitocin da ke aiki a arewaci, dole ne a gaggauta samar masa da man fetur, ruwa, abinci da kayan kula da lafiya akai-akai don tabbatar da ci gaba da kulawa da lafiya. A yau, marasa lafiya 22 tare da abokan rakiya 19 sun isa asibitin Gaza na Turai, a cikin aikin canja musu wuri tare da ƙungiyar agaji ta Red Crescent Palestine, bayan aikin tantancewa. Hukumar WHO ta sake yin kira ga dukkan hukumomin da abin ya shafa da su tabbatar da cewa kwashe likitocin da aka nemi Hukumar WHO ta taimaka a kai zai iya gudana cikin aminci, a ƙarƙashin tsarukan da aka amince da su, ba tare da jefa rayukan marasa lafiya cikin haɗari ba. A ƙarshe, aminci da tsaro da yanke shawarar kwashewar yana hannun hukumomin da abin ya shafa.

Harakati za pamoja za Umoja wa Mataifa za kuhamisha wagonjwa mahututi kutoka hospitali ya Al-Shifa huko Gaza, zilifanyika katika mapigano makali Tarehe 22 Novemba, Jumuiya ya Hilali Nyekundu ya Palestina kwa kushirikiana na WHO, ilishiriki katika harakati zingine za pamoja za Umoja wa Mataifa za kuhamisha wagonjwa 151, wahudumu wa afya na ndugu wanaoandamana nao kutoka kwenye hospitali ya Al-Shifa kaskazini mwa Gaza. Harakati hizo zilifanyika kutokana na maombi maalum kutoka kwenye mamlaka ya afya na maafisa wa hospitali kutoka Gaza. Hii ilikuwa ni harakati ya tatu kwenye hospitali ya Al-Shifa kufanya na WHO, mashirika mengine ya umoja wa mataifa na washirika wake katika muda wa chini ya juma moja; harakati ya kwanza ilikuwa ya tathimini (18 Novemba) na ya pili ilikuwa harakati ya kuwahamisha watoto wachanga 31 (19 Novemba). Wakati wa harakati hii, timu ilihamisha wagonjwa 73 waliyokuwa na hali mbaya au walikuwa na majeraha, wakiwemo wagonjwa 18 wa dialysis; wagonjwa 26 wenye majeraha makubwa ya mgongo; wagonjwa 8 waliyo na hali mbaya; wagonjwa 2 wanaohitaji huduma muhimu, na wagonjwa 19 wanaotumia viti vya magurudumu. Wagonjwa hao walisafirishwa kwa kutumia magari 14 ya wagonjwa yaliyotolewa na kuhudumiwa na Jumuiya ya Hilali Nyekundu ya Palestina, na mabasi mawili, yakiwa na wahudumu 8 wa afya na wanafamilia 70 waliyoandamana nao. Hii ilikuwa harakati ya hatari sana, kwa sababu mapigano makali na makombora yalikuwa yakiendelea kurushwa karibu na hospitali ya Al-Shifa. ilichukua saa 24 kwa timu hiyo kukamilisha uokoaji, ikiwa ni pamoja na saa 6 katika kituo cha ukaguzi ambapo timu na wagonjwa walichunguzwa na jeshi la ulinzi la Israeli. Hii ilifanyika licha ya makubaliano ya awali ya kuwakagua washiriki katika eneo la asili la hospitali ya Al-Shifa. Mchakato wa uchunguzi ulihusisha ukaguzi wa wagonjwa, ndugu zao na wafanyakazi; hawa ni pamoja na wazee, watoto na wagonjwa mahututi. Wafanyakazi watatu wa matibabu kutoka Jumuiya ya Hilali Nyekundu ya Palestina na watatu kutoka Wizara ya Afya walizuiliwa. Baada ya saa sita katika kituo cha ukaguzi wa Usalama, msafara uliendelea huku baadhi ya wagonjwa hali zao zikiwa mbaya zaidi. Wagonjwa walifika katika kituo chao cha mwisho usiku sana, wakiwa wamechelewa. Wagonjwa wengi hatimaye walihamishiwa katika hospitali ya Gaza ya Ulaya, na wagonjwa wa dialysis walilazwa katika hospitali ya Al-Najjar. Vituo vyote viwili vipo kusini mwa Gaza. WHO ina wasiwasi mkubwa kuhusu usalama wa wagonjwa takribani 100 na wahudumu wa afya waliyobakia Al-Shifa. Kwa sababu ya muda mfupi ambao washiriki wa harakati waliweza kutumia hospitalini na uharaka wa kuendelea mbele zaidi, ilikuwa vigumu kubainisha ni wagonjwa wangapi hasa waliyobakia. Wahudumu wawili wa afya kati ya sita waliyozuiliwa wameachiliwa huru. Hatuna taarifa zinazohusu hali ya wahudumu wanne wa afya waliyobakia, akiwemo Mkurugenzi wa hospitali ya Al-Shifa. WHO inataka haki zao za kisheria na kibinadamu zizingatiwe kikamilifu wakati wa kuzuiliwa kwao. Hili pamoja na uhamisho mwingine uliombwa na mamlaka za afya, wahudumu wa afya na wagonjwa, na ilikuwa muhimu kwa sababu hospitali ya Al-Shifa ilikuwa haiwezi kufanya kazi kwa sababu ya ukosefu wa maji, mafuta, vifaa vya matibabu, chakula na wafanyakazi na uvamizi wa kijeshi wa hivi karibuni. Pia, tarehe 21 Novemba, WHO na washirika waliyofanya hizo harakati kwenye hospitali ya Al-Ahli kaskazini mwa Gaza ili kutathimini vipaumbele vya matibabu. Al-Ahli, ambayo ni moja wapo ya hospitali zinazofanya kazi katika eneo la kaskazini, lazima ipewe mafuta, maji, chakula na vifaa vya matibabu kwa haraka na mara kwa mara ili kuhakikisha huduma zinaendelea. Leo, wagonjwa 22 pamoja na wenza 19 waliwasili katika hospitali ya Gaza ya Ulaya, katika harakati ya uhamisho iliyofanywa na Jumuiya ya Hilali Nyekundu ya Palestina, kufuatia harakati za tathimini. WHO inaziomba mamlaka zote zinazohusika kuhakikisha kuwa uhamishaji wa matibabu ambao WHO umeombwa kusaidia unaweza kuendelea kwa usalama, chini ya taratibu zilizokubaliwa, bila kuhatarisha maisha ya wagonjwa. Hatimaye, maamuzi ya usalama na uokoaji ni ya mamlaka husika.

Àpapọ̀ iṣẹ́ ìránṣẹ́ UN gbé àwọn aláìsàn tí wọ́n wà nínú ewu láti Ilé Ìwòsàn Al-Shifa ní Gaza, lábẹ́ ìjà tí ó lágbára. Ní ọjọ́ 22 oṣù Kọkànlá, ní àjọṣepọ̀ pẹ̀lú Palestine Red Crescent Society, WHO kópa níbi isẹ́ ìránṣẹ́ alájọṣepọ̀ mìíràn pẹ̀lú UN láti gbé àwọn aláìsàn 151, àwọn mọ̀lẹ́bí àti àwọn òṣìṣẹ́ ìlera tí wọ́n ń tẹ́lẹ̀ wọn láti ilé ìwòsàn Al-Shifa ní àríwá Gaza. Wọ́n ṣe iṣẹ́ ìránṣẹ́ náà nípasẹ̀ títẹ̀lé àwọn ìpè kan pàtó láti ọ̀dọ̀ àwọn aláṣẹ ìlera àti àwọn òṣìṣẹ́ ìjọba ni ilé ìwòsàn ní Gaza. Èyí ní isẹ́ ìránṣẹ́ kẹta sí Al-Shifa tí WHO, àwọn abẹ́wẹ́ UN yókù àti àwọn alájọṣepọ̀ ṣe láàárín ọjọ́ díẹ̀ tí kò tó ọ̀sẹ̀ kan; àkọ́kọ́ iṣẹ́ bẹ́ẹ̀ ní isẹ́ ìránṣẹ́ ajẹmọ́ àyẹ̀wò (18 oṣù Kọkànlá) ẹlẹ́ẹ̀kejì sì jẹ́ isẹ́ ìránṣẹ́ ajẹmọ́ ìyọnukúrò nínú ewu láti kó àwọn ọmọdé 31 (19 oṣù Kọkànlá). Ní àkókò isẹ́ ìránṣẹ́ yìí, àwọn àkójọ náà gbé àwọn tí wọ́n ṣe àìsàn gidi gan-an tàbí àwọn tí wọ́n fi ara pa 73, lára wọn ni àwọn 18 tí wọ́n nílò ìsẹ̀jẹ̀dọ̀tun; àwọn 26 tí wọ́n ní apá tí ó lágbára níbi egungun ẹ̀yìn wọn; àwọn aláìlera 8 tí wọ́n wà ní àwọn ipò tí ó léwu; àwọn méjì nílò ìtọ́jú tí ó ṣe pàtàkì; àwọn 19 sì wá lórí àwọn àga abirún. Wọ́n fi ọkọ̀ aláìsàn tí Palestine Red Crescent Society pèsè àwọn ohun èlò àti àwọn òṣìṣẹ́ rẹ̀ gbé àwọn aláìsàn 14, àti àwọn ọkọ̀ akérò méjì, pẹ̀lú àwọn òṣìṣẹ́ ìlera 8 àti àwọn mọ̀lẹ́bí 70 tí wọ́n tẹ́lé wọn. Èyí jẹ́ isẹ́ ìránṣẹ́ tí ó léwu púpọ̀, nítorí pé ìjà tí ó ní agbára àti jíju àdó olóró túbọ̀ ń tẹ̀síwájú síi ní tòsí ilé ìwòsàn Al-Shifa. Ó gba àwọn ikọ̀ náà tó wákàtí 20 kí wọn ó tó rí wọn yọ kúrò nínú ewu, lára rẹ̀ ni wákàtí 6 níbi àyẹ̀wò kan níbi tí àwọn Ọmọ Ologun Israel tí yẹ àwọn ikọ̀ náà àti àwọn aláìsàn wo. Eléyìí wá lẹ́yìn àdéhùn ìṣáájú pé wọn yóò ṣe àyẹ̀wò fún àwọn olùkópa nìkan níbi tí wọ́n ti gbéra ní ilé ìwòsàn Al-Shifa. Lára ètò ìṣàyẹ̀wò náà ni yíyẹ àwọn aláìsàn wò, àwọn ẹbí wọn, àti àwọn òṣìṣẹ́; lára wọn ni àwọn arúgbó, àwọn ọmọdé àti àwọn tí wọ́n ní àìsàn tí ó lágbára. Àwọn òṣìṣẹ́ ìlera mẹ́ta láti Palestine Red Crescent Society àti àwọn mẹ́ta láti Ọ́fíìsì Alákóso Ìlera ni wọ́n ti mọ́lé. Lẹ́yìn wákàtí mẹ́fà ní ibi àyẹ̀wò àwọn ẹ̀sọ́ aláàbò, gbogbo wọn tẹ̀síwájú nítorí pé àìlera àwọn aláìsàn kan ń burú síi. Àwọn aláìsàn dé ibi tí wọ́n ń lọ ní alẹ́ pátápátá. Ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn aláìsàn ni wọ́n gbé lọ sí Ilé Ìwòsàn European Gaza, nígbà tí wọ́n sì gba àwọn tí wọ́n nílò ìsẹ̀jẹ̀dọ̀tun sí ilé ìwòsàn Al Najjar. Àwọn gbọ̀ngàn méjèèjì wà ní gúúsù Gaza. Ààbò àwọn bíi aláìsàn 100 àti àwọn òṣìṣẹ́ tí wọ́n kù ní Al-Shifa ń kọ WHO lóminú gan-an. látààrí àsìkò péréte tí àwọn ọmọ ẹgbẹ́ iṣẹ́ ìfiráńṣẹ́ rí lò ní ilé ìwòsàn náà àti kánjú kánjúkánjú tí gbígbé àwọn tí wọ́n wà nínú ewu bọ́ sí, ó ṣòro láti mọ iye àwọn tí wọ́n kù. Méjì nínú àwọn òṣìṣẹ́ ìlera mẹ́fà tí wọ́n tì mọ́lé ni ìròyìn sọ wípé wọ́n ti fi wọ́n sílẹ̀. A kò ní ìròyìn nípa àlàáfíà àwọn òṣìṣẹ́ ìlera mẹ́rin tí ó kù, lára wọn ni olùdarí ilé ìwòsàn Al-Shifa. WHO ṣe ìpè fún àmójútó ẹ̀tọ́ òfin àti ọmọnìyàn wọn ní àkókò tí wọ́n wà látìmọ́lé. Eléyìí àti àwọn ìyọnikúrò nínú ewu yókù ni àwọn aláṣẹ bèèrè fún, àwọn òṣìṣẹ́ ìlera àti àwọn aláìsàn, èyí jẹ́ dandan níwọ̀n ìgbà tí ilé ìwòsàn Al-Shifa kò lè ṣisẹ́ nítorí àìsí omi, epo, àwọn ohun èlò ìlera, oúnjẹ, àwọn òṣìṣẹ́, àti àwọn ìkọlù àwọn ológun ní kòpẹ́kòpẹ́ yìí. Bákan náà, ní ọjọ́ 21 oṣù Kọkànlá, WHO àti àwọn alájọṣepọ̀ rẹ̀ gúnlé iṣẹ́ ìránṣẹ́ kan sí ilé ìwòsàn Al-Ahli ní àríwá Gaza láti ní àǹfààní sí àwọn ètò ìlera kan tí ó ṣe pàtàkì. Al-Ahli, èyí tí í ṣe ọ̀kan nínú àwọn ilé ìwòsàn tí ó ń ṣisẹ́ ní àríwá, ni wọ́n ní láti pèsè epo, omi, oúnjẹ àti àwọn ìpèsè ìlera fún ní kíákíá àti lóòrèkóòrè láti ríi wípé ìtọ́jú túbọ̀ ń tẹ̀síwájú si. Ní òní, àwọn aláìsàn 22 pẹ̀lú àwọn amúgbálẹ́gbẹ̀ẹ́ wọn 19 ni wọ́n dé sí ilé ìwòsàn European Gaza, níbi isẹ́ ìránṣẹ́ ajẹmọ́ ìsíninípó tí Palestine Red Crescent Society gùnlé, ní èyí tí ó tẹ́lẹ̀ iṣẹ́ ìránṣẹ́ ìṣàyẹ̀wò. WHO tún bèèrè lọ́wọ́ gbogbo àwọn aláṣẹ tí ó ṣe pàtàkì láti ríi wípé àwọn ìyọnikúrò nínú ewu ajẹmọ́ ìlera tí WHO ti ń bèèrè fún kíkópa nínú rẹ̀ máa tẹ̀síwájú pẹ̀lú ìrọ̀rùn, lábẹ́ àwọn ìlànà tí wọ́n fi ẹnu kò lé lórí, láì fi ẹ̀mí àwọn aláìsàn wéwu. Lẹ́yìn náà, àìséwu, ààbò àti àwọn ìmọ̀ràn ìyọnikúrò nínú ewu wà lọ́wọ́ àwọn aláṣẹ tí ó yẹ.

Imishini ehlanganyelwe ye-UN idlulisa iziguli ezibucayi esibhedlela i-Al-Shifa eGaza, ngaphansi kwezimpi ezishubile Ngomhla zingama-22 kuLwezi, ngokubambisana nePalestine Red Crescent Society, iWHO yabamba iqhaza komunye umsebenzi ohlangene we-UN wokudlulisa iziguli ze-151, izihlobo kanye nabasebenzi bezempilo abahamba nabo esibhedlela sase-Al-Shifa enyakatho yeGaza. Lo msebenzi wenziwa kulandela izicelo ezithile ezivela kuziphathimandla zezempilo kanye nezikhulu zesibhedlela eGaza. Lona bekuwumsebenzi wesithathu ku-Al-Shifa owenziwe yiWHO, ezinye izinhlaka ze-UN kanye nabalingani esikhathini esingaphansi kwesonto; eyokuqala yayiyimishini yokuhlola (18 kuLwezi) kanti eyesibili yayiyimishini yokuthutha izingane ezingama-31 (19 kuLwezi). Phakathi nalo msebenzi, ithimba ladlulisela iziguli ezingu-73 ezigula kakhulu noma ezilimele, kuhlanganise neziguli ze-dialysis eziyi-18; Iziguli eziyi-26 ezinokulimala okukhulu kumgogodla; Iziguli eziyi-8 ezinezimo ezinzima ezingamahlalakhona; ababili abadinga ukunakekelwa okubucayi; kanye neziguli ezingu-19 ezihamba ngezihlalo ezinamasondo. Iziguli zihanjiswe ngama ambulensi ayi-14 ahlinzekwe futhi anabasebenzi bePalestine Red Crescent Society, namabhasi amabili, nabasebenzi bezempilo abayi-8 namalungu omndeni angama-70 abehamba nabo. Lona bekuwumsebenzi oyingozi kakhulu, njengoba ukulwa nokuqhunyiswa kwamabhomu kwakuqhubeka eduze kwesibhedlela i-Al-Shifa. Kuthathe amahora angama-20 ukuthi ithimba liqedele ukukhishwa, kuhlanganise namahora angu-6 endaweni yokuhlola lapho ithimba neziguli zihlolwe khona yi-Israel Defence Force. Lokhu kwenzeke naphezu kwesivumelwano sokuqala sokuhlola abahlanganyeli kuphela endaweni okwaqalwa kuyo esibhedlela i-Al-Shifa. Inqubo yokuhlola yayifaka ukuhlola iziguli, izihlobo zazo, kanye nezisebenzi; laba bahlanganisa abantu abadala, izingane kanye neziguli ezigula kakhulu. Abasebenzi abathathu bezokwelapha abavela ePalestine Red Crescent Society nabathathu boMnyango Wezempilo baboshwa. Ngemuva kwamahora ayi-6 endaweni yokuhlolwa kwezokuphepha, uhide lwezimoto luqhubekile njengoba isimo sezinye zeziguli besesivele siba sibi. Iziguli zafika lapho zaziya khona ebusuku kakhulu. Iningi leziguli lagcina lidluliselwe esibhedlela i-European Gaza Hospital, kanti iziguli ze-dialysis zangeniswa esibhedlela i-Al Najjar. Zombili lezi zikhungo ziseningizimu yeGaza. I-WHO ikhathazeke kakhulu ngokuphepha kweziguli ezilinganiselwa ku-100 nabasebenzi bezempilo abasele e-Al-Shifa. Ngenxa yesikhathi esilinganiselwe amalungu emishini akwazi ukusichitha esibhedlela kanye nokuphuthuma kokuthutha okubucayi kakhulu, kwaba nzima ukucacisa ukuthi bangaki ngempela abasele. Abasebenzi bezempilo ababili kwabayisithupha ababoshiwe kubikwa ukuthi sebekhululiwe. Asinalo ulwazi ngenhlalakahle yabasebenzi bezempilo abane abasele, okuhlanganisa nomqondisi wesibhedlela i-Al-Shifa. I-WHO icela ukuthi amalungelo abo angokomthetho nawesintu abhekwe ngokugcwele ngesikhathi beboshiwe. Lokhu kanye nokunye ukukhishwa kwacelwa iziphathimandla zezempilo, abasebenzi bezempilo kanye neziguli, futhi kwadingeka njengoba isibhedlela i-Al-Shifa singasakwazi ukusebenza ngenxa yokuntuleka kwamanzi, uphethiloli, izinsiza zokwelapha, ukudla, nabasebenzi, kanye nokungena kwamasosha kwakamuva. Futhi ngomhla zingama-21 kuLwezi, iWHO kanye nabalingani benza umsebenzi wokuya esibhedlela i-Al-Ahli enyakatho yeGaza ukuze bahlole izinto eziza kuqala kwezokwelapha. I-Al-Ahli, okungesinye sezibhedlela ezisebenzayo kuphela enyakatho, kufanele ihlinzekwe ngokushesha futhi njalo ngamafutha, amanzi, ukudla kanye nezinsiza zokwelapha ukuze kuqinisekiswe ukuqhubeka kokunakekelwa. Namuhla, iziguli ezingama-22 kanye nabangane bakhe abangu-19 bafike esibhedlela sase-European Gaza, emsebenzini wokudlulisela owenziwe nePalestine Red Crescent Society, kulandela umsebenzi wokuhlola. I-WHO iphinda icela zonke iziphathimandla ezifanele ukuthi ziqinisekise ukuthi ukuphuma kwezempilo okucelwe iWHO ukuthi kusizwe kungaqhubeka ngokuphepha, ngaphansi kwezinqubo okuvunyelwene ngazo, ngaphandle kokufaka impilo yeziguli engozini. Ekugcineni, izinqumo zokuphepha, ukuvikela kanye nokuphuma kwabantu zilele ezandleni zeziphathimandla ezifanele.

ጤና የአየር ንብረት ለውጥን ለመዋጋት የብሔራዊ ዕቅዶች ግንባር እና ማዕከል መሆን አለበት ከተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ኮንፈረንስ (ሲኦፒ28) በፊት የዓለም ጤና ድርጅት “በ2023 የጤና ግምገማ በአገር አቀፍ ደረጃ በሚደረጉ አስተዋጾዎች እና የረጅም ጊዜ ስትራቴጂዎች” አሳትሞ የሰዎች ጤና ሙሉ በሙሉ ቅድሚያ እንዲሰጠው እና የአየር ንብረት ለውጥን ለመዋጋት በአገራዊ ዕቅዶች ውስጥ እንዲካተት ለማድረግ የሚያስፈልጉትን ተግባራት አጉልቶ አሳይቷል። የአየር ንብረት ለውጥ የሰውን ጤንነት እና ደህንነት እየጎዳ ነው። በከባድ የአየር ንብረት ክስተቶች ምክንያት ከሚከሰት ሕመም እስከ የበሽታ አሸካሚ ወለድ በሽታዎች መጨመር እና መስፋፋት፣ እና በከፍተኛ ሙቀት እና በአየር ብክለት ምክንያት የሚከሰቱ የልብና የደም ቧንቧ እና የመተንፈሻ አካላት በሽታዎች መጨመር - የአየር ንብረት በሰው ጤና ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ ማምለጥ የማይቻል ነው። የደብሊውኤችኦ ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “የሰዎች እና የፕላኔታችን ጤና የማይነጣጠል ትስስር ያለው ነው፣ እና ከአመታት ተስፋዎች በኋላ ሁለቱንም ለመጠበቅ አፋጣኝ እርምጃ ያስፈልጋል። "በጤና ውጤቶች የሚመሩ የአየር ንብረት ፖሊሲዎች ብቻ ህይወትን ለማዳን፣ በሽታን ለመከላከል እና ጤናማ እና ፍትሃዊ ማህበረሰቦችን ለመገንባት አስፈላጊውን እርምጃ ያስከትላሉ።" በብሔራዊ የአየር ንብረት ስልቶች ውስጥ ጤናን ማደስ በፓሪስ ስምምነት በተቀመጠው መሰረት ጤናን በአገር አቀፍ ደረጃ ወደሚወሰኑ አስተዋፅዖዎች (ኤንዲሲዎች) እና የረጅም ጊዜ ዝቅተኛ ልቀቶች እና የልማት ስትራቴጂዎች (ኤልቲ-ሊድስ) ዋና ዋና የፖሊሲ መሳሪያዎች ጋር በማቀናጀት ከፍተኛ እድገት ታይቷል። አሁን ካሉት ኤንዲሲዎች ውስጥ 91% የሚሆኑት የጤና ጉዳዮችን ያካትታሉ፣ በ2019 ሪፖርት ከሚያደርጉት 70% ጋር ሲነጻጸር። ካለፉት ዙሮች ሀገራዊ የአየር ንብረት ዕቅዶች ጋር ሲነፃፀር ጤናን የሚያጠቃልሉ እና ጤናን የሚያበረታቱ የአየር ንብረት ግቦች እና ፖሊሲዎች ለመቀነስ፣ለመላመድ፣ለትግበራ መንገዶች፣ለመጥፋትና ለጉዳት እንዲሁም ለዘላቂ ልማት ዘላቂ ልማት # ስትራቴጂዎች እየተዘጋጁ ነው። "ሀገሮች የአየር ንብረት ለውጥ በሰው እና በፕላኔቶች ጤና ላይ የሚያደርሰውን አደጋ በመገንዘብ የአየር ንብረት ለውጥን ለመቅረፍ ባደረጉት ሀገራዊ እቅዳቸው ከፍተኛ መሻሻል አሳይተዋል ነገርግን ጤናን እና ጤናን የሚጠብቅ ፍትሃዊ ምላሽ ለመስጠት ቃል ኪዳኖቹ ከፍ እንዲሉ፣ እንዲፋጠን እና በቂ የገንዘብ ድጋፍ እንዲደረግላቸው ማድረግ አለብን። የአሁን እና የወደፊት ትውልዶች መተዳደሪያ” ብለዋል ዶ/ር ማሪያ ኔራ፣ የዓለም ጤና ድርጅት የአካባቢ፣ የአየር ንብረት ለውጥ እና ጤና መምሪያ ዳይሬክተር። የአየር ብክለት ሞትን ለመከላከል አስቸኳይ እርምጃ ያስፈልጋል ይህ መሻሻል እንዳለ ሆኖ፣ እየተወሰደ ባለው እርምጃ ላይ አሁንም ትልቅ ክፍተቶች አሉ። በአየር ብክለት ላይ ትልቅ ትልቅ እርምጃ መውሰድ ህይወትን ያድናል ነገርግን 16% የሚሆኑት ኤንዲሲዎች ብቻቸውን ዒላማዎችን፣ የአየር ብክለትን ለመቀነስ እርምጃዎችን ወይም ፖሊሲዎችን ያካትታሉ። የአየር ብክለት ለጤና ከፍተኛ የአካባቢ አደጋዎች አንዱ ነው:: የአካባቢ (ውጪ) እና የቤት ውስጥ የአየር ብክለት በአንድ ላይ በየአመቱ ወደ ሰባት ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎች ያለጊዜው ይሞታሉ ደመከል የልብ ቀሽታ፣ ስትሮክ፣ የሳንባ ካንሰር እና እንደ አስም እና የሳንባ ምች ባሉ የመተንፈሻ አካላት በሽታዎች ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት ህጻናት ላይ ተመጣጣኝ ያልሆነ። የካርቦን ልቀትን ለመቀነስ ዕርምጃዎችን በማጠናከር፣ አገሮች ሰፋ ያሉ የጤና ጥቅሞችን ያገኛሉ። ለምሳሌ፣ በእግር እና በብስክሌት መንዳት ማበረታታት እና ወደ ዘላቂ እና ጤናማ አመጋገብ መቀየርን መደገፍ በአየር ንብረት ላይ የሚደርሰውን ተጽእኖ በመቀነስ ጤናን ያሻሽላል። በተጨማሪም፣ የአየር ንብረት ለውጥን ለመከላከል ከሚያስፈልጉት የፋይናንሺያል ኢንቨስትመንቶች የሚበልጡ የጤና ጥቅማ ጥቅሞችን እንደሚያጭዱ ይጠበቃል። ለምሳሌ፣ የዩናይትድ ስቴትስ ኤልቲ-ሊድስ የአየር ንብረት ለውጥ ቅነሳ እርምጃዎችን በመተግበር የሚመጣው የአየር ጥራት ማሻሻያ እስከ 300 000 ሞትን እንደሚከላከል እና በ2030 ከ150-250 ቢሊዮን ዶላር በጤና እና በአየር ንብረት ላይ የሚደርሰውን ጉዳት እንደሚያስቀር ይገምታል። በተመሳሳይ፣ ፊጂ፣ ሞሮኮ እና ስፔንን ጨምሮ የሌሎች ሀገራት ኤልቲ-ሊድስ የአየር ንብረት ለውጥን የመከላከል ግቦች ላይ መድረስ ከአየር ብክለት ቅነሳ ኢኮኖሚያዊ ቁጠባ እንደሚያስገኝ አምነዋል። ጤና-ተኮር የአየር ንብረት እርምጃ በገንዘብ ያልተደገፈ ነው ዘላቂ የአየር ንብረት ፋይናንስ ለጤና መላመድ፣ ቅነሳ እና ለአየር ንብረት ተከላካይ ልማት አስፈላጊ ነው፣ ነገር ግን የአየር ንብረት ለውጥን ለመቋቋም በብሔራዊ ዕቅዶች ጤና ሥር የሰደደ የገንዘብ እጥረት አለ። ሀገራት የአየር ንብረት ለውጥን የማላመድ እና የመቀነስ ተግባራትን የመሰማራት አቅማቸው በፋይናንሳዊ አቅማቸው ላይ የተመሰረተ ሲሆን ብዙ ጊዜ ለአየር ንብረት ቀውሱ ተፅእኖ ተጋላጭ የሆኑት ሀገራት የአየር ንብረት እርምጃን ለመደገፍ የሚያስችል ሃብት የሌላቸው ናቸው። አብዛኛዎቹ አገሮች ለአየር ንብረት እርምጃ በአለም አቀፍ የገንዘብ ድጋፍ ላይ የተመሰረቱ ናቸው። ከአስር ኤንዲሲዎች ውስጥ አንዱ ብቻ ለአንዳንዶቹ ወይም ለሁሉም የጤና ተግባሮቻቸው የሀገር ውስጥ የገንዘብ ድጋፍን የሚያጠቃልለው እና ከአምስቱ የረጅም ጊዜ ስልት ውስጥ አንድ ብቻ እንደ ታክስ፣ ቀረጥ እና የካርበን ዋጋ አወሳሰድ ያሉ ልዩ የጤና ድጋፍ አቅርቦቶችን ያካትታል። ይህ በባለብዙ ወገን የአየር ንብረት ፋይናንስ ላይ የተመሰረተ ቢሆንም፣ በአሁኑ ጊዜ 2 በመቶው የመላመድ ፈንድ እና 0.5% አጠቃላይ የአየር ንብረት ፈንድ የሰውን ጤና ለመጠበቅ ወይም ለማሻሻል ለሚፈልጉ ፕሮጀክቶች ተመድቧል። ለአየር ንብረት ለውጥ ፍትሃዊ እና ውጤታማ ምላሽ ለመስጠት የዓለም ጤና ድርጅት የሰውን ጤና ለመጠበቅ ወይም ለማሻሻል በግልፅ ለሚፈልጉ ፖሊሲዎች እና ተነሳሽነቶች ተጨማሪ የገንዘብ ድጋፍ ለመመደብ የባለብዙ ወገን የአየር ንብረት ፋይናንስ ዘዴዎችን ይጠይቃል። ጤና በ ሲኦፒ-28ደብሊውኤችኦ ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር የጤና ስርዓቶችን በመገንባት፣የካርቦን ልቀትን በመቀነስ እና አለም አቀፍ እድገትን በመከታተል ጤናን ለመጠበቅ ሀገራትን መደገፉን ቀጥሏል። ደብሊውኤችኦ ጤና-ተኮር የአየር ንብረት እርምጃዎችን በየደረጃው ማፋጠን አስፈላጊ መሆኑን በማሳየት በታህሳስ 3 ቀን 2023 በሲኦፒ ለመጀመሪያ ጊዜ ለጤና የተወሰነውን ቀን እና የጤና እና የአየር ንብረት ሚኒስትሮችን ስብሰባ ለመምራት # ከCOP28 ፕሬዝዳንት ጋር እየሰራ ነው።

Health needs to be front and centre of national plans to fight climate change Ahead of the UN Climate Change Conference (COP-28), WHO has published its “2023 review of health in nationally determined contributions and long-term strategies” highlighting the actions needed to ensure that people’s health is fully prioritised and integrated into national plans to fight climate change. Climate change is already harming human health and wellbeing. From illness caused by extreme climate events to the increased incidence and spread of vector-borne diseases; and the rise in cardiovascular and respiratory diseases caused by extreme heat and air pollution respectively - the impacts of climate on human health are inescapable. “The health of humans and our planet are inextricably linked, and after years of promises rapid action is needed urgently to protect both,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “Only climate policies driven by health outcomes will result in the action needed to save lives, prevent disease, and build healthier, fairer societies”. Mainstreaming health in national climate strategies Significant progress has been made in the integration of health into nationally determined contributions (NDCs) and long-term low emissions and development strategies (LT-LEDS), the main policy instruments to reduce emissions and build climate resilience as set out by the Paris Agreement. 91% of the available NDCs now include health considerations, compared to 70% of those reporting in 2019. Compared to previous rounds of national climate plans, health-inclusive and health-promoting climate targets and policies are increasingly being developed for mitigation, adaptation, means of implementation, Loss and Damage, and long-term sustainable development strategies. “Countries have made significant progress in recognising climate change’s threat to human and planetary health in their national plans to tackle climate change, but we need to see these commitments scaled up, accelerated, and adequately funded to ensure an equitable response that protects the health and livelihoods of current and future generations,” said Dr Maria Neira, WHO Director of Department of Environment, Climate Change and Health. Urgent action needed to prevent air pollution deaths Despite this progress, there remain huge gaps in the action being taken. Ambitious action on air pollution will save lives, yet only 16% of NDCs include standalone targets, measures or policies to reduce air pollution. Air pollution is one of the greatest environmental risks to health. Ambient (outdoor) and household air pollution together cause around seven million premature deaths each year from ischemic heart disease, stroke, lung cancer and respiratory diseases like asthma and pneumonia, which disproportionately affects children in low- and middle-income countries. By scaling up action to cut carbon emissions, countries will also see wider health benefits. For example, encouraging walking and cycling and supporting shifts to sustainable and healthy diets improves health while reducing impacts on the climate. Additionally, countries can be expected to reap health benefits which outweigh the financial investments necessary to mitigate climate change. For example, the LT-LEDS of the United States of America estimates that the air quality improvements that would come from implementing climate change mitigation measures could prevent up to 300 000 deaths and avoid USD$150-250 billion in health and climate damages by 2030. Similarly, the LT-LEDS of other countries including Fiji, Morocco and Spain, acknowledge that reaching climate change mitigation goals will bring economic savings from air pollution reduction. Health-specific climate action is underfunded Sustainable climate finance is essential for health adaptation, mitigation, and climate-resilient development, but health remains chronically underfunded in national plans to tackle climate change. The ability for countries to engage in climate change adaptation and mitigation actions is highly dependent on their financial capacity, and too often the countries that are most vulnerable to the impacts of the climate crisis are those without the resources to fund climate action. Most countries depend on international financial support for climate action. Only one in ten NDCs include domestic funding for some or all of their health actions and only one in five long-term strategies include specific health funding provisions such as taxes, levies and carbon pricing mechanisms. Despite this reliance on multilateral climate financing, only 2% of adaptation funding and 0.5% of overall climate funding is currently allocated to projects that explicitly aim to protect or improve human health. To ensure an equitable and effective response to climate change, WHO is calling for multilateral climate financing mechanisms to allocate more funding to policies and initiatives that explicitly aim to protect or improve human health. Health at COP-28WHO continues to support countries to protect health by building climate resilient health systems, reducing carbon emissions from healthcare, and tracking global progress. WHO is working with the COP28 Presidency to lead the first-ever day dedicated to health at COP on 3 December 2023 and the meeting of Health and Climate Ministers, underlining the urgent need to accelerate health-focused climate action at every level.

Harkokin kiwon lafiya na ɓukatar zama a kan gaba kuma babban maƙasudin tsare-tsaren ƙasa don yaƙar sauyin yanayi Gabanin taron sauyin yanayi na Majalisar ɗinkin Duniya (COP-28), WHO ta buga "rahoton nazarin kiwon lafiya na shekarar 2023 a cikin iyakantattun gudunmawar ƙasashe da kuma dabarun dogon lokaci" dake nuna ayyukan da ake buƙata don tabbatar da cewa an ba da fifiko ga lafiyar mutane da kuma shigar da shi cikin tsare-tsaren ƙasa don yaƙi da sauyin yanayi. Canjin yanayi ya riga ya cutar da walwala da lafiyar ɗan adam. Daga rashin lafiya da matsanancin yanayin ya haifar zuwa ƙaruwar aukuwa da yaɗuwar ƙawruka masu ɗauke da ƙwayoyin cuta; da hauhawar cututtukan zuciya da jijiyoyin jini da na numfashi da matsanancin zafi da gurɓatacciyar iskasuka haifar - tasirin yanayi kan lafiyar ɗan adam bai da makawa. Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta-Janar na WHO ya ce "Lafiyar 'yan adam da duniyarmu suna da alaƙa da juna, kuma bayan shekaru da yawa na alƙawura ana buƙatar ɗaukar matakan gaggawa cikin gaggawa don kare duka su biyun.". "Manufofin yanay da sakamakon kiwon lafiya jayo ne kaɗai zasu iya haifar da ɗaukar matakin da ake buƙata don ceton rayuka, kauda cututtuka, da gina al'ummomi masu ƙoshin lafiya.". Sanya kula da lafiya a cikin dabarun yaƙi da sauyin yanayi na ƙasa An sami gagarumin ci gaba a cikin saka kiwon lafiya a cikin gudunmawar da aka ƙayyade na kasa (NDCs), da kuma rage yawan iska mai guba da dabarun ci gaba na dogon lokaci (LT-LEDS), manyan kayan aikin da za a rage yawan hayaƙi da kuma inganta yanayin mai juriya kamar yadda yake a yarjejeniyar Paris da aka tsara. . 91% na NDCs da ke akwai yanzu sun shigar da la'akari da lafiya, idan aka kwatanta da 70% na rahoton da suka bayar a cikin shekarar 2019. Idan aka kwatanta da zagayen da suka gabata na tsare-tsare na yanayi na ƙasa, ana ci gaba da samar da manufofin yanayi da manufofin da suka haɗa da lafiya da inganta lafiya don ragewa, daidaitawa, hanyoyin aiwatarwa, Asara da ɓarna, da dabarun ci gaba mai ɗorewa na dogon lokaci. “Kasashe sun sami cigaba sosai wajen fahimtar barazanar sauyin yanayi ga lafiyar ɗan adam da ta duniya a cikin tsare-tsarensu na ƙasa don magance illar sauyin yanayi, amma muna buƙatar ganin an ƙara waɗannan alƙawurran, a hanzarta, da kuma samar da isassun kuɗaɗe don tabbatar da mayar da martani na gaskiya wanda ke kare lafiya da tsarin rayuwa ta yanzu da nan gaba,” in ji Dr Maria Neira, Daraktar Sashen Muhalli, Sauyin yanayi da Lafiya ta WHO. Ana buƙatar ɗaukar matakan gaggawa don hana mace-mace masu alaƙa da gurɓacewar iska Duk da wannan ci gaba, akwai sauran giɓi masu yawa a cikin matakan da ake ɗauka.'. Matakai na haƙiƙa kan gurɓacewar iska zasu ceci rayuka, amma duk da haka kashi 16% na NDCs kawai suka shigar da ƙudirin azo a gani, matakai, ko manufofin rage gurɓacewar iska. Gurbacewar iska na ɗaya daga cikin manyan illolin muhalli ga lafiya. Gurbacewar iska (ta waje) data gida a tare suna haifar da mace-macen ƙananan yara kusan miliyan bakwai a kowace shekara, sanadiyar cututtukan zuciya na ischemic, bugun zuciya, ciwon huhu, cututtukan numfashi kamar asma da ciwon huhu, wanda ke shafar yara a cikin ƙananan ƙasashe masu tasowa. Ta hanyar inganta matakan rage hayaƙin carbon, ƙasashe kuma za su ga fa'idojin kiwon lafiya. Misali, ƙarfafa tafiyar ƙafa, hawa keke, da kuma tallafawa canjawa zuwa abinci mai ɗorewa da lafiya yana inganta lafiya yayin da rage tasirin illar sauyin yanayi. Bugu da ƙari, ana iya tsammanin ƙasashe za su sami fa'idojin kiwon lafiya waɗanda suka zarce zuba jarin kuɗin da ake buƙata don rage illa sauyin yanayi. Misali, tsarin LT-LEDS ta Amurka ta yi ƙiyasin cewa inganta ingancin iska da za a samu ta hanyar aiwatar da matakan rage illar sauyin yanayi zai iya hana mutuwar mutane 300,000 da kuma kaucewa kashe dalar Amurka biliyan 150-250 na kuɗin kiwon lafiya da lalacewar yanayi nan da shekarar 2030. Hakazalika, tsarin LT-LEDS na wasu ƙasashe da suka haɗa da Fiji, Maroko da Spain, sun amince da cewa cimma muradun magance illar sauyin yanayi zai kawo rage kashe kuɗi ga tattalin arziƙi, daga rage gurɓacewar iska. Daukar mataki kan sauyin yanayi musamman na kiwon lafiya baya samun isassun kuɗaɗe, kuɗaɗen rage illar sauyin yanayi mai ɗorewa nada mahimmanci don daidaita lafiya, ragewa, da ci gaba mai jurewa yanayi, amma kiwon lafiya na ci gaba da kasancewa mai ƙarancin kuɗi a cikin tsare-tsaren ƙasa don magance illar sauyin yanayi. Ƙarfin da ƙasashe ke da shi wajen daidaita sauyin yanayi da matakan sassautawa da ragewa, ya dogara sosai kan ƙarfin kuɗin da suke da shi, kuma sau da yawa ƙasashen da suka fi fuskantar illar matsalar sauyin yanayi su ne waɗanda ba su da albarkatun da za su iya aiwatar da ayyukan ɗaukar mataki kan sauyin yanayi. Yawancin ƙasashe sun dogara da tallafin kuɗi na duniya don ayyukan yanayi. Ɗaya daga cikin 10 na NDCs ne ke shigar da kuɗaɗe cikin gida don wasu ko duk ayyukan kiwon lafiya, kuma ɗaya ne kawai a cikin biyarɗinsu ke shigar da dabarun dogon lokaci da takamaiman tanadin kuɗaɗe na kiwon lafiya kamar haraji, haraji da hanyoyin farashin carbon. Duk da wannan dogaro ga tallafin sauyin yanayi da yawa, kawai kashi 2% na kuɗaɗen daidaitawa da kashi 0.5% na kuɗaɗen yanayi ne gabaɗaya a halin yanzu ake keɓewa ga ayyukan da ke da nufin kare ko inganta lafiyar ɗan adam. Don tabbatar da ɗaukar mataki da ya dace kuma mai inganci ga sauyin yanayi, WHO na yin kira da a samar da hanyoyin ba da kuɗaɗen sauyin yanayi don ware ƙarin kuɗaɗe ga manufofi da tsare-tsare waɗanda ke da nufin kare ko inganta lafiyar ɗan adam. Kiwon lafiya a taron sauyin yanayi na COP-28, WHO na ci gaba da tallafawa ƙasashe don kare lafiya ta hanyar gina tsarin kiwon lafiya mai jurewa yanayi, rage fitar da iskar gas daga kiwon lafiya, da bin diddigin cigaban duniya. WHO tana aiki tare da Shugabancintaron na COP28 don jagorantar ranar farko da aka sadaukarwa kiwon lafiya a aron COP na ranar 3 ga Disamba 2023, da taron ministocin lafiya da na yanayi, tare da jaddada buƙatar gaggawa don hanzarta maida hamkalin ɓangaren yanayi kan kiwon lafiya a kowane mataki.

Afya inatakiwa kuwa mbele na katikati ya mipango ya kitaifa ya kupambana na mabadiliko ya hali ya hewa Kabla ya Mkutano wa Umoja wa Mataifa wa Mabadiliko ya Tabia ya nchi (COP28), WHO imechapisha mapitio yake ya afya ya 2023 katika michango ya kitaifa iliyoamuliwa na mikakati ya muda mrefu, inayoangazia hatua zinazohitajika ili kuhakikisha kuwa afya ya watu inapewa kipaumbele na kujumuishwa katika mipango ya kitaifa ya kupambana na mabadiliko ya tabia ya nchi. Mabadiliko ya hali ya hewa tayari yanadhuru afya na ustawi wa binadamu. Kutokana na ugonjwa unaosababishwa na hali mbaya ya hali ya hewa hadi kuongezeka kwa matukio na kuenea kwa maganjwa yanayoenezwa na wadudu; na kuongezeka kwa magonjwa ya moyo, mishipa na kupumua yanayosababishwa na joto kali na uchafuzi wa hewa - athari za hali ya hewa katika afya ya binadamu haziwezi kuepukika. Afya ya binadamu na sayari yetu ina uhusiano usiyoweza kutenganishwa, na baada ya miaka mingi ya ahadi, hatua za haraka zinahitajika ili kulinda vyote viwili; alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Sera pekee zinazoendeshwa za hali ya hewa na matokeo ya afya zitasababisha kuundwa kwa hatua zinazohitajika katika kuokoa maisha, kuzuia magonjwa, na kujenga jamii zenye haki na afya. Kuingiza afya katika mikakati ya kitaifa ya hali ya hewa Mafanikio makubwa yalipatikana katika ujumuishaji wa afya katika mipango ya kitaifa iliyoamuliwa (NDCs) na mikakati ya muda mrefu ya uzalishaji wa chini na mikakati ya maendeleo (LT-LEDS), nyenzo kuu za sera za kupunguza uzalishaji na kujenga uwezo wa kustahimili hali ya hewa kama ilivyowekwa na Mkataba wa Paris. 91% ya NDCs zilizopo kwa sasa zinajumuisha masuala ya afya, ikilinganishwa na 70% ya wale waliyoripoti mwaka 2019. Ikilinganishwa na raundi za awali za mipango ya kitaifa ya hali ya hewa, shabaha na sera za hali ya hewa zinazojumuisha afya zinazidi kutengenezwa kwa ajili ya kukabiliana na hali hiyo, njia za utekelezaji, hasara na uharibifu, na mikakati ya maendeleo endelevu ya muda mrefu. Nchi zimepiga hatua kubwa katika kutambua tishio la mabadiliko ya hali ya hewa katika afya ya binadamu na sayari yetu katika mipango ya kitaifa ya kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa, tunahitaji kuona ahadi hizi zikiongezwa, kuharakishwa na kufadhiliwa vya kutosha ili kuhakikisha kuwa jibu la usawa limepatikana. inalinda afya na vizazi vya sasa na vijavyo; alisema Dk. Maria Neira, Mkurugenzi wa WHO wa idara ya Mazingira, Mabadiliko ya Tabia ya nchi na Afya. Hatua za haraka zinahitajika ili kuzuia vifo vinavyotokana na uchafuzi wa hewa Pamoja na maendeleo hayo, bado kuna mapungufu makubwa katika hatua zilizochukuliwa. Hatua kabambe kuhusu uchafuzi wa hewa utaokoa maisha, lakini ni 16% pekee za NDCs zinazojumuisha shabaha za pekee, hatua au sera za kupunguza uchafuzi wa hewa. Uchafuzi wa hewa no moja kati ya hatari kubwa ya mazingira kwa afya. Uchafuzi wa hewa na mazingira (nje) kwa pamoja husababisha vifo vya chini ya umri takribani milioni saba kila mwaka kutokana na ugonjwa wa moyo wa Ischemic, Kiharusi, Saratani ya Mapafu, na magonjwa ya kupumua kama vile Pumu, nimonia ambayo huathiri watoto kwa kiasi kikubwa katika nchi za kipato cha chini na cha kati. Kwa kuongeza hatua za kupunguza uzalishaji wa hewa ya ukaa, nchi zitapata manufaa makubwa ya kiafya. Kwa mfano, kuhimiza kutembea na kuendesha baiskeli na kusaidia mabadiliko ya lishe endelevu na inayoboresha afya na kupunguza athari za hali ya hewa. Zaidi ya hayo, nchi zitarajie kupata manufaa ya kiafya ambayo yanazidi uwekezaji wa kifedha unaohitajika kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa. Kwa mfano, LT-LEDS ya Marekani inakadiria kuwa ubora wa maendeleo ya hali ya hewa ambayo yangetokana na utekelezaji wa mikakati ya kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa inaweza kuzuia vifo hadi 300,000 na kuepuka US$ 150 - 250 bilioni katika uharibifu wa afya na hali ya hewa hadi kufikia mwaka 2030. Vile vile, LT-LEDS katika nchi zingingine ikiwemo Fiji, Moroco na Hispania, inakiri kuwa kufikia malengo ya kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa kutaleta ukombozi wa kiuchumi kutokana na kupunguza uchafuzi wa hewa. Hatua mahususi za hali ya hewa hazifadhiliwi; ufadhili wa hali ya hewa endelevu ni muhimu katika kujenga afya bora na ustahimilivu endelevu wa hali ya hewa, lakini afya haifadhiliwi kabisa katika malengo ya kitaifa katika kupambana na mabadiliko ya hali ya hewa. Uwezo wa nchi kushiriki katika kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa na hatua za kukabiliana na hali hiyo unategemea sana uwezo wa kifedha; na mara nyingi nchi ambazo ziko hatarini zaidi kuathiriwa na mabadiliko ya hali ya hewa ni zile ambazo hazina rasilimali za kufadhili hatua za hali ya hewa. Nchi nyingi zinategemea msaada wa kifedha wa kimataifa wa hatua za hali ya hewa. NDC moja pekee kati ya kumi ni pamoja na ufadhili wa ndani kwa baadhi au hatua zote za afya na mkakati mmoja pekee unajumuisha masharti mahususi ya ufadhili wa afya kama vile kodi, ushuru na taratibu za kuweka bei ya kaboni. Licha ya kuegemea kwenye ufadhili wa hali ya hewa, ni 2% pekee ya ufadhili wa kukabiliana na hali ya hewa na 0.5% ya ufadhili wa jumla wa hali ya hewa kwa sasa umetengwa kwa ajili ya miradi ambayo inajengwa kwa uwazi ili kulinda au kuboresha afya ya binadamu. ili kuhakikisha majibu ya usawa na madhubuti katika mabadiliko ya hali ya hewa, WHO inatoa wito kwa mifumo ya kimataifa ya ufadhili wa hali ya hewa kutenga fedha zaidi kwa ajili ya sera na mipango ambayo inalenga uwazi wa kulinda au kuboresha afya ya binadamu. Afya kwenye nchi za WHO zilizopo kwenye COP28 zinaendelea kusaidia nchi zingine kwa kujenga mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa, kupunguza uzalishaji wa kaboni kwenye vituo vya huduma za afya na kufuatilia maendeleo ya kimataifa. WHO inafanya kazi na uongozi wa COP28 katika kuongoza siku ya kwanza kabisa ya afya inayotolewa na COP28 tarehe 3 Desemba 2023 na Mkutano wa Mawaziri wa Afya na Hali ya Hewa, ikisistiza hoja ya haraka ya kuharakisha hatua za hali ya hewa zinazozingatia afya katika kila ngazi.

Ìlera ní láti jẹ́ èrò tí ó síwájú tí ó ṣì wà láàárín gbùngbùn ètò orílẹ̀-èdè láti kojú ìyípadà ojú ọjọ́ Ṣáájú Àpéjọ Ìyípadà Ojú Ọjọ́ ti UN (COP-28), WHO ti ṣe àtẹ̀jáde "àyẹ̀wò ìlera ní àwọn ìlọ́wọ́sí ajẹmọ́ orílẹ̀-èdè àti àwọn ìlànà ọlọ́jọ́ pípẹ́ 2023" rẹ̀ ní èyí tí ó ń ṣe àfihàn àwọn iṣẹ́ tí wọ́n nílò láti ríi pé wọ́n pàtàkì ìlera àwọn èèyàn wọ́n sì fi sínú ètò orílẹ̀-èdè láti kojú ìyípadà ojú ọjọ́. Ìyípadà ojú ọjọ́ tí ń ṣe jàmbá fún ìlera àti àlàáfíà ọmọnìyàn. Láti orí àwọn àìsàn tí wọ́n ṣùyọ láti ara àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ ojú ọjọ́ tí ó lágbára títí dé àlékún tí ó bá ìṣẹ̀lẹ̀ àti ìtànkálẹ̀ àwọn àìsàn ajẹmọ́ kòkòrò àìsàn; àti pípọ̀si àwọn àìsàn ajẹmétòòṣànká inú ọkàn àti ajẹméèémí tí ooru ti o lágbára àti ìbafẹ́fẹ́jẹ́ ń ṣokùnfà wọn ní tẹ̀léǹtẹ̀lé - ipa ojú ọjọ́ nínú ìlera ọmọnìyàn kò ṣeé sáfún. "Ìlera àwọn èèyàn àti ti ayé wa so mọ́ ara wọn, àti pé lẹ́yìn àìmọye ọdún àdéhùn a nílò ìṣe ní kíákíá láti dáàbòbo àwọn méjèèjì." Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, ẹni tí í ṣe Olùdarí Gbogbogbò fún WHO ni ó sọ bẹ́ẹ̀. "Àwọn ìlànà ìsàmúlò ajẹmọ́ ojú ọjọ́ nìkan ni yóò jásí ìṣe tí ó yẹ láti dáàbòbo ẹ̀mí àwọn èèyàn, dènà àìsàn, àti láti kọ́ àwùjọ ti o dára tí ó sì ní ìlera tí ó péye". Ìsọdiojúlówó ìlera ní inú àwọn ìlànà ojú ọjọ́ ní orílẹ̀-èdè Ìlọsíwájú pàtàkì ti wà nínú fífi ìlera sínú àwọn ìlọ́wọ́sí ìpinnu ajẹmọ́ orílẹ̀-èdè (NDCs) àti àwọn ìṣèèéfín níwọ̀nba ọlọ́jọ́ pípẹ́ àti àwọn ìlànà ìdàgbàsókè (LT - LEDS), èyí tí í ṣe ohun àmúlò pàtàkì ti ìlànà láti dáwọ́ àwọn ìṣèèéfín dúró lọ́nà láti pèsè ojú ọjọ́ tí ó le gba nǹkan mọ́ra gẹ́gẹ́ bí Àdéhùn Paris ṣe fi léde. Lára 91% NDCs tí ó wà ní àwọn ìpinnu lórí ìlera, yàtọ̀ sí 70% àwọn ìjábọ̀ ti ọdún 2019. Ni fífi wé onírúurú àwọn ètò ojú ọjọ́ tí ó ré kọjá, àwọn àfojúsùn àti ìlànà ìsàmúlò ojú ọjọ́ tí ó níí ṣe pẹ̀lú ìlera àti ìdàgbàsókè ìlera ni ìdàgbàsókè ń bá fún ìdínkù, ìyípadà, ọ̀nà ìsàmúlò, Ìpàdánù àti Bíbàjẹ́, àti àwọn ìlànà ìdàgbàsókè ọlọ́jọ́ pípẹ́ tí ó ṣeé gbé ró. "Àwọn orílẹ̀-èdè tí ní ìlọsíwájú pàtàkì níbi mímọ ewu ìyípadà ojú ọjọ́ sí ìlera ọmọnìyàn àti ayé nínú àwọn ètò wọn ajẹmọ́ orílẹ̀ nípa ìyípadà ojú ọjọ́, ṣùgbọ́n a ní láti rí kí ìfarajìn yí lọ sókè sí, gbìnàyá, kí wọn ó sì máa náwó síi lóòrèkóòrè lọ́nà láti rí ìdáhùnsí tí ó péye tí yóò dáàbòbo ìlera ọmọnìyàn àti àwọn àrọ́mọdọ́mọ wa," Dr Maria Neira, ẹni tí í ṣe Olùdarí Ẹ̀ka tí ń mójútó Agbègbè, Ìyípadà Ojú Ọjọ́ àti Ìlera fún WHO sọ bẹ́ẹ̀,. Ìṣe pàjáwìrì tí wọ́n nílò láti dènà àwọn ikú ajẹmọ́ ìbafẹ́fẹ́jẹ́ Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn ìlọsíwájú yìí wà, àwọn àlàfo ńlá sì wà níbi àwọn ohun tí wọ́n ti ṣe. Ìfẹ́kúfẹ̀ẹ́ ipa lórí ìbafẹ́fẹ́jẹ́ yóò dóòlà ẹ̀mí àwọn èèyàn, síbẹ̀ 16% NDCs ni ó jẹmọ́ àwọn àfojúsùn tí wọ́n le dá ṣisẹ́, àwọn ìgbésẹ̀ tàbí àwọn ìlànà ìsàmúlò láti dín ìbafẹ́fẹ́jẹ́ kù. Ìbafẹ́fẹ́jẹ́ jẹ́ ọ̀kan nínú àwọn ewu ìlera ajẹmọ́ agbègbè tí ó lágbára. Ìbafẹ́fẹ́jẹ́ ní ìta àti ti inú ilé lápapọ̀ ń ṣe okùnfà ó lé ní mílíọ̀nù méje ikú àìtọ́jọ́ ní ọdọọdún láti orí àìsàn àdínkù ẹ̀jẹ̀ nínú ọkàn, rọpárọsẹ̀, jẹjẹrẹ ẹ̀dọ̀ fóóró àti àwọn àìsàn ajẹmọ́ èémí bíi ikọ̀ fée àti òtútù àyà, ní àwọn èyí tí wọn ń ṣe àkóbá fún àwọn ọmọdé ní àwọn orílẹ̀-èdè tí ètò ọrọ̀ ajé wọn kò rú gọ́gọ́ àti àwọn orílẹ̀-èdè tí ètò ọrọ̀ ajé wọn gbé sókè díẹ̀. Nípa títẹpámọ́ṣẹ́ lórí àdínkù èéfín jíjáde, àwọn orílẹ̀-èdè náà yóò rí àwọn àǹfààní ìlera tí ó pọ̀ níbẹ̀. Fún àpẹẹrẹ, gbígbani níyànjú nípa ìrìn rínrìn àti kẹ̀ẹ̀kẹ́ wíwà àti ṣíṣe àtìlẹ́yìn fún jíjẹ àwọn oúnjẹ asara lóore yóò fún ni nílera tí ó péye èyí tí yóò mú àdínkù bá àwọn ipá tí ó ń ní níbi ojú ọjọ́. Ní àfikún, ìrètí lee wà fún àwọn orílẹ̀-èdè láti jèrè ìlera tí ó péye tí ó ju iye owó tí wọ́n ń ná lórí àdínkù ìyípadà ojú ọjọ́ lọ. Fún àpẹẹrẹ, LT-LEDS tí orílẹ̀-èdè United States of America ṣe ìṣirò pé àwọn ìmúdára afẹ́fẹ́ tí yóò wá láti ara ìsàmúlò àwọn ìgbésẹ̀ tí yóò mú àdínkù bá ìyípadà ojú ọjọ́ le dènà ó tó 300 000 ikú àwọn ènìyàn tí yóò sì dènà níná USD$150 - 250 bílíọ̀nù lórí ìlera àti ìba ojú ọjọ́ jẹ́ títí ọdún 2030. Ní ìbámu pẹ̀lú èyí, LT-LEDS ti àwọn orílẹ̀-èdè yókù tí Fiji sì wá lára wọn, orílẹ̀-èdè Morocco àti orílẹ̀-èdè Spain, gbà pé yíyege níbi àwọn àfojúsùn àdínkù ìyípadà ojú ọjọ́ yóò mú ìfipamọ́ wá fún ọrọ̀ ajé láti ibi ìsàdínkù ìbafẹ́fẹ́jẹ́. Kò sí owó tí ó tówó láti fi kojú iṣẹ́ ìlera pàtó lórí ojú ọjọ́ ìnáwó sí ojú ọjọ́ tí ó ṣeé gbé ró ṣe pàtàkì fún ìyípadà ìlera, àdínkù, ìdàgbàsókè ìfarajìn ojú ọjọ́, ṣùgbọ́n ìnáwó síbi ìlera kò tó níbi àwọn ètò ajẹmọ́ orílẹ̀ nípa ìyípadà ojú ọjọ́. Ipá àwọn orílẹ̀-èdè láti kópa nínú ìyípadà ojú ọjọ́ àti àwọn iṣẹ́ ìsàdínkù wà lọ́wọ́ ipá wọ́n nípa owó níná, àti pé ní ọ̀pọ̀ ìgbà, àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n seése kí wọn lùgbàdì ewu ìyípadà ojú ọjọ́ jẹ́ àwọn orílẹ̀-èdè ohun àmúsọrọ̀ tí wọ́n le fi náwó sí àwọn iṣẹ́ ajẹmọ́ ojú ọjọ́. Ọ̀pọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè gbàrà lé ṣíṣe àtìlẹ́yìn owó níná láti orílẹ̀ àgbáyé fún àwọn iṣẹ́ tí ó jẹmọ́ ojú ọjọ́. Ìdá kan péré nínú àwọn NDC mẹ́wàá ni ó ní ìfúnni lówó lábẹ́lé nínú fún díẹ̀ tàbí gbogbo àwọn iṣẹ́ ajẹmọ́ ìlera wọn àti pé ọ̀kan nínú márùn-ún àwọn ìlànà ìsàmúlò ọlọ́jọ́ pípẹ́ ni ó ní àwọn ìpèsè ìfúnni lówó fún ìlera bíi owó orí, owó sísan àti àwọn ètò iye owó èéfín tí ó ń jáde nínú. Pẹ̀lú ìgbáralé àwọn onírúurú ọ̀nà ìnáwó sí ojú ọjọ́ yìí, 2% péré nínú àwọn ìnáwó ìyípadà àti 0.5% gbogbo àwọn ìnáwó ajẹmọ́ ojú ọjọ́ ní wọ́n tí pín sí orí àwọn iṣẹ́ àjùmọṣe tí ó dá lórí ìdàgbàsókè ìlera ọmọnìyàn lọ́wọ́lọ́wọ́. Láti ríi pé ìdáhùnsí ìyípadà ojú ọjọ́ tí ó múnádóko tí ó sì dọ́gba wà, WHO ń pèpè fún onírúurú àwọn ètò ìnáwó ajẹmọ́ ojú ọjọ́ láti náwó sí àwọn ètò ìsàmúlò àti àwọn àdádáálẹ̀ tí wọ́n wà fún ìdáàbòbò àti ìdàgbàsókè ìlera ọmọnìyàn ní pàtó. Ìlera ní COP-28 WHO ń túbọ̀ ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn orílẹ̀-èdè láti dáàbòbo ìlera nípasẹ̀ ṣíṣe àgbéga àwọn ètò ajẹmọ́ ìfarajìn ojú ọjọ́, èyí tí yóò mú àdínkù bá ṣíṣe èéfín nínú ìlera, àti ṣíṣe àmójútó ìlọsíwájú lágbàáyé. WHO ń ṣisẹ́ pẹ̀lú ètò ìṣàkóso COP-28 láti darí ọjọ́ àkókò irúẹ̀ tí wọ́n fi sílẹ̀ fún ìlera ní COP ní ọjọ́ 3 oṣù Kejìlá ọdún 2023 àti ìpàdé àwọn mínísítà fún ìlera àti ojú ọjọ́, èyí tí ó ń ṣe àfihàn ìdí ẹ̀ láti járamọ́ iṣẹ́ ajẹmọ́ ojú ọjọ́ tí ó dá lórí ìlera ní gbogbo ìpele.

Impilo kumele ibe phambili nesizinda sezinhlelo zikazwelonke zokulwa nokuguquguquka kwesimo sezulu Ngaphambi kweNgqungquthela Yokuguquguquka Kwesimo Sezulu ye-UN (COP-28), iWHO ishicilele “ukubuyekezwa kwayo kwezempilo yowezi-2023 kumagalelo anqunywe ezweni lonke kanye namasu esikhathi eside” egqamisa izenzo ezidingekayo ukuze kuqinisekiswe ukuthi impilo yabantu ibekwa eqhulwini ngokugcwele futhi ihlanganiswe ezinhlelweni zikazwelonke ukulwa nokushintsha kwesimo sezulu. Ukushintsha kwesimo sezulu sekuvele kulimaza impilo nokuphila kahle kwabantu. Kusukela ekuguleni okubangelwa yizimo zezulu ezimbi kakhulu kuye ekwandeni kwezigameko kanye nokusabalala kwezifo ezithwalwa yizilwane; kanye nokwanda kwezifo zenhliziyo nemithambo yegazi kanye nezifo zokuphefumula ezibangelwa ukushisa okukhulu nokungcoliswa komoya ngokulandelana kwazo - umthelela wesimo sezulu empilweni yabantu awunakugwemeka. "Impilo yabantu nomhlaba wethu uxhumene ngendlela engenakuhlukaniswa, futhi ngemuva kweminyaka yezithembiso kudingeka izinyathelo eziphuthumayo ngokushesha ukuvikela zombili," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Izinqubomgomo zesimo sezulu kuphela eziqhutshwa yimiphumela yezempilo zizoholela esenzweni esidingekayo ukusinda impilo, ukuvimbela izifo, nokwakha imiphakathi enempilo, enobulungiswa". Ukugxilisa impilo kumasu kazwelonke wesimo sezulu Sekube nenqubekelaphambili enkulu ekuhlanganiseni ezempilo zibe yiminikelo enqunywa kuzwelonke (amaNDC) kanye namasu esikhathi eside ezinto ezingcolisa umoya nentuthuko (LT-LEDS), amathuluzi enqubomgomo amakhulu okunciphisa ukungcola kanye nokwakha ukumelana nesimo sezulu njengoba kubekwe yiSivumelwano saseParis. Amaphesenti angama-91 amaNDC atholakalayo manje ahlanganisa ukucatshangelwa kwezempilo, uma kuqhathaniswa nama-70% alawo abika ngowezi-2019. Uma kuqhathaniswa nemijikelezo yangaphambilini yezinhlelo zesimo sezulu zikazwelonke, izinhloso zesimo sezulu ezibandakanya ezempilo kanye nokukhuthaza ezempilo kanye nezinqubomgomo ziya ngokuya zithuthukiswa ukuze kuncishiswe, kulungiswe, izindlela zokuqalisa, Ukulahlekelwa kanye Nokulimala, kanye namasu okuthuthukiswa okusimeme isikhathi eside. “Amazwe enze inqubekelaphambili ebonakalayo ekuboneni usongo lokuguquguquka kwesimo sezulu empilweni yabantu neyomhlaba ezinhlelweni zawo zikazwelonke zokubhekana nokuguquguquka kwesimo sezulu, kodwa sidinga ukubona lezi zibopho zikhuliswa, zisheshiswe futhi zixhaswe ngemali eyanele ukuze kuqinisekiswe impendulo elinganayo evikela ezempilo kanye nokushintsha kwesimo sezulu. izizukulwane zamanje nezesikhathi esizayo,” kusho uDkt Maria Neira, uMqondisi weWHO woMnyango wezeMvelo, ukuguquguquka kwesimo sezulu kanye nezempilo. Kudingeka isinyathelo esiphuthumayo ukuvimbela ukufa kokungcoliswa komoya Ngaphandle kwale nqubekelaphambili, kusenezikhala ezinkulu esinyathelweni esithathwayo. Isinyathelo esizimisele ngokungcoliswa komoya sizosindisa izimpilo, kodwa amaphesenti ali-16 kuphela ama-NDC ahlanganisa okuhlosiwe okuzimele, izinyathelo noma izinqubomgomo zokunciphisa ukungcoliswa komoya. Ukungcoliswa komoya kungenye yezingozi ezinkulu zemvelo empilweni. Ukungcoliswa komoya okuzungezile (ngaphandle) kanye nasekhaya ndawonye kubangela ukufa ngaphambi kwesikhathi okulinganiselwa ezigidini eziyisikhombisa unyaka ngamunye ngenxa yesifo senhliziyo i-ischemic, unhlangothi, umdlavuza wamaphaphu kanye nezifo zokuphefumula ezifana nesifuba somoya kanye nenyumoniya, ezihlasela ngokulinganayo izingane emazweni anemali engenayo ephansi nephakathi. Ngokwandisa isinyathelo sokunciphisa ukukhishwa kwekhabhoni, amazwe azobona izinzuzo zezempilo ezibanzi. Isibonelo, ukukhuthaza ukuhamba nokushova ibhayisikili nokusekela amashifu ekudleni okuzinzile nokunempilo kuthuthukisa impilo kuyilapho kunciphisa imithelela esimweni sezulu. Ukwengeza, amazwe angalindelwa ukuthi avune izinzuzo zezempilo ezingaphezu kwezimali ezitshaliwe ezidingekayo ukuze kuncishiswe ukushintsha kwesimo sezulu. Isibonelo, iLT-LEDS yase-United States of America ilinganisa ukuthi ukuthuthukiswa kwekhwalithi yomoya okuzovela ekusebenziseni izinyathelo zokunciphisa ukuguquka kwesimo sezulu kungavimbela ukufa okufika ku-300 000 futhi kugweme izigidigidi ezingu-USD$150-250 yokulimala kwezempilo nesimo sezulu ngo-2030. Ngokufanayo, iLT-LEDS yamanye amazwe ahlanganisa iFiji, iMorocco neSpain, iyavuma ukuthi ukufinyelela kumigomo yokunciphisa ukuguquguquka kwesimo sezulu kuzoletha ukonga kwezomnotho ekunciphiseni ukungcoliswa komoya. Isenzo sesimo sezulu esiqondene nezempilo asixhaswa ngemali encane Izimali zesimo sezulu esimeme zibalulekile ekubhekaneni nezimo zezempilo, ukunciphisa, kanye nentuthuko ekwazi ukumelana nesimo sezulu, kodwa ezempilo zihlala zingenamali eningi ezinhlelweni zikazwelonke zokubhekana nokushintsha kwesimo sezulu. Ikhono lamazwe okuzibandakanya ekubhekaneni nokuguquguquka kwesimo sezulu kanye nezenzo zokunciphisa kuncike kakhulu emandleni awo ezezimali, futhi imvamisa amazwe asengozini enkulu yomthelela wenhlekelele yesimo sezulu yilawo angenazo izinsiza zokuxhasa ukusebenza kwesimo sezulu. Amazwe amaningi ancike ekusekelweni kwezimali kwamanye amazwe ukuze kuthathwe izinyathelo zesimo sezulu. Inye kuphela kumaNDC ayishumi ehlanganisa uxhaso lwezimali lwasekhaya kwezinye noma zonke izenzo zabo zezempilo futhi eyodwa kuphela kwezinhlanu zesu lesikhathi eside elihlanganisa ukunikezwa kwezimali kwezempilo okukhethekile njengezintela, amalevi kanye nezindlela zokubeka amanani ekhabhoni. Naphezu kwalokhu kuncika ekuxhaseni ngemali isimo sezulu sezizwe ngezizwe, ama-2% kuphela oxhaso lokuzivumelanisa nezimo kanye no-0.5% wezimali eziphelele zesimo sezulu okwamanje okwabelwa amaphrojekthi ahlose ngokusobala ukuvikela noma ukuthuthukisa impilo yabantu. Ukuze kuqinisekiswe ukusabela okulinganayo nangempumelelo ekushintsheni kwesimo sezulu, iWHO icela izindlela zokuxhasa isimo sezulu zamazwe ngamazwe ukuze kwabiwe imali eyengeziwe kuzinqubomgomo nezinhlelo ezihlose ngokusobala ukuvikela noma ukuthuthukisa impilo yabantu. Ezempilo kuCOP-28WHO ziyaqhubeka nokweseka amazwe ukuvikela ezempilo ngokwakha izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu, ngokunciphisa ukukhishwa kwekhabhoni ekunakekelweni kwezempilo, nokulandelela inqubekelaphambili yomhlaba. I-WHO isebenza neHhovisi likaMongameli weCOP28 ukuhola usuku lokuqala olunikezelwe kwezempilo eCOP mhla zi-3 kuZibandlela wezi-2023 kanye nomhlangano woNgqongqoshe Bezempilo Nesimo Sezulu, egcizelela isidingo esiphuthumayo sokusheshisa isenzo sezulu esigxile kwezempilo kuwo wonke amazinga.

በሰሜናዊ ቻይና ህጻናት ላይ ስለተዘገቡት የመተንፈሻ አካላት በሽታዎች የአለም ጤና ድርጅት መግለጫ የደብሊውኤችኦ በመተንፈሻ አካላት ላይ የሚደርሰውን ህመም እና በልጆች ላይ የሳንባ ምች ስብስቦችን ስለመጨመሩ ዝርዝር መረጃ ለማግኘት ለቻይና ይፋዊ ጥያቄ አቅርቧል። ህዳር 13 ቀን 2023 በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ ከብሔራዊ ጤና ኮሚሽን የመጡ የቻይና ባለስልጣናት በቻይና ውስጥ የመተንፈሻ አካላት በሽታዎች መከሰታቸውን ዘግበዋል ። የቻይና ባለስልጣናት ለዚህ እድገት ምክንያቱ የ ኮቪድ-19 ገደቦችን በማንሳት እና እንደ ኢንፍሉዌንዛ ፣ ማይኮፕላዝማ ፔኑሞኒያ (በተለምዶ በትናንሽ ሕፃናት ላይ የሚከሰት የተለመደ የባክቴሪያ ኢንፌክሽን) ፣ የመተንፈሻ አካላት ሲንሳይያል ቫይረስ ፣( አርኤስቪ)እና ኤስኤአርኤስ-ሲኦቪ (ኮቪድ-19ን የሚያመጣው ቫይረስ) ያሉ የታወቁ በሽታ አምጪ ተውሳኮች ስርጭት ነው። ባለስልጣናት በጤና አጠባበቅ ተቋማት እና በማህበረሰብ አካባቢዎች ላይ የበሽታ ክትትል አስፈላጊነት እንዲሁም የጤና ስርዓቱን በሽተኞችን የመቆጣጠር አቅም ማጠናከር እንደሚያስፈልግ አሳስበዋል። በህዳር 21፣ ሚዲያ እና ፕሮሜዲ በሰሜናዊ ቻይና በልጆች ላይ ያልታወቀ የሳንባ ምች ስብስቦችን ዘግበዋል ። እነዚህ ቀደም ሲል በቻይና ባለስልጣናት ከተዘገበው አጠቃላይ የመተንፈሻ አካላት ኢንፌክሽኖች ወይም ከተለዩ ክስተቶች ጋር የተቆራኙ ከሆነ ግልፅ አይደለም ። በህዳር 22፣ የዓለም ጤና ድርጅት በአለም አቀፉ የጤና ደንቦች ዘዴ ተጨማሪ ኤፒዲሚዮሎጂያዊ እና ክሊኒካዊ መረጃዎችን እንዲሁም የላብራቶሪ ውጤቶችን በልጆች መካከል ከተመዘገቡት ስብስቦች ጠይቋል። እንዲሁም የኢንፍሉዌንዛ፣ ኤስኤአርኤስ-ሲኦቪ-2፣ አርኤስቪ እና ማይኮፕላዝማ ፔኑሞኒያን ጨምሮ የታወቁ በሽታ አምጪ ተውሳኮች ስርጭት እና አሁን በጤና አጠባበቅ ስርዓቶች ላይ ስላለው ጫና ተጨማሪ መረጃ ጠይቀናል። ደብሊውኤችኦ በቻይና ውስጥ ባሉን የቴክኒክ ሽርክናዎች እና አውታረ መረቦች በኩል ከክሊኒኮች እና ሳይንቲስቶች ጋር ግንኙነት አለው። ከጥቅምት አጋማሽ ጀምሮ ሰሜናዊ ቻይና ካለፉት ሶስት አመታት ተመሳሳይ ወቅት ጋር ሲነጻጸር እንደ ኢንፍሉዌንዛ አይነት በሽታ መጨመሩን ዘግቧል። ቻይና በኢንፍሉዌንዛ፣ ኢንፍሉዌንዛ መሰል ሕመሞች፣ አርኤስቪ እና ኤስኤአርኤስ-ሲኦቪ-2 ያሉ አዝማሚያዎችን መረጃ ለመያዝ እና እንደ ዓለም አቀፍ የኢንፍሉዌንዛ ክትትል እና ምላሽ ሥርዓት ላሉ መድረኮች መረጃን የሚይዝበት ስርዓቶች አሏት። የዓለም ጤና ድርጅት ይህንን ተጨማሪ መረጃ በሚፈልግበት ጊዜ በቻይና ያሉ ሰዎች የመተንፈሻ አካላትን በሽታ የመከላከል እድልን ለመቀነስ እርምጃዎችን እንዲከተሉ እንመክራለን፣ ይህም የሚመከር ክትባት፣ ከታመሙ ሰዎች ርቀትን መጠበቅ፣ በህመም ጊዜ በቤት ውስጥ መቆየት፣ እንደ አስፈላጊነቱ ምርመራ እና የሕክምና እንክብካቤ ማግኘት፣ ጭምብሎችን በተገቢው መንገድ መልበስ፣ ጥሩ የአየር ዝውውርን ማረጋገጥ፣ እና መደበኛ የእጅ መታጠብ። የዓለም ጤና ድርጅት አዳዲስ መረጃዎችን መስጠቱን ይቀጥላል።

WHO statement on reported clusters of respiratory illness in children in northern China WHO has made an official request to China for detailed information on an increase in respiratory illnesses and reported clusters of pneumonia in children. At a press conference on 13 November 2023, Chinese authorities from the National Health Commission reported an increase in incidence of respiratory diseases in China. Chinese authorities attributed this increase to the lifting of COVID-19 restrictions and the circulation of known pathogens such as influenza, mycoplasma pneumoniae (a common bacterial infection which typically affects younger children), respiratory syncytial virus (RSV), and SARS-CoV-2 (the virus that causes COVID-19). Authorities stressed the need for enhanced disease surveillance in healthcare facilities and community settings, as well as strengthening the capacity of the health system to manage patients. On 21 November, media and ProMED reported clusters of undiagnosed pneumonia in children in northern China. It is unclear if these are associated with the overall increase in respiratory infections previously reported by Chinese authorities, or separate events. On 22 November, WHO requested additional epidemiologic and clinical information, as well as laboratory results from these reported clusters among children, through the International Health Regulations mechanism. We have also requested further information about recent trends in the circulation of known pathogens including influenza, SARS-CoV-2, RSV and mycoplasma pneumoniae, and the current burden on health care systems. WHO is also in contact with clinicians and scientists through our existing technical partnerships and networks in China. Since mid-October, northern China has reported an increase in influenza-like illness compared to the same period in the previous three years. China has systems in place to capture information on trends in influenza, influenza-like illnesses, RSV and SARS-CoV-2, and reports to platforms such as the Global Influenza Surveillance and Response System. While WHO seeks this additional information, we recommend that people in China follow measures to reduce the risk of respiratory illness, which include recommended vaccination; keeping distance from people who are ill; staying home when ill; getting tested and medical care as needed; wearing masks as appropriate; ensuring good ventilation; and regular hand-washing. WHO will continue to provide updates.

Sanarwar WHO game da tarin cututtukan numfashi ga yara a arewacin China WHO tazo da wata ɓukata a hukumance ga ƙasar Sin don samun cikakkun bayanai kan ƙaruwar cututtukan numfashi da kuma rahoton tarin cutar huhu a tsakanin yara. A wani taron manema labarai da aka yi a ranar 13 ga Nuwamban 2023, shugabanni daga hukumar lafiya ta ƙasar Sin sun ba da rahoton ƙaruwar kamuwa da cututtukan numfashi a ƙasar Sin. Hukumomin ƙasar Sin sun danganta wannan ƙaruwar da ɗage takunkumai kan cutar COVID-19 da kuma yaɗuwar sanannun ƙwayoyin cuta kamar mura, mycoplasma pneumoniae (cututtukan ƙwayoyin cuta na yau da kullun waɗanda ke shafar yara ƙanana), ƙwayar cutar syncytial ta numfashi (RSV), da SARS-CoV-2. ( ƙwayar cutar da ke haifar da COVID-19). Hukumomin sun jaddada buƙatar inganta sa ido kan cututtuka a wuraren kiwon lafiya da kuma wuraren jama'a, tare da ƙarfafa ƙarfin tsarin kiwon lafiya don kula da marasa lafiya. A ranar 21 ga Nuwamba, kafofin watsa labarai da ProMED sun ba da rahoton tarin cutar huhu da ba a gano ba a cikin yara a arewacin China. Ba a sani ba ko waɗannan suna da alaƙa da ƙaruwar cututtukan numfashi da hukumomin China suka ruwaito a baya, ko kuma abubuwan da suka faru daban-daban. A ranar 22 ga Nuwamba, WHO ta nemi ƙarin bayani game da cututtuka da na asibiti, da kuma sakamakon gwaje-gwaje daga waɗannan gungu da aka ruwaito tsakanin yara, ta hanyar tsarin Dokokin Kiwon Lafiya na Duniya. Mun kuma nemi ƙarin bayani daga masana game da abubuwan da suka faru kwanan nan a dangane da yaɗuwar sanannun ƙwayoyin cuta da suka haɗa da mura, SARS-CoV-2, RSV da mycoplasma pneumoniae, da nauyi da a yanzu ke kan tsarin kula da lafiya. WHO kuma tana tuntuɓar likitocin da masana kimiyya ta hanyar haɗin gwiwar fasaha da hanyoyin sadarwar mu na yanzu a China. Tun daga tsakiyar watan Oktoba, arewacin ƙasar Sin ya ba da rahoton ƙaruwar cututtuka masu kama da mura idan aka kwatanta da irin wannan lokacin a cikin shekaru uku da suka gabata. Ƙasar Sin tana da tsare-tsare don ɗaukar bayanai kan yanayin mura, cututtuka masu kama da mura, RSV da SARS-CoV-2, da kuma bayar da rahoto ga dandamali irin su Tsarin Sa ido da Ba da Amsa cutar mura ta Duniya. Yayin da WHO ke neman wannan ƙarin bayani, muna ba da shawarar cewa mutane a China su bi matakan rage haɗarin cututtukan numfashi, waɗanda suka haɗa da shawarar allurar rigakafi; nisantar mutane marasa lafiya; zama a gida lokacin rashin lafiya; yin gwaji da kula da lafiya kamar yadda ake buƙata; saka abin rufe fuska kamar yadda ya dace; tabbatar da samun iska mai kyau; da wanke hannu akai-akai. Hukumar WHO zata ci gaba da sabunta bayanai.

Taarifa ya WHO kuhusu makundi ya magonjwa ya watoto ya upumuaji yaliyoripotiwa kaskazini mwa China WHO imetoa ombi rasmi kwa China kutoa maelezo zaidi kuhusu taarifa iliyotolewa ya kuongezeka kwa magonjwa ya upumuaji na makundi ya homa ya mapafu kwa watoto. Katika mkutano na waandishi wa habari tarehe 13 Novemba 2023, Mamlaka ya China kutoka kwenye Tume ya Afya ya kitaifa ilitoa taarifa ya kuongezeka kwa matukio ya magonjwa ya kupumua nchini China. Mamlaka ya China ilisema kuwa ongezeko hili lilitokana na kuondolewa kwa vizuizi vya UVIKO-19 na mzunguko wa vimelea vinavyojulikana kama mafua, mycoplasma nimonia (maambukizi ya kawaida ya bakteria ambayo kwa kawaida yanaathiri watoto wadogo), virusi vya mfumo wa upumuaji vya syncytial (RSV) na SARS-CoV-2 (virusi vinavyosababisha UVIKO-19). Mamlaka zilisistiza hoja ya kuimarisha ufuatiliaji wa magonjwa katika vituo vya huduma za afya na mazingira ya jamii, pamoja na kuimarisha uwezo wa mfumo wa afya wa kusimamia wagonjwa. Mnamo tarehe 21 Novemba, vyombo vya habari na ProMED viliripoti makundi ya nimonia ambayo haijatambuliwa kwa watoto kasikazini mwa China. Haijulikana ikiwa haya yanahusishwa na ongezeko la jumla la maambukizi ya kupumua yaliyotaarifiwa hapo awali na mamlaka ya China au matukio yaliyojitenga. Tarehe 22 Novemba, WHO iliomba maelezo ya zianda ya epidemiologic na kiafya, pamoja na matokeo ya kimaabara kutoka kwa makundi haya yaliyoripotiwa miongoni mwa watoto kupitia uratibu wa Kanuni za Kimataifa za Afya. Pia, tunaomba maelezo zaidi kuhusu mienendo ya hivi karibuni ya kuenea kwa vimelea vya magonjwa vinavyojulikana, ikiwa ni pamoja na mafua, SARS-CoV-2, RSV na mycoplasma nimonia, na hatari ya sasa kwenye mfumo wa afya. WHO pia inawasiliana na matabibu pamoja na wanasayansi kupitia ushirikiano wa kiufundi kati yetu na mitandao ya china. Tangu katikati ya Oktoba, China ya kaskazini imeripoti ongezeko la magonjwa yanayofanana na mafua ikilinganishwa na kipindi kama hicho katika miaka mitatu iliyopia. China ina mifumo iliyopo ya kunasa taarifa kuhusu mwenendo wa mafua, magonjwa yanayofanana na mafua, SARS-CoV-2 na kutoa taarifa kwenye majukwaa kama vile Mfumo wa ufuatiliaji na mwitikio wa mafua duniani. Wakati WHO inatafuta haya maelezo ya ziada, tunapendekeza kuwa watu nchini China wafuate hatua za kupunguza hatari ya ugonjwa wa upumuaji, ambayo ni pamoja na chanjo iliyopendekezwa; kuvaa barakoa (masks) kama inafaa, kuhakikisha uingizaji wa hewa safi na kunawa mikono mara kwa mara. WHO iTaendelea kutoa sasisho.

Àwílé WHO lórí àbọ̀ àkójọ àwọn àrùn ajẹméèémí nínú àwọn ọmọdé ní àríwá China WHO ti ṣe ìbéèrè aláṣẹ sí China fún àlàyé kíkún lórí àwọn àìsàn ajẹméèémí àti àwọn àkójọ òtútù àyà tí wọ́n pé ó ń bá àwọn ọmọdé fínra tí ó ń peléke síi. Níbi àpéjọ oníròyìn kan ní ọjọ́ 13 oṣù Kọkànlá ọdún 2023, àwọn aláṣẹ ilẹ̀ China láti Àjọ Elétò-ìlera ní Orílẹ̀-èdè jábọ̀ bí ìṣẹ̀lẹ̀ àwọn àrùn ajẹméèémí ṣe ń peléke síi ní China. Àwọn aláṣẹ ilẹ̀ China ká àlékún yìí gẹ́gẹ́ bíi àbọ̀ ìṣíde àwọn ìhámọ́ COVID-19 àti ìtànká àwọn afàìsàn tí wọ́n jẹ́ mímọ̀ bíi ọ̀fìnkìn olóde, òtútù àyà makopílásímà (gbajúmọ̀ àkóràn oníbatéríà tí ó sábà máa ń kọlu àwọn ọmọdé kéékéèké), àpapọ̀ hóró kòkòrò ajẹméèémí (RSV), àti SARS-CoV-2 (kòkòrò tí ó ń fa COVID-19). Àwọn aláṣẹ ṣe ìtẹnumọ́ ìnílò fún ìwádìí àìsàn tí ó jinná ní àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera àti àwọn agbègbè ní àwùjọ, pẹ̀lú ṣíṣe ìrólágbára ìkápá ètò ìlera láti ṣe àmójútó àwọn aláìsàn. Ní ọjọ́ 21 oṣù Kọkànlá, àwọn agbéròyìnjáde àti ProMED jábọ̀ àwọn àkójọ òtútù àyà tí kò ní ìdámọ̀ nínú àwọn ọmọdé ní àríwá ilẹ̀ China. Kò tíì farahàn bóyá ìwọ̀yìí ní ohun ṣe pẹ̀lú àlékún àpapọ̀ tí ó bá àwọn ìkóràn ajẹméèémí tí àwọn aláṣẹ ilẹ̀ China kọ́kọ́ jábọ̀, tàbí àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ni. Ní ọjọ́ 22 oṣù Kọkànlá, WHO bèèrè àfikún ìwífún nípa ohun tí wọ́n mọ̀ nípa àjàkálẹ̀ àrùn náà àti ajẹmọ́tọ̀ọ́jú, pẹ̀lú àwọn èsì láàbù lórí àwọn àkójọ tí wọ́n jábọ̀ wọn nínú àwọn ọmọdé yìí, nípasẹ̀ ètò àwọn Òfin Ètò-ìlera Orílẹ̀-sí-orílẹ̀. A tún bèèrè ìwífún síwájú síi nípa àwọn ìṣesí tuntun nínú ìtànká àwọn afàìsàn tí wọ́n mọ̀, èyí tí ọ̀fìnkìn olóde, SARS-CoV-2, RSV àti òtútù àyà makopílásímà, àti ẹrù ọ̀ràn tí ó dá sí àwọn ètò ìlera lọ́rùn lọ́wọ́lọ́wọ́. WHO tún ń bá àwọn onítọ̀ọ́jú àti àwọn onímọ̀ sáyẹ́nsì sọ̀rọ̀ nípasẹ̀ àwọn èèyàn mímọ̀ àti ìbáṣepọ̀ onímọ̀-ẹ̀rọ tí a ti ní tẹ́lẹ̀ ní China. Láti ìdáméjì oṣù Kẹwàá, wọ́n ń jábọ̀ àlékún àìsàn ajẹmọ́fìnkìn-olóde ní àríwá ilẹ̀ China ní ìfiwéra pẹ̀lú àkókò kan náà ní ọdún mẹ́ta sẹ́yìn. China ní àwọn ètò nílẹ̀ láti rí ìwífún gbá mú nípa àwọn ìṣesí lórí ọ̀fìnkìn olóde, àìsàn ajẹmọ́fìnkìn-olóde, RSV àti SARS-CoV-2, àti àwọn àbọ̀ sí àwọn ìkànnì bíi Ètò Ìṣèwádìí àti Ìdáhùn sí Ọ̀fìnkìn olóde ní Àgbáyé. Nígbà tí WHO ń wá ìwífún àfikún yìí, a ṣe ìyànjú pé kí àwọn èèyàn ilẹ̀ China tẹ̀lé àwọn ìlànà láti mú àdìnkù bá ewu àwọn àìsàn ajẹméèémí, tí ìwọ̀nyìí wà nínú wọn, gbígba àjẹsára; jíjìnnà sí àwọn èèyàn tí ara wọn kò le; dídúró sí ilé bí ara ẹni kò bá le; lílọ fún àyẹ̀wò àti gbígba ìtọ́jú nígbà tí ó bá nílò; wíwọ ìbomú bí ó ti yẹ; ṣíṣe àrídájú ìfẹ́-afẹ́fẹ́ tí ó dára; àti fífọ ọwọ́ lóòrèkóòrè. WHO yóò túbọ̀ máa pèsè ìwífún bóṣeńlọ.

Isitatimende seWHO mayelana namaqoqo abikiwe ezifo zokuphefumula ezinganeni enyakatho yeChina I-WHO yenze isicelo esisemthethweni eChina ukuze ithole imininingwane ngokwanda kwezifo zokuphefumula kanye namaqoqo e-pneumonia ezinganeni. Esithangamini nabezindaba ngomhla ziyi-13 kuLwezi wezi-2023, iziphathimandla zaseChina ezivela kwiKhomishini Yezempilo Kazwelonke zabika ukwanda kwezigameko zezifo zokuphefumula eChina. Iziphathimandla zaseChina zithi lokhu kukhuphuka kubangelwa ukuphakanyiswa kwemikhawulo yeCOVID-19 kanye nokusatshalaliswa kwamagciwane aziwayo afana nomkhuhlane, imycoplasma pneumoniae (ukutheleleka kwebhaktheriya okuvamile okuthinta izingane ezincane), irespiratory syncytial virus (RSV), kanye ne-SARS-CoV-2. (igciwane elibangela iCOVID-19). Iziphathimandla zigcizelele isidingo sokuqiniswa kokubhekwa kwezifo ezikhungweni zezempilo nasezindaweni zomphakathi, kanye nokuqinisa amandla ohlelo lwezempilo lokuphatha iziguli. Ngomhla zingama-21 kuLwezi, abezindaba kanye neProMED babike amaqoqo e-pneumonia engatholakali ezinganeni enyakatho yeChina. Akukacaci ukuthi ngabe lokhu kuhlotshaniswa nokwanda okuphelele kwezifo zokuphefumula ezabikwa ngaphambilini yiziphathimandla zaseChina, noma imicimbi ehlukene. Ngomhla zingama-22 kuLwezi, iWHO yacela ulwazi olwengeziwe lwe-epidemiologic kanye nomtholampilo, kanye nemiphumela yaselabhorethri evela kulawa maqoqo abikiwe phakathi kwezingane, ngokusebenzisa indlela ye-International Health Regulations. Siphinde sacela ulwazi olwengeziwe mayelana nemikhuba yakamuva ekusakazweni kwamagciwane aziwayo okuhlanganisa umkhuhlane, iSARS-CoV-2, iRSV ne-mycoplasma pneumoniae, kanye nomthwalo wamanje ezinhlelweni zokunakekelwa kwezempilo. I-WHO iphinde ixhumane nabelaphi nososayensi ngokusebenzisana kwethu okukhona kwezobuchwepheshe namanethiwekhi eChina. Kusukela maphakathi noMfumfu, iNyakatho yeChina ibike ukwanda kwezifo ezinjengomkhuhlane uma kuqhathaniswa nesikhathi esifanayo eminyakeni emithathu edlule. I-China inezinhlelo ezikhona zokuthwebula ulwazi mayelana nemikhuba yomkhuhlane, izifo ezinjengomkhuhlane, iRSV kanye neSARS-CoV-2, futhi ibike ezinkundleni ezifana ne-Global Influenza Surveillance and Response System. Nakuba iWHO ifuna lolu lwazi olwengeziwe, sincoma ukuthi abantu baseChina balandele izinyathelo zokunciphisa ingozi yesifo sokuphefumula, okuhlanganisa ukugoma okunconywayo; ukuziqhelelanisa nabantu abagulayo; ukuhlala ekhaya uma ugula; ukuhlolwa nokunakekelwa kwezempilo njengoba kudingeka; ukugqoka imaski ngendlela efanele; ukuqinisekisa umoya omuhle; nokugeza izandla njalo. I-WHO izoqhubeka nokuhlinzeka ngezibuyekezo.

የዓለም ጤና ድርጅት ሰራተኛ በጋዛ ተገድሏል በከባድ ልብ፣ የዓለም ጤና ድርጅት በተያዘው የፍልስጤም ግዛት ውስጥ በጋዛ ውስጥ የአንድ ሰራተኞቻችንን ሞት አስታውቋል። የ29 ዓመቷ ዲማ አብዱላጢፍ መሀመድ አልሀጅ ከታህሳስ 2019 ጀምሮ ከ ደብሊውኤችኦ ጋር ቆይታለች። የደብሊውኤችኦ ድንገተኛ አህምሮን የሚያዛባ ገጠመኝ ቡድን ወሳኝ አካል በሆነ የሊብ መልሶግንባታ ማእከል ውስጥ እንደ ታካሚ አስተዳዳሪ ሆና ሰርታለች። ዲማ ዛሬ ህይወቷ ያለፈው በደቡባዊ ጋዛ የሚገኘው የወላጆቿ ቤት - ከጋዛ ከተማ ወደ ወጣችበት - በቦምብ በተመታ ነው። ከባለቤቷ፣ ከስድስት ወር ልጃቸው እና ከሁለት ወንድሞቿ ጋር በአሳዛኝ ሁኔታ ተገድላለች። በተመሳሳይ ቤት ውስጥ የተጠለሉ ከ50 በላይ ቤተሰቦች እና የማህበረሰብ አባላትም መሞታቸው ተዘግቧል። ዲማ ከጋዛ እስላማዊ ዩኒቨርሲቲ የአካባቢ እና የምድር ሳይንስ የመጀመሪያ ዲግሪ ነበራት እና በአካባቢያዊ ጉዳዮች እና ጤና ላይ ማጥናት እና መስራቱን ቀጠለች። ከ2018-2019 የኢራስመስ ልውውጥ ፕሮግራም አካል በመሆን በግላስጎው ዩኒቨርሲቲ፣ ስኮትላንድ፣ ዩኬ የማስተርስ ተማሪ ነበረች። በ2022 የሴቶች ቀን፣ ዲማ በአለም ጤና ድርጅት የማህበራዊ ሚዲያ ልጥፍ ላይ በስራዋ እንደምትኮራ ተናግራለች ምክንያቱም “ለሰዎች ተስፋ ለመስጠት እና በህይወት ላይ አዲስ ውል ለመፍጠር አስተዋፅዖ ያደርጋል። በተያዘው የፍልስጤም ግዛት ደብሊውኤችኦ ተወካይ የሆኑት ዶ/ር ሪክ ፔፐርኮርን “አስደሳች ፈገግታ፣ ደስተኛ፣ አዎንታዊ፣ አክባሪ ያላት ድንቅ ሰው ነበረች። እሷ እውነተኛ የቡድን ተጫዋች ነበረች። ስራዋ ወሳኝ ነበር፣ እና የጋዛ ንዑስ ቢሮ እና ቡድንን ለመደገፍ የበለጠ ሀላፊነቶችን እንድትወስድ ተጠይቃ ነበር። ይህ ለሁላችንም የሚያሰቃይ ኪሳራ ነው። የተሰማውን ጥልቅ ሀዘን ከእናቷ እና ከአባቷ (በጋዛ ውስጥ ለረጅም ጊዜ ያገለገሉ የህክምና ባለሞያዎች)፣ ቤተሰቧ እና ከበርካታ ጓደኞቿ ጋር እንካፈላለን። የሰብአዊ ማህበረሰብ እና የተባበሩት መንግስታት ቤተሰብ ከጥቅምት 7 ጀምሮ ሌሎች አባላትን አጥተዋል። ኤምኤስኤፍ ዛሬ ሁለት ዶክተሮችን አጥቷል። ዮኤንአርደብሊውኤ 108 ባልደረቦቹን አጥቷል። እነዚህ ቁጥሮች ብቻ ሳይሆኑ ሌሎች የተሻለ ሕይወት እንዲኖራቸው ሲሠሩ የነበሩ ሰዎች ናቸው። የዲማ እና የቤተሰቧ ሞት በዚህ ግጭት ውስጥ ለደረሰው ትርጉም የለሽ ኪሳራ ሌላው ምሳሌ ነው። ሲቪሎች በቤታቸው፣ በሥራ ቦታቸው፣ ከቤት ንብረታቸው ሲሰደዱ፣ ትምህርት ቤት ሲጠለሉ፣ በሆስፒታል ውስጥ እንክብካቤ ሲደረግላቸው ህይወታቸው አልፏል። መቼ ነው የሚያቆመው? ይህንን ግጭት ለማስቆም ስልጣናቸውን በእጃቸው የያዙትን ሁሉ እንዲያደርጉ በድጋሚ እንማጸናለን። ሁሉም የዓለም ጤና ድርጅት ከዲማ ቤተሰቦች እና ባልደረቦች ጋር በተያዘው የፍልስጤም ግዛት፣ የምስራቅ ሜዲትራኒያን ክልላዊ ጽህፈት ቤት እና በድርጅቱ ውስጥ በደረሰባት ሞት ሀዘን ላይ ይገኛሉ።

WHO staff member killed in Gaza With heavy hearts, WHO announces the death of one of our staff in Gaza, in the occupied Palestinian territory. Dima Abdullatif Mohammed Alhaj, 29 years old, had been with WHO since December 2019. She worked as a patient administrator at the Limb Reconstruction Centre, a critical part of the WHO Trauma and Emergency Team. Dima died today when her parents’ house in southern Gaza—where she had evacuated to from Gaza City—was bombed. She was tragically killed alongside her husband, their six-month old baby boy, and her two brothers. Reportedly, over 50 family and community members sheltering in the same house also died. Dima had a bachelor’s degree in Environmental and Earth Sciences from the Islamic University of Gaza, and continued to study and work on environmental issues and health. She was a master’s student at Glasgow University, Scotland, UK, as part of the Erasmus exchange program from 2018-2019. On Women’s Day 2022, Dima said in a WHO social media post that she was proud of her work because “it contributes to giving people hope and a new lease on life.” Dr Rik Peeperkorn, the WHO representative in the occupied Palestinian territory said “she was a wonderful person with a radiant smile, cheerful, positive, respectful. She was a true team player. Her work was crucial, and she had been requested to take on even more responsibilities to support the Gaza suboffice and team. This is such a painful loss for all of us. We share our deepest condolences with her mother and father (a long-serving medical specialist in Gaza), her family, and her many friends.” The humanitarian community and UN family have lost other members since 7 October. MSF today lost two doctors. UNRWA has lost 108 colleagues. These are not just numbers, but people who were working so that others could have a better life. The death of Dima and her family is another example of the senseless loss in this conflict. Civilians have died in their homes, at their workplaces, while evacuating, while sheltering in schools, while being cared for in hospitals. When will it stop? We plead again with all those who hold in their hands the power to end this conflict to do so. All of the WHO stands alongside Dima’s family and colleagues in the occupied Palestinian territory, the Regional Office for the Eastern Mediterranean, and across the organization to mourn her loss.

An kashe ma'aikacin Hukumar WHO a Gaza Tare da zukata masu cike da baƙin ciki, WHO ta sanar da mutuwar ɗaya daga cikin ma'aikatanmu a Gaza, a cikin yankin Falasɗinawa da aka mamaye. Dima Abdullatif Mohammed Alhaji, mai shekaru 29, ta kasance tare da WHO tun watan Disamban shekarar 2019. Ta yi aiki a matsayin mai kula da marasa lafiya a Cibiyar Sake Gina Limb, wani muhimmin ɓangare na Hukumar Lafiya ta WHO da Ƙungiyar Gaggawa. Dima ta rasu ne a yau lokacin da aka kai harin bam a gidan iyayenta da ke kudancin Gaza— dagainda tayo ƙaura zuwa birnin Gaza. An kashe ta tare da mijinta, da ɗansu ɗan wata shida, da ƴan uwanta biyu. An ba da rahoton cewa, sama da dangi 50 da ’yan uwa da ke mafaka a gida ɗaya su ma sun mutu. Dima ta sami digiri na farko a Kimiyyar Muhalli da Duniya daga Jami'ar Musulunci ta Gaza, kuma ta ci gaba da karatu da aiki kan batutuwan muhalli da lafiya. Ta kasance ɗalibar digiri na biyu a Jami'ar Glasgow, Scotland, UK, a matsayin wani ɓangare na shirin musayar Erasmus daga 2018-2019. A Ranar Mata ta 2022, Dima ta ce a cikin wani saƙon da ta wallafa a kafafen sada zumunta na WHO cewa ta yi alfahari da aikinta saboda "yana ba da gudummawa ga baiwa mutane fata da sabon salon rayuwa." Dokta Rik Peeperkorn, wakilin WHO a yankin Falasɗinu da aka mamaye ya ce "ta kasance mutum mai ban mamaki da murmushi mai haske, mai fara'a, mai kirki, mai mutuntawa. Ta kasance 'yar tawaga ce ta gaskiya. Ayyukanta na da mahimmanci, kuma an buƙace ta da ta ɗauki ƙarin nauyi don tallafawa ofishin ƙaramar hukuma da tawagar Gaza. Wannan rashi ne mai raɗaɗi a gare mu duka. Muna jajantawa mahaifiyarta da mahaifinta (wani kwararren likita ne a Gaza), danginta, da abokanta da yawa." Jami'an jin ƙai da na Majalisar Ɗinkin Duniya sun rasa wasu mambobin tun ranar 7 ga Oktoba. A yau MSF ta rasa likitoci biyu. UNRWA ta yi asarar abokan aiki 108. Waɗannan ba lambobi ba ne kawai, amma mutanen da suke aiki don wasu su sami ingantacciyar rayuwa. Mutuwar Dima da danginta wani misali ne na asarar rashin hankali a wannan rikici. Fararen hula sun mutu a gidajensu, a wuraren aikinsu, yayin da suke gudun hijira, yayin da suke fakewa a makarantu, yayin da ake kula da su a asibitoci. Yaushe zai tsaya? Muna sake roƙon duk waɗanda suka riƙe hannunsu da ikon kawo ƙarshen wannan rikici da su yi hakan. Dukkanin hukumar WHO suna tsaye tare da dangin Dima da abokan aikinta a yankin Falasɗinu da aka mamaye, Ofishin Yanki na Gabashin Bahar Rum, da kuma ko ina cikin kungiyar don yin jimamin rashinta.

Mfanyakazi wa WHO amefariki huko Gaza Kwa masikitiko makubwa, WHO ilitangaza kifo cha mmoja wa wafanyakazi wetu huko Gaza, katika eneo lenye wakazi wa Palestina. Dima Abdullatif Mohammed Alhaji, mwenye umri wa miaka 29, alianza kufanya kazi na WHO tangu Desemba 2019. Alifanya kazi kama msimamizi wa mgonjwa katika Kituo cha Kuunda upya Kiungo, sehemu muhimu ya Timu ya majeraha na Dharura ya WHO. Dima amefariki leo baada ya nyumba ya wazazi wake iliyopo kusini mwa Gaza ambako alihamishiwa kutoka Gaza City iliposhambuliwa kwa bomu. Alikufa kwa kusikitisha sana, pamoja na mume wake, mtoto wao wa kiume mwenye umri wa miezi sita, na kaka zake wawili. Taarifa ilitolewa kuwa zaidi ya wanafamilia 50 na wanajamii waliyokuwa wamejihifadhi katika nyumba moja pia walifariki. Dima alikuwa na Shahada ya kwanza katika sayansi ya mazingira na Ardhi kutoka Chuo Kikuu cha Kiislamu cha Gaza na aliendelea kusoma na kufanya kazi katika masuala ya mazingira na afya. Alikuwa mwanafunzi wa uzamili katika chu kikuu cha Glasgow, Scotland, UK, kama sehemu ya mpango wa kubadilishana wa Erasmus kuanzia 2018 - 2019. Katika siku ya Wanawake 2022, Dima aliandika chapisho kwenye ukurasa wa WHO wa mtandao wa kijamii kuwa anajivunia kazi yake kwa sababu inachangia kuwapa watu matumaini na maisha mapya Dk. Rik Peeperkorn, mwakilishi wa WHO katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu alisema "alikuwa mtu hodari, mwenye tabasamu zuri, mchangamfu, sahihi na mwenye heshima. Alikuwa mchezaji makini kwenye timu. Kazi yake ilikuwa muhimu, na alikuwa ameombwa kuchukua majukumu makubwa zaidi kusaidia ofisi ndogo ya Gaza na timu. Hii ni hasara yenye uchungu mkubwa sana kwetu sote. Tunashiriki rambirambi zetu za dhati pamoja na mama na baba yake (mtaalamu wa matibabu aliyehudumu kwa muda mrefu huko Gaza), familia yake na marafiki zake wengine Jumuiya ya kibinadamu na familia ya Umoja wa Mataifa wamepoteza wanachama wengine tangu Oktoba 7. MSF imepoteza madaktari wawili leo. UNRWA imepoteza wenzao 108. Hizi siyo namba pekee, lakini watu ambao walikuwa wakifanya kazi ili wengine wapate maisha bora. Kifo cha Dima na familia yake ni mfano mwingine wa hasara isiyo na maana katika mzozo huo. Raia wamefariki wakiwa majumbani mwao, katika maeneo yao ya kazi, walipokuwa wakihama, wakiwa wamejihifadhi shuleni na walipokuwa wakihudumiwa hospitalini. Yataisha lini? Tunawasihi tena wale wenye uwezo wa kumaliza mgogoro huu wafanye hivyo. Wote wa WHO watasimama pamoja na familia ya Dima na wafanyakazi wenzake katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu, Ofisi ya kanda ya Mediterania ya mashariki na katika shirika zima kuomboleza kifo chake.

Wọ́n pa òṣìṣẹ́ WHO ní Gaza Pẹ̀lú ẹ̀dùn ọkàn ńlá, WHO ń kéde ikú ọ̀kan nínú àwọn òṣìṣẹ́ rẹ̀ ní Gaza, ní agbègbè tí àwọn èèyàn Palestine wà. Dima Abdullatif Mohammed Alhaj, ẹni ọdún 29, ti wà pẹ̀lú WHO láti oṣù Kejìlá ọdún 2019. Ó ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bíi aṣàmójútó aláìsàn ní Gbọ̀ngán Ìṣàtúntò Apá/Ẹsẹ̀, ẹ̀ka WHO pàtàkì tí ó jẹ́ Ìgbìmọ̀ Onípàjáwìrì àti Aṣàmójútó àìsàn. Dima kú lónìí ní ilé àwọn òbí rẹ̀ ní gúúsù Gaza—níbi tí ó kó lọ láti Gaza City—nígbà tí wọ́n ju àdó-olóró sí ilé náà. Ó kú ikú oró pẹ̀lú ọkọ rẹ̀, ọmọkùnrin ìkókó oṣù mẹ́fà wọn, àti àwọn arákùnrin rẹ̀ méjì. Wọ́n wí pé, ó lé ní àwọn mọ̀lẹ́bí àti aládùúgbò 50 tí wọ́n ń gbé ní ilé ọ̀hún kan náà ni wọ́n pàdánù ẹ̀mí wọn. Dima kẹ́kọ̀ọ́ gbòye àkọ́kọ́ nínú Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ nípa Ayé àti Agbègbè láti Islamic University of Gaza, tí ó sì tẹ̀síwájú láti kàwé ṣiṣẹ́ lórí àwọn ọ̀rọ̀ ajẹmágbègbè àti ìlera. Ó jẹ́ akẹ́kọ̀ọ́ másítà ní Glasgow University, Scotland, UK gẹ́gẹ́ bíi ara ètò ìpààrọ̀ lábẹ́ Erasmus láti 2018-2019. Ní ọjọ́ Àyájọ́ àwọn Obìnrin ọdún 2022, Dima sọ̀rọ̀ nínú ìfiléde orí ìkànnì ìbánidọ́rẹ̀ẹ́ kan pé ohun ìwúrí ni iṣẹ́ òun jẹ́ fún òun nítorí pé "ó túbọ̀ ń tẹ̀síwájú láti máa fún àwọn èèyàn ní ìrètí àti ọ̀nà ìṣe tuntun lórí ìṣẹ̀mí." Dr Rik Peeperkom, aṣojú WHO ní agbègbè tí àwọn èèyàn Palestine wà sọ pé "ó jẹ́ èèyàn dáadáa pẹ̀lú ẹ̀rín ọ̀yàyà, elérò dáadáa ni, ó kó àwọn èèyàn mọ́ra, ó sì ní ìtẹríba.". Ọmọ ẹgbẹ́ ìgbìmọ̀ gidi ni. Iṣẹ́ rẹ̀ ṣe pàtàkì, wọ́n sì tún bẹ̀ ẹ́ lọ́wẹ̀ láti tún mú àwọn iṣẹ́ mìíràn gbọ́ sí i láti lè ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn ẹ̀ka ilé-iṣẹ́ àti àwọn ọmọ ẹgbẹ́ ní Gaza. Ìpàdánù ńlá ni èyí jẹ́ fún gbogbo wa. A bá ìyá àti bàbá rẹ̀ (akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ oníṣègùn fún ìgbà pípẹ́ ní Gaza), mọ̀lẹ́bí àti àwọn ọ̀rẹ́ púpọ̀ rẹ̀ kẹ́dùn." Àwùjọ afitọmọnìyànṣe àti ẹbí UN ti pàdánù àwọn ọmọ ẹgbẹ́ mìíràn láti ọjọ́ 7 oṣù Kẹwàá. MSF pàdánù àwọn dókítà méjì lónìí. UNRWA ti pàdánù àwọn akẹgbẹ́ 108. Ìwọ̀nyìí kìí ṣe òǹkaye lásán, bí kò ṣe àwọn èèyàn tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ láti rí i pé àwọn èèyàn mìíràn gbé ìgbé ayé tí ó dára. Ikú Dima àti mọ̀lẹ́bí rẹ̀ jẹ́ àpẹẹrẹ ìpàdánù tí kò ní ìtumọ̀ mìíràn nínú ìjà yìí. Àwọn ará ìlú ti kú nínú ilé wọn, níbi iṣẹ́ wọn, nígbà tí wọ́n ń ṣípò kúrò nílé wọn, nígbà tí wọ́n ń forí pamọ́ ní àwọn ilé-ìwé, nígbà tí wọ́n ń tọ́jú wọn ní àwọn ilé-ìwòsàn. Ìgbà wo gan ni yóò dópin? A tún ń bẹ àwọn tí wọ́n ní ìkápá láti jẹ́ kí ìjà yìí wá sí òpin láti jẹ́ kí ó rí bẹ́ẹ̀. Gbogbo WHO dúró pẹ̀lú àwọn mọ̀lẹ́bí Dima àti àwọn akẹgbẹ́ rẹ̀ tí wọ́n wà ní agbègbè tí àwọn èèyàn Palestine wà, Ọ́fíìsì fún Ẹkùn Eastern Mediterranean, àti káàkiri àjọ náà láti ṣọ̀fọ̀ ìpàdánù rẹ̀.

Kushone abasebenzi beWHO eGaza Ngezinhliziyo ezibuhlungu, iWHO imemezela ukushona komunye wabasebenzi bethu eGaza, endaweni yasePalestine. U-Dima Abdullatif Mohammed Alhaj, oneminyaka engama-29 ubudala, ubeneWHO kusukela ngoZibandlela wezi-2019. Usebenze njengomqondisi weziguli eSikhungweni Sokwakhiwa Kabusha Kwezitho, okuyingxenye ebucayi yeThimba LeWHO Lokulimala Nezimo Eziphuthumayo. U-Dima ushone namuhla lapho umuzi wabazali bakhe eningizimu yeGaza—lapho ayebaleke khona esuka eGaza City—uqhunyiswa ngebhomu. Wabulawa kabuhlungu kanye nomyeni wakhe, ingane yabo yomfana enezinyanga eziyisithupha nabafowabo ababili. Kubikwa ukuthi angaphezulu kwama-50 amalungu omndeni nomphakathi abekhoseliswe endlini eyodwa nawo ashona. U-Dima wayeneziqu ze-bachelor ku-Environmental and Earth Sciences azithola e-Islamic University of Gaza, futhi waqhubeka nokufunda nokusebenza ezindabeni zemvelo nempilo. Wayengumfundi we-masters eNyuvesi yaseGlasgow, eScotland, e-UK, njengengxenye yohlelo lokushintshana kwe-Erasmus kusuka ngowezi-2018-2019. NgoSuku Lwabesifazane lwango-2022, uDima uthe engosini ye-WHO ezinkundleni zokuxhumana ukuthi uyaziqhenya ngomsebenzi wakhe ngoba "unomthelela ekunikeni abantu ithemba kanye nokuqashwa okusha empilweni." UDkt Rik Peeperkorn, omele iWHO endaweni yasePalestine ehlaselwe uthe “ubengumuntu omangalisayo omamatheka kahle , ojabule, omuhle, onenhlonipho. Ubengumdlali weqembu wangempela. Umsebenzi wakhe wawubalulekile, futhi wayecelwe ukuba athathe imithwalo yemfanelo eyengeziwe ukuze asekele ihhovisi elincane laseGaza nethimba. Lokhu ukulahlekelwa okubuhlungu kithina sonke. Sidlulisa amazwi enduduzo kunina noyise (uchwepheshe wezokwelapha osenesikhathi eside esebenza eGaza), umndeni wakhe nabangane bakhe abaningi.” Umphakathi osiza abantu kanye nomndeni we-UN ulahlekelwe amanye amalungu kusukela ziyisi-7 kuMfumfu. I-MSF namuhla ilahlekelwe odokotela ababili. I-UNRWA ilahlekelwe ozakwabo abayi-108. Lezi akuzona nje izinombolo, kodwa abantu abebesebenza ukuze abanye bathole ukuphila okungcono. Ukufa kukaDima nomndeni wakhe kungesinye isibonelo sokulahlekelwa okungenangqondo kule ngxabano. Izakhamizi zishonele ezindlini zazo, ezindaweni ezisebenzela kuzo, ngesikhathi ziphuma, zisakhoseliswa ezikoleni, zinakekelwa ezibhedlela. Izophela nini? Siyabanxusa futhi bonke abanamandla okuqeda le ngxabano ukuba bakwenze lokho. Yonke iWHO imi eceleni komndeni kaDima kanye nozakwabo endaweni yasePalestine, iHhovisi Lesifunda laseMpumalanga yeMedithera, kanye nenhlangano yonkana ukuze bakhale ngokulahlekelwa kwakhe.

የዓለም ጤና ድርጅት ከአምስት አመት በታች ህጻናት ላይ ያለውን አጣዳፊ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ለመቅረፍ አዲስ መመሪያ አወጣ የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) ከ5 አመት በታች የሆኑ ህጻናት ላይ የሚደርሰውን ከፍተኛ የምግብ እጥረት መከላከል እና መከላከል (አጣዳፊ የተመጣጠነ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን) ለመከላከል እና ለመቆጣጠር ያወጣውን አዲስ መመሪያ ይፋ በማድረግ በዛሬው እለት በአለም አቀፍ ደረጃ እየተካሄደ ያለው ከፍተኛ የምግብ እጥረት። ይህ ምዕራፍ በአለም አቀፍ ደረጃ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ህጻናትን ለሚያጠቃው ለዘለቀው አለም አቀፋዊ አጣዳፊ የምግብ እጥረት ጉዳይ ወሳኝ ምላሽ ነው። በ2015 አለም በ2030 በሁሉም መልኩ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን የማስወገድ ታላቅ ግብን ጨምሮ የዘላቂ ልማት ግቦችን (ኤስዲጂስ) ለማሳካት ቆርጦ ነበር። ይሁን እንጂ እነዚህ ቁርጠኝነት ቢኖራቸውም በ2022 በዓለም አቀፍ ደረጃ ከ5 ዓመት በታች የሆኑ 45 ሚሊዮን ሕፃናትን ጉዳቱ በከፋ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ያለባቸው ሕፃናት ቁጥር በአስጨናቂ ደረጃ ቀጥሏል። በ 2022 ወደ 7.3 ሚሊዮን የሚጠጉ ህጻናት ለከባድ አጣዳፊ የምግብ እጥረት (ኤስኤኤም) ህክምና አግኝተዋል። ምንም እንኳን የሕክምና ሽፋኑ ቢጨምርም፣ በአብዛኛዎቹ በጣም በተጎዱ አገሮች ውስጥ ኤስኤኤም ያላቸው ልጆች አሁንም ለማገገም አስፈላጊውን እንክብካቤ ማግኘት አልቻሉም። የህጻናት ብክነት አለም አቀፍ የድርጊት መርሃ ግብር (ጂኤፒ) መንግስታት የአጣዳፊ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለመከላከል እና ለመቆጣጠር የሚያስችል ወቅታዊ መመሪያ እንደሚያስፈልግ ተገንዝቧል። ደብሊውኤችኦ ይህንን የድርጊት ጥሪ ተቀብሎ በማስረጃ ላይ የተመሰረቱ ምክሮችን እና የመልካም አሰራር መግለጫዎችን የሚሰጥ እና መመሪያ እና የማስፈጸሚያ መሳሪያዎችን የሚከተል አጠቃላይ መመሪያ አዘጋጅቷል። ይህ መመሪያ ለህጻናት እና ለቤተሰቦቻቸው የሚቻለውን የላቀ አገልግሎት ለማቅረብ በሚደረገው ቀጣይ እንክብካቤ ላይ አፅንዖት በመስጠት አገራቱ አጣዳፊ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለመከላከል እና ለመቆጣጠር ይረዳል። የደብሊውኤችኦ ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ በበኩላቸው “የአመጋገብ አገልግሎቶችን ወደ ጤና ስርዓት የበለጠ እንዲዋሃዱ እና የጤና ስርአቶቹ እንዲጠናከሩ እንጠይቃለን ብለዋል:: ይህ በህፃናት ላይ የሚደርሰውን የተመጣጠነ ምግብ እጦት ውስብስብ ችግር ከመቼውም ጊዜ በበለጠ ለመቅረፍ የበለጠ ሰፊ አካሄድ ነው። ይህ የመጀመሪያው የዓለም ጤና ድርጅት መመሪያ ነው አጣዳፊ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን በመከላከል እና በመቆጣጠር ላይ ያተኮረ ሲሆን በእነዚህም ጉዳዮች ላይ መዋዕለ ንዋይ ማፍሰስ በዓለም ዙሪያ በህፃናት እና በቤተሰባቸው ላይ የሚያስከትለውን መስፋፋት እና አሉታዊ ተፅእኖ በመቀነሱ ላይ ተጨባጭ ተፅእኖን ያሳያል። የመመሪያው ዋና ምክሮች የሚያተኩሩት፡- ልጅን ያማከለ አቀራረብ እና እናቶችን እና ጨቅላዎቻቸውን እንደ አንድ ጥንድ ጥንድ መንከባከብ; ጡት ማጥባት እና በንጥረ-ምግብ-ጥቅጥቅ ያሉ የቤት ውስጥ አመጋገቦችን ማግኘት የመከላከል እና አያያዝ ወሳኝ አካል ናቸው። እና ከፍተኛ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ላለባቸው ህጻናት በማስረጃ ላይ የተመሰረተ እንክብካቤ በማቅረብ የማህበረሰብ ጤና ሰራተኞች ትልቅ ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ። ፖሊሲ አውጪዎች፣ የፕሮግራም አስተዳዳሪዎች እና የጤና ባለሙያዎች መመሪያውን ተግባራዊ ለማድረግ የሚረዳ ተግባራዊ መመሪያ ለማዘጋጀት ከዩኒሴፍ እና ከሌሎች የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ኤጀንሲዎች ጋር በቅርበት እየሰራ ነው። ይህም ልምድ ካላቸው ባለሙያዎች እና ፕሮግራመሮች ጋር በመተባበር ይፋዊ የዩኒሴፍ-ደብሊውኤችኦ የቴክኒክ አማካሪ ቡድን በመጥራት ምሁራንን እና ሌሎች ዋና ባለድርሻ አካላትን በማምጣት የምርምር አጀንዳ ለማዘጋጀት እና ቅድሚያ ለመስጠት ይሰራል። በተጨማሪም ክልላዊ እና ሀገር አቀፍ ወርክሾፖች በመካሄድ ላይ ናቸው እና የዓለም ጤና ድርጅት አባል ሀገራትን እና ተግባራዊ አጋሮችን እንዴት መደገፍ እንደሚችል ሰፊ ባለድርሻ አካላትን ለማሳተፍ የታቀዱ ሌሎች ተግባራት ይህንን ዓለም አቀፋዊ መመሪያ ትርጉም ላለው ትግበራ እና ተፅእኖ ከተለየ አውድ ጋር በማጣጣም ላይ ናቸው።

WHO issues new guideline to tackle acute malnutrition in children under five Today, the World Health Organization (WHO) is advancing the global fight against acute malnutrition in children under 5 with the launch of its new guideline on the prevention and management of wasting and nutritional oedema (acute malnutrition). This milestone is a crucial response to the persistent global issue of acute malnutrition, which affects millions of children worldwide. In 2015, the world committed to achieving the Sustainable Development Goals (SDGs), including the ambitious target of eliminating malnutrition in all of its forms by 2030. However, despite these commitments, the proportion of children with acute malnutrition has persisted at a worrying level, affecting an estimated 45 million children under five worldwide in 2022. In 2022, approximately 7.3 million children received treatment for severe acute malnutrition (SAM). Although treatment coverage has increased, children with SAM in many of the worst affected countries are still unable to access the full necessary care for them to recover. The Global Action Plan (GAP) on child wasting recognized the need for updated normative guidance to support governments in the prevention and management of acute malnutrition. WHO answered this call to action and developed a comprehensive guideline that provides evidence-based recommendations and good practice statements and will be followed by guidance and tools for implementation.“ This guideline helps to support countries to prevent and manage acute malnutrition with a specific emphasis on the continuum of care to deliver the best services possible for children and their families.” Said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General, “we are calling for more integration of nutrition services into health systems and the strengthening of those health systems. This is a more comprehensive approach to address the complex issue of acute malnutrition in children than ever before.” This is the first WHO guideline focusing on both prevention and management of acute malnutrition and highlights the vital importance of investing in both these aspects to have real impact on reducing the prevalence and negative impacts of acute malnutrition on children and their families around the world. Key recommendations of the guideline focus on: Child-centred approach and of caring for mothers and their infants as an interdependent pair; Breastfeeding and access to nutrient-dense home diets are a critical component of both prevention and management; and Community health workers can play an important role in providing evidence-based care for children with acute malnutrition. WHO is working closely with UNICEF and the other UN agencies collaborating on GAP to develop pragmatic operational guidance that will help policy-makers, programme managers and health workers implement the guideline. This will be done in collaboration with experienced practitioners and programmers through the convening of an official UNICEF-WHO Technical Advisory Group which will also bring in academics and other key stakeholders to develop and prioritise a research agenda. In addition, regional and country workshops are ongoing and other activities planned for wide stakeholder involvement in how WHO can support Member States and implementing partners in adapting this global guidance to their specific context for meaningful implementation and impact.

Hukumar WHO ta fitar da sabon ɗan jagora don magance matsalar rashin abinci mai gina jiki ga yara 'yan ƙasa da shekaru biyar. A yau, Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) tana ci gaba da yaƙi da matsalar rashin abinci mai gina jiki a duniya kan yara ‘yan ƙasa da shekaru 5 tare da ƙaddamar da sabon tsarinta na rigakafi da kula da almubazzaranci da kumburin abinci mai gina jiki (mummunan rashin abinci mai gina jiki). Wannan muhimmin mataki shi ne mayar da martani mai mahimmanci ga batun rashin abinci mai gina jiki da ke ci gaba da addabar duniya, wanda ke shafar miliyoyin yara a duniya. A cikin shekarar 2015, duniya ta himmatu wajen cimma burin ci gaba mai ɗorewar (SDGs), gami da babban burin kawar da rashin abinci mai gina jiki a dukkan nau'ikansa nan da shekarar 2030. Koyaya, duk da waɗannan alƙawuran, adadin yaran da ke fama da matsanancin rashin abinci mai gina jiki ya ci gaba a matakin damuwa, wanda ya shafi kimanin yara miliyan 45 'yan ƙasa da biyar a duniya a cikin 2022. A cikin shekarar 2022, kimanin yara miliyan 7.3 sun sami maganin rashin abinci mai gina jiki mai tsanani (SAM). Kodayake ɗaukar mataki ya ƙaru, yaran da ke da SAM a yawancin ƙasashen da abin ya shafa har yanzu ba su iya samun cikakkiyar kulawar da ta dace don murmurewa. Shirin Ɗaukar Mataki na Duniya (GAP) game da almubazzaranci da yara ya fahimci buƙatar sabunta jagora na yau da kullun don tallafawa gwamnatoci a cikin rigakafi da sarrafa rashin abinci mai gina jiki. WHO ta amsa wannan kiran zuwa ɗaukar mataki kuma ta samar da cikakken ɗan jagora wanda ke ba da shawarwarin da suka dogara da shaida da maganganun aiki masu kyau kuma za a bi su ta hanyar jagora da kayan aikin aiwatarwa. " Wannan ɗan jagorar yana taimakawa wajen tallafawa ƙasashe don hanawa da kuma kula da matsanancin rashin abinci mai gina jiki tare da takamaiman fifiko kan ci gaba da kulawa don isar da mafi kyawun ayyuka ga yara da danginsu. Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta-Janar na Hukumar WHO, ya ce, "muna kira da a kara haɗe ayyukan samar da abinci mai gina jiki cikin tsarin kiwon lafiya da kuma ƙarfafa tsarin kiwon lafiya. Wannan wata hanya ce da ta fi dacewa don magance matsalar rashin abinci mai gina jiki a yara fiye da kowane lokaci." Wannan shi ne ƙa'idar Hukumar WHO ta farko da ke mai da hankali kan rigakafi da kula da matsanancin rashin abinci mai gina jiki, tare da bayyana mahimmancin saka hannun jari a ɓangarorin biyu don yin tasiri na gaske wajen rage yaɗuwar cutar tamowa da kuma illar rashin abinci mai gina jiki ga yara da iyalansu a duniya. Manyan shawarwarin ɗan jagorar sun mai da hankali kan: Tsarin da ke maida hankali a kan yaro da kuma kula da iyaye mata da jariransu sun zamo masu dogaro da juna; Shayar da nonon uwa da samun wadataccen sinadarin abinci da ake samu a gida suna cikin manyan abubuwa wajen kariya da kuma kulawa, da ma'aikatan lafiya na al'umma suna iya taka muhimmiyar rawa wajen samar da kulawa ta haƙiƙa ga yara masu fama da cutar tamowa. Hukumar Lafiya ta Duniya na aiki kafaɗa da kafaɗa da Asusun Ƙasa da Ƙasa na Tallafa wa Ƙananan Yara da sauran hukumomin Ƙungiyar Haɗin-kan Ƙasashe suna aiki tare Tsarin Ɗaukar Matakin Bai- ɗaya na Duniya domin bunƙasa hanyoyin shirya aikace-aikace da za su taimaki masu tsara yadda za a tafiyar da shirye-shirye da manajojin shirye-shirye da ma'aikatan lafiya domin su aiwatar da shawarwarin da aka basu da za su sanya su a kan hanya. Wannan zai iya yiyuwa ta hanyar haɗin guiwa tsakanin gogaggun ma'aikata da masu shirye-shirye ta hanyar shirya taruka tsakanin sassan bada shawarwari na tafiyar da shirye-shirye na Hukumar Asusun Ƙasa da Ƙasa na Tallafa wa Ƙananan Yara da na Hukumar Lafiya ta Duniya wanda kuma zai ƙunshi masana ilimin kiwon lafiya da sauran masu ruwa da tsaki domin su bunƙasa kuma su bada muhimmanci sosai a kan tsare-tsaren gudanar da bincike. Bugu da ƙari, tarukan ƙara wa juna sani na yanki-yanki da na cikin ƙasashe suna gudana da sauran ayyuka da aka shirya don shigo da dukkan masu ruwa da tsaki a cikin yadda Hukumar Lafiya ta Duniya za ta taimaka wa ƙasashen da ke ƙarƙashinta da sauran masu ɓangarori da zasu taimaka a aiwatar da shirin ta hanyar amfani wannan shawarwari game-duniya na keɓantattun ayyukansu don samun nasarar aiwatar da shirin da kuma sakamako mai kyau.

WHO imetoa mwongozo mpya wa kukabiliana na hatari ya utapiamlo kwa watoto chini ya miaka mitano Leo, shirika la afya duniani (WHO) linaendeleza mapambano ya kimataifa dhidi ya hatari ya utapiamlo kwa watoto chini ya umri wa miaka 5 kwa kuzindua mwongozo wake mpya unaohusu kuzuia na kudhibiti upotevu na uvimbe wa lishe (utapiamlo uliyokithiri). Hatua hii muhimu ni mwitikio wa msingi katika suala linaloendelea duniani la hatari ya utapiamlo, ambao unaathiri mamilioni ya watoto duniani kote. Mwaka wa 2015, dunia ilijitolea kufikia malengo ya maendeleo endelevu (SDGs), ikiwa ni pamoja na lengo kuu la kutokomeza utapiamlo katika aina zake zote ifikapo 2030. Hata hivyo, licha ya ahadi hizi, idadi ya watoto waliyo na utapiamlo inaongezeka kwa kiwango cha kuia wasiwasi, na kuathiri wastani wa watoto milioni 45 waliyo chini ya miaka mitano duniani kote mwaka 22. Mnamo 2022, watoto takribani milioni 7.3 walipata matibabu ya hatari ya utapiamlo (SAM). Ingawa huduma ya matibabu imeongezeka, watoto waliyo na SAM katika nchi nyingi zilizoathirika zaidi bado hawawezi kupata huduma muhimu kikamilifu ili wapate unafuu. Mpango wa utekelezaji (GAP) kuhusu upotevu wa watoto ulitambua hitaji la mwongozo mpya wa kikaidi ili kusaidia serikali katika kuzuia na kudhibiti hatari ya utapiamlo. WHO ilijibu wito huu wa kuchukua hatua na kuandaa mwongozo wa kina ambao unatoa mapendekezo yenye msingi wa ushahidi na kauli nzuri za utendaji na utafuatwa na mwongozo na vifaa vya utekelezaji Mwongozo huu unasaidia nchi kuzuia na kudhibiti utapiamlo uliyokithiri kwa msisitizo mahususi katika mwendelezo wa matunzo ili kutoa huduma zaidi kwa watoto na familia zao Alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO, tunatoa wito wa kuunganishwa zaidi kwenye huduma za lishe katika mifumo ya afya na kuimarisha mifumo hiyo ya afya. Huu ni mtazamo mpana zaidi wa kushughulikia suala mtambuka la hatari ya utapiamlo kwa watoto hapo awali Huu ni mwongozo wa kwanza wa WHO unaoangazia uzuiaji na unaangazia umuhimu wa kuwekeza katika nyanja hizi zote mbili ili kuwa na athari ya kweli katika kupunguza utapiamlo kwa watoto na familia zao kote duniani. Mapendekezo muhimu ya mwongozo yanazingatia: Mtazamo unaozingatia mtoto na kutunza akina mama na watoto wao wachanga kama jozi zinazotegemeana; Kunyonyesha na kupata mlo wa nyumbani wenye virutubisho vingi ni sehemu muhimu ya uzuiaji na usimamizi; na Wahudumu wa afya ya jamii wanaweza kuchukua jukumu muhimu katika kutoa huduma inayozingatia ushahidi kwa watoto waliyo na hatari ya utapiamlo. WHO inafanya kazi kwa karibu na UNICEF na mashirika mengine ya Umoja wa Mataifa yanayoshirikiana kwenye GAP ili kuandaa mwongozo wa kiutendaji ambao utasaidia watunga sera, wasimamizi wa programu na wafanyakazi wa afya kutekeleza mwongozo huo. Hili litafanywa kwa ushirikiano na watendaji wenye uzoefu na watayarishaji wa Programu kupitia kuitishwa kwa kikundi rasmi cha ushauri wa kiufundi cha UNICEF-WHO ambacho pia kitaleta wasomi na washikadau wengine wakubwa ili kuendeleza na kuipa kipaumbele cha ajenda/mada ya utafiti. Kwa kuongezea, warsha za kikanda na nchi zinaendelea na shughuli zingine zimepangwa kwa ushirikishwaji mkubwa wa washikadau, kwa jinsi ambavyo WHO inaweza kusaidia Nchi Wanachama na kutekeleza washirika katika kurekebisha mwongozo huu wa kiamataifa kwa muktadha wao mahususi kwa ajili ya utekelezaji na matokeo yenye maana.

WHO fi ìlànà àmúṣe tuntun síta láti kojú àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ pípéye onígbà kúkúrú nínú àwọn ọmọdé tí wọn ò tí í pé ọdún márùn-ún Lónìí, Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé (WHO) ń ṣáájú ìdojúkọ àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ pípéye onígbà kúkúrú nínú àwọn ọmọdé lábẹ́ ọdún 5 pẹ̀lú ìfilọ́lẹ̀ ìlànà ìṣe tuntun rẹ̀ lórí ìdènà àti ìṣàkóso ebi àti àmì ara wíwú látààrí àìpé oúnjẹ afáralókùn (àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ onígbà kúkúrú). Ìgbésẹ̀ ńlá yìí jẹ́ ìdáhùn pàtàkì sí ọ̀rọ̀ àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ onígbà kúkúrú tí ó ń ṣẹlẹ̀ lemọ́lemọ́ ní àgbáyé, èyí tí ó ń ṣe àkóbá fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ mílíọ̀nù àwọn ọmọdé káàkiri àgbáyé. Ní ọdún 2015, gbogbo ayé ni wọ́n jọ ṣe ìfarajìn láti jẹ́ kí àwọn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́ (SDGs) wá sí ìmúṣẹ, pẹ̀lú àfojúsùn alágbára láti mú àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ pípéye tòun ti àwọn ohun tí ó jọ ọ́ wá sí òpin ní ọdún 2030. Síbẹ̀síbẹ̀, pẹ̀lú àwọn ìfarajìn wọ̀nyìí, iye àwọn ọmọdé tí wọ́n ò rí ìtọ́jú oúnjẹ pípéye sì ń pọ̀ sí ní gbèdéke tí ó ń bani lẹ́rù, tí ó ń ṣe ìpalára fún àwọn ọmọdé tí wọn kò tí ì pé ọdún márùn-ún tí ìṣirò wọn jẹ́ mílíọ̀nù 45 ní àgbáyé ní ọdún 2022. Ní ọdún 2022, nǹkan bí àwọn ọmọdé mílíọ̀nù 7.3 ni wọ́n gba ìtọ́jú fún àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ pípéye onígbà pípẹ́ (SAM). Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ọwọ́jà ìtọ́jú náà ti pọ̀ sí i, áwọn ọmọdé tí wọ́n ní SAM ní àwọn orílẹ̀-èdè tí ó pa lára jùlọ kò sì tíì rí àyè sí ìtọ́jú tí ó ṣe pàtàkì fún wọn láti bọ̀ sípò. Ètò Ìgbésẹ̀ ní Àgbáyé (GAP) lórí pípàdánù ọmọ ṣe ìdámọ̀ ìníló fún ìlànà ìṣe tuntun láti ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn ìjọba láti dènà àti fún ìṣàkóso àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ onígbà kúkúrú. WHO dáhùn ìpè fún ìgbésẹ̀ yìí tí ó sì ṣẹ̀dá ìlànà àsọyé tí ó ń pèsè àwọn ìyànjú ẹlẹ́rìí àti àwọn àlàyé ìṣe dáadáa tí ìtọ́sọ́nà àti irinṣẹ́ ìṣàmúlò yóò sì tẹ̀lé e." Ìlànà yìí ń ṣe ìrànwọ́ fún àwọn orílẹ̀-èdè láti dènà àti láti ṣe àkóso àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ onígbà kúkúrú pẹ̀lú àtẹ̀mọ́ pàtó lórí títẹ̀síwájú láti máa fi pẹ̀lẹ́pẹ̀lẹ́ ṣe ìtọ́jú àwọn ọmọdé àti àwọn mọ̀lẹ́bí wọn dáadáa." Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà ní WHO fèsì, "à ń pè fún ìmúbọnú àwọn ètò ìpèsè oúnjẹ pípéye sí àwọn ètò ìlera àti láti túbọ̀ ró àwọn ètò ìlera wọ̀nyẹn ní agbára. Èyí jẹ́ ìgbésẹ̀ tí ó ní àsọyé dáadáa láti lè yanjú ìṣòro ńlá àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ onígbà kúkúrú nínú àwọn ọmọdé ju àtẹ̀yìnwá lọ." Èyí jẹ́ ìlànà WHO àkọ́kọ́ tí ó ní gbájú mọ́ ìdènà àti ìṣàkóso àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ tí ó sì ń ṣàfihàn pàtàkì ṣíṣe ìfarajìn sínú àwọn abala méjéèjì wọ̀nyìí láti rí ipa gidi kó lórí mímú àdínkù bá ìtànkálẹ̀ àti ipa búburú tí àìrítọ̀ọ́jú oúnjẹ ní lórí àwọn ọmọdé àti àwọn mọ̀lẹ́bí wọn káàkiri àgbáyé. Àwọn ìyànjú pàtàkì nínú ìlànà ìṣe náà gbájú mọ́: Ìgbésẹ̀ afitọmọdéṣe àti ṣíṣe ìtọ́jú àwọn ìyálọ́mọ àti àwọn ìkókó wọn gẹ́gẹ́ bí i èjì-ò-ṣeéyà.; Ìfọ́mọlọ́yàn àti ìráàyèsí oúnjẹ ilé aṣaralóore jẹ́ ẹ̀yà kan gbòógì fún àti ìdènà àti ìṣàkóso; àti Àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera lè kó ipa pàtàkì lórí pípèsè ìtọ́jú ẹlẹ́rìí fún àwọn ọmọdé tí wọ́n kò rí ìtọ́jú oúnjẹ. WHO ń ṣiṣẹ́ pẹ̀lú UNICEF àti àwọn àjọ UN mìíràn tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ papọ̀ lórí GAP pẹ́kípẹ́kí láti ṣẹ̀dá ìlànà ìṣiṣẹ́ aṣeélò tí yóò ṣe ìrànwọ́ fún àwọn aṣòfin, àwọn alákòóso ètò àti àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera láti ṣe àmúlò ìlànà náà. Èyí yóò jẹ́ ṣíṣe ní ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ onímọ̀ àti àwọn elétò látààrí ṣíṣe àpèjọ aláṣẹ Ẹgbẹ́ Olùdámọ̀ràn Onímọ̀-ẹ̀rọ ti UNICEF-WHO tí yóò tún mú àwọn ẹlẹ́kọ̀ọ́ àti àwọn òpómúléró pàtàkì mìíràn wọlé láti ṣẹ̀dá àti láti mú ètò àwòṣe ìwádìí ní ọ̀kúnkúndùn. Ní àfikún, àwọn ètò ìkẹ́kọ̀ọ́ ẹlẹ́kùnjẹkùn àti ti orílẹ̀-èdè ń lọ́wọ́ àti ètò mìíràn tí wọ́n piyamọ fún ìkópa àwọn òpómúléró ní kíkún lórí bí àjọ WHO ṣe lè ṣe ìrànwọ́ fún àwọn Orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ àti mímú kí ó rọrùn fún àwọn alábàáṣe láti ṣe àmúlò ìtọ́sọ́nà àgbáyé yìí lọ́nà tí ó bá wọn lára mu fún ìṣàmúlò àti ipa tí ó ní ìtumọ̀.

I-WHO ikhipha isiqondiso esisha sokubhekana nokungondleki kahle ezinganeni ezingaphansi kweminyaka emihlanu Namuhla, iNhlangano yezeMpilo eMlabeni (WHO) iqhubekisela phambili impi yomhlaba wonke yokulwa nokungondleki okunamandla kwezingane ezineminyaka engaphansi kwemi-5 ngokwethulwa kwesiqondiso sayo esisha mayelana nokuvimbela nokuphathwa kokumosha kanye ne-edema yokudla okunempilo (ukungondleki okunamandla). Lesi sigameko esiyingqophamlando siyimpendulo ebalulekile odabeni oluqhubekayo lomhlaba wonke lokungondleki, okuthinta izigidi zezingane emhlabeni wonke. Ngowezi-2015, umhlaba wazibophezela ekufezekiseni Izinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme (amaSDG), okuhlanganisa nenhloso enkulu yokuqeda ukungondleki kuzo zonke izinhlobo ngowezi-2030. Kodwa-ke, ngaphandle kwalezi zibopho, ingxenye yezingane ezingondleki kahle iqhubekile isezingeni elikhathazayo, ithinta izingane ezilinganiselwa ezigidini ezingama-45 ezingaphansi kweminyaka emihlanu emhlabeni wonke ngowezi-2022. Ngowezi-2022, cishe izingane eziyizigidi ezingu-7.3 zathola ukwelashwa kokungondleki okunamandla (SAM). Nakuba ukwenyuka kokwelashwa kuye kwanda, izingane ezineSAM emazweni amaningi athinteke kakhulu azikakwazi ukuthola ukunakekelwa okuphelele okudingekayo ukuze zilulame. I-Global Action Plan (GAP) mayelana nokumoshwa kwezingane yabona isidingo sesiqondiso esibuyekeziwe esijwayelekile ukuze sisekele ohulumeni ekuvimbeleni nasekulawuleni ukungondleki okukhulu. I-WHO iphendule lolu bizo esenzweni futhi yakha isiqondiso esiphelele esinikeza izincomo ezisekelwe ubufakazi kanye nezitatimende ezinhle zokuzijwayeza futhi kuzolandelwa isiqondiso namathuluzi okusebenza. " Lo mhlahlandlela usiza ukusekela amazwe ukuthi avimbele futhi alawule ukungondleki okukhulu ngokugcizelela ngokukhethekile ukuqhubeka kokunakekelwa ukuze kulethwe izinsizakalo ezingcono kakhulu ezingase zenzelwe izingane nemindeni yazo.” Kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO, “sicela ukuhlanganiswa okwengeziwe kwezinsizakalo zokudla okunomsoco ezinhlelweni zezempilo kanye nokuqiniswa kwalezo zinhlelo zezempilo. Lena indlela ebanzi yokubhekana nenkinga eyinkimbinkimbi yokungondleki kwezingane kunaphambilini.” Lesi yisiqondiso sokuqala seWHO esigxile ekuvimbeleni nasekulawuleni ukungondleki okukhulu futhi sigqamisa ukubaluleka kokutshala izimali kuzo zombili lezi zici ukuze kube nomthelela wangempela ekwehliseni ukusabalala kanye nemithelela emibi yokungondleki kubantwana nemindeni yabo emhlabeni jikelele. Izincomo ezibalulekile zomhlahlandlela zigxile kulokhu: Indlela egxile ezinganeni kanye nokunakekela omama nosana babo njengabancikene; Ukuncelisa ibele kanye nokudla ukudla kwasekhaya okunomsoco kuyisici esibalulekile sakho kokubili ukuvimbela nokuphatha; futhi Abasebenzi bezempilo bomphakathi bangadlala indima ebalulekile ekuhlinzekeni ukunakekelwa okusekelwe ebufakazini kubantwana abangondleki kakhulu. I-WHO isebenzisana eduze ne-UNICEF kanye nezinye izinhlaka ze-UN ezisebenzisana neGAP ukuthuthukisa isiqondiso sokusebenza esiwusizo esizosiza abenzi bezinqubomgomo, abaphathi bohlelo kanye nabasebenzi bezempilo ukuthi basebenzise lo mhlahlandlela. Lokhu kuzokwenziwa ngokubambisana nabasebenzi abanolwazi nabahleli bezinhlelo ngokubizwa kweQembu Lokweluleka Ngokwezobuchwepheshe le-UNICEF-WHO elizophinde lingenise izifundiswa kanye nabanye ababambiqhaza ababalulekile ukuze bathuthukise futhi babeke eqhulwini uhlelo locwaningo. Ukwengeza, imihlangano yokucobelelana ngolwazi yesifunda neyezwe iyaqhubeka kanye neminye imisebenzi ehlelelwe ukubamba iqhaza kwababambiqhaza abaningi ekutheni iWHO ingasekela kanjani Amazwe Angamalungu futhi isebenzise ababambisene ekulungiseni lesi siqondiso somhlaba wonke kumongo wabo othize ukuze kusetshenziswe okunengqondo nomthelela.

ፋኦ/ደብሊውኤችኦ የጋራ የሚዲያ ምክር: ኮዴክስ አሊምንተረስ ኮሚሽን የኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን 46ኛው ክፍለ ጊዜ በ ፋኦ ዋና መሥሪያ ቤት ሮም ፣ጣሊያን ከኖቬምበር 27 ጀምሮ ይካሄዳል። ክፍለ-ጊዜዎቹ በዌብስ ትሪም በኩልም ሊከተሏቸው ይችላሉ። ምልአተ ጉባኤው ከሰኞ ህዳር 27 እስከ ሐሙስ ህዳር 30 ቀን 2023 ከ10፡00 እስከ 13፡00 ሲኢቲ እና ከ15፡00 እስከ 18፡00 ሲኢቲ ድረስ ይካሄዳል። ለመወያየት ሶስት የጎን ዝግጅቶች አርብ ዲሴምበር 1 ይካሄዳሉ፡ የኮዴክስ ደረጃዎችን መተግበር፣ የምግብ ወለድ ፀረ-ተህዋስያን መቋቋም እና የኮዴክስ ትረስት ፈንድ። የሪፖርት ጉዲፈቻ ቅዳሜ ዲሴምበር 2 2023 ከ10.00 ሲኢቲ ጀምሮ ይካሄዳል። የኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን 60ኛ ዓመት የምስረታ በዓልን ለማክበር ክፍለ-ጊዜው ሰኞ ህዳር 27 ይከፈታል በሶስት የተደራጁ የፓናል ውይይቶች የኮዴክስ ስኬቶችን እና ወደ ፊት በመመልከት ። በኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን እንዲፀድቅ በቀረቡት መመዘኛዎች ላይ አሥር የቴክኒክ እና የሸቀጦች ኮዴክስ ኮሚቴዎች እና ሁለት ፋኦ/ደብሊውኤችኦ አስተባባሪ ኮሚቴዎች ካለፈው ዓመት ኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን ጀምሮ በህዳር 2022 ተገናኝተው ነበር፡- የማደጎ ጽሑፎች የሚከተሉትን ያካትታሉ: በጥሬ ሥጋ ፣ ትኩስ ቅጠላማ አትክልቶች ፣ ጥሬ ወተት እና ጥሬ ወተት አይብ እና ቡቃያ ውስጥ ሺሻን የሚያመነጨው ኢሼሪሺያ ኮላይ (ኤስቲኢሲ)ን ለመቆጣጠር መመሪያዎች በምግብ ምርት እና ሂደት ውስጥ ውሃን ደህንነቱ የተጠበቀ አጠቃቀም እና አጠቃቀም መመሪያዎች ለክትትል ፎርሙላ መደበኛ ማሻሻያዎች በካሳቫ እና ካሳቫ-ተኮር ምርቶች ውስጥ የማይኮቶክሲን ብክለትን ለመከላከል እና ለመቀነስ የተግባር መመሪያ የርቀት ኦዲት እና ቁጥጥርን በቁጥጥር ማዕቀፎች ውስጥ ስለመጠቀም መርሆዎች እና መመሪያዎች ስለ ናሙና አጠቃላይ መመሪያዎች ማሻሻያዎች ወደ አጠቃላይ የምግብ ተጨማሪዎች ደረጃ አዘምን የምግብ እና መኖ ምደባ ማሻሻያዎች ሲኤሲ46 በከፍተኛው ቀሪ ገደቦች (ኤምአርኤልኤስ) ለዚልፓቴሮል ሃይድሮክሎራይድ፣ የእንስሳት ህክምና መድሀኒት ለከብቶች እድገት አፈጻጸምን ይጨምራል። እይታዎች ፖላራይዝድ ሲደረግ ድምጽ መስጠት ይቻላል። ለጋዜጠኞች መረጃ # ሁሉም የሲኤሲ46 ክፍለ-ጊዜዎች በተባበሩት መንግስታት ኦፊሴላዊ ቋንቋዎች (አረብኛ፣ ቻይንኛ፣ እንግሊዝኛ፣ ፈረንሳይኛ፣ ራሽያኛ እና ስፓኒሽ) ይለቀቃሉ። በኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን የተደረጉ ዋና ዋና ውሳኔዎች የእውነተኛ ጊዜ ማጠቃለያዎች እንደሚከሰቱ በሁለቱም ፋኦ እና ደብሊውኤችኦ ድረ-ገጾች ላይ ይታተማሉ። ስለ ኮዴክስ በተባበሩት መንግስታት የምግብ እና ግብርና ድርጅት (ኤፍኤኦ) እና የአለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) የተመሰረተው ኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን የተባበሩት መንግስታት የምግብ ደረጃዎች አካል የሸማቾችን ጤና ለመጠበቅ እና በአለም አቀፍ የምግብ ንግድ ፍትሃዊ አሰራርን የማረጋገጥ ኃላፊነት አለበት። ለመጀመሪያ ጊዜ በ 1963 ከተገናኘ። 188 አባል ሀገራት፣ 1 አባል ድርጅት እና 240 ታዛቢ ድርጅቶችን ያቀፈው የኮዴክስ አሊሜንታሪየስ ኮሚሽን የምግብ ደህንነት እና የጥራት ደረጃዎችን እና ተዛማጅ ምክሮችን ለመቀበል በየአመቱ ይሰበሰባል። ይህ 46ኛው ክፍለ ጊዜ ነው።

FAO/WHO Joint Media Advisory: Codex Alimentarius Commission The 46th session of the Codex Alimentarius Commission will be held at FAO headquarters in Rome, Italy starting from 27 November. The sessions can also be followed via Webstream. The plenary discussions will take place from 10.00 to 13.00 CET and 15.00 to 18.00 CET on Monday 27 November to Thursday 30 November 2023. Three side events will be held on Friday 1 December to discuss: implementation of Codex standards, reducing foodborne antimicrobial resistance and the Codex Trust Fund. Report adoption will take place on Saturday 2 December 2023 from 10.00 CET. To mark the 60th anniversary of the Codex Alimentarius Commission, the session will open on Monday 27 November with three moderated panel discussions looking back on Codex achievements and toward the future. Ten technical and commodity Codex committees and two FAO/WHO coordinating committees met since last year’s Codex Alimentarius Commission in November 2022 to complete work on a range of standards which have been proposed for adoption by the Codex Alimentarius Commission: Texts for adoption include: Guidelines for the Control of Shiga Toxin-Producing Escherichia coli (STEC) in Raw Beef, Fresh Leafy Vegetables, Raw Milk and Raw Milk Cheeses, and Sprouts Guidelines for the Safe Use and Reuse of Water in Food Production and Processing Revisions to the Standard for Follow-up Formula Code of Practice for the Prevention and Reduction of Mycotoxins Contamination in Cassava and Cassava-based Products Principles and Guidelines on the Use of Remote Audit and Inspection in Regulatory Frameworks Revisions to General Guidelines on Sampling Update to the General Standard for Food Additives Revisions to Classification of Food and Feed CAC46 will also seek consensus on maximum residue limits (MRLs) for zilpaterol hydrochloride, a veterinary drug used to enhance growth performance in cattle. With views polarized a vote is possible. Information for journalists All sessions of CAC46 will be streamed in the six official UN languages (Arabic, Chinese, English, French, Russian and Spanish). Real-time summaries of key decisions made by the Codex Alimentarius Commission will be published on the websites of both FAO and WHO as they happen. About Codex Established by the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) and World Health Organization (WHO), the Codex Alimentarius Commission is the UN food standards body charged with protecting consumer health and ensuring fair practices in international food trade. If first met in 1963. Comprising 188 Member Countries, 1 Member Organization and 240 Observer Organizations, the Codex Alimentarius Commission meets annually to adopt food safety and quality standards and related recommendations. This is its 46th session.

Haɗakar Masu Bada Shawarwari a Kafafen Yaɗa Labaru na Ƙungiyar Abinci da Aikin Noma ta Majalisar Ɗinkin Duniya da Ƙungiyar Kiwon Lafiya ta Duniya: Hukumar da ke ƙarƙashin Ƙungiyar Abinci da Aikin Noma ta Majalisar Ɗinkin Duniya mai suna 'Codex Alimentarius Commission' Za a yi zama na 46 da Hukumar Codex Alimentarius Commission a babban ofishin ƙungiyar FAO da ke birnin Roma na ƙasar Italiya, wanda zai fara daga ranar 27 ga watan Nuwamba. Za a iya bin abubuwan da ke faruwa a wannan zaman ta kafofin yanar gizo. Za a fara tattaunawa a zauren taron da 10.00 na safe zuwa 1.00 na rana, sai kuma 03.00 na rana zuwa 06.00 na yamma na ranar Litinin 27 Nuwamba zuwa Alhamis 30 Nuwamba 2023. Taron da ya ƙunshi ɓangarori guda uku zai wakana a ranar Juma'a 1 ga watan Disamba domin tattauna aiwatar da tsare-tsaren Codex da rage abubuwan da ke bada kariyar kashe ƙwayoyin microbial na gubar abinci da kuma gidauniyar kuɗi ta Corex. Daidaita rahoto zai wakana a ranar Asabar 2 ga watan Disamba 2023 daga karfe 10.00 na safe. Don shaida ranar cikar Hukumar Codex shekara 60 da kafuwa, tattaunawar za a fara ta a ranar Litinin 27 ga watan Nuwamba tare da masu daidaita tattaunawa guda uku ta hanyar komawa baya a kallo nasarorin da Hukumar Codex ta samu da abin da zai faru zuwa gaba. Kwamitocin fasaha da kayayyaki goma na kwamitin Codex da kwamitocin FAO/WHO guda biyu da suka gana tun daga Hukumar Codex Alimentarius na bara a watan Nuwamban 2022 don kammala aiki akan nau'ikan ma'auni waɗanda Kwamitin Codex Alimentarius ya gabatar don ɗauka: Rubuce-rubucen amincewar ya haɗa da: Shawarwari na shawo kan gubar Shiga Toxin-Producing Escherichia colin (STEC) da ake samu a Ɗanyen Naman sa da Ɗanyun Ganyayyakin da Ɗanyar Madara da cukwi da aka yi da Koren Wake Shawarwari a kan amfani da ruwa a kan ƙa'ida da sake amfani da ruwa a cikin samarwar abinci da sarrafa shi. Maimaici zuwa ga tsayayyen tsari na dabarun bibiya Kundin ƙa'idojin gwajin magancewa da rage yaɗuwar sinadarin gudar da ake samu a jikin dabbabi da tsirrai da ake samu a cikin rogo da sauran tsirrai dangin rogo Ƙa'idoji da shawarwari a kan amfani da hanyoyin kulawa na nesa da na binciken ƙwaƙwaf wurin tafiyar da tsare-tsare. Maimaici zuwa ga samfurin shawarwari na gaba ɗaya Ɗaga daraja zuwa ga tsayayyen tsari na gaba ɗaya don ƙarin abinci Maimaici ga azuzuwan abinci da ciyarwa CAC46 za ya kuma nemi sasanci a kan maƙurar adadin sinadaran da ake ragewa a jikin wani abu bayanan cire shi daga wurin da yake (MRLs) na sinadarin zilpaterol hydrochloride, maganin dabbobi da ake amfani da shi don ƙarin girman jikin shanu. Da ra'ayoyi suka rabu gida biyu zaɓe ya yiwu. Bayani ga manema labarai Dukkan tattaunawar da aka yi ta CAC46 zai kwarara a cikin manyan harsuna duniya ( Larabci da Chanisanci daTuranci da Faransanci da yaren Rasha da kuma Sifaniyanci). Takaitattun bayanai da aka samar a wajen muhimmiyar tattauna ta zahiri da zahiri da ta wakana a wajen taron Hukumar Codex zai a buga su a kafar yanar gizo ta Hukumar Abinci da Aikin Noma ta Majalisar Ɗinkin Duniya da Ƙungiyar Kiwon Lafiya ta Duniya kamar yadda suka faru. Game da Codex Ƙungiyar Abinci da Aikin Noma ta Majalisar Ɗinkin Duniya da Ƙungiyar Lafiya ta Duniya ne suka samar da Hukumar Codex, Hukumar Codex wani sashe ne na Majalisar Ɗinkin Duniya, a ɓangaren sahihancin abinci da aka ɗora wa alhakin kare lafiyar masu cin abinci da tabbatar da daidaita al'amurra a cikin kasuwancin abinci na duniya. Ta fara haɗuwa a 1963. Zaman ya ƙunshi ƙasashe mambobi guda 188, da wata ƙungiya da take mamba guda ɗaya sai ƙungiyoyin da ke sa ido guda 240, Hukumar Codex tana taro duk shekara domin a aiwatar da matakan kariya da nagartattun tsare-tsare da shawarwari masu dangantaka da shirin. Wannan shi ne zamanta na 46.

Ushauri wa pamoja wa FAO/WHO: Tume ya CODEX Alimentarius Kikao cha 46 cha tume ya Codex Alimentarius kitafanyika kwenye makao makuu ya FAO mjini Rome, Italia kuanzia tarehe 27 Novemba. Vipindi vinaweza kufuatiliwa kupitia Webstream. Majadiliano ya jumla yatafanyika kuanzia 10:00 hadi 13:00 CET na 15:00 hadi 18: CET Jumatatu 27 Novemba hadi Alhamisi 30 Novemba 2023. Matukio matatu ya kando yatafanyika Ijumaa tarehe 1 Desemba ili kujadili: Utekelezaji wa viwango vya Codex, kupunguza upinzani wa vijidudu vinavyotokana na chakula na mfumo wa uaminifu wa Codex. Kupitisha kwa taarifa kutafanyika Jumamosi tarehe 2 Desemba 2023 kuanzia 10:00 CET. ili kuadhimishwa kumbukumbu ya miaka 60 ya Tume ya Codex Alimentarius, kikao kitafunguliwa Jumatatu 27 Novemba na mijadala mitatu ya jopo iliyosimamiwa ikizingatia mafanikio ya Codex kuelekea katika siku zijazo. Kamati kumi za Codex za kiufundi na bidhaa na kamati mbili za kuratibu za FAO/WHO zilikutana tangu Tume ya Codex Alimentarius ya mwaka jana mnamo Novemba 2022 ili kukamilisha kazi ya anuwai ya viwango ambavyo vimependekezwa kupitishwa na Tume ya Codex Alimentarius: Maandishi ya kupitishwa ni pamoja na: Mwongozo wa Udhibiti wa Shiga Sumu Escherichia Coli (STEC) katika Nyama Mbichi, Mboga za Majani, Maziwa Mbichi, na Jibini Mbichi la Maziwa na Chipukizi. Miongoni mwa matumizi salama na Utumiaji wa maji katika uzalishaji na usindikaji wa chakula Marekebisho ya Kiwango cha Mfumo wa Ufuatiliaji Kanuni za mazoezi ya kuzuia na kupunguza uchafuzi wa Mycatoxins kwenye mihogo na bidhaa zinazotokana na mihogo Kanuni na miongozo ya matumizi ya ukaguzi wa mbali katika mifumo ya udhibiti Marekebisho ya Miongozo ya Jumla juu ya Sampuli Sasisho kwa Kiwango cha Jumla cha Viungo vya Chakula Marekebisho ya uainishaji wa chakula na milo CAC46 pia itaangalia makubaliano yanayohusu viwango vya juu zaidi vya mabaki (MRLS) kwa kutumia Zilpateral Hydrochlorice, dawa ya mifugo inayotumiwa kuimarisha utendaji na ukuzaji wa ng'ombe. Kwa maoni yalivyogawanyika, kutumia kura inawezekana. Taarifa kwa waandishi wa habari Vipindi vyote vya CAC46 vitaendeshwa katika lugha sita rasmi za Umoja wa Mataifa (kiarabu, kichina, kiingereza, kifaransa, kirusi na kihispania). Muhtasari wa wakati sahihi wa maamuzi muhimu yaliyofanywa na Tume ya Codex Alimentarius utachapishwa kwenye tovuti za FAO na WHO kwa kadiri yanavyotokea. Kuhusu Codex imeanzishwa na Shirika la Chakula na Kilimo la Umojwa wa Mataifa (FAO) na shirika la Afya Duniani (WHO), Tume ya Codex Alimentarius ni shirika la Umoja wa Mataifa la viwango vya chakula lenye jukumu la kulinda afya ya walaji ma kuhakikisha kuwa kuna usawa katika biashara ya kimataifa ya chakula. ikiwa ilikutana kwa mara ya kwanza mwaka 1963. ikijumuisha Nchi Wanachama 188, Shirika Mwanachama 1 na mashirika mengine 240 ya waangalizi, Tume ya Codex Alimentarius inakutana kila mwaka ili kupitisha viwango vya usalama na ubora wa chakula na mapendekezo yanayohusiana nayo. Hiki ni kikao chake cha 46.

Ìdámọ̀ràn Àjọṣe Ìgbéròyìnjáde FAO/WHO: Àjọ Codex Alimentarius Ìjokòó ìkẹrìndínláàádọ́ta Àjọ Codex Alimentarius yóò wáyé ní olú ilé-iṣẹ́ FAO ní Rome, Italy bẹ̀rẹ̀ láti ọjọ́ 27 oṣù Kọkànlá. A lè ṣe àtẹ̀lé àwọn ìjokòó nípasẹ̀ Ìṣàn-àwòránhùn ojú òpó. Àwọn ìtàkúrọ̀sọ kíkún náà yóò wáyé ní aago 10.00 CET sí 13.00 àti 15.00 CET sí 18.00 ní ọjọ́ Ajé 27 oṣù Kọkànlá sí Ọjọ́'bọ̀ 30 oṣù Kọkànlá ọdún 2023. Àwọn ayẹyẹ àyàbá mẹ́ta yóò wáyé ní ọjọ́ Ẹtì 1 oṣù Kejìlá láti sọ̀rọ̀ nípa: ìṣàmúlò àwọn ìlànà Codex, mímú àdínkù bá àìlágbáratako batéríà-onípalára atóúnjẹràn àti Owó ìrànwọ́ Codex. Ìṣàmúlò àbọ̀ yóò wáyé ní ọjọ́ Àbámẹ́ta 2 oṣù Kejìlá ọdún 2023 bẹ́rẹ́ láti 10.00 CET. Láti wẹ ayẹyẹ àjọ̀dún ọgọ́ta Àjọ Codex Alimentarius, ìpàdé náà yóò ṣí sílẹ̀ ní ọjọ́ Ajé 27 oṣù Kọkànlá pẹ̀lú àwọn ìtàkúrọ̀sọ onígbìmọ̀ olùṣàkóso mẹ́ta tí wọn yóò máa bojú wẹ̀yìn wo àwọn àṣeyọrí Codex àti sí ọjọ́-iwájú. Àwọn ìgbìmọ̀ onímọ̀-ẹ̀rọ àti èlò Codex mẹ́wàá àti àwọn ìgbìmọ̀ aṣàkóso FAO/WHO méjì pàdé láti ìpàdé Àjọ Codex Alimentarius ní ọdún tí ó kọjá ní oṣù Kọkànlá ọdún 2022 láti parí iṣẹ́ lórí ààtò àwọn gbèdéke tí wọ́n ṣe ìyànjú fún ìṣàmúlò fún Àjọ Codex Alimentarius: Àwọn ọ̀rọ̀ àkọsílẹ̀ fún àmúlò ni: Àwọn ìtọ́sọ́nà fún Ìṣàkóso kọ́lí Shiga Escherichia Aṣẹ̀dá-Oró (STEC) nínú Ẹran Tutu, Ewébẹ̀ Tútù, Wàrà Tútù àti Wàràkàsí, àti Ẹ̀hù tuntun Àwọn ìtọ́sọ́nà fún Ìlò Aláàbò àti Ìṣàtúnlò Omi nínú Ìṣẹ̀dá àti Ìṣaáyan Oúnjẹ Àwọn àtúnṣe sí Gbèdéke fún Àgbékalẹ̀ Ìránlétí Ọ̀nà Ìṣe fún Ìdènà àti Àdínkù Ìbàjẹ́ Oró ọ̀súnwúúrú nínú Ẹ̀gẹ́ àti àwọn Èlò tí wọ́n fi Ẹ̀gẹ́ ṣe Àwọn ìlànà àti Ìtọ́nisọ́nà lórí Ìlò Àbẹ̀wò àti Àyẹ̀wò ìwé ajé Látilé nínú àwọn Ìlànà Ìṣàkóso Àwọn àtúnṣe sí àwọn Ìtọ́sọ́nà lórí Ìṣàpẹẹrẹ Ìmúdójúìwọ̀n sí Gbèdéke Àpapọ̀ fún àwọn Àfikún inú Oúnjẹ Àwọn àtúnṣe sí Ìpínsísọ̀rí Oúnjẹ àti Oúnjẹ àwọn ọ̀sìn CAC46: yóò tún wá ìfẹnukò lórí ìwọ̀n ìpọ̀jù ìṣíkù (MRLs) fún sipatẹ́rọ̀ haidirokílóráìdì, òògùn ìtọ́jú ẹranko tí wọ́n ń lò láti mú ìwọ̀n ìdàgbàsókè dára síi nínú àwọn màálù. Pẹ̀lú bí ojú ìwòye ṣe ti yàtọ̀, ìbò yóò ṣeéṣe. Ìwífún fún àwọn akọ̀ròyìn Gbogbo ìpàdé CAC46 ni wọ́n yóò ṣètò ìṣàn wọn ní èdè aláṣẹ UN mẹ́fẹ́ẹ̀fà (èdè Lárúbáwá, èdè Ṣainíìsì, èdè Gẹ̀ẹ́sì, èdè Faransé, èdè Rọ́ṣíà àti èdè Ṣípáníìsì). Àwọn ìsọníṣókí bóṣeńlọ lórí àwọn ìpinnu pàtàkì tí Àjọ Codex Alimentarius bá ti ń ṣe yóò jẹ́ fífi léde ní àwọn ojú òpó ayélujára FAO àti WHO bí wọ́n bá ṣe ń ṣẹlẹ̀. Nípa Codex Tí Àjọ Oúnjẹ àti Ọgbìn ti United Nations (FAO) àti Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé dá sílẹ̀, Àjọ Codex Alimentarius jẹ́ àjọ onígbèdéke oúnjẹ UN tí ó ní ojúṣe láti dáàbò bo ìlera aṣàmúlò àti láti ṣe àrídájú àwọn ìṣe tí kò ní ojúsàájú nínú ìṣòwò oúnjẹ orílẹ̀-sí-orílẹ̀. Ó kọ́kọ́ pàdé ní ọdún 1963. Àjọ Codex Alimentarius tí ó ní àwọn Orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ 188, Àjọ tí ó jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ 1 àti àwọn Àjọ Aṣàkíyèsí 240 máa ń pàdé ní ọdọọdún láti ṣe àmúlò àwọn gbèdéke àti àwọn ìyànjú oníbàámú lórí ààbò àti ìwọ̀n ìdára oúnjẹ. Ìjokòó ìkẹrìndínláàádọ́ta ni èyí.

I-FAO/WHO Joint Media Advisory: iKhomishini ye-Codex Alimentarius Umhlangano wama-46 yeKhomishini ye-Codex Alimentarius izobanjelwa endlunkulu yeFAO eRome, e-Italy kusukela mhla zingama-27 kuLwezi. Imihlangano nawo ingalandelwa ngeWebstream. Izingxoxo zomhlangano wonke zizoba kusukela ngo-10.00 kuya ku-13.00 CET nango-15.00 kuya ku-18.00 CET ngoMsombuluko zingama-27 kuLwezi kuya kuLwesine zingama-30 kuLwezi wezi-2023. Imicimbi emithathu eseceleni izobanjwa ngoLwesihlanu lu-1 kuZibandlela ukuze kudingidwe: ukuqaliswa kwamazinga e-Codex, ukunciphisa ukumelana nama-antimicrobial okudla kanye neCodex Trust Fund. Ukwamukelwa kombiko kuzokwenzeka ngoMgqibelo mhla zi-2 kuZibandlela wezi-2023 kusukela ngo-10.00 CET. Ukugubha iminyaka engama-60 yeKhomishini yeCodex Alimentarius, umhlangano uzovulwa ngoMsombuluko zingama-27 kuLwezi ngezingxoxo zephaneli ezilinganisiwe ezintathu ezibheka emuva ezinzuzweni ze-Codex kanye nekusasa. Amakomidi ayishumi eCodex ezobuchwepheshe kanye nempahla kanye namakomiti amabili okuxhumanisa iFAO/WHO ahlangana kusukela kuKhomishana yeCodex Alimentarius yangonyaka odlule ngoLwezi wezi-2022 ukuze aqedele umsebenzi ngohlu lwamazinga ahlongozwe ukuthi amukelwe yiKhomishini ye-Codex Alimentarius: Imibhalo ephakanyisiwe ihlanganisa: Imihlahlandlela Yokulawulwa kweShiga Toxin-Producing Escherichia coli (STEC) Enyameni Eluhlaza, Imifino Enamaqabunga Entsha, Ubisi Oluluhlaza Noshizi Wobisi Oluhlaza, kanye Namahlumela Imihlahlandlela Yokusetshenziswa Okuphephile Nokusetshenziswa Kabusha Kwamanzi Ekukhiqizeni Nokucubungula Ukudla Ukubuyekezwa Kwezinga Lefomula Yokulandelela Ikhodi Yokusebenza Yokuvimbela kanye Nokunciphisa Ukungcoliswa Kwe-Mycotoxins kumidumbula nasemikhiqizweni Yemidumbula Izimiso Nemihlahlandlela Ekusetshenzisweni Kwama-Remote Audit kanye Nokuhlola Kuzinhlaka Zokulawula Ukubuyekezwa Kwemihlahlandlela Ejwayelekile Yesampula Ukubuyekezwa Kuzinga Elivamile Lezengezo Zokudla Ukubuyekezwa Kwezigaba Zokudla Nokuphakelayo I-CAC46 izophinde ifune ukuvumelana ngemikhawulo ephezulu yensalela (amaMRL) ye-zilpaterol hydrochloride, umuthi wezilwane osetshenziselwa ukuthuthukisa ukusebenza kahle kwezinkomo. Ukumiswa kwemibono kwenza kuvotwe. Ulwazi lwezintatheli Zonke izikhathi ze-CAC46 zizosakazwa ngezilimi eziyisithupha ezisemthethweni ze-UN (isi-Arabhu, isiShayina, isiNgisi, isiFulentshi, isiRashiya neSpanishi). Izifinyezo zesikhathi sangempela zezinqumo ezibalulekile ezenziwe yiKhomishini yeCodex Alimentarius zizoshicilelwa kumawebhusayithi eFAO kanye ne-WHO njengoba zenzeka. Mayelana neCodex Isungulwe yiNhlangano Yezokudla Nezolimo yeNhlangano Yezizwe Ezihlangene (iFAO) kanye neNhlangano Yezempilo Yomhlaba (WHO), iKhomishini yeCodex Alimentarius iyinhlangano yamazinga okudla ye-UN enikezwe umsebenzi wokuvikela impilo yabathengi kanye nokuqinisekisa izinqubo ezinobulungiswa ekuhwebeni kokudla kwamazwe ngamazwe. Uma okokuqala bahlangana ngo-1963. Ihlanganisa Amazwe Angamalungu ayi-188, Inhlangano Yelungu Eli-1 kanye Nezinhlangano Eziqaphayo ezingama-240, Ikhomishini yeCodex Alimentarius ihlangana minyaka yonke ukuze yamukele amazinga okuphepha kokudla kanye nekhwalithi kanye nezincomo ezihlobene. Lona umhlangano wayo wama-46.

ዓለም አቀፍ አጋሮች የማኅጸን በር ካንሰርን ለማስወገድ እና ተግዳሮቶችን በማሳየት እድገትን ያበረታታሉ የዓለም መሪዎች፣ የማህፀን በር ካንሰር የተረፉት፣ ተሟጋቾች፣ አጋሮች እና የሲቪል ማህበረሰብ ሶስተኛውን የማህፀን በር ካንሰርን የማስወገድ ቀንን ለማክበር ዛሬ ተሰብስበው ይገኛሉ። ለመጀመሪያ ጊዜ አባል ሀገራት ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎችን ለማስወገድ የውሳኔ ሃሳብ ሲያፀድቁ የከረመው ይህ ኢኒሼቲቭ ተጠናክሮ የቀጠለ ሲሆን የዘንድሮው መታሰቢያ በዓል በዓለም ዙሪያ ካሉ ሀገራት የተስፋ፣የእድገት እና የታደሰ ቃል ኪዳን እንደሚሆን ቃል ገብቷል። ደብሊውኤችኦዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ እንዳሉት "ባለፉት ሶስት አመታት ከፍተኛ እድገት አሳይተናል ነገርግን በድሃ ሀገራት ያሉ ሴቶች እና በበለጸጉ ሀገራት ያሉ ድሆች እና የተገለሉ ሴቶች አሁንም በማህፀን በር ጫፍ ካንሰር ይሰቃያሉ" ብለዋል። "የክትባት፣ የማጣሪያ እና ህክምና ተደራሽነትን ለማሳደግ በተሻሻሉ ስልቶች፣ ከሀገሮች ጠንካራ የፖለቲካ እና የፋይናንስ ቁርጠኝነት እና ከአጋሮች የሚሰጠውን ድጋፍ በመጨመር የማህፀን በር ካንሰርን የማስወገድ ራዕያችንን እውን ማድረግ እንችላለን።" መንግስታት እና ማህበረሰቦች ቁርጠኝነትን በማወጅ እና የማኅጸን ነቀርሳን ለማስወገድ ስልቶችን በማዘጋጀት እየመሩ ናቸው እና በዓለም ዙሪያ ያሉ አገሮች የዓለም ጤና ድርጅት በኖቬምበር 17 ላይ ያቀረበውን ጥሪ በመደገፍ ላይ ናቸው። አውስትራሊያ በሚቀጥሉት 10 ዓመታት ውስጥ አገሪቷ ታገኛለች የምትለውን የማኅጸን ጫፍ ነቀርሳን ለማጥፋት ከዓለም ቀዳሚ አገሮች ተርታ ለመሰለፍ ታቅዷል። በቤኒን ቀዳማዊት እመቤት፣ ክብርት ክላውዲን ታሎን የ ኤችፒቪ ማጣሪያ ዘመቻ ታስተናግዳለች። የኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ሪፐብሊክ በጤና ጥበቃ ሚኒስቴር እና በሴቶች ማህበራት የተደራጁ የማህፀን በር ካንሰርን ለማጥፋት በኪንሻሳ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተግባር ቀንን ይቀላቀላል:: በኖርዌይ ተመራማሪዎች በ25 አመት እድሜ ክልል ውስጥ በሂውማን ፓፒሎማ ቫይረስ (ኤችፒቪ) የማህፀን በር ካንሰር ምንም አይነት በሽታ እንዳላገኙ በቅርቡ ሪፖርት አድርገዋል። ኢንዶኔዢያ በዚህ ሳምንት የማኅጸን በር ካንሰርን ለማጥፋት ከ90-70-90 ግቦች ላይ ለመድረስ በብሔራዊ የማህፀን በር ካንሰር ማጥፋት ዕቅድ (ከ2023 እስከ 2030) ላይ ቃል መግባቷን አስታውቃለች። ጃፓን ቀኑን ለማክበር ሀገሪቱን እያበራች ነው ፣ እና የ ኤችፒቪ ክትባት በሀገሪቱ ውስጥ እንደገና የጀመረውን ለሁለት ዓመታት ያከብራል። በሲንጋፖር፣ በኤችፒቪ ላይ ንቁ እርምጃ (ኤ4ኤችፒቪ) በሲንጋፖር የግንዛቤ ማስጨበጫ ለማገዝ የስፒን ብስክሌት ዝግጅትን ያስተናግዳል። በዩናይትድ ኪንግደም የእንግሊዝ ብሄራዊ የጤና አገልግሎት (ኤን ኤች ኤስ) በ 2040 የማኅጸን ነቀርሳን ለማጥፋት በዚህ ሳምንት ቃል ገብቷል:: በ ኤችፒቪ ክትባት ላይ ጠንካራ እድገት የማህፀን በር ካንሰርን እንደ የህዝብ ጤና ችግር ለማፋጠን ግሎባል ስትራቴጅ ከጀመረ ከሶስት አመት በፊት ጀምሮ ብዙ ህዝብ ያለባቸው እና እንደ ባንግላዲሽ፣ ኢንዶኔዥያ እና ናይጄሪያ ያሉ የማህፀን በር ካንሰር ሸክም ያሉባቸውን ጨምሮ 30 ሀገራት የ ኤችፒቪ ክትባት አስተዋውቀዋል። ከዛሬ ጀምሮ 140 አገሮች የ ኤችፒቪ ክትባት ወደ ብሔራዊ የክትባት ፕሮግራሞች አስተዋውቀዋል። ቢያንስ አንድ መጠን የ ኤችፒቪ ክትባት የተቀበሉ ልጃገረዶች የአለም አቀፍ የ ኤችፒቪ ክትባት ሽፋን በ2022 ወደ 21 በመቶ አድጓል - ለመጀመሪያ ጊዜ ከወረርሽኙ በፊት ከነበሩት ደረጃዎች በልጧል። ይህ የዕድገት መጠን የሚቀጥል ከሆነ የ ኤችፒቪ ክትባቶች በሁሉም ቦታ ለሁሉም ልጃገረዶች እንዲደርሱ ለማድረግ ዓለም በ 2030 የተቀመጠውን ግብ ለማሳካት በትክክለኛው መንገድ ላይ ትሆናለች። የዓለም ጤና ድርጅት ከ ጂኤቪአይ እና ሌሎች አጋሮች ጋር በመተባበር በወረርሽኝ መቋረጥ ምክንያት የ ኤችፒቪ ክትባት ላጡ ልጃገረዶች ክትባቱን ለመያዝ እና የ ኤችፒቪ ክትባት መርሃ ግብሮችን 90% ሽፋን ላይ ለመድረስ ስልታዊ ጥረቶችን ጀምሯል። በናይጄሪያ፣ ለምሳሌ፣ የ ኤችፒቪ ክትባት ወደ መደበኛው የክትባት መርሃ ግብር በነጠላ-መጠን መርሃ ግብር በጥቅምት 2023 ተጀመረ። ሀገሪቱ 7.7 ሚሊዮን ልጃገረዶችን ለመከተብ አቅዳለች - በአንድ ዙር የ ኤችፒቪ ክትባት በክልሉ ውስጥ ትልቁ ቁጥር። በምርመራ እና ህክምና ላይ ደካማ እድገት አገሮች በመላው ዓለም የማጣሪያ ተደራሽነትን ለማሻሻል ኢንቨስት አድርገዋል። በዚህ አመት ከዩኒታይድ እና ፈጻሚ አጋሮቹ ጋር በ14 ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት የሚገኙ የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ከአንድ ሚሊዮን በላይ ሴቶችን የማጣራት ምዕራፍ ላይ ደርሰዋል። በአብዛኛዎቹ አገሮች የማኅጸን በር ካንሰር ያለባቸው ሰዎች አሁንም የተሻለ የቀዶ ሕክምና፣ የራዲዮቴራፒ፣ የኬሞቴራፒ እና የማስታገሻ ሕክምና ማግኘት ያስፈልጋቸዋል። አሁንም፣ 65 በመቶው ሃገራት የማህፀን በር ካንሰርን የማጣሪያ አገልግሎት የሚያካትቱ ሲሆን 69 በመቶው ደግሞ የጨረር ህክምና የማህፀን በር ካንሰርን ለማከም በጤና ጥቅማ ጥቅሞች ፓኬጆች ውስጥ እንደ የአለም አቀፍ የጤና ሽፋን መርሃ ግብሮች ያካትታሉ። ሆኖም፣ በአገር ውስጥ አቅኚዎች ተሞክሮዎች በመሬት ላይ እየታየ ያለውን እድገት ያሳያሉ፡- ኤል ሳልቫዶር እ.ኤ.አ. በ2030 70% ሽፋንን ለማሳካት እና 90% የማህፀን በር በሽታ ላለባቸው ሴቶች ህክምና ለማግኘት አዳዲስ የምርመራ ግቦችን አውጥቷል። የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር በመላ ሀገሪቱ በሁሉም 75 የማጣሪያ ተቋማት አገልግሎት ይሰጣል። ሀገሪቱ በተጨማሪም ቅድመ ካንሰር ሕክምና ላይ እድገት አድርጓል፣ እና በ2019 ይህንን አጀንዳ ደብሊውኤችኦ ስራ አስፈፃሚ ቦርድ ካነሱት አባል ሀገራት መካከል የነበረችው ቡታን፣ የማኅጸን በር ካንሰርን በመከላከል እና በሕክምና ላይ አስደናቂ እመርታዎችን ማድረጉን ቀጥሏል። ሀገሪቱ በቅርቡ ባካሄደችው የጤና ኘሮጀክቷ 90.8 በመቶ የሚሆኑ የማህፀን በር ጫፍ ካንሰር እና ካንሰር ምርመራ እንዳደረገች የገለፀች ሲሆን ከነዚህም ውስጥ 92 በመቶው የማህፀን በር ቅድመ ካንሰር ያለባቸው ሴቶች ህክምና ተደርጎላቸው እና ሁሉም ወራሪ ካንሰር ያለባቸው ሴቶችን መቆጣጠር ተችሏል። የማጣሪያ ጥራትን ለማሻሻል፣ ወጪን ለመቀነስ እና የጤና አጠባበቅ አገልግሎቶችን ተደራሽነት ለማስፋት፣ ደብሊውኤችኦ አሁን የ ኤችፒቪ ምርመራን ለማህፀን በር ካንሰር መመርመሪያ ተመራጭ ዘዴ አድርጎ ይደግፋል። ይህ ለራስ ናሙና ድጋፍን ያካትታል፣ይህም ማጣሪያውን የበለጠ ምቹ ያደርገዋል። በተጨማሪም፣ የዓለም ጤና ድርጅት በሰኔ 2023 አራተኛውን የ ኤችፒቪ ምርመራ ብቁ አድርጓል፣ ይህም ህክምና የሚያስፈልጋቸውን ታካሚዎች በበለጠ ውጤታማነት ለመለየት የላቀ የማጣሪያ ዘዴዎችን ለመተግበር ለሚፈልጉ ሀገራት ተጨማሪ አማራጭ ይሰጣል። ለአርታዒዎች ማስታወሻ፡ የማህፀን በር ካንሰርን ለማጥፋት ሁሉም ሀገራት ከ100 000 ሴቶች ከ4 በታች መድረስ እና መያዝ አለባቸው። ግቡን ማሳካት በሦስት ቁልፍ ምሰሶዎች እና በተዛማጅ ግቦቻቸው ላይ ያርፋል። ሶስቱ ቁልፍ ምሰሶዎች፡- 90% ልጃገረዶች በ 15 ዓመታቸው በ ኤችፒቪ ክትባት ሙሉ በሙሉ የተከተቡ ናቸው። 70% የሚሆኑት ሴቶች ከፍተኛ የአፈፃፀም ፈተናን በመጠቀም በ 35 ዓመታቸው እና እንደገና በ 45 ዓመታቸው; ቅድመ ካንሰር ከታከሙ 90% ሴቶች እና 90% ወራሪ ካንሰር ያለባቸው ሴቶች ተይዘዋል ። በሚቀጥለው ክፍለ ዘመን የማህፀን በር ካንሰርን ለማጥፋት እያንዳንዱ አገር በ2030 የ90–70–90 ግቦችን ማሟላት አለበት። ግቡን ማሳካት በሦስት ቁልፍ ምሰሶዎች እና በተዛማጅ ግቦቻቸው ላይ ያርፋል።

Global partners cheer progress towards eliminating cervical cancer and underline challenges World leaders, cervical cancer survivors, advocates, partners, and civil society are coming together today to mark the third Cervical Cancer Elimination Day of Action. The Initiative, which marked the first time Member States adopted a resolution to eliminate a noncommunicable disease, has continued to gain momentum, and this year's commemoration promises to be a beacon of hope, progress, and renewed commitment from nations around the world. “In the last three years, we have witnessed significant progress, but women in poorer countries and poor and marginalized women in richer countries still suffer disproportionately from cervical cancer,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “With enhanced strategies to increase access to vaccination, screening and treatment, strong political and financial commitment from countries, and increased support from partners, we can realize our vision for eliminating cervical cancer.” Governments and communities are leading the way by declaring commitment and developing strategies to eliminate cervical cancer and countries around the world are rallying behind WHO’s call to action on 17 November. Australia is on target to be among the first countries in the world to eliminate cervical cancer, which the country anticipates to achieve in the next 10 years. In Benin, the First Lady, Her Excellency, Claudine Talon will host an HPV screening campaign. The Democratic Republic of the Congo will join the day of action for the first time with a march across Kinshasa calling for cervical cancer elimination, organized by the Ministry of Health and women’s associations. In Norway, researchers have recently reported finding no cases of cervical cancer caused by the human papillomavirus (HPV) in 25-year-olds, the first cohort of women who were offered the vaccine as children through the national vaccination programme. Indonesia announced this week a declaration committing to reach the 90-70-90 targets for cervical cancer elimination through the national cervical cancer elimination plan (2023 to 2030). Japan is lighting up the country in teal to mark the day, and honour two years of the re-introduction of the HPV vaccine in the country. In Singapore, the Alliance for Active Action Against HPV (A4HPV) will host a spin cycling event to help raise awareness. In the United Kingdom, England’s National Health Service (NHS) pledged this week to eliminate cervical cancer by 2040. Strong progress on HPV vaccination Since the launch of the Global strategy to accelerate the elimination of cervical cancer as a public health problem three years ago, a further 30 countries, including countries with large populations and cervical cancer burden such as Bangladesh, Indonesia and Nigeria, introduced the HPV vaccine. As of today, 140 countries have introduced HPV vaccine into national immunization programmes. The global HPV vaccination coverage of girls that received at least one dose of HPV vaccine has increased to 21% in 2022 – exceeding the pre-pandemic levels for the first time. If this rate of progress is maintained the world would be on track to meet the 2030 target to make HPV vaccines available to all girls everywhere. WHO, in collaboration with GAVI and other partners, has initiated systematic efforts to catch-up vaccinations for girls who missed HPV vaccination as a result of pandemic disruptions and to revitalize HPV vaccination programmes towards reaching the 90% coverage target. In Nigeria, for example, HPV vaccine was introduced into the routine immunization programme with a single-dose schedule in October 2023. The country aims to vaccinate 7.7 million girls – the largest number in a single round of HPV vaccination in the region. Weak progress on screening and treatment Countries have invested to improve access to screening all over the world. This year, together with Unitaid and its implementing partners, Ministries of Health in 14 low- and middle-income countries reached a milestone of screening over a million women. In most countries, those diagnosed with cervical cancer still need better access to surgery, radiotherapy, chemotherapy and palliative care. Still, only 65% of countries include cervical cancer screening services and 69% include radiotherapy for treatment of cervical cancer in the health benefit packages as part of universal health coverage schemes. However, pioneering country experiences showcase progress that is being made on the ground: El Salvador released new screening targets to achieve 70% coverage by 2030 and to provide access to treatment for 90% of women with cervical disease. The Ministry of Health now offers services in all 75 screening facilities throughout the country. The country also made progress on the treatment of precancerous lesions; and Bhutan, which was among the Member States that raised this agenda to the WHO Executive Board in 2019, continues to make remarkable strides in cervical cancer prevention and treatment. The country recently reported that it has screened 90.8% of eligible women for cervical pre-cancer and cancer through its health flagship project, of these, 92% of women with cervical pre-cancer were treated and all women with invasive cancer were managed. To enhance screening quality, reduce costs and broaden access to health-care services, WHO now endorses HPV testing as the preferred method for cervical cancer screening. This includes support for self-sampling, which makes screening even more convenient. In addition, WHO prequalified a fourth HPV test in June 2023, providing an additional option for countries seeking to implement advanced screening methods to identify patients requiring treatment more effectively. Notes for editors: To eliminate cervical cancer, all countries must reach and maintain an incidence rate of below 4 per 100 000 women. Achieving that goal rests on three key pillars and their corresponding targets. The three key pillars are: 90% of girls fully vaccinated with the HPV vaccine by the age of 15; 70% of women screened using a high performance test by the age of 35, and again by the age of 45; 90% of women with pre-cancer treated and 90% of women with invasive cancer managed. Each country should meet the 90–70–90 targets by 2030 to get on the path to eliminate cervical cancer within the next century. Achieving that goal rests on three key pillars and their corresponding targets.

Ƙungiyoyin haɗin guiwa na duniya sun yi murnar samun ci gaba wajen kawar da cutar kansar mahaifa da ƙalubalen da ake fuskanta. Shuwagabannin duniya da wanda suka wake daga cutar kansar mahaifa da ƙungiyoyi masu goyon baya da abokan haɗin gwiwa da ƙungiyoyin fararen hula sun hallara a yau domin taro na uku a kan ɗaukar matakan kawar da cutar kansar mahaifa a duniya. Wannan taro da aka ƙirƙiro a karon farko da ya ƙunshi mambobin ƙasashe sun aminta da ɗaukar matakan kawar da cutuka marasa yaɗuwa, sun ci gaba da samun amfanin haɓakar shirin, bikin murnar na wannan shekarar an yi alƙawarin zai zamo harsashi ne ga kyakkyawar fata da ci gaba da sabunta yarjejeniya daga ƙasashen da ke zagaye da duniya. "A cikin shekaru uku da suka wuce, mun shaida samun ci gaba mai amfani, amma matan da ke cikin matalautan ƙasashe da masu tasowa idan aka kwatanta da mata a ƙasashe masu arziki har yanzu akwai rashin daidaito wajen yawan masu fama da cutar kansar mahaifa ", cewar babban daraktan Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya watau Dr Tedras Adhanom Ghebreyesus. "Idan aka inganta hanyoyin samun rigakafi da na gwaje-gwaje da na jinya da samun yarjejeniya mai ƙarfi ta siyasa da ta kuɗaɗe daga ƙasashe da ƙaruwar goyon baya daga ƙungiyoyin haɗin gwiwa, ta haka ne za mu iya cimma burinmu na kawar da cutar kansar mahaifa". Gwamnati da al'ummu suna jagorantar shirin ta hanyar ayyana yarjejeniya da dabarun kawo ci gaba don kawar da cutar kansar mahaifa, da ƙasashen duniya suna dogara da kiran da Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya ta yi a ranar 17 ga watan Nuwamba. Ƙasar Austaraliya na da burin zama cikin ƙasashe na farko-farko a duniya da suka kawar da cutar kansar mahaifa, wanda ƙasar ta ɗaura ɗamarar cimmawa nan da shekaru 10 masu zuwa. A ƙasar Benin, matar shugaban ƙasar mai girma Claudine Talon za ta amshi baƙuncin taron gangami da wayar da kai a kan muhimmancin gwajin cutar HPV. Ƙasar Tarayyar Kongo a karon farko za ta shiga cikin shirin ranar ɗaukar mataki ta hanyar tattaki a kan titunan birnin Kinshasa don kira ga kawo ƙarshen cutar kansar mahaifa, da ma'aikatar lafiya ta shirya da ƙungiyoyin mata. A ƙasar Norway, bincike-binciken kwanan nan sun nuna cewa babu wata 'yar shekara 25 mai cutar kansar mahaifa da aka samu wadda ƙwayoyin cutar HPV suka haifar, rukuni na farko na mata an yi masu rigakafi a matsayin yara ta hanyar shirin kare kamuwa da cutuka ta ƙasa. Ƙasar Indonesiya ta ayyana alƙawarin cimma mutane 90-70-90 don wayar musu da kai a kan shirinta na kawar da cutar kansar mahaifa (2023 zuwa 2030). Japan tana shirye-shiryen haske ƙasar cikin suturu koraye masu haske don murnar ranar, da girmama shekaru biyu da sake maido da allurar riga-kafi cutar HPV a ƙasar. A ƙasar Singafo, ƙawancen ɗaukar mataki a kan cutar HPV zai amshi baƙuncin shirin zagayawa da kaɗe-kaɗe domin ƙara ilmantar da mutane a kan cutar HPV. A ƙasar Birtaniya, Hukumar Lafiya ta Ingila ta yi alƙawari a cikin satin nan na kawar da cutar kansar mahaifa nan da shekarar 2040. Tsayayyen ci gaban da aka samu a harkar rigakafin HPV Tun lokacin da aka ƙaddamar da dabaru game duniya da zasu gaggauta kawar da cutar kansar mahaifa a matsayin shirin kula da lafiyar al'umma shekaru uku da suka wuce, wasu ƙasashen guda 30 ciki har da ƙasashe masu yawan al'umma kuma suke da yawan masu ɗauke da cutar kansar mahaifa kamar Bangaladash da Indonesiya da kuma Nijeriya, sun fara aiwatar da rigakafin HPV. Ya zuwa yau, ƙasashe 140 ne suka fara gudanar da rigakafin HPV a cikin jerin alluran da suke yi na tsare-tsarensu na rigakafi. A faɗin duniya gaba ɗaya, rigakafin HPV a kan 'yan mata da suka amshi rigakafin HPV aƙalla sau ɗaya ya ƙaru da kaso 21 cikin ɗari a shekarar 2022- sun haura matakin farko na kamuwa a karon farko. Idan wannan ƙiyasi na ci gaba aka samu ya tafi a haka, duniya baki ɗaya za ta kasance a kan ƙoƙarin ganin an cimma burin da aka ɗauka na allurar rigakafin cutar kansa kowace mace za ta iya samunta cikin sauƙi a ko'ina take, nan da shekarar 2030. Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya haɗin gwiwa da Ƙungiyar GAVI da sauran ƙungiyoyin haɗin gwiwa, sun ƙirƙiro tsararrun shirye-shirye na samar da riga-kafi ga 'yan mata da suka rasa rigakafin HPV a sakamakon annobar da ta addabe su da kuma farfaɗo da shirye-shiryen rigakafin HPV domin a samu ya kai ga kaso 90 cikin ɗari. Alal misali a ƙasar Nijeriya, an fara gudanar da rigakafin HPV a cikin jadawalin alluran rigakafin da ake yi wa yara sau ɗaya kacal a cikin watan Oktoban shekarar 2023. Ƙasar na da burin yi wa 'yan mata 7.7 rigakafin, adadin yawan rigakafin da ya fi na yawa kenan cikin zagaye guda a duk faɗin nahiyar. Ci gaban da aka samu da bai taka kara ya karya ba a ɓangaren gwaji da jinya Ƙasashe da dama sun zuba kuɗinsu don ganin an samu ci gaba ta fuskar samun damar yin gwajin cutar kansar mahaifa a duk faɗin duniya. A wannan shekarar, tare da ƙungiyar Unitaid da sauran waɗanda take aiki tare da su da ma'aikatun lafiya a cikin ƙasashe 14 masu ƙaranci da matsakaicin tattalin arziki sun cimma nasarar yi wa fiye da mata miliyan gwaji. A cikin mafi yawan ƙasashe, waɗanda aka gwada suna ɗauke da kansar mahaifa suna buƙatar hanya mai sauƙi zuwa ga yi masu tiyata ko radiyoterafi ko kemoterafi da kuma kulawa ta hanyar jinya. Duk da haka, kashi 65 cikin ɗari kacal na kasashe ne suka shigar da gwajin kansar mahaifa, da kuma kashi 69 cikin ɗari da suka shigar da radiyoterafi a cikin hanyoyin jinyar cutar kansar mahaifa a cikin tsare-tsaren tallafi na rashin lafiya a matsayin wani cikin shirye-shiryen game-duniya a kan kiwon lafiya. Bayan haka, ƙasashen da suke a kan gaba sun nuna ci gaban da ake da shi a ƙasa: Ƙasar El Salvador ta fitar da sabon jadawalin gwajin da take so ta cimmawa na samun yin gwaji ga kaso 70 cikin ɗari nan da shekarar 2030 da kuma samar da jinya ga kaso 90 cikin ɗari na mata masu fama da cututtukan mahaifa. Ma'aikatar lafiya yanzu ta samar da kayan aiki a cikin dukkan cibiyoyin kiwon lafiya 75 da ake da su a ƙasar. Ƙasar kuma ta samu ci gaba ta fuskar jinyar raunuka da ba cutar kansa ba ne; Bhutan da ta kasance cikin mambobin ƙasashen da suka fara kawo wannan tattauna ga kwamitin zartarwa na Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya a shekarar 2019, sun ci gaba da tafiyar da shirin kare yaɗuwar cutar kansa da jinyarta cikin nasara. Kasar a kwanan na ta fitar da rahoton cewa ta gwada kaso 90.8 cikin ɗari na mata da suka cancanci kamuwa da alamun cutar cutar kansa a matakin farko da kuma waɗanda za su iya kamuwa da cutar kasar ta hanyar wani shirinta na lafiya, da wannan kaso 92 cikin ɗari na mata masu alamomin kamuwa da cutar kansa an yi masu magani, kuma waɗanda cutar kansa ta mamaye an kula da su. Don samar da gwaji mai inganci, rage kuɗaɗen da ake kashewa da faɗaɗa hanyoyin samun kiwon lafiya, Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya yanzu ta goyi bayan awon HPV a matsayin sahihiyar hanyar gwajin cutar kansar mahaifa. Wannan ya haɗa da goyon bayan samar da kayan awon da mutum zai iya yi wa kansa, wanda hakan zai sa gwajin ya fi zama cikin natsuwa. Ƙari a kan haka, Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya yarda da cancantar awon HPV a karo na hudu cikin watan June na shekarar 2023, ta bayar da wata ƙarin dama ga ƙasashen da ke son yin amfani da hanyoyin gwaji na zamani domin gano majinyatar da suka fi buƙatar taimako sosai fiye da sauran. Masu tantance bayanai su kula da cewa: Idan za a kawar da cutar kansar mahaifa, dukkan ƙasashe dole ne su cimma da kuma iya tabbatar da cewa tautsayin kamuwa da cutar ya na ƙasa da mace 4 daga cikin mata dubu 100 000. Cimma wannan manufar ya dogara da wasu ginshiƙai guda uku da kuma dacewar su da ƙudurorin. Ginshiƙan guda uku su ne: Kaso 90 cikin ɗari na 'yan mata ya kasance an yi masu rigakafin HPV tun suna da shekaru 15 da haihuwa.; Kaso 70 cikin mata an yi masu gwaji ta hanyar amfani da abubuwan gwaji masu kyau a daidai lokacin da suke da shekaru 35, da kuma sadda suka kai shekaru 45; Kaso 90 cikin ɗari na mata masu alamomin kamuwa da kansa a matakin farko sun warke, kuma kaso 90 cikin ɗari na waɗanda cutar kansa ta mamaye suna a kan jinya. Kowace ƙasa za ta cimma ƙudurin 90-70-90 zuwa shekarar 2030 don hawa hanyar kawar da cutar kansar mahaifa cikin ƙarni mai zuwa. Cimma wannan manufar ya dogara ga wasu ginshiƙai guda uku da kuma dacewar su da ƙudurorin.

Washirika wa kimataifa wanafurahia maendeleo kuelekea kukomeza saratani ya shingo ya kizazi na kusisitiza changamoto Viongozi wa dunia, manusura wa saratani ya mlango wa uzazi, mawakili, washirika na mashirika ya kiraia wanakutana leo kuadhimisha siku ya tatu ya kutokomeza saratani ya shingo ya kizazi. Mpango huo ambao ni mara ya kwanza kwa Nchi Wanachama kupitia azimio la kutokomeza ugonjwa usiyoambukiza, umeendelea kushika kasi na maadhimisho ya mwaka huu yanaahidi kuwa mwanga wa matumaini, maendeleo na kujitolea upya kutoka kwenye mataifa mbalimbali duniani. Katika kipindi cha miaka mitatu iliyopita, tumeshuhudia maendeleo makubwa, lakini wanawake wanaoishi kwenye nchi masikini na wanawake masikini na waliyotengwa katika nchi tajiri bado wanaugua kwa kiasi kikubwa saratani ya mlango wa kizazi, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Kwa mikakati iliyoimarishwa ya kuongeza upatikanaji wa chanjo, uchunguzi na matibabu , dhamira thabiti ya kisiasa na kifedha kutoka nchini, na kuongezeka kwa usaidizi kutoka kwa washirika, tunaweza kutimiza maono yetu ya kutokomeza saratani ya mlango wa kizazi Serikali na jumuiya zinaongoza kwa kutangaza kujitolea na kuendeleza mikakati ya kutokomeza saratani ya mlango wa kizazi nchini na duniani kote zinakubaliana na wito wa WHO wa kuchukua hatua tarehe 17 Novemba. Australia inalenga kuwa miongoni mwa nchi za kwanza duniani kumaliza saratani ya mlango wa kizazi, ambayo nchi hiyo inatarajia kufikia katika miaka 10 ijayo. Nchini Benini, Mke wa rais, Mheshimiwa Claudine Talon atakuwa mwenyeji wa kampeni ya uchunguzi wa HPV. Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo itajiunga na siku ya utekelezaji kwa mara ya kwanza kwa kuanzisha maandamano kote Kinshasa ya kutaka kuondolewa kwa saratani ya mlango wa kizazi, yaliyoandaliwa na Wizara ya Afya na vyama vya wanawake. Nchni Norway, hivi karibuni watafiti wametoa taarifa kuwa hakuna kesi za saratani ya shingo ya kizazi iliyosababishwa na virusi vya human papillomavirus (HPV) kwa wasichana wenye umri wa miaka 25, kundi la kwanza la wanawake waliyopewa chanjo hiyo wakiwa watoto kupitia mpango wa taifa wa chanjo. Indonesia ilitangaza kuwa juma hili itatoa tamko la kujitolea katika kufikia malengo ya 90-70-90 ya kutokomeza saratani ya shingo ya kizazi kupitia mpango wa kitaifa wa kutokomeza saratani ya shingo ya kizazi (2023 hadi 2030). Japan imetoa mafunzo nchi katika kuadhimisha siku hiyo, na kuheshimu miaka miwili ya kuanzishwa kwa chanjo ya HPV nchini humo. Nchini Singapore, Alliance for Active Action dhidi ya HPV (A4HPV) itaandaa tukio la kuendesha baiskeli ili kusaidia kuongeza ufahamu. Huko Uingereza, Huduma ya kitaifa ya Afya ya Uingereza (NHS) ndani ya hili juma iliahidi kuwa kufikia mwaka 2040 itakuwa imemaliza saratani ya mlango wa kizazi. Maendeleo makubwa ya chanjo ya HPV Tangu kuzinduliwa kwa mkakati wa kimataifa wa kuongeza kasi ya kutokomeza saratani ya shingo ya kizazi kama tatizo la afya ya jamii miaka mitatu iliyopita, nchi nyingine 30, zikiwemo nchi zenye idadi kubwa ya watu na hatari ya saratani ya mlango wa kizazi kama vile Bangladesh, Indonesia na Nigeria zilianzisha chanjo ya HPV. Kufikia leo, nchi 140 zimeanzisha chanjo ya HPV katika mipango ya kitaifa ya chanjo. Chanjo ya kimataifa ya HPV ya wasichana waliyopata angalau dozi moja ya chanjo ya HPV imeongezeka hadi 21% mwaka wa 2022 na kuongeza viwango kwa mara ya kwanza kabla ya janga. Ikiwa hiki kiwango cha maendeleo kitadumishwa, dunia ingekuwa kwenye njia ya kufikia lengo la 2030 la kufanya chanjo za HPV kupatikana kwa wasichana wote kila mahali. WHO, kwa kushirikiana na GAVI na washirika wengine, imeanzisha juhudi za utaratibu wa kupata chanjo kwa wasichana ambao walikosa chanjo ya HPV kutokana na kukomeshwa kwa janga na kufufua programu za chanjo ya HPV kufikia lengo la chanjo ya 90%. Kwa mfano, nchini Nigeria, chanjo ya HPV ilianzishwa katika mpango wa kawaida wa chanjo kwa ratiba ya dozi moja kuanzia mwezi Oktoba 2023. Nchi inalenga kutoa chanjo kwa wasichana milioni7.7 ambayo ni idadi kubwa zaidi katika awamu moja ya chanjo ya HPV kwenye kanda. Maendeleo dhaifu ya uchunguzi na matibabu Nchi zimewekeza ili kuboresha ufikiaji wa uchunguzi kote duniani. Mwaka huu, pamoja na Unitaid na washirika wake wa utekelezaji, Wizara za Afya katika nchi 14 za kipato cha chini na cha kati zilifikia hatua muhimu ya uchunguzi wa wanawake zaidi ya milioni. Katika nchi nyingi, wale waliyogunduliwa kuwa wana saratani ya shingo ya kizazi bado wanahitaji ufikiaji bora wa upasuaji, tiba ya mionzi, tiba ya kemikali na utunzaji uangalizi bora. Bado, ni 65% pekee ya nchi zinazojumuisha huduma za uchuguzi wa saratani ya shingo ya kizazi na 69% zinajumuisha tiba ya mionzi kwa ajili ya matibabu ya saratani ya shingo ya kizazi kama sehemu ya mipango ya afya kwa wote. Walakini, uzoefu wa nchi zilizotangulia unaonyesha maendeleo ambayo yanafanywa maishani: El Salvador ilitoa 70% ya malengo mapya ya uchunguzi kufikia mwaka 2030 na kutoa upatikanaji wa matibabu kwa 90% ya wanawake wenye ugonjwa wa mlango wa kizazi. Pia, nchi ilipiga hatua katika matibabu ya vidonda vya saratani ya mwanzoni; na. Bhutan, ambayo ilikuwa miongoni mwa Nchi Wanachama zilizoibua ajenda (mada) hii kwa Bodi ya Utendaji ya WHO mnamo 2019, inaendelea kupiga hatua za kushangaza katika kuzuia na matibabu ya saratani ya shingo ya kizazi Bhutan, ambayo ilikuwa miongoni mwa Nchi Wanachama zilizoibua ajenda (mada) hii kwa Bodi ya Utendaji ya WHO mnamo 2019, inaendelea kupiga hatua za kushangaza katika kuzuia na matibabu ya saratani ya shingo ya kizazi. Hivi karibuni nchi hiyo ilitoa taarifa kuwa imepima 90.85 ya wanawake wanaositahili kupata saratani ya mlango wa kizazi kupitia mradi wake bora wa afya, kati ya hao, 92% ya wanawake wenye saratani ya mlango wa kizazi walitibiwa na wanawake wote waliyokubwa na saratani walisimamiwa. ili kuimarisha ubora wa uchunguzi, kupunguza gharama na kupanua ufikiaji wa huduma za afya, WHO sasa inaidhinisha upimaji wa HPV kama njia inayopendekezwa ya uchunguzi wa saratani ya shingo ya kizazi. Hii ni pamoja na usaidizi wa sampuli binafsi, ambayo inafanya uchunguzi kuwa rahisi zaidi. Zaidi ya hayo, WHO ilifuzu majaribio ya HPV kwa mara ya nne mwezi Juni 2023, na kutoa chaguo la ziada kwa nchi zinazotaka kutekeleza mbinu za uchunguzi wa hali ya juu ili kutambua wagonjwa wanaohitaji matibabu kwa ufanisi zaidi. Wahariri zingatieni: ili kuondoa saratani ya shingo ya kizazi, nchi zote lazima zifikie na kudumisha kiwango cha matukio cha chini ya 4 kwa kila wanawake 100,000 Kufikia hilo lengo kunategemea nguzo tatu muhimu na malengo yao yanayolingana. Nguzo tatu muhimu ni: 90% ya wasichana wamechanjwa kikamilifu na chanjo ya HPV kufikia umri wa miaka 15; 70% ya wanawake walichunguzwa kwa kutumia mtihani wa juu wa ufaulu na umri wa miaka 35, na tena kwa umri wa miaka 45; 90% ya wanawake waliyo na matibabu ya awali ya saratanina 90% ya wanawake waliyo na vimelea vya saratani walidhibitiwa. Kila nchi inapaswa kufikia malengo ya 90-70-90 ifikapo 2030 ili kupata njia ya kuondoa saratani ya mlango wa kizazi ndani ya karne ijayo. Kufikia lengo hilo kunategemea nguzo tatu muhimu na malengo yao yanalingana.

Àwọn alábàáṣe ní àgbáyé ṣe àjọyọ̀ ìtẹ̀síwájú lórí pípaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ tí wọ́n sì ṣàfihàn àwọn ìpènijà Àwọn olórí ní àgbáyé, àwọn olùyewubọ́ jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ, àwọn alágbàwí, àwọn alábàáṣe, àti àwùjọ ará ìlú jọ wà papọ̀ láti ṣe ayẹyẹ Àyájọ́ Iṣẹ́ Ìmúkúrò Jẹjẹrẹ Àbáwọlé ilé-ọmọ kẹta lónìí. Ètò àtinúdá náà, tí ó ṣàmì ìgbà àkọ́kọ́ tí àwọn Orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ ṣe àmúlò ìpinnu kan láti paná àrùn aláìkóràn kan, ti tẹ̀síwájú láti máa fẹsẹ̀ rinlẹ̀, tí ayẹyẹ ọdún yìí sì ṣe ìlérí láti jẹ́ ìtànsán ìrètí, ìlọsíwájú, àti àtúnṣe ìfarajìn láti àwọn orílẹ̀-èdè káàkiri àgbáyé. "Ní ọdún mẹ́ta sẹ́yìn, a ti rí ìlọsíwájú dáadáa, ṣùgbọ́n àwọn obìnrin ní àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n tálákà gan àti àwọn obìnrin tí wọ́n tálákà àti àwọn tí wọ́n yà sọ́tọ̀ ní àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n lówó sì ń jìyà tí kò yẹ lọ́wọ́ jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ," Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún WHO sọ̀rọ̀. "Pẹ̀lú àwọn ìlànà ìṣe tuntun láti ṣe àlékún ìráàyèsí àjẹsára, àyẹ̀wò àti ìtọ́jú, ìfarajìn olóṣèlú àti ìnáwó tí ó lágbára láti àwọn orílẹ̀-èdè, àti àlékún àtìlẹ́yìn láti ọ̀dọ̀ àwọn alábàáṣe, a lè rí ìmúṣẹ ìran wa láti paná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ." Àwọn ìjọba àti àwùjọ ń darí ọ̀nà láti kéde ìfarajìn àti ṣíṣẹ̀dá àwọn ìlànà ìṣe láti paná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ tí àwọn orílẹ̀-èdè káàkiri àgbáyé sì ń ṣe àtẹ̀lé ìpè fún iṣẹ́ ṣíṣe tí WHO ṣe ní ọjọ́ 17 oṣù Kọkànlá. Australia tí wà ní àfojúsùn láti wà lára àwọn orílẹ̀-èdè àkọ́kọ́ ní àgbáyé tí yóò paná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ, tí orílẹ̀-èdè náà sì ti ń fojú sọ́nà láti ṣe àṣeyọrí láàárín ọdùn mẹ́wàá tí ó ń bọ̀. Ní Benin, Aya Ààrẹ Orílẹ̀-èdè, Ọlọ́lá jùlọ, Claudine Talon yóò gbàlejò ìpolongo àyẹ̀wò HPV. Democratic Republic of Congo yóò darapọ̀ mọ́ ọjọ́ ìṣiṣẹ́ náà fún ìgbà àkọ́kọ́ pẹ̀lú ìrìn káàkiri Kinshasa tí wọn yóò ti máa pè fún ìpaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ, tí Ọ́fíìsì Ìjọba fún Ìlera àti ẹgbẹ́ àwọn obìnrin yóò ṣètò rẹ̀. Ní Norway, àwọn aṣèwádìí ṣẹ̀ṣẹ̀ jábọ̀ pé wọn kò rí ọ̀ràn jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ tí kòkòrò HPV dá sílẹ̀ nínú àwọn ẹni ọdún mẹ́ẹ̀dọ́gbọ̀n, tí wọ́n jẹ́ ìṣí àwọn obìnrin àkọ́kọ́ tí wọ́n gba àjẹsára náà nígbà tí wọ́n wà ní ọmọdé nípasẹ̀ ètò ìfúnnilájẹsára ní orílẹ̀-èdè náà. Indonesia kéde ìfarajìn rẹ̀ ní ọ̀sẹ̀ yìí láti kàn sí àwọn aláfojúsùn 90-70-90 fún ìpaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ nípasẹ̀ ètò ìpaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ ní orílẹ̀-èdè náà (ọdún 2023 sí 2030). Japan ń pa ìlú láró láti ṣààmì ọjọ́ náà, àti láti ṣe àpọ́nlé ọdún kejì tí wọ́n tún mú àjẹsára HPV padà wọ orílẹ̀-èdè náà. Ní Singapore, Alliance for Active Action Against HPV (A4HPV) yóò gbàlejò ayẹyẹ kẹ̀kẹ́ yíyí láti ṣe ìrànwọ́ ìkéde ìmọ̀. Ní United Kingdom, Àjọ Elétò-ìlera ní Orílẹ̀-èdè England (NHS) jẹ́ ẹ̀jẹ́ ní ọ̀sẹ̀ yìí fún ìpaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ títí ọdún 2040. Ìlọsíwájú alágbára lórí ìfúnnilájẹsára HPV Láti àkókò ìfilọ́lẹ̀ ìlànà ìṣe ní Àgbáyé láti mú ìpaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ yá gẹ́gẹ́ bíi ìṣòro ìlera gbogboogbò ní ọdún mẹ́ta sẹ́yìn, àwọn orílẹ̀-èdè 30 mìíràn síi, pẹ̀lú àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n ní àwọn èèyàn púpọ̀ àti ọ̀ràn jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ bíi Bangladesh, Indonesia àti Nigeria, ti ṣe ìmúbọnú àjẹsára HPV. Lónìí, àwọn orílẹ̀-èdè 140 ni wọ́n ti ṣe ìmúbọnú àjẹsára HPV sínú àwọn ètò ìfúnnilájẹsára ní orílẹ̀-èdè wọn. Ọwọ́jà àjẹsára HPV ní àgbáyé fún àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n gba ó kéré jù ìwọ̀n-òògùn kan ti lékún sí ìdá 21% ní ọdún 2022 – tí ó ju àwọn ìpele ṣáájú-àjàkálẹ̀ lọ fún ìgbà àkọ́kọ́. Bí gbèdéke ìlọsíwájú yìí bá ń lọ bẹ́ẹ̀ ilé ayé yóò wà ní ojúpọ̀nnà láti bá ìlépa 2030 láti mú àwọn àjẹsára HPV wà fún gbogbo àwọn ọmọbìnrin níbi gbogbo. WHO, ní ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú GAVI àti àwọn alábàáṣe mìíràn, ti piyamọ àwọn akitiyan elétò láti ṣe àlébá àwọn àjẹsára fún àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n tàsé àjẹsára HPV látààrí àwọn ìdíwọ́ àjàkálẹ̀ àti láti ṣe ìmúṣiṣẹ́padà àwọn ètò ìfúnnilájẹsára HPV láti lè bá ìlépa ọwọ́jà 90% náà. Ní orílẹ̀-èdè Nigeria, fún àpẹẹrẹ, wọ́n ṣe àmúbọnú àjẹsára HPV wọnú ààtò ètò ìfúnnilájẹsára pẹ̀lú ètò fún ìwọ̀n-òògùn ẹ̀ẹ̀kan ní oṣù Kẹwàá ọdún 2023. Orílẹ̀-èdè náà gbèrò láti fún àwọn ọmọbìnrin mílíọ̀nù 7.7 ní àjẹsára – òǹkà tí ó tóbi jùlọ ní ìyípo ìfúnnilájẹsára HPV kan ṣoṣo ní ẹkùn náà. Ìlọsíwájú aláìlágbára púpọ̀ lórí àyẹ̀wò àti ìtọ́jú Àwọn orílẹ̀-èdè ti dókòwò lórí mímú ìráàyè sí àyẹ̀wò dára síi káàkiri àgbáyé. Ní ọdún yìí, ní àpapọ̀ pẹ̀lú Unitaid àti àwọn alájọṣiṣẹ́pọ̀ rẹ̀, àwọn Ọ́fíìsì Ìjọba fún Ìlera ní àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n tálákà àti àwọn tí wọ́n jẹ́ kòlà-kòsagbe 14 ni wọ́n ti ṣe àṣeyọrí lórí ṣíṣe àyẹ̀wò fún ó lé ní mílíọ̀nù àwọn obìnrin kan. Ní ọ̀pọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè, àwọn tí wọ́n ti ṣe ìdámọ̀ àìsàn jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ pẹ̀lú sì nílò ìráàyè sí iṣẹ́ abẹ tí ó dára, ìfìtànsándẹ́kun-jẹjẹrẹ, ìfòògùndẹ́kun-jẹjẹrẹ àti ìfúnnilẹ́rọ̀. Síbẹ̀, ìdá 65% àwọn orílẹ̀-èdè péré ni wọ́n ń fi àwọn ètò àyẹ̀wò jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ sínú ètò wọn tí ìdá 69% ń fi ìfìtànsándẹ́kun-jẹjẹrẹ sínú ìtọ́jú jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ nínú àwọn ètò àǹfààní ìlera gẹ́gẹ́ bíi ara àwọn ètò ọwọ́jà ìlera ní àgbáyé. Ṣùgbọ́n, orílẹ̀-èdè tí ó ṣáájú ṣàfihàn ìlọsíwájú tí ó ń lọ lọ́wọ́: El Salvador fi àwọn ìlépa àyẹ̀eò tuntun síta láti ṣe àṣeyọrí ọwọ́jà ìdá 70% títí ọdún 2030 àti láti pèsè ìráàyè sí ìtọ́jú fún ìdá 90% àwọn obìnrin tí wọ́n ní àrùn àbáwọlé ilé-ọmọ. Ọ́fíìsì Ìjọba fún Ìlera ń pèsè àwọn ètò iṣẹ́ ní gbogbo àwọn gbọ̀ngán ìṣàyẹ̀wò 75 tí wọ́n wà káàkiri orílẹ̀-èdè náà. Orílẹ̀-èdè náà tún ṣe àṣeyọrí lórí ìtọ́jú àwọn ọgbẹ́ ṣáájú-jẹjẹrẹ; àti Bhutan, tí ó fi ìgbà kan jẹ́ Orílẹ̀-èdè tí ó jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ tí ó mú àgbéṣe yìí dìde fún Àjọ Aláṣẹ WHO ní ọdún 2019, túbọ̀ ń ṣe àwọn àṣeyọrí ńláńlá nínú ìtọ́jú àti ìdènà jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ. Orílẹ̀-èdè náà ṣẹ̀ṣẹ̀ jábọ̀ pé òun ti ṣe àyẹ̀wò ìdá 90.8% àwọn obìnrin tí wọ́n tọ́ fún jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ àti ṣáájú-jẹjẹrẹ nípasẹ̀ àkọ́ṣe iṣẹ́ àkànṣe fún ìlera rẹ̀, tí ìdá 92% nínú àwọn obìnrin wọ̀nyìí, tí wọ́n ní ìṣáájú-jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ sì gba ìtọ́jú tí gbogbo àwọn obìnrin tí wọ́n ní jẹjẹrẹ alátànká oníkíákíá sì ń ṣe àkóso rẹ̀. Láti mú ìwọ̀n ìdára àyẹ̀wò dára, dín ìnáwó kù àti láti ṣe ìfẹ̀lójú ìráàyè sí àwọn ètò ìtọ́jú-ìlera, WHO ti buwọ́ lu àyẹ̀wò HPV gẹ́gẹ́ bíi ọ̀nà tí wọ́n yànfẹ́ jùlọ fún àyẹ̀wò jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ. Àtìlẹ́yìn fún ìdáṣàpẹẹrẹ wà nínú èyí, tí yóò mú àyẹ̀wò rọrùn síi. Ní àfikún, WHO ṣe ìjẹ́rìísí ìṣáájú àyẹ̀wò HPV kẹrin ní oṣù Kẹfà ọdún 2023, èyí tí ó ń pèsè àfikún àṣàyàn fún àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n ń wá láti ṣe àmúlò àwọn ọ̀nà ìṣàyẹ̀wò onímọ̀-ẹ̀rọ tuntun láti ṣe ìdámọ̀ àwọn aláìsàn tí wọ́n nílò ìtọ́jú dáadáa síi. Àwọn àkíyèsí fún àwọn olóòtú: Láti paná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ, gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè gbọdọ̀ dé kí wọ́n sì ṣe àmúdúró ìwọ̀n ìṣẹ̀lẹ̀ tí kò tó 4 nínú àwọn obìnrin 100 000. Ṣíṣe àṣeyọrí ìlépa yẹn rọ̀ mọ́ àwọn òpó mẹ́ta pàtàkì àti àwọn àfojúsùn wọn bákan náà. Àwọn òpó mẹ́ta pàtàkì náà ni: ìdá 90% àwọn ọmọbìnrin ti gba abẹ́rẹ́ àjẹsára HPV ní ẹni ọdún 15; ìdá 70% àwọn obìnrin ni wọ́n ṣe àyẹ̀wò fún nípa lílo àyẹ̀wò onígbèdéke iṣẹ́ gíga ní ẹni ọdún 35, àti ní ẹni ọdún 45 náà; ìdá 90% àwọn obìnrin ní wọ́n ti gba ìtọ́jú ṣáájú-jẹjẹrẹ tí wọ́n sì rí ìdá 90% àwọn obìnrin pẹ̀lú jẹjẹrẹ alátànká oníkíákíá ṣàkóso. Ọ̀kọ̀ọ̀kan orílẹ̀-èdè gbọdọ̀ bá àwọn ìlépa 90-70-90 náà títí ọdún 2030 láti bọ́ sọ́nà fún ìpaná jẹjẹrẹ àbáwọlé ilé-ọmọ láàárín ọgọ́rùn-ún ọdún tí ó ń bọ̀. Ṣíṣe àṣeyọrí ìlépa yẹn rọ̀ mọ́ àwọn òpó mẹ́ta pàtàkì àti àwọn àfojúsùn wọn bákan náà.

Abalingani bomhlaba wonke bajabulela inqubekelaphambili ekuqedeni umdlavuza womlomo wesibeletho futhi badwebele izinselele Abaholi bomhlaba, abasinde kumdlavuza womlomo wesibeletho, abagqugquzeli, ababambisene nabo, kanye nezinhlangano zomphakathi bahlangene namuhla ukubungaza usuku lwesithathu lokuqeda umdlavuza wesibeletho. Lolu hlelo, obekungokokuqala ukuthi Amazwe Angamalungu amukele isinqumo sokuqeda isifo esingathathelaniyo, lusaqhubeka nokudlondlobala, futhi isikhumbuzo salo nyaka sithembisa ukuba yisibani sethemba, inqubekelaphambili, kanye nokuzibophezela okuvuselelwe okuvela ezizweni emhlabeni jikelele. “Eminyakeni emithathu edlule, sibone inqubekelaphambili ebonakalayo, kodwa abesifazane emazweni ampofu kanye nabesifazane abampofu nabancishwe amathuba emazweni acebile basahlushwa umdlavuza womlomo wesibeletho ngendlela engalingani,” kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Ngamasu athuthukisiwe okwandisa ukufinyelela ekugomeni, ekuhlolweni nasekulashweni, ukuzibophezela okuqinile kwezepolitiki nakwezezimali okuvela emazweni, nokwesekwa okwengeziwe okuvela kozakwethu, singawufeza umbono wethu wokuqeda umdlavuza womlomo wesibeletho.” Ohulumeni nemiphakathi bahola indlela ngokumemezela ukuzibophezela kanye nokuthuthukisa amasu okuqeda umdlavuza womlomo wesibeletho futhi amazwe emhlabeni wonke ahambisana nesimemezelo se-WHO sokuthatha isinyathelo mhla ziyi-17 kuLwezi. Kuhloswe ukuba i-Australia ibe phakathi kwamazwe okuqala emhlabeni ukuqeda umdlavuza womlomo wesibeletho, okuyizwe elibheke ukufinyelela eminyakeni engu-10 ezayo. E-Benin, Inkosikazi kaMongameli, Ehloniphekile, uClaudine Talon uzophatha umkhankaso wokuhlola iHPV. I-Democratic Republic of the Congo izojoyina usuku lokusebenza okokuqala ngqa ngemashi enqamula eKinshasa ifuna ukuqedwa komdlavuza womlomo wesibeletho, ehlelwe nguMnyango Wezempilo kanye nezinhlangano zabesifazane. E-Norway, abacwaningi basanda kubika ukuthi abatholi macala omdlavuza womlomo wesibeletho obangelwa ihuman papillomavirus (HPV) kubantu abaneminyaka engama-25 ubudala, iqoqo lokuqala labesifazane abanikezwa lo mgomo besebancane ngohlelo lukazwelonke lokugoma. I-Indonesia imemezele kuleli sonto isimemezelo esizibophezela ukufinyelela imigomo engu-90-70-90 yokuqedwa komdlavuza womlomo wesibeletho ngohlelo lukazwelonke lokuqeda umdlavuza womlomo wesibeletho (wezi-2023 kuya kowezi-2030). I-Japan ikhanyisa izwe nge-teal ukugubha usuku, futhi ihlonipha iminyaka emibili yokwethulwa kabusha komgomo we-HPV ezweni. E-Singapore, i-Alliance for Active Action Against HPV (A4HPV) izosingatha umcimbi wokugibela ibhayisikili ukusiza ukuqwashisa. E-United Kingdom, iNational Health Service (NHS) yase-England yathembisa kuleli sonto ukuthi izoqeda umdlavuza womlomo wesibeletho ngowezi-2040. Inqubekelaphambili ekugomeni iHPV Kusukela kwethulwa isu Lomhlaba Wonke lokusheshisa ukuqedwa komdlavuza womlomo wesibeletho njengenkinga yezempilo yomphakathi eminyakeni emithathu edlule, amanye amazwe angama-30, okuhlanganisa amazwe anabantu abaningi kanye nomthwalo womdlavuza womlomo wesibeletho njengeBangladesh, i-Indonesia neNigeria, ethule umgomo weHPV. Kusukela namuhla, amazwe ayi-140 ethule umuthi wokugomela i-HPV ezinhlelweni zikazwelonke zokugoma. Ukufakwa kokugonyelwa iHPV emhlabeni wonke kwamantombazane athole okungenani umthamo owodwa womgomo weHPV kwenyuke kwafinyelela ku-21% ngowezi-2022 - okwedlula amazinga angaphambi kobhubhane okokuqala ngqa. Uma leli zinga lenqubekelaphambili ligcinwa umhlaba uzobe usendleleni yokuhlangabezana nenhloso ka-2030 yokwenza imithi yokugomela iHPV itholakale kuwo wonke amantombazane yonke indawo. I-WHO, ngokubambisana neGAVI kanye nabanye ababambisene nabo, isiqale imizamo ehlelekile yokuthola imigomo yamantombazane aphuthelwe ukugonyelwa iHPV ngenxa yokuphazamiseka kobhubhane kanye nokuvuselela izinhlelo zokugomela iHPV ukuze kufinyelele ku-90%. E-Nigeria, isibonelo, umuthi wokugomela iHPV wethulwa ohlelweni lokugoma olujwayelekile ngohlelo lomthamo owodwa ngoMfumfu wezi- 2023. Izwe lihlose ukugoma amantombazane ayizigidi ezingu-7.7 – okuyisibalo esikhulu kunazo zonke emzuliswaneni owodwa wokugonyelwa iHPV kusifunda. Inqubekelaphambili ebuthaka ekuhlolweni nasekwelashweni Amazwe atshale imali ukuze athuthukise ukufinyelela ekuhlolweni emhlabeni wonke. Kulo nyaka, kahlanganisa i-Unitaid kanye nozakwethu abaqalisa ukusebenza, uNgqongqoshe Wezempilo emazweni ayi-14 anemali ephansi kanye nephakathi nendawo afinyelele iqophelo eliphezulu lokuhlola abesifazane abangaphezu kwesigidi. Emazweni amaningi, labo abatholakala benomdlavuza womlomo wesibeletho basadinga ukufinyelela okungcono ekuhlinzweni, ekwelapheni nge-radiotherapy, ngokwelashwa ngamakhemikhali kanye nokunakekelwa kwe-palliative. Noma kunjalo, amazwe angama-65% kuphela ahlanganisa izinsizakalo zokuhlola umdlavuza womlomo wesibeletho kanti ama-69% afaka iradiotherapy yokwelapha umdlavuza womlomo wesibeletho emaphaketheni ezinzuzo zezempilo njengengxenye yezinhlelo zezempilo zomhlaba wonke. Nokho, okuhlangenwe nakho kwamazwe okuphayona kubonisa inqubekelaphambili eyenziwa kusukela phansi: I-El Salvador ikhiphe okuhlosiwe okusha ukuze kufinyelelwe kzinga lokutholakala kwama-70% ngowezi-2030 kanye nokuhlinzeka ngokufinyelela ekwelashweni kwabesifazane abangama-90% abanesifo somlomo wesibeletho. UMnyango Wezempilo manje usuhlinzeka ngezinsizakalo kuzo zonke izikhungo zokuhlola ezingama-75 ezweni lonke. Izwe liphinde lenza inqubekelaphambili ekwelashweni kwezilonda ezidala umdlavuza; futhi I-Bhutan, eyayiphakathi Kwamazwe Angamalungu aphakamise lolu hlelo kwiBhodi Eliphezulu leWHO ngowezi-2019, iyaqhubeka nokwenza intuthuko emangalisayo ekuvimbeleni nasekulapheni umdlavuza womlomo wesibeletho. Izwe lisanda kubika ukuthi selihlole u-90.8% wabesifazane abafanelekile ukuthi banomdlavuza wangaphambi komlomo wesibeletho kanye nomdlavuza ngohlelo lwalo oluhamba phambili kwezempilo, kulaba, u-92% wabesifazane abanomdlavuza wangaphambi komlomo wesibeletho belashwa kanti bonke abesifazane abanomdlavuza we-invasive baphathwa. Ukuthuthukisa ikhwalithi yokuhlolwa, ukunciphisa izindleko kanye nokwandisa ukufinyelela ezinsizeni zokunakekelwa kwezempilo, iWHO manje incoma ukuhlolwa kweHPV njengendlela ekhethwayo yokuhlolelwa umdlavuza womlomo wesibeletho. Lokhu kufaka usekelo lokuzisampulela, okwenza ukuhlola kube lula nakakhulu. Ukwengeza, iWHO ifanelekele ukuhlolwa kweHPV yesine kuNhlangulana wezi-2023, okuhlinzeka ngenketho eyengeziwe emazweni afuna ukusebenzisa izindlela zokuhlola ezithuthukisiwe ukuze akhombe iziguli ezidinga ukwelashwa ngempumelelo kakhudlwana. Okubhalwe abahleli: Ukuze kuqedwe umdlavuza womlomo wesibeletho, wonke amazwe kufanele afinyelele futhi alondoloze izinga lokugula elingaphansi kwezi-4 kwabesifazane abayizi-100 000. Ukufeza lowo mgomo kuncike kuzinsika ezintathu ezibalulekile kanye nemigomo yazo ehambisanayo. Izinsika ezintathu ezibalulekile yilezi: Ama-90% amantombazane agonywe ngokugcwele ngomgomo weHPV lapho eseneminyaka eyi-15; Ama-70% wabesifazane uhlolwe kusetshenziswa ukuhlolwa kokusebenza okuphezulu lapho sebeneminyaka engama-35 ubudala, baphinde futhi lapho sebeneminyaka engama-45; Ama-90% wabesifazane abalashwe ngaphambi komdlavuza kanye nama-90% abesifazane abanomdlavuza ohlaselayo bayakwazi ukuphila. Izwe ngalinye kufanele lihlangabezane nezinhloso ze-90-70-90 ngowezi-2030 ukuze lingene endleleni yokuqeda umdlavuza womlomo wesibeletho phakathi nekhulu leminyaka elizayo. Ukufeza lowo mgomo kuncike ezinsikeni ezintathu ezibalulekile kanye nemigomo yazo ehambisanayo.

ደብሊውኤችኦ ማህበራዊ ግንኙነትን ለማሳደግ ኮሚሽን ጀመረ ደብሊውኤችኦ ብቸኝነትን እንደ አሳሳቢ የጤና ስጋት ለመፍታት፣ ማህበራዊ ትስስርን እንደ ቅድሚያ ለማስተዋወቅ እና በሁሉም የገቢ ሀገራት ውስጥ የመፍትሄ ሃሳቦችን ለማፋጠን አዲስ የማህበራዊ ግንኙነት ኮሚሽን አስታውቋል። በዩ.ኤስ. የቀዶ ጥገና ሀኪም ጄኔራል ዶ/ር ቪቬክ ሙርቲ እና የአፍሪካ ህብረት የወጣቶች መልዕክተኛ ቺዶ ምፔምባ ኮሚሽኑ 11 መሪ ፖሊሲ አውጪዎች፣ የሃሳብ መሪዎች እና ተሟጋቾችን ያቀፈ ነው። ለሶስት አመታት የሚቆይ ሲሆን በሁሉም እድሜ ላሉ ሰዎች ጤናን ለማሻሻል ማህበራዊ ትስስሩ የሚጫወተውን ማዕከላዊ ሚና ይተነትናል እና ማህበራዊ ግንኙነቶችን በመጠኑ ለመገንባት መፍትሄዎችን ይዘረዝራል። ኮሚሽኑ የግንኙነት ማህበረሰቦችን እና ማህበረሰቦችን ደህንነትን እንደሚያጎለብት እና ኢኮኖሚያዊ እድገትን ፣ ማህበራዊ ልማትን እና ፈጠራን እንዴት እንደሚያግዝ ይመለከታል። ማህበራዊ መገለል - በቂ ያልሆነ ቁጥር ያላቸው ማህበራዊ ግንኙነቶች ፣ እና ብቸኝነት - እና ግንኙነት ያለመሰማት ማህበራዊ ህመም ፣ ተስፋፍቷል ። ማግለል እና ብቸኝነት በዋነኛነት ከፍተኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት አረጋውያን ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል ከሚለው በተቃራኒ በዓለም ዙሪያ በሁሉም የዕድሜ ክልሎች ጤና እና ደህንነት ላይ ተጽዕኖ ያሳድራሉ። ከአራት አረጋውያን መካከል አንዱ ማህበራዊ መገለል ያጋጥማቸዋል እና በሁሉም ክልሎች ውስጥ ዋጋው በጣም ተመሳሳይ ነው። በጉርምስና ዕድሜ ላይ ከሚገኙ ወጣቶች መካከል ከ5-15% የሚሆኑት ብቸኝነት ያጋጥማቸዋል ፣ በምርምር ግኝቶች። ይሁን እንጂ ፣ እነዚህ አሃዞች ዝቅተኛ ግምት ሊሆኑ ይችላሉ። “በዓለም ላይ ያለው ከፍተኛ ማህበራዊ መገለል እና ብቸኝነት በጤና እና ደህንነት ላይ ከባድ መዘዝ አለው። በቂ የሆነ ጠንካራ ማህበራዊ ግንኙነት የሌላቸው ሰዎች ለስትሮክ፣ለጭንቀት፣ለአእምሮ ማጣት፣ለድብርት፣ ራስን ማጥፋት እና ለሌሎችም የመጋለጥ እድላቸው ከፍተኛ ነው ሲሉ የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ተናግረዋል። "ይህ የዓለም ጤና ድርጅት ኮሚሽን ማህበራዊ ግንኙነትን እንደ ዓለም አቀፍ የጤና ቀዳሚነት ለመመስረት እና በጣም ተስፋ ሰጭ ጣልቃገብነቶችን ለመጋራት ይረዳል።" የማህበራዊ ግንኙነት እጦት እንደ ማጨስ፣ ከመጠን በላይ መጠጣት፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረግ፣ ከመጠን ያለፈ ውፍረት እና የአየር ብክለትን የመሳሰሉ ቀደም ባሉት ጊዜያት የመሞት አደጋ ተመጣጣኝ ወይም እንዲያውም የበለጠ ነው። ማህበራዊ መገለል በአካል እና በአእምሮ ጤና ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል፣ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ከጭንቀት እና ድብርት ጋር የተቆራኘ እና የልብ እና የደም ቧንቧ በሽታዎችን በ 30% ይጨምራል። አዲሱ ደብሊውኤችኦ በማህበራዊ ትስስር ላይ ዓለም አቀፍ አጀንዳን ይገልፃል; ለአገሮች፣ ማህበረሰቦች እና ግለሰቦች በማስረጃ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎችን የሚያበረታታ ግንዛቤን ማሳደግ እና ትብብርን መገንባት። የኮቪድ-19 ወረርሽኝ ወረርሽኝ እና ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ውጤቶቹ ማህበራዊ ግንኙነቶችን እንዴት እንዳዳከሙ ከግምት ውስጥ በማስገባት ይህ አጀንዳ በዚህ ወቅት ልዩ ጠቀሜታ አለው። "ማህበራዊ ግንኙነትን በማሳደግ ረገድ የላቀ የኮሚሽነሮች ቡድን ጋር በቅርበት በመስራት ደስተኛ ነኝ - የደህንነት ወሳኝ አካል። አንድ ላይ፣ ብቸኝነት፣ ጤናማ እና የበለጠ ጠንካራ የሆነ ዓለምን መገንባት እንችላለን ሲሉ የዩኤስ የቀዶ ጥገና ሐኪም ጄኔራል ዶ/ር ቪቬክ ሙርቲ ተናግረዋል። "ብቸኝነት እና መገለል ከሚያስከትላቸው ከፍተኛ የጤና እና የህብረተሰብ መዘዞች አንፃር፣ እንደ ትምባሆ አጠቃቀም፣ ውፍረት እና የሱስ ቀውስ ያሉ ሌሎች የአለም ጤና ስጋቶችን ለመፍታት ያደረግነውን የህብረተሰብ ማህበራዊ ትስስር መልሶ ለመገንባት ተመሳሳይ ኢንቨስት የማድረግ ግዴታ አለብን። " ማህበራዊ ግንኙነት መቋረጥ ወደ ደካማ የትምህርት ውጤት ሊያመራ ይችላል; በሁለተኛ ደረጃ ብቸኝነት የሚሰማቸው ወጣቶች ከዩኒቨርሲቲ የማቋረጥ እድላቸው ሰፊ ነው። በተጨማሪም ደካማ የኢኮኖሚ ውጤት ሊያስከትል ይችላል; በስራዎ ውስጥ የተቋረጠ እና ያለመደገፍ ስሜት ወደ ደካማ የስራ እርካታ እና አፈፃፀም ሊመራ ይችላል ። ወጣቶች ከብቸኝነት ነፃ አይደሉም። ማህበረሰባዊ መገለል በማንኛውም ሰው፣ በማንኛውም እድሜ፣ በየትኛውም ቦታ ሊጎዳ ይችላል” ሲሉ የአፍሪካ ህብረት የወጣቶች መልዕክተኛ ቺዶ ምፔምባ ተናግረዋል። “በመላ አፍሪካ እና ከዚያም ባሻገር፣ በብቸኝነት ዙሪያ ያለውን ትረካ እንደገና መግለፅ አለብን። በማህበራዊ ትስስር ላይ የሚደረጉ ኢንቨስትመንቶች የአሁን እና የወደፊት ትውልዶችን ደህንነት የሚያበረታቱ ምርታማ፣ ጠንካራ እና የተረጋጋ ኢኮኖሚ ለመፍጠር ወሳኝ ናቸው። ደብሊውኤችኦ ፅህፈት ቤት የሚደገፈው የማህበራዊ ግንኙነት ኮሚሽን የመጀመሪያውን የአመራር ደረጃ ስብሰባ ከታህሳስ 6 እስከ 8 ቀን 2023 ያካሂዳል። የመጀመሪያው ዋና ውፅዓት በሦስት ዓመቱ ተነሳሽነት አጋማሽ ላይ የተለቀቀው ዋና ሪፖርት ይሆናል።

WHO launches commission to foster social connection WHO has announced a new Commission on Social Connection, to address loneliness as a pressing health threat, promote social connection as a priority and accelerate the scaling up of solutions in countries of all incomes. Co-chaired by U.S. Surgeon General, Dr Vivek Murthy, and African Union Youth Envoy, Chido Mpemba, the Commission consists of 11 leading policy-makers, thought leaders and advocates. Running for three years, it will analyse the central role social connection plays in improving health for people of all ages and outline solutions to build social connections at scale. The Commission will consider how connection enhances the well-being of our communities and societies and helps foster economic progress, social development, and innovation. Social isolation – having an insufficient number of social connections, and loneliness – and the social pain of not feeling connected, are widespread. Contrary to the perception that isolation and loneliness primarily affect older people in high-income countries, they impact the health and well-being of all age groups across the world. One in four older people experience social isolation and the rates are broadly similar in all regions. Among adolescents, between 5­­–15% experience loneliness, according to research findings. However, these figures are likely to be underestimations. “High rates of social isolation and loneliness around the world have serious consequences for health and well-being. People without enough strong social connections are at higher risk of stroke, anxiety, dementia, depression, suicide and more,” said WHO Director-General Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus. “This WHO Commission will help establish social connection as a global health priority and share the most promising interventions.” Lack of social connection carries an equivalent, or even greater, risk of early death as other better-known risk factors – such as smoking, excessive drinking, physical inactivity, obesity, and air pollution. Social isolation also has a serious impact on physical and mental health; studies show that it has been linked to anxiety and depression and can increase risk of cardiovascular disease by 30%. The new WHO Commission will define a global agenda on social connection; raising awareness and building collaborations that will drive evidence-based solutions for countries, communities and individuals. This agenda has particular significance at this time, given how the COVID-19 pandemicand its social and economic repercussions undermined social connections. “I am thrilled to work closely with an outstanding group of Commissioners on advancing social connection – a vital component of well-being. Together, we can build a world that is less lonely, healthier, and more resilient,” said U.S. Surgeon General, Dr Vivek Murthy. “Given the profound health and societal consequences of loneliness and isolation, we have an obligation to make the same investments in rebuilding the social fabric of society that we have made in addressing other global health concerns, such as tobacco use, obesity, and the addiction crisis.“ Social disconnection also can lead to poorer education outcomes; young people experiencing loneliness in high school are more likely to drop out of university. It can also lead to poorer economic outcomes; feeling disconnected and unsupported in your job can lead to poorer job satisfaction and performance.“ Young people are not immune to loneliness. Social isolation can affect anyone, of any age, anywhere,” said Chido Mpemba, African Union Youth Envoy. “Across Africa and beyond, we must redefine the narrative around loneliness. Investments in social connection are critical to creating productive, resilient and stable economies that promote the well-being of current and future generations.” The Commission on Social Connection, supported by a Secretariat based at WHO, will hold its first leadership-level meeting from 6 to 8 December 2023. The first major output will be a flagship report released by the mid-point of the three-year initiative.

Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya ta ƙaddamar da wata hukuma domin ta haɓaka hulɗatayyar zamantakewa Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya ta ayyana wata sabuwar hukumar haɓaka hulɗar zamantakewa, da zata maida hankali a kan kaɗaici da ke barazana ga lafiya da bunƙasa harkokin zantakewa a matsayin abu mai muhimmanci da gaggauto da dabarun tsira a cikin ƙasashen da dukkan kuɗaɗen shigarsu. Ƙasar Amurika ce ƙaramar mai jagoranci. Surgeon General, Dr Vivek Murthy, da Wakilan Ƙungiyar Matasan Afirika da Hukumar da ke ƙunshe da masana ilimin tsarin tafiyar da abubuwa 11 duk da akwai shuwagabanni da masu goyon baya,. Tafiyar da shirin na tsawon shekaru ukku, za ya tantance babbar rawar da dangantakar zamantakewa ke takawa wajen bunƙasa lafiya ga mutane masu shekaru daban-daban da lissafo wasu hanyoyin shawo kan matsaloli don gina dangantaka ta zamantakewa a wannan mataki. Hukumar za ta lura da yadda dangantaka za ta inganta lafiyar garuruwanmu da al'ummu da taimakawa wajen bunƙasa ci gaban tattalin arziki, da ci gaban zamantakewar al'umma da ƙirƙira. Ƙaurace wa jama'a- rashi samun wadatacciyar hulɗatayya da jama'a da kaɗaici -da damuwa ta zantakewa ta hanyar rashin shiga harkokin jama'a sun watsu sosai. Saɓanin zaton da ake na cewa keɓancewa da zaman kaɗaici sun fi samun masu shekaru da yawa a ƙasashe masu wadataccen tattalin arziki, suna shafar lafiya da rayuwar kowane rukunin mutane a duniya. Ɗaya cikin tsofaffi huɗu ya killace kansa daga al'umma, kuma yawansu ya yi faɗi a kowane yanki. A cikin matasa, kimanin kaso 5-15 cikin ɗari suna fuskantar kaɗaici , kamar yadda bincike ya gano. Har ila yau, waɗannan alƙaluman kamar a rage su. Yawaitar adadin masu killace kansu da zaman kaɗaici da ke akwai cikin duniya yana da abubuwa da dama da yake haifarwa ga lafiya da rayuwa. Mutanen da ba su da dangatakar zamantakewa sosai suna cikin haɗarin kamuwa da mutuwar sashen jiki da damuwa da ciwon mantuwa da kisan-kai da wasu. Cewar babban daraktan Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus. "Wannan hukuma da ke ƙarƙashin Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya za ta taimaka wajen samar da dangantaka ta zamantakewa a matsayin abin da za a ba muhimmanci a duniyar kiwon lafiya da haɗuwa a kan alƙawarin yarjejeniya" Rashin dangantakar zamantakewa na ɗaukar daidaito ko kuma mafi yawan haɗarin mutuwa da wuri ko abin da aka fi sani da abu mai haɗari - kamar su shan taba da shan giya da yawa da rashin motsa jiki da ƙiba da gurɓatacciyar iska. Killace ce kai ko rashin shiga jama'a kuma yana da matsala sosai a kan lafiyar jiki da ta ƙwaƙwalwa ; bincike ya nuna cewa yana da alaƙa ta kai tsaye da shiga damuwa da ciwon damuwa za su iya ƙara haɗarin kamuwa da cututtukan zuciya da kaso 30 cikin ɗari. Sabuwar hukumar Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya za su bayar da tsare-tsare game-duniya a kan dangantakar zamantakewa; ƙarfafa wayar da kan al'umma da samar da haɗin guiwa da zasu jagoranci dubaru da aka samar ta hanyar samar da hujja ga ƙasashe, al'ummu da ɗaiɗaikun mutane. Wannan tsare-tsare yana da mahimmanci a wannan lokacin, idan aka yi la'akari da yadda cutar ta COVID-19 da tasirinta na zamantakewa da tattalin arziƙi ke lalata alaƙar zamantakewa. Na yi farin cikin yin aiki kafada da kafada da gungun kwamishinonin da suka yi fice kan ci gaban zamantakewa - muhimmin bangaren jin dadi. Tare, za mu iya gina duniyar da ba ta da kaɗaici, mafi koshin lafiya, da juriya, ”in ji Babban Likitan Amurka, Dr Vivek Murthy. Idan aka yi la'akari da babban sakamako na kiwon lafiya da zamantakewa na kadaici da keɓewa, muna da alhakin sanya hannun jari iri ɗaya don sake gina tsarin zamantakewar al'umma wanda muka yi don magance wasu matsalolin kiwon lafiya na duniya, kamar shan taba, kiba, da kuma rikice-rikice na jaraba. Rashin haɗin kai na zamantakewa kuma na iya haifar da ƙarancin sakamako na ilimi; matasan da ke fama da kadaici a makarantar sakandare sun fi barin jami'a ba su kammala karatun ba. Haka kuma yana iya haifar da mummunan sakamako na tattalin arziki; jin katsewar haɗin gwiwa da rashin tallafi a cikin aikinku na iya haifar da ƙarancin gamsuwar aiki." Matasa ba su tsira daga kadaici ba. Warewa jama'a na iya shafar kowa, a kowanne matakin shekaru, a ko'ina," in ji Chido Mpemba, Wakilin Matasan Tarayyar Afirka. A duk faɗin Afirka da har ma gaba da africa, dole ne mu sake fayyace labarin game da kaɗaici. Zuba hannun jari a cikin haɗin gwiwar zamantakewa yana da mahimmanci don ƙirƙirar tattalin arziƙi mai ƙarfi, juriya da kwanciyar hankali waɗanda ke haɓaka jin daɗin al'ummomin yanzu da na gaba." Hukumar Haɗin Kan Jama'a, wacce wata Sakatariya take zaune a Hukumar Lafiya ta Duniya ke tallafawa, za ta gudanar da taron matakin jagoranci na farko daga 6 zuwa 8 ga Disamba 2023. Babban abin fitarwa na farko zai kasance rahoton flagship da aka fitar ta tsakiyar shirin na shekaru uku.

WHO imezindua tume ya kukuza uhusiano wa kijamii WHO imetangaza Tume mpya ya Uhusiano wa Kijamii, kushughulikia upweke kama tishio kubwa la kiafya, kukuza uhusiano wa kijamii kama kipaumbele na kuharakisha kuongeza suluhisho katika nchi zenye mapato yote. Mwenyekiti mwenza wa U.S. Daktari Mkuu wa Upasuaji, Dk. Vivek Murthy na Mjumbe wa vijana wa Umoja wa Afrika, Chido Mpemba, Tume ina watunga sera wakuu 11, Viongozi wa fikra na mawakili. Kwa muda wa miaka mitatu, itachanganua jukumu kuu la muunganiko wa kijamii katika kuboresha afya kwa watu wa rika zote na kuainisha masuluhisho ya kujenga miunganisho ya kijamii kwa kiwango kikubwa. Tume itazingatia jinsi uhusiano unavyoboresha ustawi wa jamii zetu na kusaidia kukuza uchumi, maendeleo ya jamii na uvumbuzi. Kutengwa kwa jamii; "Kuwa na miunganiko michache ya kijamii, upweke na kuenea kwa maumivu ya kijamii yanayosababisha kutojisikia kuungana. Kinyume na maoni kuwa kutengwa na upweke katika nchi zenye kipato cha juu huathiri sana wazee, afya na ustawi wa makundi yote ya umri duniani kote. Mzee mmoja kati ya wazee wanne hutengwa na jamii na viwango vinafanana kwa upana katika maeneo yote. Kulingana na utafiti, miongoni mwa vijana 5 sawa na 15% kati yao, huwa wanapata upweke. Lakini, inawezekana kuwa hizi takwimu zimepunguzwa. Viwango wa juu vya kutengwa na jamii na upweke duniani kote vina madhara makubwa kwenye afya na ustawi. Watu wasiyo na uhusiano wa kijamii wako katika hatari kubwa ya kiharusi, wasiwasi, shida ya akili, unyongovu, kujiua na mengineyo mengi, alisema Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dkt Tedros Adhanom Ghebreyesus. Hii Tume ya WHO itasaidia kuanzisha uhusiano wa kijamii kama kipaumbele cha afya duniani na kushiriki hatua zinazotia matumaini Ukosefu wa muunganiko wa kijamii unabeba hatari inayoendana au kubwa zaidi ya kifo cha mapema kama ilivyo kwa sababu zingine zenye hatari zinazojulikana zaidi, kama vile kuvuta sigara, ulevi wa kupindukia, kutofanya mazoezi ya mwili, kunenepa kupita kiasi na uchafuzi wa hewa. Pia, kutengwa kwa jamii kuna athari kubwa za afya ya mwili na akili; tafiti zinaonyesha kunaweza kusababisha wasiwasi na unyongovu na kunaweza kuongeza hatari ya ugonjwa wa moyo na mishipa kwa 30%. Tume mpya ya WHO itafafanua ajenda (mada) ya kimataifa kuhusu uhusiano wa kijamii; katika kuongeza ufahamu na kujenga uhusiano ambao utaleta ufumbuzi wa msingi wa ushahidi kwa nchi, jumuiya na watu binafsi. Ajenda (mada) hii ina umuhimu wa pekee kwa wakati huu, ikizingatiwa jinsi janga la UVIKO-19 na athari zake za kijamii na kiuchumi zilivyodhoofisha uhusiano wa kijamii. Nimefurahi kufanya kazi kwa ukaribu na kundi kubwa la Makamishna katika kuendeleza uhusiano wa kijamii ambacho ni kipengele muhimu cha ustawi. Kwa pamoja, tunaweza kujenga dunia isiyo na upweke, yenye afya na ustahimilivu zaidi, alisema Daktari Mkuu wa Upasuaji wa Marekani, Dk. Vivek Murthy. Kwa kuzingatia madhara makubwa ya kiafya na kijamii ya upweke na kutengwa, tuna wajibu wa kufanya uwekezaji katika kujenga upya muundo wa jamii ambayo tumefanya katika kushughulikia masuala mengine ya afya ya kimataifa kama vile matumizi ya tumbaku, unene uliyokithiri na hatari ya uraibu Kutengwa kwa jamii kunaweza pia kusababisha matokeo duni ya elimu; vijana wanaokabiliana na upweke katika shule za upili wana uwezekano mkubwa wa kuacha kujiunga na vyuo vikuu. Pia, inaweza kusababisha matokeo duni ya uchumi; kuhisi kutengwa na kutotegemezwa katika kazi yako kunaweza kusababisha kutosheka na utendaji duni wa kazi Vijana hawana kinga dhidi ya upweke. Kutengwa kwa jamii kunaweza kuathiri mtu yeyote, wa umri wowote, mahali popote, alisema Chido Mpemba, Mjumbe wa Vijana wa Umoja wa Afrika. Kote barani Afrika na kwingineko, lazima tufafanue upya simulizi ya upweke. Uwekezaji katika uhusiano wa kijamii ni muhimu katika kujenga uchumi wenye tija, usitahimilivu na uchumi thabiti ambao unakuza ustawi wa vizazi vya sasa na vijavyo Tume ya uhusiano wa kijamii, ilisaidia na Sekretarieti iliyojikita WHO, ambayo itaendesha mkutano wa kwanza wa ngazi ya uongozi kuanzia tarehe 6 hadi 8 Desemba 2023. Matokeo yake makubwa ya kwanza yatakuwa taarifa kuu iliyotolewa na lengo kuu la mpango wa miaka mitatu.

WHO ṣe ìfilọ́lẹ̀ àjọ láti mú ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ gbòòrò síi WHO ti kéde Àjọ lórí Ìbáṣepọ̀ ní Àwùjọ tuntun kan, láti dojúkọ ìdáwà gẹ́gẹ́ bíi adúnkookò mọ́ ìlera tí ó ń ṣe gbọmọgbọmọ, ṣe ìgbélárugẹ ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ gẹ́gẹ́ bíi ohun pàtàkì àti láti mú ìgbésókè àwọn ọ̀nà àbáyọ ní àwọn orílẹ̀-èdè pẹ̀lú onírúurú owó tí ó ń wọlé fún wọn yá. Tí Dókítà Oníṣẹ́-abẹ Lápapọ̀ ní U.S. jẹ́ alájọjálága rẹ̀, àti Aṣojú Ọ̀dọ́ ní African Union, Chido Mpemba, Àjọ náà kún fún àwọn adarí aṣòfin, àwọn olórí aláròjinlẹ̀ àti àwọn alágbàwí 11. Tí ó ti ń ṣiṣẹ́ fún ọdún mẹ́ta, àjọ náà yóò ṣe àtúpalẹ̀ ọ̀gangan ipa tí ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ ní láti ṣe lórí ìmúdára ìlera fún onírúurú àwọn èèyàn láì fi ọjọ́-orí ṣe tí yóò sì ṣe àfihàn àwọn ọ̀nà àbáyọ láti ṣẹ̀dá àwọn ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ ní yanturu. Àjọ náà yóò ṣe ìdárò lórí bí ìbáṣepọ̀ ṣe ń mú àlàáfíà ní àwọn agbègbè àti àwọn àwùjọ wa dára síi àti bí ó ṣe ń ràn wá lọ́wọ́ láti mú ìlọsíwájú ọrọ̀ ajé, ìdàgbàsókè àwùjọ, àti ọgbọ́n ìṣẹ̀dá gbòòrò síi. Ìyàsọ́tọ̀ ní àwùjọ – kí èèyàn ní iye àwọn ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ tí kò tó nǹkan, kí ó sì dá wà – àti ìrora àìrẹ́nibáṣe ní àwùjọ, ti tàn kálẹ̀. Ní ìtakò èrò pé àwọn arúgbó ní àwọn orílẹ̀-èdè tí owó àmúwọlé wọn pọ̀ nìkan ni ìyàsọ́tọ̀ àti ìdáwà máa ń kàn, wọ́n ní ipa lórí ìlera àti àlàáfíà gbogbo ẹgbẹ́ olóríjorí káàkiri àgbáyé. Ọ̀kan nínú àwọn arúgbó mẹ́rin ní wọ́n ń kojú ìyàsọ́tọ̀ ní àwùjọ tí àwọn ìwọ̀n náà sì fẹ́rẹ̀ jọra ní gbogbo àwọn ẹkùn. Láàárín àwọn ọdọ́mọdé aṣẹ̀ṣẹ̀bàlágà, láàárín ìdá 5–15% ní wọ́n ń kojú ìdáwà, gẹ́gẹ́ bí àwọn èsì ìwádìí ṣe fihàn. Ṣùgbọ́n, ó ṣeéṣe kí àwọn òǹkà wọ̀nyìí jẹ́ ìgékúrú. "Bí ìwọ̀n ìyàsọ́tọ̀ ní àwùjọ àti ìdáwà ṣe wà lókè káàkiri àgbáyé ní ewu gidi fún ìlera àti àlàáfíà. Àwọn èèyàn tí wọn kò ní irú ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ tí ó jinná wà nínú ewu àrùn ẹ̀gbà, àìnífọ̀kànbalẹ̀, àrùn òǹrayè, ìgbẹ̀mí ara ẹni àti jù bẹ́ẹ̀ lọ," Olùṣàkóso Àgbà fún WHO, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus dáhùn. "Àjọ WHO yìí yóò ṣe ìrànwọ́ láti fi ìdí ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ múlẹ̀ gẹ́gẹ́ bíi ìlera pàtàkì ní àgbáyé tí yóò sì ṣe àfihàn àwọn ìdásí tí wọ́n dára jùlọ." Àìsíbáṣepọ̀ ní àwùjọ ní déédé ewu kan náà, tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ, pẹ̀lú ikú òòjọ́ àti àwọn okùnfà ewu tí a mọ̀ mìíràn – bíi sìgá fífà, otí àmupara, àìlèdáhunṣe, ìsanrajù, àti ìbafẹ́fẹ́jẹ́. Ìyàsọ́tọ̀ ní àwùjọ tún ní ipa pàtàkì lórí ìlera ara àti ọkàn; àwọn ìwádìí fihàn pé ó ní ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú àìnífọ̀kànbalẹ̀ àti ìrẹ̀wẹ̀sí ọkàn tí ó sì le ṣe àlékún ewu àrùn ajẹmétòòṣànká inú ọkàn pẹ̀lú ìdá 30%. Àjọ WHO tuntun náà yóò ṣe àlàyé àgbéṣe ní àgbáyé lórí ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ; ṣíṣe àgbélárugẹ ìpolongo àti ṣíṣẹ̀dá ìfọwọ́sowọ́pọ̀ tí yóò mú àwọn ọ̀nà àbáyọ ẹlẹ́rìí wá fún àwọn orílẹ̀-èdè, àwọn àwùjọ àti àwọn èèyàn. Àgbéṣe yìí ní ìwúlò ní pàtó ní àsìkò yìí, pẹ̀lú bí àjàkálẹ̀ àrùn COVID-19 àti àwọn àbájáde rẹ̀ ní àwùjọ àti lórí ọrọ̀ ajé ṣe àfihàn àwọn ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ. "Inú mi dùn láti ṣiṣẹ́ ní tímọ́tímọ́ pẹ̀lú ẹgbẹ́ àwọn Kọmísánà tí wọ́n tayọ lórí ìmúlọsíwájú ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ – ara ìwàlálààfíà pàtàkì. Ní àpapọ̀, a lè ṣẹ̀dá ilé ayé tí ìdáwà kò wọ́pọ̀, tí ó bá ìlera mu síi, tí ó sì dúró ṣinṣin," Dókítà Oníṣẹ́-abẹ Lápapọ̀ ní US, Dr Vivek Murthy. "Pẹ̀lú bí àwọn àbájáde ajẹmọ́lera àti ajẹmáwùjọ ìdáwà àti ìyàsọ́tọ̀ ṣe jinlẹ̀ tó, a ní ojúṣe láti ṣe ìdókòwò lórí ìṣàtúnrán aṣọ ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ tí a ti ṣe láti yanjú àwọn ọ̀rọ̀ ajẹmọ́lera ní àgbáyé, bíi ìlò tábà, ìsanrajù, àti wàhálà àfẹ́sódì." Àìní ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ tún lè yọrí sí àwọn àbájáde ìkẹ́kọ̀ọ́ tí kò dára rárá; ó ṣeéṣe fún àwọn ọ̀dọ́ tí wọ́n ń kojú ìdáwà ní ilé-ìwé gíga má parí ẹ̀kọ́ wọn ní yunifásítì. Ó tún lè já sí àwọn àbájáde ajẹmétò ọrọ̀ ajé tí kò dára rárá; níní ìmọ̀lára àìní ìbáṣepọ̀ àti àìní àtìlẹ́yìn lẹ́nu iṣẹ́ rẹ lè já sí àìṣetó lẹ́nu iṣẹ́ àti àìṣe iṣẹ́ tí ó tẹ́ni lọ́rùn." Ìdáwà kò yọ àwọn ọ̀dọ́ sílẹ̀. Ìyàsọ́tọ̀ ní àwùjọ lè kan ẹnikẹ́ni, láì wo ọjọ́-orí, níbikíbi," Chido Mpemba, Aṣojú Ọ̀dọ́ ní WHO fèsì. "Káàkiri ilẹ̀ Adúláwọ̀ àti jù bẹ́ẹ̀ lọ, a gbọdọ̀ ṣe àtúnkọ ìtàn nípa ìdáwà. Àwọn ìdókòwò nínú ìbáṣepọ̀ ní àwùjọ ṣe pàtàkì sí ìṣẹ̀dá àwọn ètò ọrọ̀ ajé tí ó ní àbáyọrí, tí ó dúró ṣinṣin tí ó sì ṣe déédé tí yóò ṣe ìgbélárugẹ àlàáfíà àwọn ìran ìsinyìí àti ti ọjọ́ iwájú." Àjọ lórí Ìbáṣepọ̀ ní Àwùjọ, tí Ọ́fíìsì Ìjọba kan tí ó wà ní WHO ṣe àtìlẹ́yìn fún, yóò ní ìpàdé onípele-adarí àkọ́kọ́ rẹ̀ bẹ̀rẹ̀ láti ọjọ́ 6 sí 8 oṣù Kejìlá ọdún 2023. Àbájáde pàtàkì àkọ́kọ́ yóò jẹ́ àbọ̀ pàtàkì tí yóò jẹ́ fífiléde ní àárín ètò ọlọ́dún-mẹ́ta náà.

I-WHO yethula ikhomishini yokukhuthaza ukuxhumana komphakathi I-WHO isimemezele iKhomishana entsha Yezokuxhumana Komphakathi, ukubhekana nesizungu njengengozi kwezempilo, ukukhuthaza ukuxhumana nomphakathi njengento ebaluleke kakhulu futhi kwandiswe izixazululo ngokushesha emazweni awo wonke amaholo. Usihlalo ohlanganyelwe yi-U.S. Udokotela Ohlinzayo, uDkt Vivek Murthy, kanye neNxusa Yentsha YeNhlangano Yase-Africa, uChido Mpemba, iKhomishana inabenzi benqubomgomo abaholayo abayi-11, abaholi abacabangayo kanye nabameli. Njengoba sekuphele iminyaka emithathu, izohlaziya indima ebalulekile ekuxhumaneni nomphakathi ekuthuthukiseni impilo yabantu bayo yonke iminyaka futhi iveze izixazululo zokwakha ukuxhumana komphakathi ngezinga elikhulu. IKhomishani izobheka ukuthi ukuxhumana kuyithuthukisa kanjani inhlalakahle yemiphakathi yethu nabantu futhi isize ekukhuthazeni inqubekelaphambili yezomnotho, ukuthuthukiswa komphakathi, kanye nokusungula izinto ezintsha. Ukuhlukaniswa nomphakathi - ukuba nenombolo enganele yokuxhumana nabantu, kanye nesizungu - kanye nobuhlungu bomphakathi bokungazizwa uxhumekile, kusabalele. Ngokuphambene nombono wokuthi ukuzihlukanisa nomzwangedwa kuthinta abantu asebekhulile emazweni anemali engenayo ephezulu, kunomthelela empilweni nasenhlalakahleni yawo wonke amaqembu eminyaka yobudala emhlabeni jikelele. Umuntu oyedwa kwabane asebekhulile bahlangabezana nokuhlukaniswa nomphakathi futhi amanani afana ngokubanzi kuzo zonke izifunda. Phakathi kwentsha, phakathi kuka-5-15% iba nomzwangedwa, ngokusho kwemiphumela yocwaningo. Nokho, lezi zibalo kungenzeka zibe izilinganiso eziphansi. “Amazinga aphezulu okuzihlukanisa nabantu kanye nomzwangedwa emhlabeni wonke kunemiphumela emibi empilweni nakunhlalakahle. Abantu abangakwazi ukuxhumana nomphakathi basengozini enkulu yokushaywa unhlangothi, ukukhathazeka, ukuwohloka komqondo, ukudangala, ukuzibulala nokunye,” kusho uMqondisi-Jikelele weWHO uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus. "Le Khomishini yeWHO izosiza ukusungula ukuxhumana nomphakathi njengento ebaluleke kakhulu emhlabeni jikelele futhi yabelane ngokungenelela okuthembisayo." Ukuntuleka kokuxhumana nabantu kunengozi elinganayo, noma enkulu nakakhulu, yokufa ngaphambi kwesikhathi njengezinye izici eziyingozi ezaziwa kangcono - njengokubhema, ukuphuza ngokweqile, ukungasebenzi komzimba, ukukhuluphala, kanye nokungcoliswa komoya. Ukuzihlukanisa nomphakathi nakho kunomthelela omkhulu empilweni engokomzimba nengqondo; ucwaningo lukhombisa ukuthi kuxhumene nokukhathazeka nokudangala futhi kungandisa ingozi yesifo senhliziyo ngama-30%. IKhomishana entsha ye-WHO izochaza uhlelo lomhlaba wonke mayelana nokuxhumana nomphakathi; ukuqwashisa nokwakha ukusebenzisana okuzoqhuba izixazululo ezisekelwe ebufakazini bamazwe, imiphakathi kanye nabantu ngabanye. Lo hlelo lunokubaluleka okuthile ngalesi sikhathi, uma kubhekwa ukuthi ubhubhane lweCOVID-19 kanye nemiphumela yalo kwezenhlalo nezomnotho lululaza kanjani ukuxhumana nabantu. “Ngijabule kakhulu ukusebenza eduze neqembu loKhomishana abavelele ekuthuthukiseni ukuxhumana nomphakathi - ingxenye ebalulekile yenhlalakahle. Ngokubambisana, singakha izwe elingenawo umdlangendwa, elinempilo, futhi eliqinile,” kusho uDokotela Omkhulu Wokuhlinza Wase-U.S., uDkt Vivek Murthy. “Ngenxa yemiphumela ejulile yezempilo kanye nenhlalo yesizungu kanye nokuzihlukanisa, sinesibopho sokutshala imali efanayo ekwakheni kabusha isizinda senhlalo yomphakathi esiye sayenza ekubhekaneni nokunye okukhathazayo kwezempilo emhlabeni wonke, njengokubhema ugwayi, ukukhuluphala kanye nienkinga yokulutheka.” Ukuziqhelelanisa nomphakathi nakho kungaholela emiphumeleni empofu yemfundo; intsha enomzwangedwa esikoleni samabanga aphezulu maningi amathuba okuthi ishiye enyuvesi. Kungase futhi kuholele emiphumeleni yezomnotho empofu; ukuzizwa uqhelelene nabantu futhi ungasekelwe emsebenzini wakho kungaholela ekwanelisekeni komsebenzi ompofu kanye nokusebenza kabi." Intsha ayivikelekile ukubeni nomzwangedwa. Ukuzihlukanisa nomphakathi kungenza noma ngubani, wanoma yimuphi ubudala, noma kuphi,” kusho uChido Mpemba, Inxusa Lentsha Ye-African Union. “Kuyo yonke i-Africa nangale kwayo, kumele sichaze kabusha ukulandisa okuphathelene nomzwangedwa. Ukutshalwa kwezimali ekuxhumaneni nomphakathi kubalulekile ekwakheni umnotho okhiqizayo, oqinile futhi ozinzile okhuthaza inhlalakahle yezizukulwane zamanje nezesikhathi esizayo.” IKhomishana Yokuxhumana Nomphakathi, esekelwe Ihhovisi likaNobhala elizinze eWHO, izobamba umhlangano wayo wokuqala wezinga lobuholi kusukela mhla ziyisi-6 kuya ziyisi-8 kuZibandlela wezi-2023. Umphumela wokuqala omkhulu kuzoba umbiko ohamba phambili okhishwe maphakathi nesinyathelo seminyaka emithathu.

ካንሰር ያለባቸው ህጻናት ከጋዛ ለህክምና ወደ ግብፅ እና ዮርዳኖስ ተወስደዋል የዓለም ጤና ድርጅት፣ የቅዱስ ጁድ የሕፃናት ምርምር ሆስፒታል እና ቁልፍ አገሮች በመካሄድ ላይ ባሉ ግጭቶች ውስጥ ወሳኝ የሆኑ ሰብዓዊ እርምጃዎችን ያስተባብራሉ 12 የሚያህሉ ካንሰር ወይም ሌላ የደም ህመም ያለባቸው ህጻናት ከጓደኞቻቸው ጋር ከጋዛ ሰርጥ በተያዘው የፍልስጤም ግዛት ወደ ግብፅ እና ዮርዳኖስ ተወስደው ህክምናቸውን በሰላም እንዲቀጥሉ ተደርገዋል። የዚህ ጅምር አካል ተጨማሪ ልጆች ለካንሰር ህክምና እንዲወጡ ይጠበቃል። ርምጃውን ለማመቻቸት የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) እና የቅዱስ ይሁዳ የሕፃናት ምርምር ሆስፒታል ከግብፅ፣ ከእስራኤል፣ ከዮርዳኖስ፣ ከተያዘው የፍልስጤም ግዛት እና ከዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ ባለሥልጣናት እንዲሁም ከሴንት ጁድ የሕፃናት ምርምር አባላት ጋር አስተባብረዋል። ጁድ ግሎባል አሊያንስ፣ ካንሰር እና ሌሎች አስከፊ በሽታዎች ያለባቸውን ህጻናት ለመርዳት የታቀዱ የተቋማት እና ፋውንዴሽን ማህበረሰቦች። የዓለም ጤና ድርጅት የካንሰር ህክምና የሚያስፈልጋቸው ህጻናትን ማፈናቀልን የሚቀበል ሲሆን ዘላቂ ፣ሥርዓት ያለው ፣እንቅፋት የሌለበት እና በጠና የተጎዱ እና የታመሙ ታማሚዎችን በራፋ ድንበር ማቋረጫ በኩል ወደ ግብፅ እና ወደ ግብፅ መውሰዱ አስፈላጊ መሆኑን አፅንዖት ሰጥቷል። ከዚህ ጋር ተያይዞ የዓለም ጤና ድርጅት እና ቅድስት ጁዳ የታካሚዎች የጤና ሁኔታ እና የፀጥታ ሁኔታ በሚፈቅደው መሰረት ብዙ የሕፃናት ነቀርሳ በሽተኞችን እና የቤተሰባቸውን አባላት ለመልቀቅ ቁርጠኝነት አላቸው። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ እንዳሉት "የካንሰር ህክምና የሚያስፈልጋቸው ህጻናት በጋዛ ያለውን አለመረጋጋት እና አለመረጋጋት ትተው በግብፅ እና በዮርዳኖስ የህይወት አድን ህክምና ማግኘታቸውን በመቀጠላቸው እፎይታ አግኝቻለሁ" ብለዋል። “እንዲሁም በሴንት ጁድ እና ደብሊውኤችኦ አስተባባሪነት ሁሉም የሚመለከታቸው ባለስልጣናት የእነዚህን ህጻናት የጤና ፍላጎቶች ለማስቀደም የሚያደርጉትን ጥረት አስተውያለሁ። ይህ በጣም የሚያስፈልገው የሰብአዊ እርምጃ ትርኢት በዚህ ግጭት ለተጎዱ ሰዎች ሁሉ፣ ዛሬ ከፍተኛ ፍላጎት ባለበት በጋዛ ውስጥ እና ከዚያ በላይ ለሆኑ ሰዎች ሁሉ የህይወት አድን እንክብካቤን ማግኘትን ለማበረታታት ማገልገል አለበት። ይህ ተነሳሽነት ሁሉንም ወገኖች ጤናን እና ሰላምን እንዲያስቀድሙ ሊያበረታታ እጸልያለሁ።" አሁን ያለው ግጭት ለታካሚዎች ከጋዛ ሰርጥ መውጣትን አግዶ የነበረ ሲሆን ኬሞቴራፒን ጨምሮ አስፈላጊ የሆኑ የሕክምና አቅርቦቶችን በጥብቅ ይገድባል። ህጻናትን ጨምሮ ለካንሰር ህሙማን የሚሰጡት ሁለቱ ልዩ ሆስፒታሎች ከአቅማቸው በላይ ተጨናንቀዋል፣ በቂ አቅርቦት አልተሰጣቸውም፣ ለጥቃቶች ተጋልጠዋል እና በፀጥታው እጦት ምክንያት አንደኛው ለመዝጋት ተገድዷል። ስለዚህ የካንሰር እንክብካቤ አገልግሎቶች በጣም የተገደቡ ናቸው፣ ይህም ማለት ታካሚዎችን ከጋዛ ውጭ ለህክምና ማዛወር በጣም አስቸኳይ ነው። ጄምስ አር ዳውኒንግ፣ ኤም.ዲ.፣ ሴንት ጁድ ፕሬዚዳንት እና ዋና ሥራ አስፈፃሚ እንዳሉት፡ “በአንድነት በመሥራት የዓለም ጤና ድርጅት እና ሴንት ጁድ ሕፃናትን በካንሰር ከሚታከሙ ሐኪሞች ዓለም አቀፍ ማህበረሰብ ጋር ግንኙነት ፈጥረዋል። እነዚህ ግንኙነቶች በዛ ጦርነት ወቅት ህጻናትን ከዩክሬን ለማስወጣት አስችሏል። በተጨማሪም ቅዱስ ይሁዳ በምስራቅ ሜዲትራኒያን አካባቢ ለሚገኙ የሕፃናት ነቀርሳ በሽተኞች ከሁለት አስርት ዓመታት በላይ ድጋፍ አድርጓል። በዚህም ምክንያት ከዓለም ጤና ድርጅት ጋር በመተባበር የሕፃናት ነቀርሳ ሕሙማንን ከጋዛ የሚወጡበትን ሁኔታ ለማመቻቸት ቅዱስ ይሁዳ ጥሩ አቋም ይዟል። በ 2022 በጋዛ ሰርጥ ውስጥ 122 ህጻናት በካንሰር በተለይም ሉኪሚያ ተይዘዋል ። ነገር ግን እነዚህ ልጆች በአንዳንድ የካንሰር አገልግሎቶች እጦት ምክንያት በጋዛ ውስጥ ያላቸውን የካንሰር እንክብካቤ የተወሰነ ክፍል ብቻ ይቀበላሉ፣ እና ስለዚህ፣ ምስራቅ እየሩሳሌም፣ ግብፅ፣ እስራኤል እና ዮርዳኖስ ለበለጠ ህክምና በዌስት ባንክ ውስጥ ላሉ ሆስፒታሎች ሪፈራል ይፈልጋሉ። ሁለቱም የደብሊውኤችኦ እና ሴንት ይሁዳ የረጅም ጊዜ ታሪክ ያላቸው በምስራቅ ሜዲትራኒያን ክልል ውስጥ የሰሩ ሲሆን ከ 80 በላይ ተቋማት በሁሉም 22 አገሮች እና ግዛቶች ውስጥ በሴንት ጁድ ግሎባል አልያንስ ክልል ውስጥ ይገኛሉ። ከአምስት ዓመታት በፊት የዓለም ጤና ድርጅት፣ ሴንት ጁድ እና ሌሎች ዓለም አቀፍ አጋሮች በ2030 የልጅነት ካንሰርን የመዳን ምጣኔን ቢያንስ 60 በመቶ ለማድረስ እና የሁሉም የካንሰር ሕጻናት ስቃይ ለመቀነስ ግሎባል ኢኒሼቲቭ ፎር ቻይልድሁድ ካንሰር (ጂአይሲሲ) ጀመሩ። ጂአይሲሲ ከ100 በላይ አለምአቀፍ ባለድርሻ አካላትን በማሰባሰብ ካንሰር ላለባቸው ህጻናት ጥራት ያለው አገልግሎት ለማቅረብ እና በአለም አቀፍ፣ በክልላዊ እና በአገር አቀፍ ደረጃ የልጅነት ካንሰርን ቅድሚያ የመስጠት አቅምን ለማሳደግ እየሰራ ይገኛል። ለአርታዒያን ማስታወሻ፡ ከመባባሱ በፊት በቀን ወደ 100 የሚጠጉ ታካሚዎች ከጋዛ ውጭ ለህክምና ይላካሉ። ከ4ቱ 1 ያህሉ ልጆች ሲሆኑ ከ3ቱ 1ኛው የካንሰር እንክብካቤ ያስፈልጋቸዋል። ህዳር 10 ቀን 2023፡ የጋዜጣዊ መግለጫው የተሻሻለው በጋዛ ውስጥ ልዩ የካንሰር ህክምና ከሚሰጡ ሁለት ሆስፒታሎች አንዱ ብቻ የተዘጋ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ በከፊል እየሰራ ነው።

Children with cancer evacuated from Gaza for treatment to Egypt and Jordan WHO, St. Jude Children’s Research Hospital and key countries coordinate vital humanitarian action amidst ongoing conflict Some 12 children with cancer or other blood disorders have been evacuated, with their companions, from the Gaza Strip in the occupied Palestinian territory to Egypt and Jordan so they may continue their treatment safely. Additional children are expected to be evacuated for cancer treatment as part of this initiative. To facilitate the move, the World Health Organization (WHO) and St. Jude Children’s Research Hospital have coordinated with officials from Egypt, Israel, Jordan, the occupied Palestinian territory, and the United States of America, as well as members of the St. Jude Global Alliance, a worldwide community of institutions and foundations dedicated to helping children with cancer and other catastrophic diseases. WHO welcomes the evacuations of children needing treatment for cancer and emphasizes that sustained, orderly, unimpeded and safe medical evacuations of critically injured and sick patients into and via Egypt through the Rafah Border Crossing are essential. In line with this, WHO and St. Jude are committed to facilitating the evacuation of more pediatric cancer patients, and their family members, as the health status of the patients and security conditions allow. “I am relieved that children in vital need of cancer care have been able to leave the insecurity and uncertainty in Gaza and continue receiving life-saving treatment in Egypt and Jordan,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, the WHO Director-General. “I also note the efforts, coordinated by St Jude and WHO, of all relevant authorities to put the health needs of these children first. This show of desperately needed humanitarian action should serve to motivate increased access to life-saving care to all people affected by this conflict, both inside Gaza where needs are greatest today, and beyond. I pray this initiative can inspire all parties to put health and peace first.” The current conflict has obstructed exit for patients from the Gaza Strip, while severely restricting the entry of essential medical supplies, including chemotherapy. The two specialized hospitals offering care to cancer patients, including children, have been overwhelmed, undersupplied, exposed to attacks and, due to the insecurity, one has been forced to close. Cancer care services are therefore severely limited, meaning it is critically urgent to transfer patients outside Gaza for treatment. James R. Downing, M.D., St. Jude President and CEO said: “Working together, WHO and St. Jude have built relationships with the global community of physicians treating children with cancer. These relationships made it possible to evacuate children from Ukraine early during that war. St. Jude has also supported pediatric cancer patients in the Eastern Mediterranean Region for more than two decades. As a result, St. Jude, working with WHO, is well positioned to facilitate the evacuation of pediatric cancer patients from Gaza.” In 2022, 122 children in the Gaza Strip were diagnosed with cancer, mainly leukemia. But these children receive only a portion of their cancer care within Gaza due to lack of some cancer services, and, therefore, require referrals to hospitals in the West Bank, including East Jerusalem, Egypt, Israel and Jordan for further treatment. Both WHO and St. Jude have a longstanding history of working in the Eastern Mediterranean Region, with more than 80 institutions in all 22 countries and territories in the Region part of the St. Jude Global Alliance. Five years ago, WHO, St. Jude and other global partners launched the Global Initiative for Childhood Cancer (GICC) to improve survival rate of childhood cancer to at least 60 percent by 2030 and to reduce the suffering of all children with cancer. The GICC brings together more than 100 international stakeholders working to increase capacity to deliver quality services for children with cancer and increasing the prioritization of childhood cancer at global, regional and national levels. Note to editors: Before the escalation, about 100 patients per day were referred for treatment outside of Gaza. About 1 in 4 were children, and 1 in 3 required cancer care. 10 November 2023: The press release has been updated to correct that only one of the two hospitals in Gaza providing specialized cancer care has closed, while the second remains partially operational.

An kwashe yaran da ke fama da cutar kansa daga Gaza don yi musu magani zuwa kasar Masar da Jordan Asibitin Bincike na Yara na Hukumar Lafiya ta Duniya St. Jude da manyan ƙasashe suna daidaita mahimman ayyukan jin kai a cikin rikice-rikicen da ke gudana An kwashe wasu yara 12 masu fama da cutar daji ko wasu cututtukan jini, tare da abokan aikinsu, daga zirin Gaza a yankin Falasdinawa da aka mamaye zuwa Kasar Masar da Jordan domin su ci gaba da jinyarsu lafiya. Ana sa ran za a kwashe karin yara don maganin cutar daji a wani bangare na wannan shiri. Don sauƙaƙe wannan yunƙurin, Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) da Asibitin Bincike na Yara na St. Jude sun haɗa kai da jami'ai daga Masar, Isra'ila, Jordan, yankin Falasɗinawa da aka mamaye, da Amurka da kuma membobin kungiyar St. Jude Global Alliance, wata al'umma ta duniya na cibiyoyi da gidauniyoyi da aka sadaukar domin taimaka wa yara masu fama da cutar daji da sauran cututtuka masu muni. Hukumar Lafiya da Duniya ta yi maraba da korar yaran da ke bukatar maganin cutar daji kuma ta jaddada cewa dorewar, cikin tsari, ba tare da tsangwama da kuma amintaccen kwashe majinyata masu rauni da marasa lafiya a ciki da kuma ta Kasar Masar ta hanyar Ketara Iyakar Rafah yana da mahimmanci. Dangane da wannan, Hukumar Lafiya da Dunuya da St. Jude sun himmatu wajen ba da damar kwashe ƙarin masu fama da ciwon daji na yara, da danginsu, kamar yadda yanayin lafiyar marasa lafiya da yanayin tsaro suka ba da izini. Na ji dadin yadda yara da ke bukatar kulawar ciwon daji sun sami damar barin rashin tsaro da rashin tabbas a Gaza kuma suna ci gaba da karbar magani na ceton rayuka a Kasar Masar da Jordan, in ji Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Babban Darektan Hukumar Lafiya da Duniya. “Na kuma lura da kokarin da St Jude da Hukumar Lafiya ta Duniya suka yi, na dukkan hukumomin da abin ya shafa na sanya bukatun lafiyar yaran a gaba. Wannan nuni na ayyukan jin kai da ake bukata ya kamata ya yi aiki don ƙarfafa ƙarin damar samun kulawar ceton rai ga duk mutanen da wannan rikici ya shafa, a cikin Gaza inda buƙatu suka fi girma a yau, da kuma bayan haka. Ina fatan wannan shiri zai iya zaburar da dukkan bangarorin da za su sanya lafiya da zaman lafiya a gaba.” Rikicin na yanzu ya hana fita ga majinyata daga zirin Gaza, yayin da ya takaita shigar da muhimman kayayyakin kiwon lafiya, ciki har da maganin kashe kwayoyin cuta. Asibitoci na musamman guda biyu da ke ba da kulawa ga masu fama da cutar kansa, ciki har da yara, sun cika makil, da rashin issasun kayan aiki, sun kuma fuskanci hare-hare, saboda rashin tsaro, hakan ya tilasta an rufe daya daga ciki. Don haka ayyukan kula da ciwon daji suna da iyaka sosai, ma'ana yana da matukar gaggawa don canja wurin marasa lafiya a wajen Gaza don magani. James R. Downing, MD, St. Jude Shugaba da Babban Jami'in ya ce: "Aiki tare, Hukumar Lafiya ta Duniya da St. Jude sun gina dangantaka da al'ummomin duniya na likitocin da ke kula da yara masu ciwon daji. Wadannan alakokin sun ba da damar kwashe yara daga Kasar Ukraine da wuri a lokacin wancan yakin. St. Jude ya kuma tallafa wa masu fama da ciwon daji na yara a yankin Gabashin Bahar Rum fiye da shekaru ashirin. A sakamakon haka, St. Jude, yana aiki tare da Hukumar Lafiya ta Duniya, yana da matsayi mai kyau don sauƙaƙe kwashe masu ciwon daji yara daga Gaza." A cikin shekarar 2022, yara 122 a zirin Gaza sun kamu da ciwon daji, galibi cutar sankarar bargo. Amma waɗannan yara suna samun wani yanki ne kawai na kula da ciwon daj a cikin Gaza saboda rashin wasu ayyukan ciwon daji, don haka, suna buƙatar tuntuɓar asibitoci a Yammacin Kogin Jordan, ciki har da Gabashin Kudus, Kasr Masar, Isra'ila da Jordan don ƙarin magani. Da Hukumar Lafiya ta Duniya da St. Jude suna da dogon tarihi na aiki a yankin Gabashin Bahar Rum, tare da cibiyoyi fiye da 80 a duk ƙasashe da yankuna 22 a yankin na St. Jude Global Alliance. Shekaru biyar da suka gabata, Hukumar Lafiya ta Duniya, St. Jude da sauran abokan hadin gwiwa na duniya sun kaddamar da shirin Global Initiative for Childhood Cancer (GICC) don inganta yawan tsira da ciwon dajin yara zuwa akalla kashi 60 cikin 100 nan da shekarar 2030 da kuma rage radadin duk yara masu fama da ciwon dajin. GICC ta tattaro masu ruwa da tsaki na kasa da kasa sama da 100 da ke aiki don kara karfin isar da ingantattun ayyuka ga yara masu fama da ciwon daji da kuma kara ba da fifiko kan ciwon daji na yara a matakin duniya, yanki da kasa. Lura ga masu gyara: Kafin haɓakar, ana tura kusan marasa lafiya 100 kowace rana don magani a wajen Gaza. Kusan 1 cikin 4 yara ne, kuma 1 cikin 3 na buƙatar kulawar ciwon daji. A 10 ga Nuwamban 2023: An sabunta sanarwar manema labarai don gyara cewa ɗaya daga cikin asibitocin biyu a Gaza da ke ba da kulawar kansa na musamman ya rufe, yayin da na biyu ya rage a wani bangare na aiki.

Watoto waliyo na saratani walihamishwa kutoka Gaza hadi Misiri na Jordan kwa ajili ya matibabu WHO, hospitali ya Utafiti ya Watoto ya St. Jude na nchi muhimu zinaratibu hatua muhimu za kibinadamu, huku migogoro ikiendelea Baadhi ya watoto 12 waliyokuwa na saratani au matatizo mengine ya damu wamehamishwa pamoja na wenzao kutoka ukanda wa Gaza katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu hadi misiri na Jordan ili waendelee na matibabu yao salama. Watoto wengine wanatarajiwa kuhamishwa kwa ajili ya matibabu ya saratani kama sehemu ya mpango huu. ili kuwezesha hatua hiyo, Shirika la Afya Duniani (WHO) na hospitali ya Utafiti ya watoto ya St. Jude zimeratibu zimeratibu kwa ushirikiano pamoja na Maafisa kutoka Misiri, Israel, Jordan, eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu na Marekani, pamoja na Wanachama wa Jumuiya ya Kimataifa ya taasisi na misingi inayojitolea kusaidia watoto wenye saratani na magonjwa mengine ya hatari. WHO inakaribisha kuhamishwa kwa watoto wanaohitaji matibabu ya saratani na inasisitiza kwamba uhamishaji endelevu, wa uratibu, usiyozuiliwa na salama ya wagonjwa waliyojeruhiwa vibaya na kupitia Misiri kupitia Njia ya Kuvuka Mpaka ya Rafah ni muhimu. Sambamba na hili, WHO na St. Jude wamejitolea kuwezesha uhamisho wa watoto wengi wenye saratani na wanafamilia wao, kwa ajili ya hali ya afya ya wagonjwa na hali sitahiki ya usalama wao. Nimefarijika kwa sababu watoto wanaohitaji huduma ya saratani wameweza kuondolewa katika hali ya ukosefu wa usalama na mashaka huko Gaza na kuendelea kupata matibabu ya kuokoa maisha nchini Misiri na Jordan," alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Pia, ninatambua jitihada zinazoratibiwa na St, Jude na WHO, za mamlaka zote zinazohusika katika kuweka mbele mahitaji ya afya ya watoto hawa. Onyesho hili la hatua za kibinadamu zinazohitajika sana zinafaa kuhamasisha upatikanaji wa huduma za kuokoa maisha kwa watu wote waliyoathiriwa na mzozo huu wa Gaza ambako mahitaji ni makubwa zaidi leo na kuendelea. Ninaomba, huu mpango unaweza kuhamasisha wahusika wote katika kuweka kipaumbele kwenye afya na amani Mgogoro wa sasa umezuia kuhamishwa kwa wagonjwa kutoka ukanda wa Gaza, huku ukizuia vikali kuingia kwa vifaa muhimu vya matibabu, ikiwa ni pamoja na chemotherapy. Hizo hospitali mbili maalum zinazotoa huduma kwa wagonjwa wa saratani, wakiwemo watoto, zimezidiwa, zinakabiliwa na mashambulizi na kutokana na ukosefu wa usalama, moja imelazimika kufungwa. Kwa hiyo huduma za saratani ni chache sana, ikimaanisha kuwa ni muhimu kuhamisha wagonjwa nje ya Gaza kwa ajili ya matibabu. James R. Downing, M.D., St. Jude ambaye ni rais na Mkurugenzi Mkuu Mtendaji alisema: kwa kufanya kazi pamoja, WHO na St. Jude wamejenga uhusiano na Jumuiya ya Kimataifa ya Madaktari wanaotibu watoto wenye saratani. Uhusiano huu uliwezesha kuwahamisha watoto kutoka Ukrainia mapema wakati wa vita hivyo. Pia, St. Jude amesaidi wagonjwa wa saratani ya watoto katika eneo la mashariki ya Mediterania kwa zaidi ya miongo miwili. Kwa sababu hiyo, St. Jude, akifanya kazi na WHO, ana nafasi nzuri ya kuwezesha kuwahamisha wagonjwa wa saratani ya watoto kutoka Gaza Mwaka 2022, watoto 122 katika ukanda wa Gaza waligunduliwa kuwa wana saratani inayojulikana kama Leukemia. Lakini hawa watoto wanapokea sehemu ya huduma zao za saratani ndani ya Gaza kutokana na ukosefu wa baadhi ya huduma za saratani, na hivyo basi, wanahitaji rufaa za kwenda kwenye hospitali za Ukingo wa Mgharibi, ikiwa ni pamoja na Jerusalem Mahariki, Misiri, Israel na Jordan kwa ajili ya matibabu zaidi. Wote, WHO na St. Jude wana historia ndefu ya kufanya kazi katika Ukanda wa Mashariki ya Mediterania, wakiwa na taasisi zaidi ya 80 kwenye nchi zote 22 na sehemu zingine za maeneo ya Kanda hiyo ya muungano wa WHO na St. Jude. Miaka mitano iliyopita, WHO, St. Jude na washirika wengine wa kimataifa walizindua mpango wa kimataifa wa saratani ya utotoni (GICC) ili kuboresha kiwango cha maisha ya saratani ya utotoni hadi angalau 60% ifikapo 2030 na kupunguza mateso ya watoto wote wenye saratani. inayoleta pamoja zaidi wadau zaidi ya 100 wa kimataifa wanaofanya kazi ya kuongeza uwezo wa kutoa huduma bora kwa watoto wenye saratani na kuongeza kipaumbele cha saratani ya watoto katika ngazi ya kimataifa, kikanda na kitaifa. Wahariri zingatieni: kabla ya kuongezeka, takribani wagonjwa 100 kwa siku walikuwa wanapewa rufaa ya matibabu nje ya Gaza. Takribani ya mgonjwa 1 kati ya 4 alikuwa mtoto, na 1 kati ya 3 alihitaji utunzaji wa saratani. 10 Novemba 2023: Taarifa kwa vyombo vya habari imesasishwa ili kuwasahihisha kuwa ni hospitali moja pekee kati ya mbili za Gaza zinazotoa huduma maalum ya saratani ambayo imefungwa, huku ya pili ikibaki kufanya kazi kwa sehemu.

Wọ́n gbé àwọn ọmọdé tí wọ́n ní jẹjẹrẹ kúrò ní Gaza lọ sí Egypt àti Jordan fún ìtọ́jú WHO, Ilé-ìwòsàn Aṣèwádìí àwọn Ọmọdé St. Jude àti àwọn orílẹ̀-èdè pàtàkì darí iṣẹ́ ìfọmọnìyànṣe pàtàkì nínú rògbòdìyàn tí ó ń lọ lọ́wọ́ Wọ́n ti gbé àwọn ọmọdé 12 tí wọ́n ní jẹjẹrẹ àbí àwọn ìṣòro ajẹmẹ́jẹ̀ mìíràn kúrò, pẹ̀lú àwọn aládùúrótì wọn, kúrò ní Gaza Strip ní agbègbè tí àwọn èèyàn Palestine wà lọ sí ìlú Egypt àti Jordan kí wọ́n lè máa bá ìtọ́jú wọn lọ láì sí ewu. Wọ́n tún máa gbé àwọn ọmọdé mìíràn kúrò fún ìtọ́jú jẹjẹrẹ gẹ́gẹ́ bí ara ètò yìí. Láti mú iṣẹ́ náà di ṣíṣe, Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé (WHO) àti Ilé-ìwòsàn Aṣèwádìí àwọn Ọmọdé St. Jude ti ṣètò pẹ̀lú àwọn òṣìṣẹ́ láti Egypt, Isreal, Jordan, agbègbè tí àwọn èèyàn ilẹ̀ Palestine wà, àti Orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà, pẹ̀lú àwọn ọmọ-ẹgbẹ́ St. Jude Global Alliance, àwùjọ àwọn ilé-iṣẹ́ àti àwọn ìdásílẹ̀ káàkiri àgbáyé tí wọ́n ní ìfarajìn láti máa ṣe ìrànwọ́ fún àwọn ọmọdé tí wọ́n ní jẹjẹrẹ àti àwọn àìsàn alágbára mìíràn. WHO gba àwọn ìgbékúrò àwọn ọmọdé tí wọ́n nílò ìtọ́jú fún jẹjẹrẹ náà tọwọ́tẹsẹ̀ tí ó sì ṣe ìtẹnumọ́ pé àwọn ìgbékúrò àwọn aláìsàn tí wọ́n wà nínú ewu àti àwọn aláìsàn tí ara wọn kò le tí ó ní àlòpẹ́, tí ó ní ètò, láì sí ìdíwọ́ tí ó sì ní ààbò fún ìtọ́jú lọ sí Egypt àti gbígba Ibodè Rafah kọjá gba Egypt náà ṣe pàtàkì. Ní ìbámu pẹ̀lú èyí, WHO àti St. Jude ní ìfarajìn láti ṣe ìgbékúrò àwọn ọmọdé aláìsàn jẹjẹrẹ, àti àwọn mọ̀lẹ́bí wọn, bí ipò ìlera àti àwọn ipò ààbò bá ti ṣe fi àyè gbà. "Ọkàn mi balẹ̀ pé àwọn ọmọdé tí wọ́n nílò ìtọ́jú jẹjẹrẹ pàtàkì tí rí àyè láti kúrò nínú hílàhílo àìsí ààbò àti àìdájú ní Gaza tí wọ́n sì ń gba ìtọ́jú adóòlà-ẹ̀mí lọ ní Egypt àti Jordan," Olùdarí Àgbà fún WHO, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus sọ̀rọ̀. "Mo tún ṣe àkíyèsí àwọn akitiyan, tí St Jude àti WHO darí rẹ̀, gbogbo àwọn aláṣẹ pàtàkì láti fi àwọn ìnílò ìlera àwọn ọmọdé wọ̀nyìí ṣáájú. Irú àfihàn iṣẹ́ ìfọmọnìyànṣe tí a nílò ní kíkankíkan yìí gbọdọ̀ jẹ́ móríyá fún àlékún ìráàyè sí ìtọ́jú adóòlà-ẹ̀mí fún gbogbo àwọn èèyàn tí ogun yìí pa lára, àti nínú Gaza níbi tí àwọn ìnílò náà ti pọ̀ jùlọ, àti jù bẹ́ẹ̀ lọ. Mo ṣe ádùrá pé ètò yìí yóò ṣe ìwúrí fún gbogbo àwọn tí ọ̀rọ̀ kàn láti fi ìlera àti àlàáfíà ṣáájú." Ogun tí ó ń ṣẹlẹ̀ lọ́wọ́ yìí ti dínà ìkọjá fún àwọn aláìsàn kúrò ní Gaza Strip, nígbà tí ó ń dènà ìwọlé àwọn èlò ìṣègùn gidi gan, pẹ̀lú ètò ìfòògùndẹ́kun-jẹjẹrẹ. Àwọn ilé-ìwòsàn oníṣẹ́ẹpàtó méjì tí wọ́n ń ṣe ìtọ́jú fún àwọn aláìsàn jẹjẹrẹ, pẹ̀lú àwọn ọmọdé, ti kún fọ́fọ́, wọn kò rí ìpèsè èlò òògùn, wọ́n wà ní àdojúkọ àwọn ìkọlù, látààrí àìsí ààbò, ọ̀kan nínú wọn ti di títìpa. Àwọn iṣẹ́ ìtọ́jú jẹjẹrẹ kò fi bẹ́ẹ̀ wọ́pọ̀ látààrí bẹ́ẹ̀, èyí tí ó túmọ̀ sí pé ó ṣe pàtàkì gidi gan láti gbé àwọn aláìsàn jáde kúrò ní Gaza fún ìtọ́jú ní kíákíá. James R. Downing, M.D., Ààrẹ àti Aláṣẹ àti Olùdarí ní St. Jude wí pé: "Ní ṣíṣe iṣẹ́ papọ̀, WHO àti St. Jude ti ṣẹ̀dá àwọn ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú àwùjọ àwọn oníṣègùn ní àgbáyé tí wọ́n ń tọ́jú àwọn ọmọdé tí wọ́n ní jẹjẹrẹ. Àwọn ìbáṣepọ̀ wọ̀nyìí jẹ́ kí ó ṣeéṣe láti tètè gbé àwọn ọmọdé kúrò ní Ukraine ní àsìkò ogun náà. St. Jude tún ti ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn ọmọdé aláìsàn jẹjẹrẹ ní Ẹkùn Eastern Mediterranean láti ogún ọdún kọjá sẹ́yìn. Látààrí bẹ́ẹ̀, St. Jude, tí ó ń ṣiṣẹ́ papọ̀ pẹ̀lú WHO, ti wà ní ìgbáradì láti ṣe ìgbékúrò àwọn ọmọdé aláìsàn jẹjẹrẹ kúrò ní Gaza." Ní ọdún 2022, àwọn ọmọdé 122 ní Gaza Strip ni wọ́n ṣe ìdámọ̀ àìsàn wọn gẹ́gẹ́ bí jẹjẹrẹ, jẹjẹrẹ ẹ̀jẹ̀ ní pàtó. Ṣùgbọ́n díẹ̀ nínú ìtọ́jú jẹjẹrẹ wọn ni àwọn ọmọ wọ̀nyìí gbà nínú Gaza látààrí àìsí àwọn ètò iṣẹ́ jẹjẹrẹ kọ̀ọ̀kan, tí ó sì nílò ìtọ́ka lọ sí àwọn ilé-ìwòsàn ní West Bank, pẹ̀lú Ìlà-oòrùn Jerusalem, Egypt, Isreal àti Jordan fún ìtọ́jú síwájú síi. Àti WHO àti St. Jude ti ní ìtàn ìbáṣepọ̀ iṣẹ́ ọlọ́jọ́ pípẹ́ ní Ẹkùn Eastern Mediterranean, pẹ̀lú bí àwọn ilé-ẹ̀kọ́ tí wọ́n lé ní 80 ní gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè àti agbègbè 22 ní Ẹkùn náà ṣé ti wà lára St. Jude Global Alliance. Ní ọdún márùn-ún sẹ́yìn, WHO, St. Jude àti àwọn alábàáṣe ní àgbáyé ṣe ìfilọ́lẹ̀ Ètò ní Àgbáyé fún Jẹjẹrẹ Ìgbà-èwe (GICC) láti mú ìwọ̀n ìrùlà jẹjẹrẹ ìgbà-èwe sí ó kéré tán ìdá 60 nínú ọgọ́rùn-ún títí ọdún 2030 àti láti dín ìyà tí àwọn ọmọdé tí wọ́n ní jẹjẹrẹ ń jẹ kù. GICC mú àwọn òpómúléró orílẹ̀-sí-orílẹ̀ tí wọ́n lé ní 100 papọ̀ láti ṣiṣẹ́ lórí mímú àlékún bá ipa láti jẹ́ àwọn iṣẹ́ tí wọ́n dára fún àwọn ọmọdé tí wọ́n ní jẹjẹrẹ àti láti mú àlékún bá mímú jẹjẹrẹ ìgbà-èwe ní ọ̀kúnkúndùn ní ìpele àgbáyé, ní ẹkùn àti ní orílẹ̀-èdè. Àkíyèsí sí àwọn olóòtú: Kí ó tó búrẹ́kẹ́, àwọn aláìsàn 100 ni wọ́n ń nawọ́ ìtọ́ka sí láti lọ gba ìtọ́jú ní ìta Gaza lójúmọ́. Bíi 1 nínú àwọn 4 ní àwọn ọmọdé, tí 1 nínú àwọn 3 sì nílò ìtọ́jú jẹjẹrẹ. Ní ọjọ́ 10 oṣù Kọkànlá ọdún 2023: Wọ́n ṣe ìmúdójúìwọ̀n ìfiléde àwọn agbéròyìnjáde láti ṣe àtúnṣe pé ọ̀kan nínú àwọn ilé-ìwòsàn méjì ní Gaza tí wọ́n ń pèsè ìtọ́jú jẹjẹrẹ ní pàtó ti di títìpa, nígbà tí ìkejì sì ń fi apá kan ṣiṣẹ́.

Izingane ezinomdlavuza zikhishwe eGaza ukuze ziyokwelashwa zayiswa e-Egypt naseJordan I-WHO, iSibhedlela Sokucwaninga Sezingane iSt. Jude kanye namazwe athile baxhumanisa izenzo zobuntu ezibalulekile njengoba kunezingxabano eziqhubekayo Ezinye izingane eziyi-12 ezinomdlavuza noma ezinye izinkinga zegazi zikhishiwe, kanye nabasizi bazo, eGaza Strip endaweni yasePalestine ehlaselwe zayiswa e-Egypt nase Jordan ukuze ziqhubeke nokwelashwa kwazo ngokuphepha. Izingane ezengeziwe kulindeleke ukuthi zikhishwe ukuze zelashwele umdlavuza njengengxenye yalolu hlelo. Ukuze lesi sinyathelo sibe lula, iWorld Health Organization (WHO) kanye neSibhedlela Sokucwaninga Sezingane saseSt. Jude baye baxhumanisa nezikhulu zase-Egypt, Israel, Jordan, indawo yasePalestine edliwayo, kanye ne-United States of America, kanye namalungu eSt. Jude Global Alliance, umphakathi womhlaba wonke wezikhungo nezisekelo ezizinikele ekusizeni izingane ezinomdlavuza nezinye izifo eziyinhlekelele. I-WHO iyakwamukela ukukhishwa kwezingane ezidinga ukwelashelwa umdlavuza futhi igcizelela ukuthi ukukhishwa kwezempilo okuqhubekayo, okuhlelekile, okungavimbelwe futhi okuphephile kweziguli ezilimele kakhulu nezigulayo ukungena nokudlula eGibhithe ngokusebenzisa iRafah Border Crossing kubalulekile. Ngokuvumelana nalokhu, iWHO kanye no-St Jude bazibophezele ekusizeni ukukhishwa kweziguli ezinomdlavuza wezingane, kanye namalungu omndeni wazo, njengoba isimo sezempilo seziguli nezimo zokuphepha zivumela. "Ngikhululekile ngokuthi izingane ezikudinga kakhulu ukunakekelwa komdlavuza zikwazile ukushiya ukungavikeleki nokungaqiniseki kwaseGaza futhi ziqhubeke nokuthola ukwelashwa okusindisa impilo e-Egypt naseJordani," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Ngiyayiqaphela nemizamo, edidiyelwe yiSt Jude kanye ne-WHO, yazo zonke iziphathimandla ezifanele ukubeka izidingo zezempilo zalezi zingane kuqala. Lo mbukiso wesenzo sobuntu esidingeka kakhulu kufanele ukhuthaze ukufinyelela okwandisiwe ekunakekelweni okusindisa impilo kubo bonke abantu abathintwe yile ngxabano, ngaphakathi kweGaza lapho izidingo zinkulu kakhulu namuhla, nangale kwayo. Ngithandazela ukuthi lolu hlelo lukhuthaze bonke abathintekayo ukuthi babeke impilo nokuthula kuqala.” Ukungqubuzana kwamanje kuvimbe ukuphuma kweziguli eGaza Strip, ngenkathi kuvimbela kakhulu ukungena kwezinsiza zokwelapha ezibalulekile, okuhlanganisa ne-chemotherapy. Izibhedlela ezimbili eziyisipesheli ezihlinzeka ngokunakekelwa kweziguli ezinomdlavuza, okuhlanganisa nezingane, ziye zakhungatheka, azihlinzeki kahle, zachayeka ekuhlaselweni futhi, ngenxa yokungavikeleki, esinye siphoqeleke ukuba zivalwe. Ngakho-ke izinsizakalo zokunakekelwa komdlavuza zilinganiselwe kakhulu, okusho ukuthi kuphuthuma kakhulu ukudlulisela iziguli ngaphandle kweGaza ukuze zelashwe. UJames R. Downing, M.D., Umengameli noCEO waseSt. Jude uthe: “Ngokusebenza ndawonye, ​​iWHO kanye noSt. Jude bakhe ubudlelwano nomphakathi womhlaba wonke wodokotela abelapha izingane ezinomdlavuza. Lobu budlelwano benza kwabalula ukukhipha izingane e-Ukraine kusenesikhathi phakathi nempi. I-St. Jude iphinde yasekela iziguli zomdlavuza wezingane e-Eastern Mediterranean Region iminyaka engaphezu kwamashumi amabili. Ngenxa yalokho, iSt. Jude, esebenzisana neWHO, usesimweni esihle sokusiza ukukhishwa kweziguli ezinomdlavuza wezingane eGaza.” Ngowezi-2022, izingane eziyi-122 eGaza Strip zatholakala zinomdlavuza, ikakhulukazi i-leukemia. Kodwa lezi zingane zithola kuphela ingxenye yokunakekelwa kwazo komdlavuza ngaphakathi eGaza ngenxa yokuntuleka kwezinsiza ezithile zomdlavuza, ngakho-ke, zidinga ukudluliselwa ezibhedlela eziseWest Bank, okuhlanganisa i-East Jerusalem, Egypt, Israel kanye neJordan ukuze bathole ukwelashwa okwengeziwe. Bobabili i-WHO kanye noSt. Jude banomlando omude wokusebenza e-Eastern Mediterranean Region, enezikhungo ezingaphezu kuka-80 kuwo wonke amazwe angu-22 nezindawo eziseSifundeni ingxenye ye-St. Jude Global Alliance. Eminyakeni emihlanu edlule, iWHO, u-St. Jude kanye nabanye ababambisene nabo emhlabeni wonke basungula iGlobal Initiative for Childhood Cancer (GICC) ukuze kuthuthukiswe izinga lokusinda komdlavuza wezingane lifinyelele okungenani kumaphesenti angu-60 ngo-2030 kanye nokunciphisa ukuhlupheka kwazo zonke izingane ezinomdlavuza. I-GICC ihlanganisa ndawonye ababambiqhaza bamazwe ngamazwe abangaphezu kwe-100 abasebenzela ukukhulisa amandla okuletha izinsizakalo ezisezingeni eliphezulu zezingane ezinomdlavuza kanye nokwandisa ukubeka eqhulwini umdlavuza wezingane emazingeni omhlaba, esifunda kanye nakazwelonke. Inothi kubahleli: Ngaphambi kokwenyuka, cishe iziguli eziyi-100 ngosuku zazidluliselwe ukwelashwa ngaphandle kwaseGaza. Cishe oyedwa kwabane wayeyizingane, futhi oyedwa kwabathathu wayedinga ukunakekelwa komdlavuza. 10 Novemba 2023: Ukukhishwa kwabezindaba kubuyekeziwe ukuze kulungiswe ukuthi isibhedlela esisodwa kuphela kwezimbili eGaza esihlinzeka ngokunakekelwa okukhethekile komdlavuza esivaliwe, kanti esesibili sisasebenza kancane.

ደብሊውኤችኦ የኮቪድ-19 ሕክምና መመሪያዎችን አዘምኗል የዓለም ጤና ድርጅት የኮቪድ-19 ሕክምና መመሪያዎችን አሻሽሏል፣ የተከለሱ ምክሮች ኮቪድ-19 ከባድ ላልሆኑ ታካሚዎች። የእነዚህ መመሪያዎች 13ኛ ማሻሻያ ነው። ከባድ ያልሆነ ኮቪድ-19 ባለባቸው ታካሚዎች ወደ ሆስፒታል የመግባት ስጋት ተመኖች መመሪያው ከባድ ያልሆነ ኮቪድ-19 ባለባቸው ታማሚዎች ወደ ሆስፒታል ለመግባት የተሻሻሉ የአደጋ መጠኖችን ያካትታል። አሁን ያሉት የኮቪድ-19 ቫይረስ ዓይነቶች አነስተኛ ከባድ በሽታን ያስከትላሉ ፣ የበሽታ መከላከያ ደረጃዎች በክትባት ምክንያት ከፍ ያለ ናቸው ፣ ይህም ለአብዛኞቹ በሽተኞች ለከባድ ህመም እና ለሞት የመጋለጥ እድላቸው ይቀንሳል። ይህ ዝማኔ ከባድ ያልሆነ ኮቪድ-19 ባለባቸው ታካሚዎች ወደ ሆስፒታል ለመግባት አዲስ የመነሻ አደጋ ግምትን ያካትታል። አዲሱ 'መካከለኛ ስጋት' ምድብ አሁን በዕድሜ የገፉ ሰዎችን እና/ወይም ሥር የሰደዱ ሁኔታዎችን፣ የአካል ጉዳተኞችን እና ሥር የሰደደ በሽታዎችን ጨምሮ ከፍተኛ ተጋላጭ ናቸው ተብለው የሚታሰቡ ሰዎችን ያጠቃልላል። የተዘመነው የአደጋ ግምቶች የጤና አጠባበቅ ባለሙያዎች በከፍተኛ፣ መካከለኛ ወይም ዝቅተኛ ሆስፒታል የመግባት አደጋ ያላቸውን ግለሰቦች እንዲለዩ እና በ ደብሊውኤችኦ መመሪያዎች መሰረት ህክምናን እንዲያመቻቹ ይረዳቸዋል። ከፍተኛ፡ የበሽታ መከላከል አቅም ያላቸው ሰዎች በኮቪድ-19 ከተያዙ ለከፍተኛ ተጋላጭነታቸው ይቆያሉ፣ በሆስፒታል የመግባት መጠን 6 በመቶ ይገመታል። መጠነኛ፡ ከ65 ዓመት በላይ የሆናቸው፣ እንደ ውፍረት፣ የስኳር በሽታ እና/ወይም ሥር የሰደደ የሳንባ በሽታ፣ የኩላሊት ወይም የጉበት በሽታ፣ ካንሰር፣ አካል ጉዳተኞች እና ሥር የሰደደ በሽታ ያለባቸውን ጨምሮ ሥር የሰደዱ ሁኔታዎች ያሉባቸው ሰዎች መካከለኛ ተጋላጭ ናቸው። የሆስፒታል ህክምና መጠን 3% ይገመታል:: ዝቅተኛ: በከፍተኛ ወይም መካከለኛ የአደጋ ምድቦች ውስጥ ያልሆኑት በሆስፒታል የመተኛት እድላቸው ዝቅተኛ ነው (0.5%):: አብዛኞቹ ሰዎች ዝቅተኛ አደጋ ናቸው:: ከባድ ያልተጎዱ የኮቪድ-19 ሰዎች የኮቪድ-19 ሕክምናዎች ግምገማ ደብሊውኤችኦ ኒርማትሬልቪር-ሪቶናቪር (በብራንድ ስሙ 'ፓክስሎቪድ' በመባልም የሚታወቅ) ለከፍተኛ ተጋላጭነት እና መካከለኛ የሆስፒታል የመተኛት አደጋ ላይ ላሉ ሰዎች በጥብቅ መምከሩን ቀጥሏል። ምክሮቹ እንደሚገልጹት ኒርማትሬልቪር-ሪቶናቪር ከሕክምና ጥቅሞቹ፣ የአስተዳደር ቀላልነት እና ሊደርሱ ስለሚችሉ ጉዳቶች አነስተኛ ስጋት ግምት ውስጥ በማስገባት ለአብዛኛዎቹ ብቁ ታካሚዎች ምርጥ ምርጫ እንደሆነ ይታሰባል። ኒርማትሬልቪር-ሪቶናቪር ለመጀመሪያ ጊዜ በአለም ጤና ድርጅት በኤፕሪል 2022 ተመክሯል። ኒርማትሬልቪር-ሪቶናቪር በሆስፒታል ውስጥ ከፍተኛ ተጋላጭነት ላለባቸው ታካሚዎች የማይገኝ ከሆነ፣ የዓለም ጤና ድርጅት በምትኩ ሞልኑፒራቪር ወይም ሬምዴሲቪርን መጠቀም እንዳለበት ይጠቁማል። የዓለም ጤና ድርጅት ሞልኑፒራቪርን እና ሬምዴሲቪርን ለታካሚዎች መካከለኛ አደጋ ላይ እንዳይውል ሀሳብ አቅርቧል፣ መጠነኛ ሆስፒታል የመግባት አደጋ ላይ ባሉ ሕመምተኞች ላይ ካለው ውሱን ጥቅማጥቅሞች በላይ ሊደርስ የሚችለውን ጉዳት መወሰን። ለሆስፒታል የመጋለጥ እድላቸው ዝቅተኛ ለሆኑ ሰዎች, ደብሊውኤችኦ ማንኛውንም የፀረ-ቫይረስ ህክምና አይመክርም:: እንደ ትኩሳት እና ህመም ያሉ ምልክቶች እንደ ፓራሲታሞል ባሉ የህመም ማስታገሻዎች መታከም ሊቀጥሉ ይችላሉ። ከክሊኒካዊ ሙከራዎች በስተቀር ለታካሚዎች አዲስ ፀረ-ቫይረስ (ቪቪ116) እንዳይጠቀሙ የዓለም ጤና ድርጅት ይመክራል። ዝማኔው ከባድ ያልሆነ ኮቪድ-19 ላለባቸው ታካሚዎች ኢቨርሜክቲንን መጠቀምን የሚቃወም ጠንካራ ምክርንም ያካትታል። የደብሊውኤችኦ ከባድ ወይም ወሳኝ ኮቪድ-19 ባለባቸው ታካሚዎች ኢቨርሜክቲን በክሊኒካዊ ሙከራዎች ውስጥ ብቻ ጥቅም ላይ መዋል እንዳለበት ማሳሰቡን ቀጥሏል።

WHO updates guidelines on treatments for COVID-19 WHO has updated its guidelines for COVID-19 therapeutics, with revised recommendations for patients with non-severe COVID-19. This is the 13th update to these guidelines. Updated risk rates for hospital admission in patients with non-severe COVID-19 The guidance includes updated risk rates for hospital admission in patients with non-severe COVID-19. The current COVID-19 virus variants tend to cause less severe disease while immunity levels are higher due to vaccination, leading to lower risks of severe illness and death for most patients. This update includes new baseline risk estimates for hospital admission in patients with non-severe COVID-19. The new ‘moderate risk’ category now includes people previously considered to be high risk including older people and/or those with chronic conditions, disabilities, and comorbidities of chronic disease. The updated risk estimates will assist healthcare professionals to identify individuals at high, moderate or low risk of hospital admission, and to tailor treatment according to WHO guidelines: High: People who are immunosuppressed remain at higher risk if they contract COVID-19, with an estimated hospitalization rate of 6%. Moderate: People over 65 years old, those with conditions like obesity, diabetes and/or chronic conditions including chronic obstructive pulmonary disease, kidney or liver disease, cancer, people with disabilities and those with comorbidities of chronic disease are at moderate risk, with an estimated hospitalization rate of 3%. Low: Those who are not in the high or moderate risk categories are at low risk of hospitalization (0.5%). Most people are low risk. Review of COVID-19 treatments for people with non-severe COVID-19 WHO continues to strongly recommend nirmatrelvir-ritonavir (also known by its brand name ‘Paxlovid’) for people at high-risk and moderate risk of hospitalization. The recommendations state that nirmatrelvir-ritonavir is considered the best choice for most eligible patients, given its therapeutic benefits, ease of administration and fewer concerns about potential harms. Nirmatrelvir-ritonavir was first recommended by WHO in April 2022. If nirmatrelvir-ritonavir is not available to patients at high-risk of hospitalization, WHO suggests the use of molnupiravir or remdesivir instead. WHO suggests against the use of molnupiravir and remdesivir for patients at moderate risk, judging the potential harms to outweigh the limited benefits in patients at moderate risk of hospital admission. For people at low risk of hospitalization, WHO does not recommend any antiviral therapy. Symptoms like fever and pain can continue to be managed with analgesics like paracetamol. WHO also recommends against use of a new antiviral (VV116) for patients, except in clinical trials. The update also includes a strong recommendation against the use of ivermectin for patients with non-severe COVID-19. WHO continues to advise that in patients with severe or critical COVID-19, ivermectin should only be used in clinical trials.

Hukumar Lafiya ta Duniya ta sabunta ƙa'idodi game da yin maganin don cutar COVID-19 Hukumar Lafiya ta Duniya ta sabunta ƙa'idojinta don maganin cutar COVID-19, tare da sake fasalin shawarwari ga marasa lafiya da ba su da cutar COVID-19. Wannan shine sabuntawa ta goma sha uku (13 ) ga waɗannan jagororin. An sabunta ƙimar haɗari don kwantar da marasa lafiya masu sauƙin cutar COVID-19 Jagoran ya haɗa da sabunta ƙimar haɗari don shigar da asibiti a cikin marasa lafiya masu sauƙin cutar COVID-19. Nau'o'in cutar COVID-19 na yanzu suna haifar da ƙarancin tsananin cuta, yayin da matakan rigakafi ya fi girma saboda allurar rigakafi, yana haifar da ƙarancin haɗarin rashin lafiya da mutuwa ga yawancin marasa lafiya. Wannan sabuntawa ya haɗa da sabin ƙididdiga masu haɗari na asali don shigar da asibiti a cikin marasa lafiya masu sauƙin cutar COVID-19. Sabon nau'in 'matsakaiciyar jagoarar shirin' yanzu ya haɗa da mutanen da aka ɗauka a baya suna da babban haɗari ciki har da tsofaffi da / ko waɗanda ke da yanayi na yau da kullum, naƙasa, da cututtuka masu wuyar magani na yau da kullum. Ƙididdigar haɗurra da aka sabunta za ta taimaka wa ƙwararru kan kiwon lafiya wurin gano mutane masu girma da matsakaici ko mafi ƙarancin haɗarin kwantarwa a asibiti, da kuma daidaita jinya bisa ga ƙa'idodin Hukumar Lafiya ta Duniya. Mai yawa: Mutanen da ke da ƙaracin rigakafi sun ci gaba da kasancewa cikin haɗari mafi girma idan sun kamu da cutar COVID-19, tare da kimanin kaso shida cikin dari (6%) da aka kwantar a asibiti. Matsakaici: Mutanen da suka wuce shekaru 65, waɗanda ke da matsaloli kamar ƙiba, ciwon sukari da/ko matsaloli na dogon lokaci, waɗanda suka haɗa da cutar huhu, cutar ƙoda ko cutar hanta, ciwon kansa, mutanen da ke da naƙasa da waɗanda ke da cututtukan ƙwayar cuta suna cikin matsakaicin haɗari, tare da kimanin adadin kwantarwa a asibiti na kashi 3%. Kaɗan: Waɗanda ba su cikin haɗari mai yawa ko matsakaici suna cikin da ƙarancin kwantarwa a asibiti (kaso 0.5%). Yawancin mutane suna cikin haɗari kaɗan. Bita na jinyar cutar COVID-19 ga mutanen da cutar COVID-19 ba ta yiwa tsanani ba. Hukumar Lafiya ta Duniya ta ci gaba da ba da shawarar amfani da nirmatrelvir-ritonavir (wanda kuma aka sani da sunan 'Paxlovid') ga mutanen da ke cikin babba da matsakaicin haɗarin kwantarwa a asibiti. Shawarwarin sun bayyana cewa ana ɗaukar nirmatrelvir-ritonavir a matsayin mafi kyawun zaɓi ga mafi yawan majinyata, idan aka yi duba da fa'idodinsa na warkarwa, da sauƙin ba da shi, da ƙarancin damuwa game da yiwuwar illa. Hukumar Lafiya ta Duniya ta fara ba da shawarar amfani da Nirmatrelvir-ritonavir a watan watan Afrilun shekarar 2022. Idan nirmatrelvir-ritonavir ba ya samuwa ga marasa lafiya da ke cikin haɗarin kwantarwa a asibiti, Hukumar Lafiya ta Duniya ta ba da shawarar amfani da molnupiravir ko remdesivir a maimakon sa. Hukumar Lafiya ta Duniya ta ba da shawarar hana amfani da molnupiravir da remdesivir ga marasa lafiyar da suke a matsakaicin haɗari, tare da yin la'akari cewa illar sa za ta iya wuce iyakar fa'idodin da marasa lafiya da suke da matsakaicin haɗarin kwantarwa a asibiti ke samu. Ga mutanen da ke da ƙananan haɗurran kwantarwa a asibiti, Hukumar Lafiya ta Duniya ba ta ba da shawarar maganin rigakafi ba. Ana iya ci gaba da kula alamu kamar zazzaɓi da zafin jiki tare da maganin rage zafin zazzaɓi, wato analgesics, kamar paracetamol. Hukumar Lafiya ta Duniya ta kuma ba da shawarar hana amfani da sabon maganin rigakafi (VV116) ga marasa lafiya, sai dai a gwaji na asibiti. Sabuntawar ta kuma haɗa da ƙaƙƙarfar shawara game da amfani da ivermectin ga masu ɗauke da cutar COVID-19 da ba ta yi tsanani a jikin su ba. Hukumar Lafiya ta Duniya ta ci gaba da ba da shawara cewa ya kamata a yi amfani da ivermectin a gwaji na asibiti kawai ga marasa lafiya da ke ɗauke da cutar COVID-19 mai tsanani ko mai hatsari.

WHO inasasisha miongozo kuhusu matibabu ya UVIKO-19 WHO imesasisha miongozo yake ya matibabu ya UVIKO-19, na mapendekezo yaliyorekebishwa kwa wagonjwa waliyo na UVIKO-19 isiyo kali. Hili ni sasisho la 13 kwa miongozo hii. Viwango vya hatari vilivyosasishwa vya wagonjwa waliyo na UVIKO-19 isiyo kali kulazwa hospitalini Mwongozo huo unajumuisha viwango vilivyosasishwa vya hatari kwa kulazwa hospitalini kwa wagonjwa waliyo na UVIKO-19 isiyo kali. Aina za sasa za Virusi vya UVIKO-19 husababisha ugonjwa mbaya sana, huku viwango vya kinga vikiwa juu zaidi kwa sababu ya chanjo na hivyo kusababisha hatari ndogo ya ugonjwa mbaya na kifo kwa wagonjwa wengi. Sasisho hili linajumuisha makadirio mapya ya yaliyojikita kwa wagonjwa waliyolazwa hospitalini wenye UVIKO-19 isiyo na kali. Kitengo kipya cha hatari ya wastani sasa kinajumuisha watu ambao hapo awali walikuwa kwenye hatari zaidi ikiwa ni pamoja na wazee na/au wale waliyo na hali sugu, ulemavu na magonjwa sugu. Makadirio ya hatari yaliyosasishwa yatasaidia wataalam wa afya kutambua watu waliyo katika hatari kubwa, ya wastani au ndogo ya kulazwa hospitalini na kurekebisha matibabu kulingana na miongozo ya WHO Juu: Watu ambao hawana kinga ya mwili bado wako katika hatari kubwa zaidi ikiwa watapata UVIKO-19 na wastani wa kiwango cha kulazwa hospitalini cha 6%. Wastani: Watu wenye umri wa miaka zaidi ya 65, wale waliyo na hali kama vile unene wa kupindukia, kisukari na/au hali sugu ikiwa ni pamoja na ugonjwa sugu wa mapafu, figo au ini, saratani, watu wemye ulemavu na wale waliyo na magonjwa sugu wako katika hatari ya wastani. makadirio ya kiwango cha kulazwa hospitalini ni 3%. Chini: Wale ambao hawako katika aina za hatari ya juu au ya wastani, wako katika hatari ndogo ya kulazwa hospitalini (0.5%). Watu wngi wana hatari ndogo. Mapitio ya matibabu ya UVIKO-19 kwa watu waliyo na UVIKO-19 isiyo kali WHO inaendelea kupendekeza kwa nguvu nirmatevir-ritonavir (pia inajulikana kwa jina la Paxlovida) kwa watu waliyo katika hatari kubwa ya wastani ya kulazwa hospitali. Mapendekezo yanasema kuwa nrmatrelvir-ritonavir inachukuliwa kuwa chaguo bora zaidi la wagonjwa wengi wanaositahiki, kutokana na manufaa yake ya matibabu, urahisi wa utawala na wasiwasi ndogo kuhusu madhara yanayoweza kutokea. Nirmatrelvir-ritronavir ilipendekezwa kwa mara ya kwanza na WHO mwezi Aprili 2022. ikiwa ni nirmatrelvir-ritonavir haipatikani kwa wagonjwa waliyo katika hatari kubwa ya kulazwa hospitali, WHO inapendekeza matumizi ya molnupiravir au remdesivir badala yake. WHO inapendekeza matumizi ya molnupiravir na remdesivir kwa wagonjwa waliyo katika hatari ya wasitani kwa kuzingatia madhara yanayoweza kuzidi faida ndogo kwa wagonjwa waliyo katika hatari ya wastani ya kulazwa hospitali. Kwa watu waliyo katika hatari ndogo ya kulazwa hospitalini, WHO haipendekezi tiba yoyote ya kuzuia virusi. Dalili kama vile homa na maumivu zinaweza kuendelea kudhibitiwa kwa dawa za kutuliza maumivu kama paracetamol. Pia, WHO inapendekeza matumizi ya antiviral mpya (VV116) kwa wagonjwa, isipokuwa katika majaribio ya kliniki. Pia, sasisho lina pendekezo zuri la utumiaji wa invermecttin kwa wagonjwa waliyo na UVIKO-19 isiyo kali. WHO inaendelea kushauri kuwa kwa wagonjwa waliyo na UVIKO-19 kali au hatari, wanatakiwa kutumia invermectin katika majaribio ya kimatibabu pekee.

WHO ṣe ìmúdójúìwọ̀n àwọn ìlànà ìṣe lórí àwọn ìtọ́jú fún àrùn COVID-19 WHO ti ṣe ìmúdójúìwọ̀n àwọn ìlànà ìṣe rẹ̀ fún àwọn ìtọ́jú àrùn COVID-19, pẹ̀lú àwọn àtúnṣe iyànjú fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí kò lágbára jù. Èyí ni ìmúdójúìwọ̀n kẹtàlá sí àwọn ìlànà ìṣe wọ̀nyìí. Àwọn ìwọ̀n ewu amúdójúìwọ̀n fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí kò lágbára jù Ìtọ́sọ́nà náà ní àwọn ìwọ̀n ewu amúdójúìwọ̀n fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí kò lágbára jù nínú. Ó jọ pé àwọn ẹ̀yà kòkòrò COVID-19 lọ́wọ́lọ́wọ́ ń dá àrùn tí kò lágbára jù sílẹ̀ nígbà tí àwọn ìpele àjẹsára ń lọ sókè látààrí ìfúnnilájẹsára, èyí tí ó ń ṣokùnfà àdínkù ewu àìsán alágbára àti ikú fún ọ̀pọ̀ àwọn aláìsàn. Ìmúdójúìwọ̀n yìí ní ìṣirò ìwọ̀n ewu tuntun fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí kò lágbára jù nínú. Ìsọ̀rí "ewu oníwọ̀ntunwọ̀nsí" tuntun báyìí kó àwọn èèyàn tí wọ́n ti kọ́kọ́ kà sí pé wọ́n ní ewu ǹlá pẹ̀lú àwọn arúgbó àti/tàbí àwọn tí wọ́n ní àìsàn ọlọ́jọ́ pípẹ́, àìpé ara, àti àwọn ọlọ́pọ̀ àrùn ọlọ́jọ́ pípẹ́ sínú. Àwọn ìṣirò ewu amúdójúìwọ̀n náà yóò ran àwọn akọṣẹ́mọṣẹ́ elétò ìlera lọ́wọ́ láti ṣe ìdámọ̀ àwọn èèyàn tí wọ́n wà ní ìpele ewu gíga, ìwọ̀nba àbí kúkúrú fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn, àti láti ṣètò ìtọ́jú ní ìbámu pẹ̀lú àwọn ìlànà ìṣe WHO: Ìwọ̀n gíga: Àwọn èèyàn tí tí wọ́n ní ìsọdọ̀lẹ àjẹsára sì wà nínú ewu ńlá bí wọ́n bá ṣe àkóràn àrùn COVID-19, pẹ̀lú ìṣirò ìwọ̀n ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn tí ó jẹ́ ìdá 6%. Ìwọ̀n ìwọ̀nba: Àwọn èèyàn tí ọjọ́-orí wọ́n lé ní 65, àwọn tí wọ́n ní àìsàn bíi ìsanrajù, àtọ̀gbẹ àti/tàbí àwọn àìsàn ọlọ́jọ́ pípẹ́ bíi àìsàn adínà ẹ̀dọ̀fóró ọlọ́jọ́ pípẹ́, àìsàn kíndìnrín àbí ẹ̀dọ́, jẹjẹrẹ, àwọn èèyàn tí ara wọn kò pé àti àwọn tí wọ́n ní ọ̀pọ̀ àrùn ọlọ́jọ́ pípẹ́ wà ní ewu ìwọ̀nba, pẹ̀lú ìṣirò ìwọ̀n ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn tí ó jẹ́ ìdá 3%. Ìwọ̀n kúkúrú: Àwọn tí wọn kò wà ní ìsọ̀rí ìpele gíga àti ìwọ̀nba wà ní ewu kúkúrú fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn (ìdá 0.5%). Ọ̀pọ̀ àwọn èèyàn ni wọ́n wà nínú ewu kúkúrú. Àyẹ̀wò àwọn ìtọ́jú àrùn COVID-19 fún àwọn èèyàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí kò lágbára jù WHO túbọ̀ ń ṣe ìyànjú kíkan fún òògùn nirmatrelvir-ritonavir (tí a mọ̀ pẹ̀lú orúkọ aṣàmì rẹ̀ "Paxlovid") fún àwọn èèyàn tí wọ́n wà ní ewu ńlá àti ewu ìwọ̀nba fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn. Àwọn ìyànjú náà wí pé nirmatrelvir-ritonavir jẹ́ àṣàyàn tí ó dára jùlọ fún àwọn aláìsàn tí wọ́n yẹ, pẹ̀lú àwọn àǹfààní ìtọ́jú rẹ̀, ìlò tí ó rọrùn àti ìwọ̀nba ẹ̀dùn lórí àwọn ìpalára tí ó lè ní. Oṣù Kẹrin ọdún 2022 ní àjọ WHO kọ́kọ́ ṣe ìyànjú òògùn nirmatrelvir-ritonavir. Bí òògùn nirmatrelvir-ritonavir kò bá sí nílẹ̀ fún àwọn aláìsàn tí wọ́n wà ní ewu ńlá fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn, WHO dábàá ìlò òògùn molnupiravir àbí remdesivir dípò. WHO dàbàá lòdì sí ìlò òògùn molnupiravir àti remdesivir fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní ìwọ̀nba ewu ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn, pẹ̀lú ṣíṣe ìwọ̀n ìpalára tí ó lè ní tí ó lè ju ìwọ̀nba àwọn àǹfààní díẹ̀ tí ó lè ní fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní ìwọ̀nba ewu ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn. Fún àwọn èèyàn tí wọ́n ní ìwọ̀n kúkúrú fún ìgbàwọlé sí ilé-ìwòsàn, WHO kò ṣe ìyànjú ìtọ́jú agbóguntikòkòrò kankan. Wọ́n lè túbọ̀ máa farada àwọn àmì àìsàn bíi ibà àti ìrora pẹ̀lú òògùn apàrora bíi paracetamol. WHO tún ṣe ìyànjú lòdì sí ìlò òògùn agbóguntikòkòrò tuntun (VV116) fún àwọn aláìsàn, àyàfi ní àkókò ìwádìí ajẹmọ́tọ̀ọ́jú. Ìmúdójúìwọ̀n náà tún ṣe àkóónú ìyànjú kíkan lòdì sí ìlò òògùn ivermectin fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí kò lágbára jù. WHO tẹ̀síwájú láti máa ṣe ìgbàlámọ̀ràn pé ìlò òògùn ivermectin fún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àrùn COVID-19 tí ó lágbára tàbí tí ó burú jù, ní àkókò ìwádìí ajẹmọ́tọ̀ọ́jú nìkan.

I-WHO ibuyekeza imihlahlandlela yokwelashwa kweCOVID-19 I-WHO ibuyekeze imihlahlandlela yayo yezokwelapha zeCOVID-19, ngezincomo ezibuyekeziwe zeziguli ezineCOVID-19 engenamandla. Lesi isibuyekezo se-13 sale mihlahlandlela. Kubuyekezwe amazinga engcuphe yokulaliswa esibhedlela ezigulini ezineCOVID-19 engenzima Umhlahlandlela uhlanganisa izilinganiso zengcuphe ezibuyekeziwe zokulaliswa esibhedlela ezigulini ezineCOVID-19 engenamandla. Izinhlobo zamanje zegciwane leCOVID-19 zivamise ukubangela isifo esibi kakhulu kuyilapho amazinga okuvikeleka ephakama ngenxa yokugoma, okuholela ezingozini eziphansi zokugula okunzima nokufa kweziguli eziningi. Lesi sibuyekezo sihlanganisa izilinganiso ezintsha eziyisisekelo zobungozi zokulaliswa esibhedlela ezigulini ezineCOVID-19 engekho nzima. Isigaba esisha ‘sengozi emaphakathi’ manje sihlanganisa abantu ababebhekwa njengabasengozini enkulu ngaphambili okuhlanganisa abantu abadala kanye/noma labo abanezimo ezingamahlalakhona, ukukhubazeka, kanye nezifo ezibangelwa izifo ezingamahlalakhona. Izilinganiso zobungozi ezibuyekeziwe zizosiza ochwepheshe bezokunakekelwa kwempilo ukuthi bakhombe abantu abasengcupheni ephezulu, emaphakathi noma ephansi yokungeniswa esibhedlela, futhi bahlele ukwelashwa ngokweziqondiso zeWHO: Phezulu: Abantu abangenawo amandla okuzivikela ngokomzimba bahlala besengozini enkulu uma bethola iCOVID-19, ngesilinganiso sokulaliswa esibhedlela esilinganiselwa ku-6%. Okulingene: Abantu abangaphezu kweminyaka engama-65 ubudala, labo abanezimo ezifana nokukhuluphala ngokweqile, isifo sikashukela kanye/noma izimo ezingelapheki ezihlanganisa nesifo esingelapheki se-obstructive pulmonary, isifo sezinso noma sesibindi, umdlavuza, abantu abakhubazekile kanye nalabo abanezifo ezihambisana nesifo esingamahlalakhona basengozini elinganiselwe. izinga lokulaliswa esibhedlela elilinganiselwa ku-3%. Phansi: Labo abangekho ezingeni ilinengcuphe ephezulu noma emaphakathi basengozini ephansi yokulaliswa esibhedlela (0.5%). Abantu abaningi basengozini encane. Ukubuyekezwa kokwelashwa kweCOVID-19 kwabantu abaneCOVID-19 engenamandla I-WHO isaqhubeka nokutusa ngokuqinile i-nirmatrelvir-ritonavir (ephinde yaziwe ngegama layo elithi ‘Paxlovid’) kubantu abasengozini enkulu kanye nengozi emaphakathi yokulaliswa esibhedlela. Izincomo zithi i-nirmatrelvir-ritonavir ithathwa njengenketho engcono kakhulu ezigulini eziningi ezifanele, uma kubhekwa izinzuzo zayo zokwelapha, ukuphatha kalula kanye nokukhathazeka okumbalwa mayelana nokulimala okungaba khona. I-Nirmatrelvir-ritonavir yanconywa okokuqala yiWHO ngo-Mbasa wezi-2022. Uma i-nirmatrelvir-ritonavir ingatholakali ezigulini ezisengozini enkulu yokulaliswa esibhedlela, iWHO iphakamisa ukuthi kusetshenziswe i-molnupiravir noma i-remdesivir esikhundleni salokho. I-WHO iphakamisa ngokumelene nokusetshenziswa kwe-molnupiravir kanye ne-remdesivir ezigulini ezisengozini elinganiselwe, ukwahlulela ubungozi obungaba khona ukwedlula izinzuzo ezilinganiselwe ezigulini ezisengozini emaphakathi yokulaliswa esibhedlela. Kubantu abasengcupheni ephansi yokulaliswa esibhedlela, iWHO ayincomi noma yikuphi ukwelashwa ngezidambisigciwane. Izimpawu ezifana nemfiva nobuhlungu zingaqhubeka nokulawulwa ngamaphilisi ezinhlungu njengeparacetamol. I-WHO futhi incoma ngokumelene nokusetshenziswa kwe-antiviral entsha (VV116) ezigulini, ngaphandle kokuhlolwa komtholampilo. Lesi sibuyekezo sihlanganisa nokuncoma okuqinile ngokumelene nokusetshenziswa kwe-ivermectin ezigulini ezine-COVID-19 engenamandla. I-WHO iyaqhubeka nokweluleka ukuthi ezigulini ezineCOVID-19 enzima noma ebucayi, i-ivermectin kufanele isetshenziswe kuphela ezivivinyweni zomtholampilo.

የደብሊውኤችኦ ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር እና ዝቅተኛ የካርበን ጤና ስርዓቶችን ማዕቀፍ ይፋ አደረገ በፍጥነት ለሚለዋወጠው የአየር ንብረት ምላሽ የዓለም ጤና ድርጅት (የደብሊውኤችኦ) ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር እና ዝቅተኛ የካርበን ጤና ስርዓቶችን ለመገንባት የሚያስችል አዲስ የአሠራር ማዕቀፍ ይፋ አድርጓል። ወደ መጪው የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ማዕቀፍ ስምምነት (ሲኦፒ-28) መሪነት የተለቀቀው ይህ አጠቃላይ ማዕቀፍ የተነደፈው የጤና ስርአቶችን የመቋቋም አቅም ለማሳደግ ሲሆን በተመሳሳይ ጊዜ የሙቀት አማቂ ጋዝ ልቀትን በመቀነስ በዓለም ዙሪያ ያሉ ማህበረሰቦችን ጤና ለመጠበቅ ይረዳል።. የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “በአለም ዙሪያ የጤና ስርአቶች ለአየር ንብረት ለውጥ ተፅኖ ተጋላጭ ናቸው፣ነገር ግን ለዚያም አስተዋፅኦ ያደርጋሉ” ብለዋል። "ስለዚህ ከአየር ንብረት ጋር የተያያዙ ድንጋጤዎችን የሚቋቋሙ የጤና ስርዓቶችን የመገንባት ድርብ ሃላፊነት አለብን፣ በተመሳሳይ ጊዜ የካርበን አሻራቸውን ይቀንሳል። ይህ ማዕቀፍ አገሮች ይህን እንዲያደርጉ ፍኖተ ካርታ ይሰጣል። የአለም ሙቀት መጨመር እና አስከፊ የአየር ሁኔታ ክስተቶች በጣም የተለመዱ ሲሆኑ፣ ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር የጤና ስርዓቶች አስፈላጊነት የበለጠ አሳሳቢ ሆኖ አያውቅም። ደብሊውኤችኦ መዋቅር ያልተረጋጋ እና ተለዋዋጭ የአየር ንብረት ሁኔታ ውስጥ የህዝቡን ጤና ለመጠበቅ እና ለማሻሻል ዋና ተልዕኮ ያለው ይህንን ፈተና ለመቅረፍ ራዕይ ያለው መንገድ ይሰጣል። ከዚህም በላይ፣ የሀብት አጠቃቀምን ማመቻቸት እና የሙቀት አማቂ ጋዞችን ልቀትን ለመግታት ስትራቴጂዎችን መተግበር ለአየር ንብረት ተከላካይነት ቅድሚያ በመስጠት ላይ ያተኩራል። ይህ ማዕቀፍ የጤና ሴክተሩ የራሱን የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን በመቀነስ በአርአያነት እንዲመራ እድል ይሰጣል - በአሁኑ ጊዜ ከአለም አቀፍ አጠቃላይ 5% የሚሆነውን - የእንክብካቤ ጥራትን በማሻሻል ላይ። ማዕቀፉ እንደ አጠቃላይ አፈፃፀማቸው፣ እንደ ሙቀት አማቂ ጋዝ ልቀቶች ደረጃ እና የአየር ንብረት ለውጥ እና የጤና አቅማቸው የአየር ሁኔታን የመቋቋም አቅምን ለማጠናከር እና ካርቦን እንዲሰርግ የተለያዩ መንገዶችን ያቀርባል። ይህ ሁሉን አቀፍ የጤና ሽፋን ለመስጠት የኃይል አቅርቦትን እና የጤና አገልግሎት አቅርቦትን ማሳደግ ያለባቸው ዝቅተኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ውስጥ ያሉ ሥርዓቶችን ያጠቃልላል። ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር እና ዝቅተኛ የካርበን ጤና ስርዓቶችን መገንባት የአለም ጤና ድርጅት ደህንነቱ የተጠበቀ ጥራት ያለው የጤና አገልግሎት ለመስጠት ያለውን ቁርጠኝነት እና የአየር ንብረት ለውጥ ዋና መንስኤዎችን ለመዋጋት አስተዋፅኦ ያደርጋል። የአለም ጤና ድርጅት ማዕቀፍ ዋና አላማዎች፡- ከአየር ንብረት ጋር የተያያዙ የጤና አደጋዎችን በትብብር ለመፍታት የጤና ሴክተር ባለሙያዎችን ለመምራት; ለአየር ንብረት መቋቋም እና ለዝቅተኛ የካርበን ጤና አቀራረቦች የጤና ስርዓት ተግባራትን ለማጠናከር; ለአየር ንብረት ስጋት ቅነሳ እና ልቀቶች ቅነሳ ልዩ ጣልቃገብነቶች ልማትን ለመደገፍ; እና በአየር ንብረት መቋቋም ውስጥ ለጤና ውሳኔ ሰጪዎች ሚናዎችን እና ኃላፊነቶችን ለመግለጽ:: ይህንን ማዕቀፍ መተግበር የሚያስገኘው ጥቅም ከጤና አጠባበቅ አንፃር እጅግ የላቀ ነው። የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን በመቀነስ እና የጤና ስርአቶችን የመቋቋም አቅም በማሳደግ ለአለም አቀፍ የጤና ሽፋን (ዩኤቼሲ)፣ ለአለም ጤና ደህንነት እና ለተባበሩት መንግስታት የዘላቂ ልማት ግቦች (ኤስዲጂስ) ሰፊ ዓላማዎች አስተዋፅዖ እያበረከትን ነው። ማዕቀፉ የተዘጋጀው ከ75 በላይ ሀገራት የጤና ጥበቃ ሚኒስትሮች ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር እና ዝቅተኛ ካርቦን ዘላቂ የጤና ስርአቶችን ለመገንባት የዓለም ጤና ድርጅት ድጋፍ እንዲደረግላቸው ባቀረቡት ጥያቄ መሰረት ነው። እነዚህ አገሮች በኅዳር 2021 ለተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ማዕቀፍ (ዩኤንኤፍሲሲሲ ሲኦፒ26) በተካሄደው 26ኛው የፓርቲዎች ኮንፈረንስ በታላቋ ብሪታኒያ እና በሰሜን አየርላንድ ፕሬዚደንትነት ወቅት የአየር ንብረት እና ጤና ለውጥ ትብብር (ኤቲኤሲኤች) ተቀላቅለዋል። ዩናይትድ ኪንግደም እና የዓለም ጤና ድርጅት ይህንን ታላቅ አጀንዳ ወደፊት ለማራመድ ኤቲኤሲኤችን በሰኔ 2022 መሰረቱ። ይህ አጠቃላይ ሰነድ ለጤና ድርጅቶች እና ባለስልጣናት ፍኖተ ካርታ ብቻ ሳይሆን ጤናን በሚወስኑ ሴክተሮች ውስጥ ለውሳኔ ሰጭዎች ጠቃሚ ግብዓት ነው። የህዝብ ጤና ኤጀንሲዎች፣ ፖሊሲ አውጪዎች እና ልዩ ተቋማት ሁሉም በዚህ ማዕቀፍ ውስጥ ከተዘረዘሩት ግንዛቤዎች እና ስትራቴጂዎች ተጠቃሚ ሊሆኑ ይችላሉ። የአየር ንብረት ለውጥን የሚቋቋም እና ዝቅተኛ የካርበን ጤና ስርዓቶችን ለመገንባት የአለም ጤና ድርጅት ኦፕሬሽናል ማዕቀፍ ለወደፊት አስተማማኝ እና ዘላቂ የጤና ዘርፍ እቅድ አካል ነው። በየጊዜው በሚለዋወጠው የአየር ጠባይ ውስጥ ማህበረሰቦችን ለመጠበቅ፣ የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ለመቀነስ እና ለአለም አቀፍ የጤና ግቦች ስኬት አስተዋፅዖ ለማድረግ ለጤና ስርዓቶች ግልፅ መንገድ ይሰጣል። በሲኦፒ-28፣ በፓርቲዎች ኮንፈረንስ ውስጥም የተለየ የጤና ቀን በሚያቀርበው፣ ይህ ታሪካዊ አጋጣሚ የህዝብ ጤና ቅድሚያ የሚሰጣቸውን በአየር ንብረት ውይይቶች ውስጥ የማካተትን አስፈላጊነት ያጎላል።

WHO unveils framework for climate resilient and low carbon health systems Responding to rapidly changing climate, the World Health Organization (WHO) has unveiled a new Operational framework for building climate resilient and low carbon health systems. Released in the lead up to the upcoming United Nations Framework Convention on Climate (COP-28), this comprehensive Framework is designed to enhance the resilience of health systems while simultaneously reducing greenhouse gas emissions to help safeguard the health of communities worldwide. “Around the world, health systems are vulnerable to the impacts of climate change, but they also contribute to it,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “We therefore have a dual responsibility to build health systems that can withstand climate-related shocks, while at the same time reducing their carbon footprint. This framework gives countries a roadmap for doing just that.” As global temperatures rise and extreme weather events become increasingly common, the need for climate resilient health systems has never been more critical. WHO's Framework provides a visionary path to addressing this challenge, with a core mission to protect and improve the health of populations in the face of an unstable and changing climate. Moreover, it emphasizes the optimization of resource use and the implementation of strategies to curtail greenhouse gas emissions while continuing to prioritize climate resilience. This Framework presents an opportunity for the health sector to lead by example by reducing its own greenhouse gas emissions – which are now responsible for almost 5% of the global total – while continuing to enhance quality of care. The Framework presents different pathways for health systems to strengthen their climate resilience and decarbonize depending on their overall performance, levels of greenhouse gas emissions and climate change and health capacity. This includes systems in low-income countries that need to increase energy access and health service provision to provide universal health coverage. Building climate resilient and low carbon health systems contributes to WHO's commitment to providing safe, quality healthcare services while helping combat the root causes of climate change. The key objectives of the WHO Framework are: to guide health sector professionals in addressing climate-related health risks through collaboration; to strengthen health system functions for climate resilience and low carbon health approaches; to support development of specific interventions for climate risk reduction and emissions reduction; and to define roles and responsibilities for health decision-makers in climate resilience. The benefits of implementing this Framework extend far beyond the realm of health care. By reducing greenhouse gas emissions and enhancing the resilience of health systems, we are contributing to the broader objectives of universal health coverage (UHC), global health security, and the United Nations Sustainable Development Goals (SDGs). The Framework was developed following the request for WHO support by Ministers of Health from over 75 countries to building climate resilient and low-carbon sustainable health systems. These countries joined the Alliance for Transformative Action on Climate and Health (ATACH) during the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland’s Presidency of the 26th Conference of the Parties to the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC COP26) in November 2021. The United Kingdom and WHO then formally established ATACH in June 2022 to drive this ambitious agenda forward. This comprehensive document is not only a roadmap for health organizations and authorities but also a valuable resource for decision-makers in health-determining sectors. Public health agencies, policymakers, and specialized institutions can all benefit from the insights and strategies outlined in this Framework. The WHO’s Operational framework for building climate resilient and low carbon health systems is part of a blueprint for a future-proof and sustainable health sector. It provides a clear path forward for health systems to protect communities in an ever-changing climate, reduce greenhouse gas emissions and contribute to the achievement of global health goals. At COP-28, which will also feature a dedicated Health Day within the Conference of Parties, this historic occasion will underscore the importance of incorporating public health priorities into climate discussions.

Hukumar Lafiya ta Duniya ta bayyana tsarin juriya na yanayi da ƙarancin tsarin kiwon lafiya mai amfani da carbon kaɗan. Da take mayar da martani ga sauyin yanayi cikin sauri, Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) ta fitar da wani sabon tsarin aiki na gina yanayin juriyar yanayi da ƙarancin tsarin kula da lafiya mai amfani da carbon kaɗan. An fitar da shi a kan gaba har zuwa taron Tsarin Mulki na Majalisar Ɗinkin Duniya kan Yanayi (COP-28), wannan cikakken Tsarin an tsara shi don haɓaka juriyar tsarin kiwon lafiya tare da rage hayaƙi mai gurɓata yanayi don taimakawa kare lafiyar al'ummomin duniya. Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta-Janar na Hukumar Lafiya ta Duniya ya ce "A duk duniya, tsarin kiwon lafiya yana da rauni ga tasirin sauyin yanayi, amma kuma suna ba da gudummawa a gare ta.". “Saboda haka muna da nauyi biyu don gina tsarin kiwon lafiya wanda zai iya jurewa canje-canjen da ke da nasaba da yanayi, yayin da a lokaci guda kuma suke rage fitar da carbon dinsu. Wannan tsarin ya baiwa ƙasashe jadawali kan yin hakan." Yayin da zafin duniya ke ƙaruwa kuma matsanancin yanayi ya zama ruwan dare, buƙatar tsarin kiwon lafiya mai jure yanayi yana da matuƙar mahimmanci. Tsarin Hukumar Lafiya ta Duniya yana ba da hanyar hangen nesa don magance wannan ƙalubalen, tare da babbar manufa don karewa da inganta lafiyar al'umma ta fuskar yanayin rashin kwanciyar hankali da sauyin yanayi. Haka kuma, ya jaddada inganta amfani da kuɗaɗe da aiwatar da dabarun daƙile fitar da hayaƙi mai gurɓata yanayi, yayin da ake ci gaba da ba da fifiko kan juriyar yanayi. Wannan Tsarin yana ba da dama ga ɓangaren kiwon lafiya yayi kai-tsaye ta hanyar rage fitar da hayaƙin mai gurɓata yanayi - wanda a yanzu ke da alhakin kusan kashi 5% na jimilla a duniya duka - yayin da ake ci gaba da haɓaka ingancin kulawa. Tsarin yana gabatar da hanyoyi daban-daban don tsarin kiwon lafiya don ƙarfafa juriyar yanayin su da kuma lalata abubuwan da suka shafi gaba ɗayan aikin su, matakan fitar da iskar me gurɓata yanayi da canjin yanayi da ƙarfin kiwon lafiya. Wannan ya haɗa da tsari a cikin ƙasashe masu ƙarancin kuɗi waɗanda ke buƙatar haɓaka damar samun makamashi da samar da ingantaccen kiwon lafiya don samar da tsarin kiwon lafiya na duniya baki ɗaya. Gina juriyar yanayi da ƙarancin tsarin kiwon lafiya na carbon yana ba da gudummawa ga himmar Hukumar Lafiya ta Duniya ta samar da ingantaccen tsari na kiwon lafiya mai aminci, yayin da yake taimakawa yaƙi da tushen sauyin yanayi. Manyan manufofin tsarin Hukumar Lafiya ta Duniya su ne: jagorantar ƙwararrun sashen kiwon lafiya don magance haɗarin kiwon lafiya da ke da alaƙa da yanayin ta hanyar haɗin gwiwa; ƙarfafa ayyukan tsarin kiwon lafiya don juriya na yanayi da ƙananan hanyoyin kiwon lafiya na carbon; tallafawa ci gaban ƙayyadaddun ayyuka don rage haɗarin yanayi da rage fitar da hayaƙi; da kuma ayyana ayyuka da nauyi ga masu yanke shawara na kiwon lafiya a cikin yanayi na juriyar. Fa'idodin aiwatar da wannan Tsarin sun wuce batun kula da lafiya kaɗai. Ta hanyar rage fitar da hayaƙi mai gurɓata yanayi da haɓaka juriyar tsarin kiwon lafiya, muna ba da gudummawa ga manyan manufofi na bai-ɗaya na kiwon lafiya na duniya (UHC), tsaron lafiyar duniya, da Manufofin Ci gaba Mai Ɗorewa na Majalisar Ɗinkin Duniya (SDGs). An samar da tsarin ne biyo bayan buƙatar tallafin Hukumar Lafiya ta Duniya da Ministocin Lafiya da ƙasashe sama da 75 suka yi don gina tsarin kiwon lafiya mai ɗorewar yanayi da ƙarancin carbon. Waɗannan ƙasashe sun shiga ƙungiyar Alliance for Transformative Action on Climate and Health (ATACH) a zamanin shugabancin Birtaniya da Arewacin Ireland na taron ƙasashe karo na 26 na yarjejeniyar Majalisar Ɗinkin Duniya kan sauyin yanayi (UNFCCC COP26) a watan Nuwamban 2021. Ƙasar Ingila da Hukumar Lafiya ta Duniya daga nan ne suka kafa ATACH a hukumance a watan Yuni na shekarar 2022 don ciyar da wannan kyakkyawar manufa gaba. Wannan cikakken daftarin aiki ba taswira ce kawai ga ƙungiyoyin kiwon lafiya da hukumomi ba, har ma da amfani mai mahimmanci ga masu yanke shawara a sassan tantance lafiya. Hukumomin kiwon lafiyar jama'a, masu tsara manufofi, da cibiyoyi na musamman duk za su iya amfana daga fahimta da dabarun da aka zayyana a cikin wannan Tsarin. Tsarin aiki na Hukumar Lafiya ta Duniya don gina juriyar yanayi da ƙarancin tsarin kiwon lafiya mai carbon wani ɓangare ne na tsarin tabbatarwa da sashen lafiya mai ɗorewa a nan gaba. Yana ba da kyakkyawar hanyar ci gaba ga tsarin kiwon lafiya don kare al'ummomi a cikin yanayi mai canzawa ko yaushe, da rage hayaƙi mai gurɓata yanayi da kuma ba da gudummawa ga cimma burin kiwon lafiya na duniya. A taron COP-28, wanda kuma zai gabatar da Ranar Kiwon Lafiya a Taron Jam'iyyu, wannan taron mai tarihi zai nuna mahimmancin shigar da abubuwan da suka shafi lafiyar jama'a cikin tattaunawa kan yanayi.

WHO yazindua mfumo wa kusitahimili hali ya hewa na mifumo ya afya ya kaboni ya chini Kukabiliana na mabadiliko ya kasi ya hali ya hewa, Shirika la Afya Duniani (WHO) limezindua mfumo mpya wa uendeshaji wa kujenga mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa na kaboni ya chini. iliyotolewa kabla ya Mkataba ujao wa Mfumo wa Umoja wa Mataifa wa Hali ya Hewa (COP-28), Mfumo huu wa kina umeundwa ili kuimarisha uthabiti wa mifumo ya afya na wakati huo ikipunguza uzalishaji wa gesi chafu ili kusaidia kulinda afya ya jamii duniani kote. Duniani kote, mifumo ya afya inakabiliwa na athari za mabadiliko ya hali ya hewa, lakini pia, inachangia mabadiliko hayo, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Kwa hivyo tuna majukumu mawili ya kujenga mifumo ya afya ambayo inaweza kustahimili majanga yanayohusiana na hali mbaya, na wakati huo tunatakiwa kupunguza kiwango cha kaboni. Huu mfumo unazipa nchi mwelekeo wa kufanya hivyo Kadiri hali ya joto duniani inavyoongezeka na matukio ya hatari ya hali ya hewa yanazidi kuwa ya kawaida, hitaji la mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa haijawahi kuwa muhimu zaidi. Mfumo wa WHO unatoa njia ya maono ya kushughulikia changamoto hii, ikiwa na dhamira kuu ya kulinda na kuboresha afya ya watu katika kukabiliana na hali ya hewa isiyo imara na inayobadilika. Zaidi ya hayo, inasisitiza uboreshaji wa matumizi ya rasilimali na utekelezaji wa mikakati ya kupunguza uzalishaji wa gesi chafu huku ikiendelea kuweka kipaumbele katika ustahimilivu wa hali ya hewa. Mfumo huu unatoa fursa kwa sekta ya afya kuongoza, kwa mfano kupunguza uzalishaji wake wa gesi chafu, ambapo hadi sasa inawajibika kwa 5% kwa ujumla duniani, huku ikiendelea kuimarisha ubora wa huduma. Huo mfumo umewasilisha njia mbalimbali za mifumo ya afya ili kuimarisha ustahimilivu wa hali ya hewa na kupunguza kaboni kulingana na utendaji wao wa viwango vya uzalishaji wa gesi chafu na mabadiliko ya hali ya hewa na uwezo wa kiafya. Hii inajumuisha mifumo katika nchi zenye mapato ya chini ambayo inahitaji kuongeza ufikiaji wa nishati na utoaji wa huduma za afya ili kutoa huduma ya afya kwa wote. Kujenga mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa na kaboni duniani huchangia dhamira ya WHO ya kutoa huduma bora za afya na salama huku ikisaidia kupambana na visababishi vikuu vya mabadiliko ya hali ya hewa. Malengo makuu ya mfumo wa WHO ni: Kuwaongoza wataalamu wa sekta ya afya katika kukabiliana na hatari za kiafya zinazohusiana na hali ya hewa; Kuimarisha utendaji wa mfumo wa afya kwa ajili ya kustahimili hali ya hewa na mbinu za afya za kaboni ya chini; Kusaidia maendeleo ya hatua maalum za kupunguza hatari ya hali ya hewa na kupunguza uzalishaji; na Kufafanua majukumu na wajibu kwa watoa maamuzi wa afya katika ustahimilivu wa hali ya hewa. Manufaa ya kutekeleza huu mfumo yanaongeza zaidi uangalizi wa afya duniani. Kwa kupunguza utoaji wa gesi chafu na kuimarisha uthabidi wa mifumo ya afya, tunachangia katika malengo mapana ya huduma ya afya kwa wote (UHC), usalama wa afya duniani, na malengo ya maendeleo endelevu ya Umoja wa Mataifa (SDGs). Mfumo huo uliandaliwa kutokana na ombi la WHO lililokubaliwa na Mawaziri wa Afya kutoka nchi zaidi ya 75 ili kujenga mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa na mifumo ya afya ya kaboni ya chini. Nchi hizi ziliungana na Alliance fo Transformative Action on Climate and Heath (ATACH) wakati wa Uingereza na Ireland ya Kaskazini zikiongoza Mkutano wa 26 wa Nchi Wanachama wa Mkataba wa Mfumo wa Umoja wa Mataifa wa Mabadiliko ya Tabia ya nchi (UNFCCC COP26) mwezi Novemba 2021. Uingereza na WHO zilianzisha rasmi ATACH mnamo Juni 2022 ili kuendeleza ajenda (Mada) hii kabambe. Hii hati yenye masilahi mapana siyo kwa ajili ya kuonyesha maono pekee kwa mashirika na mamlaka za afya, lakini pia, ni nyenzo muhimu kwa watoa maamuzi katika sekta zinazofanya maamuzi ya afya. Mashirika ya afya ya umma, watunga sera, na taasisi maalum zote zinaweza kufaidika kutokana na maarifa na mikakati iliyoainishwa katika mfumo huu. Mfumo wa Uendeshaji wa WHO wa kujenga mifumo ya afya inayositahimili hali ya hewa na kaboni ya chini ni sehemu ya mwongozo wa sekta ya afya inayothibitisha siku zijazo na endelevu. Inatoa njia nzuri ya maandalizi ya mifumo ya afya ili kulinda jamii katika hali ya hewa inayobadilika kila wakati, kupunguza uzalishaji wa gesi chafu na kuchangia katika kufikiwa kwa malengo ya afya ya kimataifa. Katika COP-28, ambayo pia itaangazia Siku maalum ya Afya kwenye Kongamano la Wanachama, tukio hili la kihistoria litasisitiza za umuhimu wa kujumuisha vipaumbele vya afya ya umma katika mjjadala ya hali ya hewa.

Àjọ WHO ti sí aṣọ lójú ìlànà-iṣẹ́ fún àwọn ètò ìlera tí wọ́n lè kojú àyípadà ojú ọjọ́ tí wọ́n sì ní kábọ́ọ̀nù kékeré Ní fífèsì ojú-ọjọ́ tí ó ń yára yípadà, àjọ elétò ìlera-ní àgbáyé (WHO) ti gbé ìlànà tuntun kalẹ̀ fún kíkọ́ àwọn ètò ìlànà ìlera tí oní kábọ́ọ́nù kékeré. Ní ìfèsì sí àtẹ̀jáde tí wọ́n gbé jáde nínú ìlànà Ìdarí Àpéjọ Ìlànà Ìmúṣẹ lórí Ojú-ọjọ́ ti àjọ Àpapọ̀ Àgbáyé (COP-28) tí ó ń bọ̀, ìlànà kíkún ti Ètò-ìsiṣẹ́ yìí ni ó wà fún mímú ètò ìlera ní agbára nígbà tí ó bá ń ti afẹ́fẹ́ gáásì yàrá-ọ̀gbìn síta kí ó le ṣe ìrànwọ́ láti ṣe ìdáábòbò fún ìlera àwọn agbègbè káàkiri àgbáyé. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún Àjọ elétò ìlera-àgbáyé sọ pé "ètò ìlera le ní àkóbá Káàkiri àgbáyé láti ara ipa tí àyípadà ojú-ọjọ́ ńkó, ṣùgbọ́n wọ́n sì tún ń ṣe àǹfààní ti wọn náà". "Gbogbo wa ni a jọ ní ojúṣe láti ṣe kí á le jọ kọ́ ètò ìlera tí yóò le dúró gba àwọn ìjáyà-òjijì ajẹmọ́ ojú-ọjọ́., bákan náà kí ó le mú àdínkù bá ipaṣẹ̀ káábọ́ọ́nù. Ètò-ìṣiṣẹ́ máa ń fún àwọn orílẹ̀-èdè ní ọ̀nà-àbáyọ fún ṣíṣẹ bẹ́ẹ̀." Gẹ́gẹ́ bí ojú-ọjọ́ ṣe ń gbóná sí i ní àgbáyé àti bí àwọn ohun tí ó ń ṣẹlẹ̀ ní ojú-ọjọ́ ṣe ń pọ̀ sí, ni ìnílò fún ètò ìlànà ìlera fún ojú-ọjọ́ kò ṣe le sí i. Àjọ elétò ìlerà-àgbáyé ti pèsè ìlànà ètò-ìṣiṣẹ́ tí ó ní àfojúsùn fún dídojúkọ àwọn ìpeníjà wọ̀nyí, pẹ̀lú èròngbà tí ó ṣe pàtàkì láti ṣe ìdáàbòbò àti ìmúgbèérù ètò ìlera àwọn ènìyàn nínú ìpènijà ojú-ọjọ́ tí ó ń ṣe ṣẹ́geṣège. Ṣíwájú sí i, ó ṣe àtẹnumọ́ lílo àwọn èròjà lọ́nà tí ó tọ́ àti ìmúlò àwọn ìlànà láti mú àdínkù bá ìtúsíta afẹ́fẹ́ gáásì yàrá-ọ̀gbìn nígbà tí ó ń tẹ̀ síwájú láti jẹ́ kí ètò ìlànà ojú-ọjọ́ ó ṣe pàtàkì. Ètò-ìṣiṣẹ́ yìí ṣe agbékalẹ̀ àǹfààní fún ẹ̀ka èto ìlera láti jẹ́ asíwájú nípa mímú àdínkù bá ìtúsíta afẹ́fẹ́ yàrá ọ̀gbìn- tí ó wà nísinsìnyìí fún nǹkan bí i ìdá-márun gbogbo ayé ní àpapọ̀-nígbà tí yóò sì tẹ̀síwájú láti mú ìdàgbàsókè bá dídárá ìkẹ́. Ètò-ìṣiṣẹ́ ń pèsè oríṣìíríṣìí ọ̀nà fún àwọn ìlànà ètò ìlera láti fún ètò ìlànà ojú-ọjọ́ àti láti mú ìdádúró bá afẹ́fẹ́ kábọ́ọ́nù tí ó dá lórí ìsọwọ́-ṣiṣẹ́ wọn, àti ipò tí ìtúsíta afẹ́fẹ́ yàrá-ọ̀gbìn àti àyípadà ojú-ọjọ́ àti agbára ìlera. Àwọn ìlànà yìí ni ó níṣe pẹ̀lú àwọn orílẹ̀-èdè tí owó pípa- wọlé lábẹ́lé wọn kére tí wọ́n sì nílò láti fikùn ìlò agbára àti ìsọwọ́ ṣiṣẹ́ ìlera wọn kí wọ́n le pèsè ìlera kárí ayé fún gbogbogbò. Kíkọ́ ètò ìlànà ojú-ọjọ́ àti àwọn ètò ìlera oníkábọ́ọ́nù kékére máa ń ṣe ìdásí fún ìfarajìn àjọ eléto ìlera-àgbáyé láti pèsè ààbò, àti àwọn ètò ìlera tí ó peregedé nígbà tí wọ́n bá ń ṣe ìrànlọ́wọ́ láti wá okùnfà ìdójúkọ àyípadà ojú-ọjọ́. Àwọn èròǹgbà tí ó ṣe kókó nínú àwọn ètò-ìṣiṣẹ́ WHO ni: láti ṣe ìdáábòbò fún àwọn akọ́ṣẹ́-mọṣẹ́ elétò ìlera kí wọ́n le dojúkọ àwọn ewu tí ó rọ̀mọ́ àyípadà tí ó jẹmọ́ ìlera nípa fífọwọ́sowọ́pọ̀.; láti mú ìmúlágbára bá ìlera ṣíṣe fún ètò ìlànà-ojú-ọjọ́ àti àwọn ọ̀nà ìgbàdojúkọ ìlera kábọ́ọ́nù kékeré:; láti ṣe àtìlẹyìn fún ìdàgbàsókè ìdásí kan pàtó fún ìdínkù ewù ojú-ọjọ́ àti ìdínkù afẹ́fẹ́ gáásì; àti láti ṣe ìyànnàná àwọn iṣẹ́ṣíṣe àti ojúṣe fún àwọn aṣèpinnu elétò-ìlera fún ìdúró sinsin tako àyípadà ojú ọjọ́. Àwọn àǹfààní tí ó wà fún ìfìdímúlẹ̀ ètò-ìṣiṣẹ́ yìí ni láti mú kí ìtọ́jú ètò ìlera ó lọ jìnnà. Nípa mímu àdínkù bá ìtúsíta afẹ́fẹ́ gáásì yàrá-ọ̀gbìn àti ìmúdára àwọn ètò ìlànà ojú-ọjọ́, à ń ṣe ìrànlọ́wọ́ fún èròǹgbà ìlera àgbáyé (UHC), àti ààbò káríayé fún ètò ààbò, àti ètò Àfojúsùn Àwọn Ètò Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́ àjọ Àpapọ̀ Àgbáyé (SDGs). Ètò-ìṣiṣẹ́ yìí ni wọ́n gbé kalẹ̀ lẹ́yìn ìbéèrè fún àtìlẹyìn àjọ elétò Ìlera-Àgbáyé láti ọwọ́ àwọn Mínísítà fún Ètò Ílera láti orílẹ̀-èdè tí ó lé ní 75 fún kíkọ ètò ìlànà ojú-ọjọ́ àti káábọ́ọ́nù-kékeré fún ìmúlò àwọn ètò ìlera. Àwọn orílẹ̀-èdè yìí darapọ̀ mọ́ Àjọṣepọ̀ fún Ìgbésẹ̀ Aláyìídà lórí Ojú-ọjọ́ àti Ìlera (ATACH) ní àsìkò tí orílẹ̀-èdè United Kingdom ti Great Britain àti apá àríwá ìjọba àpapọ̀ ti orílẹ̀-èdè Ireland ṣe ìpàgọ́ 26 tí ó wà fún ètò-ìṣiṣẹ́ àwọn Ẹlẹ́gbẹ́jẹgbẹ́ ti àjọ Àpapọ̀ Àgbáyé lórí Àyípadà Ojú-ọjọ́ (UNFCCC COP26) ní oṣù kọkànlá ọdún 2021. Orílẹ̀-èdè United Kingdom àti àjọ WHO ti ṣe ìdásìlẹ̀ àjọ ATACH ní oṣù kẹfà ọdún 2022 láti mú kí èròngbà wọn tẹ̀síwájú. Ìwé-àdéhùn kíkún yìí kò wà fún ìtọ́nisọ́nà nìkan fún àwọn àjọ elétò-ìlera àti àwọn aláṣẹ nìkan, ṣùgbọ́n ó tún wà fún àlùmọ́nì tí ó níyelórí fún àwọn-aláṣẹ tí ó wà fún àwọn ẹ̀ka ìpinnu-ìlera. Àwọn ẹ̀ka àjọ elétò-ìlera, àwọn asòfin, àti àwọn ilé-ẹ̀kọ́ alákànṣe le jẹ àǹfààní láti ara àfojúsùn àti àwọn ìlànà tí wọ́n là kalẹ̀ fún ètò-ìṣiṣẹ́ yìí. Ẹ̀ka elétò Ìlera-Lágbàáyé tí ó wà fún Iṣẹ́-ṣíṣe fún èto ìṣiṣẹ́ tí ó wà fún kíkọ́ nípa ètò ìlànà ojú-ọjọ́ àti ìlera kábọ́ọ́nù kékeré jẹ́ ara ìwé-àdéhùn fún ẹ̀rí ọjọ́-iwájú àti ìfìdímúlẹ̀ ẹ̀ka ìlera. Ó ń pèsè ojú ọ̀nà tí ó tọ́ fún àwọn ètò ìlera láti ṣe ìdáábòbo àwọn agbègbè nínú àyípadà ọjú-ọjọ́ gbogbo-ìgbà, ó sì ń ṣe àdínkù fún ìtúsíta afẹ́fẹ́ gáásì yàrá ọ̀gbìn àti àṣàfikún sí àṣeyọrí èròǹgbà ètò ìlera àgbáyé. Ní COP-28, tí yóò tún ní àkóónú ìfarajìn Ọjọ́ Ìlera nínú Ìpàgọ́ ti àwọn Ẹlẹ́gbẹ́jẹgbẹ́, ayẹyẹ pàtàkì yìí yóò ṣe àfihàn pàtàkì mímú ìlera gbogboogbò ní ọ̀kúnkúndùn bọ inú àwọn ìjíròrò ojú-ọjọ́.

I-WHO yembula uhlaka lwezinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi Ukusabela esimweni sezulu esishintsha ngokushesha, iNhlangano Yezempilo Yomhlaba (WHO) yethule uhlaka olusha Lokusebenza lokwakha izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi. Ikhishwe ngaphambi kweNgqungquthela Ye-United Nations Framework on Climate (COP-28) ezayo, lolu hlaka olubanzi lwenzelwe ukuthuthukisa ukuqina kwezinhlelo zezempilo kuyilapho ngesikhathi esifanayo kwehliswa ukukhishwa kwesisi esibamba ukushisa ukuze sisize ukuvikela impilo yemiphakathi emhlabeni wonke. "Emhlabeni jikelele, izinhlelo zezempilo zisengcupheni yokushintsha kwesimo sezulu, kodwa nazo zinesandla kukho," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Ngakho-ke sinesibopho esimbaxambili sokwakha izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nokushaqeka okuhlobene nesimo sezulu, ngesikhathi esifanayo zehlise izinga lazo lekhabhoni. Lolu hlaka lunikeza amazwe umhlahlandlela wokwenza lokho kanye.” Njengoba amazinga okushisa embulunga yonke ekhuphuka kanye nezimo zezulu ezimbi kakhulu ziya zivame kakhulu, isidingo sezinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu asikaze sibe bucayi kakhulu. Uhlaka lweWHO luhlinzeka ngendlela enombono yokubhekana nale nselele, ngenhloso ewumgogodla yokuvikela nokwenza ngcono impilo yabantu lapho bebhekene nesimo sezulu esingazinzile nesishintshayo. Ngaphezu kwalokho, igcizelela ukuthuthukiswa kokusetshenziswa kwezinsiza kanye nokuqaliswa kwamasu okunqanda ukukhishwa kwamagesi abamba ukushisa kuyilapho iqhubeka nokubeka eqhulwini ukumelana nesimo sezulu. Lolu Hlaka luveza ithuba lokuthi umkhakha wezempilo ube yisibonelo ngokunciphisa igesi yawo engcolisa umoya - manje osekuyimbangela yamaphesenti acishe abe ngu-5 yenani lomhlaba wonke - kuyilapho iqhubeka nokuthuthukisa izinga lokunakekelwa. Uhlaka luveza izindlela ezehlukene zezinhlelo zezempilo zokuqinisa ukumelana nesimo sezulu kanye nokuqeda ikhabhoni kuye ngokusebenza kwazo kukonke, amazinga okukhishwa kwesisi esibamba ukushisa kanye nokushintsha kwesimo sezulu namandla ezempilo. Lokhu kubandakanya izinhlelo emazweni anemali engenayo ephansi ezidinga ukwandisa ukufinyelela kwamandla kanye nokuhlinzekwa kwesevisi yezempilo ukuze kuhlinzekwe impilo yonke. Ukwakha izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi kunomthelela ekuzibophezeleni kweWHO ekuhlinzekeni ngezinsizakalo zokunakekelwa kwezempilo eziphephile, ezisezingeni ngenkathi kusiza ukulwa nezimbangela zokuguquguquka kwesimo sezulu. Izinjongo ezibalulekile zoHlaka lweWHO yilezi: ukuqondisa ochwepheshe bomkhakha wezempilo ekubhekaneni nezingozi zezempilo ezihlobene nesimo sezulu ngokusebenzisana; ukuqinisa imisebenzi yohlelo lwezempilo lokumelana nesimo sezulu kanye nezindlela zempilo yekhabhoni ephansi; ukusekela ukuthuthukiswa kwezindlela zokungenelela eziqondile zokunciphisa ubungozi besimo sezulu kanye nokunciphisa intuthu ephumayo; futhi ukuchaza izindima kanye nezibopho zabathatha izinqumo zezempilo ekubhekaneni nesimo sezulu. Izinzuzo zokuqalisa ukusebenza kwalolu Hlaka zidlulela ngalé kwendawo yokunakekelwa kwezempilo. Ngokunciphisa ukukhishwa kwamagesi abamba ukushisa kanye nokuthuthukisa ukuqina kwezinhlelo zezempilo, sinikela ezinhlosweni ezibanzi zokuhlinzekwa kwezempilo kwendawo yonke (UHC), ukuphepha kwezempilo emhlabeni wonke, kanye Nezinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme zeZizwe Ezihlangene (amaSDG). Uhlaka lwakhiwe kulandela isicelo sokwesekwa kweWHO ngoNgqongqoshe Bezempilo abavela emazweni angaphezu kwama-75 ukuze kwakhiwe izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi. Lawa mazwe ajoyine i-Alliance for Transformative Action on Climate and Health (ATACH) ngesikhathi sase-United Kingdom of Great Britain kanye naseNorthern Ireland's Presidence of the 26th Conference of the Parties to the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC COP26) ngoLwezi 2021. I-United Kingdom kanye neWHO babe sebesungula ngokusemthethweni i-ATACH ngoNhlangulana2022 ukuze baqhubekisele phambili le ajenda yokuvelela. Lo mbhalo ophelele awuwona nje umhlahlandlela wezinhlangano zezempilo neziphathimandla kodwa futhi uyisisetshenziswa esibalulekile sabathatha izinqumo emikhakheni enquma impilo. Ama-ejensi wezempilo yomphakathi, abenzi benqubomgomo, nezikhungo ezikhethekile zingazuza emibonweni namasu ashiwo kulolu Hlaka. Uhlaka Lokusebenza lweWHO lokwakha izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi luyingxenye yepulani yomkhakha wezempilo oqinisekisa ikusasa kanye nesimeme. Inikeza indlela ecacile eya phambili yezinhlelo zezempilo ukuze kuvikelwe imiphakathi esimweni sezulu esishintsha njalo, kuncishiswe ukukhishwa kwamagesi abamba ukushisa futhi kube negalelo ekuzuzweni kwezinjongo zezempilo zomhlaba wonke. Ku-COP-28, okuzophinde kube noSuku Lwezempilo oluzinikele ngaphakathi kweNgqungquthela Yamaqembu, lo mcimbi oyingqopha-mlando uzogcizelela ukubaluleka kokuhlanganisa izinto ezibalulekile zempilo yomphakathi ezingxoxweni zesimo sezulu.

ዩኤንአርደብሊውኤ - ደብሊውኤችኦ የህክምና አቅርቦት ኮንቮይ አል-ሺፋ ሆስፒታል ደረሰ የዩኤንአርዋኤ ኮሚሽነር ጀነራል ፊሊፕ ላዛሪኒ እና የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ የሰጡት መግለጫ የዩኤንአርዋኤ በጋዛ ውስጥ በደረሰው የማያቋርጥ የቦምብ ጥቃት ምክንያት ለሰራተኞቻችን እና ለጤና አጋሮቻችን ትልቅ ስጋት ቢፈጠርም የዓለም ጤና ድርጅት በጣም አስፈላጊ የሆነውን የአደጋ ጊዜ የህክምና ቁሳቁሶችን እና መድሃኒቶችን ከጋዛ ሰርጥ ሰሜናዊ ክፍል ወደሚገኘው አል-ሺፋ ሆስፒታል ለማድረስ አመቻችቷል። የጦሩ መባባስና የጋዛ አጠቃላይ ከበባ ከተጀመረ በኋላ ይህ ሁለተኛው የህይወት አድን ቁሳቁሶችን ወደ ሆስፒታል ማድረስ ነው። በጥቅምት 24፣ የዓለም ጤና ድርጅት በከፍተኛ የፀጥታ ችግር ውስጥ የህክምና ቁሳቁሶችን ለሆስፒታሉ አደረሰ። እንኳን ደህና መጣችሁ፣ ያቀረብናቸው መጠኖች በጋዛ ሰርጥ ውስጥ ላሉት ግዙፍ ፍላጎቶች ምላሽ ለመስጠት በቂ አይደሉም። በአል-ሺፋ ያለው የህክምና ሁኔታ - በጋዛ ሰርጥ ትልቁ ሆስፒታል እና አንጋፋ የፍልስጤም የጤና ተቋማት አንዱ - አስከፊ ነው። በአሁኑ ጊዜ ለእያንዳንዱ አልጋ ሁለት ታካሚዎች አሉ:: የድንገተኛ ክፍል እና ክፍሎች ዶክተሮች እና የህክምና ሰራተኞች የቆሰሉ እና የታመሙ በሽተኞችን በአገናኝ መንገዱ፣ ወለል ላይ እና ከቤት ውጭ እንዲታከሙ የሚጠይቁ ሞልተዋል። መድሀኒቶች እና ማደንዘዣዎች እያለቀባቸው በመሆኑ ታማሚዎች ከፍተኛ እና አላስፈላጊ ህመም ሲሰማቸው የቆሰሉት ቁጥር በሰአት ይጨምራል። በተጨማሪም፣ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ የተፈናቀሉ ሰዎች በሆስፒታሉ የመኪና ማቆሚያ ቦታዎች እና ጓሮዎች ውስጥ መጠለያ ይፈልጋሉ። አል-ሺፋ ሆስፒታል በጋዛ ውስጥ በጣም አስፈላጊው የጤና ተቋም ሆኖ ቆይቷል። ሀኪሞቿ፣ ነርሶቿ እና ሌሎች ሰራተኞቿ ለአሁኑ ተስፋ አስቆራጭ ሁኔታ በጀግንነት ምላሽ ሰጥተዋል። ግን ተጨማሪ ድጋፍ ያስፈልጋቸዋል:: የጋዛ ሰሜናዊ አካባቢዎች የሰብአዊ ርዳታ አቅርቦትን ሊነጠሉ አይችሉም እና ሊነጠሉ አይችሉም:: እዚያ ያሉ ታካሚዎች ሊያገኙዋቸው የሚችሉትን እና አስቸኳይ የሚያስፈልጋቸውን የጤና እንክብካቤ ሊከለከሉ አይችሉም:: እርዳታ መላው ጋዛ መድረስ አለበት። የህክምና ተቋማት አቅርቦትና ነዳጅ እያለቀ ነው። እስካሁን፣ ለአንድ ወር ያህል አልሺፋ ሆስፒታልን ጨምሮ በጋዛ ሰርጥ ምንም ነዳጅ አልተፈቀደም። ዩኤንአርደብሊውኤ እና ደብሊውኤችኦ አስቸኳይ ጥሪያቸውን በጋዛ ሰርጥ ላሉ የሰብአዊ ኤጀንሲዎች ነዳጅ ለማድረስ ያቀረቡትን ጥሪ አድሳሉ። ነዳጅ ከሌለ ሆስፒታሎች እና ሌሎች አስፈላጊ ፋሲሊቲዎች እንደ ጨዋማ እፅዋት እና መጋገሪያዎች ሊሠሩ አይችሉም ፣ እና በዚህ ምክንያት ብዙ ሰዎች በእርግጠኝነት ይሞታሉ። በተለይም በግጭቶች ወቅት የሆስፒታሎች እና የሕክምና ተቋማት የመስራት ችሎታ በጣም አስፈላጊ ነው:: በአለም አቀፍ የሰብአዊነት ህግ መሰረት ሁሉም የህክምና ተቋማት፣ ሰራተኞች፣ ታማሚዎች እና የቆሰሉ ሰዎች እንዲጠበቁ፣ ለሰብአዊ አቅርቦቶች እና ነዳጅ በዘላቂነት እንዲፈስ እና አቅርቦቱን ወደ ጤና ተቋማት ለማድረስ ደህንነቱ የተጠበቀ እና ያልተጠበቀ አገልግሎት እንጠይቃለን። በጋዛ ሰርጥ በኩል ይገኛሉ። ከባድ ጉዳት የደረሰባቸው እና የታመሙ ታማሚዎች በህክምና እንዲወጡ እንጠይቃለን።

UNRWA-WHO medical supply convoy reaches Al-Shifa hospital Statement by UNRWA Commissioner-General Philippe Lazzarini and WHO Director-General Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus UNRWA has facilitated the delivery of WHO’s much needed emergency medical supplies and medicines to Al-Shifa hospital in Gaza City, north of the Gaza Strip, despite huge risks to our staff and health partners due to the relentless bombardments in Gaza. This is only the second delivery of lifesaving supplies to the hospital since the escalation of hostilities and the total siege of Gaza began. On 24 October, WHO delivered medical supplies to the hospital amid high insecurity. While welcome, the quantities we delivered are far from sufficient to respond to the immense needs in the Gaza Strip. The medical conditions at Al-Shifa - the largest hospital in the Gaza Strip and one of the oldest Palestinian health institutions - are disastrous. There are currently almost two patients for every bed available. The emergency department and wards are overflowing requiring doctors and medical workers to treat wounded and sick patients in the corridors, on the floor, and outdoors. The number of wounded increases by the hour while patients are undergoing immense and unnecessary pain as medicines and anesthetics are running out. In addition, tens of thousands of displaced people have sought shelter in the hospital’s parking lots and yards. Al-Shifa Hospital has traditionally been the most important health facility in Gaza. Its doctors, nurses and other workers have responded heroically to the current desperate situation. But they need more support. The northern areas of Gaza cannot and should not be isolated nor deprived of the delivery of humanitarian assistance. Patients there cannot be denied the health care to which they are entitled and urgently need. Aid should reach the whole of Gaza. Medical facilities are running out of supplies and fuel. So far, no fuel has been allowed into the Gaza Strip, including to Al-Shifa hospital for over one month now. UNRWA and WHO renew their urgent call for the delivery of fuel to humanitarian agencies in the Gaza Strip. Without fuel, hospitals and other essential facilities such as desalination plants and bakeries cannot operate, and more people will most certainly die as a result. The ability of hospitals and medical facilities to operate is paramount especially during conflicts. In line with international humanitarian law, we call for the protection of all medical facilities, personnel, patients and the wounded, for the sustained flow of humanitarian supplies and fuel at scale, and for safe and unimpeded access to deliver the supplies to health facilities wherever they are across the Gaza Strip. We also call for the medical evacuation of critically injured and sick patients.

Ayarin motocin UNRWA da Hukumar Lafiya ta Duniya sun isa asibitin Al-Shifa Sanarwa daga Babban Kwamishinan UNRWA Philippe Lazzarini da Darakta Janar na Hukumar Lafiya ta Duniya Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus UNRWA ta sauƙaƙe isar da kayan agajin gaggawa na Hukumar Lafiya ta Duniya da magunguna da ake buƙata zuwa asibitin Al-Shifa da ke birnin Gaza, arewacin zirin Gaza, duk da babban haɗari ga ma'aikatanmu da abokan aikinmu na kiwon lafiya saboda hare-haren bama-bamai a Gaza. Wannan dai shi ne karo na biyu na isar da kayayyakin ceton rai ga asibitin tun bayan da aka gwabza ƙazamin faɗa da kuma killace Gaza baki ɗaya. A ranar 24 ga watan Oktoba, Hukumar Lafiya ta Duniya ta kai kayayyakin jinya zuwa asibiti cikin tsananin matsalolin tsaro. Yayin da muke maraba da su, adadin da muka kawo bai isa ba don biyan manyan buƙatu a Zirin Gaza. Yanayin kiwon lafiya a Al-Shifa - asibiti mafi girma a Zirin Gaza kuma ɗaya daga cikin tsoffin wuraren kiwon lafiyar Falasɗinawa - yana cikin mummunan yanayi. A halin yanzu akwai kusan majiyyata biyu aa kowane gado. Sashen bayar da agajin gaggawa da wasu ɓangarorin na asibitin sun cika maƙil suna buƙatar likitoci da ma'aikatan kiwon lafiya don kula da marasa lafiya da suka ji rauni da marasa lafiya akan hanyoyin wucewa, a ƙasa, da waje. Adadin waɗanda suka ji rauni yana ƙaruwa a kowacce sa'a, yayin da marasa lafiya ke fama da matsanancin ciwo yayin da magungunan kashe zafin ciwo ke ƙarewa. Bugu da ƙari, dubun dubatan mutanen da suka rasa matsugunansu sun nemi mafaka a wuraren ajiye motoci da sauran gurare na asibitin. Asibitin Al-Shifa a al'adance shi ne mafi mahimmancin wurin kiwon lafiya a Gaza. Likitocinta, ma’aikatan jinya da sauran ma’aikatanta sun mayar da martani cikin jarumtaka game da halin da ake ciki a halin yanzu. Amma suna buƙatar ƙarin tallafi. Yankunan arewacin Gaza ba za su iya ba kuma bai kamata a ware su ko kuma a hana su isar da agajin jin kai ba. Marasa lafiya a can ba za a iya hana su kula da lafiyar da suka dace da su da gaggawa ba. Ya kamata a kai agaji ga dukan Gaza. Cibiyoyin kula da lafiya na fama da karancin kayayyaki da man fetur. Ya zuwa yanzu, ba a ba da izinin shigar da mai a zirin Gaza ba, ciki har da asibitin Al-Shifa sama da wata guda. UNRWA da Hukumar Lafiya ta Duniya sun sabunta kiransu na gaggawa na isar da mai ga hukumomin jin kai a zirin Gaza. Idan ba tare da mai ba, asibitoci da sauran kayan aiki masu mahimmanci kamar masana'antar bushewa da wuraren burodi ba za su iya aiki ba, kuma mutane da yawa za su mutu a sakamakon haka. Ikon asibitoci da wuraren aikin likita wurin aiki shi ne mafi mahimmanci musamman a lokacin rikici. Dangane da dokokin jin-ƙai na ƙasa-da-ƙasa, muna kira da a kare dukkan wuraren kiwon lafiya, ma'aikata, marasa lafiya da waɗanda suka jikkata, don ci gaba da kwararar kayayyakin jin-ƙai da man fetur, da kuma samun aminci da rashin cikas don isar da kayayyakin zuwa wuraren kiwon lafiya a duk inda suke a faɗin Zirin Gaza. Muna kuma kira da a kwashe marasa lafiya da suka ji munanan raunuka da marasa lafiya.

Msafara wa kitengo cha matibabu cha UNRWA-WHO umefika katika hospitali ya Al-Shifa Taarifa ya Kamishna Mkuu wa UNRWA Philippe Lazzarini na Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus UNRWA imewezesha utoaji wa vifaa vya dharura vya afya vya WHO vinavyohitajika sana na madawa katika hospitali ya Al-Shifa katika jiji la Gaza, kaskazini mwa Ukanda wa Gaza, licha ya hatari kubwa kwa wafanyakazi wetu na washirika wa afya kutokana na mashambulizi ya mabomu huko Gaza. Huu ni upokeaji wa mara ya pili wa vifaa vya kuokoa maisha katika hospitali hiyo tangu kuongezeka kwa uhasama na kuanza kuzingirwa kabisa kwa Gaza. Tarehe 24 Oktoba, WHO ilipeleka vifaa vya matibabu hospitalini huku kukiwa hakuna usalama kabisa. Ingawa inakaribishwa, idadi tuliyoipokea haitoshi kujibu mahitaji makubwa katika ukanda wa Gaza. Hali ya kiafya katika Al-Shifa - hospitali kubwa zaidi katika ukanda wa Gaza na mojawapo ya taasisi kongwe za afya za Palestina - ni mbaya. Kwa sasa kuna wagonjwa takribani wawili kwa kila kitanda kinachopatikana. Idara ya dharura na mawodi yamefurika yakihitaji madaktari na wafanyakazi wa matibabu kuwatibu wagonjwa waliyojeruhiwa na wagonjwa wengine kwenye korido, sakafuni na nje. idadi ya waliyojeruhiwa huongezeka kwa saa huku wangonjwa wakipata maumivu makali na yasiyo ya lazima kwani dawa za ganzi zinaisha. Kwa kuongezea, makumi ya maelfu ya watu waliyohamishwa wametafuta makazi katika maeneo ya kuegesha magari ya hospitali na yadi. Hospitali ya Al-Shifa imekuwa kituo afya ya jadi huko Gaza. Madaktari wake, wauguzi na wafanyakazi wengine wamejibu kishujaa kuhusu hali ya sasa ya kukata tamaa. Lakini wanahitaji msaada zaidi. Maeneo ya kaskazini mwa Gaza hayawezi na hayapaswi kutengwa wala kunyimwa utoaji wa misaada ya kibinadamu. Wagonjwa hawawezi kunyimwa huduma ya afyaambayo wanastahili na wanahitaji haraka. Msaada unapaswa kufika Gaza nzima. Vituo vya matibabu vinakosa vifaa na mafuta. Kufikia sasa, hakuna mafuta ambayo yameruhusiwa kuingia Ukanda wa Gaza, ikiwa ni pamoja na hospitali ya Al-Shifa kwa zaidi ya mwezi mmoja sasa. UNRWA na WHO wametoa wito wao wa dharura wa kupeleka mafuta kwa mashirika ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza. Bila mafuta, hospitali na vituo vingine muhimu kama vile viwanda vya kuondoa chumi na mikate haviwezi kufanya kazi, na watu wengi bila shaka watakufa kwa sababu hiyo. Uwezo wa hospitali na vituo vya matibabu kufanya kazi ni muhimu hasa wakati wa migogoro. Kwa mujibu wa sheria ya kimataifa ya kibinadamu, tunatoa wito kwa ulinzi wa vituo vyote vya matibabu, wafanyakazi, wagonjwa na majeruhi, kwa mtirirko endelevu wa vifaa vya kibinadamu na mafuta kwa kiwango kikubwa, na upatikanaji salama na usiyozuiliwa wa kupeleka vifaa kwenye vituo vya afya popote. wako ng'ambo ya Ukanda wa Gaza. Pia tunatoa wito wa kuhamishwa kwa majeruhi waliyojeruhiwa vibaya na wagonjwa wengine kwa ajili ya matibabu.

Àjọ oníṣègùn-òyìnbó ti UNRWA-WHO yóò kó àwọn irinṣẹ́ èlò òògùn UNRWA-WHO dé ilé-ìwòsàn Al-Shifa. Ọ̀rọ̀ láti enu Kọmísánnà-àpapọ̀ fún àjọ UNRWA Philippe Lazzarini àti Olùṣàkóso Àgbà fún Àjọ WHO Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus Àjọ UNRWA ti ṣe ètò ìmúyákánkán àwọn ohun èlò pàjáwìrì àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé fún ìsègùn-òyìnbó àti àwọn òògùn sí Al-Shifa ní ìlú Gaza, ní ẹ̀yìn odi àríwá Gaza, bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ewu ńlá wà fún àwọn òsìṣẹ́ wa àti àwọn alábàásiṣẹ́pọ̀ ètò ìlera wa látààrí àìsinmi ìkógunjà ní Gaza. Eléyìí nìkan ni ìfijíṣẹ́ ìpèsè àwọn ohun èlò sí àwọn ilé-ìwòsàn láti ìgbà tí ìdúnkokò mọ́ àti ìhámọ́gágá ti bẹ́ ṣílẹ̀ ní Gaza. Ní ọjọ́ kẹrìnlélógún oṣù Kẹwàá, àjọ WHO ṣe ìpèsè àwọn ohun èlò ìlera fún àwọn ilé-ìwòsàn láàrin bí àìsí ètò ààbò ṣe pọ̀ tó. Nígbà tí wọ́n kí wa káàbọ̀, iye ohun tí a pèsè jìnnà gédégbé sí iye ohun tí wọ́n nílò ní ẹ̀yìn odi ìlú Gaza. Ipò tí ètò ìlera wà ní Al-Shifa- ilé-ìwòsàn tí ó tóbi jùlọ ní ẹ̀yin odi ìlú Gaza àti ilé-ìwòsàn Palestinian tí ó ti pẹ́ jùlọ-gbogbo rẹ̀ burú gidi. Àwọn aláìsàn méjì ni wọ́n wà fún ibùsùn kọ̀ọ̀kàn tí ó wà nílẹ̀ lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí. Ẹ̀ka tí ó wà fún ètò pàjàwírì àti àwọn wọ́ọ́dù ń kún àkúnjù fún ìnílò àwọn dókítà àti àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera tí yóò tọ́jú àwọn tí ó farapa àti àwọn aláìsàn tí ó wà ní ojú-ọ̀nà, ní ilẹ̀ẹ́lẹ̀, àti ní ìta. Iye àwọn tí ó fara pa ń pọ̀ sí i ní wákàtí sí wákàtí nígbà tí àwọn aláìsàn sì ń dojúkọ ìnira àti ìrora tí kò yẹ nígbà tí òògùn àti ohun-èlò amúrọra lọ ṣe ti ń tán lọ. Ní àfikún, mẹ́wàá nínú àwọn ẹgbẹ̀rún àwọn tí ogun ti lé ni wọ́n ti wá ilé-ìgbé sí ilé-ìwòsàn tí wọ́n sì kó ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn nǹkan sí àgbàlá. Láti àtijọ́ ni ilé-ìwòsàn Al-Shifa ti jẹ́ gbọ̀ngàn ètò ìlera ní Gaza. Àwọn dókítà, nọ́ọ́sìàti àwọn òṣìṣẹ́ mìíràn ti ṣe iṣẹ́ akin lórí ìṣẹ̀lẹ̀ alágbára tí ó ń ṣẹlẹ̀ lọ́wọ́. Ṣùgbọ́n wọ́n sì nílo ìrànlọ́wọ́ sí i. Apá àríwá ilẹ̀ Gaza ko le è dá dúró bẹ́ẹ̀ kò sì yẹ láti pa wọ́n tì tàbí fi ìfijíṣe síṣẹ ìrànlọ́wọ́ fún ọmọnìyàn dùn wọ́n. A kò le fi ẹ̀tọ́ ìwòsàn ìlera dùn àwọn aláìsàn tí ó lẹ́tọ̀ọ́ sí i àti àwọn tí ó nílò rẹ̀ ní kíakía. Ìpèsè èròjà ìrànlọ́wọ́ gbọdọ̀ de gbogbo Gaza. Ìpèsè àwọn ohun èlò àti epo ti ń tán ní àwọn agbègbè àyíká ilé-ìwòsàn. Látẹ̀yìn wá, wọn kò fi ààyè gba epo láti wọ ẹ̀yin odi ìlú Gaza, àti ilé-ìwòsàn Al-Shifa láti nǹkan bí i oṣù kan ṣẹ́yìn. Àjọ UNRWA àti WHO tin ṣe àtúnṣe sí ìpè pàjáwìrì wọn láti pèsè epo fún àwọn àjọ tí ó ń ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ọmọnìyàn ní ẹ̀yìn odi ìlú Gaza. lái sí epo, ilé-ìwòsàn àti àwọn ohun èlò tí ó ṣe pàtàkì bí ìwádìí ǹkan ọ̀gbìn àti ilé-isé nǹkan yíyan kò le siṣé, ọ̀pọ̀lọpọ̀ ni yóò kú láti ara èyí. Agbárá áwọn ilé-ìwòsàn àti àwọn agbègbè àyíká ilé-ìwòsàn láti máa siṣé ṣe kókó pàápàá jùlọ ní àsìkò aáwọ̀. Ní ìbámu pèlú òfin gbogboogbò fún ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn, a ń pè fún ìdáàbò fún gbogbo àyíká agbègbè ilé-ìwòsàn, àwọn òṣìṣé, àwọn aláìsàn àti àwọn tí ó fi ara pa, fún ìfọwọ́sowọ́po láti ṣe ìtèsíwájú fún àjọ tí ó ń ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ọmọnìyàn àti wíwọn epo, fún ìdáàbò làti fi àyè gba fífi ohun èlò àwọn elétò-ìlera jíṣé ní ibikíbi tí wọ́n bá wà ní èyìn odi ìlú Gaza. A pè fún ìgbékúrò àwọn aláìsàn àti àwọn tí ó farapa yánayàna.

I-UNRWA-WHO ifika esibhedlela i-Al-Shifa Isitatimende sikaKhomishana-Jikelele we-UNRWA uPhilippe Lazzarini kanye noMqondisi-Jikelele we-WHO uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus I-UNRWA isize ukulethwa kwezinsiza zezempilo eziphuthumayo nemithi edingeka kakhulu yiWHO esibhedlela i-Al-Shifa eGaza City, enyakatho yeGaza Strip, naphezu kwezingozi ezinkulu kubasebenzi bethu kanye nozakwethu bezempilo ngenxa yokuqhuma kwamabhomu eGaza. Lesi kungokwesibili kuphela ukulethwa kwezinsiza ezisindisa impilo esibhedlela selokhu kwaqubuka ubutha nokuvinjezelwa ngokuphelele kweGaza. Ngomhla zingama-24 kuMfumfu, iWHO yaletha izinsiza zokwelapha esibhedlela phakathi nokungavikeleki okuphezulu. Nakuba kwamukelekile, amanani esiwalethile awanele ukusabela ezidingweni ezinkulu eGaza Strip. Izimo zezempilo e-Al-Shifa - isibhedlela esikhulu kunazo zonke eGaza Strip nesinye sezikhungo zezempilo ezindala zasePalestine - ziyinhlekelele. Njengamanje cishe kuneziguli ezimbili kuwo wonke umbhede otholakalayo. Umnyango wezimo eziphuthumayo namawadi ayachichima adinga odokotela nabasebenzi bezokwelapha ukuba belaphe iziguli ezilimele nezigulayo emaphaseji, phansi nangaphandle. Inani labalimele liyakhula ngehora ngenkathi iziguli zithola ubuhlungu obukhulu nobungadingekile njengoba imithi kanye nezibulala-zinhlungu kuphelelwa yisikhathi. Ngaphezu kwalokho, amashumi ezinkulungwane zabantu abadingisiwe baye bafuna indawo yokukhosela ezindaweni zokupaka izimoto nasemagcekeni esibhedlela. Isibhedlela i-Al-Shifa bekuyisikhungo sezempilo esibaluleke kakhulu eGaza. Odokotela bakhona, abahlengikazi kanye nabanye abasebenzi baphendule ngobuqhawe kulesi simo esikhona manje. Kodwa badinga ukwesekwa okwengeziwe. Izindawo ezisenyakatho yeGaza azikwazi futhi akufanele zibekwe zodwa noma ziphucwe ukulethwa kosizo lwabantu. Iziguli lapho azinakwenqatshelwa ukunakekelwa kwezempilo okufanele futhi zikudinga ngokushesha. Usizo kufanele lufinyelele kulo lonke elaseGaza. Izikhungo zezokwelapha ziphelelwa yizimpahla kanye nophethiloli. Kuze kube manje, awekho amafutha avunyelwe ukungena eGaza Strip, okuhlanganisa nesibhedlela i-Al-Shifa isikhathi esingaphezu kwenyanga eyodwa manje. I-UNRWA kanye neWHO bavuselela isimemezelo sabo esiphuthumayo sokulethwa kukaphethiloli ezikhungweni ezisiza abantu eGaza Strip. Ngaphandle kukaphethiloli, izibhedlela nezinye izinsiza ezibalulekile ezifana nezindawo zokususa usawoti emanzini namabhikawozi azikwazi ukusebenza, futhi abantu abaningi bazofa nakanjani ngenxa yalokho. Ikhono lezibhedlela kanye nezikhungo zezokwelapha ukusebenza kubaluleke kakhulu ikakhulukazi phakathi nezingxabano. Ngokuvumelana nomthetho wamazwe ngamazwe wobuntu, sifuna ukuvikelwa kwazo zonke izikhungo zezokwelapha, abasebenzi, iziguli kanye nabalimele, ukuhamba okuqhubekayo kwezinto zosizo kanye nophethiloli ngezinga eliphansi, kanye nokufinyelela okuphephile nokungavimbeli ukuletha izinsiza ezikhungweni zezempilo nomaphi lapho. bangaphesheya kweGaza Strip. Kucelwe ukuthi kukhishwe abalimele kakhulu nabagulayo.

ከፀሐይ በታች መሥራት ሜላኖማ ባልሆነ የቆዳ ካንሰር ከ 3 ቱ 1 ሰው እንደሚሞት የዓለም ጤና ድርጅት እና አይኤልኦ ተናገሩ ሜላኖማ ባልሆነ የቆዳ ካንሰር ከሞቱት 3 ሰዎች አንዱ የሚጠጋው ከፀሃይ በታች በመስራት ነው ሲል የአለም ጤና ድርጅት እና የአለም አቀፍ የሰራተኛ ድርጅት (አይኤልኦ) በጋራ ባወጡት መረጃ መሰረት። በኢንቫይሮንመንት ኢንተርናሽናል ላይ የተለቀቀው ጥናት እንደሚያሳየው ከቤት ውጭ የሚሰሩ ሰራተኞች ትልቅ እና እየጨመረ የሚሄደው ሜላኖማ ያልሆነ የቆዳ ካንሰር ሸክም እንደሚሸከሙ እና ይህንን ከባድ የስራ ቦታ አደጋ እና የሰራተኞች ህይወት መጥፋትን ለመከላከል እርምጃ እንዲወሰድ ጠይቋል። በ2019 ከቤት ውጭ በሚሰሩበት ወቅት 1.6 ቢሊዮን ሰዎች በስራ ዕድሜ ላይ ያሉ (15 ዓመት እና ከዚያ በላይ) ለፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር ተጋልጠዋል። በ 2019 ብቻ በ183 አገሮች ውስጥ ወደ 19,000 የሚጠጉ ሰዎች በፀሐይ ከቤት ውጭ በመሥራታቸው ሜላኖማ ባልሆነ የቆዳ ካንሰር ሞቱ። አብዛኛዎቹ (65%) ወንዶች ነበሩ "በስራ ቦታ ለፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር መጋለጥ ለስራ የቆዳ ካንሰር ዋነኛ መንስኤ ነው" ሲሉ የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ተናግረዋል። "ነገር ግን ሰራተኞችን ከፀሀይ ጎጂ ጨረሮች ለመጠበቅ እና ገዳይ ውጤቶቻቸውን ለመከላከል ውጤታማ መፍትሄዎች አሉ::" ግምቶቹ በዓለም አቀፍ ደረጃ በሦስተኛ ደረጃ ከፍተኛ የካንሰር ሞት ሸክም ያለው ለፀሀይ አልትራቫዮሌት ጨረሮች የሙያ ተጋላጭነት ከስራ ጋር የተዛመደ ስጋት ነው ። በ 2000 እና 2019 መካከል ፣ ለፀሀይ ብርሃን ለሙያ መጋለጥ ምክንያት የሆነው የቆዳ ካንሰር ሞት በእጥፍ ማለት ይቻላል (በ 2000 ከ 10 088 ሞት በ 88 በመቶ ጨምሯል በ 2019 ወደ 18 960 ሞት)። "ደህንነቱ የተጠበቀ እና ጤናማ የስራ አካባቢ በስራ ላይ መሰረታዊ መብት ነው" ሲሉ የአይኤልኦ ዋና ዳይሬክተር ጊልበርት ኤፍ. ሁንግቦ ተናግረዋል። "በሚሰራበት ጊዜ ጥበቃ ካልተደረገለት ለፀሀይ አልትራቫዮሌት ጨረሮች በመጋለጥ የሚከሰት ሞት በአብዛኛው ወጪ ቆጣቢ በሆኑ እርምጃዎች መከላከል ይቻላል። ለአልትራቫዮሌት ጨረር መጋለጥ ያለውን የሙያ ስጋት ለመቀነስ መንግስታት፣ አሰሪዎች እና ሰራተኞች እና ተወካዮቻቸው በሚገባ የተገለጹ መብቶች፣ ሀላፊነቶች እና ግዴታዎች ማዕቀፍ ውስጥ አብረው እንዲሰሩ አስቸኳይ ነው። ይህ በየአመቱ በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ህይወት ማዳን ይችላል:: ከዚህ ጥናት፣ የዓለም ጤና ድርጅት ሰራተኞችን በፀሀይ ብርሀን ውስጥ ከሚሰሩ አደገኛ ከቤት ውጭ ስራዎች ለመጠበቅ ተጨማሪ እርምጃ እንዲወሰድ ጠይቋል። የቆዳ ካንሰር ከዓመታት አልፎ ተርፎ አሥርተ ዓመታት ከተጋለጠ በኋላ እያደገ ሲሄድ ሠራተኞች ከወጣት የሥራ ዕድሜ ጀምሮ በሥራ ላይ ከፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር መከላከል አለባቸው። መንግስታት የውጭ ሰራተኞችን ከፀሀይ ከሚያመጣው የቆዳ ካንሰር የሚከላከሉ ፖሊሲዎችን እና መመሪያዎችን በማውጣት፣የስራ ሰዓቱን ከፀሀይ እኩለ ቀን በመራቅ፣ትምህርት እና ስልጠና በመስጠት ሰራተኞችን የጸሀይ መከላከያ እና የግል መከላከያ ልብሶችን (ለምሳሌ ሰፊ ባርኔጣ፣ረጅም-እጅጌ ሸሚዞች እና ረዥም ሱሪዎች) የመከላከያ እርምጃዎች መተግበር ያለባቸው የአልትራቫዮሌት ኢንዴክስ፣ ቆዳን የሚጎዳ የአልትራቫዮሌት ጨረር መጠን 3 ወይም ከዚያ በላይ በሆነ መጠን ነው። የዓለም ጤና ድርጅት፣ አይኤልኦ፣ የዓለም የሚቲዎሮሎጂ ድርጅት እና የተባበሩት መንግስታት የአካባቢ ጥበቃ ፕሮግራም ከቤት ውጭ ያሉ ሰራተኞች ለፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር ተጋላጭነታቸውን ለመገመት የሚጠቀሙበትን ሰን ስማርት ግሎባል ዩቪ መተግበሪያን በቅርቡ አውጥተዋል። በተጨማሪም፣ የቆዳ ካንሰርን አደጋዎች ለመቀነስ የሚወሰዱ እርምጃዎች የሰራተኞችን ግንዛቤ ማሳደግ በስራ ላይ ለፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር መጋለጥ እና የቆዳ ካንሰር እንደሚያመጣ ግንዛቤን ማሳደግ እና የቆዳ ካንሰር የመጀመሪያ ምልክቶችን ለመለየት አገልግሎቶችን እና ፕሮግራሞችን መስጠትን ያጠቃልላል። ለአርታዒያን ማስታወሻ፡ እነዚህ ግምቶች የዓለም ጤና ድርጅት በቅርቡ ባደረገው ስልታዊ ግምገማ እና የሜታ-ትንተና ዘገባ ላይ የተመሰረቱ ናቸው፣ ይህም በስራ ላይ ለፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር መጋለጥ ሜላኖማ ባልሆነ የቆዳ ካንሰር የመያዝ እድልን በ60% እንደሚገመት አጉልቶ ያሳያል። ይህ የአደጋ ግምት በሶስት የዓለም ጤና ድርጅት ክልሎች በ22 አገሮች ውስጥ የሚኖሩ 286 131 ተሳታፊዎች ባሉበት 25 የጉዳይ ቁጥጥር ጥናቶች ላይ በተጠናቀረ ትንተና ላይ የተመሠረተ ነው። ደብሊውኤችኦ እና አይኤልኦ ከጥር 1 ቀን 1996 እስከ ታህሳስ 31 ቀን 2021 በተሰበሰቡት 763 የ 96 አገሮች እና ሁሉንም ስድስት የዓለም ጤና ድርጅት ክልሎች በሚሸፍኑ አካባቢዎች በ166 ሚሊዮን የመረጃ ነጥቦች ላይ በመመርኮዝ ለፀሃይ አልትራቫዮሌት ጨረር የተጋለጡ ሰዎችን ቁጥር ገምተዋል። ሜላኖማ ያልሆነ የቆዳ ካንሰር የሚያመለክተው በቆዳው የላይኛው ክፍል ውስጥ የሚፈጠሩትን የካንሰር ቡድኖችን ነው። የዚህ ካንሰር ሁለቱ ዋና ዋና ዓይነቶች ባሳል ኮል ካርሲኖማ እና ስኩዌመስ ሴል ካርሲኖማ ናቸው። "የስራ ዘመን" የሚለው ቃል በአብዛኛው የሚያመለክተው አንድ ሰው በተወሰነ ስልጣን ውስጥ እንዲሰራ በህጋዊ መንገድ የተፈቀደለትን ዝቅተኛውን ዕድሜ ነው። በብዙ አገሮች ዝቅተኛው የሥራ ዕድሜ 15 ዓመት ነው::

Working under the sun causes 1 in 3 deaths from non-melanoma skin cancer, say WHO and ILO Nearly 1 in 3 deaths from non-melanoma skin cancer is caused by working under the sun, according to joint estimates by the World Health Organization (WHO) and the International Labour Organization (ILO) published today. The research released in Environment International finds that outdoor workers carry a large and increasing burden of non-melanoma skin cancer and calls for action to prevent this serious workplace hazard and the loss of workers’ lives it causes. According to the joint estimates, 1.6 billion people of working age (15 years or older) were exposed to solar ultraviolet radiation while working outdoors in 2019, equivalent to 28% of all working-age people. In 2019 alone, almost 19 000 people in 183 countries died from non-melanoma skin cancer due to having worked outdoors in the sun. The majority (65%) were male.“Unprotected exposure to solar ultraviolet radiation at work is a major cause of occupational skin cancer,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “But there are effective solutions to protect workers from the sun’s harmful rays, and prevent their deadly effects.” The estimates establish occupational exposure to solar ultraviolet radiation as the work-related risk factor with the third highest attributable burden of cancer deaths globally. Between 2000 and 2019, skin cancer deaths attributable to occupational exposure to sunlight almost doubled (increasing by 88% from 10 088 deaths in 2000 to 18 960 deaths in 2019). “A safe and healthy working environment is a fundamental right at work,” said Gilbert F. Houngbo, ILO Director-General. “Death caused by unprotected exposure to solar ultraviolet radiation while working is largely preventable through cost-effective measures. It is urgent that governments, employers and workers and their representatives work together in a framework of well-defined rights, responsibilities and duties to reduce the occupational risk of UV exposure. This can save thousands of lives every year.” From this research, WHO calls for more action to protect workers from hazardous outdoor work in the sunlight. As skin cancer develops after years or even decades of exposure, workers must be protected from solar ultraviolet radiation at work from young working age onwards. Governments should establish, implement and enforce policies and regulations that protect outdoor workers from sun-induced skin cancer by providing shade, shifting working hours away from the solar noon, providing education and training, and equipping workers with sunscreen and personal protective clothing (such as broad-brimmed hat, long-sleeved shirts and long trousers). Protective measures should be implemented when the ultraviolet index, a scale rating the amount of skin-damaging ultraviolet radiation, is 3 or higher. WHO, ILO, the World Meteorological Organization and the United Nations Environment Programme recently launched the SunSmart Global UV App that outdoor workers can use to estimate their exposure to solar ultraviolet radiation. In addition, measures to reduce skin cancer risks include raising workers’ awareness of when occupational exposure to solar ultraviolet radiation occurs and that it causes skin cancer, and by providing services and programmes to detect early signs of skin cancer. Note for editors: These estimates are based on a recent WHO report of a systematic review and meta-analysis, which highlighted that occupational exposure to solar ultraviolet radiation is associated with an estimated 60% increased risk of developing non-melanoma skin cancer. This risk estimate was based on a pooled analysis of 25 case-control studies with 286 131 participants living in 22 countries across three WHO regions. WHO and ILO estimated the number of people exposed to solar ultraviolet radiation at work based on 166 million data points from 763 surveys for 96 countries and areas covering all six WHO regions, which were collected between 1 January 1996 and 31 December 2021. Non-melanoma skin cancer refers to a group of cancers that develop in the upper layers of the skin. The two main subtypes of this cancer are basal cell carcinoma and squamous cell carcinoma. The term "working age" typically refers to the minimum age at which a person is legally permitted to work in a particular jurisdiction. In many countries, the minimum working age is 15 years.

Yin aiki a cikin rana yana haifar da mutuwar 1 cikin 3 daga cutar sankarar fata, in ji Hukumar Lafiya ta Duniya da Kungiyar Kwadago ta Duniya Kusan 1 cikin 3 da ke mutuwa daga cutar kansar fatar da ba ta melanoma na faruwa ne ta hanyar yin aiki a ƙarƙashin rana, a cewar alkalumman haɗin gwiwa na Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) da Ƙungiyar Ƙwadago ta Duniya (ILO) da aka wallafa a yau. Binciken da aka fitar a Environment International ya gano cewa ma'aikata a waje suna ɗaukar nauyi mai yawa da yawa na kansar fata wanda ba melanoma ba ta haifar kuma ya yi kira da a dauki mataki don hana wannan mummunan hatsarin wurin aiki da asarar rayukan ma'aikata da yake haifarwa. Dangane da ƙididdigar haɗin gwiwa, mutane biliyan 1.6 na shekarun aiki (shekaru 15 ko sama da haka) sun fallasa su zuwa hasken ultraviolet na hasken rana yayin da suke aiki a waje a cikin shekarar 2019, daidai da kashi 28% na duk mutanen da suka isa aiki. A 2019 kaɗai, kusan mutane 19 000 a cikin ƙasashe 183 sun mutu dalilin cutar kansar fata saboda yin aiki a waje cikin rana. Mafi yawansu (65%) maza ne. "Rashin kariya daga hasken ultraviolet radiation a wurin aiki shi ne babban abin da ke haifar da ciwon daji na fata," in ji Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta Janar na Hukumar Lafiya ta duniya. Amma akwai ingantattun mafita na kare ma'aikata daga hasken rana, da kuma daƙile illolinsu masu kisa. Ƙididdiga ta tabbatar da hatsari hasken ultraviolet na hasken rana na wurin aiki a matsayin haɗarin da ke da alaƙa da aiki tare da nauyi na uku mafi girma da ake iya dangantawa da mutuwar da ciwon daji ke haddasawa a duniya. Tsakanin shekarar 2000 da 2019, mutuwar ciwon daji na fata wanda ke da alaƙa da haɗarin sana'a ga hasken rana ya kusan ninka sau biyu (inda ya ƙaru da 88% daga mutuwar 10 088 a 2000 zuwa mutuwar 18 960 a 2019). "Yanayin aiki mai aminci da lafiya su ne babban haƙƙi a wurin aiki," in ji Gilbert F. Houngbo, Darakta Janar na ILO. “Mutuwar da ke faruwa sanadiyyar rashin kariya ga hasken ultraviolet na hasken rana yayin aiki ana iya kare faruwar ta ta hanyar matakai masu saukin kashe kudi. Abu ne na gaggawa cewa gwamnatoci da ma'aikata da wakilansu suyi aiki tare a cikin tsarin haƙƙin sada zumunta don rage yawan haɗarin sana'a me alaka da UV. Wannan zai iya ceton dubban rayuka a kowace shekara." Daga wannan bincike, Hukumar Lafiya ta Duniya ta yi kira da a ƙara ɗaukar matakai don kare ma'aikata daga aiki mai haɗari a waje a cikin hasken rana. Kamar yadda ciwon daji na fata ke tasowa bayan shekaru ko ma shekaru da yawa na bayyanar sa, dole ne a kare ma'aikata daga hasken ultraviolet na hasken rana a wurin aiki tun daga shekarun kuruciya a aiki zuwa gaba. Ya kamata gwamnatoci su kafa, aiwatar da tilasta aiwatar da manufofi da ka'idoji da ke kare ma'aikatan da ke aikin su a cikin rana daga kamuwa da ciwon daji na fata ta hanyar samar da inuwa, canza lokutan aiki daga hasken rana, ba da ilimi da horarwa, da kuma ba ma'aikata kayan kariya na rana da tufafin kariya (kamar su). hula mai fadi, riga mai dogon hannu da dogon wando). Ya kamata a aiwatar da matakan kariya lokacin da ma'aunin ultraviolet, ma'auni mai ƙididdige adadin hasken ultraviolet mai lalata fata, ya kai 3 ko sama. Hukumar Lafiya ta Duniya, Kungiyar Kwadago ta Duniya, Hukumar Kula da Yanayi ta Duniya da Hukumar Kula da Muhalli ta Majalisar Dinkin Duniya kwanan nan sun ƙaddamar da SunSmart Global UV App wanda ma'aikatan da aiki a cikin rana za su iya amfani da su don ƙididdige tasirin su ga radiation din ultraviolet. Bugu da ƙari, matakan da za a rage haɗarin ciwon daji na fata sun haɗa da wayar da kan ma'aikata game da lokacin da tasirin hasken rana ya faru da kuma cewa yana haifar da ciwon daji na fata, da kuma samar da ayyuka da shirye-shirye don gano alamun ciwon daji tun a matakin farko. Lura ga masu gyara: Waɗannan ƙididdiga sun dogara ne akan rahoton HUkumar Lafiya ta DUniya na baya-bayan nan game da bita na tsari da ƙididdiga na meta, wanda ya nuna cewa bayyanar haɗarin sana'a ga hasken ultraviolet na hasken rana yana da alaƙa da kiyasin kashi 60% na haɗarin kamuwa da ciwon daji na fata wanda ba melanoma ba. Wannan kiyasin haɗarin ya dogara ne akan nazarin bincike guda 25 tare da mahalarta 286 131 da ke zaune a cikin ƙasashe 22 a yankuna uku na Hukumar Lafiya ta Duniya. Hukumar Lafiya ta Duniya da Kungiyar Kwadago ta Duniya, sun kiyasta adadin mutanen da suka kamu da illar hasken rana a wurin aiki bisa ga maki miliyan 166 daga binciken 763 na kasashe 96 da yankuna da suka shafi dukkan yankuna shida na Hukumar Lafiya ta Duniya wadanda aka tattara tsakanin 1 ga watan Janairu na shekarar 1996 da 31 ga watan Disamba na shekakar 2021. Ciwon daji na fata wanda ba melanoma ba yana nufin rukuni na ciwon daji da ke tasowa a saman fata. Manyan nau'ika biyu na wannan ciwon daji sune carcinoma basal cell da squamous cell carcinoma. Kalmar "shekarun aiki" yawanci tana nufin mafi ƙarancin shekarun da aka ba mutum izinin yin aiki a wani yanki bisa doka. A ƙasashe da yawa, mafi ƙarancin shekarun aiki shi ne shekaru 15.

Kufanyia kazi jua kunasababisha kifo 1 kati ya 3 vinavyosababishwa na saratani ya ngozi isiyo ya melanoma, inasema WHO na ILO Takribani kifo 1 kati ya 3 kutokana na saratani ya ngozi isiyo ya melanoma husababishwa na kufanya kazi chini ya jua, kulingana na makadirio ya pamoja ya Shirika la Afya Duniani (WHO) na Shirika la Kazi Duniani (ILO) yaliyochapishwa leo. Utafiti uliyotolewa katika Shirika la Mazingira Kimataifa unagundua kuwa wanaofanyia kazi juani wapo katika hatari kubwa na ongezeko la saratani ya ngozi isiyo ya melanoma na kutoa wito wa kuchuliwa hatua ili kuzuia hatari kubwa ya mahali pa kazi na hasara ya maisha ya wafanyakazi. Kulingana na makadirio ya pamoja, watu bilioni 1.6 wa umri wa kufanya kazi (miaka 15 au zaidi) waliwekwa juani wakati wa kufanya kazi mwaka 2019, sawa na 28% ya watu wote wa umri wa kufanya kazi. Kwa mwaka 2019 pekee, takribani watu 19,000 katika nchi 183 walikufa kutokana na saratani ya ngozi isiyo na melanoma kwa sababu ya kufanyia kazi juani. Wengi (65%) walikuwa wanaume; kufanya kazi juani bila kinga ya miale ya jua ni sababu kuu ya saratani ya ngozi, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Lakini kuna suluhu madhubuti za kuwalinda wafanya kazi kutokana na miale hatari ya jua, na kuzuia athari zake kuu Hayo makadirio yanathibitisha kuwa kufanya kazi juani ni sababu ya hatari zaidi inayoweza kusababisha hatari ya vifo vya saratani duniani. Kati ya 2000 na 2019, vifo vya saratani ya ngozi vilivyotokana na kufanyia kazi juani viliongezeka mara mbili (iliongezeka kwa 88% kutoka vifo 10,088 mnamo 2000 hadi vifo 18,960 mwaka 2019). Mazingia salama na yenye afya ya kufanya kazi ni haki ya msingi kazini, alisema Gilbert F. Houngbo, Mkurugenzi Mkuu wa ILO. Kifo kinachosababisha na kufanya kazi juani kinaweza kuzuilika kupitia hatua za gharama nafuu. Ni jambo la dharura kuwa serikali, waajiri na wafanyakazi na wawakilishi wao wafanye kazi pamoja katika mfumo wa haki, wajibu na uliyofafanuliwa vyema ili kupunguza hatari ya kazi kuathiriwa na UV. Hii inaweza kuokoa maelfu ya maisha kila mwaka Kutokana na utafiti huu, WHO inataka hatua zaidi zichukuliwe ili kuwalinda wafanyakazi dhidi ya hatari ya kufanyia kazi juani. Saratani ya ngozi inajidhihirisha baada ya miaka mingi au miongo kadhaa, wafanyakazi lazima walindwe dhidi ya mionzi ya jua tangu wanapofanya kazi wakiwa wadogo na kuendelea. Serikali zinapaswa kuanzisha, kutekeleza sera na kanuni zinazowalinda wafanyakazi wanaofanyia kazi juani dhidi ya saratani ya ngozi inayosababishwa na jua kwa kuweka kivuli, kubadilisha masaa ya kazi, na kutoa elimu na mafunzo na kuwapa wafanyakazi vifaa vya kujikinga na jua na mavazi binafsi (kama vile kofia pana, mashati ya mikono mirefu na suruali ndefu). Hatua za kinga zinapaswa kutekelezwa wakati ambapo mionzi ya jua au kiwango cha mionzi inayoharibu ngozi ni 3 au zaidi. WHO, ILO, Shirika la Hali ya Hewa Duniani na mpango wa mazingira wa Umoja wa Mataifa hivi karibuni walizindua Programu ya SunSmart Global UV ambayo wafanyakazi wa nje wanaweza kutumia katika kukadiria mionzi ya jua ili kukabiliana nayo. Kwa kuongezea, hatua za kupunguza hatari za saratani ya ngozi ni pamoja na kuongeza ufahamu wa wafanyakazi kuhusu mionzi ya jua wakati inachomoza na kuwa inaweza kusababisha saratani ya ngozi na kwa kutoa huduma na programu za kugundua dalili za mapema za saratani ya ngozi. Wahariri zingatieni: Makadirio haya yametokana na taarifa ya hivi karibuni ya WHO ya ukaguzi wa kimfumo na uchaganuzi wa meta, ambao ulionyesha kuwa kukabiliwa na mionzi ya jua kunaweza kuongeza hatari ya kupata saratani ya ngozi isiyo ya melanoma kwa 60%. Makadirio hayo ya hatari yanatokana na uchaganuzi wa pamoja wa tafiti 25 za udhibiti wa kesi na washirika 286131 wanaoishi katika nchi 22 katika mikoa mitatu ya WHO. WHO, na ILO zilikadilia idadi ya watu waliyoathiriwa na mionzi ya jua wakiwa kazini kulingana na takwimu milioni 166 kutoka katika tafiti 763 kwa nchi 96 na maeneo yanayojumuisha kanda zote sita za WHO, ambazo zilikusanywa kati ya 1 Januari na 31 Desemba 2021. Saratani ya ngozi isiyo ya melanoma inahusu kundi la saratani zinazotokea kwenye tabaka za juu za ngozi. Aina kuu mbili za saratani hii ni basal cell carcinoma na squomous cell carcinoma. Neno "Umri wa kufanyakazi" kwa kawaida hulejelea umri wa chini kabisa ambao mtu anaruhusiwa kisheria kufanya kazi katika eneo fulani la mamlaka. Katika nchi nyingi, umri wa chini wa kufanya kazi ni miaka 15.

Àwọn àjọ WHO àti ILO ni ó sọ pé iṣẹ́ ṣíṣe nínú òòrùn máa ń fa ikú ìdákan nínú ìdáméta ikú tí àrùn jẹjẹre inú eran-ara máa ń fà. Àkójọpọ̀ àjọ elétó- ìlera àgbáyé àti àpapọ̀ ẹgbẹ́ oṣìṣẹ́ lágbàáyé ILO gbé àtẹ̀jáde lónìí pé ó fẹ́rẹ̀ tó ìdákan nínú ìdáméta ikú tí ó wá láti ọwọ́ àrùn jẹjẹre inú ẹran-ara tí ṣíṣe iṣẹ́ nínú òòrùn máa ń fà. Àgbéjáde ìwádìí àpapọ̀ Áyíká Lágbàáyé fihàn pé àwọn òsìṣẹ́ ìta máa ń fi ara kó èyí tí ó pọ̀ jùlọ ninú àrùn jẹjẹrẹ inú eran -ara àti pé, ó tún pè fún ìdènà ewu tí ó lágbára àti ìpàdánù ẹ̀mí àwọn òṣìṣẹ́ àti ohun tí ó ń ṣe okùnfà rẹ̀. Gẹ́gẹ́ bí i àsopọ̀ àpapọ̀, àwọn ènìyàn tí ó tó nǹkan bí i 1 biliọ̀nù àti ẹgbẹ̀ta tí ọjọ́ orí wọn wà láàrin (ọdún 15 tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ) ni wọ́n gbé sí ara Ìfarakó ẹ̀gbọ̀nrìrì fún ìtànsán òòrùn ní ẹnu iṣẹ́ ní ọdún 2019, eléyìí tí ó le tó 28% fún gbogbo ọjọ́-orí tí ó ń ṣiṣẹ́. Ní ọdún 2019 nìkan, ó fẹ́rẹ̀ tó ènìyàn 19 000 àwọn ènìyàn ní orílẹ̀-èdè tí ó tó 183 tí ó kú látààrí jẹjẹrẹ òkè àwọ̀ ara nítorí pé wọ́n ń ṣiṣẹ́ ní ìta ní inú òòrùn. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún àjọ elétò-ìlera Lágbàáyé sọ pé, àwọn ènìyàn tí ó pọ̀jù lọ ni ọkùnrin tí wọ́n jẹ́ (65%) . "Ìfarakó ẹ̀gbọ̀nrìrì fún ìtànsán òòrùn ní ẹnu iṣẹ́ ni ó jẹ́ ọ̀kan gbòógì fún jẹjẹrẹ àwọ̀ ara kíkó ní ẹnu iṣẹ́,". "Ṣùgbọ́n àwọn ọ̀nà abáyọ tí ó múnádóko kan wà tí ó le ṣe ààbò fún àwọn òṣìṣẹ́ kúrò lọ́wọ́ ìtànsán òòrùn onípalára, àti láti dènà àwọn ìjàm̀bá alágbára." Àpapọ̀ iye àwọn tí ìwádìí fìdí rẹ̀ múlẹ̀ láti ara ìfarakó ẹ̀gbọ̀nrìrì fún ìtànsán òòrùn ní ẹnu iṣẹ́ láti ara àwọn ìjàm̀bá-tí-ó-rọ̀mọ́ okùnfà rẹ̀ pẹ̀lú ẹrù ìpele kẹta ikù ààrùn jẹjẹrẹ tí ó ga jùlọ ní àgbáyé. Láàárin ọdún 2000 àti 2019, ikú tí ó rọ̀mọ́ jẹjẹrẹ àwọ̀ ara tí ó níṣe pẹ̀lú ìfarakó òòrùn pọ̀ sí i ní ìwọ̀n tí ó fẹ́rẹ̀ tó ìdá méjì (ó pọ̀ sí i níwọ̀n 88% láti inú ikú tí ó tó 10 088 láàrin ọdún 2000 sí 18 960 ní ọdún 2019). Gilbert F. Houngbo, Olùṣàkóso Àgbà ILO sọ pé, "agbègbè ètò ìlera tí kò léwu ni ó jẹ́ ọ̀pákùtẹ̀lẹ̀ ẹ̀tọ́ iṣẹ́ lẹ́nu iṣẹ́,". "Àwọn ikú tí àìsí ètò ààbò látààrí ìfarakó ẹ̀gbọ̀nrìrì ìtànsán òòrùn ní ẹnu iṣẹ́ máa ń fà nígbà tí ènìyàn bá ń ṣiṣẹ́ ni a ló ṣe é dènà láti ara òsùwọ̀n owó-ìná. Pàjáwìrì ni ó jẹ́ fún ìjọba, àwọn agbaniṣíṣẹ́ àti àwọn òṣìṣẹ́ àti àwọn asojú wọn láti ṣiṣẹ́ pọ̀ ní ààrin ètò-ìṣiṣẹ́ tí àwọn ẹ̀tọ́ alásọ-gúnrégé, àwọn ojúṣẹ wọn àti iṣẹ́-ṣiṣe wọn láti mú àdínkù bá ewu tí ó rọ̀mọ́ ìfarakó òòrùn UV. Eléyìí le gba ẹ̀mí àwọn ènìyàn tí ó tó ẹgbẹgbẹ̀rún là ní ọdọọdún." Nínú iṣẹ́ ìwádìí yìí, àjọ WHO ti pè fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ iṣẹ́-ṣíṣe láti dáábò bo àwọn òṣìṣẹ́ kúrò lọ́wọ́ ìjàm̀bá iṣẹ́ ìta ní inú òòrùn. Bí jẹjẹrẹ àwọ̀ ara ṣe ń dàgbà sí i lẹ́yìn ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún tàbí àwọn díkáádì tí ìfarakó, ìdáábòbò gbọdọ̀ wà fún àwọn òṣìṣẹ́ lọ́wọ́ ìfarakó ẹ̀gbọ̀nrìrì ìtànsán òòrùn láti ọjọ́ orí ọ̀dọ́ tí ó ṣiṣẹ́ sí òkè. Ìjọba gbọdọ̀ ṣe àgbékalẹ̀, ìfìdímúlẹ̀ àti ìfipámú àwọn ìlànà àti òfin tí ó lè se ìdáàbò fún àwọn òṣìṣẹ́ tí ó ń ṣiṣẹ́ ní ìta kí wọ́n má ba à fi ara kó jẹjẹrẹ àwọ̀ ara nípa pípèsè àwọ̀ ojú, ìdánilẹ́kọ̀ọ́, àti kí wọ́n tún ró àwọn òṣìṣẹ́ lágbára pẹ̀lú gíláásì ìwò-oòrun àti àwọn aṣọ aládàní onídàábòbo (bí i fìlà akẹtẹ, asọ alápá-gígùn àti sòkòtò gígùn). A gbọdọ̀ ṣe ìfìdímúlẹ̀ àwọn ìlànà ìdáàbòbò nígbà tí ìsòdiwọ̀n ìsàyẹ̀wò ẹ̀gbọ̀nrìrì, òsùwọ̀n wíwọ̀n tí ó ń ṣe àyẹ̀wò ìbàjẹ́ àwọ̀-ara, nígbà tí ẹ̀gbọ̀nrìrì jẹ́ mẹ́ta tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ. Ajọ WHO, ILO, ajọ Àgbáyé tí ó ń wo bí ojú-ọjọ́ ṣe rí àti ètò Àyíká Àjọ Àgbáyé tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ ṣe ìgbékalẹ̀ rẹ̀ ní orí Èlò Ìmúṣẹ́ṣe ' Aápù Sunsmart Global UV' tí àwọn òṣìṣẹ́ tí ó ń ṣiṣẹ́ ní ìta le lò láti wo bí wọ́n ṣe ń farakó ẹ̀gbọ̀nrìrì ìtànsán òòrùn. Ní àfikún, ìlanà àńtẹ̀lé gbọdọ̀ wà tí a lè lò láti le fi mú àdínkù bá jẹjẹrẹ àwọ̀ ara tí ó níṣe pẹ̀lú ìtanijí àwọn òṣìṣẹ́ nígbà tí wọ́n bá fi ara kó ẹ̀gbọ̀nrìrì ìtànsán òòrùn tí eléyìí sì fa jẹjẹrẹ awọ ara, àti pé nípa pípèsè àwọn ìrànlọ́wọ́ yìí àti ètò láti ṣe ìdámọ̀ jẹjẹrẹ awọ ara ní ojú-ọjọ́. Àkọsílẹ̀ fún àwọn olóòtú: Àpapọ̀ iye yìí dá ní orí àgbéjáde èsì ìwádìí ajọ WHO ní orí àyẹ̀wò oníṣíṣẹ̀ntẹ̀lé àti ìsàtúpalẹ̀-oníṣẹ́wádìí olóríṣìíríṣìí, eléyìí tí ó tọ́ka sí i pé ẹ̀gbọ̀nrìrì ìfarakó ìtànsán òòrùn lẹ́nu iṣẹ́ níṣe pẹ̀lú ìdá ọgọ́ta ń fi ewu àtikó jẹjẹrẹ òkè awọ ara seré. Ewu tí a ṣe àkójọpọ̀ rẹ̀ tí ó dá ní orí ìyànnàná-olóríṣìíríṣìí tí ó tó 25 iṣẹ́-ìwádìí aláyẹ̀wòṣe oníye àwọn ènìyàn tí ó ń gbé agbègbè mẹ́tẹ̀ẹ̀tà ti gbègbè àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé ní àwọn orílẹ̀-èdè 22. Àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé àti 'ILO' ṣe àkójọpọ̀ iye àwọn ènìyàn tí ó ti fi ara kó ẹ̀gbọ̀nrìrì ìtànsán òòrùn lẹ́nu iṣẹ́ látààrí dátà tí ó dá lórí àwọn olùkópa tí ó tó 76 dátà mlíọ́nù 166 àti 763 láti ara dátà tí a gbà lát àwọn orílẹ̀-èdè tí ó tó 96 láti inú àyẹ̀wò àwọn orílẹ̀-èdè tí ó tó mẹ́rìndínlọ́gọ́rùn-ún agbègbè tí ọwọ́jà àjọ WHO dé, eléyìí tí wọ́n gbà láàrin ọjọ́ kìn-ní oṣù kìn-ní ọdún 1996 sí osù Kejìlá ọdún 2021. Jẹjẹrẹ àwọ̀ ara aláìjẹmọ́hóró àwọ̀ ni a lè pè ní jẹjẹrẹ tí ó máa ń bẹ̀rẹ̀ láti òkè ara. Ẹ̀yà méjì gbòógì tí jẹjẹrẹ yìí ní ni hóró jẹjẹrẹ alátànká ajẹmádùúrà àti hóró jẹjẹrẹ alátànká aṣípẹ̀ẹ́pẹ́. Ọ̀rọ̀ ìperí "ọjọ́-orí òṣìṣẹ́" ni a lè tọ́ka sí bí i ọjọ́-orí tí òfin fi ààyè gba ènìyàn láti ṣiṣẹ́ ní agbègbè ibìkan. Ní ọpọ̀lọpọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè, ọdún 15 ni ọjọ́-orí òṣìṣẹ́ tí ó kéré jùlọ.

Ukusebenza ngaphansi kwelanga kubangela ukufa komuntu oyedwa kwabathathu ngenxa yomdlavuza wesikhumba ongenayo i-melanoma, kusho iWHO kanye ne-ILO Cishe oyedwa kwabathathu abashona ngenxa yomdlavuza wesikhumba ongeyona imelanoma kubangwa ukusebenza ngaphansi kwelanga, ngokwezibalo ezihlanganyelwe yiWorld Health Organisation (WHO) kanye neInternational Labour Organisation (ILO) ezishicilelwe namuhla. Ucwaningo olukhishwe ku-Environmental International luthola ukuthi abasebenzi bangaphandle bathwala umthwalo omkhulu futhi okhulayo womdlavuza wesikhumba ongewona we-melanoma futhi bafuna isinyathelo sokuvimbela le ngozi engathi sína yendawo yokusebenza kanye nokulahlekelwa kwezimpilo zabasebenzi ezibangelwayo. Ngokwezilinganiso ezihlanganyelwe, abantu abayizigidi eziyizinkulungwane eziyi-1.6 abaneminyaka yokusebenza (abaneminyaka eyi-15 nangaphezulu) bachayeke emisebeni yelanga e-ultraviolet ngenkathi besebenza ngaphandle ngo-2019, okulingana nama-28% abo bonke abantu abasebenza. Ngo-2019 kuphela, cishe abantu abangu-19 000 emazweni angu-183 babulawa umdlavuza wesikhumba ongenayo i-melanoma ngenxa yokusebenza ngaphandle elangeni. Iningi (65%) lalingamadoda. "Ukuchayeka okungavikelekile emisebeni ye-ultraviolet yelanga emsebenzini kuyimbangela enkulu yomdlavuza wesikhumba emsebenzini," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Kodwa kunezixazululo ezisebenzayo zokuvikela abasebenzi emisebeni yelanga eyingozi, nokuvikela imiphumela yabo ebulalayo." Izilinganiso zisungula ukuchayeka emsebenzini ye-solar ultraviolet njengento enobungcuphe ehlobene nomsebenzi enomthwalo wesithathu omkhulu wokufa komdlavuza emhlabeni jikelele. Phakathi kuka-2000 no-2019, ukufa komdlavuza wesikhumba okubangelwa ukuchayeka emsebenzini elangeni kucishe kwaphindeka kabili (kukhuphuke ngamaphesenti angama-88 ukusuka kwabashonile abayizi-10 088 ngo-2000 kuye kwabangu-18 960 abashonile ngo-2019). “Indawo yokusebenza ephephile nenempilo iyilungelo eliyisisekelo emsebenzini,” kusho uGilbert F. Houngbo, uMqondisi-Jikelele we-ILO. “Ukufa okubangelwa ukungavikeleki emisebeni yelanga e-ultraviolet ngenkathi usebenza kungavinjelwa kakhulu ngezinyathelo ezingabizi kakhulu. Kuyaphuthuma ukuthi ohulumeni, abaqashi nabasebenzi nabameleli babo basebenzisane ohlakeni lwamalungelo achazwe kahle, izibopho kanye nemisebenzi ukuze kuncishiswe ubungozi bomsebenzi wokuchayeka kwe-UV. Lokhu kungasindisa izinkulungwane zabantu minyaka yonke.” Kulolu cwaningo, iWHO idinga isinyathelo esengeziwe sokuvikela abasebenzi emisebenzini yangaphandle eyingozi ekukhanyeni kwelanga. Njengoba umdlavuza wesikhumba ukhula ngemva kweminyaka noma ngisho namashumi eminyaka wokuchayeka, izisebenzi kufanele zivikelwe emisebeni yelanga e-ultraviolet emsebenzini kusukela ebusheni babo bokusebenza kuye phambili. Ohulumeni kufanele basungule, basebenzise futhi basebenzise izinqubomgomo nemithethonqubo evikela abasebenzi bangaphandle emdlavuzeni wesikhumba obangelwa ilanga ngokunikeza umthunzi, ukugudluza amahora okusebenza kude nelanga lasemini, banikeze imfundo nokuqeqeshwa, futhi bahlomise abasebenzi ngezinto zokuzivikela elangeni nezingubo zokuzivikela (njenge isigqoko esinompheme obanzi, amahembe anemikhono emide namabhulukwe amade). Izinyathelo zokuzivikela kufanele zisetshenziswe lapho inkomba ye-ultraviolet, isilinganiso sesikali senani lemisebe ye-ultraviolet elimaza isikhumba, ingu-3 noma ngaphezulu. I-WHO, i-ILO, iWorld Meteorological Organization kanye ne-United Nations Environment Programme basanda kwethula i-SunSmart Global UV App abasebenzi bangaphandle abangayisebenzisa ukuze balinganisele ukuchayeka kwabo emisebeni yelanga e-ultraviolet. Ngaphezu kwalokho, izinyathelo zokunciphisa izingozi zomdlavuza wesikhumba zihlanganisa ukuqwashisa abasebenzi ngokuthi ukuchayeka emsebenzini emisebeni ye-ultraviolet yelanga kwenzeka nini nokuthi kubangela umdlavuza wesikhumba, nangokuhlinzeka ngezinsizakalo nezinhlelo zokuhlonza izimpawu zokuqala zomdlavuza wesikhumba. Inothi labahleli: Lezi zilinganiso zisekelwe embikweni wakamuva weWHO wokubuyekezwa okuhlelekile nokuhlaziywa kwe-meta, okugqamise ukuthi ukuchayeka emsebenzini emisebeni yelanga e-ultraviolet kuhlotshaniswa nenani elilinganiselwa ku-60% lengozi eyandayo yokuthola umdlavuza wesikhumba ongewona we-melanoma. Lesi silinganiso sengozi sasisekelwe ekuhlaziyweni okuhlanganisiwe kwezifundo zokulawulwa kwamacala angu-25 nabahlanganyeli abangu-286 131 abahlala emazweni angu-22 ezifundeni ezintathu ze-WHO. I-WHO kanye ne-ILO balinganisela inani labantu abachayeka emisebeni ye-solar ultraviolet emsebenzini ngokusekelwe kumaphuzu edatha ayizigidi ezingu-166 kusukela ocwaningweni lwama-763 emazweni angu-96 nasezindaweni ezihlanganisa zonke izifunda eziyisithupha ze-WHO, ezaqoqwa phakathi komhla lu-1 kuMasingana 1996 no-31 Disemba 2021. Umdlavuza wesikhumba ongelona i-melanoma ubhekisela eqenjini lomdlavuza ovela ezingqimbeni ezingaphezulu zesikhumba. Izinhlobo ezimbili eziyinhloko zalo mdlavuza yi-basal cell carcinoma kanye ne-squamous cell carcinoma. Igama elithi "iminyaka yokusebenza" ngokuvamile libhekisela eminyakeni yobudala obuncane lapho umuntu evunyelwe ngokomthetho ukusebenza endaweni ethile. Emazweni amaningi, ubuncane beminyaka yokusebenza yiminyaka eyi-15.

የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ኤጀንሲዎች በጋዛ ግጭት ከፍተኛ ጫና ያደረባቸው ሴቶች እና አራስ ሕፃናት አስጠንቅቀዋል በጋዛ ውስጥ ያሉ ሴቶች፣ ህጻናት እና አራስ ሕፃናት በተያዘው የፍልስጤም ግዛት ውስጥ የሚፈጠረውን ግጭት መባባስ ሸክሙን በተመጣጣኝ ሁኔታ እየተሸከሙት ነው ሲል የተባበሩት መንግስታት የህጻናት መርጃ ድርጅት (ዩኒሴፍ)፣ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የእርዳታ እና ስራዎች አስጠንቅቋል። የፍልስጤም ስደተኞች በቅርብ ምስራቅ (ዩኤንአርደብሊውኤ)፣ የተባበሩት መንግስታት የፆታ እና የስነ ተዋልዶ ጤና ኤጀንሲ (ዩኤንኤፍፒኤ) እና የአለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ)። ከህዳር 3 ጀምሮ ፣ በጤና ጥበቃ ሚኒስቴር መረጃ መሠረት 2326 ሴቶች እና 3760 ህጻናት በጋዛ ስትሪፕ ተገድለዋል ይህም ከጠቅላላው ሰለባዎች 67% ይወክላል፣ በሺዎች የሚቆጠሩ ደግሞ ቆስለዋል:: ይህ ማለት በየቀኑ 420 ህጻናት ይገደላሉ ወይም ይጎዳሉ፣ አንዳንዶቹም ጥቂት ወራት ብቻ ናቸው። የቦምብ ጥቃቶች፣ የተበላሹ ወይም የማይሰሩ የጤና ተቋማት፣ መጠነ ሰፊ የሆነ መፈናቀል፣ የውሃ እና የመብራት አቅርቦቶች መፈራረስ እንዲሁም የምግብ እና የመድኃኒት አቅርቦት ውስንነት የእናቶች፣ አራስ እና ህጻናት ጤና አገልግሎቶችን በእጅጉ እያስተጓጎለ ነው። በጋዛ ውስጥ በግምት 50,000 ነፍሰ ጡር እናቶች አሉ፣ከ 180 በላይ የሚሆኑት በየቀኑ ይወልዳሉ። ከእነዚህ ውስጥ 15 በመቶ የሚሆኑት ከእርግዝና ወይም ከወሊድ ጋር የተያያዙ ችግሮች ሊያጋጥሟቸው ስለሚችሉ ተጨማሪ የሕክምና እንክብካቤ ያስፈልጋቸዋል። እነዚህ ሴቶች በደህና ለመውለድ እና አራስ ልጆቻቸውን ለመንከባከብ የሚያስፈልጋቸውን የድንገተኛ የወሊድ አገልግሎት ማግኘት አይችሉም። 14 ሆስፒታሎች እና 45 የመጀመሪያ ደረጃ ጤና አጠባበቅ ጣቢያዎች በመዘጋታቸው፣ አንዳንድ ሴቶች በመጠለያ፣ በቤታቸው፣ በጎዳናዎች ውስጥ በፍርስራሾች ውስጥ ወይም በተጨናነቁ የጤና አጠባበቅ ተቋማት ውስጥ መውለድ አለባቸው፣ የንፅህና አጠባበቅ እየተባባሰ ባለበት እና የኢንፌክሽን እና የህክምና ችግሮች ስጋት እየጨመረ ነው:: የጤና ተቋማትም እየተቃጠሉ ነው - በህዳር 1 ላይ የአል ሂሎ ሆስፒታል ወሳኝ የሆነ የእናቶች ሆስፒታል በጥይት ተመታ። በቂ ህክምና ባለማግኘቱ የእናቶች ሞት ይጨምራል ተብሎ ይጠበቃል። የጠብ ሥነ ልቦናዊ ጉዳት ቀጥተኛ እና አንዳንድ ጊዜ ገዳይ ውጤቶች በሥነ ተዋልዶ ጤና ላይ፣ በውጥረት ምክንያት የሚፈጠሩ ፅንስ መጨንገፍ፣ የሞት መወለድ እና ያለጊዜው መወለድን ጨምሮ። ከመባባሱ በፊት፣ በነፍሰ ጡር ሴቶች ላይ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ከፍተኛ ነበር፣ ይህም በልጅነት ህልውና እና እድገት ላይ ተጽእኖ ያሳድራል። የምግብ እና የውሃ አቅርቦት እየተባባሰ በሄደ ቁጥር እናቶች ቤተሰቦቻቸውን ለመመገብ እና ለመንከባከብ እየታገሉ ሲሆን ይህም የምግብ እጥረት፣በሽታ እና ሞትን ይጨምራል። አዲስ የተወለዱ ሕፃናት ሕይወት እንዲሁ በክር ተንጠልጥሏል። ሆስፒታሎች ነዳጅ ካለቀባቸው 130 የሚገመቱ ያለጊዜው የተወለዱ ሕፃናት በአራስ እና በጽኑ እንክብካቤ አገልግሎት ላይ የሚተማመኑ ሕፃናትን ሕይወት አደጋ ላይ ይጥላል፣ ምክንያቱም ኢንኩባተሮችና ሌሎች የሕክምና መሣሪያዎች ከአሁን በኋላ መሥራት አይችሉም። በአሁኑ ጊዜ ከግማሽ በላይ የሚሆነው የጋዛ ህዝብ በ ዩኤንአርደብሊውኤ ተቋማት ውስጥ በአስቸጋሪ ሁኔታ ውስጥ ተጠልሏል ፣ በቂ ውሃ እና የምግብ አቅርቦት እጥረት ፣ ረሃብ እና የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ፣ ድርቀት እና የውሃ ወለድ በሽታዎች ስርጭት። ዩኤንአርደብሊውኤ ባደረገው የመጀመሪያ ግምገማ መሰረት፣ 4600 የተፈናቀሉ ነፍሰ ጡር እናቶች እና በእነዚህ ተቋማት ውስጥ የሚኖሩ 380 የሚጠጉ አራስ ሕፃናት የህክምና ክትትል ያስፈልጋቸዋል። ቀደም ሲል ከ 22,500 በላይ የአጣዳፊ የመተንፈሻ አካላት ኢንፌክሽኖች እና 12,000 ተቅማጥ ጉዳዮች ሪፖርት ተደርገዋል ፣ በተለይም ከፍተኛ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን በተመለከተ። ቀጣይነት ያለው እና ደህንነቱ የተጠበቀ ተደራሽነት ባይኖርም፣ የተባበሩት መንግስታት ኤጀንሲዎች ለአራስ ሕፃናት እና ለሥነ ተዋልዶ ጤና አጠባበቅ አቅርቦቶችን ጨምሮ ሕይወት አድን መድኃኒቶችንና ቁሳቁሶችን ወደ ጋዛ ልከዋል። ነገር ግን እርጉዝ ሴቶችን፣ ህፃናትን እና አራስ ሕፃናትን ጨምሮ የሲቪሎችን ግዙፍ ፍላጎቶች ለማሟላት ብዙ ተጨማሪ ያስፈልጋል። ተጨማሪ መድሃኒት፣ ምግብ፣ ውሃ እና ነዳጅ ወደ ጋዛ ለማምጣት የሰብአዊ እርዳታ ኤጀንሲዎች ዘላቂ እና ደህንነቱ የተጠበቀ መዳረሻ ያስፈልጋቸዋል። ከጥቅምት 7 ጀምሮ ወደ ጋዛ ሰርጥ ምንም ነዳጅ አልመጣም። የእርዳታ ኤጀንሲዎች ሆስፒታሎችን፣ የውሃ ፋብሪካዎችን እና ዳቦ ቤቶችን መደገፋቸውን ለመቀጠል እንዲችሉ ወዲያውኑ ነዳጅ ማግኘት አለባቸው። ስቃዩን ለማቃለል እና ተስፋ አስቆራጭ ሁኔታ አስከፊ እንዳይሆን ለመከላከል አፋጣኝ ሰብአዊ ቆም ያስፈልጋል። በግጭቱ ውስጥ ያሉ ሁሉም ወገኖች የጤና እንክብካቤን ጨምሮ የሲቪል እና የሲቪል መሠረተ ልማቶችን ለመጠበቅ በአለም አቀፍ የሰብአዊ ህግ ግዴታቸውን ማክበር አለባቸው:: በአሁኑ ጊዜ በጋዛ ታግተው የነበሩትን ጨምሮ ሁሉም ሲቪሎች የጤና እንክብካቤ የማግኘት መብት አላቸው። ሁሉም ታጋቾች ሳይዘገዩ እና ቅድመ ሁኔታዎች መፈታት አለባቸው። በተለይም ሁሉም ወገኖች ህጻናትን ከጉዳት መጠበቅ እና በአለም አቀፍ የሰብአዊ እና የሰብአዊ መብት ህጎች መሰረት የሚጠበቅባቸውን ልዩ ጥበቃ ሊያደርጉላቸው ይገባል።

Women and newborns bearing the brunt of the conflict in Gaza, UN agencies warn Women, children and newborns in Gaza are disproportionately bearing the burden of the escalation of hostilities in the occupied Palestinian territory, both as casualties and in reduced access to health services, warn the United Nations Children's Fund (UNICEF), the United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East (UNRWA), the United Nations sexual and reproductive health agency (UNFPA), and the World Health Organization (WHO). As of 3 November, according to Ministry of Health data, 2326 women and 3760 children have been killed in the Gaza strip, representing 67% of all casualties, while thousands more have been injured. This means that 420 children are killed or injured every day, some of them only a few months old. The bombardments, damaged or non-functioning health facilities, massive levels of displacement, collapsing water and electricity supplies as well as restricted access to food and medicines, are severely disrupting maternal, newborn, and child health services. There are an estimated 50 000 pregnant women in Gaza, with more than 180 giving birth every day. Fifteen per cent of them are likely to experience pregnancy or birth-related complications and need additional medical care. These women are unable to access the emergency obstetric services they need to give birth safely and care for their newborns. With 14 hospitals and 45 primary health care centres closed, some women are having to give birth in shelters, in their homes, in the streets amid rubble, or in overwhelmed healthcare facilities, where sanitation is worsening, and the risk of infection and medical complications is on the rise. Health facilities are also coming under fire – on 1 November Al Hilo Hospital, a crucial maternity hospital, was shelled. Maternal deaths are expected to increase given the lack of access to adequate care. The psychological toll of the hostilities also has direct – and sometimes deadly – consequences on reproductive health, including a rise in stress-induced miscarriages, stillbirths and premature births. Prior to the escalation, malnutrition was already high among pregnant women, with impacts on childhood survival and development. As access to food and water worsens, mothers are struggling to feed and care for their families, increasing risks of malnutrition, disease and death. The lives of newborns also hang by a thread. If hospitals run out of fuel, the lives of an estimated 130 premature babies who rely on neonatal and intensive care services will be threatened, as incubators and other medical equipment will no longer function. Over half of the population of Gaza is now sheltering in UNRWA facilities in dire conditions, with inadequate water and food supplies, which is causing hunger and malnutrition, dehydration and the spread of waterborne diseases. According to initial assessments by UNRWA, 4600 displaced pregnant women and about 380 newborns living in these facilities require medical attention. Already more than 22 500 cases of acute respiratory infections have been reported along with 12 000 cases of diarrhoea, which are particularly concerning given the high rates of malnutrition. Despite the lack of sustained and safe access, UN agencies have dispatched life-saving medicines and equipment to Gaza, including supplies for newborns and reproductive health care. But much more is needed to meet the immense needs of civilians, including pregnant women, children and newborns. Humanitarian agencies urgently need sustained and safe access to bring more medicines, food, water and fuel into Gaza. No fuel has come into the Gaza Strip since 7 October. Aid agencies must receive fuel immediately to be able to continue supporting hospitals, water plants and bakeries. An immediate humanitarian pause is needed to alleviate the suffering and prevent a desperate situation from becoming catastrophic. All parties to the conflict must abide by their obligations under international humanitarian law to protect civilians and civilian infrastructure including health care. All civilians, including the hostages currently held in Gaza, have the right to health care. All hostages must be released without delay or conditions. In particular, all parties must protect children from harm and afford them the special protection to which they are entitled under international humanitarian and human rights laws.

Hukumomin Majalisar Ɗinkin Duniya sun yi gargaɗi kan cewa Mata da jarirai na shan wahala dalilin rikicin Gaza,. Mata da ƙananan yara da jarirai a Gaza na daukar nauyin da bai dace ba na ci gaba da tashe tashen hankula a yankin Falasɗinawa da aka mamaye, wadanda suka jikkata da kuma raguwar hanyoyin samun lafiya, in ji Asusun Tallafawa Kananan Yara na Majalisar Ɗinkin Duniya UNICEF. Hukumar kula da 'yan gudun hijirar Falasdinu a Gabas ta Tsakiya (UNRWA), hukumar kula da lafiyar jima'i da haihuwa ta Majalisar Ɗinkin Duniya (UNFPA), da Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO). Ya zuwa ranar 3 ga watan Nuwamba, a cewar bayanan ma'aikatar lafiya, mata 2326 da yara 3760 aka kashe a zirin Gaza, wanda ke wakiltar kashi 67% na duk wadanda suka jikkata, yayin da wasu dubbai suka jikkata. Hakan na nufin ana kashe ko jikkata yara 420 a kowace rana, wasu daga cikinsu ‘yan watanni kadan ne da haihuwa. Tashin bama-bamai, da wuraren kiwon lafiya da suka lalace ko ba sa aiki, yawan rashin matsuguni, rugujewar hanyoyin samar da ruwa da wutar lantarki da kuma hana samun abinci da magunguna, suna kawo cikas ga ayyukan kula da lafiyar mata, jarirai, da yara. Akwai kimanin mata masu juna biyu 50,000 a Gaza, inda sama da 180 ke haihuwa a kowace rana. Kashi 15 cikin 100 na su na iya fuskantar matsalar ciki ko haihuwa kuma suna buƙatar ƙarin kulawar likita. Wadannan matan ba su iya samun damar shiga ayyukan gaggawa na haihuwa da suke bukata don haihuwa lafiya da kula da jariran da aka haifa. Tare da rufe asibitoci 14 da cibiyoyin kiwon lafiya na matakin farko guda 45, wasu mata na haihu a matsuguni, a gidajensu, a kan tituna cikin baraguzan gine-gine, ko wuraren da ke cike da masu bukatar kiwon lafiya, inda tsaftar muhalli ke kara ta’azzara, da hadarin kamuwa da cuta da matsalolin lafiya suke kara yawa. An kuma cinna wuta a wuraren kiwon lafiya - a ranar 1 ga watan Nuwamba Asibitin Al Hilo, wani muhimmin asibitin haihuwa, an harba harsashi akan sa. Ana sa ran mace-macen mata masu juna biyu zai karu idan aka yi la’akari da rashin samun isasshen kulawa. Har ila yau, yawan tashin hankali na tunani yana da sakamako kai tsaye - kuma wani lokacin ma mai kisa - sakamakon lafiyar haifuwa, gami da hauhawar zubewar ciki da ke haifar da damuwa, da haifar jarirai da ba su kai lokacin haihuwa ba. Kafin karuwar, rashin abinci mai gina jiki ya riga ya yi yawa a tsakanin mata masu juna biyu, tare da tasiri ga rayuwar yara da ci gaba. Yayin da samun abinci da ruwa ke kara ta'azzara, iyaye mata na kokawa wajen ciyarwa da kula da iyalansu, lamarin da ke kara fuskantar barazanar rashin abinci mai gina jiki, cututtuka da mutuwa. Rayuwar jarirai suma tana cikin hadari. Idan man fetur ya kare a asibitoci, za a yi barazana ga rayuwar jarirai kimanin 130 da ba su kai ga haihuwa ba, wadanda suka dogara ga yanayin jarirai sabuwar haihuwa da kulawa mai zurfi, saboda injin kyankyasa da sauran kayan aikin likitanci ba za su sake aiki ba. Sama da rabin al'ummar Gaza a halin yanzu suna mafaka a cibiyoyin Hukumar kula da 'yan gudun hijirar Falasdinu a Gabas ta Tsakiya (UNRWA) a cikin mawuyacin hali, tare da rashin isasshen ruwa da abinci, wanda ke haifar da yunwa da rashin abinci mai gina jiki, rashin ruwa da yaduwar cututtuka na masu alaka da ruwa. Bisa kididdigar farko da Hukumar kula da 'yan gudun hijirar Falasdinu a Gabas ta Tsakiya (UNRWA) ta yi, mata masu juna biyu 4600 da suka yi gudun hijira da kuma jarirai kusan 380 da ke zaune a wadannan wuraren suna bukatar kulawar lafiya. Tuni dai an samu rahoton bullar cutar guda 22 500 da suka kamu da cutar ta numfashi tare da guda 12,000 na kamuwa da cutar gudawa, musamman idan aka yi la’akari da yawan rashin abinci mai gina jiki. Duk da rashin samun ci gaba mai dorewa da aminci, hukumomin Majalisar Dinkin Duniya sun aike da magunguna da kayan aiki na ceton rai zuwa Gaza, ciki har da kayayyaki na jarirai da kuma kula da lafiyar haihuwa. Sai dai ana bukatar fiye da haka don biyan manyan bukatun farar hula, ciki har da mata masu juna biyu, yara da jarirai. Hukumomin agaji na gaggawa suna buƙatar ci gaba da samun lafiya don kawo ƙarin magunguna, abinci, ruwa da mai zuwa Gaza. Babu wani mai da ya shigo zirin Gaza tun ranar 7 ga watan Oktoba. Dole ne hukumomin agaji su sami mai cikin gaggawa don samun damar ci gaba da tallafawa asibitoci, da wuraren samar da ruwa da kuma gidajen burodi. Ana buƙatar tsayayyun ayyukan jin kai cikin gaggawa don rage radadin wahala da kuma hana wani yanayi matsananci kar ya zama bala'i. Dole ne dukkan bangarorin da ke rikici su bi hakkinsu a karkashin dokar jin kai ta kasa da kasa don kare fararen hula da kayayyakin more rayuwa na jama'a ciki har da kiwon lafiya. Duk fararen hula, ciki har da wadanda aka yi garkuwa da su a halin yanzu a Gaza, suna da hakkin kula da lafiya. Dole ne a saki duk wadanda aka yi garkuwa da su ba tare da bata lokaci ko sharadi ba. Dole ne dukan ɓangarori su kare yara daga cutarwa, tare da ba su kariya ta musamman da suka cancanci a basu a ƙarƙashin dokokin kare haƙƙin ɗan adam na ƙasa da ƙasa.

Mashirika ya Umoja wa Mataifa yametoa tahadhari kuwa wanawake na watoto wachanga wapo katika hatari ya vita huko Gaza Wanawake na watoto wachanga huko Gaza wapo katika hatari inayotokana na kuongezeka kwa uhasama katika eneo linalokaliwa kwa nguvu la Palestina, kama majeruhi na kupungua kwa upatikanaji wa huduma za afya, wanatoa tahadhari Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa kuhudumia watoto (UNICEF), Umoja wa Mataifa wa Misaada na Kazi, Shirika la Wakimbizi wa Kipalestina katika Mashariki ya Karibu (UNRWA), Wakala wa Umoja wa Mataifa wa Afya na Uzazi (UNFPA) na Shirika la Afya Duniani (WHO). Hadi kufikia tarehe 3 Novemba, kulingana na takwimu za wizara ya afya, wanawake 2326 na watoto 3760 wameuawa katika ukanda wa Gaza, ikiwa ni 67% ya majeruhi wote, huku maelfu wakijeruhiwa. Hii ina maana kuwa watoto 420 wanakufa au kujeruhiwa kila siku, baadhi yao wakiwa na umri wa miezi michache sana. Mashambulizi ya mabomu, vituo vya afya vilivyoaribika au ambavyo havifanyi kazi, idadi kubwa ya watu kuhama makazi yao, kubomolewa kwa miundombinu ya usambazaji wa maji na vikwazo vya upatikanaji wa chakula na dawa, vinatatiza sana huduma za afya ya uzazi na watoto wachanga. Kuna wastani wa wanawake 50,000 wajawazito huko Gaza, huku zaidi ya 180 wakijifungua kila siku. 15% kati yao wana uwezo wa kupata ujauzito au matatizo yanayohusiana na kuzaliwa na wanahitaji huduma zaidi ya matibabu. Wanawake hawa hawawezi kutoa huduma za dharura za uzazi wanazohitaji ili kujifungua salama na kutunza watoto wao wachanga. Huku hospitali 14 na vituo 45 vya afya vimefungwa, baadhi ya wanawake wanalazimika kujifungulia majumbani mwao, kwenye makazi yao, barabarani huku kukiwa na vifusi au katika vituo vya afya vilivyozidiwa, ambapo hali ya usafi inazidi kuwa mbaya na hatari ya kuambukizwa na matatizo ya kiafya yanaongezeka. Pia, vituo vya afya vinashutumiwa, tarehe 1 Novemba hospitali ya Al-Hilo, hospitali muhimu ya Uzazi, ilipigwa makombora. Vifo vya uzazi vinatarajiwa kuongezeka kutokana na ukosefu wa huduma ya kutosha. Adhabu ya kisaikolojia ya uhasama huo, pia ina matokeo ya moja kwa moja na wakati mwingine ya kifo kwa afya ya uzazi, ikiwa ni pamoja na kuongezeka kwa msongo wa mawazo unaosababisha mimba kuharibika, kujifungua kabla ya wakati na kujifungua watoto waliyokufa. Kabla ya kuongezeka, utapiamlo uliongezeka sana kwa wanawake wenye ujauzito na kuathiri maisha ya utotoni na ukuaji wake. Huku upatikanaji wa chakula na maji unaendelea kuwa mbaya, akina mama wanapata shida kulisha au kutunza familia zao, na hivyo kuongeza hatari za utapiamlo, magonjwa na vifo. Maisha ya watoto wachanga pia hutegemea thread. iwapo hospitali zitakosa mafuta, maisha ya watoto takribani 130 wanaozaliwa kabla ya wakati na wagonjwa mahututi ambao wanategemea huduma ya uangalizi maalum, yatakuwa hatarini kwa sababu vifaa vingine vya matibabu havitaweza kufanya kazi tena. Zaidi ya nusu ya wakati wa Gaza waliyopo katika hali mbaya sasa wanajificha kwenye vituo vya UNRWA, hawana maji na chakula, jambo ambalo linasababisha njaa na utapiamlo, upungufu wa maji mwilini na kuenea kwa magonjwa yanayotokana na maji. Kulingana na tathimini za awali za UNRWA, wanawake wajawazito 4600 walikimbia makazi yako na watoto wachanga wapatao 380 wanaoishi kwenye hivi vituo wanahitaji matibabu. Tayari visa zaidi ya 22,500 vya maambukizi ya kupumua kwa papo hapo vimeripotiwa pamoja na visa 12,000 vya kuhara, ambavyo hasa vinahusu ongezeko la viwango vya utapiamlo. Licha ya kukosekana kwa ufikiaji endelevu na usalama, mashirika ya Umoja wa Mataifa yametuma dawa na vifaa vya kuokoa maisha huko Gaza, ikiwa ni pamoja na vifaa vya watoto wachanga na huduma ya afya ya uzazi. Lakini mengi zaidi yanahitajika ili kukidhi mahitaji makubwa ya raia, wakiwemo wanawake wajawazito na watoto wachanga. Mashirika ya kibinadamu yanahitaji upatikanaji wa haraka na endelevu wa usalama ili kuleta dawa, chakula, maji na mafuta Gaza. Hakuna mafuta yaliyoletwa ukanda wa Gaza tangu tarehe 7 Oktoba. Mashirika ya misaada lazima yapokee mafuta mara kwa mara ili kuweza kuendelea kusaidia hospitali, mitambo ya maji na mikate. Usitishaji wa haraka wa kibinadamu unahitajika ili kupunguza mateso na kuzuia hali ya kukata tamaa kuwa janga. Pande zote kwenye mzozo lazima zizingatie wajibu wao chini ya sheria ya kimataifa ya kibinadamu na miundombinu ya kiraia ikiwa ni pamoja na huduma za afya. Raia wote wakiwemo mateka wanaoshikiliwa huko Gaza, wana haki ya kupata huduma za afya. Mateka wote lazima waachiliwe bila kuchelewa au masharti. Hasa, pande zote lazima zilinde watoto dhidi ya madhara na kuwapa ulinzi maalumu ambao wanasitahili kupata chini ya sheria za kimataifa za kibinadamu na haki za binadamu.

Àjọ UN ṣe ìkìlọ̀ pé awọn obìnrin àti àwọn ìkókó ni o ń jìyà aáwọ̀ tí ó súyọ ní Gaza Àwọn obìnrin, àwọn ọmọ wẹ́wẹ́, àti àwọn ọmọ ìkókó ní Gaza ni wọ́n ń jìyà ẹ̀ṣẹ̀ àìmọ̀dí ìdúnkokòmọ́ tí ó súyọ ní bodè Palestinian, àpapọ̀ méjèèjì àti àdínkù láti rí ètò ìlera gbà, àwọn àjọ tí ó ń rí sí ọ̀rọ̀ ọmọdé lágbàáyé(UNICEF) ṣe ìkìlọ̀ fún àjọ Àpapọ̀ Àgbáyé tí ó wà fún Ìmúratuni àti Iṣẹ́ ṣíṣe Àwọn ará Palestine tí ó ń ṣe àtìpó ní tòsí Ìlà-oòruǹ (UNRWA), àjọ elétò ìlera ti Àpapọ̀ Àgbáyé tí ó wà fún ìbálòpọ̀ àti ìbímọ si (UNFPA), àti àjọ (Elétò-Ìlera-Lágbàáyé). Gẹ́gẹ́ bí dátà Àjọ elétò Ilera ṣe sọ ní ọjọ́ kẹta oṣù Kọkànlá, àwọn obìnrin tí ó tó 3760 àwọn obìnrin àti àwọn ọmọ wẹ́wẹ́ tí ó jẹ́ 2326 ni wọ́n ti pa ní ààlà ilè Gaza, eléyìí tí ó jẹ́ 67% àwọn tí ó fi ara pa, nígbà tí wọ́n ti ṣe ẹgbẹgbẹ̀rún léṣe. Eléyìí túmọ̀ sí pé àwọn ọmọ wẹ́wẹ́ tí ó jẹ́ 420 àwọn ọmọ wẹ́wẹ́ ni wọ́n ń pa tàbí ṣe léṣe nií ojoojúmọ́, àwọn mìíràn nínú wọn jẹ́ ọmọ oṣù tí kò tí i pọ̀. ṣiṣe ìkọlù, bíbàjẹ́ àti àìṣiṣẹ́ agbègbè ètò ìlera, sísídìí àwọn ènìyàn nípò lọ́nà tí ó lágbára, bíba omi àti àwọn ibi ìpèsè iná jẹ́ àti dídílọ́wọ́ láti rí oúnjẹ àti òògùn, ń ṣe ìpalára gidi fún àwọn ìyálọ́mọ, àwọn ọmọ ìkókó àti ìpèsè ètò ìlera. Iye àwọn aláboyún tí ó wà ní Gaza jẹ́ 50 000 tí àwọn tí ó ju 180 lọ sì ń bímọ ní ojoojúmọ́. Idá márùndínlógún nínú wọn ni ó ṣe é ṣe kí ó fi ojú winá ìsòrò tí ó rọ̀mọ́ ọmọ-bíbí àti pé wọ́n nílò àfikún ètò ìlera sí i. Àwọn obìnrin yìí kò ní àǹfààní láti rí ìtọ́jú pàjáwìrì fún ọmọ bíbí tí wọ́n nílò gbà fún ìbímọ tí kò mú ewú dání àti àwọn ọmọ wọn. Pẹ̀lú ilé-ìwòsàn 14 àti ilé-ìwòsàn alábọ́dé 45 tí ó ti di títì pa, àwọn obìnrin kan ní láti bímọ sí abẹ́ ahéré, ilé wọn, ní àdúgbò láàrin àwọn ọ̀nà tí kò dára, tàbí ní ile ìwòsàn tí ó kún àkúnfàya, níbi tí ọ̀rọ̀ ìmọ́tótó ti ń burú sí i, àti pé ewu àti kó àrùn àti ìpalára ètò ìlera ń pọ̀ sí i. Wọ́n tún ń dáná sun àgbègbè ilé ìwòsan - ní ọjọ́ kìn-ní, oṣù kọkànlá ilé ìwòsàn 'AI Hilo', tí ó jẹ́ ilé ìwòsàn tí ó ṣe pàtàkì ni wọ́n dáná. Ikú ìyálọ́mọ ni a gbọ́dọ̀ máa retí pé kí ó pọ̀ sí i nítorí àìsí ànfààní sí ìtọ́jú tí ó péye. Wàhálà tí ó níse pẹ̀lú ọpọlọ tí ìdúnkokò mọ́ fà ní ipa tààrà - nígbà mìíràn ó le ṣekú pani - ó sì ní ipa lórí ìlera ajẹmọ́ -ìbí, òkú ọmọ-bíbí àti bíbí ọmọ láìpé ọjọ́. Saájú kí gbogbo rẹ̀ tó túká, àìtó èròjà purotéénì ti wà láàrin àwọn obìnrin aláboyún, tí ó sì ní ipa lórí àtì gbáyé èwe ati àtidàgbà. Gẹ́gẹ́ bí àrọ́wọ́tọ́ oúnjẹ àti omi ṣe ń burú sí i, àwọn ìyà ń tiraka wọ́n sì ń gbìyànjú láti pèsè fún ẹbí wọn, eléyìí sì ń mú ewú àti ní àìtó èròjà-purotéénì, àrùn àti ikú kó máa pọ̀ sí. Ìgbé ayé àwọn ọmọ ìkókó gan wà ní okùn. Bí ilé ìwòsàn kò bá rí epo mọ́, àpapọ̀ iye àwọn ọmọ-ìkókó tí ó jẹ́ 130 àti àwọn ọmọ wẹ́wẹ́ tí ó nílò ìtọ́jú wà nínú ewu, gẹ́gẹ́ bí àwọn ẹ̀rọ-ìsọdọmọ àti àwọn èròjà míìràn kò se ní ṣiṣẹ́ mọ́. Ó ti ju ìlàjì àwọn olùgbé ìlú Gaza ti ó ti di alárìnkiri ní agbègbè UNRWA pẹ̀lú ipò tí ó lágbára, pẹ̀lú omi àti oúnjẹ tí ó ń ṣe ṣégeṣège, eléyìí tí ó ń fa ebi àti àìtó èròjà purotéénì, ara-gbígbẹ àti àjàkàlẹ̀ àìsàn tí ó níṣe pẹ̀lú omi. Gẹ́gẹ́ bí àyẹ̀wò ìbẹ̀rẹ̀ pẹ̀pẹ̀ láti ọwọ́ àjọ UNRWA, 4600 àwọn obìnrin aláboyún àti àwọn ọmọ ìkókó tí ó tó 380 tí ó ń gbé ní agbègbè yìí ni wọ́n nílò ìrànlọ́wọ́ ìmọ̀ ìsègùn òyìnbó. Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí àkọsílẹ̀ èémí ṣíṣe ségeṣège tí ó tó 22 500 ni àkọsílẹ wà fún pẹ̀lú àkọsílẹ̀ ìgbẹgbuuru 12 000, eléyìí tí ó níṣe pẹ̀lú ohun tí ó ń ṣe okùnfà pípọ̀ àìní èròjà aṣara lóóre tó. Bí ó tilẹ̀ jẹ́ wí pé àìsí ètò ìmútẹ̀síwájú àti àrọ́wọ́tó tí ó péye, àwọn àjọ Àpapọ̀ Àgbáyé ti fi àwọn ẹ̀rọ adóòlá-ẹ̀mí àti àwọn irinṣẹ́ ránṣẹ sí Gaza, eléyìí tí ó ní àwọn nǹkan tí àwọn ọmọdé nílò àti àwọn ètò ìlera oníbìísí. Sùgbọ́n ọ̀pọ̀lọpọ̀ ní wọ́n sì nílò láti lè pèsè ohun tí àwọn ará ilú ń fẹ́, pàápàá jùlọ àwọn obìnrin aláboyún, ọmọ wẹwẹ àti àwọn ọmọ ìkókó. Àwọn àjọ tí ó ń rí sí ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn láwùjọ nìlò ètò àti ṣe ìfímúlẹ̀ àti ìpèsè sí láti tún kó àwọn òògùn, oúnjẹ, omi àti epo wọ ìlú Gaza. Epo kankan ò tí i wọ Gaza láti ọjọ́ Keje oṣù Kẹwàá. Àwọn àjọ tí ó ń rí sí ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn láwùjọ nìlò láti rí epo gbà ní kíákíá kí wọ́n lè máa tẹ̀síwájú fún pípèsè ìrànlọ́wọ́ fún àwọn ilé-ìwòsàn, omi ẹ̀rọ àti ilé ìpèsè oúnjẹ. Àpò àjọ tí ó ń rí sí ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn láwùjọ nílò ìrànlọ́wọ́ láti mú ìnira kúrò àti láti dènà ipò tí ó léwu kí ó má bá à di àjálù. Gbogbo àwọn igun tí ó wà fún aáwọ̀ náà gbọdọ̀ tẹ̀lé ìlànà tí ó wà lábẹ́ òfin tí ó de ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn láwùjọ àti kíkọ́lé fún ará ìlú eléyìí tí ó ní ètò ìlera nínú. Gbogbo àwọn ará ìlú, pẹ̀lú àwọn tí wọ́n wà ní ìgbèkùn ní Gaza, ní ẹ̀tọ́ sí ètò ìlera. Gbogbo àwọn tí ó wà ní ìgbèkùn gbọdọ̀ gba ìdáǹdè láìsí ìdádúró tàbí àdéhùn kankan. Ní pàtàkì jùlọ, gbogbo àwọn tí ọ̀rọ̀ kàn gbọdọ̀ pèsè ààbò fún àwọn ọmọdé lọ́wọ́ ewu kí wọ́n sì tún fún wọn ní ààbò pàtàkì tí wọ́n ní ẹ̀tọ́ sí lábẹ́ òfin tí ó wà fún ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn.

Abesifazane kanye nezingane ezithwele kanzima kule ngxabano yaseGaza, izinhlangano ze-UN zixwayisa Abesifazane, izingane kanye nezingane ezisanda kuzalwa eGaza bathwele ngokungafanele umthwalo wokwanda kwezingxabano endaweni yasePalestine, kokubili njengabalimele kanye nokunciphisa ukufinyelela kwezinsizakalo zezempilo, kuxwayisa i-United Nations Children's Fund (UNICEF), United Nations Relief and Works. I-Ejensi Yababaleki basePalestine e-Near East (UNRWA), i-United Nations sex and reproductive health agency (UNFPA), kanye ne-World Health Organization (WHO). Kusukela ngomhlaka-3 kuLwezi, ngokusho kwedatha yoMnyango Wezempilo, abesifazane abangu-2326 kanye nezingane ze-3760 babulewe emgqeni waseGaza, okumelela u-67% wabo bonke abalimala, kanti izinkulungwane zabanye zilimele. Lokhu kusho ukuthi zingu-420 izingane ezibulawayo noma ezilinyazwa nsuku zonke, ezinye zazo zinezinyanga ezimbalwa kuphela ubudala. Ukuqhuma kwamabhomu, izikhungo zezempilo ezilimele noma ezingasasebenzi, amazinga amakhulu okufuduka, ukuwa kwamanzi nogesi kanye nokuvinjelwa kokutholakala kokudla nemithi, kuphazamisa kakhulu izinsiza zezempilo komama, abasanda kuzalwa, kanye nengane. Balinganiselwa ku-50 000 abesifazane abakhulelwe eGaza, abangaphezu kuka-180 bebeletha nsuku zonke. Amaphesenti ayishumi nanhlanu kubo angase abe nezinkinga zokukhulelwa noma ezihlobene nokuzalwa futhi adinga ukunakekelwa okwengeziwe kwezokwelapha. Laba besifazane abakwazi ukuthola usizo oluphuthumayo lokubelethisa abaludingayo ukuze babelethe ngokuphepha futhi banakekele izingane zabo ezisanda kuzalwa. Njengoba kuvalwe izibhedlela eziyi-14 kanye nezikhungo zokunakekelwa kwezempilo eziyisisekelo ezingama-45, abanye besifazane kufanele babelethele ezindaweni zokukhosela, ezindlini zabo, emigwaqweni egcwele imfucumfucu, noma ezikhungweni zezempilo ezikhungathekile, lapho ukuthuthwa kwendle kuba kubi kakhulu, kanye nengozi yokutheleleka kanye nezinkinga zempilo. liyakhula. Izikhungo zezempilo nazo ziyavutha - ngomhlaka-1 kuLwezi Isibhedlela i-Al Hilo, isibhedlela esibalulekile sokubeletha, sadutshulwa. Kulindeleke ukuthi kwande ukufa komama uma kubhekwa ukuntula ukunakekelwa okufanele. Izibalo ezingokwengqondo zezitha nazo zinemiphumela eqondile - futhi ngezinye izikhathi ebulalayo - empilweni yokuzala, okuhlanganisa ukwanda kokuphuphuma kwezisu okubangelwa ingcindezi, ukubeletha nokubeletha ngaphambi kwesikhathi. Ngaphambi kwalokhu kudlondlobala, ukungondleki bekuvele kuphezulu kwabesifazane abakhulelwe, okunomthelela ekuphileni kwezingane nokukhula. Njengoba ukufinyelela kokudla namanzi kuba kubi, omama badonsa kanzima ukuze bondle futhi banakekele imindeni yabo, okwandisa ingozi yokungondleki, izifo nokufa. Izimpilo zezingane ezisanda kuzalwa nazo zilenga ngochungechunge. Uma izibhedlela ziphelelwa uphethiloli, izimpilo zezingane ezizalwa ngaphambi kwesikhathi ezilinganiselwa ku-130 ezithembele ezinsizeni zokunakekelwa kwezingane ezisanda kuzalwa nezigula kakhulu zizosongelwa, njengoba ama-incubator neminye imishini yezokwelapha ngeke isasebenza. Abantu abangaphezu kwengxenye yabantu baseGaza manje sebekhosele ezikhungweni ze-UNRWA ezimweni ezimbi kakhulu, namanzi anganele nokudla, okubangela indlala nokungondleki, ukuphelelwa amanzi emzimbeni kanye nokusabalala kwezifo ezibangelwa amanzi. Ngokokuhlolwa kokuqala okwenziwa yi-UNRWA, abesifazane abakhulelwe ababalelwa ku-4600 kanye nezingane ezisanda kuzalwa ezingaba ngu-380 ezihlala kulezi zikhungo zidinga usizo lwezempilo. Sezingaphezu kuka-22 500 izehlakalo zokutheleleka ngezifo zokuphefumula ezinzima ezibikiwe kanye nezigameko zohudo eziwu-12 000, ezithinta ikakhulukazi uma kubhekwa izinga eliphezulu lokungondleki. Naphezu kokuntuleka kokufinyelela okuqhubekayo nokuphephile, izinhlangano ze-UN zithumele imithi nemishini esindisa ukuphila eGaza, okuhlanganisa nempahla yezingane ezisanda kuzalwa kanye nokunakekelwa kwezempilo kokuzala. Kodwa kudingeka okwengeziwe ukuze kuhlangatshezwane nezidingo ezinkulu zezakhamuzi, kuhlanganise nabesifazane abakhulelwe, izingane kanye nabantwana abasada kuzalwa. Izinhlangano ezisiza abantu zidinga ngokushesha ukufinyelela okusimeme nokuphephile ukuletha imithi eyengeziwe, ukudla, amanzi kanye nophethiloli eGaza. Awekho amafutha afikile eGaza Strip kusukela ziyisi-7 kuMfumfu. Izikhungo zosizo kumele zithole uphethiloli ngokushesha ukuze zikwazi ukuqhubeka nokusekela izibhedlela, izimboni zamanzi kanye namabhikawozi. Kudingeka ukumiswa okwesikhashana kokusiza abantu ukuze kudambise ukuhlupheka futhi kuvinjwe isimo esinzima singabi yinhlekelele. Zonke izinhlangothi ezingqubuzanayo kufanele zithobele izibopho zazo ngaphansi komthetho wamazwe ngamazwe wobuntu ukuvikela izakhamuzi nengqalasizinda yabantu okuhlanganisa nokunakekelwa kwezempilo. Zonke izakhamizi, kuhlanganisa nabathumbi abagcinwe eGaza njengamanje, banelungelo lokuthola usizo lwezempilo. Bonke abathunjwa kufanele bakhululwe ngaphandle kokulibala noma izimo. Ikakhulukazi, zonke izinhlangothi kufanele zivikele izingane ekulimaleni futhi zizinikeze isivikelo esikhethekile ezinelungelo laso ngaphansi kwemithetho yamazwe ngamazwe yobuntu kanye namalungelo abantu.

ደብሊውኤችኦ ለሰዎች እና ለፕላኔቷ የተሻለ ጤና በ"አንድ ጤና" እርምጃዎች ላይ ኢንቨስት ማድረግን አሳስቧል የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) በሰዎች፣ በእንስሳት፣ በእጽዋት እና በአካባቢ ጤና እና ደህንነት ላይ የሚደርሱትን የተለመዱ ስጋቶችን ለመከላከል እና ለመቅረፍ የዓለም መሪዎች የፖለቲካ ቁርጠኝነት እና እርምጃ እንዲጨምሩ ጥሪ አቅርቧል። ዛሬ፣ ደብሊውኤችኦ የአንድ ጤና አቀራረብ አስፈላጊነት ላይ ዓለም አቀፍ ትኩረትን ለመሳብ ስምንተኛውን ዓመታዊ “የአንድ ጤና ቀን” ዘመቻን የሚያከብሩ የማህበረሰብ ድርጅቶችን ተቀላቅሏል። አንድ ጤና የሰዎች ድርጊቶች እና ፖሊሲዎች የእንስሳት እና የአካባቢ ጤናን እንዴት እንደሚነኩ በመረዳት ላይ ይመሰረታል። የአንድ ጤና ቀን ሁሉም ሰው በሰዎች፣ በእንስሳት፣ በእጽዋት እና በአካባቢ ጤና መካከል ስላለው ግንኙነት እራሱን እንዲያስተምር እድል ይሰጣል። አንድ ጤና የዞኖቲክ እና ቬክተር ወለድ በሽታዎች እንዳይከሰቱ እና እንደገና እንዳያገረሹ፣ የምግብ ደህንነትን ማረጋገጥ እና ዘላቂ የምግብ ምርትን ለመጠበቅ የፖሊሲ አወጣጥ እና ዘርፈ-አቀፍ ትብብር የተረጋገጠ አካሄድ ነው። ፀረ ጀርም-ተከላካይ ኢንፌክሽኖችን መቀነስ; እና የአካባቢ ጉዳዮችን መፍታት የሰው፣ የእንስሳት እና የአካባቢ ጤና ከሌሎች በርካታ አካባቢዎች ጋር በጋራ ለማሻሻል። የእንስሳት ሐኪሞች፣ዶክተሮች፣ኤፒዲሚዮሎጂስቶች፣የሕዝብ ጤና ባለሙያዎች፣የዱር እንስሳት ባለሙያዎች፣የማህበረሰብ መሪዎች እና ከተለያዩ ሴክተሮች የተውጣጡ ሰዎች ዋና ዋና የጤና አደጋዎችን ለመቅረፍ ከሲሎስ ውጭ እንዲሰሩ መላውን ህብረተሰብ ለማሰባሰብ እድሎችን ይፈጥራል። የአንድ ጤና እርምጃዎች ህይወትን ከማዳን እና ደህንነትን ከማስተዋወቅ በተጨማሪ ትልቅ ኢኮኖሚያዊ ጥቅሞችን ይሰጣሉ። የተባበሩት መንግስታት የምግብ እና ግብርና ድርጅት (ኤፍኤኦ) እና የአለም ባንክ ግምት አንድ የጤና ጥረቶች ቢያንስ 37 ቢሊዮን ዶላር ዶላር በዓመት ወደ አለም አቀፉ ማህበረሰብ ይመልሳሉ። እና በአንድ ጤና ላይ ኢንቬስት ማድረግ ከዚህ መጠን ከ10% ያነሰ ያስፈልገዋል። ለምሳሌ የደን መጨፍጨፍን በመቀነስ አንድ ሄልዝ የመከላከል ዘዴ ከተቀነሰ የካርቦን ዳይኦክሳይድ ልቀት 4.3 ቢሊዮን የአሜሪካ ዶላር ረዳት ጥቅሞችን ያስገኛል። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “አንድ ጤና አቀራረብ የህብረተሰቡን ጤና ስሜት፣ ኢኮኖሚያዊ ስሜት እና የጋራ ማስተዋልን ያደርጋል። "የሰውን ጤና መጠበቅ እና ማስተዋወቅ የምንችለው የእንስሳትን ጤና በመጠበቅ እና በማስተዋወቅ ብቻ እንደሆነ እና ሁሉም ህይወት የተመካበት ፕላኔት እንደሆነ ግልጽ ነው። በአለም አቀፍ ደረጃ በአንድ ጤና ላይ እየጨመረ የመጣውን ፖለቲካዊ መግባባት በደስታ እንቀበላለን፣ እና ለውጥ የሚያመጣውን የአንድ ጤና ጽንሰ ሃሳብ ወደ ተግባር እንዲተረጉሙ ሀገራትን ለመደገፍ ቁርጠኞች ነን። የአየር ንብረት ቀውስ የጤና ተጽእኖዎች፣ የውሃ ብክለት፣ የምግብ ደህንነት እና የበሽታ ወረርሽኝ መጨመር የሰው ልጅ እና ፕላኔቷ ዛሬ ከተጋረጡባቸው ታላላቅ ፈተናዎች መካከል ጥቂቶቹ ናቸው። ለምሳሌ የአየር ብክለት በየአመቱ 3 ትሪሊዮን ዶላር ኪሳራ በማድረስ ወደ 7 ሚሊዮን ሰዎች ሞት ይመራል። በ2050 እስከ 100 ትሪሊዮን ዶላር የሚደርስ የኢኮኖሚ ኪሳራ ሲኖር ከፀረ-ተህዋሲያን መቋቋም ጋር የተያያዙ ጉዳዮች በየዓመቱ ወደ 5 ሚሊዮን ሰዎች ሞት ይመራሉ ። በ2022 በኮቪድ-19 ምክንያት በሰው ልጆች ሞት ምክንያት የሚገመተው መጠን 6 ሚሊዮን ነበር፣ ከ ዩኤስ$ 3.5 ትሪሊዮን ዶላር በላይ ኢኮኖሚያዊ ኪሳራ አስከትሏል። ከዓለም አቀፍ ድርጅቶች መካከል፣ አንድ የጤና አካሄድ የሚመራው በኳድሪፓርታይት አንድ ጤና ሲሆን ይህም የዓለም ጤና ድርጅት ከፋኦ፣ የተባበሩት መንግስታት የአካባቢ ጥበቃ ፕሮግራም (ዩኤንኢፒ) እና የዓለም የእንስሳት ጤና ድርጅት (ደብሊውኦኤች) ያጠቃልላል። በጥቅምት 2022 ኳድሪፓርቲቱ አንድ ጤናን ለማራመድ እና በዘላቂነት ለማሳደግ የድርጊት ማዕቀፍ ሆኖ አንድ የጤና የጋራ የድርጊት መርሃ ግብር (ኦኤችጄፓኤ) (2022-2026) ጀምሯል። ከዚህ በተጨማሪ የ ኦኤችጄፓኤን እንዴት መቀበል እና ማላመድ እንደሚችሉ ለሀገሮች ተግባራዊ መመሪያ ለመስጠት በሀገር አቀፍ ደረጃ የ ኦኤችጄፓኤን ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስችል መመሪያ በታህሳስ ወር ይጀምራል። አንድ ጤና በዚህ ፕላኔት ላይ አብሮ የመኖር ዘላቂነት ያለው መንገድ ነው፣ እንደ የአኗኗር ዘይቤ ሊታይ ይችላል። ግለሰቦች በተለያዩ መንገዶች አስተዋፅኦ ማድረግ ይችላሉ፡- የዱር እንስሳት በተፈጥሯዊ መኖሪያቸው ውስጥ እንዲቆዩ እና በዱር እንስሳት ንግድ ውስጥ እንዳይሳተፉ በማድረግ; በጤና ባለሙያዎች የታዘዙትን የአንቲባዮቲክ ሕክምናዎች መከተል እና ልክ እንደታዘዘው ማጠናቀቅ; ጤናማ የቤት እንስሳ ልምዶችን በመለማመድ እና የቤት እንስሳት መከተባቸውን ማረጋገጥ; የካርቦን ኃይለኛ መጓጓዣን ማስወገድ፣ ለአጭር ጊዜ የእግር ጉዞ ወይም ብስክሌት መንዳት - ሁሉም ሊረዳ ይችላል። በአንድ ጤና ውስጥ ሁሉም ሰው ሚና አለው። ስለ አንድ የጤና ቀን አንድ የጤና ቀን፣ በየዓመቱ ህዳር 3 የሚከበረው፣ መንግሥታዊ ባልሆኑ እና በሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች የተቀናጀ ዓለም አቀፍ ዘመቻ ነው። የአንድ ጤና ቀን ግብ አለም አቀፍ ትኩረትን ማምጣት፣ የህብረተሰቡን ግንዛቤ ማሳደግ እና እርምጃ መውሰድ ነው።

WHO urges investing in “One Health” actions for better health of the people and the planet The World Health Organization (WHO) calls on world leaders to increase political commitment and action to invest in the “One Health” approach to prevent and tackle common threats affecting the health and well-being of humans, animals, plants and environment together. Today, WHO is joining community organizations observing the eighth annual “One Health Day” campaign to attract global attention to the importance of the One Health approach. One Health relies on understanding how human actions and policies could affect animal and environment health. The One Health Day provides everyone with an opportunity to educate themselves on the connections between the health of humans, animals, plants and the environment. One Health is a proven approach to policy-making and cross-sector collaboration to prevent zoonotic and vector-borne diseases from emerging and re-emerging, ensuring food safety and maintaining sustainable food production; reducing antimicrobial-resistant infections; and addressing environmental issues to collectively improve human, animal and environmental health, among many other areas. It creates opportunities to mobilize the whole of society so that veterinarians, doctors, epidemiologists, public health practitioners, wildlife experts, community leaders, and people from different sectors can work together without silos to tackle major health threats. In addition to saving lives and promoting well-being, One Health actions offer huge economic benefits. The Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) and the World Bank estimate that One Health efforts could bring at least US$ 37 billion per year back to the global community. And investing in One Health requires less than 10% of this amount. For example, a One Health approach to prevention by reducing deforestation would generate ancillary benefits of US$ 4.3 billion from reduced carbon dioxide emissions. “A One Health approach makes public health sense, economic sense and common sense,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “It’s obvious that we can only protect and promote the health of humans by protecting and promoting the health of animals, and the planet on which all life depends. We welcome the increasing political consensus on One Health globally, and we are committed to supporting countries to translate the One Health concept into action that makes a difference.” Health impacts of climate crisis, water contamination, food safety and increasing disease outbreaks are among some of the greatest challenges humanity and the planet are facing today. For example, air pollution leads to 7 million human deaths with US$ 3 trillion losses every year. Antimicrobial resistance-related issues lead to 5 million human deaths every year, with an expected economic loss of up to US$ 100 trillion by 2050. The estimated scale of human deaths from COVID-19, a recent emerging disease, was 6 million by 2022, with more than US$ 3.5 trillion economic loss. Among international organizations, the One Health approach is led by the Quadripartite collaboration on One health, which includes WHO together with FAO, United Nations Environment Programme (UNEP) and World Organisation for Animal Health (WOAH). In October 2022, the Quadripartite launched the One Health Joint Plan of Action (OH JPA) (2022-2026), as a framework for action to advance and sustainably scale up One Health. Further to this, a Guide to implementing the OH JPA at national level to provide practical guidance to countries on how to adopt and adapt the OH JPA will be launched in December this year. One Health is a sustainable way of living together on this planet, it can be seen as a lifestyle. Individuals can help contribute in many different ways: by ensuring wildlife remain in their natural habitats and not participating in wildlife trading; following antibiotic treatments prescribed by health professionals and completing your dosage as prescribed; by practicing healthy pet habits and ensuring pets are vaccinated; avoiding carbon intensive transit, trying more walking or biking for short trips — all can help. Everyone has a role to play in One Health. About One Health Day One Health Day, celebrated annually on 3 November, is an international campaign co-coordinated by nongovernmental and civil society organizations. The goal of One Health Day is to bring global attention, increase public awareness and mobilize action.

Hukumar Lafiya ta Duniya ta buƙaci zuba kuɗaɗe a ayyukan "Kiwon Lafiya na Bai-Ɗaya" don ingantacciyar lafiyar mutane da duniya. Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) ta yi kira ga shugabannin duniya da su kara himma da daukar matakai na siyasa don saka hannun jari a tsarin "Kiwon Lafiya Daya" don hanawa da magance barazanar gama gari da ke shafar lafiya da rayuwar bil'adama, dabbobi, tsirrai da muhalli gaba daya. A yau ne kungiyar lafiya ta duniya wato WHO ta haɗu da ƙananan kungiyoyin cikin gida don gabatar da kamfen na taron cika shekaru takwas mai taken One Health Day a turance, wato rana ɗaya ta lafiya don jawo hankali duniya domin sanin amfanin tunkarar lafiya a bai ɗaya. Shi one health ya dogara ne ga yanayin fahimtar ayyukan mutum da kuma tsare tsaren da kan iya shafan dabbobi da kuma lafiyar ko tsabtar muhalli. Wannan kamfen ta One health yana samarwa kowa wata damar ilimantar da kai dangane da mahaɗar da ke tsakanin lafiyan mutane, dabbobi, tsirrai da kuma muhalli. One health wata tabbaci ne wajen gabatar da tsari da kuma duba ga haɗin gwuiwa don samun kariya daga cututtukan da su kan haɗu daga dabbobi zuwa ga mutane, da kuma dabbobi da ke zama matattarar cututtuka da cututtukan da su ke yaɗuwa ta sanadiyyar ƙananan halittu, wajen tabbatar da bada kariya ga abinci da kuma samar da isasshen noma ko samar da abinci; rage ƙwayoyin da iya jure cututtukan antimicrobes, da kuma faɗakarwa game da abinda ya shafi batutuwa muhalli don samar da cikekken hadin kai wajen inganta lafiyar ɗan Adam, dabbobi da kuma muhalli tare da wasu batutuwa. Yana samar da damarmaki wajen tara dukkan al'umma don likitocin dabbobi, likitocin mutane, ma'aikatan lafiya masu binciken cututtuka da makamantansu, ma'aikatan lafiya na cikin al'umma, masu kula da dabbobin daji, shuwagabannin gargajiya, da ma sauran mutane da ke sassa daban daban za su iya aiki tare ba tare da shamaki ba wajen magance barazanar da lafiya kan iya samu. Ƙari bisa ceto rayuwa da kuma inganta lafiya, ayyukan One heath ta samar da babban dama wajen cin gajiyar tattalin arziki. Kungiyar abinci da noma ta kasar Amurka wato (FAO) da kuma Bankin duniya sun ƙiyasta cewa ƙoƙarin One health can iya kawo aƙalla Dalar Amurka biliyan 37 a shekara , zuwa ga al'ummar duniya. Kuma sanya hannun jari a One health na buƙatar ƙasa da kaso 10% na wannan adadin kuɗin. Alal misali, a yunkurin One health wajen kariya don rage sare bishiyoyi kan iya samar da amfani da aka fi buƙata na Dalar Amurka biliyan 4.3 daga rage iskar hayaƙin Carbon dioxide da ke fita. "Gabatar da One health yana samar da kwanciyar hankali ga lafiyar al'umma, tattalin arziki da ma kuma kwanciyar hankali," Abinda Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus Darakta janar na WHO ya faɗa kenan. " A zahirance za mu iya inganta da kuma kare lafiyar mutane ne kawai ta hanyar inganta da kuma kare lafiyar dabbobi da kuma duniyar da dukkan waɗannan rayuka suka dogara da shi. Mu na maraba da tsarin siyasa akan One health a duniyance, kuma muna cikin himmatuwa wajen bada gudunmawa ga kasashe don fassara batun One health zuwa ga ayyukan da za su kawo canji. Tasirin lafiya ga canjin yanayi, gurɓacewar ruwa, kariyar abinda da kuma ƙarin ɓarkewar cututtuka na daga cikin wasu manyan ƙalubalen ɗan'adamtaka da ma duniya su ke fuskanta a yau. Misali, gurɓatar iska ya yi sanadiyyar mutuwan mutane miliyan 7 , da kuma asarar Dalar Amurka tiliyan 3 a kowace shekara. Matsalolin da su ka shafi magungunan da su ke ƙin tasiri ga antimicrobes sun haifar da mutuwar mutane miliyan biyar a kowace shekara, da kuma tsammanin rasa kimanin Dalar Amurka tiriliyan 100 ga tattalin arziki a shekarar 2050. Ƙiyasin da aka yi na rasa rayukan mutane na annobar cutar COVID-19, cutar da ta bayyana kwanan nan , mutane miliyan 6 ne a shekarar 2022, tare da asarar tattalin arziki sama da Dalar Amurka tiriliyan 3.5. Cikin kungiyoyin ƙasashen duniya, haɗin gwuiwar Quadripartite shi ke jagorantar tsarin One health approach game da lafiya ta bai ɗaya, wanda su ka haɗa da kungiyar lafiya ta duniya wato WHO, tare da kungiyar abinda da kuma noma wato FAO, kungiyar tsarin muhalli ya Amurka wato United Nations Environmental Programme(UNEP) da kuma kungiyar duniya ta inganta lafiyar dabbobi wato World Organization For Animal Health (WOAH). A watan Oktoba ta 2022, kungiyar Quadripartite ta ƙaddamar da wani shiri mai taken One Health joint plan of Action (OH JPA)(2022-2016), a matsayin tsarin jadawalin aiki don ɗorewawa kuma bunƙasa ƙarin mizanin One Health. A cigaban wannan, za'a gabatar da tsarin jagoranci wajen assasa aikin OH JPA a matakin ƙasa don samar da horo ga ƙasashe dangane da yadda za'a ɗauko a kuma daidaita tsarin OH JPA a wannan shekara. One Health wata hanyace da take da ɗore wajen rayuwa tare a wannan ban ƙasan, za'a iya ganin a matsayin tsarin rayuwa. Ɗaiɗaikun mutane na iya taimakawa wajen bada gudunmawa ta hanya mabanbanta.: wajen tabbatar da cewa namun daji sun ci gaba da rayuwar a wajajen da suke rayuwa tun asali sannan kuma su daina sanya kan su wajen kasuwancin namun daji,; biyo bayan bada magungunan antibayotik waɗanda masana ma'aikatan lafiya su ka gindaya amfani da su, sannan kuma a ƙarasar da dos ɗin bisa yanda aka gindaya amfani da su; ta hanyar bin tsabtace ɗabi'ar dabbobi sannan a tabbatar da an yi ma su riga-kafi, a guji amfani da abubuwa masu fitar da hayaƙi, a yawaita tafiya ko amfani da keke wajen yin garejen tafiya - duk za su yi amfani. Kowa na da rawar da zai taka a One Health. Game da ranar One health Ana gabatar da murnar cika shekara ta One Health a kowace shekara ranar 3 ga watan Nuwamba, kamfen da na ƙasa da ƙasa da kungiyoyin kasashen waje da na cikin gida suka shirya. Manufar One Health shi ne jawo hankalin duniya, da ƙara faɗakar da al'umma da kuma ɗabbaka aiki.

WHO inahimiza kuwekeza katika hatua za moja kwa moja za afya bora ya watu na duniani kote Shirika la Afya Duniani (WHO) linatoa wito kwa viongozi wa dunia kuongeza dhamira na hatua za kisiasa kuwekeza katika afya, ambapo ni moja ya mbinu ya kuzuia na kukabiliana na hatari ya kawaida inayoathiri afya na ustawi wa binadamu, wanyama, mimea na mazingira kwa pamoja. Leo, WHO inajiunga na mashirika ya kijamii yanayoadhimisha kampeni ya nane ya kila mwaka ya siku moja ya afya ili kuvutia umakini wa kimataifa kuhusu umuhimu wa mbinu ya afya ya pamoja. Afya ya pamoja inategemea namna ya kuelewa hatua za kibinadamu na sera za kibinadamu zinazoweza kuathiri afya ya wanyama na mazingira. Siku ya Afya ya pamoja humpa kila mtu fursa ya kujielimisha kuhusu uhusiano kati ya afya ya binadamu, wanyama, mimea na mazingira. Afya ya pamoja ni mbinu iliyothibitishwa ya utungaji sera na ushirikiano wa sekta mtambuka ili kuzuia magonjwa yanayoenezwa na zoonotiki na Vekta kutokana na kuibuka tena, kuhakikisha usalama wa chakula na kudumisha uzalishaji endelevu wa chakula; kupunguza maambukizo sugu ya antimicrobial; na kushughulikia masuala ya mazingira ili kuboresha kwa pamoja afya ya binadamu, wanyama, na mazingira, miongoni mwa maeneo mengine mengi. inaunda fursa za kuhamasisha jamii nzima ili maktari wa mifugo, madaktari, wataalamu wa magonjwa, watendaji wa afya ya umma, wataalamu wa wanyamapori, viongozi wa jamii na watu kutoka sekta mbalimbali wanaweza kufanya kazi kwa pamoja bila silo katika kukabiliana na hatari za kiafya. Mbali na kuokoa maisha na kukuza ustawi, hatua za afya ya pamoja zinatoa faida kubwa za kiuchumi. Shirika la Umoja wa Chakula na Kilimo la Umoja wa Mataifa (FAO) na Benki ya Dunia wanakadiria kuwa juhudi za afya ya pamoja zinaweza kurudisha angalau US$ bilioni 37 kwa mwaka kwenye jumuiya ya kimataifa. Na kuwekeza katika Afya ya pamoja kunahitaji chini ya 10% ya kiasi hiki. Kwa mfano, mbinu ya Afya ya pamoja ya kujikinga kwa kupunguza ukataji miti inaweza kuzalisha manufaa ya ziada ya US$ bilioni 4.3 kutokana na kupunguza uzalishaji wa hewa ya ukaa. Mtazamo wa Afya ya pamoja unaleta maana ya afya ya umma, busara ya kiuchumi na busara ya kawaida, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Ni dhahiri kuwa tunaweza na kukuza afya ya binadamu kwa kulinda na kuendeleza afya ya wanyama, na dunia ambayo maisha yetu yote yanaitegemea. Tunasisitiza ongezeko la maelewano ya kisiasa kuhusu afya ya pamoja duniani kote, na tumejitolea kusaidia nchi ili kutafsiri dhana ya afya ya pamoja kuwa vitendo vinavyoleta mabadiliko Athari za kiafya za mabadiliko ya hali ya hewa, uchafuzi wa maji, usalama wa chakula na kuongezeka kwa milipuko ya magonjwa ni kati ya changamoto kubwa zaidi ambazo wanadamu na dunia inakabiliana nazo leo. Kwa mfano, uchafuzi wa hewa unasababisha vifo vya watu milioni 7 na hasara ya US$ tilioni 3 kila mwaka. Masuala yanayohusiana na upinzani wa antimicrobial yanasababisha vifo vya watu milioni 5 kila mwaka, huku kukiwa na upotevu wa kiuchumi unaotarajiwa kufikia US$ tilioni 100 kufikia mwaka 2050. Kiwango kinachokadiriwa cha vifo vya watu kutokana na UVIKO-19, ugonjwa uliyoibuka hivi karibuni, kilikuwa milioni 6 kufikia 2022, na hasara ya kiuchumi ya zaidi ya US$ tilioni 3.5. Miongoni mwa mashirika ya kimataifa, mtazamo wa afya ya pamoja unaongozwa na ushirikiano wa Quadripartite kuhusu afya ya Afya ya pamoja, unaojumuisha WHO pamoja na FAO, Mpango wa Umoja wa Mataifa wa Mazingira (UNEP) na Shirika la Afya la Wanyama Duniani (WOAH). Oktoba 2022, Quadripartite ilizindua mpango wa pamoja wa utekelezaji wa Afya ya pamoja (OH JPA) (2022-2026), kama mfumo wa hatua za kuendeleza na kuimarisha mpango wa afya ya pamoja endelevu. Zaidi ya hayo, Mwongozo wa kutekeleza OH JPA katika ngazi ya kitaifa ili kutoa mwongozo wa vitendo kwa nchi kuhusu jinsi ya kupitisha na kurekebisha OH JPA utazinduliwa Desemba mwaka huu. Afya ya pamoja ni njia endelevu ya kuishi pamoja katika dunia hii, inaweza kuonekana kama mtindo wa maisha. Watu binafsi wanaweza kuchangia kwa njia nyingine tofauti: Kwa kuhakikisha kuwa wanyamapori wanabaki kwenye makazi yao ya asili na kutoshiriki katika biashara ya wanyamapori; Kufuata matibabu ya viuajisumu vilivyopendekezwa na wataalamu wa afya na kukamilisha kipimo chako kama ulivyopangiwa; Kwa kuzingatia afya ya tabia za wanyama tunaowapenda na kuhakikisha chanjo ya wanyama tunaowapenda; kiepuka usafirishaji wa kaboni, kutembea zaidi au kuendesha baiskeli kwa safari fupi, haya yote yanaweza kusaidia. Kila mtu ana jukumu la kutekeleza kwenye afya ya pamoja. Kuhusu Siku Moja ya Afya Siku ya Afya ya pamoja inayoadhimishwa kila mwaka, tarehe 3 Novemba, ni kampeni ya kimataifa inayoratibiwa na mashirika yasiyo ya kiserikali na mashirika ya kiraia. Lengo la Siku ya Afya ya pamoja ni kuleta usikivu wa kimataifa, kuongeza uelewa wa umma na kuhamasisha hatua.

Àjọ WHO ń bẹ̀bẹ̀ fún ìdókòwò nínú "One Health" iṣẹ́ ṣíṣe fún ìlera tí ó péye àwọn ọmọnìyàn àti orílẹ̀-ayé. Àjọ tí ó ń rí sí ètò-ìlera Lágbàáyé ń pe àwọn olùdarí àgbáyé láti jẹ́ kí ìfarajìn ti ìṣèlú àti iṣẹ́ ṣíṣe láti dókòwò ní orí "ìlera àpapọ̀" kí ó lè dènà àti tako àwọn ìdúnkokòmọ́ tí ó ń kóbá ìlera àti ìgbáyé-gbádùn ọmọnìyàn, àwọn ẹranko, àwọn ewéko àti gbogbo agbègbè lápapọ̀. Lónìí, àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé ń darapọ̀ mọ́ àwọn agbègbè àpapọ̀ tí ó ń wo "One Health" eléyìí tí ó máa ń wáyé tí wọ́n ń ṣe ẹlẹ́ẹ̀kẹjọ ìpolongo láti jẹ́ kí gbogbo àgbáyé mọ ipa pàtàkì àjọ One Health. One Health jẹ́ àjọ tí ó rọ̀gbọ̀kú lórí mímọ̀ bí ìwà ìṣiṣẹ́ ọmọnìyàn àti àwọn àlàkalẹ̀ wn ṣe le kó ipa ní orí ẹranko àti agbègbè ìlera. Àyájọ́ ọjọ́ One Health ń pèsè àǹfààní fún gbogbo ènìyàn láti fún ara wọn ní ìmọ̀ lórí àsopọ̀ tí ó wà láàrin ìlera ọmọnìyàn, àwọn ẹranko, àwọn ewéko àti àyíká. One Health jẹ́ ìlànà ìṣàfihàn fún ìlàna iṣẹ́-ṣiṣe àti ìfọwọ́sowọ́pọ̀ iṣẹ́-àjùmọ̀ṣe láti dènà àrùn kòkòrò ara-ẹranko àti àìsàn-ara àwọn kòkòrò - àìfojúrí láti bẹ́ sílẹ̀ àti láti yọjú-padà, láti rí i pé oúnjẹ jíjẹ wà ní àìléwu àti láti máa mú ojú tó ọ̀rọ̀ oúnjẹ pípèsè, kí ó le máa mu àdínkù bá àwọn kòkòrò àìfojúrí aláìkápá-òògùn, àti láti ṣe iṣẹ́ papọ̀ mójútó àwọn ọ̀rọ̀ tí ó jẹmọ́ àwùjọ̀ fún ìdàgbàsókè ọmọnìyàn, àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. Ó ń pèsè àwọn àǹfààní láti kó àwọn ènìyàn àwùjọ jọ kí àwọn olùtọ́jú-ẹranko, dókítà, àwọn onímọ̀ṣègùn-nípa àjàkálẹ̀-àrùn, àwọn elétò-ìlera, àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ ẹranko nípa ẹranko-igbó, àwọn adarí agbègbè, àti àwọn oríṣìíríṣìí ènìyàn káàkiri ẹ̀ka gbogbo le ṣiṣẹ́ papọ̀ laíìsí ahéré láti dojúkọ àwọn ìdúnkokòmọ́-gbòógì tí ó ń dojúkọ ìlera. Ní àfikún nípa gbígba ẹ̀mí là àti mímú ìgbáyé-gbádùn ọmọnìyàn rọrùn sí i, iṣẹ́-ṣíṣe àjọ One Health tọ́ka sí àwọn àǹfààní ọrọ̀-ajé tí ó pọ̀ lóríṣìíríṣìí. Àjọ̀ Oúnjẹ àti Iṣẹ́-Ọ̀gbìn ti United Nation (FAO) àti Báńkì Àgbáyé ṣe ìsirò pé àjọ Ìlera Àpapọ̀ le mú ó kéré tán owó tí ó tó 37 bílíọ́nù dọ́là wọlé sí agbègbè káàkiri ní àgbáyé. Owó ìdókòwò ní orí àjọ One Health kò ju 10% nínú owó yìí lọ. Fún bí i àpẹẹrẹ, ìgbéṣẹ̀ tí àjọ One Health fẹ́ gbà mú àdínkù bá igi-gígé-lọ́nà-àìtọ́ yóò mú èrè púpọ̀ tí iye owó rẹ̀ yóò tó US$ 4.3 billion láti inú ìfẹ́síta afẹ́fẹ́ gáásì. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus sọ pé "Ìgbéṣẹ̀ àjọ Ìlera One Health yóò la gbogbogbò lóye nípa ìlera, là lọ́yẹ nípa ètò ìlera, là lọ́yẹ nípa ètò ọrọ̀-ajé àti nípa dídánúrò,". "Ó ti hàn gedegbe pé a lè pèsè ààbò àti ìgbélárugẹ ìlera ọmọnìyàn nípa pípèsè ààbò àti ìgbélárugẹ fún àwọn ẹranko, àti ayé tí gbogbo ẹ̀mí rọ̀mọ́.". A gba pípọ̀ sí i ìfẹnukò òṣèlù nípa àjọ One Health káàkiri ayé, a sì tún ń ní ètò ìfaraẹnijìn láti máa ti àwọn orílẹ̀-èdè lẹ́yìn láti máa ṣe atúmọ̀ àwọn èròǹgbà àjọ One Health tí ó lè mú àṣèyọrí wá. Ipa ètò ìlera ní orí aáwọ̀ ojú-ọjọ́, ìkọlù omi, àìléwu oúnjẹ àti pípọ̀ sí i àjàkálẹ̀ àrùn ni ó jẹ́ ọ̀kan lára ìpènijà kan gbóógì tí ó ń kojú ọmọnìyàn àti ayé ní òde òní. Fún bí i àpẹẹrẹ, ìkọlu afẹ́fẹ́ máa ń ṣe okùnfà ikú àwọn ènìyàn tí ó tó 7 mílíọ́nù pẹ̀lú pídàdánù owó tí ó tó US$ 3 tírilíọ́nù ní ọdọọdún. Ọ̀rọ̀ tí ó níṣe pẹ̀lú àìlágbáratako batéríà-onípalára máa ń fa ikú àwọn ènìyàn tí ó tó 5 miliọnù ní ọdọọdún, pẹ̀lú èrò pípàdánù owó ọrọ̀-ajé tí ó tó US$ 100 tirilíọ́nu ní ọdún 2025. Òsùnwọ̀n iye àwọn ènìyàn tí ó kú látààrí COVID-19, àjàkálẹ̀ àrùn tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ gbòdo, jẹ́ 6 miliọnù ní ọdún 2022, eléyìí tí ó ju ìpàdánù ọrọ̀-ajé tí iye owó rẹ̀ tó US$ 3.5 tirilíọ́nu. Ní ààrin àwọn àjọ àgbáyé, ìlànà ètò-ìṣiṣẹ́ àjọ One Health ní ṣíwájú nípa ìfọwọ́sowọ́pọ̀ pẹ̀lú ẹ̀ka-mẹ́rin, eléyìí tí ó ní níṣe pẹ̀lú àjọ FAO, Ètò United Nation fún Agbègbè (UNEP) àti Àjọ Àgbáyé fún Ìlera Ẹranko (WOAH). Ní oṣù Kẹwàá ọdún 2022, àjọ onígunmẹ́rin ṣe ìfilọ́lẹ̀ èto Ìgbéṣẹ̀ Alájọṣe One Health (OH JPA) (2022-2026), gẹ́gẹ́ bí ètò-ìṣiṣẹ́ fún iṣẹ́-ṣíṣe láti mú ìdàgbàsókè àti òsùwọ̀n ìmútẹ̀síwájá bá àjọ One Health. Síwájú sí i, ìtọ́nisọ̀nà láti ṣe ìfídímúlẹ̀ OH JPA ní ipò àpapọ̀ láti pèsè ìlànà iṣẹ́-ṣíṣe fún àwọn orílẹ̀-èdè ní orí ọ̀nà àti gbà àti gba OH àti JPA wọlé ni a ó ṣe ìfilọ́lẹ̀ rẹ̀ ní oṣù Kejìlá ọdún yìí. One Health jẹ́ ọ̀nà tí a lè gbà máa gbé ìgbé ayé ní orílẹ̀-ayé, a lè rí i gẹ́gẹ́ bí i ọjọ́ ayé-ẹni gbogbo. Ènìyàn kọ̀ọ̀kan ni ó le ṣe ìrànlọ́wọ́ láti kó ipa ní oríṣìíríṣìí ọ̀nà.: nípa rírí i dájú pé àwọn ẹranko igbó wà ní ààyè wọn kí á sì má kó ipa nínú fífi oko ṣe òkòwò.; máa tẹ̀lé ìlànà tí àwọn akọ́ṣẹ́-mọṣẹ́ elétò ìlera là kalẹ̀ nípa ìlànà lílo òògùn ìtọ́jú àìsàn kí o sì máa lo gbogbo rẹ̀ bí wọ́n ṣe làá kalẹ̀.; bí o bá ń sin àwọn ohun-ọ̀sìn inú ilé pẹ̀lú ìlera pípé kí o sì rí i dájú pé àwọn ohun-ọ̀sìn rẹ gba abẹ́rẹ́; máa yàgò fún gbígbénáká ní inú ilé ní ọ̀nà tí kò tọ́, máa gbìyànjú láti máa rìn sí i tàbí máa gun kẹ̀kẹ́ fún ìrìnàjò onígbà kúkurú --- gbogbo eléyìí ni ó lè ṣe ìrànlọ́wọ́. Gbogbo ènìyàn ni ó ní iṣẹ́ láti ṣe ní orí ètò àjọ One Health. Nípa àyájọ́ ọjọ́ One Health. Àyájọ́ Ọjọ́ One Health máa ń wáyé ní gbogbo ọjọ́ Kẹta oṣù Kọkànlá, ó jẹ́ ọjọ́ gbogbogbò ní àgbáyé tí gbogbo àwọn àjọ-tí-òrọ̀gbọ̀kú-lé-jọba àti àwọn ẹgbẹ́ àwarawa máa ń jọ ṣe. Èrò Àyájọ́ Ọjọ́ One Health wà fún ìtanilólobó gbogbo àgbáyé, jíjẹ́ kí gbogbo àwọn ènìyàn ó mọ̀ sí i nípa rẹ̀ àti ìkórajọpọ̀ fún ìpolongo.

I-WHO ikhuthaza ukuthi kutshalwe imali ezenzweni “Zempilo Eyodwa” ukuze kube nempilo engcono yabantu neplanethi I-World Health Organization (WHO) icela abaholi bomhlaba ukuthi bakhulise ukuzibophezela kwezombusazwe kanye nesenzo sokutshala imali endleleni "yeMpilo Eyodwa" yokuvimbela kanye nokubhekana nezinsongo ezivamile ezithinta impilo nokuphila kahle kwabantu, izilwane, izitshalo kanye nemvelo ndawonye. Namuhla, iWHO ijoyina izinhlangano zomphakathi ezibuka umkhankaso waminyaka yonke wesishiyagalombili othi “Usuku Olulodwa Lwezempilo” ukuze kudonswe ukunaka komhlaba wonke ngokubaluleka kwendlela Yezempilo Eyodwa. I-One Health incike ekuqondeni ukuthi izenzo nezinqubomgomo zomuntu zingayithinta kanjani impilo yezilwane neyendawo. USuku Olulodwa Lwezempilo lunikeza wonke umuntu ithuba lokuzifundisa ngokuxhumana phakathi kwempilo yabantu, yezilwane, izitshalo kanye nemvelo. I-One Health iyindlela efakazelwe yokwenziwa kwenqubomgomo kanye nokusebenzisana kwemikhakha ehlukene ukuze kuvinjwe izifo ezithwalwa yi-zoonotic kanye nezifo ezithwalwa yizilwane ukuthi zingaqhamuki futhi ziphinde ziqhamuke, kuqinisekiswe ukuphepha kokudla nokugcina ukukhiqizwa kokudla okusimeme; ukunciphisa ukutheleleka kwe-antimicrobial-resistant; kanye nokubhekana nezindaba zemvelo ukuze kuthuthukiswe ngokuhlanganyela impilo yabantu, izilwane kanye nemvelo, phakathi kwezinye izindawo eziningi. Idala amathuba okuhlanganisa wonke umphakathi ukuze odokotela bezilwane, odokotela, odokotela bezifo eziwumshayabhuqe, abezempilo yomphakathi, ochwepheshe bezilwane zasendle, abaholi bomphakathi, kanye nabantu abavela emikhakheni ehlukene bakwazi ukusebenzisana ngaphandle kwama-silos ukubhekana nezinsongo ezinkulu zezempilo. Ngokungeziwe ekusindiseni izimpilo kanye nokukhuthaza inhlalakahle, izenzo ze-One Health zinikeza izinzuzo ezinkulu zezomnotho. I-Food and Agriculture Organisation yeNhlangano Yezizwe Ezihlangene (FAO) kanye neBhange Lomhlaba balinganisela ukuthi imizamo ye-One Health ingaletha okungenani ama-US$ 37 billion ngonyaka emphakathini womhlaba. Futhi ukutshala imali ku-One Health kudinga ngaphansi kuka-10% wale mali. Isibonelo, indlela ye-One Health yokuvimbela ngokunciphisa ukugawulwa kwamahlathi ingakhiqiza izinzuzo ezihambisanayo zamaRandi ayizigidi eziyizinkulungwane ezingu-4.3 ekukhishweni kwekhabhoni dioxide encishisiwe. "Indlela Yezempilo Eyodwa yenza impilo yomphakathi ibe nengqondo, ingqondo yezomnotho kanye nengqondo," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Kusobala ukuthi singavikela futhi sikhuthaze impilo yabantu kuphela ngokuvikela nokuthuthukisa impilo yezilwane, kanye nomhlaba okuncike kuwo konke ukuphila. Siyakwamukela ukuvumelana okukhulayo kwezepolitiki nge-One Health emhlabeni jikelele, futhi sizibophezele ekusekeleni amazwe ukuthi ahumushe umqondo we-One Health ube yisenzo esenza umehluko.” Imithelela yezempilo yenkinga yesimo sezulu, ukungcoliswa kwamanzi, ukuphepha kokudla kanye nokwanda kokuqubuka kwezifo kuphakathi kwezinselelo ezinkulu isintu kanye neplanethi esibhekene nazo namuhla. Isibonelo, ukungcoliswa komoya kuholela ekufeni kwabantu abayizigidi eziyisi-7 ngokulahleka kwe-US$ 3 trillion minyaka yonke. Izinkinga ezihlobene nokumelana nama-antimicrobial ziholela ekufeni kwabantu abayizigidi ezi-5 minyaka yonke, nokulahlekelwa kwezomnotho okulindelekile okufika ku-US$ 100 trillion ngo-2050. Isilinganiso sokufa kwabantu kusuka ku-COVID-19, isifo esisanda kuvela, sasiyizigidi eziyisi-6 ngo-2022, nokulahleka komnotho okungaphezulu kwama-US $ 3.5 trillion. Phakathi kwezinhlangano zamazwe ngamazwe, indlela ye-One Health iholwa ukubambisana kwe-Quadripartite kwe-One health, okuhlanganisa i-WHO kanye ne-FAO, i-United Nations Environment Programme (UNEP) kanye neWorld Organization for Animal Health (WOAH). NgoMfumfu- 2022, iQuadripartite yethula Uhlelo Lokusebenza Oluhlangene Lwezempilo (OH JPA) (2022-2026), njengohlaka lwesenzo sokuqhubekisela phambili nokukhulisa ngokuqhubekayo Impilo Eyodwa. Ngaphezu kwalokhu, Umhlahlandlela wokuqalisa ukusebenza kwe-OH JPA ezingeni likazwelonke ukuze unikeze isiqondiso esisebenzayo emazweni mayelana nendlela yokwamukela nokujwayela i-OH JPA uzokwethulwa ngoZibandlela kulo nyaka. I-One Health iyindlela eqhubekayo yokuphila ndawonye kulo mhlaba, ingabonakala njengendlela yokuphila. Abantu ngabanye bangasiza ngezindlela eziningi ezahlukene: ngokuqinisekisa ukuthi izilwane zasendle zihlala ezindaweni zazo zemvelo futhi zingabambi iqhaza ekuhwebeni kwezilwane zasendle; ukulandela imithi elwa namagciwane enqunywe ochwepheshe bezempilo kanye nokuqedela umthamo wakho njengoba uyalelwe; ngokuzijwayeza imikhuba enempilo yezilwane ezifuywayo kanye nokuqinisekisa ukuthi izilwane ezifuywayo ziyagonywa; ukugwema ukuhamba kakhulu kwekhabhoni, ukuzama ukuhamba kakhulu noma ukuhamba ngebhayisikili ohambweni olufushane - konke kungasiza. Wonke umuntu unendima okumele ayibambe kwezempilo eyodwa. Mayelana Nosuku Olulodwa Lwezempilo Usuku Olulodwa Lwezempilo, olugujwa minyaka yonke mhla zi-3 kuLwezi, umkhankaso wamazwe ngamazwe odidiyelwa izinhlangano ezingekho ngaphansi kukahulumeni kanye nezinhlangano zomphakathi. Umgomo woSuku Olulodwa Lwezempilo ukuletha ukunakwa komhlaba wonke, ukukhulisa ukuqwashisa umphakathi nokuhlanganisa izenzo.

ደብሊውኤችኦ፡ በጋዛ ውስጥ ያሉ ሲቪሎች፣ ታካሚዎች እና የጤና ሰራተኞች በጨለማ እና በፍርሃት ያድራሉ በጋዛ ከፍተኛ የቦምብ ድብደባ እና የመሬት ወረራዎች በነበሩበት ወቅት፣ ጦርነቱ አሁንም መቀጠሉን የሚገልጹ ሪፖርቶች፣ የጤና ባለሙያዎች፣ ታካሚዎች እና ሲቪሎች አጠቃላይ የመገናኛ እና የኤሌክትሪክ አገልግሎት ተቋርጧል። ደብሊውኤችኦ፡ አፋጣኝ ሰብአዊ የተኩስ ማቆም ጥሪውን በድጋሚ ያቀርባል፣ እና ሁሉም በግጭቱ ውስጥ ያሉ አካላት ሲቪሎችን እና የሲቪል መሰረተ ልማቶችን ለመጠበቅ ሁሉንም ጥንቃቄዎች እንዲያደርጉ ያሳስባል። ይህም የጤና ባለሙያዎችን፣ ታካሚዎችን፣ የጤና ተቋማትን እና አምቡላንሶችን እና በእነዚህ ተቋማት ውስጥ የተጠለሉ ሲቪሎችን ያጠቃልላል። ጉዳት እንዳይደርስባቸው እና በጣም አስፈላጊ ለሆኑ የህክምና አቅርቦቶች ፣ነዳጅ ፣ውሃ እና ምግብ ወደ ጋዛ እና ወደ ውስጥ እንዲዘዋወሩ ደህንነቱ የተጠበቀ ምንባብ እንዲሰጥ ንቁ እርምጃዎች መወሰድ አለባቸው። በኢንዶኔዢያ እና በአል ሺፋ ሆስፒታሎች አካባቢ የተፈጸመ የቦምብ ጥቃት በጣም አሳሳቢ ነው። ህይወታቸውን አደጋ ላይ ሳይጥሉ ህሙማንን ማስወጣት እንደማይቻል ደብሊውኤችኦ፡ በድጋሚ ተናግሯል። በጋዛ ዙሪያ ያሉ ሆስፒታሎች ለሳምንታት የማያባራ የቦምብ ድብደባ በደረሰባቸው ጉዳት ምክንያት በከፍተኛ አቅም እየሰሩ ሲሆን በሺዎች የሚቆጠሩ ሲቪሎችን እየጠለሉ የታካሚዎችን ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ መጨመር አልቻሉም ። ከታካሚዎቻቸው ጎን የቆዩ የጤና ሰራተኞች አቅርቦት እየቀነሰ፣ አዳዲስ ታካሚዎችን የሚያስቀምጡበት ቦታ ስለሌላቸው እና የታካሚዎቻቸውን ህመም የሚያስታግሱበት መንገድ የላቸውም። በየሰዓቱ ብዙ የቆሰሉ አሉ። ነገር ግን አምቡላንስ በመገናኛ መቋረጥ ውስጥ ሊደርሱባቸው አይችሉም። አስከሬኖች ሞልተዋል። ከሟቾች ውስጥ ከግማሽ በላይ የሚሆኑት ሴቶች እና ህጻናት ናቸው። ደብሊውኤችኦ፡ በጋዛ ከሚገኙት ሰራተኞቹ ጋር መገናኘት አልቻለም፣ ሌሎች ኤጀንሲዎችም አልነበሩም። በተጨማሪም፣ የዓለም ጤና ድርጅት በሲቪሎች እና በጤና አጠባበቅ ላይ ስላለው አጠቃላይ ተጽእኖ መረጃ ለመሰብሰብ እየሞከረ ነው። የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ትናንት ባፀደቀው ውሳኔ መሰረት ሰብአዊ እርቅ እንዲወርድ እንዲሁም የታሰሩ ሰላማዊ ዜጎችን ሁሉ ያለምንም ቅድመ ሁኔታ እንዲፈቱ የዓለም ጤና ድርጅት ጦርነቱን አሁን እንዲያቆም ስልጣን ላላቸው ሁሉ የሰው ልጅን ተማጽኗል።

WHO: civilians, patients, and health workers in Gaza spend night in darkness and fear During a night of intense bombardment and ground incursions in Gaza, with reports of hostilities still continuing, health workers, patients and civilians have been subject to a total communication and electrical blackout. WHO reiterates its calls for an immediate humanitarian ceasefire, and reminds all parties to the conflict to take all precautions to protect civilians and civilian infrastructure. This includes health workers, patients, health facilities and ambulances, and civilians who are sheltering in these facilities. Active measures must be taken to ensure they are not harmed and safe passage provided for the movement of desperately needed medical supplies, fuel, water and food into and across Gaza. Reports of bombardment near the Indonesia and Al Shifa hospitals are gravely concerning. WHO reiterates that it is impossible to evacuate patients without endangering their lives. Hospitals across Gaza are already operating at maximum capacity due to the injuries sustained in weeks of unrelenting bombardment, and are unable to absorb a dramatic rise in the number of patients, while sheltering thousands of civilians. Health workers who have stayed by their patients’ sides face dwindling supplies, with no place to put new patients, and no means to alleviate their patients’ pain. There are more wounded every hour. But ambulances cannot reach them in the communications blackout. Morgues are full. More than half of the dead are women and children. WHO has not been able to communicate with its staff in Gaza, nor have other agencies. Furthermore, WHO is trying to gather information on the overall impact on civilians and health care. WHO appeals to the humanity in all those who have the power to do so to end the fighting now, in line with the UN resolution adopted yesterday, calling for a humanitarian truce, as well as the immediate and unconditional release of all civilians held captive.

Hukumar WHO: Fararen hula, majinyata da kuma ma'aikata kiwon lafiya a Gaza sun kasance cikin duhu da fargaba na tsawon dare. A wani daren da aka yi ta luguden wuta da kuma kutse a Gaza, An tursasawa ma'aikatan lafiya, majinyata da kuma fafaren hula an datse musu hanyoyin sadarwa da na wutan lantarki, tare da rahotannin ƙyara. Hukumar WHO ta sha kiran cewa a tsagaita wuta, sannan ta kuma tunatar da dukkan ɓangarorin da su ke cikin husumar da su ɗauki matakan kare fafaren hula da gine-ginensu. Waɗannan sun haɗa da ma'aikatan lafiya, majinyata, asibitoci da motocin ɗaukan marasa lafiya, da ma fafaren hulan da gidajensu ke cikin waɗannan wajaje. A ɗauki matakan da za su yi aiki nan take wajen ganin cewa ba'a cutar da su ba, sannan kuma a samar musu da lafiyayyar hanya don zirga-zirgan da ta zama dole da ya shafi buƙatuwar samun lafiya, man fetur, ruwa , abinci a ciki da ma kewayen Gaza. Rahotannin da aka bayar na fashewar nakiya a kusa da asibitocin Indonesia da na Al Shifa na da matuƙar ta da hankali. Ƙungiyar WHO ta nanata cewa ba abu ne mai yiwuwa ba a fitar da majinyata ba tare da an san rayukan su a cikin hatsari ba. Asibitocin da ke kewayen Gaza su na aiki tuƙuru a dalilin jikatan da aka samu cikin satittikan da nakiyoyi su ka dinga fashewa, kuma ba za su iya karɓan waɗannan adadin marasa lafiya ba alhalin kuma su na ci gaba da bawa dubunnan fararen hula mafaka. Ma'aikatan lafiyan da su ke tare da majinyansu su na fuskantar ƙarancin kayan aiki da kuma rashin in da za su ajiye sababben majinya , sannan kuma babu wata daman da za'a ragewa majinyatan su raɗaɗin ciwo. Akwai masu raunuka a kowane awa. Amma motocin ɗaukan marasa lafiya bata iya kaiwa gare su a wannan yanayi na yanke hanyar sadarwa gabaɗaya. Mutuware sun cika. Fiye da rabin waɗanda su ka mutu mata ne da yara ƙanana. Ƙungiyar WHO ba ta iya magana da ma'aikatan ta a Gaza, sannan kuma ba ta da waɗansu hukumomin da za su mata haka. Haka nan kuma ƙungiyar WHO tana ta ƙoƙarin tattara bayanai a dunƙule game da tasirin hakan ga ma'aikatan lafiya da kuma fararen hula. WHO ta roƙi hukumomin da su ke da ƙarfin iko da su tsayar da wannan faɗa, bisa ga yarjejeniyar matsayar da aka samu da ƙungiyar UN wanda aka ɗabbaka a jiya, wanda ke kira ga sulhun kan jin-ƙai da kuma sake fararen hulan da aka kama nan-take ba kuma tare da wani sharaɗi ba.

WHO: raia, wagonjwa na wafanyakazi wa afya huko Gaza wanalala gizani na wamejawa na hofu Wakati wa usiku wa mashambulizi makali ya mabomu na uvamizi wa aridhini huko Gaza, huku taarifa za uhasama zikiendelea, wafanyakazi wa afya, wagonjwa na raia wamekubwa na kukatika kwa mawasiliano na umeme. WHO inasisitiza wito wake wa kusitisha mapigano mara moja, na kuzikumbusha pande zote kwenye mzozo huo kuchukua tahadhari zote katika kulinda raia na miundombinu ya kiraia. Hii ni pamoja na wahudumu wa afya, wagonjwa, vituo vya afya na magari y kubebea wagonjwa na raia wanaojihifadhi katika vituo hivi. Hatua tendaji lazima zichukuliwe ili kuhakikisha kuwa hazidhuriwi na njia salama zinazotolewa kwa usafirishaji wa vifaa vya matibabu vinavyohitajika sana, mafuta, maji na chakula kote Gaza. Taarifa za shambulio la mabomu karibu na Indonesia na hospitali ya Al-Shifa linatia wasiwasi sana. WHO inanukuu kuwa hakuna uwezekano wa kuwahamisha wagonjwa bila kuhatarisha maisha yao. Hospitali za za Gaza tayari zinafnya kazi kwa kiwango cha juu zaidi kutokana na majerha yaliyopatikana katika majuma ya mashambulizi ya mara kwa mara, na haziwezi kusitahimili ongezeko kubwa la idadi ya wagonjwa, huku wakihifadhi maelfu ya raia. Wafanyakazi wa afya ambao wamekaa kando ya wagonjwa wao wanakabiliwa na upungufu wa vifaa, sehemu za kuweka wagonjwa wapya, na hakuna njia ya kupunguza maumivu ya wagonjwa wao. Kuna majeruhi wengi zaidi wanaoingia kila saa. Lakini magari ya wagonjwa hayawezi kuwafikia kutokana na kukatika kwa mawasiliano. Mochari zimejaa. Zaidi ya nusu ya waliyosafariki ni wanawake na watoto. WHO haikuweza kuwasiliana na wafanyakazi wake huko Gaza na mashirika mengine. Zaidi ya hayo, WHO inajaribu kukusanya taarifa kuhusu athari za jumla kwa raia na huduma za afya. WHO inatoa wito wa kibinadamu kwa wale wote waliyo na uwezo wa kufanya hivyo katika kukomesha mapigano ya sasa, kwa mujibu wa azimio la Umoja wa Mataifa lililopitishwa jana, likitaka kusitishwa kwa usuluhishi wa kibinadmu pamoja na kuachiliwa kwa raia wote waliyofungwa.

WHO: àwọn ará ìlú, àwọn aláìsàn, àti àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera ní Gaza ń sùn nínú òkùnkùn àti ìbẹ̀rùbojo Ní àṣálẹ́ ìdánáyá alágbára àti ìkọlù orí ilẹ̀ ní Gaza, pẹ̀lú àwọn àbọ̀ ìkọlù tí ó ń tẹ̀síwájú, àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera, àwọn aláìsàn àti àwọn ará ìlú ni wọ́n ti sọ wọ́n sí òkùnkùn birimù àti ìgékúrú ìbánisọ̀rọ̀. WHO ṣe ìtẹnumọ́ ìpè rẹ̀ fún ìdáwọ́ ìkọlù dúró fún ìfitọmọnìyànṣe ní kíákíá, tí ó sì ń ṣe ìránlétí fún gbogbo àwọn tí wọ́n ń jà láti gbé gbogbo ìgbésẹ̀ tí ó yẹ láti dáàbò bo àwọn ará ìlú àti ètò amáyédẹrùn fún ará ìlú. Èyí kó àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera, àwọn aláìsàn, àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera àti àwọn ọkọ̀ agbálàìsàn, àti àwọn ará ìlú tí wọ́n ń gbé áwọn gbọ̀ngán wọ̀nyìí sínú. A gbọdọ̀ gbé àwọn ìgbésẹ̀ kánmọ́kánmọ́ láti ṣe àrídájú pé wọn ò farapa tí ọ̀nà ìkọjá tí ó ní ààbò sì jẹ́ pípèsè fún ìgbéká àwọn èlò òògùn, epo, omi àti oúnjẹ tí wọ́n nílò gidi gan wọ inú àti káàkiri Gaza. Àwọn àbọ̀ lórí ìkọlù ní ìtòsí Indonesia àti àwọn Ilé-ìwòsàn Al-Shifa ń kọni lóminú gidi gan. WHO ṣe ìtẹnumọ́ pé kò ṣeéṣe láti gbé àwọn aláìsàn kúrò láì fi ẹ̀mí wọn wéwu. Àwọn ilé-ìwòsan káàkiri Gaza ti ń fi gbogbo ara ṣiṣẹ́ látààrí àwọn ìpalára tí wọ́n fara gbà ní àwọn ọ̀ṣẹ̀ ìkọlù léraléra, tí wọn ò sì lè gba àlékún tí ó ń bá iye àwọn aláìsàn mọ́, pẹ̀lú bí wọ́n ṣe tún ń gba ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn ará ìlú sílé. Àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera tí wọ́n ti dúró ti àwọn aláìsàn ń kojú ẹ̀dínkù tí ó ń bá àwọn ìpèsè, pẹ̀lú bí kò ṣe sí ibi tí wọ́n máa kó àwọn aláìsàn tuntun sí, àti àìsí ọ̀nà láti mú àdínkù bá ìrora àwọn aláìsàn wọn. Àwọn afaragbọgbẹ́ ń pọ̀ sí ní wákàtí sí wákàtí. Sùgbọ́n àwọn ọkọ̀ agbálàìsàn kò lè rí wọn bá sọ̀rọ̀ latari ìgékúrú ìbánisọ̀rọ̀. Àwọn itẹ́ òkú ti kún. Àwọn obìnrin àti àwọn ọmọdé ni wọ́n lé ní ìdajì àwọn òkú náà. WHO kò tíì rí àwọn òṣìṣẹ́ rẹ̀ tí wọ́n wà ní Gaza sọ̀rọ̀, bẹ́ẹ̀ náà ló rí fún àwọn àjọ mìíràn. Síwájú síi, WHO ń tiraka láti gba ìwífún jọ lórí àpapọ̀ ipa lórí àwọn ará ìlú àti ètò ìtọ́jú ìlera. WHO ń bẹ̀bẹ̀ fún ojú rere àwọn tí wọ́n ní agbára láti lò ó kí ìjà náà lè dópin báyìí, ní ìbámu pẹlú ìpinnu UN tí wọ́n ṣàmúlò ní àná, tí ó ń ṣe ìpè fún àlàáfíà ìfitọmọnìyànṣe, pẹ̀lú ìdásílẹ̀ àwọn ará ìlú tí wọ́n kó sí ìgbèkùn ní kíákíá láìní sùgbọ́n kankan nínú.

I-WHO: izakhamuzi, iziguli, nabasebenzi bezempilo eGaza bachitha ubusuku ebumnyameni nokwesaba Ngobusuku bokuqhuma kwamabhomu kanye nokuhlasela komhlaba eGaza, nemibiko yokuthi impi isaqhubeka, abasebenzi bezempilo, iziguli kanye nezakhamuzi baye babhekana nokuxhumana okuphelele nokucinywa kukagesi. I-WHO iphinda ibiza izingcingo zayo zokuthi kuqedwe ukulwa ngokushesha, futhi ikhumbuza bonke ababambe iqhaza kule ngxabano ukuthi bathathe zonke izinyathelo zokuphepha ukuvikela izakhamizi kanye nengqalasizinda yabantu. Lokhu kuhlanganisa abasebenzi bezempilo, iziguli, izikhungo zezempilo nama-ambulensi, kanye nezakhamuzi ezikhoseliswe kulezi zikhungo. Izinyathelo ezisebenzayo kufanele zithathwe ukuze kuqinisekiswe ukuthi azilinyazwa futhi azikho izindlela eziphephile ezihlinzekelwe ukuhanjiswa kwezinsiza zokwelapha ezidingeka kakhulu, uphethiloli, amanzi nokudla ukungena nokunqamula eGaza. Imibiko yokuqhuma kwamabhomu eduze kwezibhedlela zase-Indonesia kanye ne-Al Shifa ikhathaza kakhulu. I-WHO iphinda ithi akunakwenzeka ukukhipha iziguli ngaphandle kokufaka izimpilo zazo engozini. Izibhedlela kulo lonke elaseGaza sezivele zisebenza ngomthamo omkhulu ngenxa yokulimala okuye kwatholakala emasontweni ambalwa okuqhuma kwamabhomu, futhi azikwazi ukuthola ukwenyuka okumangazayo kwenani leziguli, kuyilapho zikhoselisa izinkulungwane zabantu. Abasebenzi bezempilo abaye bahlala eceleni kweziguli zabo babhekana nezinsiza ezinciphayo, bengenandawo yokubeka iziguli ezintsha, futhi kungekho zindlela zokudambisa izinhlungu zeziguli zabo. Baningi abalimala njalo ngehora. Kodwa ama-ambulensi awakwazi ukubafinyelela lapho kucinywa khona ukuxhumana. Izidumbu zigcwele. Bangaphezu kwengxenye yabashonile abesifazane nezingane. I-WHO ayikwazanga ukuxhumana nabasebenzi bayo eGaza, futhi ayinazo nezinye izinhlaka. Ngaphezu kwalokho, iWHO izama ukuqoqa ulwazi ngomthelela ophelele kubantu abavamile nokunakekelwa kwezempilo. I-WHO inxusa isintu kubo bonke labo abanamandla okwenza lokho ukuthi baqede ukulwa manje, ngokuhambisana nesinqumo se-UN esamukelwe izolo, sifuna kube nesivumelwano sobuntu, kanye nokukhululwa ngokushesha nokungenamibandela kwazo zonke izakhamuzi eziboshiwe.

ደብሊውኤችኦ፡ በሃማስ የተወሰዱ ታጋቾች በአስቸኳይ እንዲፈቱ፣ እንዲገኙ እና የህክምና ድጋፍ እንዲደረግ ጠይቋል ጥቅምት7 ቀን 2023 በሀማስ እና በሌሎች የታጠቁ ቡድኖች ከእስራኤል ታፍነው ወደ 200 የሚጠጉ የጤና ባለሙያዎችን እና እስከ 30 የሚደርሱ ህጻናትን ጨምሮ ወደ 200 የሚጠጉ ሰዎች እያጋጠሙት ያለው የሰብአዊ እና የጤና ሁኔታ ያሳሰበው የአለም ጤና ድርጅት ዛሬ ሁሉም በአስቸኳይ እንዲፈታ ጥሪውን አቅርቧል። ታጋቾቹ፣ ለእያንዳንዳቸው አስቸኳይ መዳረሻ እና የህክምና አገልግሎት አሰጣጥ። ጥሪውን ያቀረቡት የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ከእስራኤል መንግሥታዊ ያልሆነ ድርጅት የተጠለፉትን ቤተሰቦች ከሚወክለው የሆስቴጅ እና የጠፉ ቤተሰቦች ፎረም ጋር ዛሬ ያደረጉትን ውይይት ተከትሎ ነው። "በጥቅምት 7 ከደቡብ እስራኤል ታፍነው ከተወሰዱት ሰዎች ቤተሰቦች ጋር ዛሬ ተገናኝተናል እና እያጋጠሟቸው ያለውን ሰቆቃ፣ቁስል እና ስቃይ ሰምተናል" ብለዋል ዶ/ር ቴድሮስ። "የታገቱት ታጋቾች የህይወት ምልክቶችን ፣የጤና አገልግሎትን የሚያረጋግጡ ማስረጃዎችን እና በአስቸኳይ የሚለቀቁትን በሰብአዊ እና በጤና ጉዳዮች ላይ ፣የተጠለፉትን ሁሉ ለማቅረብ አስቸኳይ ፍላጎት አለ ።" “ብዙዎቹ ታጋቾች፣ ህጻናትን፣ ሴቶችን እና አዛውንቶችን ጨምሮ፣ አስቸኳይ እና ቀጣይነት ያለው እንክብካቤ እና ህክምና የሚያስፈልጋቸው ቅድመ-ነባር የጤና ሁኔታዎች አሏቸው። የተጠለፉት ሰዎች እና ቤተሰቦች እያጋጠማቸው ያለው የአእምሮ ጤና ቀውስ በጣም አሳሳቢ እና የስነ-ልቦና ድጋፍ ከፍተኛ ጠቀሜታ አለው:: ዶ/ር ቴድሮስ ታጋቾቹን የጤና ሁኔታቸውን ለመረዳት ዓለም አቀፉ ቀይ መስቀል ኮሚቴ በአፋጣኝ እንዲገኝ ሊፈቀድላቸው ይገባል ብለዋል። የዓለም ጤና ድርጅት አይሲአርሲ በግጭት ሁኔታዎች ውስጥ ታጋቾችን ለመርዳት ለታጋቾች በማንኛውም የጤና ድጋፍ ለመስጠት ዝግጁ መሆኑን ዶክተር ቴድሮስ ጨምረው ገልፀዋል። “ቤተሰቦቹን ልብ የሚሰብሩ ታሪኮቻቸውን ስላካፈሉ አመሰግናለሁ። በእስር ላይ የሚገኙትን የጤና እና ሰብአዊ ፍላጎቶች ለመደገፍ በአለም ጤና ድርጅት ስም የተቻለንን ሁሉ ለማድረግ ቃል ገብቻለሁ። በዚህ ግጭት የሚሰቃዩ ሰላማዊ ዜጎች ሁሉ ጥበቃ ሊደረግላቸው ይገባል። ዶ/ር ቴዎድሮስ አክለውም “የድርጅታችን ተልእኮ ስለሆነ የሁሉንም ሰዎች ጤና ለመጠበቅ እና ለማስፋፋት እንደ ደብሊውኤችኦ የምንችለውን ሁሉ እናደርጋለን። የዓለም ጤና ድርጅት አባል ሀገራት፣ የሰብአዊ አጋሮች፣ ሌሎች የሚመለከታቸው አካላት እና ህዝቡ በአጠቃላይ የሰዎችን ጤና በአእምሮአቸው ውስጥ እንዲያስቀምጡ እና እየደረሰ ያለውን ስቃይ ለማስቆም አፋጣኝ እርምጃ እንዲወስዱ እንጠይቃለን።

WHO calls for immediate release, access to, and medical support for hostages taken by Hamas Gravely concerned by the humanitarian and health situation facing approximately 200 people, including health workers and up to 30 children, abducted from Israel by Hamas and other armed groups on 7 October 2023, the World Health Organization today reiterated its call for the immediate release of all the hostages, along with urgent access to each of them and delivery of medical care. The call was made by WHO Director-General Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus following discussions today with an Israeli non-governmental organization, the Hostages and Missing Families Forum, that represents families of the abducted people. “We met today with families of people abducted from southern Israel on 7 October and heard firsthand the tragedy, trauma and suffering they are facing,” said Dr Tedros. “There is an urgent need for the captors of the hostages to provide signs of life, proof of provision of health care and the immediate release, on humanitarian and health grounds, of all those abducted.” “Many of the hostages, including children, women and the elderly, have pre-existing health conditions requiring urgent and sustained care and treatment. The mental health trauma that the abducted, and the families, are facing is acute and psychosocial support is of great importance.” Dr Tedros said the International Committee of the Red Cross (ICRC) should be granted immediate access to the hostages to understand their health status. WHO stands ready to provide the ICRC, which is mandated to provide support to hostages in conflict situations, with any health support for the hostages, Dr Tedros added. “I thank the families for sharing their heartbreaking stories. I committed, on behalf of WHO, to do all we can to support the health and humanitarian needs of those being held captive. All civilians who are suffering in this conflict must be protected.” Dr Tedros added: “We will do everything in our power as WHO to protect and promote the health of all people as that is the mission of our Organization: to care for each and everybody’s health no matter the conditions and circumstances. We call on WHO Member States, humanitarian partners, all other relevant parties, and the public at large to put the health of people first and foremost in their minds and take immediate action to end the ongoing suffering.”

WHO ta yi kiran da a saki waɗanda Hamas ta yi garkuwa dasu nan-take, sannan a kuma ba su damar samun kula da lafiya. Matuƙar fargaba da damuwa da ke fuskantar kusan mutane 200, waɗanda su ka haɗa da ma'aikatan lafiya da kusan ƙananan yara 30, waɗanda kungiyar Hamas ta yi garkuwa da su daga Isra'ila da sauran yan bindiga a ranar 7 ga watan Oktoba 2023, ƙungiyar WHO ta sake jaddadawa kiranta a yau cewa a gaggauta sakin duk waɗanda aka yi garkuwa da su , tare da samarwa kowanne daga cikinsu damar samun kula daga likitoci. Kiran ya fito ne daga bakin Darakta janar na WHO Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus biyo bayan tattaunawar da su ka yi a yau tare da kungiya mai zaman kanta a Isra'ila, da waɗanda aka kama, da kuma kungiyar ɓacewar iyalai wato Missing Family Forum a turance, wanda ya wakilci Iyalan da aka yi garkuwa da su. " Mun haɗu da iyalan waɗanda ake yi garkuwa da su daga kudancin Isra'ila a ranar 7 Oktoba , mun ji yanda wannan bambanci ya afku, tashin hankali da kuma wahalhalun da su ke fuskanta" cewar Dr Tedros. " Akwai buƙatawa ta gaggawa ga masu garkuwa da su nuna alamun rayuka, tabbatar samar da kula da lafiya, da sake waɗanda aka kama nan take, bisa ga samar da jin daɗin ƴan adam da abinda ya shafi lafiyar waɗanda aka kama. " Mafi yawancin waɗanda aka kama da su ka haɗa da yara ƙanana, mata da kuma tsofaffi , su na daɗaɗɗen rashin lafiyan da ya ke buƙatar kulawar gaggawa da bada magani akan kari. "Tashin hankalin da waɗanda aka yi garkuwa da su da kuma iyalan su su ke fuskanta na da matuƙar girma sannan lallashin su da kwantar musu da hankali na da matuƙar amfani." Cewar Dr Tedros, kungiyar taimakon agajin gaggawa wanda ake kira da International Committee Of the Red Cross (ICRC) a turance ko kuma Red Cross kamar yadda mutane su ka fi sani, da a basu damar isa ga waɗanda aka yi garkuwa da su don sanin matakin da lafiyar su ke ciki. Ƙungiyar WHO a shirye take wajen ganin ta bawa ICRC gudummawa , ya na daga cikin abinda ya zama wajibin su(ICRC )samar da tallafi ga waɗanda aka yi garkuwa da su wanda su ka tsinci kansu a yanayin tashin tashina, da a basu tallafin duk wani abu da ya danganci lafiya. Cewar Dr Tedros. " Na godewa waɗannan iyalai da su ka bada wannan labarin na su mai karya zuciya. A madadin Ƙungiyar WHO, zan jajirce wajen ganin duk yin abubuwan da ya kamata a yi don bada tallafi lafiya da kuma samar da abubuwan da waɗanda aka kama su ke buƙata don walwalar su. Duk fafaren hulan da su ke shan wuya a wannan tashin tashinan a kare su. Dr Tedros ya yi ƙari da cewa:" Za mu yi duk abinda za mu iya cikin ikon mu a matsayin mu na WHO don bawa dukkan mutane tsaro da kariya da kuma inganta lafiyar su, wannan shi ne kudirin kungiyar mu : don kula da lafiyar kowa a kowane yanayi. Muna kira ga ƙasashe mambobin WHO da abokan hulɗa da sauran waɗanda abin ya shafa da ma sauran al'umma da su fara ɗaukar lafiyar mutane a matsayin abu mafi muhimmanci a zukatan su, su kuma yi gaggawar ɗaukan matakin ganin an kawar da wannan wahalar da ake sha."

WHO inatoa wito wa kuachiliwa kwa haraka, kuwafikia na kutoa msaada wa matibabu kwa mateka waliyochukuliwa na Hamas Kwa kusikitishwa na hali ya kibinadamu na kiafya inayowakabili watu takribani 200, wakiwemo wafanyakazi wa afya na watoto hadi 30, waliyotekwa nyara kutoka Israel na Hamas na makundi mengine yenye silaha tarehe 7 Oktoba 2023, Shirika la Afya Duniani leo limesisitiza wito wake wa kuachiliwa kwa haraka kwa mateka wote, pamoja na upatikanaji wa haraka kwa kila mmoja wao na utoaji wa huduma za matibabu. Wito huo umetolewa na Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, kutokana na majadiliano ya leo na shirika lisilo la kiserikali la Israel, Hostages and Mising Families Forum, linalowakilisha familia za watu waliyotekwa nyara. Tulikutana leo na familia za watu waliyotekwa nyara kutoka kusini mwa Israel tarehe 7 Oktoba na kujionea masaibu wenyewe, majeraha na mateso yanayowakabili, alisema Dk. Tedros. Kuna umuhimu wa dharura kwa watekaji nyara kutoa dalili za uhai, uthibitisho wa utoaji wa huduma za afya na kuachiliwa kwa haraka, kwa misingi ya kibinadamu na kiafya kwa wote waliyotekwa nyara Mateka wengi, wakiwemo watoto, wanawake na wazee wana hali za kiafya ambazo zinahitaji utunzaji na matibabu ya haraka na endelevu. Jeraha la afya ya akili ambalo waliyotekwa nyara na familia wanakumbana nazo ni kali na usaidizi wa kisaikolojia ni wa muhimu sana Dk. Tedros alisema, kamati ya kimataifa ya msalaba mwekundu (CRC) inapaswa kupewa ufikiaji wa haraka kwa mateso ili kuelewa hali yao ya afya. WHO iko tayari kutoa ICRC, ambayo ina jukumu la kutoa msaada kwa mateka katika hali ya migogoro, kwa msaada wowote wa kiafya kwa mateka, Dk Tedros aliongea. Nashukru familia kwa kuzungumza taarifa zao za kuhuzunisha. Nilijitolea kwa niaba ya WHO, kufanya yote tunayoweza ili kusaidia mahitaji ya kiafya na ya kibinadamu ya wote waliyofungwa. Raia wote wanaoteseka katika vita hii lazima walindwe Dk. Tedros aliongeza: WHO tutafanya kila tunaloweza kulinda na kukuza afya ya watu wote kwa sababu hiyo ndiyo dhamira yetu ya Shirika letu; kutunza afya ya kila mtu bila kujali hali na mazingira. Tunatoa wito kwa Nchi Wanachama wa WHO, washirika wa kibinadamu, vyama vingine vyote vinavyohusika, na umma kwa ujumla kwa kutanguliza afya ya watu kwanza akili mwao na kuchukua hatua za haraka kutokomeza mateso yanayoendelea

Àjọ WHO ń pè fún ìtúsílẹ̀ kíákíá, ìráàyèsí, àti pípèsè ìrànlọ́wọ́ ètò ìlera fún gbogbo àwọn tí ẹgbẹ́ Hamas kó sí ìgbèkùn. Ìbànùjẹ́ tí ó rọ̀mọ́ ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn àti ipò tí ètò ìlera àwọn ènìyàn ń kojú jẹ́ ènìyàn 200, àwọn eléyìí tí ó níṣe pẹ̀lú àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera àti àwọn ọmọdé tí ó tó 30, tí wọ́n jí gbé láti orílẹ̀-èdè Isreal láti ọwọ́ Hamas àti àwọn ẹgbẹ́ agbébọn mìíràn ní ọjọ́ Keje oṣù Kẹwàá ọdún 2023, àjọ elétò ìlera-agbáyé fi èrò àti ìpè wọn hàn fún dídásílẹ̀ àwọ̀n ènìyàn tí ó wà ní ìgbèkùn, pẹ̀lú ríwọ́wọ́tó pàjàwírì fún ẹnìkọ̀ọ̀kan wọn àti ìfijíṣẹ́ àwọn ètò ìlera. Ìpè tí Olùṣàkóso Àgbà fún àjọ Elétò-ìlera Àgbáyé Dókítá Tedros Adhanom Ghebreyesus pè tí ó tẹ̀lé ìjíròrò wa ti òní pẹ̀lú àwọn ajọ tí ò rọ̀gbọ̀kú-lé-ìjọba ti ilẹ̀ Isreal, ẹgbẹ́ àwọn tí ó wà ní Ìgbèkùn àti àwọn Mọ̀lẹ́bí tí ó sọnù, tí ó ń ṣojú àwọn ìdílé tí wọ́n jígbé. Dr Tedros sọ pé "A ṣe ìpàdé pẹ̀lú àwọn mọ̀lẹ́bí àwọn ènìyàn tí wọ́n jí gbé ní apá gúúsù ilẹ̀ Isreali ní ọjọ́ Keje oṣù Kẹwàá a sì gbọ́ ìròyìn òtítọ́ láti ẹnu wọn, ìkóláyàsókè àti ìjìyà tí wọ́n ń kojú,". "Àwọn olùkóninígbèkùn àwọn tí ó kó àwọn ènìyàn nígbèkùn gbọdọ̀ tètè pèsè àpẹẹrẹ ìgbáyé-gbádùn ní kíákíá, kí wọ́n pèsè àpẹẹrẹ ètò ìlera ti ó péye àti ìtúsílẹ̀ wọn ní kíákía, kí ó sì dá ní orí ẹ̀tọ́ jíjẹ́ ọmọnìyàn fún gbogbo àwọn tí wọ́n jí gbé". "Ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn tí ó wà ní ìgbèkùn, pẹ̀lú àwọn ọmọdé, àwọn obìnrin àti àwọn àgbàlagbà, ni wọ́n ti ní àìlera-ṣíwájú tí ó nílò ìtọ́jú kíákíá wọ́n sì tún nílò ìkẹ́. Ọgbẹ́ ajẹmọ́ ọpọlọ tí àwọn tí wọ́n jígbé, àti àwọn mọ̀lẹ́bí wọn, ń kojú jẹ́ eléyìí tí kò bójúmu àti pé ìrànlọ́wọ́-amúnipadàbọ̀sípò fún wọn ṣe pàtàkì. Dókítà Tedros sọ pé Àpapọ̀ Ẹgbẹ́ Olùṣèránwọ́ Àwọn tó nílò Ìrànlọ́wọ́ (ICRC) gbọdọ̀ rí àṣẹ gbà ní kíákíá láti rí àwọn tí ó wà ní ìgbèkùn kí wọ́n le mọ ipò tí ìlera wọn wà. Dókítà Tedros sọ pé "àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé ṣetán láti pèsè ICRC, eléyìí tí ó pọndandan fún wọn láti pèsè ìrànlọ́wọ́ fún àwọn tí ó wà ní ìgbèkùn ní àsìkò aáwọ̀, pẹ̀lú ìrànlọ́wọ́-kí-rànlọ́wọ́ tí ó bá wà fún àwọn tí ó wà ní ìgbèkùn. "Mo dúpẹ́ ní ọwọ́ àwọn mọ̀lẹ́bí náà fún síṣọ àwọn ìtan wọn tí ó bani ní ọkàn jẹ́. Mo fi ara mi jìn, ní orúkọ àjọ WHO, láti ṣe gbogbo ohun tí a lè se àti láti ṣe ìrànlọ́wọ́ ètò ìlera àti ìpèsè ohun tí ọmọnìyàn nílò fún gbogbo àwọn tí ó wà ní ìgbèkùn. Gbogbo àwọn ará-ìlú tí ó ń jìyà nínú aáwọ̀ yìí ni a gbọdọ̀ pèsè ààbò fún." Dókítà Tedros ṣe àfikún pé: "A ó sa gbogbo agbára tí ó wà ní ìkápá wa gẹ́gẹ́ bí i àjọ WHO láti pèsè ààbò àti láti ṣe ìgbélárugẹ ètò ìlera fún gbogbo àwọn ènìyàn eléyìí ni èròǹgbà àjọ wa; láti ṣe ìkẹ́ fún ìlera ẹnìkọ̀ọ̀kàn àti gbogbogbò ní abẹ́ bí ó tilẹ̀ wù kí ó rí. À ń pe gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè tí ó jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ àjọ WHO, àwọn àwọn Ọmọ-ẹgbẹ́ tí wọ́n wà fún ọ̀rọ̀ ọmọnìyàn, gbogbo àwọn ẹlẹ́kajẹ̀ka mìíràn tí ó ṣe pàtàkì, àti gbogbo ènìyàn lápapọ̀ pé kí wọ́n fi ìlera àwọn ènìyàn sí ọkàn kí wọ́n sì bẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ ní kíákíá láti fi òpin sí ìjìyà tí ó ń lọ lọ́wọ́."

I-WHO ifuna ukukhululwa ngokushesha, ukufinyelela, kanye nokwesekwa kwezokwelapha kwabathunjwa abathathwe yiHamas Ikhathazeke kakhulu ngesimo sobuntu kanye nezempilo esibhekene nabantu ababalelwa ku-200, okubandakanya abasebenzi bezempilo kanye nezingane ezifika kwezingama-30, ezithunjwe kwa-Israyeli yiHamas namanye amaqembu ahlomile ngomhlaka 7 kuMfumfu 2023, iWorld Health Organisation namuhla iphinde yasiphinda isicelo sayo sokuthi bonke bakhululwe ngokushesha. abathunjwa, kanye nokufinyelela okuphuthumayo komunye nomunye wabo kanye nokulethwa kosizo lwezokwelapha. Lesi sicelo senziwe uMqondisi-Jikelele weWHO uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus kulandela izingxoxo namuhla nenhlangano engekho ngaphansi kukahulumeni wakwa-Israel, iHostages and Missing Families Forum, emele imindeni yabantu abathunjiwe. "Sihlangene namuhla nemindeni yabantu abathunjwa eningizimu yakwa-Israel ngomhlaka-7 kuMfumfu sazizwela mathupha ngenhlekelele, ukuhlukumezeka nokuhlupheka ababhekene nakho," kusho uDkt Tedros. "Kunesidingo esiphuthumayo sokuthi abathumbi babathumbi banikeze izimpawu zokuphila, ubufakazi bokuhlinzekwa kosizo lwezempilo kanye nokukhululwa ngokushesha, ngezizathu zobuntu nempilo, bonke labo abathunjiwe." “Abaningi babathunjwa, okuhlanganisa izingane, abesifazane nabadala, banezimo zezempilo ezivele zikhona ezidinga ukunakekelwa nokwelashwa okuphuthumayo nokuqhubekayo. Ukuhlukumezeka ngokwengqondo abathunjwa kanye nemindeni, ababhekene nakho kubucayi futhi ukusekelwa ngokwengqondo kwezenhlalo kubaluleke kakhulu. ” UDkt Tedros uthe i-International Committee of the Red Cross (ICRC) kufanele inikezwe ukufinyelela ngokushesha kubathumbi ukuze baqonde isimo sabo sezempilo. I-WHO isimi ngomumo ukuhlinzeka nge-ICRC, enikezwe igunya lokuhlinzeka ngosizo kubathunjwa ezimeni zokungqubuzana, nganoma yikuphi ukusekelwa kwezempilo kwabathumbi, uDkt Tedros wanezela. “Ngibonga imindeni ngokuxoxa izindaba zayo ezibuhlungu. Ngizibophezele, egameni le-WHO, ukwenza konke esingakwenza ukusekela izidingo zezempilo nezobuntu zalabo ababoshiwe. Bonke abantu abahluphekayo kule mpi kumele bavikelwe.” UDkt Tedros wengeze wathi: “Sizokwenza konke okusemandleni ethu njenge-WHO ukuvikela nokukhuthaza impilo yabo bonke abantu njengoba lokho kuwumgomo weNhlangano yethu: ukunakekela impilo yawo wonke umuntu kungakhathaliseki izimo nezimo. Sicela Amazwe Angamalungu eWHO, abalingani abasiza abantu, zonke ezinye izinhlangano ezifanele, kanye nomphakathi wonkana ukuba ubeke impilo yabantu kuqala futhi iza kuqala emiqondweni yabo futhi bathathe izinyathelo ngokushesha zokuqeda ukuhlupheka okuqhubekayo.”

የዩኤንዲፒ፣ ዩኤንኤፍፒኤ፣ ዩኒሴፍ፣ ደብሊውኤፍፒ እና የዓለም ጤና ድርጅት የሰብዓዊ አቅርቦቶች ወደ ጋዛ መሻገርን አስመልክቶ የጋራ መግለጫ ከተባበሩት መንግስታት ድርጅት እና ከግብፅ ቀይ ጨረቃ የተላከ የመጀመሪያ፣ ግን የተወሰነ የነፍስ አድን ሰብአዊ አቅርቦቶች በ20 የጭነት መኪናዎች በራፋህ ማቋረጫ በኩል ዛሬ ጋዛ ገብተዋል። ከውሃ፣ ከምግብ፣ ከመድሃኒት፣ ከነዳጅ እና ከሌሎች አስፈላጊ ነገሮች ለተከለከሉት በመቶ ሺዎች ለሚቆጠሩት ሲቪሎች ባብዛኛው ሴቶች እና ህጻናት አስቸኳይ የሚያስፈልገው የህይወት መስመር ይሰጣል። ግን ትንሽ ጅምር እና ከበቂ የራቀ ነው። በጋዛ ውስጥ ከ1.6 ሚሊዮን በላይ ሰዎች ሰብዓዊ ርዳታ ያስፈልጋቸዋል። ህጻናት፣ እርጉዝ ሴቶች እና አረጋውያን በጣም ተጋላጭ ሆነው ይቆያሉ። ከጋዛ ህዝብ ግማሽ ያህሉ ህጻናት ናቸው። በጋዛ ውስጥ ብዙ የሲቪል መሠረተ ልማት አውታሮች ተበላሽተው ወይም ወድመዋል፣ መጠለያዎች፣ የጤና ተቋማት፣ ውሃ፣ ንጽህና እና የኤሌክትሪክ ሥርዓቶችን ጨምሮ፣ በበሽታ ወረርሽኝ እና በጤና እጦት ምክንያት የሟቾች ቁጥር ከመጨመሩ በፊት ወደ ሁለት ሳምንታት በሚጠጋ የማያቋርጥ የቦምብ ፍንዳታ ጊዜ እያለቀ ነው። የእንክብካቤ አቅም:: ሆስፒታሎች በተጎጂዎች ተጨናንቀዋል። ሲቪሎች አስፈላጊ የሆኑ የምግብ አቅርቦቶችን በማግኘት ረገድ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ የሚሄድ ተግዳሮቶች ያጋጥሟቸዋል። የጤና ተቋማት ነዳጅ ስለሌላቸው በአገር ውስጥ ባስቀመጡት አነስተኛ መጠን ነው የሚሰሩት። እነዚህ በሚቀጥለው ቀን ወይም ከዚያ በኋላ ያበቃል ተብሎ ይጠበቃል:: የውሃ የማምረት አቅም ከመደበኛ ደረጃዎች 5 በመቶ ነው:: አስቀድሞ የተቀመጡ የሰብአዊ አቅርቦቶች ተሟጠዋል። ለአደጋ የተጋለጡ ሰዎች ለከፋ አደጋ ተጋልጠዋል እና ህጻናት በሚያስደነግጥ ፍጥነት እየሞቱ እና ጥበቃ፣ ምግብ፣ ውሃ እና የጤና አጠባበቅ መብታቸው ተነፍገዋል። የፍልስጤም ህዝብ አንድ ሶስተኛ የሚጠጋው ከዚህ ጋዛ ግጭት በፊት የምግብ ዋስትና አልነበረውም። ዛሬ በሱቆች ውስጥ ያለው ክምችት ተሟጦ ዳቦ ቤቶች እየተዘጉ ሲሆን በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ተፈናቅለው ምግብ ማብሰል ወይም መግዛት አልቻሉም። የሰብአዊነት ተዋናዮች የተቸገሩትን ሲቪሎች እንዲደርሱ፣ ህይወቶችን እንዲያድኑ እና ተጨማሪ የሰው ልጅ ስቃይ እንዳይደርስባቸው ለማድረግ በመላው ጋዛ ውስጥ ፈጣን እና ያልተገደበ የሰብአዊ አቅርቦት ጋር ሰብአዊ የተኩስ አቁም እንዲደረግ እንጠይቃለን። የሰብአዊ ርዳታ ፍሰቶች በመጠን እና ዘላቂ መሆን አለባቸው እና ሁሉም ጋዛኖች ክብራቸውን እንዲጠብቁ መፍቀድ አለባቸው። አስፈላጊ አገልግሎቶችን ለማንቃት አስፈላጊ የሆነውን የውሃ፣ ምግብ፣ ጤና - የወሲብ እና የስነ ተዋልዶ ጤናን ጨምሮ - እና ነዳጅ ለማግኘት ደህንነቱ የተጠበቀ እና ቀጣይነት ያለው ተደራሽነት እንዲኖር እንጠይቃለን። የጤና አጠባበቅ ተቋማትን ጨምሮ በጋዛ ውስጥ ላሉ ሁሉም ሲቪሎች እና ሲቪል መሰረተ ልማቶች እንዲጠበቁ እንጠይቃለን። ሌሎችን በማገልገል ሕይወታቸውን ለአደጋ የሚያጋልጡ በጋዛ የሚገኙ የሰብአዊ እርዳታ ሰራተኞች እንዲጠበቁ እንጠይቃለን። እናም የአለም አቀፍ የሰብአዊነት ህግ በሁሉም ወገኖች ዘንድ ከፍተኛ ክብር እንዲሰጠው እንጠይቃለን። ጋዛ በጣም የቅርብ ጊዜ ግጭቶች ከመከሰቱ በፊት ተስፋ አስቆራጭ የሰብአዊ ሁኔታ ነበረች። አሁን አስከፊ ነው። ዓለም የበለጠ መሥራት አለበት።

Joint statement by UNDP, UNFPA, UNICEF, WFP and WHO on humanitarian supplies crossing into Gaza A first, but limited, shipment of life-saving humanitarian supplies from the United Nations and the Egyptian Red Crescent entered Gaza today on 20 trucks, passing through the Rafah Crossing. It will provide an urgently needed lifeline to some of the hundreds of thousands of civilians, mostly women and children, who have been cut off from water, food, medicine, fuel and other essentials. But it is only a small beginning and far from enough. More than 1.6 million people in Gaza are in critical need of humanitarian aid. Children, pregnant women and the elderly remain the most vulnerable. Nearly half of Gaza’s population are children. With so much civilian infrastructure in Gaza damaged or destroyed in nearly two weeks of constant bombings, including shelters, health facilities, water, sanitation, and electrical systems, time is running out before mortality rates could skyrocket due to disease outbreaks and lack of health-care capacity. Hospitals are overwhelmed with casualties. Civilians face mounting challenges in accessing essential food supplies. Health facilities no longer have fuel and are running on small amounts they have secured locally. These are expected to run out in the next day or so. Water production capacity is at 5 per cent of normal levels. Pre-positioned humanitarian supplies have already been depleted. Vulnerable people are at greatest risk and children are dying at an alarming rate and being denied their right to protection, food, water and health care. Nearly one-third of the population of Palestine was food insecure before this conflict in Gaza. Today stocks in shops are nearly exhausted and bakeries are closing, while tens of thousands of people are displaced and unable to cook or safely purchase food. We call for a humanitarian ceasefire, along with immediate, unrestricted humanitarian access throughout Gaza to allow humanitarian actors to reach civilians in need, save lives and prevent further human suffering. Flows of humanitarian aid must be at scale and sustained, and allow all Gazans to preserve their dignity. We call for safe and sustained access to water, food, health – including sexual and reproductive health – and fuel, which is necessary to enable essential services. We call for the protection of all civilians and civilian infrastructure in Gaza, including health-care facilities. We call for the protection of humanitarian workers in Gaza who are risking their lives in the service of others. And we call for the utmost respect of international humanitarian law by all parties. Gaza was a desperate humanitarian situation before the most recent hostilities. It is now catastrophic. The world must do more.

Sanarwa ta haɗin gwuiwa tsakanin hukumomin UNDP da UNFPA da UNICEF da WFP da kuma WHO kan ba da tallafi zuwa cikin Gaza. Da farko dai ƙayadaddun kayayyakin tallafin ceto rayuka da suka fara shigowa daga MDD da ƙungiyar Red Cross ta ƙasar Masar a yau amotocin ɗaukar kaya guda 20, waɗanda suka shigo ta Mashigar Rafah. Za su samar da sassauci na gaggawa ga wasu daga cikin ɗaruruwan fararen hula waɗanda mafi yawansu mata ne da yara ƙanana, waɗanda aka kange daga samun ruwa da abinci da magunguna da man fetur da ma sauran muhimman abubuwa. Amma dai wannan mafari ne kawai da bai taka kara ya karya ba. Sama da mutane miliyan 1.6 ne ke buƙatar tallafin gaggawa a Gaza. Ƙananan yara, da mata masu juna biyu, da ma waɗanda suka manyanta ne ke kan gaba wajen jikkata. Kusan rabin mutanen Gaza ƙananan yara ne. Yayin da aka yi rushe-rushen gine-ginen fararen hula a Gaza a cikin kusan sati biyu na hare-haren boma-bomai, waɗanda suka haɗa da gidaje da asibitoci da ruwa da wuraren kula da tsabtar muhalli da kuma wutar lantarki, lokaci na ƙara ƙurewa kafin adadin waɗanda suka rasa rayukansu sakamakon ɓarkewar annoba ya ƙaru da kuma rashin samun isassun kayan kula da majinyata a asibiti. Asibitoci sun cika sun batse da majinyata. Fafaren hula na halin ƙaƙa-ni-kayi da ƙalubale wajen samun kayan abinci. Asibitoci ba su da man fetur da za su ci gaba da aiki, suna amfani ne da abin da ya samu daga cikin gida. Ana tsammanin za su ƙare yau ko gobe. Yayin da samun ruwa yana kaso biyar bisa ɗari kan adadin yadda aka saba samu. Kayayyakin tallafi da aka tanada sun riga sun kusa ƙarewa. Mutane masu rauni sosai suna cikin matuƙar hatsari kuma mutuwar ƙananan yara na daga cikin abin da ke ƙara ta da hankali, da take musu haƙƙoƙin da ake yi na tsaro, abinci, ruwan sha da kuma kula da lafiya. Kusan kaso ɗaya bisa uku na al'ummar Falasɗinawa ba su da isasshen abinci kafin zuwan wannan tarzomar a Gaza. A yau kayan masarufi a shaguna sun kusa ƙarewa, kuma ana ta rufe gidajen biredi, a sa'ilin da ake raba dubban fararen hula da muhallinsu, kuma ba za su iya girka abinci ba ko ma sayan abinci cikin kwanciyar rai. Muna kira da a tsagaita wuta, tare da gaggawar samar da hanyoyin shiga cikin Gaza don ba da agajin gaggawa ga fafaren hulan da su ke cikin buƙata, a ceto rayuka da kuma tsare su daga wahalhalun da za su iya fuskanta. Dole a tsara yadda ba da agajin gaggawa zai kasance kuma da yawa kuma mai ɗorewa, sannan a bar 'yan Gaza su tsare martabar su. Muna kira da a samar da hanyoyin samarwa da kare ruwan sha da abinci da lafiya - wanda suka haɗa da lafiyar jima'i da na haihuwa - da kuma man fetur, wanda yana da matuƙar amfani wurin samar da abubuwa masu muhimmanci. Muna kira da a samar da tsaro ga dukan fafaren hula da kuma gine-ginensu a Gaza, waɗanda suka haɗa da asibitoci. Muna kira da a ba da tsaro ga ma'aikatan agajin gaggawa a Gaza, waɗanda suka sanya rayukan su cikin hatsari don tallafawa wasu. Kuma muna kira da a ba da ƙololuwar girmamawa ga dokokin jin-ƙai na ƙasa-da-ƙasa, wato International Humanitarian Law a turance, ga dukan ɓangarorin. Gaza na cikin tsaka mai wuya tun kafin wannan tarzoma. Yabzu abin ya zama bala'i. Ya zama dole duniya ta ƙara ƙaimi.

Taarifa ya pamoja ya UNDP, UNFPA, UNICEF, WFP na WHO kuhusu vifaa vya kibinadamu vinavyovuka Gaza Shehena ndogo ya kwanza ya misaada ya kibinadamu ya kuokoa maisha kutoka Umoja wa Mataifa na Hilali Nyekundu ya Misiri imeingia Gaza leo kwa mmalori 20 yakipitia Rafah Crossing. Inatoa njia ya dharura inayohitajika kwa baadhi ya mamia ya maelfu ya raia, wengi wao wakiwa wanawake na watoto, ambao wamekatishiwa huduma ya maji, na mambo mengine muhimu. Lakini ni mwanzo mdogo sana, ambao hautoshi kabisa. Zaidi ya watu milioni 1.6 huko Gaza wanahitaji sana misaada ya kibinadamu. Watoto, wanawake, wajawazito na wazee wanaendelea kuwa katika hatari zaidi. Karibu nusu ya wakati wa Gaza ni watoto. Huku miundombinu mingi ya raia huko Gaza ikiharibiwa au kuharibiwa takriban katika majuma mawili ya mlipuko wa mara kwa mara, ikijumuisha makazi, vituo vya afya, maji, vyoo na mifumo ya umeme, wakati unasonga kabla ya viwango vya vifo kuongezeka kwa sababu ya milipuko ya magonjwa na ukosefu wa afya- uwezo wa utunzaji. Hospitali zimezidiwa na majeruhi. Raia wanakabiliwa na changamoto zinazoongezeka katika kupata mahitaji muhimu ya chakula. Vituo vya afya havina mafuta kabisa na vinatumia kiasi kidogo walicopata ndani ya nchi. Hizi zinatarajiwa kuisha katika siku inayofuata au zaidi. Uwezo wa uzalishaji wa maji ni 5% za viwango vya kawaida. Vifaa vya kibinadamu vilivyowekwa tayari vimepungua. Watu wanaoishi katika mazingira magumu wako katika hatari kubwa zaidi na watoto wanakufa kwa kasi ya kutisha na kunyimwa haki yao ya ulinzi, chakula, maji na huduma za afya. Takribani theluthi moja ya wakazi wa Palestina walikuwa na uhaba wa chakula kabla ya mzozo huu huko Gaza. Leo, hisa kwenye maduka zinakaribia kuisha na maduka ya kuoka mikate yanafungwa, huku makumi ya maelfu ya watu wameyahama makazi yao na hawawezi kupika au kununua chakula kwa usalama. Tunatoa wito wa kusitishwa kwa mapigano ya kibinadamu, pamoja na ufikiaji wa haraka wa kibinadamu bila vikwazo kote Gaza ili kuruhusu wahusika wa kibinadamu kufikia raia wanaohitaji, kuokoa maisha na kuzuia mateso zaidi ya kibinadamu. mitiririko ya misaada ya kibinadamu lazima iwe kwa kiwango kikubwa na endelevu, na kuruhusu watu wa Gaza wote kusitili utu wao. Tunatoa wito kwa upatikanaji salama na endelevu wa maji, chakula na afya, ikiwa ni pamoja na afya ya ngono na uzazi na mafuta, ambayo ni muhimu katika kuwezesha humu muhimu. Tunatoa wito kwa ulinzi wa raia wote na miundombinu ya kiraia katika Gaza, ikiwa ni pamoja na vituo vya afya. Tunatoa wito kwa ulinzi wa wafanyakazi wa kibinadamu huko Gaza ambao wanahatarisha maisha yao katika kuwahudumia wengine. Na tunatoa wito kwa pande zote kuheshimu sheria ya kimataifa ya kibinadamu. Gaza iliharibu hali ya kibinadamu kabla ya mapigano ya hivi karibuni. Sasa ni janga. Dunia lazima ifanye zaidi.

Ọ̀rọ̀ àjọfiléde tí UNDP, UNFPA, UNICEF, WFP àti WHO sọ lórí àwọn àfikún èlò ìṣàmúlò ìfọmọnìyànṣe tí wọ́n ń wọ Gaza Àkọ́kọ́ irú ìkẹ́rù àwọn àfikún èlò ìṣàmúlò, bí ó tilẹ̀ jẹ́ ìwọ̀nba, láti United Nations àti Egyptian Red Cresent ni ó ti wọ Gaza lónìí nínú àwọn ọkọ̀ akẹ́rù 20, ti wọ́n gba Rafah Crossing kọjá. Yóò pèsè ìgbàlà tí ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn ará ìlú nílò ní kíákíá fún wọn, pàápàá júlọ àwọn obìnrin àti àwọn ọmọdé, tí wọn kò rí omi, oúnjẹ, òògùn, epo àti àwọn ohun èlò pàtàkì lò. Sùgbọ́n ìwọ̀nba ni wọ́n fi bẹ̀rẹ̀ tí kò sì lè tó rárá. Ó lé ní mílíọ̀nù 1.6 àwọn èèyàn ní Gaza ni wọ́n nílò ìrànwọ́ èlò ìgbáyé gidi gan. Àwọn ọmọdé, àwọn aláboyún àti àwọn arúgbó sí ni wọ́n ní ewu ìpalára jùlọ. Ó fẹ́rẹ̀ ju ìdá méjì àwọn èèyàn ní Gaza ni wọ́n jẹ́ ọmọdé. Pẹ̀lú ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn èlò amáyédẹrùn fún ará ìlú ní Gaza tí wọ́n ti bàjẹ́ tàbí tí wọ́n ti parun láàárín yínyin àdó olóró léraléra fún bíi ọ̀sẹ̀ méjì, èyí tí àwọn ilégbèé, àwọn gbọ̀ngán elétò ìlera, omi, ìmọ́tótó , àti àwọn ètò ìmúnáwọlé wà nínú wọn, àsìkò ń lọ kí iye òkú tí yóò sùn tó fẹjú látààrí ìbẹ́sílẹ̀ àrùn àti àìsí ipa ìtọ́jú-ìlera. Àwọn ilé-ìwòsàn tí kún fọ́fọ́ fún àwọn olùfarapa. Àwọn ará ìlú ń kojú àwọn ìpènijà tí ó ń ṣubú lura láti lè rí àwọn ìpèsè oúnjẹ pàtàkì. Àwọn gbọ̀ngán elétò ìlera kò ní epo mọ́ tí wọ́n sì ń lo ìwọ̀nba kékeré tí wọ́n rí ní agbègbè. Ìwọ̀nyìí sì máa tó tán ní ọjọ́ kejì àbí ńkan. Ipá ìṣèlọ́po omi wà ní ìdá 5 nínú ọgọ́ọ̀rún ìpele tí ó ń wà tẹ́lẹ̀. Àwọn ìpèsè èlò ìgbáyé tí wọ́n ti ṣètò sílẹ̀ ti tán pátápátá. Àwọn èèyàn awàléwu-ìpalára ni wọ́n wà nínú ewu jùlọ tí àwọn ọmọdé sì ń kú láì dúró tí wọ́n sì ń fi ẹ̀tọ́ wọn sí ààbò, oúnjẹ, omi àti ìtọ́jú ìlera dùn wọ́n. Ó fẹ́rẹ̀ tó ìdá kan nínú mẹ́ta àwọn èèyàn ní Gaza ni kò tilẹ̀ rí oúnjẹ jẹ ṣáájú ìjà ní Gaza yìí. Lónìí, àwọn ọjà inú àwọn ilé ìtajà ti fẹ́rẹ̀ tán tí àwọn ilé-iṣẹ́ búrẹ́dì sì ti ń di títìpa, nígbà tí ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn èèyàn ń ṣípò padà kúrò nílé tí wọ́n kò lè dáná tàbí kí wọ́n rí oúnjẹ rà ní àlàáfíà. À ń pè fún ìdáwọ́-ìkọlùdúró ti ìfọmọnìyànṣe, pẹ̀lú ìráàyèsí afitọmọnìyànṣe kíákíá láìsí ìdènà jákèjádò Gaza láti fi àyè gba àwọn akópa nínú ètò ìfọmọnìyànṣe láti dé ọ̀dọ̀ àwọn ará ìlú tí wọ́n nílò rẹ̀, kí wọ́n dóòlà ẹ̀mí kí wọ́n sì dènà ìfìyàjẹ ọmọnìyàn síwájú síi. Ọ̀pọ̀ ìrànwọ́ ìfọmọnìyànṣe gbọdọ̀ pọ̀ dáadáa kí wọ́n sì lè mú àwọn èèyàn ró, kí wọ́n sì gba gbogbo àwọn èèyàn Gaza láàyè láti pa iyì wọn mọ́. A pè fún ìráàyèsí omi, oúnjẹ, ìlera - ìlera ìbálòpọ̀ àti ìbísí pẹ̀lú- àti epo pẹ̀lú ààbò àti ìlálòpẹ́, èyí tí ó ṣe pàtàkì láti rí àwọn ètò iṣẹ́ pàtàkì lò. A pè fún ààbò gbogbo àwọn ará ìlú àti èlò amáyédẹrùn fún àwọn ará ìlú ní Gaza, pẹ̀lú àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera. A pè fún ààbò àwọn òṣìṣẹ́ ètò ìfọmọnìyànṣe ní Gaza tí wọ́n ń fi ẹ̀mí wọn wéwu fún àwọn èèyàn mìíràn. A sì ń pè fún ìbọ̀wọ̀ fún òfin ìfọmọnìyànṣe ní òkèèrè lọ́wọ́ gbogbo àwọn tí ọ̀rọ̀ kàn. Gaza ti wà ní ipò ẹlẹgẹ́ fún ìpèsè èlò ìgbàyè ṣáájú ọ̀pọ̀ àwọn ìkọlù tuntun náà. Ó ti di wàhálà ńlá báyìí. Gbogbo àgbayé ní láti ṣe jù báyìí lọ.

Isitatimende esihlanganyelwe se-UNDP, i-UNFPA, i-UNICEF, iWFP kanye neWHO mayelana nezinsiza zosizo eziwela eGaza Ukuthunyelwa kokuqala, kodwa okulinganiselwe, kwezinto zokusiza ezisindisa ukuphila ezivela eNhlanganweni Yezizwe Ezihlangene kanye ne-Egypt Red Crescent kungene eGaza namuhla ngamaloli angu-20, edlula eRafah Crossing. Izohlinzeka ngomzila wokuphila odingeka ngokuphuthumayo kwabanye bamakhulu ezinkulungwane zezakhamuzi, ikakhulukazi abesifazane nezingane, abaye banqanyulwa amanzi, ukudla, imithi, uphethiloli nezinye izinto ezibalulekile. Kodwa kuyisiqalo esincane futhi kude nokwanele. Bangaphezu kuka-1.6 million abantu baseGaza abaludinga kakhulu usizo lokusiza abantu. Izingane, abesifazane abakhulelwe kanye nabantu abadala basasengozini enkulu. Cishe ingxenye yabantu baseGaza yizingane. Njengoba ingqalasizinda yabantu abaningi kangaka eGaza ilimele noma yacekelwa phansi cishe emasontweni amabili okuqhunyiswa kwamabhomu njalo, okuhlanganisa izindawo zokukhosela, izikhungo zezempilo, amanzi, ukukhucululwa kwendle nezinhlelo zikagesi, isikhathi siyaphela ngaphambi kokuba izinga lokufa linyuke ngenxa yokuqubuka kwezifo kanye nokuntuleka kwezempilo- umthamo wokunakekela. Izibhedlela zigcwele abantu abalimele. Izakhamizi zibhekene nezinselelo ezikhulayo zokuthola ukudla okubalulekile. Izikhungo zezempilo azisenawo uphethiloli futhi sezisebenza ngamanani amancane eziwathole endaweni. Lezi kulindeleke ukuthi ziphele noma ngakusasa. Umthamo wokukhiqiza amanzi ungamaphesenti ama-5 wamazinga ajwayelekile. Izinsiza ezibekwe ngaphambili zosizo seziphelile. Abantu abasengozini basengozini enkulu futhi izingane zifa ngezinga elimangalisayo futhi zincishwa ilungelo lazo lokuvikelwa, ukudla, amanzi nokunakekelwa kwezempilo. Cishe ingxenye eyodwa kwezintathu yabantu basePalestine babentula ukudla ngaphambi kwale ngxabano eGaza. Namuhla amasheya ezitolo acishe aphelelwa amandla namabhikawozi ayavalwa, kuyilapho amashumi ezinkulungwane zabantu asala dengwane futhi awakwazi ukupheka noma ukuthenga ukudla ngokuphepha. Sicela ukuthi kuqedwe ukulwa kwabantu, kanye nokufinyelela kosizo oluphuthumayo, okungavinjelwe kulo lonke elaseGaza ukuze kuvunyelwe izisebenzi zosizo ukuba zifinyelele izakhamuzi eziswele, zisindise izimpilo futhi zivimbele ukuhlupheka kwabantu okuqhubekayo. Ukugeleza kosizo lokusiza abantu kufanele kube ngezinga futhi kugcinwe, futhi kuvumele bonke abantu baseGazan ukuthi balondoloze isithunzi sabo. Sicela ukufinyelela okuphephile nokuqhubekayo emanzini, ukudla, impilo - okuhlanganisa impilo yezocansi nokuzala - kanye nophethiloli, okudingekayo ukuze sikwazi ukwenza izidingo ezibalulekile. Sicela kuvikelwe zonke izakhamizi kanye nengqalasizinda yabantu baseGaza, okuhlanganisa nezikhungo zezempilo. Sicela ukuvikelwa kwabasebenzi bezenhlalakahle eGaza ababeka izimpilo zabo engozini ngenxa yokusebenzela abanye. Futhi sifuna ukuhlonishwa okukhulu komthetho wobuntu wamazwe ngamazwe yizo zonke izinhlangothi. IGaza kwakuyindawo yokusiza abantu ngaphambi kwezingxabano zakamuva. Manje sekuyinhlekelele. umhlaba kufanele wenze okungaphezulu.

የዓለም ጤና ድርጅት አዲስ አስፈላጊ የምርመራ ዝርዝር አወጣ፣ ለሄፐታይተስ ኢ ቫይረስ ምርመራዎች አዲስ ምክሮች፣ የግል አጠቃቀም ግሉኮስ ሜትር የዓለም ጤና ድርጅት የ2023 አስፈላጊ የምርመራ ዝርዝር (ኢዲኤል) አውጥቷል፣ ይህም በማስረጃ ላይ የተመሰረተ የ ኢን ቪርቶ ዲአጎነስስ (አይቪዲ) አገሮች ብሄራዊ የመመርመሪያ ምርጫ እንዲያደርጉ የሚደግፍ ነው። የዚህ አመት ዝርዝር ሁለት የመጀመሪያዎቹን ያካትታል:- ለሄፕታይተስ ኢ ቫይረስ (ኤችአይቪ) ሶስት ምርመራዎችን ማካተት፣ፈጣን ምርመራን ጨምሮ የ ኤችኢቪ ኢንፌክሽንን ለመመርመር እና ለመከታተል፣ እና ለግል ጥቅም የግሉኮስ መቆጣጠሪያ መሳሪያዎችን እና ቀደም ሲል የነበሩትን የስኳር በሽታ የሕክምና ምክሮችን ለማካተት ምክር ። ሄፕታይተስ ኢ በአለም ዙሪያ እንደ ወረርሽኝ እና አልፎ አልፎ ይከሰታል። አብዛኛዎቹ ሰዎች ሙሉ በሙሉ ቢያገግሙም ትንሽ ክፍል (እስከ 4%) ከፍተኛ የሆነ የጉበት ውድቀት ያጋጥማቸ ዋል ይህም በነፍሰ ጡር ሴቶች ላይ ከፍተኛ ነው (የሞት መጠን 19.3-63.6%)። ሄፓታይተስ ኢ ኢንፌክሽኑ ብዙም ሪፖርት ያልተደረገ ሲሆን እነዚህ ምርመራዎች ሲጨመሩ መንግስታት ወረርሽኙን ለመቆጣጠር ይረዳሉ። የስኳር በሽታ በ 2019 1.5 ሚሊዮን ሰዎችን ለሞት የሚዳርግ ሥር የሰደደ በሽታ ሲሆን ይህም ዝቅተኛ መካከለኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ውስጥ ከፍተኛ የበሽታ መከሰት እና ተጽእኖ አለው። በአመጋገብ ፣ በአካል ብቃት እንቅስቃሴ ፣ በመድኃኒት እና በመደበኛ የግሉኮስ ቁጥጥር የበሽታው መዘዝ ሊወገድ ወይም ሊዘገይ ይችላል። በ ኢሴንሻል ዲአጎነስስ ሊስት ውስጥ የግል የግሉኮስ መመርመሪያ መሳሪያዎችን ማካተት የተሻለ በሽታን ለመቆጣጠር እና አሉታዊ ውጤቶችን ለመቀነስ ያስችላል። የወሳኝ ዲያግኖስቲክስ ዝርዝሩ ሃገሮች በዕቅዳቸው የፖሊሲ ማዕቀፍ በማቅረብ ለሀገራዊ አስፈላጊ የምርመራ ዝርዝሮች የፖሊሲ ማዕቀፍ በማዘጋጀት የመርዳት አቅም አለው። አላማው መንግስታት ዝርዝሩን ተጠቅመው በአገራቸው ውስጥ በብልቃጥ ምርመራ አገልግሎትን ለማሻሻል ይህም ወደ ከፍተኛ የምርመራ ተደራሽነት እና የተሻለ የታካሚ ውጤቶች ይተረጎማል። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “በኮቪድ-19 ወረርሽኝ መጀመሪያ ላይ የሚታየው ፈጣን ልማት እና ዓለም አቀፍ የምርመራ ስርጭት የቫይረሱን ስርጭት ለመከታተል ፣የተጠቁትን ለመለየት ፣የመለያ እና የማከም እና ለአደጋ የተጋለጡትን ለመጠበቅ ወሳኝ ነበር” ብለዋል ። "የደብሊውኤችኦ ኢሴንሻል ዲአጎነስስ ሊስት በጣም አስፈላጊ እና አስተማማኝ ምርመራዎች ለጤና ሰራተኞች እና ለታካሚዎች መኖራቸውን ለማረጋገጥ የሀገር ውስጥ ውሳኔዎችን ለመምራት በማስረጃ ላይ የተመሰረቱ ምክሮችን የሚሰጥ ወሳኝ መሳሪያ ነው።" ለ 2023 አስፈላጊ የምርመራ ዝርዝር፣ የዓለም ጤና ድርጅት የስትራቴጂክ አማካሪ ቡድን በብልቃጥ ምርመራ (ኤስኤጂኢ አይቪዲ) 12 መተግበሪያዎችን ገምግሟል እና ስምንት በ አይቪዲ ውስጥ እንዲጨመሩ እና ቀደም ሲል በተዘረዘሩት የኢዲኤል ምርመራዎች ላይ በርካታ አርትዖቶችን መክረዋል፣ ይህም አይቪዲ ለሳንባ ነቀርሳ፣ ኤችአይቪ እና የስኳር በሽታ ጨምሮ ሜላሊትስ። በዝርዝሩ ውስጥ የተጨመሩ ሌሎች አዳዲስ ምርመራዎች የኢንዶሮኒክ በሽታዎች፣የመራቢያ፣የእናቶች እና አዲስ የተወለደ ጤና፣ እና የልብና የደም ቧንቧ ጤና፣ ለኤንዶሮኒክ በሽታዎች ሁለት አዳዲስ ምርመራዎች ተካተዋል-የፓራቲሮይድ ሆርሞን እንደ ላቦራቶሪ-ተኮር ሙከራ የካልሲየም ሆሞስታሲስ መዛባት መንስኤዎችን ለመገምገም እና የሕክምና ውጤቶችን ለመከታተል; እና 17-ሀይድሮኦክሲፕሮጅስትሮን እንደ ላቦራቶሪ ላይ የተመሰረተ ምርመራ ከአራስ ጊዜ ውጭ የተወለደ አድሬናል ሀይፐርፕላሲአ ለመመርመር እና ለመቆጣጠር; ለሥነ ተዋልዶ፣ ለእናቶች እና ለአራስ ሕፃናት ጤና፣ ሁለት ምርመራዎችን ማካተት፡- ኪሊሀኡር-ቤቲኬ-ኢሉቲኦ ቴስት እንደ አጠቃላይ አይቪዲ በክሊኒካዊ ላቦራቶሪዎች ውስጥ ጥቅም ላይ የሚውለው የፅንሱ እናት የደም መፍሰስን ለመመርመር እና ለማከም የሚረዳ፣ እና የእንክብካቤ ፈተና ለ የእናቶች ጤና አጠባበቅ እና የፅንሱ እና አዲስ የተወለደ የሂሞሊቲክ በሽታን በተመለከተ የደም ቡድኖችን እና የራሀሰስ ፋክተርን መወሰን; የልብና የደም ህክምና ለማግኘት፣ የክሊኒካል ላቦራቶሪዎች ጋር የጤና እንክብካቤ ተቋማት ውስጥ አጣዳፊ ማዮካርዲ ኢንፍራክሽን ያለውን ምርመራ ለመርዳት ከፍተኛ ትብነት ትሮፖኒን እኔ እና ቲ ማካተት። የደብልዩኤችኤ 76.5 የመመርመሪያ አቅምን ለማጠናከር በቅርቡ በፀደቀው ውሳኔ፣ አባል ሀገራት ብሔራዊ የምርመራ ስትራቴጂዎችን እንደ ሀገራዊ የጤና እቅዳቸው እንዲያጤኑ እና የአለም ጤና ድርጅትን ሞዴል ዝርዝር በማጣጣም ሀገራዊ አስፈላጊ የምርመራ ዝርዝሮችን እንዲያዘጋጁ አሳስበዋል። በብልቃጥ ውስጥ አስፈላጊ ምርመራዎች የደብልዩኤችኤ ኢዲኤሎችን ለማዳበር በሚያደርጉት ጥረት፣ በዌብናር፣ በዎርክሾፖች እና በአገር ውስጥ ቀጥተኛ ድጋፍ ላይ በተለያዩ የዓለም ሀገራት እየመከረ እና እየደገፈ ነው። በየሁለት ዓመቱ የተሻሻለው፣ አስፈላጊው የዲያግኖስቲክስ ዝርዝር ብሄራዊ በብልቃጥ መመርመሪያ ፖሊሲ ልማትን ለመደገፍ እና የ አይቪዲ ምርመራ እና የክሊኒካል ላብራቶሪ አገልግሎቶችን ተደራሽነት ለማሻሻል የታሰበ ነው። እንዲሁም ለሀገር አቀፍ ኢዲኤሎች ማሳወቅ፣ በተለያዩ የጤና አጠባበቅ ስርዓት ደረጃዎች ለ አይቪዲኤስ ቅድሚያ ስለመስጠት ምክር ይሰጣል። በተጨማሪም፣ የኢን ቪርቶ ዲአጎነስስ ምርጫን፣ ግዥን፣ አቅርቦትን ወይም ልገሳን ለሚደግፉ የተባበሩት መንግስታት ኤጀንሲዎች እና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ከግል የጤና ቴክኖሎጂ እና የማኑፋክቸሪንግ ዘርፎች መመሪያ ጋር የአለም ጤና ጉዳዮችን ለመፍታት ስለ አይቪዲኤስ ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ጉዳዮች ያሳውቃል። በ2023 የዓለም ጤና ድርጅት ኢዲኤል እና ውሳኔዎች ላይ ዝርዝር መረጃ ለማግኘት ማገናኛን ይመልከቱ።

WHO releases new list of essential diagnostics; new recommendations for hepatitis E virus tests, personal use glucose meters The World Health Organization (WHO) has released its 2023 Essential Diagnostics List (EDL), which is an evidence-based register of in vitro diagnostics (IVD) that supports countries to make national diagnostic choices. This year’s list includes two firsts: Inclusion of three tests for hepatitis E virus (HEV), including a rapid test to aid in the diagnosis and surveillance of HEV infection; and Advice to include personal use glucose monitoring devices along with the medical recommendations for diabetes already in existence. Hepatitis E occurs around the world both as outbreaks and as sporadic cases. While most people recover completely, a small proportion (up to 4%) develop acute liver failure, which is higher in pregnant women (mortality rates 19.3-63.6%). Hepatitis E infection is under-reported and the addition of these diagnostics will support governments to manage outbreaks. Diabetes is a chronic disease causing 1.5 million deaths in 2019 with higher disease incidence and impact in lower-middle-income countries. The disease consequence can be avoided or delayed with diet, physical activity, medication and regular glucose monitoring. Including personal glucose testing devices on the Essential Diagnostics List could lead to better disease management and reduced negative outcomes. While not prescriptive, the Essential Diagnostics List has the potential to help countries with their plans to improve access to in vitro diagnostics by providing a policy framework to enable informed decision-making for national Essential Diagnostics Lists. The ambition is that governments can use the List to improve in vitro diagnostics testing services in their country which will translate into increased access to diagnostics and better patient outcomes. “The rapid development and global deployment of diagnostics early in the COVID-19 pandemic was vital in tracking the spread of the virus, detecting, isolating and treating those infected and protecting those at risk,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “The WHO Essential Diagnostics List is a critical tool that gives countries evidence-based recommendations to guide local decisions to ensure the most important and reliable diagnostics are available to health workers and patients.” For the 2023 Essential Diagnostics List, the WHO Strategic Advisory Group of Experts on in vitro diagnostics (SAGE IVD) reviewed 12 applications and recommended the addition of eight in IVDs and several edits to previously listed EDL tests, including IVDs for tuberculosis, HIV and diabetes mellitus. Other new tests added to the list include those for endocrine disorders; reproductive, maternal and new-born health; and cardiovascular health: For endocrine disorders, two new tests were included: Parathyroid hormone as a laboratory-based test to aid in the evaluation of the causes of calcium homeostasis disorders and monitor the effects of treatment; and 17-Hydroxyprogesterone as a laboratory-based test to diagnose and monitor congenital adrenal hyperplasia outside of the neonatal period; For reproductive, maternal and newborn health, the inclusion of two tests: Kleihauer-Betke acid-elution test as a general IVD for use in clinical laboratories to aid in the diagnosis and treatment of fetomaternal haemorrhage, and a point-of-care test to determine blood groups and Rhesus factor in the context of maternal health care and haemolytic disease of the fetus and newborn; For cardiovascular health, the inclusion of high-sensitivity troponin I and T to aid in the diagnosis of acute myocardial infarction in health care facilities with clinical laboratories. With the recent adoption of the WHA 76.5 resolution on strengthening diagnostics capacity, Member States are urged to consider the establishment of national diagnostics strategies as part of their national health plans, and to consider the development of national essential diagnostics lists, adapting the WHO model list of essential in vitro diagnostics. WHO is advising and supporting multiple countries across the world on their efforts to develop EDLs, through webinars, workshops and direct country support. Updated biennially, the Essential Diagnostics List is intended to support national in vitro diagnostics policy development and to improve access to IVD testing and clinical laboratory services. As well as informing national EDLs, it provides advice on prioritization of IVDs at different levels of the healthcare system. Additionally, it informs United Nations agencies and non-government organizations that support the selection, procurement, supply or donation of In Vitro Diagnostics along with guidance to the private health technology and manufacturing sectors about the IVDs priorities required to address global health issues. For detailed information on the 2023 WHO EDL and decisions see link.

WHO ta sake jerin muhimman binciken cututtuka, da sabin shawarwari kan cutar ciwon hanta, wato hepatitis E, da na'urar gwaje-gwaje na amfanin kai na masu ciwon siga. Ƙungiyar Lafiya ta Duniya (WHO) ta sake jerin muhimman binciken cututtuka na shekarar 2023, wato Essential Diagnosics List (EDL) a turance, wanda rajista ne da aka tsara bisa tabbataccen binciken kwalba, wato In-vitro diagnostics (IVD) a turance, wanda ke ba wa ƙasashe gudunmawa wajen zaɓar gwajin da ya musu. Jerin na wannan shekarar ya haɗa da abubuwa biyu na farko: Game gwaje-gwaje guda uku na Hepatitis E Virus (HVE), wanda ya yaɗa da gwajin gaggawa don taimakawa wajen gano cutar, da kuma bibiyar kamuwa da HVE; da kuma Shawarwari kan cewa su ƙunshi na'urarorin gwada ciwon sukari tare da shawarwari kan lafiyar masu ciwon sukari da ake da su yanzu. Cutar ciwon hanta na faruwa a sassan duniya a matsayin ɓarkewar annoba ko kuma a rarrabe. Yayin da da mafi yawan mutane ke warkewa gaba ɗaya, wani ɓangare kaɗan (kusan kaso 4%) na kamuwa da matsanancin ciwon hanta, wanda ya fi ƙamari ga mata masu juna biyu (adadin masu mutuwa ya kai 19.3-63.6%). Akwai ƙarancin rahotanni kan cutar ciwon hanta kuma ƙarin waɗannan gwaje-gwajen zai yi matuƙar taimakawa gwamnati wajen daƙile ɓarkewar wannan cuta. Cutar ciwon Sugari wata cuta ce mai ɗaukar lokaci wadda ta yi sanadin rasa rayukan mutum miliyan 1.5 a shekarar 2019, yayin da aka fi samun hauhawar wannan matsaloli da tasirinsu a ƙasahen da ke da ƙaranci zuwa matsakaicin kuɗin shiga. Za'a iya daƙilewa ko kaucewa matsalolin cutar ta hanyar kiyaye cima, motsa jiki, magunguna, da kuma kula da daidaiton sukari a jiki. Waɗanda su ka haɗa da na'urar gwada ciwon sukari ta kai da ke cikin jerin gwanon muhimman gwaje-gwajen da aka gano ba a ɗauke da cutar. A yayin da su ka kasance ba sai da dokar likita ba, waɗannan jerin gwanon gwaje-gwajen su na da damar taimaka ƙasashe bisa ga tsare tsaren su don ganin inganta samar da gwajin kwalba ta hanyar samar da shiryeyyen tsari don samun iya bada muhimmin shawarwari ga jerin gwanon gwaje-gwajen da aka lissafa. Ƙudurin shi ne cewa gwamnati zata iya amfani da wannan jerin don inganta ayyukan gwaje-gwajen cikin kwalbaa kasashen su wanda za'a juya shi wajen ƙara samun damar gwajin da kuma samun kyakkyawan sakamako daga majinyata. "Cigaban gaggawa da kuma rubdugun da Duniya tayi wajen samar da gwaje-gwajen cutar COVID-19 da ta addabi duniya a matakin farko yayi matuƙar ba da gudunmawa wajen tantance yaɗuwar ƙwayar cutar, da kuma ganowa da killacewa da ba wa waɗanda su ka kamu da ita magunguna da kuma bada tsaro ga waɗanda suke cikin hatsari wajen kamuwa da ita." A cewar Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta-Janar na hukumar WHO. "Jerin muhimman gwaje-gwajen WHO muhimmin kayan aiki ne da za su ba wa ƙasashe shawarwarin da ya kamata bisa tsarin gani da ido don tafiyar da ƙananan shawarwari wajen tabbatar da samar da gwaje-gwaje mafiya muhimmanci da dogaro ga ma'aikatan lafiya da majinyata." Jerin muhimman gwaje-gwajen na 2023, Sashen Masana Tsare-tsare da Shawarwari na hukumar WHO akan gwaje-gwajen kwalbaa wato (SAGE IVD) sun duba manhajoji 12 tare da ba da shawarar ƙara takwas a IVDs da kuwa sake duba waɗancan jerin gwaje-gwajen da su ka gabata, waɗanda suka haɗa da gwaji na cikin kwalba na tarin fuka, ƙanjamau da kuma ciwon sukari. Wasu sabbin gwaje-gwajen da aka ƙara a wannan jerin sun haɗa da cutar da ke kama gaɓoɓi da jijiyoyi da mahaifa da lafiyar ma su shayarwa da ta jarirai da kuma lafiyar zuciya.: Dangane da matsalolin da su ka shafi sinadaran jiki da na gaɓɓai, an ƙara gwaje-gwaje guda biyu waɗanda su ka haɗa da: gwajin sinadaran da ke daidaita sinadarin kalshiyom da aka yi a ɗakin gwaji don taimakawa wajen abubuwan da ke jawo rashin daidaiton sinadarin Kalshiyom, sannan kuma a bibiyar tasirin magunguna; da kuma gwajin cutar da ke haddasa haihuwa lokacin da bai kai ba a matsayin gwajin da ake a ɗakin gwaji don bincike da kuma lura da cutar da ke samun zuciya na yara ƙanana a lokacin haihuwa.; Dangane harkokin lafiya na haihuwa da juna biyu da lafiyar mata masu shayarwa da ta jarirai, gamayyar waɗannan gwaje gwajen biyu: gwajin Kleihauer-Betke acid-elution a matsayin gamammen gwajin kwalba da za'a yi amfani da shi wajen binciken ƙwayoyin cuta a ɗakin bincike don taimakawa wajen ganowa da kuma samar da magungunan zubar jini a yayin haihuwa, da kuma gwajin da ake na nan-take don sanin sinadarin halittar jini a fannin lafiyar mata masu shayarwa da ma cututtukan da su ke cikin jini na yaron da ke ciki da na jarirai. Dangane da lafiyar zuciya, game maganin troponin I da T don taimakawa wajen gano matsalar buguwar zuciya a asibitocin da suke da ɗakunan gwaje-gwaje. A bisa amfani da tsarin kwanan nan na kundin WHA 76.5 resolution wajen ƙarfafa damar bincike, an hori jahohi mambobi da su yi duba zuwa ga assasa dabarun bincike na ƙasa a matsayin wani ɓangare na tsarin kiwon lafiya, da kuma duba zuwa ga bunƙasa jerin muhimman gwaje-gwajen ƙasa, wanda ke amfani bisa tsarin WHO na muhimman jerin gwaje-gwajen kwalba. Hukumar WHO na ba da shawarari da kuma gudunmawa ga ƙasashe masu yawa a faɗin duniya a ƙokarinta na bunƙasa ELDs, ta hanyar taruka ta yanar gizo, horarwa da kuma ba da gudunmawa ga ƙasa kai-tsaye. Wanda ake sabuntawa duk bayan shekaru biyu a jerin muhimman gwaje-gwaje, an yi ne da manufar ba da gudunmawa ga tsarin bunƙasa gwajin kwalba na ƙasa, sannan kuma a inganta samar da hanyar samun gwajin IVD da kuma kayayyakin aikin ɗakin gwaje-gwaje. Da kuma ta faɗakar da jerin muhimman gwaje-gwajen ƙasa, ana samar da shawarwari kan ba da muhimmanci ga IVDs a matakai daban-daban na tsarin kula da lafiya. Bugu da ƙari, tana faɗakar da ƙungiyoyin Majalisar Ɗinkin Duniya da ƙungiyoyo masu zaman kan u waɗanda suke ba da goyon baya kan wannan zaɓe, da samarwa da kawowa da ba da kyautar kayayyakin gwaje-gwajen kwalba, tare da ba da haske ga ƙungiyoyin lafiya masu zaman kansu da ma'aikatu masu samar da kayayyakin game da abubuwan fda aka fi buƙata na IVD waɗanda ake ɓukata a tattauna matsalolin lafiya a duniya. Don samun cikakken bayani game da 2023 WHO EDL da kuma shawarwari, ziyarci wannan mahaɗar (link).

WHO imetoa orodha mpya ya uchunguzi muhimu: mapendekezo mapya ya vipimo vya virusi vya hepatitis, matumizi ya kibinafsi ya mita za glukozi Shirika la Afya Duniani (WHO) limetoa orodha yake ya uchunguzi muhimu ya 2023 (EDL), ambayo ni sehemu ya msingi ya ushahidi wa uchunguzi wa in vitro (IVD), ambayo inasaidia nchi kufanya uchunguzi wa kitaifa wa uchunguzi. Orodha ya mwaka huu inajumuisha sehemu mbili za kwanza: Kujumuisha vipimo vitatu vya virusi vya hepatitis E (HEV), ikiwa ni pamoja na mtihani wa haraka ili kusaidia katika uchunguzi na ufuatiliaji wa maambukizi ya HEV; na Ushauri wa kujumuisha vifaa vya ufuatiliaji wa matumizi ya kibinafsi ya glukozi pamoja na mapendekezo ya matibabu ya ugonjwa wa kisukari ambayo tayari yapo. Hepatitis E hutokea duniani kote kama milipuko na matukio ya mara kwa mara. Wakati watu wengi wanapoona kabisa,sehemu ndogo (hadi 4%) hupata kushindwa kwa ini kwa papo hapo, ambayo ni kubwa zaidi kwa wanawake wajawazito (viwango vya vifo 19.3-63.6%). Maambukizi ya Hepatitis E hayatolewi taarifa, hivyo kuongezewa uchunguzi huu kutasaidi serikali kudhibiti milipuko. Kisukari ni ugonjwa sugu uliyosababisha vifo vya watu takribani milioni 1.5 mwaka 2019 huku kesi za ugonjwa zikiwa juu na athari kuleta athari katika kipato cha chini. Matokeo ya ugonjwa yanaweza kuepukika au kucheleweshwa na lishe, shughuli za mwili, dawa na ufuatiliaji wa kawaida wa sukari. ikiwa ni pamoja na vifaa vya kibinafsi vya kupima glukozi kwenye orodha muhimu ya uchunguzi kunaweza kusababisha udhibiti bora wa magonjwa na kupunguza matokeo mabaya. Ingawa siyo maagizo: Orodha muhimu ya uchunguzi inaweza kusaidia mipango ya nchi ya kuboresha ufikiaji wa uchunguzi wa ndani kwa kuunda mifumo ya sera ili kuwawezesha kufanya maamuzi kwa kuzingatia orodha za kitaifa za uchunguzi muhimu. Matarajio ni kuwa serikali zinaweza kutumia orodha hiyo kuboresha huduma za kupima maambukizi ya ndani ya nchi ambayo itatafsiri ongezeko lake katika upatikanaji wa uchunguzi na matokeo bora ya wagonjwa. "Maendeleo ya haraka na upelekaji wa uchunguzi wa kimataifa katika janga la UVIKO-19 ilikuwa muhimu muhimu katika kufuatilia kuenea kwa virusi, kugunduliwa, kuwatenga na kuwatibu waliyoambukizwa na kuwalinda waliyo hatarini", alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Orodha Muhimu ya Uchunguzi wa WHO ni chombo muhimu ambacho kinatoa mapendekezo ya ushahidi wa msingi kwa nchi ili kuongeza maamuzi ya ndani ili kuhakikisha uchunguzi muhimu na wa kuaminika unapatikana kwa wafanyakazi wa afya na wagonjwa Kwa orodha muhimu ya uchunguzi wa 2023, kikundi cha ushauri wa kimkakati cha WHO cha wataalamu wa uchunguzi wa in vitro (SAGE IVD) kilikagua maombi 12 na kupendekeza kuongezwa ka maombi 8 kwenye IVD na marekebisho kadhaa kwenye vipimo vya EDL vilivyoorodheshwa hapo awali, ikijumuisha IVD za kifua kikuu, UKIMWI na Kisukari cha mellitasi. Vipimo vingine vipya vilivyoongezwa kwenye orodha ni pamoja na vile vya matatizo ya mfumo wa endocrine; afya ya uzazi, mama na mtoto mchanga pamoja na afya ya moyo na mishipa: Kwa matatizo ya endocrine, vilijumuishwa vipimo viwili vipya, : Homoni ya paradundumio kama kipimo cha maabara ili kusaidia katika tathimini za sababu ya matatizo ya homeostasis ya kalsiamu na kufuatilia athari za matibabu, na 17-Hydroxyprojesterone kama kipimo cha maabara cha kutambua na kufuatilia haipaplasia ya adrenali inayozalishwa nje ya kipindi cha mtoto mchanga; Kwa afya ya uzazi na mtoto mchanga, kujumuisha vipimo viwili: Kipimo cha asidi ya kleihauer-Betke kama IVD ya jumla kwa ajili ya matumizi katika maabara ya kliniki ili kusaidia katika utambuzi na matibabu ya kuvuta damu kwa fetoma, na kipimo cha matunzo kuamua makundi ya damu na kipengele cha Rhesus katika mazingira ya huduma ya afya ya mama na ugonjwa wa haemolytia wa fetusi na mtoto mchanga; Kwa afya ya moyo na mishipa; kuingizwa kwa troponin I na T yenye unyeti mkubwa ili kusaidia katika utambuzi wa infarction ya papo hapo ya myocardial katika vituo vya huduma za afya na maabara ya kliniki. Kupitishwa kwa hivi karibuni kulitokana na azimio la WHA 76.5 kuhusu kuimarisha uwezo wa uchunguzi, Nchi Wanachama zinahimizwa kuzingatia uanzishwaji wa mikakati ya kitaifa ya uchunguzi kama sehemu ya mipango ya afya ya kitaifa na kuzingatia maendeleo ya orodha muhimu za uchunguzi wa kitaifa, kurekebisha orodha ya mfano ya WHO, uchunguzi muhimu wa in vitro. WHO inashauri na kusaidia nchi nyingi duniani juu ya juhudi zao za kuunda EDLs, kupitia wavuti, warsha na usaidizi wa moja kwa moja wa nchi. inasasishwa kila baada ya miaka miwili, Orodha muhimu ua uchunguzi inakusudiwa kusaidia uundaji wa sera ya kitaifa ya uchunguzi wa vitro na kuboresha ufikiaji wa upimaji wa IVD na huduma za maabara ya kimataifa. Pamoja na kufahamisha EDL za kitaifa, kutoa ushauri juu ya kuweka vipaumbele vya IVD katika viwango tofauti vya mfumo wa huduma ya afya. Zaidi ya hayo, inafahamisha mashirika ya Umoja wa Mataifa na mashirika yasiyo ya kiserikali ambayo yanasaidia uteuzi, ununuzi, usambazaji au mchango wa uchunguzi wa In Vitro pamoja na mwongozo wa teknolojia ya afya ya kibinafsi na sekta za utengenezaji juu ya vipaumbele vya IVD vinavyohitajika kushughulikia masuala ya afya duniani. Kwa habari zaidi juu ya 2023 WHO EDL na maamuzi tazama kiungo.

Àjọ elétò-ìlera àgbáyé ti gbé àwọn ìwé tuntun tí ó níṣe pẹ̀lú ìdámọ̀ àìsàn, àlàkalẹ̀ tuntun fún àyẹ̀wò àrùn jẹ̀dọ̀dẹ̀dọ̀ E, àti ìlò mítà onígúlúkóósì aládàáni. Àjọ elétò-ìlera Lágbàáyé (WHO) ti ṣe àgbéjáde Ìwé Àtòjọ̀ àwọn Àyẹ̀wò Pàtàkì (EDL) ti ọdún 2023, eléyìí tí ó jẹ́ ìwé-ẹ̀rí àkọsílẹ̀ fún àyẹ̀wò ìṣàwárí ipò àrùn inú ara (IVD), tí ó máa ṣe àtìlẹyìn fún àwọn orílẹ̀-èdè láti yan ọ̀nà ìgbà ṣe àyẹ̀wò wọn. Ìwé àtẹ̀jáde ti ọdún yìí ní méjì níwájú: eléyìí tí ó ní àyẹ̀wò mẹ́ta fún fáírọ́ọ́sì àrùn jẹ̀dọ̀jẹ̀dọ̀ E (HEV), eléyìí tí ó ní àyẹ̀wọ̀ tí ó gbòòrò tí ó le mú ìdámọ̀ àìsàn yá ní kíákíá àti àwòfín ìkóràn HEV; àti Ìmọ̀ràn láti fi gúlúkóósì aládáni àti ohun èlò ìbójúwò pẹ̀lú àlàkalẹ̀ ìmọ̀-ìṣègùn fún àìsàn ìtọ̀-ṣúgà tí óti wà nílẹ̀. Àrùn jẹ̀dọ̀jẹ̀dọ̀ E máa ń bẹ́ sílẹ̀ káàkiri àgbáyé gẹ́gẹ́ bí i àjàkálẹ̀ àrùn tí kò se é sopọ̀ mọ́ òmíràn. Nígbà tí ara ọ̀pọ̀lọpọ̀ bá yá tán, iye kékere (tí ó tó 4%) máa ń fa ìṣeṣégeṣège ẹ̀dọ̀, eléyìí tí ó wọ́pọ̀ láàrin àwọn obìnrin aláboyún (tí iye ikú aláboyún rẹ̀ 19.3-63.6% ). Àrùn jẹ̀dọ̀jẹ̀dọ̀ E wà ní abẹ́-àyẹ̀wò àti pé àfikún àyẹ̀wò yìí ni yóò ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ìjọba láti ká ipá títàn káàkiri rẹ̀. Àrùn ìtọ̀-ṣúgà jẹ́ àrùn alágbára tí ó ṣe okùnfà ikú àwọn ènìyàn tí ó tó mílíọ́ọ́nù kan àti àádọ́ta pẹ̀lú ìṣẹ̀lẹ̀ àrùn tí ó ga àti ipa tí ó ní lórí àwọn orílẹ̀-èdè tí owó-ìpawọlé wọn lábẹ́nú ò pọ̀. A lè yàgò fún àwọn àbájáde àrùn tàbí kí á ṣe ìdádúró oúnjẹ asara lóóre, iṣẹ́-ṣíṣe ojúkorojú, òògùn lílò àti lílo ohun èlò gúlúkóósi. Eléyìí tí ó ní ohun èlò gúlúkóósì aládàáni tí ó wà lórí Àyẹ̀wò ìwé Ohun Èlò Ìdámọ̀ Àìsàn le yọrí sí ọ̀nà ibágbépọ̀ àrùn àti láti mú àdínkù bá àbájáde tí kò dára. Nígbà tí kò sí àlàkalẹ̀, Àyẹ̀wò Ìwé Ohun Èlò Ìdámọ̀ ní agbára láti ṣe ìrànlọ́wọ́ fún àwọn orílẹ̀-èdè pẹ̀lú àlàkalẹ̀ láti mú àlékún bá àyẹ̀wò-ìṣàwárí àrùn nípa pípèṣè ìlànà àlàkalẹ̀ iṣẹ́-ṣíṣe láti lè sọ fún àwọn olùṣèpinnu fún àpapọ̀ Ìwé Àyẹ̀wò Ohun Èlò Ìdámọ̀. Èròǹgbà rẹ̀ ni pé ìjọba le lo àkójọpọ̀ rẹ̀ láti mú ìtẹ̀síwájú bá iṣẹ́ àyẹ̀wò ìṣàwárí àrùn àti àbájáde aláìsàn tí ó dára. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus sọ pé "ìdàgbàsóké oníkíákíá àti ìfọ́nkáàkiri gbogbo ayé àti àyẹ̀wò ìdámọ̀ àìsàn ní ìgbà tí àjàkálẹ̀ àrùn 'COVID-19' ṣẹ̀ṣẹ̀ bẹ̀rẹ̀ jẹ́ eléyìí tí ó burú láti ṣe àwárí okùnfà fáírọ́ọ́sì náà, ìṣàwárí, ìyàsọ́tọ̀ àti ṣíṣe ìtọ́jú àwọn tí ó kó àrùn náà àti àwọn olùtọ́jú wà ní inú ewu. Àyẹ̀wò Ìwé Ohun Èlò Ìdámọ̀ àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé jẹ́ eléyìí ohun èlò ipò ẹlẹgẹ tí ó máa ń fún àwọn orílẹ̀-èdè ní ẹ̀rí-ìfìdímúlẹ̀ tí a là kalẹ̀ láti tọ́ àwọn ìpinnu abẹ́lé láti rí i dájú pé àwọn ohun tí ó ṣe pàtàkì tí ó sì ṣe é gbé aralé fún àyẹ̀wò ìdámọ̀ àìsàn tí ó wà nílẹ̀ fún àwọn òṣìṣẹ́ elétò-ìlera àti àwọn aláìsàn." Fún Àyẹ̀wò Ìwé Ohun èlò Ìdámọ̀ ti ọdún 2023, Ìgbìmọ̀ àjọ Olùdáninímọ̀ràn Ìlànà Iṣẹ́-ṣíṣe ti Akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ ní orí àyẹ̀wò ìdámọ̀ àìsàn (SAGE IVD) ṣe àyẹ̀wò ìwé-ìgbàwọlé 12 àti àlàkalẹ̀ ṣe àfikún-ún mẹ́jọ ní inú àti ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìsàtúnyẹ̀wò láti kọ àyẹ̀wò EDL tẹ̀lé e, eléyìí tí ó ní IVDs. àti IVDs fún àìsàn ikọ́ ife, àrùn kògbóógùn àti àrun ìtọ̀-ṣúgà onímilitíátọ́ọ́sì. Àwọn àyẹ̀wò tuntun mìíràn tí wọ́n tún ṣẹ̀ṣẹ̀ ṣe àfikún fún àwọn ìṣeṣégeṣège oje-ara; ìpọ̀si, ajẹmọ́pọlọ àti ìlera àwọn ọmọdé; àti ìlera ajẹmétòòṣànká-inú-ọkàn;: Fún ìṣeṣégeṣège oje-ara, a ti ṣe àfikún àwọn àyẹ̀wò tuntun méjì: Atarají Paratááírọ́ọ́dù gẹ́gẹ́ bí i àyẹ̀wò ajẹmọ́-láábú láti mú ìgbélósùnwọ̀n okùnfà ìṣeṣégeṣège kásíọ́mù omeotasísí àti ìṣàbọ́jútó ipa ìtọ́jú; àti '17-hydroxyprogesterone' gẹ́gẹ́ bí i ìṣàyẹ̀wò-ajẹmọ́ láábú láti ṣe àyẹ̀wò àti ìmójútó àisàn ìbí-àjogúnbá ní àsìkò ìbí ọmọ tuntun; Fún ìlera ìbísí, ìyálọ́mọ àti ti ọmọ tuntun, àti fún fífi sí àwọn àyẹ̀wò méjèèji yìí: àyẹ̀wò ìlànà yíyọ kúrò aporó inú-ara 'Kleihauer-Betke' gẹ́gẹ́ bí i IVD lápapọ̀ fún lílò ìtọ́jú ajẹmọ́-láábú láti mú àyẹ̀wò àti ìtọ́jú yá ní kíákíá fún sísàn ẹ̀jẹ̀-ọlẹ̀ inú, àti ipa-ìkẹ́ àyẹ̀wò àti àrun àìdọógba-ìyálọ́mọ àti ọlẹ̀ inú àti ọmọ tuntun; Fún ìlera ajẹmọ́-ètò-inú-ọkàn, àfikún ìmọ̀sílára-gíga ti turopolíínì i àti T láti mú àyẹ̀wò alágbára ìkọlù ọkàn ní agbègbè ilé èto ìlera pẹ̀lú àyẹ̀wò láábù ní ilé-ìwòsàn. Pẹ̀lú gbígbà wọlé ìpinnu àjọ WHA 76.5 tí ó wáyé láìpẹ́ yìí lórí ṣíṣe ìrólágbára fún ìkápá ìdámọ̀ àìsàn, a rọ àwọn Orílẹ̀-èdè tí ó jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ láti gbìyànjú ìfídímúlẹ̀ àwọn ọ̀nà ìṣèdámọ̀ àìsàn ní orílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí i ètò orílẹ̀ fún ìlera, àti láti gba ìdàgbàsókè àwọn ààtò ìṣédámọ̀ àisàn wọlé, nípa gbígba àwòkọ́ṣe ìlànà ìsàwárí àìsàn àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé tí ó ṣe pàtàkì wọlé. Àjọ WHO ń ṣe àmọ̀ràn àti àtìlẹyìn fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè káàkiri gbogbo àgbáyé lórí ipa tí wọ́n ń kó ní orií àti mú ìdàgbàsókè bá 'EDLs' , láti ara àpérò, ìdálẹ́kọ̀ọ́ àti àtìlẹyìn lọ́nà tààrà fún àwọn orílẹ̀-èdè. Àfikùn ọlọ́dún méjì-méji, Àyẹ̀wò Ìwé Ohun Èlò Ìdámọ̀ ní èrò láti ṣe àtìlẹyìn fún àwọn ìlànà àyẹ̀wò ìṣàwárí àrùn gbogbo àti láti ṣe ìdàgbàsókè kí ìgbèèrú àti rọ́wọ́tó àyẹ̀wò IVD àti àwọn iṣẹ́ ìwòsàn láábù. Nípa síṣọ fún àjọ àpapọ̀ ELDs léti, ó ń pèsè ìmọ̀ràn ní orí ìmúníkókó IVDs ní oríṣìíríṣìí ìpele ètò ìlera. Ní àfikùn, ó sọ fún àwọn àjọ Àgbáyé àti àwọn ẹgbẹ́ tí kòrọ̀gbọ̀kú-lé-ìjọba tí wọ́n ń ṣe àtìlẹyìn fún yíyan, rírà, fún tàbí pèsè ohun èlò àyẹ̀wò ìṣàwárí àrùn pẹ̀lú ìlànà fún ìmọ̀-ẹ̀rọ ti ẹ̀ka ìlera aládáàni àti àwọn ẹka tí ó wà nípa ìpèsè IVD nílò láti yẹ àwọn ọ̀rọ̀ tí ó níṣe pẹ̀lú ètò ìlera ní àgbáyé. Fún àlàyé kíkún lórí àjọ Elétò -ìlera Lágbàáyé ELD ti ọdún 2023 àti àwọn ìpinnu, wo ìtọ́kasí.

I-WHO ikhipha uhlu olusha lokuxilonga okubalulekile; izincomo ezintsha zokuhlolwa kwegciwane le-hepatitis E, ukusetshenziswa komuntu siqu kwamamitha weglucose I-World Health Organization (WHO) ikhiphe Uhlu lwayo Lwe-2023 Essential Diagnostics (EDL), okuyirejista esekelwe ebufakazini ye-in vitro diagnostics (IVD) esekela amazwe ukuthi enze izinqumo zokuxilonga zikazwelonke. Uhlu lwalo nyaka luhlanganisa okokuqala okubili: Ukufakwa kokuhlolwa okuthathu kwegciwane le-hepatitis E (HEV), okuhlanganisa ukuhlolwa okusheshayo ukusiza ekuxilongweni nasekuqashweni kokutheleleka kweHEV; futhi Iseluleko sokufaka izinsiza zokuqapha ukusetshenziswa komuntu siqu kweglucose kanye nezincomo zezokwelapha zesifo sikashukela esezivele zikhona. I-Hepatitis E yenzeka emhlabeni wonke njengokugqashuka kanye namacala angavamile. Nakuba abantu abaningi belulama ngokuphelele, ingxenye encane (efika ku-4%) iba nokwehluleka kwesibindi okunamandla, okuphakeme kwabesifazane abakhulelwe (amazinga okufa angu-19.3-63.6%). Ukutheleleka ngeHepatitis E kubikwa kancane futhi ukwengezwa kwalokhu kuhlola kuzosekela ohulumeni ukulawula ukuqubuka. Isifo sikashukela yisifo esingalapheki esidala ukufa kwabantu abayizigidi eziyi-1.5 ngo-2019 esinezifo eziphakeme kanye nomthelela emazweni anengeniso ephansi. Umphumela wesifo ungagwenywa noma ubambezeleke ngokudla, ukuvivinya umzimba, imithi kanye nokuqapha njalo iglucose. Kuhlanganisa nemishini yomuntu siqu yokuhlola ushukela ku-Essential Diagnostics List kungaholela ekulawulweni okungcono kwezifo kanye nokuncipha kwemiphumela engemihle. Nakuba kunganqunyelwe, Uhlu Lwe-Essential Diagnostics lunamandla okusiza amazwe ngezinhlelo zawo zokuthuthukisa ukufinyelela ekuxilongweni kwe-in vitro ngokunikeza uhlaka lwenqubomgomo ukuze lunike amandla ukwenza izinqumo unolwazi Ohlwini Lukazwelonke Lwe-Essential Diagnostics. Isifiso siwukuthi ohulumeni bangasebenzisa Uhlu ukuze bathuthukise izinsizakalo zokuhlola izifo ze-in vitro ezweni labo okuzohumushela ekufinyeleleni okwandisiwe kokuxilonga kanye nemiphumela engcono yesiguli. "Ukuthuthuka ngokushesha kanye nokusatshalaliswa kwezifo emhlabeni wonke ekuqaleni kobhubhane lweCOVID-19 bekubalulekile ekulandeleleni ukusabalala kwaleli gciwane, ukuthola, ukuhlukanisa kanye nokwelapha labo abangenwe yileli gciwane nokuvikela labo abasengozini," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Uhlu LweWHO Essential Diagnostics luyithuluzi elibalulekile elinikeza amazwe izincomo ezisekelwe ebufakazini zokuqondisa izinqumo zendawo ukuze kuqinisekiswe ukuthi ukuxilonga okubaluleke kakhulu nokuthembekile kuyatholakala kubasebenzi bezempilo neziguli." Ohlwini luka-2023 olubalulekile lwe-Diagnostics, iWHO Strategic Advisory Group of Experts on in vitro diagnostics (SAGE IVD) ibuyekeze izicelo eziyi-12 futhi yancoma ukuthi kwengezwe eziyisishiyagalombili kuma-IVD kanye nokuhlelwa okuningana ekuhlolweni kwe-EDL okufakwe ohlwini, okuhlanganisa ama-IVD esifo sofuba, iHIV nesifo sikashukela. i-mellitus. Okunye ukuhlola okusha okwengezwe ohlwini kubandakanya lezo zokuphazamiseka kwe-endocrine; impilo yokuzala, komama neyokuzalwa; kanye nempilo yenhliziyo nemithambo yegazi: Ngokuphazamiseka kwe-endocrine, ukuhlolwa okusha okubili kwakufakiwe: I-hormone yeParathyroid njengokuhlolwa okusekelwe elabhorethri ukusiza ekuhloleni izimbangela ze-calcium homeostasis disorders nokuqapha imiphumela yokwelashwa; kanye ne-17-Hydroxyprogesterone njengokuhlolwa okusekelwe elabhorethri ukuze kuhlonzwe futhi kuqashwe icongenital adrenal hyperplasia ngaphandle kwesikhathi sokuzala; Ngempilo yokuzala, komama neyokuzalwa esanda kuzalwa, ukufakwa kokuhlolwa okubili: I-Kleihauer-Betke acid-elution test njenge-IVD evamile ukuze isetshenziswe kumalabhorethri asemtholampilo ukusiza ekuxilongeni nasekwelapheni ukopha kwe-fetomaternal, kanye nokuhlola iphuzu lokunakekela ukunquma amaqembu egazi kanye neRhesus factor kumongo wokunakekelwa kwezempilo komama kanye nesifo se-hemolytic somntwana kanye nosana olusanda kuzalwa; Ngempilo yenhliziyo, ukufakwa kwe-high-sensitivity troponin I no-T ukusiza ekuxilongweni kwe-acute myocardial infarction ezikhungweni zokunakekelwa kwezempilo ezinamalabhorethri emitholampilo. Ngokwamukelwa kwakamuva kwesinqumo se-WHA 76.5 mayelana nokuqinisa amandla okuxilonga, Amazwe Angamalungu ayanxuswa ukuthi acabangele ukusungulwa kwamasu kazwelonke okuxilonga njengengxenye yezinhlelo zawo zezempilo zikazwelonke, futhi acabangele ukuthuthukiswa kohlu lukazwelonke olubalulekile lokuxilonga, ukulungisa uhlu lwemodeli yeWHO. yokuxilongwa okubalulekile kwe-in vitro. I-WHO yeluleka futhi isekela amazwe amaningi emhlabeni wonke emizamweni yawo yokuthuthukisa ama-EDL, ngama-webinars, ama-workshops kanye nokusekelwa kwezwe okuqondile. Luvuselelwa njalo ngemva kweminyaka emibili, Uhlu Olubalulekile Lokuxilonga luhloselwe ukusekela ukuthuthukiswa kwenqubomgomo kazwelonke yokuxilongwa kwe-in vitro kanye nokuthuthukisa ukufinyelela ekuhlolweni kwe-IVD nezinsizakalo zaselabhorethri yomtholampilo. Kanye nokwazisa ama-EDL kazwelonke, inikeza iseluleko ngokubeka eqhulwini ama-IVD emazingeni ahlukene ohlelo lokunakekelwa kwezempilo. Ukwengeza, yazisa izinhlangano zeZizwe Ezihlangene nezinhlangano okungezona ezikahulumeni ezisekela ukukhethwa, ukuthengwa, ukuhlinzekwa noma ukunikela kwe-In Vitro Diagnostics kanye nokuqondiswa kwezobuchwepheshe bezempilo ezizimele kanye nemikhakha yokukhiqiza mayelana nezinto eziza kuqala ze-IVD ezidingekayo ukubhekana nezinkinga zezempilo zomhlaba wonke. Ukuze uthole imininingwane enemininingwane nge-2023 WHO EDL nezinqumo bheka isixhumanisi.

ደብልዩኤችዖ ሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታን ለመቆጣጠር የሚያስፈልጉትን ጉዳዮች ይዘረዝራል የዓለም ጤና ድርጅት (ደብልዩኤችዖ) ለጤና አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ (ኤአይ) ቁልፍ ጉዳዮችን የሚዘረዝር አዲስ ህትመት አወጣ። ህትመቱ የኤአይአይ ሲስተሞችን ደህንነት እና ውጤታማነት መመስረት፣ ተገቢ ስርዓቶችን በፍጥነት ለሚያስፈልጋቸው ሰዎች ማቅረብ እና በባለድርሻ አካላት መካከል ገንቢዎችን፣ ተቆጣጣሪዎችን፣ አምራቾችን፣ የጤና ሰራተኞችን እና ታካሚዎችን ጨምሮ ውይይትን ማጠናከር አስፈላጊ መሆኑን አጽንኦት ይሰጣል። የጤና አጠባበቅ መረጃ አቅርቦት እየጨመረ በመምጣቱ እና የትንታኔ ቴክኒኮች ፈጣን እድገት - በማሽን መማር ፣ በሎጂክ ላይ የተመሠረተ ወይም ስታቲስቲካዊ - ኤአይ መሳሪያዎች የጤና ዘርፉን ሊለውጡ ይችላሉ። የዓለም ጤና ድርጅት ክሊኒካዊ ሙከራዎችን በማጠናከር የጤና ውጤቶችን ለማሻሻል የ ኤአይ እምቅ ችሎታን ይገነዘባል; የሕክምና ምርመራ፣ ሕክምና፣ራስን መቻል እና ሰው-ተኮር እንክብካቤን ማሻሻል; እና የጤና እንክብካቤ ባለሙያዎችን እውቀት፣ ችሎታ እና ብቃት ማሟላት። ለምሳሌ፣ ኤአይ የሕክምና ስፔሻሊስቶች እጥረት ባለባቸው ቅንብሮች ውስጥ ጠቃሚ ሊሆን ይችላል ለምሳሌ: የሬቲን ስካን እና የራዲዮሎጂ ምስሎችን ከብዙ ሌሎች መካከል በመተርጎም። ሆኖም፣ የኤአይ ቴክኖሎጂዎች - ትልልቅ የቋንቋ ሞዴሎችን ጨምሮ - በፍጥነት እየተሰማሩ ነው፣ አንዳንድ ጊዜ እንዴት እንደሚሰሩ ሙሉ ግንዛቤ ሳይኖር የጤና አጠባበቅ ባለሙያዎችን እና ታካሚዎችን ጨምሮ የመጨረሻ ተጠቃሚዎችን ሊጠቅም ወይም ሊጎዳ ይችላል። የጤና መረጃን በሚጠቀሙበት ጊዜ ኤአይ ሲስተሞች ሚስጥራዊነት ያለው የግል መረጃን ማግኘት ይችላሉ ይህም ግላዊነትን፣ ደህንነትን እና ታማኝነትን ለመጠበቅ ጠንካራ የህግ እና የቁጥጥር ማዕቀፎችን ያስገድዳል፣ ይህ ህትመም ለማዘጋጀት እና ለማቆየት ያለመ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “ሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ ለጤና ትልቅ ተስፋ ይሰጣል፣ነገር ግን ኢ-ሥነ ምግባር የጎደለው የመረጃ አሰባሰብ፣ የሳይበር ደህንነት ስጋቶች እና አድሏዊ ጉዳዮችን ወይም የተሳሳቱ መረጃዎችን ጨምሮ ከከባድ ፈተናዎች ጋር አብሮ ይመጣል። "ይህ አዲስ መመሪያ ካንሰርን በማከምም ሆነ የሳንባ ነቀርሳን በመለየት ረገድ ያለውን አቅም ለመጠቀም አገሮች ኤአይን በብቃት እንዲቆጣጠሩ ይረዳቸዋል ። እያደገች ላለችው ሀገር ፈጣን የኤአይአይ ጤና ቴክኖሎጂዎችን በኃላፊነት መቆጣጠር አለባት፣ ህትመቱ የ ኤአይ ጤናን ለመቆጣጠር የሚያስችሉ ስድስት አቅጣጫዎችን ይዘረዝራል። እምነትን ለማጎልበት፣ ህትመቱ እንደ አጠቃላይ የምርት የህይወት ዑደትን በመመዝገብ እና የእድገት ሂደቶችን በመከታተል ያሉ የግልጽነት እና ሰነዶችን አስፈላጊነት ያጎላል። ለአደጋ አስተዳደር፣ እንደ 'ታሰበበት አጠቃቀም'፣ 'ቀጣይነት ያለው ትምህርት'፣ የሰዎች ጣልቃገብነት፣ የስልጠና ሞዴሎች እና የሳይበር ደህንነት ስጋቶች ያሉ ጉዳዮች በተቻለ መጠን ቀላል ሆነው ሞዴሎችን በተሟላ መልኩ መቅረፍ አለባቸው። መረጃን በውጪ ማረጋገጥ እና ስለታሰበው የ ኤአይ አጠቃቀም ግልጽ መሆን ደህንነትን ለማረጋገጥ እና ደንቡን ለማመቻቸት ይረዳል። ስርአቶችን ቅድመ-መለቀቅን በጥብቅ በመገምገም ለውሂብ ጥራት ቁርጠኝነት ስርዓቶች አድሎአዊ እና ስሕተቶችን እንዳያሳድጉ ለማድረግ አስፈላጊ ነው። በአስፈላጊ እና ውስብስብ ደንቦች የሚነሱ ተግዳሮቶች - እንደ አጠቃላይ የውሂብ ጥበቃ ደንብ (ጂዲፒአር) በአውሮፓ እና በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ያለው የጤና መድህን ተንቀሳቃሽነት እና ተጠያቂነት ህግ (ኤችአይፒኤኤ) - የዳኝነት ወሰንን በመረዳት ላይ አጽንዖት ተሰጥቶታል እና የፍቃድ መስፈርቶች፣ በግላዊነት እና የውሂብ ጥበቃ አገልግሎት። በተቆጣጣሪ አካላት፣ በታካሚዎች፣ በጤና እንክብካቤ ባለሙያዎች፣ በኢንዱስትሪ ተወካዮች እና በመንግስት አጋሮች መካከል ትብብርን ማጎልበት ምርቶች እና አገልግሎቶች በህይወት ዘመናቸው ሁሉ ከደንቡ ጋር ተገዢ ሆነው እንዲቀጥሉ ያግዛል። የ ኤአይ ስርዓቶች ውስብስብ ናቸው እና በተገነቡት ኮድ ላይ ብቻ ሳይሆን በሰለጠኑበት መረጃ ላይም ይወሰናል, ይህም ከክሊኒካዊ መቼቶች እና የተጠቃሚዎች መስተጋብር - ለምሳሌ. የተሻለ ደንብ በስልጠና መረጃ ላይ የኤአይ ማጉላት አድሎአዊነትን አደጋዎች ለመቆጣጠር ይረዳል። ለምሳሌ፣ ለ ኤአይ ሞዴሎች የህዝቡን ልዩነት በትክክል ለመወከል አስቸጋሪ ሊሆን ይችላል፣ ይህም ወደ አድሎአዊነት፣ ትክክል አለመሆን አልፎ ተርፎም ውድቀት ያስከትላል። እነዚህን አደጋዎች ለማቃለል የሚረዱ ደንቦችን እንደ ጾታ፣ ዘር እና ጎሳ ያሉ በስልጠናው መረጃ ላይ የቀረቡትን ሰዎች ሪፖርት ማድረጋቸውን እና የውሂብ ስብስቦች ሆን ተብሎ የሚወክሉ መሆናቸውን ለማረጋገጥ ደንቦችን መጠቀም ይቻላል። አዲሱ የዓለም ጤና ድርጅት እትም አዳዲስ መመሪያዎችን ለማዘጋጀት ወይም በአገር አቀፍ ወይም በክልል ደረጃ በ ኤአይ ላይ ያለውን መመሪያ ለማስተካከል መንግስታት እና የቁጥጥር ባለስልጣናት ሊከተሏቸው የሚችሏቸውን ቁልፍ መርሆዎች ለመዘርዘር ያለመ ነው።

WHO outlines considerations for regulation of artificial intelligence for health The World Health Organization (WHO) has released a new publication listing key regulatory considerations on artificial intelligence (AI) for health. The publication emphasizes the importance of establishing AI systems’ safety and effectiveness, rapidly making appropriate systems available to those who need them, and fostering dialogue among stakeholders, including developers, regulators, manufacturers, health workers, and patients. With the increasing availability of health care data and the rapid progress in analytic techniques – whether machine learning, logic-based or statistical – AI tools could transform the health sector. WHO recognizes the potential of AI in enhancing health outcomes by strengthening clinical trials; improving medical diagnosis, treatment, self-care and person-centred care; and supplementing health care professionals’ knowledge, skills and competencies. For example, AI could be beneficial in settings with a lack of medical specialists, e.g. in interpreting retinal scans and radiology images among many others. However, AI technologies – including large language models – are being rapidly deployed, sometimes without a full understanding of how they may perform, which could either benefit or harm end-users, including health-care professionals and patients. When using health data, AI systems could have access to sensitive personal information, necessitating robust legal and regulatory frameworks for safeguarding privacy, security, and integrity, which this publication aims to help set up and maintain. “Artificial intelligence holds great promise for health, but also comes with serious challenges, including unethical data collection, cybersecurity threats and amplifying biases or misinformation,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “This new guidance will support countries to regulate AI effectively, to harness its potential, whether in treating cancer or detecting tuberculosis, while minimising the risks.” In response to growing country needs to responsibly manage the rapid rise of AI health technologies, the publication outlines six areas for regulation of AI for health. To foster trust, the publication stresses the importance of transparency and documentation, such as through documenting the entire product lifecycle and tracking development processes. For risk management, issues like ‘intended use’, ‘continuous learning’, human interventions, training models and cybersecurity threats must all be comprehensively addressed, with models made as simple as possible. Externally validating data and being clear about the intended use of AI helps assure safety and facilitate regulation. A commitment to data quality, such as through rigorously evaluating systems pre-release, is vital to ensuring systems do not amplify biases and errors. The challenges posed by important, complex regulations – such as the General Data Protection Regulation (GDPR) in Europe and the Health Insurance Portability and Accountability Act (HIPAA) in the United States of America – are addressed with an emphasis on understanding the scope of jurisdiction and consent requirements, in service of privacy and data protection. Fostering collaboration between regulatory bodies, patients, healthcare professionals, industry representatives, and government partners, can help ensure products and services stay compliant with regulation throughout their lifecycles. AI systems are complex and depend not only on the code they are built with but also on the data they are trained on, which come from clinical settings and user interactions – for example. Better regulation can help manage the risks of AI amplifying biases in training data. For example, it can be difficult for AI models to accurately represent the diversity of populations, leading to biases, inaccuracies or even failure. To help mitigate these risks, regulations can be used to ensure that the attributes – such as gender, race and ethnicity – of the people featured in the training data are reported and datasets are intentionally made representative. The new WHO publication aims to outline key principles that governments and regulatory authorities can follow to develop new guidance or adapt existing guidance on AI at national or regional levels.

Hukumar WHO ta lissafo abubuwan da za'a yi la'akari da su wurin tsara ƙa'idodin amfani da fasahar AI a harkar lafiya. Ƙungiyar Lafiya ta Duniya (WHO) ta fitar da sabon kundin da ke ƙunshe da jerin yadda za a yi amfani da fasahar AI a harkar lafiya. Wanann kundin ya jaddada yanda ƙirƙirar tsarin AI zai yi amfani, tsaro da kuma tasiri, za'a yi sauran sanya tsarin ya samu cikin sauƙi ga waɗanda su ke da buƙatar shi. da kuma shigar da wannan batun ga ma su madafan iko da faɗa aji, waɗanda su ka haɗa da masu ƙirƙirowa, masu daidaitawa, kamfanunnuka, ma'aikata lafiya da kuma majiyanta. Da yanda harkar kula da lafiya ke ƙara sauƙi, da kuma cigaban gaggawan da ake samu a fannonin fasahar na'ura, in ma dai koyon koyon aikin inji, ko fasahar da aka kirkira ta hanyar dalilan zahiri, kayayyakin AI can iya canza fannin lafiya. WHO ta fahimci aikin da AI zai iya yi ta hanyar ƙara fito da sakamakon lafiya wajen ƙarfafa binciken cututtuka; inganta gwaje-gwajen cututtuka, magunguna, kula da kai, da kuma kula da wani, da kuma ƙara kula da ilimin ƙwararru ta fannin lafiya, wajen ƙwarewa da kuma cancanta. Misali, akan iya amfani da AI a inda babu ƙwararrun likitoci , misali wajen duba ƙwayar ido da kuma hotunan ƙasusuwa da ma sauran su. Ko da yake, fasahohin AI waɗanda su ka haɗa da manyan harasa da ake saurin kawowa wasu lokutan ba tare da an fahimci yadda su ke gudana ba, wanda kan iya amfanarwa ko kuma cutar da wanda abin zai shafa, wanɗanda su ka haɗa da ƙwararrun masana kula da lafiya da kuma majinyata. A yayin da ake amfani da jadawalin lafiya, na'urar AI kan iya samun damar sanin wasu bayanai mafi hatsari, da ke buƙatar bin diddigi a hukumance da kuma taƙaita tsarin ayyuka don tsare sirrika, tsaro, da kuma kare martaba, da wannan manufar ne kundin zai taimakawa tsari da kuma kiyaye shi. " Tsarin na'urar AI na riƙe da gagarumin nasara ga lafiya, amma kuma ya zo da wani irin babban ƙalubale wanda ya haɗa da karɓan bayanan da na daidai ba, barazana ga matakan tsaron yanar gizo, da ma rashin bada sakamakon da ya kamata ko kuma rashin fahimtar bayanai" cewar Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus Darakta janar na WHO. " Wannan sabuwar hanyar zata iya tallafawa ƙasashe wajen daidaita AI yadda ya dace, don amfani da damar sa, in ma wajen bada magungunan cutan daji ko kuma gano ciwon tarin fuka a yayin da kuma ake ƙara daƙile hatsarurruka". Dangane da mayar da martani ga ƙasashen da bukatun su ke ci gaba da ƙaruwa da su ɗauki nauyin sarrafa gaggawan yawaitan fasahar lafiya ta AI, kundin ya lissafo gurare shida da don daidaita AI ga lafiya. Don a tabbatar da gaskiya, kundin ya jaddada muhimmancin bayyana komai da kuma kiyaye komai a rubuce, kamar dai ta hanyar rubutu duk yanayin kowane kaya da kuma bibiyar yanayin cigaban shi a yadda yake gudana. Dangane da sarrafa ko kula da hatsarurruka, matsaloli kamar na wanda ake da niyyar amfani wato "intended use" a turance, cigaba da koyo, bada taimakon mutane, kayayyakin horas wa da kuma barazana ga matakan tsaron yanar gizo dole ne ayi magana akan waɗannan abubuwa yanda za'a fahimta, da kuma samar da batutuwa masu sauƙi. Tabbatar da bayanan waje da kuma fahimtar dangane da manufar amfanin AI zai taimaka ƙwarai wajen tabbatar da tsaro da daidaita kayayyakin aiki. Aiki tuƙuru wajen bada ingantattun bayanai kamar ta hanyar bin diddigi wajen lura da tsarurruka kafin a sa ke su, na da matuƙar muhimmanci don tabbatar da cewa tsarurrukan na su da wani manyan kalaman da ba za'a fahimta ba. An dakatar da ƙalubalen ne bisa muhimmanci, sarkakiya daidaito - kamar su Kiyaye daidaiton bayanai gabaɗaya da ake kira da General Data Protection Regulation a turance (GDPR) a Turai da kuma iya ɗaukan inshora ta lafiya da bin diddigin ayyuka wato wato Health Insurance Portability and Accountability Act(HIPAA) da ke Amurka, an yi bayanai da kuma jaddada fahimtar iyakokin hukunci da kuma neman yardar bukatu, cikin hidimomin tsare sirri da kuma kiyaye bayanai. Bada wata kafa ta haɗa ka a tsakanin hukumomi, majinyata, ƙwararrun masana kula da lafiya, wakilan kamfanoni, da ma hukumomin gwamnati zai yi matuƙar taimakawa wajen tabbatar da ganin cewa ayyukan da ake dama kayayyakin sun yi daidai da tsarin da aka tare da daidaita su har iya tsawon rayuwarsu. Tsarurrukan AI na da sarkakiya kuma ba wai ya dogara ne kawai da waɗannan kundin saƙonni(na na'ura) da aka ƙirƙire shi akai bane kawai , bari ba dai har da bayanan da aka horas da su akai, waɗanda suka zo daga tsarurrukan asibiti da kuma mu'amalar waɗanda su ka yi amfani da su- misali. Kula da daidaito mai kyau zai iya taimakawa wajen bada damar sarrafa hatsarurrukan manyan kalaman da AI kan iya ƙunsa a bayanan horaswa. Misali, zai yi wahala ga na'urar AI da san haƙiƙanin rarrabuwar adadin mutane daidai, wanda ya ke kaiwa ga rikice-rikece, rashin daidaito da ma ƙasa yin aikin gabaɗaya. Ta yanda za'a rage waɗannan matsalolin, za'a yi amfani da daidaito wajen tabbatar da cewa abubuwa- kamar su jinsi, launin fata da kuma ƙabila na mutane da aka zayyana su cikin bayanan horaswa an bada rahoton su, sannan kuma an yi nufin samar da madadin bayanan da aka tsara. Sabon bugun kundin WHO na da nufin shimfiɗa wasu muhimman dokoki waɗanda gwamnati da sauran hukumomi za su bi don bunƙasa sabin hanyoyin ko kuma su ɗabbaƙa waɗanda ake da su tun can kan fasahar AI a matakin ƙasa ko na yanki.

WHO imeorodhesha mambo ya kuzingatia katika kanuni za matumizi ya akili bandia kwa afya Shirika la Afya Duniani (WHO) limetoa chapisho jipya linaloorodhesha kanuni za kuzingatia katika matumizi ya akili bandia (AI) kwenye afya. Chapisho hili linasisitiza umuhimu wa kuanzisha usalama na ufanisi wa mifumo ya AI, ili kufanya mifumo sitahiki ipatikane kwa wale wanaoihitaji kwa haraka, na kuendeleza mazungumzo kati ya washikadau, wakiwemo wasanidi, wadhibiti, wazalishaji, wafanyakazi wa afya na wagonjwa. Kutokana na kuongezeka kwa upatikanaji wa takwimu za huduma za afya na maendeleo ya haraka katika mbinu za uchanganuzi; iwe kujifunza kwa mashine, kulingana na mantiki, au takwimu, vifaa vya AI vinaweza kubadilisha sekta ya afya. WHO inatambua uwezo wa AI katika kuwezesha matokeo ya Afya kwa kuimarisha majaribio ya kimatibabu; kuwezesha uchunguzi wa matibabu, kujitunza na matunzo ya mtu binafsi na kuongeza ujuzi na uelewa wa wataalamu wa afya. Kwa mfano, AI inaweza kuwa na manufaa katika mipangilio na ukosefu wa wataalamu wa matibabu, k.m katika kutafsiri vipimo vya retina na picha za radioloji kati ya nyingine nyingi. Hata hivyo, teknolojia ya AI ikiwa ni pamoja na modeli kubwa za lugha, zinasambazwa kwa haraka, wakati mwingine bila ufahamu kamili wa namna zinavyoweza kufanya kazi, jambo ambalo linaweza kuwanufaisha au kuwadhuru watumiaji wa mwisho, wakiwemo wataalamu wa afya na wagonjwa. inapotumia takwimu za afya, mifumo ya AI inaweza kufikia taarifa nyeti za mtu binafsi, na hivyo kuhitaji mifumo thabiti ya kisheria na udhibiti kwa ajili ya kulinda faragha, usalama na uadilifu, ambapo chapisho hili linalenga kusaidia katika kupangilia na kusimamia. Ujasusi wa bandia una ahadi kubwa katika afya, lakini pia, unakuja na changamoto kubwa, ikiwa ni pamoja na ukusanyaji wa takwimu usiyo na maadili, vitisho vya usalama wa kimtandao na kukuza upendeleo au habari potofu, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Huu mwongozo mpya utasaidia nchi kuzibiti AI ipasavyo, kutumia uwezo wake, iwe katika katika kutibu saratani au kugundua kifua kikuu, huku ikipunguza hatari Katika mwitikio wa mahitaji ya nchi inayokua inahitaji uwajibikaji katika kusimamia kupanda kwa kasi ya teknolojia ya AI , chapisho linaelezea maeneo sita ya kanuni za AI katika Afya. ili kukuza uaminifu, uchapishaji unasisitiza umuhimu wa uwazi na uhifadhi wa kumbukumbu, kama vile kurekodi mzunguko mzima wa maisha ya bidhaa na kufuatilia michakato ya ukuzaji. Kwa udhibiti wa hatari, masuala kama vile, matumizi yanayokusudiwa kuendelea kujifunza uingiliaji kati wa binadamu, miundo ya mafunzo na matishio ya usalama wa mtandao lazima yote yashughulikiwe kwa kina, huku miundo ikirahisishwa iwezekanavyo. Kuthibitisha takwimu kwa kutumia watalamu kutoka nje na kuwa wazi kuhusu matumizi yaliyokusudiwa ya AI husaidia kuhakikisha usalama na kuwezesha udhibiti. Kujitolea kwa ubora wa takwimu, kama vile kutathimini uthabiti wa uchapishaji wa awali wa mifumo, ni muhimu ili kuhakikisha mifumo haiongezei upendeleo na makosa. Changamoto zinazoletwa na kanuni muhimu na ngumu kama vile kanuni ya jumla ya ulinzi wa takwimu (GDPR) barani Ulaya na Sheria ya ubebaji wa Bima ya Afya na Uwajibikaji (HIPAA) nchini Marekani, zinashughulikiwa kwa msisitizo wa kuelewana, upeo wa mamlaka na mahitaji ya idhini, katika huduma ya faragha na ulinzi wa takwimu. Kukuza ushirikiano kati ya mashirika ya udhibiti, wagonjwa, wataalamu wa afya, wawakilishi wa sekta na washirika wa serikali, kunaweza kusaidia kuhakikisha kuwa bidhaa na huduma zinafuata kanuni katika maisha yao yote. Mifumo ya AI ni changamano na haitegemei misimbo ambayo imeundwa nayo bali pia takwimu ambayo wamefunzwa kwayo, ambayo hutoka kwa mipangilio ya kimatibabu na mwingiliano wa watumiaji, kwa mfano. Udhibiti bora unaweza kusaidia kudhibiti hatari za AI kukuza upendeleo wa takwimu za mafunzo. Kwa mfano, inaweza kuwa vigumu kwa miungo ya AI kuwakilisha kwa usahihi aina mbalimbali za watu, na kusababisha upendeleo, kutokuwa sahihi au hata kushindwa. ili kusaidia kupunguza hizi hatari, kanuni zinaweza kutumika kuhakikisha kuwa sifa kama vile jinsia, rangi na kabila za watu waliyoangaziwa katika takwimu za mafunzo yanayotolewa taarifa na seti za takwimu zilitengenezwa kwa makusudi ya kuwakilisha. Chapisho jipya la WHO linalenga kubainisha kanuni muhimu ambazo serikali na mamlaka za udhibiti zinaweza kufuata ili kuunda mwongozo uliyopo kuhusu AI katika ngazi za kitaifa au kikanda.

Àjọ WHO ti ṣe àwọn àgbékalẹ̀ ìlànà àńtẹ̀lẹ́ fún ìmọ̀ àtọwọ́dá ti ètò ìlera Àjọ elétò ìlera-lágbàáyé WHO ti ṣe agbéjáde ìkéde tuntun nípa àlàkalẹ̀ pàtàkì ní orí agbékalẹ̀ ìlànà àńtẹ̀lé fún (AI) fún ètò ìlera. Àtẹ̀jáde náà ṣe àtẹnumọ́-ọ́n pàtàkì ṣíṣe àgbékalẹ̀ ìlànà ìdábòbò ÌMỌ̀-ÀTỌWỌ́DÁ àti ìṣọwọ́-ṣiṣẹ́ rẹ̀, eléyìí tí ó ń tètè ṣiṣẹ́ fún àwọn ẹ̀rọ tí ó wà nílẹ̀ fún àwọn tí ó nílò wọn, àti àwọn tí ó fẹ́ ṣe agbátẹrù ìtàkurọ̀sọ láàrin àwọn abẹnugan, eléyìí tí ó ní àwọn olùṣẹ̀dá, àwọn alákòóso, àwọn olùpèṣè, àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera, àti àwọn aláìsàn. Pẹ̀lú bí dátà ètò ìlera ṣe ń pọ̀ sí i, àti bí ìtẹ̀síwájú nínú àwọn ọ̀nà ìyànnàná-bọ́yá ti ẹ̀rọ ìkọ́ni, ẹ̀kọ́-àrògún tàbí ìsìro - Irinṣẹ́ AI le mú àyípadà bá ẹ̀ka ètò ìlera. Àjọ WHO ti ṣe ìdámọ̀ agbára ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá fún ètò-ìlera láti fún abáyọrí ètò ìlera ní ní agbára: àti láti mú ìdàgbàsókè bá ìlànà àyẹ̀wò ìmọ̀-ìṣègùn òyìnbó, àti ìtọ́jú, pẹ̀lú ìtọ́jú-araẹni àti ìtọ́jú pípèsè fún elòmìíràn; àti láti fún àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ ní àtìlẹ̀yìn, ìmọ̀, ìmọ̀ọ́ṣe àti ìkẹ́ṣẹjárí lẹ́nu iṣẹ́. Fún bí i àpẹẹrẹ, ìmọ̀ ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá le ṣe àǹfààní ní àwọn agbègbè tí ò ní àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́-oníṣègùn òyìnbó, àpẹẹrẹ, títùmọ́ àwọn àyẹ̀wò àwòrán ojú àti ti àwòrán lílò láti fi ṣe ìtọ́jú àti àwọn mìíràn. Ṣíbẹ̀ṣíbẹ̀, àwọn ìmọ̀ ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá -eléyìí tí ó ní àwòmọ́ èdè ńlá- ni a ti ń pín káàkiri ní kíákía, nígbà mìíràn láiì sí ìmọ̀ kíkún nípa bí wọ́n ṣe ń ṣiṣẹ́ sí, eléyìí tí ó ṣe àǹfààní tàbí ìpalára fún àwọn tí ó bá lò ó, ele´yìí tí kò yọ àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́-olùtọ́jú onímọ̀-ìṣègùn àti àwọn aláìsàn sílẹ̀. Nígbà tí a bá ń lo dátà Ọgbọ́n Àtọwọ́dá le ní àǹfààní sí àwọn èsì kan tí ó lágbára, tí ó le mú ìwúlò àti ìkóníjanu iṣẹ́-ṣíṣẹ alágbára wà ní àìléwu àti ìpamọ́, ààbò, àti òtítọ́, eléyìí tí àtẹ̀jáde yìí ní èròǹgbà láti gbé kalẹ̀ àti láti ṣe ìrànlọ́wọ́ fún. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún àjọ WHO sọ pé, "ìmọ̀ àtọwọ́dá ń se ìlérí ńlá fún ètò ìlera, ṣùgbọ́n ó tún wá pẹ̀lú ìpènijà ńlá, eléyìí tí ó ní gbígbà dátà tí kò bá àṣà iṣẹ́ mu, ìdúnkokò ààbò orí ayélujára àti ṣíṣẹrànlọ́wọ́ fún ṣíṣègbè tàbí sísọ ohun tí kò tọ́,". "Àlàkalẹ̀ tuntun yìí yóò ṣe ìrànlọ́wọ́ fún àwọn orílẹ̀-èdè láti mú ìsọwọ́-ṣiṣẹ́ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá wà ní déédé, àti láti mú ìsọwọ́-ṣiṣẹ́ rẹ̀ ṣe é fọkàntán, bóyá nípa títọ́jú àìsàn jẹjẹrẹ tàbí láti ṣe ìdámọ̀ ikọ́-àwúgbẹ, nígbà tí a ó sì mú ewu rẹ̀ wà ní ìwọ̀ntunwọ̀nsì." Ní ìfèsì sí ohun tí orílẹ̀-èdè tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ ń dàgbà bọ̀ nílò láti ṣe àmójútó ìdàgbà ní kíákíá ìmọ̀ ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá fún ètò ìlera. Láti mú ìgbẹ́kẹ̀lé pọ̀ sí i, àtẹ̀jáde náà ṣe àtẹnumọ́ pàtàkì àkóyawọ́ àti àkọsílẹ̀, bí i kíkọ sílẹ̀ gbogbo ayé ohun tí a ṣe àti títẹ̀lé àwọn ìgbéṣẹ̀ ìdàgbàsókè. Fún ìsàkóso ewu, àwọn ọ̀rọ̀ bí i "àmọ̀ọ́mọ̀ lò'. ìdásí àwọn ènìyàn kíkọ́ àwọn aláwòkọ́ṣe àti ìdúnkokòmọ́ ayélujára ni a gbọdọ̀ gbé yẹ̀wò fínnífínní, pẹ̀lú mímú àwọn àwòkọ́ṣe rọrùn bí ó ti yẹ. Fífìdímúlẹ̀ dáta láti ìta àti sísọ di mímọ̀ nípa èrò ìlò ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá yóò ṣe àrídájú ìrànlọ́wọ́ àìléwu àti òfin tí ó jẹmọ́ àyíká. Ìfaraẹnijìn fún dátà tí ó péye, bí i gbígbé jáde ṣíṣàyẹ̀wò àwọn ẹ̀rọ fínnífínní, ṣe dandan láti rí i pé àwọn ẹ̀rọ ò ṣe ṣégeṣège àti àṣìṣe. Ìpènijà tí pàtàkì àwọn ofin púpọ̀ gbé jáde - àwọn bí i òfin ìdáàbòbò dátà lápapọ̀ (GDPR) ní orílẹ̀-èdè Europe àti àjọ tí ó wà fún Òfin ìdáàbòbò àti Ìṣeégbéká Ètò Ìdójútòfò Ìlera (HIPAA) ní orílẹ̀-èdè United Nation ti ìlú Amẹ́ríkà - ni a bá sọ̀rọ̀ pẹ̀lú ṣíṣe àtẹnumọ́ lílóye ibi tí ọwọ́jà àti àwọn ìnílò àṣẹ, ní inú àwọn iṣẹ́ àti àsírí pẹ̀lú ìdáábòbò dátà dé. Ṣíṣe ìgbélárugẹ àjọṣepọ̀ láàrin àwọn ẹgbẹ́ olùdarí, àwọn aláìsàn, àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ olùpèsè ààbò, àwọn asojú ilé-iṣẹ́, àti àwọn alábàáṣiṣẹ́ pọ̀ ìjọba, le ṣe ìrànlọ́wọ́ láti rí i dájú pé àwọn ọjà àti iṣẹ́-ṣíṣe wọn máa ń wà pẹ̀lú àlàkalẹ̀ ní gbogbo ọjọ́-ayé wọn. Ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá ní ẹ̀ka lóríṣìíríṣìí ó sì dá lórí èyí tí kì í ṣe òfin tí fi ṣe wọ́n ṣùgbọ́n ní orí dátà tí a fi kọ́ wọn, eléyìí tí ó wá láti àyíká àyẹ̀wò ilé-ìwòsàn àti ìbáṣepọ̀ oníbàárà - fún àpẹẹrẹ. Àlàkalẹ̀ òfin tí ó dàra le ṣe ìrànlọwọ́ fún ewu tí ẹ̀rọ Ọgbọ́n Àtọwọ́dá ní láti má ṣe ṣégeṣège ní àsìkò ìkẹ́kọ̀ọ́ nípa dátà. Fún bí i àpẹẹrẹ, ó lè sòro fún àwọn olùṣàkóso Ọgbọ́n Àtọwọ́dá láti sojú oríṣìíríṣìí iye ọ̀pọ̀lọpọ̀ ènìyàn, eléyìí tí ó lè yọrí sí ojúsàájú ṣíṣe, àìṣedédé tàbí ìkùnà. Láti le fi òpin sí àwọn ewu, a lè lo àlàkalẹ̀ láti rí i dájú pé àwọn àbùdá àdání - bí i jẹ́ńdà, ìran àti ẹ̀yà - àwọn ènìyàn tí ó kópa nínú ìdánilẹ́kọ̀ọ́ mú èsì wá àti pé a sì tún mọ̀ọ́mọ̀ ṣe dátà-àlàkalẹ̀ fún àwọn asojú. Àtẹ̀jáde tuntun ti àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé ní èròǹgbà láti ṣe àgbékalẹ̀ àwọn àlàkalẹ̀ pàtàkì ti ìjọba tuntun àti ìlànà àńtẹ̀lé àwọn aláṣẹ lè tẹ̀lé kí wọ́n le mú ìdàgbàsókè àti ìlànà tuntun tàbí gbígbà àwọn ìlànà tí ó ti wà nílẹ̀ tẹ́lẹ̀ ní ipo ìjọba àpapọ̀ tàbí ní ti ipò agbègbè-sí-agbègbè.

I-WHO iveza ukucatshangelwa kokulawulwa kobuhlakani bokwenziwa kwezempilo Inhlangano Yezempilo Yomhlaba (WHO) ikhiphe incwadi entsha efaka ohlwini lokucatshangelwa okubalulekile kokulawula kubuhlakani bokwenziwa (AI) kwezempilo. Ukushicilelwa kugcizelela ukubaluleka kokusungula ukuphepha nokusebenza ngempumelelo kwezinhlelo ze-AI, ukwenza ngokushesha amasistimu afanele atholakale kulabo abawadingayo, kanye nokukhuthaza inkhulumomphendulwano phakathi kwababambe iqhaza, okuhlanganisa abathuthukisi, abalawuli, abakhiqizi, abasebenzi bezempilo kanye neziguli. Ngokutholakala okwandayo kwedatha yokunakekelwa kwezempilo kanye nenqubekelaphambili esheshayo kumasu okuhlaziya - kungakhathaliseki ukuthi ukufunda ngomshini, okusekelwe kumqondo noma izibalo - amathuluzi e-AI angaguqula umkhakha wezempilo. I-WHO ibona amandla e-AI ekuthuthukiseni imiphumela yezempilo ngokuqinisa izivivinyo zomtholampilo; ukuthuthukisa ukuxilongwa kwezokwelapha, ukwelashwa, ukuzinakekela kanye nokunakekelwa okugxile kumuntu; kanye nokwengeza ulwazi, amakhono kanye namakhono ochwepheshe bezempilo. Isibonelo, i-AI ingaba yinzuzo kuzilungiselelo lapho kungekho ochwepheshe bezokwelapha, isb. ekuhumusheni ukuskena kwe-retinal nezithombe ze-radiology phakathi kwezinye eziningi. Kodwa-ke, ubuchwepheshe be-AI - okuhlanganisa amamodeli amakhulu ezilimi - busetshenziswa ngokushesha, ngezinye izikhathi ngaphandle kokuqonda ngokugcwele ukuthi bungenza kanjani, obungase buzuze noma bulimaze abasebenzisi bokugcina, okuhlanganisa ochwepheshe bezempilo neziguli. Uma usebenzisa idatha yezempilo, amasistimu e-AI angaba nokufinyelela olwazini lomuntu siqu olubucayi, okudinga izinhlaka eziqinile zomthetho neziqondiso zokuvikela ubumfihlo, ukuvikeleka, nobuqotho, lokhu kushicilelwa okuhlose ukusiza ukukumisa nokuyigcina. "Ubuhlakani bokwenziwa bunesithembiso esikhulu sezempilo, kodwa futhi buza nezinselelo ezinkulu, okuhlanganisa ukuqoqwa kwedatha okungalungile, izinsongo zokuphepha kwamakhompuyutha kanye nokukhulisa ukuchema noma ulwazi olunganembile," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Lesi siqondiso esisha sizosekela amazwe ukuthi alawule i-AI ngempumelelo, ukusebenzisa amandla ayo, noma ngabe ekwelapheni umdlavuza noma ekutholeni isifo sofuba, kuyilapho enciphisa ubungozi." Ukuphendula izwe elikhulayo lidinga ukuphatha ngokunesibopho ukukhula okusheshayo kobuchwepheshe bezempilo be-AI, ukushicilelwa kuchaza izindawo eziyisithupha zokulawulwa kwe-AI kwezempilo. Ukukhuthaza ukwethembana, ukushicilelwa kugcizelela ukubaluleka kokubonisa izinto obala kanye nemibhalo, njengokubhala phansi wonke umjikelezo wempilo womkhiqizo kanye nezinqubo zokuthuthukiswa kokulandelela. Ekulawulweni kobungozi, izindaba ezifana 'nokusetshenziswa okuhlosiwe', 'ukufunda okuqhubekayo', ukungenelela kwabantu, amamodeli okuqeqesha kanye nezinsongo zokuvikeleka ku-inthanethi kumele konke kubhekwe kabanzi, ngamamodeli enziwe abe lula ngangokunokwenzeka. Ukuqinisekisa ngaphandle idatha kanye nokucaca mayelana nokusetshenziswa okuhlosiwe kwe-AI kusiza ukuqinisekisa ukuphepha nokwenza lula ukulawula. Ukuzinikela kukhwalithi yedatha, njengokuhlola ngokuqinile ukukhishwa kwangaphambilini kwezinhlelo, kubalulekile ekuqinisekiseni ukuthi amasistimu awakhulisi ukuchema namaphutha. Izinselele ezilethwa imithetho ebalulekile, eyinkimbinkimbi - efana neGeneral Data Protection Regulation (GDPR) eYurophu kanye Nomthetho Wokuthwala Umshwalense Wezempilo Nokuziphendulela (HIPAA) e-United States of America - zisingathwa ngokugcizelela ekuqondeni ububanzi bomthetho. kanye nezimfuneko zemvume, kusevisi yobumfihlo nokuvikelwa kwedatha. Ukukhuthaza ukusebenzisana phakathi kwezinhlangano ezilawulayo, iziguli, ochwepheshe bezokunakekelwa kwempilo, abamele imboni, nozakwethu bakahulumeni, kungasiza ukuqinisekisa ukuthi imikhiqizo namasevisi kuhlala kuthobelana nemithetho kuwo wonke umjikelezo wabo wokuphila. Amasistimu e-AI ayinkimbinkimbi futhi awancikile kuphela kukhodi akhiwe ngayo kodwa futhi kudatha aqeqeshwe ngayo, evela kuzilungiselelo zomtholampilo kanye nokusebenzisana komsebenzisi - isibonelo. Ukulawula okungcono kungasiza ukuphatha ubungozi be-AI yokukhulisa ukuchema kudatha yokuqeqeshwa. Isibonelo, kungaba nzima kumamodeli we-AI ukumela ngokunembile ukuhlukahluka kwezibalo zabantu, okuholela ekubandlululeni, ekungalungisweni noma ekuhlulekeni. Ukusiza ukunciphisa lezi zingozi, imithetho ingasetshenziselwa ukuqinisekisa ukuthi izici - ezifana nobulili, uhlanga nobuhlanga - zabantu abavezwe kudatha yokuqeqeshwa ziyabikwa futhi amasethi edatha enziwa amele ngenhloso. Ushicilelo olusha lweWHO luhlose ukuveza izimiso ezibalulekile ohulumeni neziphathimandla ezilawulayo abangazilandela ukuze kuthuthukiswe isiqondiso esisha noma ukulungisa isiqondiso esikhona ku-AI emazingeni kazwelonke noma esifunda.

ደብልዩኤችዖ በአል አህሊ አረብ ሆስፒታል ላይ በተፈፀመው ጥቃት ላይ የሰጠው መግለጫ እና በርካታ ጉዳቶችን ዘግቧል በጋዛ ሰርጥ ሰሜናዊ ክፍል በሚገኘው የአል አህሊ አረብ ሆስፒታል ላይ የተፈጸመውን ጥቃት ደብልዩኤችዖ አጥብቆ ያወግዛል። ሆስፒታሉ አገልግሎት መስጠት የጀመረ ሲሆን ታማሚዎች፣ ጤና እና እንክብካቤ ሰጭዎች እና የተፈናቀሉ ሰዎች እዚያ ተጠልለዋል። ቀደምት ዘገባዎች በመቶዎች የሚቆጠሩ ሞት እና የአካል ጉዳት መድረሱን ያመለክታሉ። ሆስፒታሉ በጋዛ ሰርጥ በስተሰሜን ከሚገኙት 20 ሰዎች መካከል አንዱ ሲሆን ከእስራኤል ወታደሮች የመልቀቂያ ትእዛዝ ከተጋረጠባቸው። በአሁኑ ወቅት ካለው የፀጥታ ችግር፣ የበርካታ ታማሚዎች አሳሳቢ ሁኔታ እና የአምቡላንስ እጥረት፣ የሰራተኞች፣ የጤና ስርዓት የአልጋ አቅም እና ለተፈናቀሉ ሰዎች አማራጭ መጠለያ በመሰጠቱ የመልቀቅ ትእዛዝ ተግባራዊ ሊሆን አልቻለም። ደብልዩኤችዖ የሲቪሎችን እና የጤና አጠባበቅ አፋጣኝ ንቁ ጥበቃ እንዲደረግ ጠይቋል። የመልቀቂያ ትዕዛዞች መቀልበስ አለባቸው። የአለም አቀፍ የሰብአዊነት ህግ መከበር አለበት ይህም ማለት የጤና እንክብካቤ በንቃት የተጠበቀ እና ፈጽሞ ኢላማ መሆን አለበት።

WHO statement on attack on Al Ahli Arab Hospital and reported large-scale casualties WHO strongly condemns the attack on Al Ahli Arab Hospital in the north of the Gaza Strip. The hospital was operational, with patients, health and care givers, and internally displaced people sheltering there. Early reports indicate hundreds of fatalities and injuries. The hospital was one of 20 in the north of the Gaza Strip facing evacuation orders from the Israeli military. The order for evacuation has been impossible to carry out given the current insecurity, critical condition of many patients, and lack of ambulances, staff, health system bed capacity, and alternative shelter for those displaced. WHO calls for the immediate active protection of civilians and health care. Evacuation orders must be reversed. International humanitarian law must be abided by, which means health care must be actively protected and never targeted.

Sanarwar WHO game da harin da aka kai wa Asibitin Al Ahli Arab da kuma rohotannin da aka bayar na ɗimbin waɗanda suka samu raunuka. WHO tayi matuƙar yin tur da wannan harin kan Asibitin Al Ahli Arab a arewacin Zirin Gaza. Lokacin da asibitin ke aiki, akwai majinyata da ma'aikatan lafiya da masu kula da marasa lafiya da 'yan gudun hijiran da suka fake a nan. Rahotannin farko farko da ke nuni da ɗaruruwan mace-mace da samun raunuka. Asibitin na ɗaya daga cikin 20 a arewacin zirin Gaza wanda ke fuskantar dokar tashi daga sojojin Isra'ila. Dokar tashin ba zai taɓa yiyuwa ba idan aka yi la'akari da yanayin da ake ciki na rashin tsaro , matsanancin yanayi na majinyata, rashin motocin jugular marasa lafiya, ma'aikata, gadajen marasa lafiya da kuma muhallin tafi da gidan ka ga ƴan gudun hijira. WHO tayi kira ga bada kariya na gaggawa ga fafaren hula da kula da lafiya. Dole a cire dokar tashin nan. Dole a bi dokokin jin-ƙai na ƙasa-da-ƙasa, wanda hakan na nufin a tsare wuraren kula da lafiya a aikace kuma kada ya zama ake kai wa hari.

Taarifa ya WHO kuhusu shambulio la hospitali ya AI-Ahli Arab na kutoa taarifa ya hasara kubwa WHO inalaani vikali shambulio la hospitali ya A-Ahli Arab kaskazini mwa Ukanda wa Gaza. Hospitali hiyo ilikuwa ikifanya kazi pamoja na wagonjwa, wahudumu wa afya na waangalizi na kuhifadhi watu waliyokimbia makadhi yao. Taarifa za mapema zinaonyesha mamia ya vifo na majeruhi. Hospitali hiyo ilikuwa moja wapo ya hospitali 20 kaskazini mwa ukanda wa Gaza zinazokabiliwa na maagizo ya kuhamishwa kutoka kwenye jeshi la Israel. Agizo la uokoaji halikuwezekana kutekelezwa kwa kuzingatia hali ya sasa ya ukosefu wa usalama, hali mbaya ya wagonjwa wengi, na ukosefu wa magari ya wagonjwa, wafanyakazi, uwezo wa vitanda vya mfumo wa afya na makazi mbadala kwa wale waliyohamishwa. WHO inataka ulinzi wa haraka wa raia na huduma za afya. Amri za uokoaji lazima zibadilishwe. Sheria ya kimataifa ya kibinadamu lazima ifuatwe, ambayo ina maana kuwa huduma ya afya lazima ilindwe kikamilifu na kamwe isilengwe.

Ọ̀rọ̀ tí WHO sọ lórí ìkọlù lórí Ilé-ìwòsàn Al Ahli Arab tí wọ́n sì jábọ̀ ìfarapa tí ó pọ̀ gidi gan WHO ṣe ìdálẹ́bi ńlá lórí ìkọlù sí Ilé-ìwòsàn Al Ahli Arab ní àríwá Gaza Strip. Ilé-ìwòsàn náà ń ṣiṣẹ́, pẹ̀lú àwọn aláìsàn, àwọn elétò ìlera àti ìtọ́jú, àti àwọn èèyàn tí wọn kò rí ibi gbé tí wọ́n ń forí pamọ́ sí ibẹ̀. Àbọ̀ tí ó kọ́kọ́ dé ṣàfihàn pé ọgọọgọ̀rún àwọn èèyàn ní wọ́n kú tí àwọn kan sì fara pa. Ilé-ìwòsàn náà jẹ́ ọ̀kan lára àwọn 20 tí wọ́n wà ní àríwá Gaza Strip tí wọ́n ń kojú àṣẹ ìṣípò lọ́wọ́ ikọ̀ ológun Isreal. Àṣẹ ìṣípò náà ni kò ṣeéṣe látààrí àìsí ètò ààbò tí ó ń já rànyìnrànyìn, ipò ẹlẹgẹ́ tí ọ̀pọ̀ àwọn aláìsàn wà, àti àìsí ọkọ̀ agbálàìsàn, òṣìṣẹ́, iye ibùsùn fún ètò ìlera, àti àyè ìsásí mìíràn fún àwọn tí kò ní ilé. WHO ń pè fún ààbò fún àwọn ará ìlú àti ìtọ́jú ìlera ní kíákíá. Àṣẹ ìṣípò gbọdọ̀ jẹ́ yíyí padà. Wọ́n gbọdọ̀ tẹ̀lé òfin ìṣetọmọnìyàn ní orílẹ̀-sí-orílẹ̀, èyí tí wọ́n ti gbọdọ̀ dáàbò bo ìtọ́jú ìlera tí wọn ò sì gbọdọ̀ fojú sùn ún fún ìkọlù.

Isitatimende seWHO ngokuhlaselwa kweSibhedlela i-Al Ahli Arab futhi yabika abantu abaningi abalimele I-WHO ikugxeka kakhulu ukuhlaselwa kwe-Al Ahli Arab Hospital enyakatho neGaza Strip. Isibhedlela besisebenza, iziguli, abanakekeli bezempilo, kanye nabafudukiselwe ngaphakathi bekhoselise lapho. Imibiko yasekuqaleni ikhombisa amakhulu abantu abashonile nokulimala. Isibhedlela besingesinye sabangu-20 enyakatho yeGaza Strip ebhekene nemiyalo yokuphuma embuthweni wakwa-Israel. Umyalo wokukhipha abantu awukwazanga ukwenziwa uma kubhekwa ukungavikeleki kwamanje, isimo esibucayi seziguli eziningi, nokuntuleka kwama-ambulensi, abasebenzi, umthamo wemibhede yesistimu yezempilo, kanye nenye indawo yokukhosela yalabo abasuke bengabambisene. I-WHO icela ukuthi kuvikelwe ngokushesha izakhamuzi nokunakekelwa kwezempilo. Ama-oda okuphuma kufanele ahlehliswe. Umthetho wamazwe ngamazwe wobuntu kumele ulandelwe, okusho ukuthi ukunakekelwa kwezempilo kumele kuvikelwe futhi kungalokothi kuqondiswe.

በደብሊውኤችኤስ ውስጥ ያሉ የጤና መሪዎች ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር ዝቅተኛ የካርበን ዘላቂ የጤና ስርዓቶችን (ኤቲኤሲኤች) ለመገንባት ያለውን ቁርጠኝነት ይደግፋሉ የዓለም ጤና ጉባኤ 2023 - ስለ አረንጓዴ ጤና መግለጫ በ2023 የአየር ንብረት ድንገተኛ አደጋ በአለም ላይ ታይቶ በማይታወቅ ሁኔታ ተባብሷል ፣ምክንያቱም በርካታ ውስብስብ አደጋዎች እና የጤና ተጽኖአቸው በከፍተኛ ሁኔታ እየጨመረ ነው። በጊዜያችን ካሉት የህዝብ ጤና አደጋዎች አንዱ ነው። መዘዙ የኑሮ ውድመትን፣ ረሃብን መጨመርን፣ የሰዎችን ስቃይ እና ሞትን ያጠቃልላል እና በአገሮች እና መካከል እየጨመረ ያለው ኢፍትሃዊነትን አስከትሏል። ፕላኔቷ ጎርፍ፣ የሙቀት ማዕበል፣ የሰብል ውድቀት፣ እሳት፣ የውሃ እጥረት እና ሌሎችም ሲያጋጥማት፣ የነዳጅ ድጎማዎች ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። በአይፒሲሲ 2023 ሪፖርት ውስጥ የታቀዱትን ስትራቴጂዎች ተግባራዊ ለማድረግ በአስቸኳይ እንጠይቃለን። የአየር ንብረት እርምጃ የጤና ክርክር የበለጠ ተጨባጭ እና አጣዳፊ ሆኗል:: ከታቀደው 1.5 °ሴ በታች መቆየት፣ በ2030 ትራንስፎርሜሽናል 50% ልቀት መቀነስን ይጠይቃል—በ2050 የተጣራ ዜሮ ይደርሳል። ማንኛውም ድርጅት፣ በየዘርፉ፣ በየቦታው የድርሻውን ሊወጣ ይገባል፤ የጤና እንክብካቤ የተለየ አይደለም:: የበርካታ ሀገራት ቅድሚያ የሚሰጠው ጉዳይ በአስቸጋሪ አደጋ ውስጥ ያሉ ሰዎችን ለመጠበቅ መላመድ እና ከዚያም የአካባቢ ጥበቃን የሚከላከሉ እርምጃዎች መሆን እንዳለበት እንገነዘባለን። በአሁኑ ጊዜ ኤልኤምአይሲን ለመደገፍ የተደረጉት አብዛኛዎቹ የፋይናንሺያል ቁርጠኝነት ገና መሟላት ባለመቻላቸው እንዲህ ዓይነቱ ቅድሚያ መስጠት አሳዛኝ አስፈላጊ ነገር ነው። የአለም ጤና ሴክተር ሀገር ቢሆን ኖሮ በፕላኔታችን ላይ አምስተኛው ትልቁ የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀት ነበር። ከአየር ንብረት ርምጃ ጋር በተያያዘ እንደተለመደው የንግድ ሥራ ማቆም እና እራሳችንን ከጤና እና ፍትሃዊነት ጎን በቁርጠኝነት መግለጽ እንደ ጤና መሪዎች የዓለም ጤና ጉባኤ የእኛ ኃላፊነት ነው። መንግሥቶቻችን ለጤና ሥርዓት ማስተካከያ ቅድሚያ እንዲሰጡ እና ለጤና ሥርዓቶች ዜሮ ልቀት ኢላማዎች እንዲሰጡ እንጠይቃለን። እንደ ጤና መሪዎች እኛ ለአየር ንብረት አመራር እና ጥብቅነት ልዩ እና ሀይለኛ አስተዋፅኦ ማድረግ እንዳለብን እንገነዘባለን የጤና ባለሙያዎችን የጋራ ድምጽ በማጎልበት የጤና አጠባበቅ የአየር ንብረት ተፅእኖን ለመቀነስ እና ለሁለቱም ካርቦን የሚቀንሱ ሰፋ ያሉ የህብረተሰብ እርምጃዎችን በመጥራት የጤና ባለሙያዎችን የጋራ ድምጽ በማሳደግ ልቀትን እና ጤናን ማሻሻል። እያንዳንዱ ሆስፒታል፣ የጤና ልምምድ፣ የህዝብ ጤና ጣቢያ እና የጤና ባለሙያ ሊሰራ እና ሊሰራ ይችላል። የጤና ሴክተሩ - አገራዊ እና አካባቢያዊ - ጠቃሚ ሚና እንዳለው እንገነዘባለን የተሻለ የአየር ንብረት-ተከላካይ እና ዝቅተኛ የካርቦን ጤና ስርዓቶችን መገንባት፤ እና ከተለያዩ የአየር ንብረት አደጋዎች ጤና ለመጠበቅ የህዝብ ጤና እርምጃዎችን ይተግብሩ የፖሊሲ ርምጃዎችን ተፅእኖዎች ማስረጃ እና የጤና ግምገማዎችን ማቅረብ እና ድርጊታቸው በጤና፣ በካርቦን ልቀቶች እና በአየር ንብረት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ ሌሎች ዘርፎችን መምራት። እንደ ኢነርጂ፣ ትራንስፖርት፣ የምግብ ስርዓት እና የከተማ ፕላን በመሳሰሉት ቁልፍ የጤና መወሰኛ እና ካርቦን አመንጪ ዘርፎች ውስጥ የአየር ንብረት አደጋዎችን ለመከላከል የህዝብ ጤና እርምጃዎችን በመምራት የሀገር አቀፍ እና የአካባቢ የመንግስት የጤና ኤጀንሲዎች ትልቅ ሚና እንዳላቸው እንገነዘባለን። ደረጃዎች እና ደንቦች፣ ለምሳሌ፣ በአየር ጥራት ላይ:: እንደ ብሄራዊ የድርጊት መርሃ ግብሮች እና ለፓሪስ ስምምነት በአገር አቀፍ ደረጃ የሚደረጉ መዋጮዎች ባሉ አግባብነት ባላቸው ሀገራዊ እና አለምአቀፋዊ የአየር ንብረት ዘዴዎች ሙሉ በሙሉ እንሳተፋለን። ሁሉም የጤና መሪዎች ከጤና ባለሙያዎች፣ ከልማት አጋሮች እና ከቴክኒካል ባለሙያዎች ጋር ለአየር ንብረት ለውጥ የማይበገር እና ዝቅተኛ የካርቦን ጤና ስርዓቶችን ለመገንባት ከ75 በላይ ሀገራትን የሚያሰባስበውን በአየር ንብረት እና ጤና ላይ ያለውን የለውጥ እርምጃ እንዲቀላቀሉ እናበረታታለን። የአየር ንብረት እና የጤና እርምጃዎችን ለማፋጠን ክፍት አጋርነት:: ለድርጅቶቻችን እና ለአገሮቻችን አባልነት ማሰስን እንቀጥላለን።

Health leaders at the WHS support WHO commitment to build climate resilient, low carbon sustainable health systems (ATACH) World Health Summit 2023 - Statement on Green Health The climate emergency has escalated around the world in 2023 in unprecedented ways as multiple compounding disasters and their health impacts have increased exponentially. It is one of the greatest public health threats of our time. The consequences have included the destruction of livelihoods, increased hunger, human suffering, and death and have led to increasing inequities within and between countries. While the planet experiences floods, heat waves, crop failures, fires, water shortages and more, fossil fuel subsidies have risen to a record high. We urgently call for the implementation of the strategies proposed in the IPCC 2023 report. The health argument for climate action has become even more tangible and urgent. Staying below the 1.5 °C target, requires a transformational 50% reduction in emissions by 2030—reaching net zero by 2050. Every organization, across every sector, everywhere, needs to do its part; healthcare is no exception. We recognize the first priority of many countries has to be adaptation to protect the people in acute danger, followed by mitigative measures that protect the environment. At present such prioritization is an unfortunate necessity as many of the financial commitments made to support LMIC are yet to be fulfilled. If the global health sector were a country, it would be the fifth largest greenhouse gas emitter on the planet. It is our responsibility as health leaders at the World Health Summit to call an end to business as usual in relation to climate action and to position ourselves with determination on the side of health and equity. We demand that our governments give priority to health system adaptation and commit to zero emission targets for health systems. We recognize that we as health leaders must make a unique and powerful contribution to climate leadership and advocacy by building the collective voice of health professionals to support system-wide initiatives to reduce the climate impact of healthcare and call for wider societal actions that both reduce carbon emissions and improve health. Every hospital, health practice, public health centre and health professional needs to act and can act. We recognize that the health sector - national and local – has an important role to build better, more climate-resilient and low-carbon health systems; and implement public health measures to protect from the range of climate risks to health provide evidence and health assessments of the impacts of policy action and guide other sectors whose actions impact substantially on health, carbon emissions and climate resilience. We recognize that national and local government health agencies have an important role in leading public health actions to protect from climate risks in key health-determining and carbon-emitting sectors, such as energy, transport, food systems and urban planning, and applying relevant health standards and regulations, for example, on air quality. As health leaders we will engage fully in relevant national and international climate mechanisms, such as the development of National Action Plans, and nationally determined contributions to the Paris Agreement. We encourage all health leaders to join The Alliance for Transformative Action on Climate and Health, which brings together over 75 countries that have committed to build climate-resilient and low-carbon health systems, together with health practitioners, development partners and technical experts in an open partnership to accelerate climate and health action. We will continue to explore membership for our own organizations and countries.

Shuwagabannin harkokin lafiya da ke WHS na tallafawa ayyukan WHO na gina kayayyakin inganta lafiya da ke jure canjin yanayi, wanda ke amfani da iskar carbon kaɗan. Taron Kula da Lafiya na Duniya na shekarar 2023 - Sanarwa kan Samun Lafiya ta Hanyar Shuke-shuke, wato Green Health. A halin kota kwana da yanayi ke hauhawa a duniya a shekarar 2023 ta hanyoyi marasa daɗi a matsayin abubuwan da suka riɓanta annoba da tasirin su ga lafiya ya ninninku. Yana ɗaya daga cikin manyan abubuwa da ke barazana ga lafiyar al'umman lokacin mu. Hatsarurrukan da ya haifar sun haɗa da salwantar rayuka, ƙarin gari(yunwa), wahalhalun mutane, da kuma mutuwa kuma ya haifar da rashin daidaito tsakanin da ma cikin ƙasashe. A yayin da duniya ke fuskantar ambaliya, tsananin zafi, rashin fitowar shuke shuke, wuta, ƙarancin ruwa da ma sauran su, da ma sanya tallafin ɗanyan mai da ya yi tashin gauron zabo. Mu na kira cikin gaggawa don assasa waɗannan tsare-tsaren da aka sanyawa hannu a rohoton IPCC na shekarar 2023. Cecekucen lafiya dangane da aikin yanayi da ya zama a bayyane kuma da gaggawa. Manufar tsayu bisa ƙasa da matakin salsos 1.5°C.na buƙatar canji na 50% wajen rage fitar da gas a 2030, wanda za'a iya kawar da shi gabaɗaya a shekarar 2050. Kowane ƙungiya , a fadin kowane fanni, a ko ina, na buƙatar ta yi iya ɓangaren ta , hatta ma'aikatar lafiya ba'a bari a baya ba. Mun fahimci fifikon abu na farko ga ƙasashe da dama da ya kamata a ɗauka don bada kariya ga mutanen da ke cikin babban hatsari, sannan rage matakan da za'a kare muhalli. A halin da ake ciki waɗannan fifikon ya zama abu mara muhimmanci ta yadda mafi yawan hidimomin da su ka shafi kuɗin da aka samo don tallafawa LMIC ba'a cika su ba har yanzu. Da ace sashin lafiya ta duniya wata ƙasa ce, zai zama na shi ne na biyar a mafi girman wajen gurɓata duniya. Yana daga cikin hakkin da ya rataya a wuyan mu a matsayin mu na shuwagabannin lafiya a World Health Summit wato taron lafiya ta duniya da a yi kira don kawo ƙarshen wannan kasuwancin, kamar yadda aka saba da abinda ya danganci aikin yanayi da kuma sanya kan mu a matsayin masu la'akari a ɓangaren lafiya da kuma daidaito. Mu na buƙatar gwamnatin mu sanya bada fifiko ga ɗaukan tsarin lafiya da kuma ta jajirce wajen ganin rashin gurɓacewar kayayyakin inganta lafiya. Mun lura da cewa mu a matsayin mu na shuwagabannin lafiya dole mu sanya wani gagarumin gudunmawa kuma na musamman ga shugabancin yanayi da yin kira ta hanyar haɗa muryar ƙwararrun masana ilimin lafiya don kawo gudunmawa ga ƙirƙirarun tsarurruka na su faɗi don rage tasirin yanayi na kula da lafiya sannan kuma a yi kira ga ayyukan al'umma da kan iya rage fitar da iskar gas da kuma inganta lafiya. Kowane asibiti, ayyukan inganta lafiya, wajen da al'umma ke karɓar magani, da kuma kwararrun masana ilimin lafiya na da buƙatar da su yi yunƙurin aiki kuma su yi aikin. Mun fahimci cewa fannin lafiya- na ƙasa da na ƙaramar hukuma- yana da rawar da zai yi matuƙar takawa wajen gina kayayyakin inganta lafiya da su ke da inganci, masu jure yanayi da kuma ƙarancin fitar da iskan gas, haka kuma sanya matakan lafiyan al'umma don bada kariya daga waɗannan gwanon hatsarin yanayi ga lafiya samar da dalilai da kuma binciken lafiya na tasirin ayyuka a hukumance yi ma wasu fannoni jagoranci waɗanda ayyukan su ke da tasiri da ke ɗorewa akan lafiya, fitar da iskar gas da kuma juriyar yanayi. Mun fahimci cewa ma'aikatun lafiya na ƙasa da na ƙananan hukumomi na da muhimman rawar da su ke takawa wajen jagorantar ayyukan lafiyar al'umma wajen bada kariya daga hatsarin yanayi a muhimman lura da lafiya da ma fannin fitar da iskar gas, kamar su makamashi, zirga-zirga, tsare-tsaren lafiya da kuma tsare-tsaren gine-ginen birni da kuma sanya abinda ya danganci tsararrakin lafiya da kuma daidaito , misali akan ingantaccen iska. A matsayin mu na shuwagabannin lafiya za mu sanya kanmu gabaɗaya ta ɓangaren tsarin yanayi na ƙasa da na duniya kamar su bunƙasa tsare-tsaren ayyukan ƙasa da waɗanda zai sanyawa ƙasa tallafi ga yarjejeniyar Paris. Muna ƙarfafawa shuwagabannin lafiya gwiwa wajen shiga Haɗin Gwiwa kan Ayyukan Canjin Yanayi da Lafiya, wanda ya haɗe sama da ƙasashe 75 da suka dukufa wajen gina kayayyakin inganta lafiya da suke jure canjin yanayi, da kuma ƙarancin amfani da iskar gas ta carbon, tare da ma'aikatan lafiya da abokan hulɗa da masana fasaha da suke cikin buɗaɗɗiyar hulɗa don ƙarfafa ayyukan yanayi da lafiya. Za mu ci gaba da yin duba kan zama mamba a ƙungiyoyinmu na kan mu da ƙasashe.

Viongozi wa afya katika WHS wanaunga mkono ahadi ya WHO ya kujenga mifumo ya afya inayositahili hali ya hewa, mifumo ya afya ya kaboni ya chini (ATACH) Mkutano wa kilele wa Afya Duniani 2023 - taarifa kuhusu Afya ya Kijani Dharura ya hali ya hewa imeongezeka kote duniani mwaka 2023 kwa njia ambazo hazijawahi kushughulikiwa kwani majanga mengi yanayojumuisha athari zao za kiafya zimeongezeka kwa kasi. Ni mojawapo ya hatari kubwa zaidi ya afya ya umma ya wakati wetu. Matokeo yake yametia ndani uharibifu wa njia za kujipatia riziki, kuongezeka kwa njaa, kuteseka kwa binadamu, na vifo na kusababisha ukosefu wa usawa ndani na kati ya nchi. Ingawa dunia inakubwa na mafuriko, mawimbi ya joto, kushindwa kwa mazao, moto, uhba wa maji na zaidi, ruzuku za mafuta zimepanda hadi rekodi ya juu. Tunatoa wito kwa haraka wa utekelezaji wa mikakati iliyopendekezwa katika taarifa ya IPCC 2023. Hoja ya afya kwa hatua ya hali ya hewa imekuwa dhahiri zaidi na ya haraka. Kukaa chini ya lengo la 15% ya kupunguza uzalishaji wa hewa ya ukaa ifikapo 2030 kuna uwezekano wa kutotmia hadi 2050. Kila shirika katika kila sekta, kila mahali, linahitaji kufanya sehemu yake; huduma ya afya siyo ubaguzi. Tunatambua kipaumbele cha kwanza cha chini, lazima kiweze kubadilika ili kulinda watu waliyo katika hatari kubwa, ikifuatiwa na hatua za kupunguza ambazo zinalinda mazingira. Kwa sasa kipaumbele kama hicho ni hitaji la bahati mbaya kwa sababu ya ahadi nyingi za kifedha zilizotolewa kusaidia LMIC bado hazijatekelezwa. ikiwa sekta ya afya duniani ingekuwa nchi, ingekuwa nchi ya tano kwa ukubwa katika uzalishaji wa gesi chafu duniani. Ni jukumu letu kama viongozi wa afya katika mkutano wa kilele wa Afya duniani kusitisha biashara kama kawaida kutokana na hatua za hali ya hewa na kujiweka katika uamuzi wa upande wa afya na usawa. Tunadai kwamba serikali zetu zipewe kipaumbele kwa urekebishaji wa mfumo wa afya na kujitolea kutoleta malengo yoyote ya mifumo ya afya. Tunatambua kuwa sisi kama viongozi wa afya lazima tutoe mchango wa kipekee na wenye nguvu katika uongozi wa hali ya hewa na utetezi kwa kujenga sauti ya pamoja ya wataalamu wa afya ili kusaidia mipango ya mfumo mzima ili kupunguza athari za hali ya hewa ya huduma ya afya na kutoa wito wa hatua pana za kijamii ambazo zote mbili hupunguzza uzalishaji wa kaboni na kuboresha afya. Kila hospitali, sehemu za mazoezi ya afya, kituo cha afya cha umma na mtaalamu wa afya anahitaji kuchukua hatua na anaweza kuchukua hatua. Tunatambua kuwa sekta ya afya kitaifa na ndani ina jukumu muhimu Kujenga mifumo bora zaidi ya afya inayostahimili hali ya hewa na yenye kaboni ya chini; na Kutekeleza hatua za afya ya umma ili kujikinga kutokana na athari za hali ya hewa kwenye afya Kutoa ushahidi na tathimini za afya za athari za utekelezaji wa sera na Kuongeza sekta nyingine ambazo vitendo vyake vinaathiri kwa kiasi kikubwa cha afya, uzalishaji wa hewa ya ukaa na usitahimilivu wa hali ya hewa. Tunatambua kuwa mashirika ya afya ya kimataifa na serikali za mitaa yana jukumu katika kuongoza hatua za afya ya umma ili kujikinga dhidi ya hatari za hali ya hewa katika sekta muhimu za kuamua afya na uzalishaji wa hewa ya kaboni, kama vile nishati, usafiri, mifumo ya chakula na mipango miji na kanuni, kwa mfano kuhusu ubora wa hewa. Kama viongozi wa afya tutashiriki kikamilifu katika mifumo husika ya hali ya hewa ya kitaifa na kimataifa, kama vile kuunda Mipango ya Kitaifa ya Utekelezaji na michango iliyoamuliwa kitaifa kwa Makubaliano ya Paris. Tunawahimiza viongozi wote wa afya wajiunge na The Alliance for Transformative Action on Climate and Heath, ambayo inaleta pamoja zaidi ya nchi 75 ambazo zimejitolea kujenga mifumo ya afya inayostahimili hali ya hewa na kaboni ya chini pamoja na wahudumu wa afya, washirika wa maendeleo na wataalamu wa kiufundi katika kuanzisha uhusiano ili kushirikisha hatua za hali ya hewa na afya. Tutaendelea kuchunguza uanachama wa mashirika na nchi zetu wenyewe.

Àwọn olórí ìlera ní WHS ṣe àtìlẹ́yìn fún ìfarajìn WHO láti ṣẹ̀dá àwọn ètò ìlera alálòpẹ́, tí ó lè dúró ṣinṣin lójú àyípadà ojú ọjọ́ oníkábọ́ọ̀nù kékeré (ATACH) Àpèjọ lórí Ìlera Àgbáyé - Ọ̀rọ̀ lórí Ìlera Abáṣẹ̀dámu Pàjáwìrì ojú ọjọ́ ti gbalẹ̀ káàkiri àgbáyé ní ọdún 2023 ní àwọn ọ̀nà àìlérò bí ọ̀pọ̀ àwọn àjálù ṣe ń gorí ara wọn tí àwọn ipa wọn lórí ìlera sì ti pọ̀ ní yanturu. Ó jẹ́ ọ̀kan lára àwọn adúnkookò mọ́ ìlera gbogboogbò tí ó lágbára jùlọ ní àsìkò wa yìí. Ìbàjẹ́ ọ̀nà àtijẹ, àlékún ebi, ìfìyàjẹ ọmọnìyàn, àti ikú wà lára àwọn àbájáde náà tí ó sì ti yọrí sí àlékún àìṣedéédé nínú àti láàárín àwọn orílẹ̀-èdè. Nígbà tí ìsọgbè ilé ayé ń kojú omíyalé, ìgbì ooru, àìdàgbà ọ̀gbìn, iná ọ̀rara, àìtó omi àti jù bẹ́ẹ̀ lọ, owó ìrànwọ́ orí epo àgbẹ́lẹ̀pọn tí lọ sókè fíofío. À ń ṣe ìpè fún ìmúṣiṣẹ́ àwọn ètò iṣẹ́ tí a filọ̀ nínú àbọ̀ IPCc ti ọdún 2023 ní kíákíá. Àríyànjiyàn lórí ìlera fún ìgbésẹ̀ ojú ọjọ́ tí di kànńpá tí ó sì ti di kíákíá báyìí. Wíwà ní abẹ́ àfojúsùn 1.5°C, nílò àdínkù aláyìídà ìdá 50% sí ìtújáde títí ọdún 2030—tí yóò dé ìwọ̀n òdo títí ọdún 2050. Gbogbo àjọ, káàkiri gbogbo ẹ̀ka iṣẹ́, níbi gbogbo, nílò láti ṣe ìwọ̀n tiẹ̀; kò yọ ìtọ́jú-ìlera sílẹ̀. A mọ̀ pé ohun àkọ́kọ́ tí ó ṣe pàtàkì jùlọ fún ọ̀pọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè ní láti jẹ́ àyídà láti dáàbò bo àwọn èèyàn nínú ewu tí ó le, lẹ́yìn náà ní àwọn ìgbésẹ̀ aṣàdínkù tí yóò dáàbò bo àyíká. Ní ọwọ́ yìí irú ìṣenípàtàkì bẹ́ẹ̀ jẹ́ kànńpá aláìṣeéyẹ̀ bí ọ̀pọ̀ àwọn ìlérí owó tí wọ́n jẹ́ ṣíṣe láti ran LMIC lọ́wọ́ kò tíì di mímúṣẹ. Bí ẹ̀ka ìlera ní àgbáyé bá jẹ́ orílẹ̀-èdè kan ni, òun ni ìbá jẹ́ aṣètújáde afẹ́fẹ́ yàrá-ọ̀gbìn karùn-ún tí ó tóbi jùlọ ní orílẹ̀ ayé yìí. Ojúṣe wa ni gẹ́gẹ́ bíi adarí ètò ìlera ní Àpèjọ lórí Ìlera Àgbáyé láti fi òpin sí bóṣewà ní ọ̀rọ̀ ìgbésẹ̀ lórí ojú ọjọ́ àti láti fi ara wa sípò pẹ̀lú ìpinnu lórí ọ̀rọ̀ ìlera àti ìṣedéédé. A bèèrè pé kí àwọn ìjọba wa mú àyídà ètò ìlera ní ọ̀kúnkúndùn kí wọ́n sì ní ìfarajìn sí àwọn ìlépa ìtújáde òdo fún àwọn ètò ìlera. A mọ̀ pé bí àwa gẹ́gẹ́ bí adarí ètò ìlera gbọdọ̀ ṣe ìdásí alágbára tí kò lẹ́gbẹ́ sí ìdarí àti ìṣàgbàwí fún ojú ọjọ́ nípa ṣíṣẹ̀dá ohùn àjọsọ àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ elétò ìlera láti ṣe ìrànwọ́ fún àwọn ètò àtinúdá káàkiri láti dín ipa ojú ọjọ́ kù lórí ìtọ́jú-ìlera àti láti pè fún àwọn iṣẹ́ ní àwùjọ káàkiri tí yóò dín ìtújáde kábọ́ọ̀nù kù tí yóò sì mú ìlera dára síi. Gbogbo ilé-ìwòsàn, afìleraṣiṣẹ́, gbọ̀ngán ìlera gbogboogbò àti àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ ìlera ní láti gbé ìgbésẹ̀ kí wọ́n sì le gbé ìgbésẹ̀. A mọ̀ pé ẹ̀ka iṣẹ́ ìlera - ní orílẹ̀-èdè àti ìbílẹ̀ - ní ipa pàtàkì láti ṣẹ̀dá àwọn ètò ìlera tí ó dára síi, tí ó dúró ṣinṣin láì wo ojú ọjọ́ tí ó sì jẹ́ oníkábọ́ọ̀nù kékeré; àti ṣe àmúlò àwọn ìgbésẹ̀ ìlera gbogboogbò láti ṣe ìdáàbòbò láti ààtò àwọn ewu ojú ọjọ́ sí ìlera pèsè ẹ̀rí àti àwọn àyẹ̀wò ìlera lórí àwọn ipa iṣẹ́ òfin àti ṣe ìtọ́sọ́nà fún àwọn ẹ̀ka mìíràn tí àwọn iṣẹ́ wọn ní ipa pàtàkì lórí ìlera, àwọn ìtújáde kábọ́ọ̀nù àti ìdúró ṣinṣin ojú ọjọ́. A mọ̀ pé àwọn àjọ ìlera ti ìjọba orílẹ̀-èdè àti ìjọba ìbílẹ̀ ni wọ́n ní ipa pàtàkì nínú dídarí àwọn iṣẹ́ ìlera gbogboogbò láti ṣe ìdáàbòbo kúrò lọ́wọ́ àwọn ewu ojú ọjọ́ nínú àwọn ẹ̀ka aṣèpinnu-ìlera àti aṣètújáde-kábọ́ọ̀nù pàtàkì, bíi àwọn ètò agbára, ìrìnnà, oúnjẹ àti ìṣètò ìlú, àti lílo àwọn gbèdéke àti òfin ìlera tí ó yẹ, fún àpẹẹrẹ, lórí ìwọ̀n ìdára afẹ́fẹ́. Gẹ́gẹ́ bíi adarí ètò ìlera a máa ṣe àmúlò àwọn ìlànà ojú ọjọ́ ní orílẹ̀-èdè àti ní orílẹ̀-sí-orílẹ̀ tí ó bá yẹ ní kíkún, bíi ìṣẹ̀dá àwọn Ètò Iṣẹ́ ní Orílẹ̀-èdè, àti àwọn ìdásí afitorílẹ̀-èdèṣe sí Àdéhùn Paris. A rọ gbogbo àwọn adarí ètò ìlera láti darapọ̀ mọ́ Àjọṣepọ̀ fún Ìgbésẹ̀ Aláyìídà lórí Ojú-ọjọ́ àti Ìlera, tí ó ń mú àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n lé ní 75 tí wọ́n ní ìfarajìn láti ṣẹ̀dá àwọn ètò ìlera tí ó dúró ṣinṣin láì wo ojú-ọjọ́ tí ó sì jẹ́ oníkábọ́ọ̀nù kékeré papọ̀, pẹ̀lú àwọn oníṣẹ́ ètò ìlera, àwọn alábàáṣe ètò ìdàgbàsókè àti àwọn onímọ̀ọ́ṣe ìmọ̀ ẹ̀rọ nínú ìbáṣepọ̀ gbangba láti mú iṣẹ́ ojú-ọjọ́ àti ìlera yá. A yóò tún máa ṣe àwárí ọmọ-ẹgbẹ́ fún àwọn àjọ àti àwọn orílẹ̀-èdè wa.

Abaholi bezempilo e-WHS bayakweseka ukuzibophezela kweWHO ekwakheni izinhlelo zezempilo ezikwazi ukumelana nesimo sezulu, ne-low carbon sustainable health systems (ATACH) I-World Health Summit 2023 - Isitatimende Ngempilo Eluhlaza Isimo esiphuthumayo sezulu sikhule emhlabeni wonke ngo-2023 ngezindlela ezingakaze zibonwe njengoba izinhlekelele eziningi ezihlanganisayo kanye nomthelela wazo empilweni yenyuke kakhulu. Kungenye yezinsongo ezinkulu kakhulu zezempilo yomphakathi zesikhathi sethu. Imiphumela ihlanganise ukucekelwa phansi kwezindlela zokuziphilisa, ukwanda kwendlala, ukuhlupheka kwabantu, nokufa futhi kuholele ekwandeni kokungalingani ngaphakathi naphakathi kwamazwe. Nakuba iplanethi ibhekana nezikhukhula, amagagasi okushisa, ukwehluleka kwezitshalo, imililo, ukusweleka kwamanzi nokunye, ukuxhaswa kukaphethiloli wezinsalela ezimbiwa phansi kukhuphuke kwaqopha umlando. Sicela ngokushesha ukuthi kusetshenziswe amasu ahlongozwayo embikweni we-IPCC 2023. Impikiswano yezempilo mayelana nesimo sezulu isivele yabonakala futhi iyaphuthuma. Ukuhlala ngaphansi kokungu-1.5 °C okuhlosiwe, kudinga ukwehliswa koshintsho ngo-50% kokukhishwayo ngo-2030—ukufinyelela ku-ziro ku-net ngo-2050. Yonke inhlangano, kuyo yonke imikhakha, yonke indawo, idinga ukwenza ingxenye yayo; ukunakekelwa kwezempilo nakho. Siyaqaphela ukuthi into yokuqala okumele ibekwe eqhulwini emazweni amaningi kufanele kube ukuzivumelanisa nezimo ukuze kuvikelwe abantu abasengozini enkulu, okulandelwa izinyathelo zokunciphisa ezivikela imvelo. Okwamanje lokho kubeka eqhulwini kuyisidingo esidabukisayo njengoba izibopho eziningi zezimali ezenziwa ukuxhasa i-LMIC zisazofezeka. Ukube umkhakha wezempilo emhlabeni wonke ubuyizwe, ngabe ungowesihlanu ngobukhulu obukhipha igesi ebamba ukushisa emhlabeni. Kungumthwalo wethu njengabaholi bezempilo eNgqungqutheleni Yezempilo Yomhlaba wonke ukubiza ukuphela kwebhizinisi njengenjwayelo maqondana nokusebenza kwesimo sezulu futhi sizibeke ngokuzimisela ngasohlangothini lwezempilo nokulingana. Sifuna ukuthi ohulumeni bethu babeke kuqala ukuzivumelanisa nesistimu yezempilo futhi bazibophezele ekubhubhiseni okungakhiqizi nhlobo kwezinhlelo zezempilo. Siyaqaphela ukuthi thina njengabaholi bezempilo kumele senze umnikelo oyingqayizivele futhi onamandla ebuholini besimo sezulu kanye nokumela ngokwakha izwi elihlangene labasebenzi bezempilo ukuze basekele imizamo yohlelo olubanzi yokunciphisa umthelela wesimo sezulu ekunakekelweni kwezempilo futhi sicele izenzo ezibanzi zomphakathi ezinciphisa i-carbon. ukungcola kanye nokwenza ngcono impilo. Zonke izibhedlela, umsebenzi wezempilo, isikhungo sezempilo sikahulumeni kanye nochwepheshe bezempilo kudingeka bathathe isinyathelo futhi bathathe isinyathelo. Siyaqaphela ukuthi umkhakha wezempilo - kazwelonke nowasekhaya - uneqhaza elibalulekile ukwakha izinhlelo zezempilo ezingcono, ezikwazi ukumelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi; futhi sebenzisa izinyathelo zezempilo zomphakathi ukuvikela uhla lwezingozi zesimo sezulu kuya kwezempilo ukunikeza ubufakazi kanye nokuhlolwa kwezempilo kwemithelela yesenzo senqubomgomo kanye iqondise eminye imikhakha izenzo zayo ezinomthelela omkhulu kwezempilo, ukukhishwa kwekhabhoni kanye nokumelana nesimo sezulu. Siyaqaphela ukuthi izikhungo zezempilo zikahulumeni kazwelonke nowasekhaya zinendima ebalulekile ekuholeni izenzo zezempilo zomphakathi ukuze zivikeleke ezingozini zesimo sezulu emikhakheni ebalulekile enquma impilo kanye ne-carbon-emitting, njengamandla, ezokuthutha, izinhlelo zokudla kanye nokuhlela amadolobha, nokusebenzisa impilo efanele. amazinga nemithethonqubo, isibonelo, ngekhwalithi yomoya. Njengabaholi bezempilo sizozibandakanya ngokugcwele ezindleleni ezifanele zesimo sezulu zikazwelonke nezamazwe ngamazwe, njengokuthuthukiswa Kwezinhlelo Zokusebenza Zikazwelonke, kanye negalelo elinqunyelwe izwe lonke esivumelwaneni saseParis. Sikhuthaza bonke abaholi bezempilo ukuthi bajoyine i-Alliance for Transformative Action on Climate and Health, ehlanganisa amazwe angaphezu kuka-75 azibophezele ekwakheni izinhlelo zezempilo ezimelana nesimo sezulu kanye nekhabhoni ephansi, kanye nabezempilo, abalingani bentuthuko kanye nochwepheshe bezobuchwepheshe ubudlelwano obuvulekile ukuze kusheshiswe isimo sezulu kanye nempilo. Sizoqhubeka nokuhlola ubulungu bezinhlangano zethu namazwe.

በእስራኤል ወደ ሰሜናዊ ጋዛ ሆስፒታሎች የመልቀቂያ ትእዛዝ ለታመሙ እና ለተጎዱ ሰዎች የሞት ፍርድ ነው የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የህዝብ ጤና ጥበቃ ኤጀንሲ እንደመሆኑ መጠን በሰሜን ጋዛ ውስጥ ከ 2000 በላይ ታካሚዎችን የሚያክሙ 22 ሆስፒታሎችን ለቀው እንዲወጡ እስራኤል ደጋግማ የሰጠችውን ትእዛዝ የዓለም ጤና ድርጅት አጥብቆ ያወግዛል። የታካሚዎችን እና የጤና ባለሙያዎችን በግዳጅ ማፈናቀል አሁን ያለውን የሰብአዊ እና የህዝብ ጤና አደጋ የበለጠ ያባብሰዋል። የበርካታ በጠና የታመሙ እና ደካማ ህመምተኞች ህይወት ሚዛኑ ላይ ተንጠልጥሏል፡ በፅኑ እንክብካቤ ላይ ያሉ ወይም በህይወት ድጋፍ ላይ የሚተማመኑ፣ ሄሞዳያሊስስን የሚወስዱ ታካሚዎች፣አዲስ የተወለዱ ሕፃናት በማቀፊያዎ፣የእርግዝና ችግር ያለባቸው ሴቶች እና ሌሎች ሁሉም ለመንቀሳቀስ ከተገደዱ እና በሚወጡበት ጊዜ ነፍስ አድን የህክምና እርዳታ ከተቋረጡ ሁኔታቸው ወይም ህይወታቸው ሊባባስ ይችላል። በሰሜናዊ ጋዛ የሚገኙ የጤና ተቋማት የተጎዱ ታማሚዎችን ማግኘታቸውን ቀጥለዋል እና ከአቅም በላይ ለመስራት እየታገሉ ነው። አንዳንድ ታካሚዎች በሆስፒታል አልጋ እጦት ምክንያት በየኮሪደሩ እና ከቤት ውጭ በየአካባቢው ጎዳናዎች ህክምና እየተደረገላቸው ነው። ከ2000 በላይ ህሙማን ወደ ደቡብ ጋዛ እንዲዛወሩ ማስገደድ ፣የጤና ተቋማት ቀድሞውንም በከፍተኛ አቅም እየሰሩ እና የታካሚዎችን ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ መጨመር በማይችሉበት ቦታ ፣ከሞት ፍርድ ጋር እኩል ሊሆን ይችላል። የሆስፒታል ዳይሬክተሮች እና የጤና ሰራተኞች አሁን በጣም አሳሳቢ ምርጫ ገጥሟቸዋል፡ በቦምብ ጥቃት ዘመቻ ወቅት በጠና የታመሙትን ህሙማንን እርግፍ አድርገው መተው፣ ህሙማንን ለማከም በቦታው በቆዩበት ወቅት የራሳቸውን ህይወት ለአደጋ ማጋለጥ ወይም የታካሚዎቻቸውን ህይወት አደጋ ላይ መጣል ወደ ሆስፒታሎች ለማጓጓዝ ሲሞክሩ ነው። እነሱን ለመቀበል አቅም የለውም:: በጣም በሚያስደንቅ ሁኔታ ተንከባካቢዎች በመልቀቃቸው ወቅት በጠና የታመሙ ታካሚዎቻቸውን ከማንቀሳቀስ ይልቅ “ምንም ጉዳት ላለማድረግ” እንደ ጤና ባለሙያዎች መሃሎቻቸውን ለማክበር መርጠዋል። የጤና ሰራተኞች እንደዚህ አይነት የማይቻሉ ምርጫዎችን በፍጹም ማድረግ የለባቸውም። በተጨማሪም በሰሜናዊ ጋዛ ውስጥ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ተፈናቃዮች በሆስፒታሎች ውስጥ ወይም በዙሪያው ባሉ ክፍት ቦታዎች መጠጊያ እየፈለጉ ነው፣ የአመፅ መሸሸጊያ አድርገው እንዲሁም ተቋማቱን ሊደርሱ ከሚችሉ ጥቃቶች ለመጠበቅ። የጤና ተቋማት በቦምብ ሲመቱ ሕይወታቸውም ለአደጋ ተጋልጧል። የጤና ባለሙያዎች ሞት እና የጤና ተቋማት መውደም የተረጋገጡ ሪፖርቶች አሉ ይህም የሲቪሎችን የህይወት አድን የጤና አጠባበቅ መሰረታዊ ሰብአዊ መብትን የሚከለክል እና በአለም አቀፍ የሰብአዊነት ህግ የተከለከለ ነው:: የዓለም ጤና ድርጅት እስራኤል በሰሜናዊ ጋዛ ላሉ ሆስፒታሎች የመልቀቂያ ትዕዛዞችን በአስቸኳይ እንድትቀይር እና የጤና ተቋማትን፣ የጤና ባለሙያዎችን፣ ታካሚዎችን እና ሲቪሎችን እንዲጠብቅ ጠይቋል። የዓለም ጤና ድርጅት ዛሬ ቀደም ብሎ የደረሱትን የጤና አቅርቦቶችን ጨምሮ የህይወት አድን ርዳታ ወደ ሚገኝበት በራፋ መሻገሪያ በኩል የህክምና አቅርቦቶች፣ ነዳጅ፣ ንጹህ ውሃ፣ ምግብ እና ሌሎች ሰብአዊ ርዳታዎችን በአፋጣኝ እና ደህንነቱ በተጠበቀ መልኩ ወደ ጋዛ እንዲደርስ ጥሪውን በድጋሚ ያቀርባል። መግቢያ በመጠባበቅ ላይ::

Evacuation orders by Israel to hospitals in northern Gaza are a death sentence for the sick and injured As the United Nation’s agency responsible for public health, the World Health Organization (WHO) strongly condemns Israel's repeated orders for the evacuation of 22 hospitals treating more than 2000 inpatients in northern Gaza. The forced evacuation of patients and health workers will further worsen the current humanitarian and public health catastrophe. The lives of many critically ill and fragile patients hang in the balance: those in intensive care or who rely on life support; patients undergoing hemodialysis; newborns in incubators; women with complications of pregnancy, and others all face imminent deterioration of their condition or death if they are forced to move and are cut off from life-saving medical attention while being evacuated. Health facilities in northern Gaza continue to receive an influx of injured patients and are struggling to operate beyond maximum capacity. Some patients are being treated in corridors and outdoors in surrounding streets due to a lack of hospital beds. Forcing more than 2000 patients to relocate to southern Gaza, where health facilities are already running at maximum capacity and unable to absorb a dramatic rise in the number of patients, could be tantamount to a death sentence. Hospital directors and health workers are now facing an agonizing choice: abandon critically ill patients amid a bombing campaign, put their own lives at risk while remaining on site to treat patients, or endanger their patients’ lives while attempting to transport them to facilities that have no capacity to receive them. Overwhelmingly, caregivers have chosen to stay behind, and honor their oaths as health professionals to “do no harm,” rather than risk moving their critically ill patients during evacuations. Health workers should never have to make such impossible choices. Additionally, tens of thousands of displaced people in northern Gaza are seeking refuge in open spaces in or around hospitals, treating them as havens from violence as well as to protect the facilities from potential attacks. Their lives, too, are at risk when health facilities are bombed. There are verified reports of deaths of health care workers and destruction of health facilities, which denies civilians the basic human right of life-saving health care and is prohibited under International Humanitarian Law. WHO calls for Israel to immediately reverse evacuation orders to hospitals in northern Gaza, and calls for the protection of health facilities, health workers, patients, and civilians. WHO also reiterates its calls for the immediate and safe delivery of medical supplies, fuel, clean water, food, and other humanitarian aid into Gaza through the Rafah crossing, where life-saving assistance – including WHO health supplies that arrived earlier today – is currently awaiting entry.

Umarnin fitar da mutanen asibitoci a arewacin Gaza da Isra'ila ta bayar hukuncin kisa ne ga marasa lafiya da waɗanda suke da raunuka. A matsayinta na ƙungiyar Majalisar Ɗinkin Duniya da ke da alhakin kula da lafiyar jama'a, Ƙungiyar Lafiya ta Duniya (WHO) ta yi Allah-wadai da sake jaddada dokar da Isra'ila ta bayar ta kwashe asibitoci 22, waɗanda suke jinyar sama da mutane 2000 na majinyatan da aka kwantar a arewacin Gaza. Fitar da majinyata da ma'aikatan lafiya ta ƙarfi da yaji zai ƙara ta'azzara matsalolin da ake ciki yanzu da bala'i kan lafiyar jama'a. Rayuwar majinyata da yawa da ke cikin halin ƙaƙanikayi da rauni na tsakanin mutuwa da rayuwa: waɗanda ke cikin ɗakunan rai-ƙwaƙwai mutu-ƙwaƙwai ko waɗanda su ke kan na'urorin tallafawa rayuwa; majinyatan da suke hawa injinan wanke ƙoda; jariran da su ke cikin kwalba; matan da su ke da rikice-rikecen juna biyu; da ma sauran su na fuskantar kassarewar yanayin su ko ma mutuwa idan aka tursasasu da su fita kuma aka cire su daga waɗannan na'urorin da ke buƙatar kula a yayin da ake fitar da su. Asibitocin da ke arewacin Gaza na ci gaba da karɓar adadin masu raunuka kuma suna ta faman yin aiki fiye da adadin da ya kamata. Waɗansu majinyatan a korido ake kula da su da ma wajen farfajiyar hanyoyi don ƙarancin gadajen asibiti. Tursasawa majinyata sama da 2000 zuwa kudancin Gaza inda asibitoci ke da ƙarancin kayan aiki kuma ba sa iya ɗaukan yawan majinyata zai iya yin daidai da hukuncin kisa. Daraktocin asibiti da ma'aikata lafiya na fuskantar zaɓin dole : banzatar da majinyatan da ke tsaka mai wuya a tsaka da fashewar boma-bomai , sun sanya rayukan su cikin hatsari a yayin da suke cigaba da kasancewa a waɗannan wajaje don kula da majinyata ko kuma su sanya majinyatan su cikin hatsari a yayin da su ke ƙoƙarin jigilar su zuwa asicitocin ba ba su da ƙarfin karɓan su. Waɗanda su ke kula da marasa lafiya sun zaɓi su tsaya duk da wannan shan kan, su girmama rantsuwa da suka yi a matsayin su na ƙwararrun masana ilimin lafiya na kada a cutar wato "so not harm" a maimakon sanya majinyatan su da su ke cikin mawuyatan hali cikin hatsari a lokacin fitar da su. Ma'aikatan lafiya ka da su taɓa zaɓan abinda ba zai taɓa yiwuwa ba. Bugu da ƙari, dubunnan ƴan gudun hijira a arewacin Gaza na neman mafaka a filin Allah a ciki ko a farfajiyar asibitoci, ana basu magunguna a matsayin su na ƴan gudun hijira daga tarzoma da kuma ƙoƙarin kare asibitocin daga hare-hare. Su ma rayuwar su na cikin hatsari idan aka ƙona asibitocin. Akwai tabbatattun rahotanni na mutuwar ma'aikatan lafiya da kuma rusa asibitoci wanda ya hanawa fafaren hula asalin ƴancin su na tseratar da rayuka ta hanyar kula da lafiya, wannan kuma haramun ne a ƙarƙashin kundin tsarin duniya ta dokokin ɗan'adamtaka. WHO ta yi kira ga Isra'ila da ta kawar da dokar kwashe asibitoci a arewacin Gaza ta kuma yi kira da tsare asibitoci , ma'aikatan lafiya, majinyata da fafaren hula. WHO ta jaddada kira da a yi gaggawar kawo kayayyakin tallafi na magunguna da man fetur da tsabtataccen ruwan sha da abinci da sauran kayan walwala cikin Gaza cikin aminci da tsaro ta maƙetarar Rafah, inda a yanzu haka ake jiran isowar tallafin taimakawa rayuka - da suka haɗa da kayayyakin kula da lafiya na WHO da suka iso a yau.

Amri ya Israel ya kuhamishwa kwa hospitali za kaskazini mwa Gaza ni hukumu ya kifo kwa wagonjwa na majeruhi Kama shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika na afya ya umma, Shirika la Afya Duniani (WHO) linalaani vikali amri za mara kwa mara za Israeli za kuhamishwa kwa hospitali 22 zinazowatibu wagonjwa zaidi ya 2000 kaskazini mwa Gaza. Kuhamishwa kwa lazima kwa wagonjwa na wafanyakazi wa afya kutazidisha janga la sasa la kibinadamu na afya ya umma. Maisha ya wagonjwa wengi mahututi na dhaifu hutegemea: wale waliyo katika uangalizi mahututi au wanaotegemea msaada wa maisha; wagonjwa wanaopitia hemodialysis; watoto wachanga katika incubators; wanawake waliyo na matatizo ya ujauzito, na wengine wote wanaokabiliwa na kuzorota kwa hali yao au kifo ikiwa watalazimika kuhama na kukatiliwa mbali na matibabu ya kuokoa maisha wakati wa kuhamishwa. Vituo vya afya kaskazini mwa Gaza vinaendelea kupokea wagonjwa wengi waliyojeruhiwa na vinapambana kufanya kazi zaidi ya uwezo wake. Baadhi ya wagonjwa wakipatiwa matibabu kwenye karido na nje kwenye mitaa iliyopo karibu na ukosefu wa vitanda hospitalini. Kulazimisha zaidi wagonjwa zaidi ya 2000 kuhamia kusini mwa Gaza, ambako vituo vya afya tayari vinafanya kazi kwa kiwango cha juu na kushindwa kustahimili ongezeko kubwa la wagonjwa, inaweza kuwa sawa na hukumu ya kifo. Wakurugenzi wa hospitali na wafanyakazi wa afya wanakabiliwa na chaguzi ngumu: kuwaacha wagonjwa mahututi wakati wa kampeni ya milipuko, kuweka maisha yao hatarini wakati wakiendelea kuwatibu wagonjwa au kuhatarisha maisha ya wagonjwa wao wakati wa kujaribu kuwasafirisha hadi kwenye vituo ambavyo hawana uwezo wa kuwapokea. Kwa kiasi kikubwa, wahudumu wamechagua kubaki nyuma, na kuheshimu viapo vyao kama wataalamu wa afya 'kutofanya madhara, badala ya kuhatarisha kuwahamisha wagonjwa wao mahututi wakati wa kuhamishwa. Wafanyakazi wa afya hawapaswi kabisa kufanya chaguzi zisizowezekana kama hizo. Zaidi ya hayo, makumi ya maelfu ya watu waliyokimbia makazi yao kaskazini mwa Gaza wanatafuta hifadhi katika maeneo ya wazi ndani au karibu na hospitali, wakiwachukulia kama maficho ya ghasia na pia kulinda vituo dhidi ya mashambulizi yanayoweza kutokea. Maisha yao pia yako hatarini wakati vituo vya afya vinapopigwa mabomu. Kuna taarifa zilizothibitishwa za vifo vya wahudumu wa afya na uharibifu wa vituo vya afya, jambo ambalo linawanyima raia haki ya msingi ya binadamu ya huduma ya afya ya kuokoa maisha na ni marufuku chini ya sheria ya kimataifa ya kibinadamu. WHO inaitaka Israeli kutengua mara moja maagizo ya kuhama kwa hospitali za kaskazini mwa Gaza, na kutoa wito wa ulinzi wa vituo vya afya, wafanyakazi wa afya, wagonjwa na raia. Pia, WHO inasisitiza wito wake wa kuwasilishwa kwa haraka na salama kwa vifaa vya matibabu, mafuta, maji safi, chakula na misaada mingine ya kibinadamu hadi Gaza, kupitia kivuko cha Rafah, ambapo msaada wa kuokoa maisha ikiwa ni pamoja na vifaa vya afya vya WHO vilivyowasili mapema leo kwa sasa inasubiri kuingia.

Ìdájọ́ ikú ni àwọn àṣe ìgbékúrò tí Isreal pa fún àwọn ilé-ìwòsàn ní àríwá Gaza jẹ́ fún àwọn aláìsàn àti olùfarapa Bí àjọ United Nations tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ lórí ìlera gbogboogbò, Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé (WHO) ṣe ṣe ìdálẹ́bi ńlá fún àwọn àṣẹ ìgbékúrò léraléra tí Isreal fi sílẹ̀ fún àwọn ilé-ìwòsàn 22 tí wọ́n ń tọ́jú àwọn aláìsàn inú ilé-ìwòsàn tí wọ́n lé ní 2000 ní àríwá Gaza. Ìkókúrò aláfipámú àwọn aláìsàn àti àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera náà yóò túbọ̀ mú àjálù tí ó bá ìfọmọnìyànṣe lọ́wọ́lọ́wọ́ àti ìlera gbogboogbò burú síi. Ẹ̀mí ọ̀pọ̀ àwọn aláìsàn tí wọ́n ní àìsàn ọlọ́jọ́ pípẹ́ àti àwọn tí wọ́n wà ní ipò ẹlẹgẹ́ wà nínú ewu báyìí: àwọn tí wọ́n wà ní àyè ìtọ́jú alágbára àbí tí wọ́n gbára lé aṣèrànwọ́ ẹ̀mí; àwọn aláìsàn tí wọ́n ń gba ìtọ́jú ìsẹ̀jẹ̀dọ̀tun lẹ́yìn ìkọṣẹ́sílẹ̀ kíndìnrín; àwọn túńfúlù nínú àwọn ẹ̀rọ amáyìíkàdẹ̀ fún ìkókó; àwọn obìnrin tí wọ́n ní ìnira oyún, àti àwọn mìíràn tí àìsàn wọn lè burú síi tàbí kí wọ́n gba ibẹ̀ sọdá sí ọ̀run bí wọ́n bá fi ipá gbé wọn kúrò tí wọ́n kò rí àkíyèsí ìtọ́jú adóòlà-ẹ̀mí nígbà tí wọ́n bá ń gbé wọn kúrò. Àwọn aláìsàn olùfarapa sì ń rọ́ wọ àwọn gbọ̀ngán ìlera ní àríwá Gaza tí wọ́n sì ń tiraka láti ṣiṣẹ́ ju ìkápá iṣẹ́ tí ó ga jù lọ. Wọ́n ń tọ́jú àwọn aláìsàn kan ní ọ̀dẹ̀dẹ̀ àti ìta ní àwọn títì tí wọ́n wà ní àyíká látààrí àìsí ibùsùn ilé-ìwòsàn. Fífi ipá mú àwọn aláìsàn tí wọ́n lé ní 2000 láti kó lọ sí gúúsù Gaza níbi tí àwọn gbọ̀ngán ìlera ti ń ṣiṣẹ́ ju ìkápá wọn lọ tí wọn ò sì lè farada àlékún iye àwọn aláìsàn rárá, lè jẹ́ ìdájọ́ ikú bákan náà. Àwọn olùdarí ní ilé-ìwòsàn àti àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera ti ń kojú ṣíṣe àṣàyàn tí ó nira báyìí: já àwọn aláìsàn tí wọ́n wà ní ipò ewu sílẹ̀ ní àsìkò tí wọ́n ń ju àdó-olóró, kí wọ́n fi ẹ̀mí ara wọn wéwu nígbà tí wọ́n bá dúró ní àyè náà láti tọ́jú àwọn aláìsàn, àbí kí wọ́n fi ẹ̀mí àwọn aláìsàn wọn wéwu nígbà tí wọ́n bá ń gbìyànjú láti gbé wọn kúrò lọ sí àwọn gbọ̀ngán tí wọn kò ní ìkápá láti gbà wọ́n. Ọ̀pọ̀ àwọn olùtọ́jú aláìsàn ni wọ́n ti yàn láti dúró, àti láti ṣe àpọ́nlé ìbúra wọn gẹ́gẹ́ bíi akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ elétò ìlera láti "má ṣe ohun ìpalára," dípò kí wọ́n fi ewu gbé àwọn aláìsàn tí wọ́n wà nínú ewu kúrò. Kò yẹ kí àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera ní láti máa ṣe àṣàyàn irú àwọn àṣàyàn tí ó ṣòro bẹ́ẹ̀. Ní àfikún, ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn èèyàn tí wọ́n ṣí kúrò ní ilé wọn ní àríwá Gaza ni wọ́n ń sá di àwọn àyè tí wọ́n ṣí sílẹ̀ nínú àbí ní àyíká àwọn ilé-ìwòsàn, tí wọ́n ń ṣe wọn bí odi tí kò ti sì ìjà tí wọ́n sì tún ń dáàbò bo àwọn gbọ̀ngán náà kúrò lọ́wọ́ àwọn ìkọlù tí ó lè wáyé. Ẹ̀mí tiwọn, náà, wà nínú ewu nígbà tí wọ́n bá ju àdó-olóró sí àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera. Àwọn àbọ̀ lórí ikú àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera àti ìparun àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera tí wà pẹ̀lú ẹ̀rí, èyí tí ó ń fi ẹ̀tọ̀ ìbẹ̀rẹ̀ tí ọmọnìyàn ní lórí ìtọ́jú-ìlera adóòlà-ẹ̀mí tí Òfin Ìfọmọnìyànṣe ní Orílẹ̀-sí-orílẹ̀ kò fi àyè gbà. WHO pe Isreal láti yí àṣẹ ìgbékúrò àwọn ilé-ìwòsàn ní àríwá Gaza padà ní kíákíá, tí ó sì pè fún ìdáàbòbò àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera, àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera, àwọn aláìsàn, àti àwọn ará ìlú. WHO tún ṣe àtẹnumọ́ ìpè rẹ̀ fún ìfijíṣẹ́ àwọn èlò ìṣègùn, epo, omí mímọ́, oúnjẹ, àti àwọn ìrànwọ́ ìfọmọnìyànṣe pẹ̀lú ààbò wọ inú Gaza kọjá nínú ibodè Rafah, níbi tí àwọn ìrànwọ́ adóòlà-ẹ̀mí – pẹ̀lú àwọn èlò ìlera tí wọ́n tètè dé ní òní – tí ń dúró láti wọlé lọ́wọ́lọ́wọ́.

Imiyalo yokukhishwa kuka-Israyeli ezibhedlela ezisenyakatho yeGaza iyisigwebo sentambo kwabagulayo nabalimele Njengesikhungo seNhlangano Yezizwe esibhekele ezempilo yomphakathi, iWorld Health Organisation (WHO) iyigxeka kakhulu imiyalo ka-Israyeli yokuphuma kwezibhedlela ezingama-22 ezelapha iziguli ezingaphezu kuka-2000 enyakatho yeGaza. Ukukhishwa ngempoqo kweziguli nabasebenzi bezempilo kuzoqhubeza phambili inhlekelele ekhona manje yosizo lwabantu kanye nezempilo yomphakathi. Izimpilo zeziguli eziningi ezigula kakhulu nezibuthaka zilenga esilinganisweni: lezo ezisezikhundleni ezibucayi noma ezithembele ekusizeni ukuphila; iziguli ezithola ihemodialysis; izingane ezisanda kuzalwa kuma-incubators; abesifazane abanezinkinga zokukhulelwa, kanye nabanye bonke babhekana nokuwohloka okuseduze kwesimo sabo noma ukufa uma bephoqeleka ukuba banyakaze futhi banqanyulwe ekunakekelweni kwezempilo okusindisa ukuphila ngenkathi bekhishwa. Izikhungo zezempilo enyakatho yeGaza ziyaqhubeka nokuthola ukuthutheleka kweziguli ezilimele futhi zithwele kanzima ukuze zisebenze ngaphezu komthamo omkhulu. Ezinye iziguli zelashwa emaphasishi nangaphandle emigwaqweni ezungezile ngenxa yokuntuleka kwemibhede ezibhedlela. Ukuphoqa iziguli ezingaphezu kuka-2000 ukuthi zithuthele eningizimu yeGaza, lapho izikhungo zezempilo sezivele zisebenza ngomthamo omkhulu futhi zingakwazi ukuthola ukwenyuka kwesibalo seziguli, kungase kufane nesigwebo sentambo. Abaqondisi bezibhedlela kanye nabasebenzi bezempilo manje babhekene nokukhetha okubuhlungu: ukushiya iziguli ezigula kakhulu phakathi nomkhankaso wokuqhunyiswa kwamabhomu, babeke izimpilo zabo engcupheni ngenkathi behlala endaweni yokwelapha iziguli, noma babeke impilo yeziguli zabo engozini ngenkathi bezama ukuzithutha ezikhungweni eziye zathola usizo. akukho mandla okuzamukela. Ngokweqile, abanakekeli bakhethe ukusala ngemuva, futhi bahloniphe izifungo zabo njengochwepheshe bezempilo zokuthi “bangalimazi,” kunokuba babeke engcupheni yokuhambisa iziguli zabo ezigula kakhulu ngesikhathi sokukhishwa. Abasebenzi bezempilo akufanele nanini benze izinqumo ezingenakwenzeka. Ukwengeza, amashumi ezinkulungwane zabantu abangenamakhaya enyakatho yeGaza bafuna ukukhoseliswa ezindaweni ezivulekile ezibhedlela noma ezizungeze izibhedlela, babaphatha njengendawo yokubalekela udlame kanye nokuvikela izikhungo ekuhlaselweni okungenzeka. Izimpilo zabo nazo zisengcupheni uma izikhungo zezempilo ziqhunyiswa ngamabhomu. Kunemibiko eqinisekisiwe yokushona kwabasebenzi bezempilo kanye nokucekelwa phansi kwezikhungo zezempilo, okwenqabela izakhamuzi ilungelo eliyisisekelo lokunakekelwa kwezempilo okusindisa ukuphila futhi akuvunyelwe ngaphansi koMthetho Wezobuntu Wamazwe Ngamazwe. I-WHO icela i-Israel ukuthi ihlehlise ngokushesha imiyalo yokuphuma ezibhedlela ezisenyakatho yeGaza, futhi icela ukuthi kuvikelwe izikhungo zezempilo, abasebenzi bezempilo, iziguli kanye nezakhamizi. I-WHO iphinda iphinde ibize izingcingo zayo zokuthi kulethwe ngokushesha nangokuphephile izinsiza zokwelapha, uphethiloli, amanzi ahlanzekile, ukudla, nolunye usizo lokusiza abantu ungene eGaza ngokuwela iRafah, lapho usizo olusindisa impilo - okubandakanya nezinsiza zezempilo ze-WHO ezifike ekuqaleni kwanamuhla - njengamanje. balinde ukungena.

ደብሊውኤችኦ ጤናን ለመጠበቅ እና ስቃይን ለመቀነስ የጋዛን የመልቀቂያ ትዕዛዝ በአስቸኳይ እንዲቀለበስ ተማጽኗል ደብሊውኤችኦ በዋዲ ጋዛ በስተሰሜን የሚኖሩ ከ1 ሚሊዮን በላይ ሰዎችን ለቀው እንዲወጡ የተሰጠውን ትእዛዝ በአስቸኳይ እንድትሰርዝ ከተባበሩት መንግስታት ድርጅት ጋር ተቀላቅሏል። የጅምላ መፈናቀል ለታካሚዎች፣ የጤና ሰራተኞች እና ሌሎች በጅምላ እንቅስቃሴ ውስጥ ለተተዉ ወይም ለተያዙ ሌሎች ሰላማዊ ሰዎች አስከፊ ነው። በቀጠለው የአየር ድብደባ እና ድንበሮች ተዘግተዋል፣ ሰላማዊ ዜጎች የሚሄዱበት አስተማማኝ ቦታ የላቸውም። የጋዛ ህዝብ ግማሽ ያህሉ ከ18 ዓመት በታች ነው። የንፁህ ምግብ፣ የንፁህ ውሃ፣ የጤና አገልግሎት አቅርቦት እና በቂ መጠለያ ከሌለ ህጻናት እና ጎልማሶች፣ አዛውንቶችን ጨምሮ ሁሉም ለበሽታ ተጋላጭ ይሆናሉ። የፍልስጤም የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ለአደጋ የተጋለጡ የሆስፒታል ህሙማን ህይወታቸውን አደጋ ላይ ሳይጥሉ ማስወጣት እንደማይቻል ለአለም ጤና ድርጅት አስታውቋል። ለአደጋ የተጋለጡ ታካሚዎች ከባድ ጉዳት የደረሰባቸው ወይም በህይወት ድጋፍ ላይ ጥገኛ የሆኑትን ያጠቃልላል:: በጠላትነት መሀል መንቀሳቀስ ሕይወታቸውን ወዲያውኑ አደጋ ላይ ይጥላል። በጋዛ ሰሜናዊ ክፍል የሚገኙ ሁለቱ የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሆስፒታሎች 760 የአልጋ አቅማቸውን ከከባድ መጨናነቅ ጋር በእጅጉ አልፈዋል። በሆስፒታሎች ውስጥ እንክብካቤ ከሚደረግላቸው በሺዎች ከሚቆጠሩ ጉዳቶች እና ሌሎች ሁኔታዎች ውስጥ በመቶዎች የሚቆጠሩ ከባድ የቆሰሉ እና ከ 100 በላይ የሚሆኑት ከባድ እንክብካቤ የሚያስፈልጋቸው አሉ። እነዚህ ከሕመምተኞች በጣም የታመሙ ናቸው:: ብዙ ሺዎች፣ እንዲሁም ከቁስሎች ወይም ሌሎች የጤና ፍላጎቶች ጋር፣ ማንኛውንም ዓይነት እንክብካቤ ማግኘት አይችሉም። የተጨመቀው የጊዜ ገደብ፣ የተወሳሰቡ የትራንስፖርት ሎጂስቲክስ፣ የተበላሹ መንገዶች እና፣ ከሁሉም በላይ፣ በትራንስፖርት ወቅት የድጋፍ ሰጪ እንክብካቤ እጦት እነርሱን የመንቀሳቀስ ችግርን ይጨምራሉ። በተጨማሪም በደቡባዊ ጋዛ የሚገኙት አራቱ የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሆስፒታሎች ከአቅም በላይ ወይም ከአቅም በላይ ናቸው፣ እና ተጨማሪ ታካሚዎችን ለማከም የሚያስፈልጉትን ወሳኝ የእንክብካቤ አቅም እና አቅርቦቶች የላቸውም። የሕክምና አቅርቦቶች እጥረት ለታካሚዎች ስጋት እና የጤና ባለሙያዎችን እያደናቀፈ ነው። ደብሊውኤችኦ በጋዛ ውስጥ አስቀድሞ ያስቀመጠው አቅርቦቶች በአብዛኛው ጥቅም ላይ ይውላሉ። ኦክቶበር 9 ደብሊውኤችኦ ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ከግብፅ ፕሬዝዳንት አብደል ፋታህ ኤል-ሲሲ ጋር ተገናኝተው ከ ደብሊውኤችኦ የጤና እና ሌሎች ሰብአዊ አቅርቦቶችን በራፋህ መሻገሪያ በኩል ወደ ጋዛ ለማድረስ ለቀረበለት ጥያቄ ተስማምተዋል። ደብሊውኤችኦ በዱባይ በሚገኘው የሎጂስቲክስ ማዕከል ውስጥ የህክምና ቁሳቁሶችን አዘጋጅቶ ወደ አሬሽ፣ ግብፅ - ከራፋህ 20 ደቂቃ ያህል - ልክ የማረፍ ፍቃድ እንደተቀበለ ለማድረስ ተዘጋጅቷል። አቅርቦቱ ከ 300,000 በላይ ቁስሎች እና በሽታዎች ላለባቸው ታካሚዎች ለመንከባከብ በቂ ይሆናል:: ደብሊውኤችኦ በራፋህ በኩል ጨምሮ በጋዛ ውስጥ ለሚገኙ የጤና እንክብካቤ መስጫ ተቋማት ለቀጣይ የሰብአዊነት ኮሪደር በአስቸኳይ እንዲቋቋም ጠይቋል። የዓለም ጤና ድርጅት ለሕይወት አድን አቅርቦቶች እና ነዳጅ፣ ውሃ እና ምግብ ለማድረስ ሰብአዊ አገልግሎት እንዲሰጥ በድጋሚ ተማጽኗል። በአለም አቀፍ የሰብአዊነት ህግ ለሲቪሎች፣ ለጤና ሰራተኞች እና ለጤና መሠረተ ልማት ጥበቃ፣ እና በመጨረሻም ጠብ እና ሁከትን ለማስቆም።

WHO pleads for immediate reversal of Gaza evacuation order to protect health and reduce suffering WHO joins the wider United Nations in appealing to Israel to immediately rescind orders for the evacuation of over 1 million people living north of Wadi Gaza. A mass evacuation would be disastrous—for patients, health workers and other civilians left behind or caught in the mass movement. With ongoing airstrikes and closed borders, civilians have no safe place to go. Almost half of the population of Gaza is under 18 years of age. With dwindling supplies of safe food, clean water, health services, and without adequate shelter, children and adults, including the elderly, will all be at heightened risk of disease. The Palestinian Ministry of Health has informed WHO that it is impossible to evacuate vulnerable hospital patients without endangering their lives. Vulnerable patients include those who are critically injured or dependent on life support. Moving them amid hostilities puts their lives at immediate risk. The two Ministry of Health hospitals in the North of Gaza that continue to be operational, have greatly exceeded their combined 760-bed capacity with severe overcrowding. Of the thousands of patients with injuries and other conditions receiving care in hospitals, there are hundreds that are severely wounded and over 100 who require critical care. These are the sickest of the sick. Many thousands more, also with wounds or other health needs, cannot access any kind of care. The compressed timeframe, complex transport logistics, damaged roads, and, above all, lack of supportive care during transport all add to the difficulty of moving them. Furthermore, the four Ministry of Health hospitals in the south of Gaza are already at or beyond capacity, and lack the critical care capacity and supplies needed to treat additional patients. The lack of medical supplies is already endangering patients and hampering health workers. Supplies which WHO had pre-positioned in Gaza have mostly been consumed. On 9 October, WHO Director-General Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus met with Egyptian President Abdel Fattah El-Sisi, who agreed to a WHO request to facilitate the delivery of health and other humanitarian supplies from WHO to Gaza via the Rafah crossing. WHO has prepared medical supplies in its logistics hub in Dubai and is ready to deliver them to Areesh, Egypt—just 20 minutes from Rafah—as soon as landing permit is received. The supplies would be enough to care for more than 300,000 patients with a range of wounds and diseases. WHO asks for the immediate establishment of a humanitarian corridor for their onward, safe delivery to health care facilities in Gaza, including via Rafah. WHO reiterates its plea for humanitarian access for life-saving supplies and the delivery of fuel, water, and food; for protection under international humanitarian law for civilians, health workers and health infrastructure; and ultimately, for an end to hostilities and violence.

Hukumar WHO ta yi roƙo a bar dokar kwashe 'yan Gaza don kariya ga lafiya da kuma rage wahalhalu. WHO ta haɗu da Majalisar Ɗinkin Duniya wajen roƙon Isra'ila da ta janye dokar kwashe 'yan Gaza nan take na sama da mutane miliyan ɗaya waɗanda ke rayuwa a kudancin Wadi, a Gaza. Irin wannan gagarumar fitarwar da su yi zata zama mai matuƙar hatsari ga majinyata da ma'aikatan lafiya da sauran fafaren hulan da aka bari ko kuma aka kama a wannan tafiya ta bai-ɗaya. A wannan yanayin na hare-haren jiragen sama da rufe iyakokin ƙasashe, fafaren hula ba su da wani wajen da za su je su tsira. Kusan duk adadin mutanen da ke Gaza 'ƴan ƙasa da shekaru 18 ne. Tare da ƙarancin samar da lafiyayyen abinci, da tsabtataccen ruwan sha, da hanyoyin kula da lafiya, da kuma ƙarancin muhalli, manya da yara ƙanana waɗanda suka haɗa da tsofi, duk waɗannan suna cikin waɗanda za su iya kamuwa da cutuka. Hukumar Lafiya ta Falasɗinu ta sanarwa WHO cewa ba zai yiwu a kwashe majinyatan da su ke da rauni a asibiti ba tare da an sanya rayukan su cikin hatsari ba. Majinyata masu rauni da suka haɗa da waɗanda su ka jikkata ko waɗanda suke kan na'urorin tallafin rayuwa na ƙwaƙwai-mutu-ƙwaƙwai,. Canza musu wuri a tsakar tarzomar zai sanya rayukan su cikin hatsari nan-take. Asibitocin biyu na Ma'aikatar Lafiya da su ke Arewacin Gaza da ke cigaba da aiki, sun matuƙar wuce yawan gadaje 760 da suke da matsanancin cunkoso. Daga cikin dubunnan majinyatan da su ji raunuka da sauran matsaloli, waɗanda ke karɓar kulawa ta lafiya a asibitoci, ɗaruruwa na buƙatar kula ta musamman. Waɗannan su ne mafiya ƙarfin jinya. Wasu dubunnan kuma, waɗanda kuma ke ɗauke da ciwuka ko wasu matsalolin da ke buƙatar kula da lafiya, ba za su iya samun kowace irin kulawa ba. Matse wa'adi da cukurkuɗaɗɗun hanyoyin safara da abinda ya dangance su, hanyoyin da suka lalace, da kuma babban, wato rashin samun gudunmawa wajen zirga-zirga duk sun ƙara wajen wahalar fita da su. Bugu da ƙari, asibitocin na Ma'aikatar Lafiya na kudancin Gaza na dab da ciki koma su sun cika, sannan kuma suna da ƙarancin muhimman kayayyakin kula da lafiya da abinda za'a buƙata wajen ƙarin ba wa majinyata magunguna da kulawa. Rashin kayayyakin aiki ya riga da ya zama barazana ga majinyata, yana jawo cikas ga ma'aikatan lafiya. Kayayyakin da hukumar WHO ta tanada a Gaza an riga an ƙarar da yawancin su. A ranar 9 ga watan Oktoba, Darakta janar na WHO, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, ya gana da Shugaban ƙasar Masar Abdel Fatah El-sisi, wanda ya amincewa buƙatar WHO ta samar da kayayyakin kula da lafiya da sauran kayayyakin samar da walwala daga WHO zuwa Gaza ta kewayen Rafah. Hukumar WHO ta tanadar da kayayyakin aikin lafiya a wurare a Dubai kuma a shirye ta ke wajen kawo su Areesh, Egypt - mintuna 20 ne kawai daga Rafah, idan har an samu izinin sauƙar jirgin sama. Kayayyakin za su kai a iya kula da sama da majinyata 300,000 waɗanda suka samu raunuka da kuma cutuka. Hukumar WHO ta buƙaci samar da wani wajen ajiye kayayyakin tallafi nan-take don tanadi da kuma kiyaye kayayyakin da kuma da inganta lafiya a Gaza, har waɗanda za su biyo ta Rafah. Hukumar WHO ta sake jaddada roƙonta na ba da damar samun hanyoyin da za'a samar da kayayyakin tallafin ceto rayuka, da kuma isar da man fetur da ruwa da abinci, don ba da kariya a ƙarƙashin Dokokin Jin-ƙai na Ƙasa-da-ƙasa, wato International Humanitarian Law, ga fararen hula da ma'aikatan lafiya da ma gine-ginen asicitoci da kuma majinyata, har a kai ga kawo ƙarshen wannan ƙyara da tarzomar.

WHO inasihi kubadilishwa mara moja kwa agizo la uhamishaji wa Gaza ili kulinda afya na kupunguza mateso WHO inaungana na Umoja wa Mataifa kuiomba Israeli ifute mara moja maagizo ya kuhamisha watu zaidi ya milioni 1 wanaoishi Kaskazini mwa Wodi Gaza. Uhamisho wa watu wengi utakuwa mbaya kwa wagonjwa, wahudumu wa afya na raia wengine waliyoachwa nyuma au waliyonaswa katika harakati hizo. Huku mashambulizi ya anga yanaendelea na mipaka imefungwa, raia hawana mahali salama pakwenda. Takribani nusu ya wakati wa Gaza wana umri wa chini ya miaka 18. Kupungua kwa usambazaji wa chakula salama, maji safi, huduma za afya na bila makazi ya kutosha, watoto na watu wazima, pamoja na wazee, wote watakuwa katika hatari kubwa ya magonjwa. Wizara ya afya ya Palestina imeifahamisha WHO kuwa haiwezekani kuwahamisha wagonjwa wa hospitali waliyo hatarini bila kuhatarisha maisha yao. Wagonjwa waliyo katika mazingira magumu ni pamoja na wale ambao wamejeruhiwa vibaya au wanaotegemea msaada wa maisha. Kuwahamisha watu huku kukiwa na uhasama kunaweka maisha yao hatarini mara moja. Hospitali mbili za Wizara ya Afya Kaskazini mwa Gaza ambazo zinaendelea kufanya kazi, zimepita kwa kiasi kikubwa uwezo wao wa jumla wa vitanda 760 na msongamano mkubwa. Kati ya maelfu ya wagonjwa waliyo na majeraha na hali zingine wanaopokea huduma hospitalini, kuna mamia ambao wamejeruhiwa vibaya na zaidi ya 100 wanaohitaji huduma muhimu. Hawa ndiyo wagonjwa zaidi ya wagonjwa. Maelfu mengi zaidi, pia wakiwa na majeraha au mahitaji mengine ya kiafya, hawawezi kupata huduma ya aina yoyote. Muda uliyobanwa, vifaa changamano vya usafiri, barabara zilizoharibika, na zaidi ya yote, ukosefu wa huduma ya usaidizi wakati wa usafiri, yote hayo yanaongeza ugumu wa kuzisogeza. Zaidi ya hayo, hospitali nne za Wizara ya Afya kusini mwa Gaza tayari zipo au zaidi ya uwezo wake, na hazina uwezo wa huduma muhimu na vifaa vinavyohitajika kutibu wagonjwa wa ziada. Ukosefu wa vifaa vya matibabu tayari unahatarisha wagonjwa na kutatizo wafanyakazi wa afya. Bidhaa ambayo WHO ilikuwa imeweka hapa awali huko Gaza zimetumiwa zaidi. Tarehe 29 Oktoba, Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus alikutana na rais wa Misiri, Abdel Fattah El-Sis, ambaye alikubali ombi la WHO la kuwezesha utoaji wa afya na vifaa vingine vya kibinadamu kutoka WHO hadi Gaza kupitia kivuko cha Rafah. WHO imetayarisha vifaa vya matibabu katika kitovu chake cha usafirishaji huko Dubai na iko tayari kuvipeleka Areesh, Misiri dakika 20 kutoka Raffah baada ya kibali cha kutua kitakapopokelewa. Hivyo vifaa vitatosha kuhudumia zaidi ya wagonjwa 300,000 wenye majeraha na magonjwa mbalimbali. WHO inaomba kuanzishwa mara moja kwa korido ya kibinadamu kwa ajili ya utoaji wao wa kuendelea na salama kwenye vituo vya huduma za afya huko Gaza, ikiwa ni pamoja na kupitia Rafah. WHO inasisitiza ombi lake la upatikanaji wa kibinadamu kwa ajili ya vifaa vya kuokoa maisha na utoaji wa mafuta, maji na chakula kwa ulinzi chini ya sheria ya kimataifa ya kibinadamu kwa raia, wafanyakazi wa afya na miundombinu ya afya; na hatimaye, kukomesha uhasama na ghasia.

WHO ń bẹ̀bẹ̀ fún àyípadà àṣẹ ìgbékúrò ní Gaza láti dáàbò bo ìlera àti láti dín ìjìyà kù WHO darapọ̀ mọ́ àpapọ̀ United Nations tí ó ń bẹ Isreali láti yí àṣẹ fún ìgbékúrò àwọn èèyàn tí wọ́n lé ní mílíọ̀nù 1 ti wọ́n ń gbè ní àríwá Wadi Gaza padà ní kíákíá. Ìgbékúrò ọ̀pọ̀ èèyàn yóò burú jáì—fún àwọn aláìsàn, àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera àti àwọn ará ìlú tí wọ́n kù lẹ́yìn àbí tí wọ́n há sínú ìṣípò ọ̀pọ̀ àwọn èèyàn. Pẹ̀lú àwọn ìkọlù inú afẹ́fẹ́ tí ó ń lọ lọ́wọ́ àti àwọn ibodè tí wọ́n tìpa, àwọn ará ìlú kò ní ibi ààbò kankan tí wọ́n lè lọ. Ó fẹ́rẹ̀ tó ààbọ̀ àwọn èèyàn tí wọ́n wà ní Gaza ni ọjọ́-orí wọn kò tó ọdún 18. Pẹ̀lú bí àwọn ìpèsè oúnjẹ tí ó ní ààbò, omi mímọ́, àwọn ètò iṣẹ́ ìlera ṣe ń dínkù, àti bí kò ṣe sí ibi àáforípamọ́sí tí ó tó, àwọn ọmọdé àti àwọn àgbàlagbà, pẹ̀lú àwọn arúgbó, ní wọ́n jọ máa wà nínú ewu àrùn. Ọ́fíìsì Ìjọba ilẹ̀ Palestine fún Ìlera ti fi tó WHO létí pé kò ṣeéṣe láti gbé àwọn aláìsàn tí wọ́n wà nínú ewu kúrò láì fi ẹ̀mí wọn wéwu. Àwọn aláìsàn tí wọ́n wà nínú ewu náà ni àwọn tí wọ́n ní ìpalára gidi gan tàbí tí wọ́n gbára lé aṣèrànwọ́ ẹ̀mí. Gbígbé wọn ká nínú àwọn ìkọlù yóò fi ẹ̀mí wọn sínú ewu kíákíá ni. Àwọn ilé-ìwòsàn Ọ́fíìsì Ìjọba fún Ìlera méjì ní Àríwá Gaza tí wọ́n sì ń ṣiṣẹ́, ti gbà kọjá àpapọ̀ ibùsùn oníkàápá-760 pẹ̀lú bí èrò tí ṣe pọ̀ jù níbẹ̀. Bí ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn aláìsàn tí wọ́n ní ìpalára àti àwọn àìsàn mìíràn ṣe ń gba ìtọ́jú nínú àwọn ilé-ìwòsàn, bẹ́ẹ̀ ní àwọn ọgọọgọ́rùn-ún tí wọ́n ní ìpalára egbò ńlá wà tí àwọn tí wọ́n lé ní 100 sì tún nílò ìtọ́jú pàtàkì. Àwọn wọ̀nyìí ni àìsàn ń ṣe jùlọ. Ẹgbẹẹgbẹ̀rún mìíràn síi, tí wọ́n ní ọgbẹ́ tàbí tí wọ́n ní ìnílò ìlera mìíràn, kò lè rí àyè sí irú ìtọ́jú kankan. Ìfúnpọ̀ àkókò, ètò ìgbéká tí ó le, ọ̀nà tí ó ti bàjẹ́, àti, pàápàá jùlọ, àìsí ìrànwọ́ ìtọ́jú ni wọ́n jọ dá kún ìnira tí ó wà nínú gbígbé wọn. Àti pé, àwọn ilé-ìwòsàn Ọ́fíìsì Ìjọba fún Ìlera mẹ́rin ní gúúsù Gaza tí ń ṣiṣẹ́ ní tàbí kọjá agbára wọn, tí wọn kò sì ní ìkápá ìṣètọ́jú pàtàkì àti èlò tí wọ́n máa nílò láti tọ́jú àlékún àwọn aláìsàn. Àìsí èlò ìṣègùn ti ń fi ẹ̀mí àwọn aláìsàn sínú ewu tí ó sì ń dá àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera lọ́wọ́ iṣẹ́ dúró. Àwọn èlò tí WHO ti gbé kalẹ̀ ṣáájú ní Gaza tí fẹ́rẹ̀ tán. Ní ọjọ́ 9 oṣù Kẹwàá, Olùdarí-Àgbà fún WHO Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus pàdé pẹ̀lú Ààrẹ ilẹ̀ Egypt Abdel Fattah El-Sisi, tí ó ti gba ìbéèrè WHO láti ṣètò ìfijíṣẹ́ àwọn èlò ìlera àti ìfọmọnìyànṣe láti WHO sí Gaza ní ìtọpa ìkọjá Rafah. WHO tí ṣètò àwọn èlò ìṣègùn ní ibùdó ìṣègbéká rẹ̀ ní Dubai tí ó sì ti ṣetán láti fi wọ́n ránṣẹ́ sí wọn ní Areesh, Egypt —ní ìṣẹ́jú 20 péré sí Rafah—ní kété tí wọ́n bá gba àṣẹ ìgúnlẹ̀. Àwọn èlò náà yóò tó láti tọ́jú àwọn aláìsàn tí wọ́n lé ní 300,000 tí wọ́n ní onírúurú ọgbẹ́ àti àrùn. WHO bèèrè fún ìdásílẹ̀ ọ̀nà ìkọjá kíákíá fún ìfijíṣẹ́ tí yóò máa wáyé lẹ́hìnwá, tí ó ní ààbò sí àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera ní Gaza, pẹ̀lú ní ìtọpa Rafah. WHO ṣe ìtẹnumọ́ ẹ̀bẹ̀ rẹ̀ fún ìráàyè sí afitọmọnìyànṣe fún àwọn èlò adóòlà-ẹ̀mí àti ìfijíṣẹ́ epo, omi, àti oúnjẹ; fún ààbò lábẹ́ òfin ìfọmọnìyànṣe ní orílẹ̀-sí-orílẹ̀ fún àwọn ará ìlú, àwọn òṣìṣẹ́ elétò ìlera àti gbọ̀ngbán amúṣẹ́-ìleradẹrùn; àti ní pàápàá júlọ, fún òpin sí àwọn ìkọlù àti ipa yìí.

I-WHO inxusa ukuthi kuguqulwe ngokushesha umyalelo wokuphuma eGaza ukuze kuvikelwe impilo futhi kuncishiswe ukuhlupheka I-WHO ijoyina iNhlangano Yezizwe Ezihlangene ekunxuseni u-Israyeli ukuthi ahoxise ngokushesha imiyalo yokuxoshwa kwabantu abangaphezu kwesigidi esisodwa abahlala enyakatho yeWadi Gaza. Ukukhishwa kwabantu abaningi kungaba yinhlekelele-ezigulini, abasebenzi bezempilo kanye nezinye izakhamuzi ezishiywe noma ezibanjwe ukunyakaza okukhulu. Njengoba kuneziteleka zezindiza eziqhubekayo nemingcele evaliwe, izakhamuzi azinayo indawo ephephile ezingaya kuyo. Cishe ingxenye yabantu baseGaza ingaphansi kweminyaka eyi-18. Ngokuncipha kokulethwa kokudla okuphephile, amanzi ahlanzekile, izinsiza zezempilo, kanye nangaphandle kwendawo yokuhlala eyanele, izingane nabantu abadala, kuhlanganise nasebekhulile, bonke bayoba sengozini enkulu yezifo. UMnyango Wezempilo wasePalestine wazise iWHO ukuthi akunakwenzeka ukukhipha iziguli ezisezibhedlela ezisengozini ngaphandle kokufaka izimpilo zazo engozini. Iziguli ezisengcupheni zihlanganisa lezo ezilimele kakhulu noma ezithembele ekusizeni impilo. Ukubasusa phakathi kwezitha kubeka ukuphila kwabo engozini ngokushesha. Izibhedlela ezimbili zoMnyango Wezempilo eNyakatho yeGaza ezisaqhubeka nokusebenza, zeqe kakhulu umthamo wazo wemibhede engama-760 ngokugcwala ngokweqile. Ezinkulungwaneni zeziguli ezilimele kanye nezinye izimo ezithola ukunakekelwa ezibhedlela, kunamakhulu abalimele kanzima nabangaphezu kwe-100 abadinga ukunakekelwa okubucayi. Laba yibo abagulayo kakhulu. Izinkulungwane eziningi ezengeziwe, nazo ezinamanxeba noma ezinye izidingo zezempilo, azikwazi ukuthola noma yiluphi uhlobo lokunakekelwa. Isikhathi esicindezelweyo, izinto zezokuthutha eziyinkimbinkimbi, imigwaqo eyonakele, futhi, ngaphezu kwakho konke, ukuntuleka kokunakekelwa okusekela ngesikhathi sokuthutha konke kunezela ebunzimeni bokuyihambisa. Ngaphezu kwalokho, izibhedlela ezine zoMnyango Wezempilo eningizimu yeGaza sezivele zinamandla noma zingaphezu kwamandla, futhi azinawo amandla okunakekelwa okubucayi kanye nezinto ezidingekayo ukwelapha iziguli ezengeziwe. Ukushoda kwezinsiza zokwelapha sekuvele kubeka iziguli engcupheni futhi kuphazamisa abasebenzi bezempilo. Izimpahla ebezibekwe yi-WHO ngaphambilini eGaza sezidliwe kakhulu. Ngomhla ziyisi-9 kuMfumfu, uMqondisi-Jikelele we-WHO uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus wahlangana noMongameli waseGibhithe u-Adel Fattah El-Sisi, owavuma isicelo se-WHO sokuhambisa ukulethwa kwezempilo nezinye izinto zosizo oluvela ku-WHO ukuya eGaza ngokuwela iRafah. I-WHO ilungise izinto zokwelapha endaweni yayo yezokuthutha e-Dubai futhi isilungele ukuziletha e-Areesh, e-Egypt—imizuzu engu-20 nje ukusuka eRafah—ngokushesha nje lapho imvume yokufika isitholiwe. Izimpahla zizokwanela ukunakekela iziguli ezingaphezu kuka-300,000 ezinohlu lwamanxeba nezifo. I-WHO icela ukuthi kusungulwe ngokushesha umhubhe wokusiza abantu ukuze baqhubeke nokulethwa kwabo okuphephile ezikhungweni zokunakekelwa kwempilo eGaza, okuhlanganisa neRafah. I-WHO iphinda isicelo sayo sokuthi abantu bathole usizo lwempahla esindisa ukuphila kanye nokulethwa kukaphethiloli, amanzi, nokudla; ukuze kuvikelwe ngaphansi komthetho wamazwe ngamazwe wobuntu kubantu, abasebenzi bezempilo kanye nengqalasizinda yezempilo; futhi ekugcineni, kuqedwe ubutha nobudlova.

ደብሊውኤችኦ በወሊድ ወቅት ለሞት የሚዳርጉ ዋና ዋና ጉዳዮችን ለመከላከል ዓለም አቀፍ ዕቅድ አውጥቷል ደብሊውኤችኦ ከወሊድ በኋላ የሚከሰት የደም መፍሰስን (ከፒ.ኤች.ኤች) ለመቋቋም የመጀመሪያውን ፍኖተ ካርታ ዛሬ አውጥቷል - ከወሊድ በኋላ ብዙ ደም መፍሰስ ተብሎ የሚተረጎመው - ይህም በየዓመቱ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሴቶችን ይጎዳል እና በአለም የእናቶች ሞት ቀዳሚ ምክንያት ነው። ምንም እንኳን መከላከል እና ሊታከም የሚችል ቢሆንም፣ ከፒ.ኤች.ኤች በየአመቱ ወደ 70,000 የሚጠጉ ሰዎችን ሞት ያስከትላል። በሕይወት ለሚተርፉ ሰዎች ለአመታት የሚቆይ የአካል ጉዳት እና የስነልቦና ጉዳት ያስከትላል። "በወሊድ ወቅት የሚከሰት ከባድ የደም መፍሰስ ለእናቶች ሞት በጣም ከተለመዱት መንስኤዎች አንዱ ቢሆንም በከፍተኛ ሁኔታ መከላከል እና ሊታከም የሚችል ነው" ሲሉ የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ተናግረዋል። "ይህ አዲስ ፍኖተ ካርታ ብዙ ሴቶች ደህንነቱ የተጠበቀ ልደት እና ከቤተሰቦቻቸው ጋር ጤናማ የወደፊት ህይወት ወደ ሚኖሩበት አለም ወደፊት የሚሄድበትን መንገድ ያሳያል።" የፍኖተ ካርታው ዓላማ አገሮች ከፒ.ኤች.ኤች የህልውና ውጤቶች ላይ ከፍተኛ ልዩነቶችን እንዲፈቱ ለመርዳት ነው፣ይህም አስፈላጊ የጤና አገልግሎቶችን ማግኘት ላይ ዋና ኢፍትሃዊነትን ያሳያል። ከ 85% በላይ የ ከፒ.ኤች.ኤች ሞት የሚከሰተው ከሰሃራ በታች ባሉ አፍሪካ እና በደቡብ እስያ ውስጥ ነው። የአደጋ መንስኤዎች የደም ማነስ፣ የእንግዴ እክሎች እና ሌሎች በእርግዝና ወቅት እንደ ኢንፌክሽኖች እና ቅድመ-ኤክላምፕሲያ ያሉ ችግሮች ያካትታሉ። ጥራት ያለው የቅድመ ወሊድ እንክብካቤ፣ የአልትራሳውንድ ማግኘትን ጨምሮ፣ ከተወለዱ በኋላ ባሉት ሰዓታት ውስጥ ውጤታማ ክትትል ሲደረግ ብዙ የአደጋ መንስኤዎችን ማስተዳደር ይቻላል። የደም መፍሰስ ከጀመረ፣ እንዲሁም በፍጥነት ሊታወቅ እና ሊታከም ይገባል:: በጣም ብዙ ጊዜ ግን፣ የጤና ተቋማት እንደ ኦክሲቶሲን፣ ትራኔክሳሚክ አሲድ ወይም ደም ለመሰጠት ደም ያሉ የህይወት አድን ሸቀጦችን ጨምሮ አስፈላጊ የጤና እንክብካቤ ሰራተኞች ወይም ግብዓቶች የላቸውም። “ከወሊድ በኋላ የሚከሰት የደም መፍሰስ ችግርን መከላከል በመከላከል እና ምላሽ ላይ ያተኮረ ሁለገብ አካሄድ ያስፈልገዋል - የአደጋ መንስኤዎችን መከላከል እና አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ አፋጣኝ ህክምናዎችን ማግኘት - የሴቶችን መብት ለማጠናከር ከሚደረገው ሰፊ ጥረት ጎን ለጎን” ሲሉ የዓለም ጤና ድርጅት የጾታ እና ስነ ተዋልዶ ጤና እና የኤችአርፒፒ ዳይሬክተር የሆኑት ዶ/ር ፓስካል አሎቴ ተናግረዋል። ፣ የተባበሩት መንግስታት ልዩ ፕሮግራም በምርምር ልማት እና በሰው ልጅ መራባት ላይ ስልጠና። “እያንዳንዱ ሴት የትም ብትኖር፣ ወቅታዊ፣ ከፍተኛ ጥራት ያለው የወሊድ አገልግሎት ማግኘት አለባት፣ የሰለጠኑ የጤና ባለሙያዎች፣ አስፈላጊ መሣሪያዎች እና መደርደሪያ ተገቢ እና ውጤታማ ምርቶች ያሏቸው - ይህ ከወሊድ በኋላ የደም መፍሰስን ለማከም እና የእናቶችን ሞት ለመቀነስ ወሳኝ ነው። አንዲት ሴት ከእርግዝና ወይም ከወሊድ ጋር በተያያዙ ምክንያቶች በየሁለት ደቂቃው እንደምትሞት ይገመታል። ከ2015 ጀምሮ እነዚህን ሞት በመቀነስ ረገድ የተወሰነ መሻሻል ታይቷል እና ተዛማጅ የዘላቂ ልማት ግብ ግቦችን ለማሳካት አለም ከመንገዱ ወጥቷል። በ2023 እና 2030 መካከል የድኅረ ወሊድ ደም መፍሰስን ለመዋጋት ያለው ፍኖተ ካርታ ለምርምር፣ ለመደበኛ ሥራ፣ ለትግበራ እና ለጥብቅና ዓላማዎች እና ተግባራት ይዘረዝራል። የተጠያቂነት ቦታ የፍኖተ ካርታውን ዋና ዋና ክንውኖች ይዘረዝራል እና እድገትን ለመከታተል ይረዳል። ቅድሚያ የሚሰጣቸው ተግባራት የሚከተሉትን ያጠቃልላሉ፡ መከላከልን፣ ፈልጎ ማግኘትን እና ህክምናን የሚሸፍን አዲስ እና ሰፋ ያለ መመሪያ ለ ከፒ.ኤች.ኤች ልማት፤ ፈጠራዎችን ለማቅረብ እና የተረጋገጡ ጣልቃገብነቶችን ተደራሽነት ለማሳደግ ምርምር፤ ከፍተኛ ጥራት ያላቸውን መድሃኒቶች እና ሸቀጦች አቅርቦት ለማሻሻል አዲስ የግዥ ዘዴ መመስረት፤ የጥብቅና እና የግንዛቤ ግንባታ፣ እና በሀገር ደረጃ፣ ስልጠና እና ፋሲሊቲ ላይ የተመሰረቱ ማሻሻያዎች። ስለ ፍኖተ ካርታው ፍኖተ ካርታው በተለያዩ ዘርፎች ከ130 በላይ ባለሙያዎችን ባሳተፈ ሰፊ ምክክር የተዘጋጀ ሲሆን አፈጻጸሙ ደግሞ በይነ ዲሲፕሊን አስተባባሪ ኮሚቴ የሚመራ ይሆናል። ደብሊውኤችኦ እና አጋሮቹ የእናቶች ሞት ከፍተኛው ጫና ካለበት ጀምሮ ዓለም አቀፍ መመሪያዎችን ከብሔራዊ ፖሊሲዎች ጋር ለማስማማት ልዩ የቴክኒክ ድጋፍ ይሰጣሉ። ደብሊውኤችኦ የዩናይትድ ስቴትስ ዓለም አቀፍ ልማት ኤጀንሲ (ዩኤስኤአይዲ)፣ የቢል እና ሜሊንዳ ጌትስ ፋውንዴሽን፣ ግሎባል ፋይናንስ ተቋም፣ ኤምኤስዲ ለእናቶች፣ ዩኒታይድ፣ ዓለም አቀፍ የማህፀን ህክምና እና የጽንስና ህክምና (ኤፍአይጂኦ) ጨምሮ የበርካታ አጋሮችን አስተዋፅኦ እና ቃል ኪዳን እውቅና ይሰጣል። ፣ የአለም አዋላጆች ኮንፌዴሬሽን (አይሲኤም)፣ጄህፒኢጎ ፣ ላርዳአል ፋውንዴሽን እና የተባበሩት መንግስታት የስነ ህዝብ ፈንድ (ዩኤንኤፍፒኤ)።

WHO issues global plan to tackle leading cause of death in childbirth WHO today released its first roadmap to tackle postpartum haemorrhage (PPH) – defined as excessive bleeding after childbirth - which affects millions of women annually and is the world’s leading cause of maternal deaths. Despite being preventable and treatable, PPH results in around 70 000 deaths every year. For those who survive, it can cause disabilities and psychological trauma that last for years. “Severe bleeding in childbirth is one of the most common causes of maternal mortality, yet it is highly preventable and treatable,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “This new roadmap charts a path forward to a world in which more women have a safe birth and a healthy future with their families.” The Roadmap aims to help countries address stark differences in survival outcomes from PPH, which reflect major inequities in access to essential health services. Over 85% of deaths from PPH happen in sub-Saharan Africa and South Asia. Risk factors include anaemia, placental abnormalities, and other complications in pregnancy such as infections and pre-eclampsia. Many risk factors can be managed if there is quality antenatal care, including access to ultrasound, alongside effective monitoring in the hours after birth. If bleeding starts, it also needs to be detected and treated extremely quickly. Too often, however, health facilities lack necessary healthcare workers or resources, including lifesaving commodities such as oxytocin, tranexamic acid or blood for transfusions. “Addressing postpartum haemorrhage needs a multipronged approach focusing on both prevention and response - preventing risk factors and providing immediate access to treatments when needed - alongside broader efforts to strengthen women’s rights,” said Dr Pascale Allotey, WHO Director for Sexual and Reproductive Health and HRP, the UN’s special programme on research development and training in human reproduction. “Every woman, no matter where she lives, should have access to timely, high quality maternity care, with trained health workers, essential equipment and shelves stocked with appropriate and effective commodities – this is crucial for treating postpartum bleeding and reducing maternal deaths.” A woman is estimated to die every two minutes from causes relating to pregnancy or childbirth. There has been limited progress in reducing these deaths since 2015 and the world is off-track for meeting related Sustainable Development Goal targets. The Roadmap to combat postpartum haemorrhage between 2023 and 2030 outlines goals and activities for research, normative work, implementation and advocacy. An accountability site outlines the main milestones of the Roadmap and will help to track progress. Priority actions include: the development of new and broader guidance for PPH covering prevention, detection and treatment; research to deliver innovations and to increase access to proven interventions; the establishment of a new procurement mechanism to improve the supply of high-quality medicines and commodities; advocacy and awareness-building, and, at the country level, training and facility-based improvements. About the Roadmap The Roadmap was developed through extensive consultations involving more than 130 experts across diverse fields, while implementation will be guided by an interdisciplinary steering committee. WHO and partners will provide specialized technical support to countries to adapt global guidelines into national policies, starting where there is the highest burden of maternal deaths. WHO acknowledges the contributions and commitments of several partners, including the United States Agency for International Development (USAID), the Bill and Melinda Gates Foundation, the Global Financing Facility, MSD for Mothers, Unitaid, the International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO), the International Confederation of Midwives (ICM), Jhpiego, Laerdal Foundation, and the United Nations Population Fund (UNFPA).

Hukumar WHO ta miƙa kundin tsari na duniya don daƙile babban abin da ke jawo rasa rayuka a lokacin haihuwa A yau nr hukumar WHO ta sake tsare-tsarenta na farko don daƙile zubar jini lokacin haihuwa, wanda ake kira da postpartum hemorrhage a turance, wato (PPH) - wanda shi ne da zubar jini bayan haihuwa, wanda ya ke samun miliyoyin mata a kowace shekara kuma shi ne mafi sanadin mace-macen mata a yayin haihuwa a duniya. Duk da cewa akan iya daƙile shi kuma kan iya magance shi, sakamakon PPH na sanadiyyar mutuwar kusan mutum 70,000 a kowace shekara. Ga waɗanda su ka tsira da rayuwarsu, zai iya jawo naƙasa da kuma tashin hankali da shiga damuwa da zai iya ɗaukar shekaru. "Yawan zubar jini a wajen haihuwa na daga cikin abubuwan da aka fi samu da ke haddasa mutuwar mata yayin haihuwa, duk da cewa za'a iya daƙile shi a kuma magance shi sosai", a cewar Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta-Janar na hukumar WHO. "Wannan sabon jadawalin zai ciyar da duniya gaba, ta yadda zai zamana cewa mata da yawa za su dinga haihuwa lafiya tare da cigaba da rayuwa cikin kwanciyar hankali da iyalansu." Manufar jadawalin ita ce taimakawa duniya wurin daƙile matsalolin mutuwa dalilin zubar jini bayan haihuwa, wanda ya ke nuni rashin daidaito mai girma wajen samun ingantaccen kulawar lafiya. Sama da 85% na mace-macen da ke faruwa sanadiyyar zubar da jini bayan haihuwa yana faruwa ne a Saharar Afirka da Kudancin Asiya. Manyan hatsarorin da ke jawoshi sun haɗa da rashin jini, matsalolin mahaifa, da sauran matsalolin juna biyu kamar infekshan da hawan jini mai tsanani kafin haihuwa. Za'a iya daƙile waɗannan matsaloli idan akwai ingantaccen kula da masu juna biyu, wanda ya haɗa da samun gwaje-gwajen ciki, da kuma cigaba da kulawa da mai juna-biyu na 'yan awanni bayan haihuwa. Idan jini ya fara zuba, ana buƙatar a gano da wuri sanan a ɗauki mataki cikin gaggawa. Duk da haka, sau da yawa, wuraren kula da lafiyar na rasa wadatattun ma'aikatan lafiya da kayan aiki, wanda suka haɗa da kayan aikin ceton rai kamar Oxytocin da tranexamic acid, ko kuma jinin da za'a ƙara. "Kula da zubar jini bayan haihuwa na buƙatar mai da hankali kan ɓangarori daban-daban, ana mai da hankali kan riga-kafi da maganin matsalar gaba ɗaya - riga-kafin matsaloli masu hatsari da ke haddasata da kuma bayar da agajin gaggawa lokacin da aka buƙace shi - a ƙoƙarin ganin an inganta haƙƙoƙin mata," in ji Dr Pascale Allotey, daraktan hukumar WHO ɓangaren lafiyar jima'i da haifuwa na shirye-shiryen Majalisar Ɗinkin Duniya akan bincike da bayar da horo a ɓangaren haihuwar 'yan adam. "Ya kamata kowacce mace, ba tare da la'akari da inda take rayuwa ba, ta dinga samun agajin gaggawa akan lokaci daa ingantacciyar kulawa yayin da ta ke da juna biyu, tare da ƙwararrun ma'aikatan lafiya da kayan aikin da ake buƙata da kuma kanta mai cike da kayayyakin aiki - wannan yana da matuƙar muhimmanci wajen magance matsalar zubar jini bayan haihuwa da kuma rage mace-macen mata masu haihuwa." An ƙiyasta cewa mata na mutuwa a kowane minti biyu daga wani abu da ke da alaƙa da juna-biyu ko haihuwa. Akwai ƙarancin ci gaba wajen rage waɗannan mace-macen tun shekarar 2015, yayin da duniya take ci gaba da haɗa taruka da suka danganci samar da ingantaccen ci gaba da cika mafarkan da aka tsara ga duniya wato SDGs. Jadawalin yaƙar zubar jini bayan haihuwa tsakanin shekarar 2023 zuwa 2030 ya zayyana burika da ayyukan bincike, tsare-tsare, wayar da kai da bitar aikin da za'a yi har a kai ga cika mafarkan da ake so. Ɓangaren kula da ingancin ayyukan shi ne inda ake son kaiwa na Jadawalin, kuma zai taimaka wajen bibiyar cigaban da ake samu. Mafiya muhimmanbin ayyukan sun haɗa da: Samar da ingantaccen horo na kawo ƙarshen matsalar zubar jini bayan haihuwa ta hanyar riga-kafi, ganowa da kuma magancewa; binciken da za'a yi don kawo cigaba da sabin hanyoyin aiki domin ƙara inganta cigaban da ake so a samu; samar da sabin hanyoyin magani don samar da ingantattun magunguna da kayan aiki; wayar da kan al'umma; sannan, a matakin ƙasa, bayar da horo da inganta asibutoci. Game da Jadawalin: An samar da jadawalin ta hanyar doguwar tattaunawa da ta haɗa da sama da ƙwararru 300 a fannoni daban-daban, yayin da tsare-tsaren ayyukan za su gudana a ƙarƙashin kwamitin kula da juya lamurran ayyukan jadawalin. Hukumar WHO da abokan aikinta za su samar da duka taimakon da ake buƙata na horo ga ƙasashe domin amfani da jagorancin ƙa'idojin lafiya na ƙasa da ƙasa da shigar da shi cikin manufofin ƙasar su, hakan zai fara ne a wuraren da ake yawan samun mace-macen mata yayin haihuwa. Hukumar WHO ta samu tallafin abokan aiki da dama kamar USAID, FIGO, Bill and Melinda Gates Foundation, MSD, Laerdal Foundation, da kuma UNFPA.

WHO imetoa mpango wa kimataifa wa kukabiliana na chanzo kikuu cha vifo wakati wa kujifungua WHO leo imetoa ramani yake ya kwanza ya kukabiliana na kutokwa na damu baada ya kizazi (PPH) - ikifafanuliwa kama kutokwa na damu nyingi baada ya kuzaa - ambayo huathiri mamilioni ya wanawake kila mwaka na ndio sababu kuu ya vifo vya wajawazito duniani. Licha ya kuzuilika na kutibika, PPH husababisha vifo 70,000 kila mwaka. Kwa wale waliyo hai, inaweza kusababisha ulemavu na kiwewe cha kisaikolojia ambacho huduma kwa miaka. Kutokwa kwa damu nyingi wakati wa kujifungua ni moja ya sababu za kawaida za vifo vya uzazi, lakini kunazuilika kwa kiwango kikubwa na kutibika, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Mchoro huu mpya unaonyesha njia ya kuelekea kwenye dunia ambapo wanawake wengi zaidi wana uzazi salama na mustakabali mzuri na familia zao Mwongozo huu unalenga kusaidia nchi kushughulikia tofauti kubwa katika matokeo ya kuishi kutoka kwa PPH, ambayo inaonyesha ukosefu mkubwa wa usawa katika upatikanaji upatikanaji wa huduma muhimu za afya. Zaidi ya 85% ya vifo vinavyotokana na PPH hutokea kusini mwa jangwa la sahara barani Afrika na Asia Kusini. Sababu ya hatari ni pamoja na upungufu wa damu, upungufu wa plasenta na matatizo mengine katika ujauzito kama vile maambukizi na priklampsia. Sababu nyingi za hatari zinaweza kudhibitiwa ikiwa kuna huduma bora katika ujauzito, ikiwa ni pamoja na upatikanaji wa ultrasound, pamoja na ufuatiliaji wa ufanisi katika saa baada ya kuzaliwa. Ikiwa damu inaanza, inahitaji pia kugunduliwa na kutibiwa haraka sana. Hata hivyo, mara nyingi sana vituo vya afya hukosa wahudumu muhimu wa afya au rasilimali, ikiwa ni pamoja na bidhaa za kuokoa maisha kama vile oxytocin, tranexamic asid au damu ya kuongeza. Kukabiliana na uvujaji wa damu baada ya kujifungua kunahitaji mbinu nyingi zinazozingatia kinga na mwitikio - kuzuia mambo ya hatari na kutoa ufikiaji wa haraka wa matibabu unapohitajika - sambamba na juhudi kubwa za kuimarisha haki za wanawake, alisema Dk. Pascale Allotey, Mkurugenzi wa Shirika la Afya Duniani WHO, Afya ya Ujinsia na Uzazi na HRP, programu ya Umoja wa Mataifa kuhusu maendeleo ya utafiti na mafunzo ya uzazi wa binadamu. Kila mwanamke, bila kujali anaishi wapi, anapaswa kupata huduma ya uzazi kwa wakati, yenye ubora wa hali ya juu, yenye wahuduma wa afya waliyofunzwa, vifaa muhimu na rafu zilizojaa bidhaa zinazofaa; hii ni muhimu kwa ajili ya matibabu ya kuvuja damu nyingi baada ya kujifungua na kupunguza vifo vya uzazi Mwanamke anakadiriwa kufa baada ya dakika mbili kutokana na sababu zinazohusiana na ujauzito au kuzaa. Kumekuwa na maendeleo machache katika kupunguza vifo hivi tangu 2015 na duniani iko nje ya mkondo kufikia malengo yanayohusiana na Melengo ya Maendeleo Endelevu. Mwongozo wa kukabiliana na kutokwa na damu baada ya kujifungua kati ya 2023 hadi 2030 unaainisha malengo na shughuli za utafiti, kazi za kawaida, utekelezaji na utetezi. Tovuti ya uhajibikaji inaangazia hatua kuu za ramani ya barabara na itasaidia kufuatilia maendeleo. Hatua za kipaumbele ni pamoja na: uundaji wa mwongozo mpya na mpana zaidi wa kuzuia, kugundua na matibabu ya PPH, utafiti ili kuleta ubunifu na kuongeza ufikiaji wa hatua zilizothibitishwa; kuanzishwa kwa utaratibu mpya wa ununuzi ili kuboresha usambazaji wa dawa na bidhaa zenye ubora wa juu; utetezi na kujenga ufahamu, na katika ngazi ya nchi, mafunzo na uboreshaji wa vituo. Kuhusu mwongozo Mwongozo huu uliundwa kupitia mashauriano ya kina yanayohusisha zaidi ya wataalamu 130 kutoka nyanja mbalimbali, wakati utekelezaji utaongozwa na kamati ya usimamizi ya taaluma mbalimbali. WHO na washirika watatoa usaidizi maalum wa kiufundi kwa nchi ili kurekebisha miongozo ya kimataifa katika sera za kitaifa, kuanzia mahali ambapo kuna hatari kubwa zaidi ya vifo vya uzazi. WHO inatambua michango na ahadi za mashirika kadhaa, ikiwa ni pamoja na shirika la maendeleo ya kimataifa la Marekani (USAID), Bill and Melinda Gates Foundation, Global Financing Facility, MSD for Mothers, Unitaid, Shirika la Kimataifa la Magonjwa ya Wanawake na Uzazi (FIGO), Shirikisho la kimataifa la Wakunga (ICM), Jhpiego, Laendal Foundation, na Shirika la Umoja wa Mataifa la Idadi ya watu (UNFPA).

WHO fi ètò àgbáyé láti kojú adarí okùnfà ikú ní ìbímọ WHO fi ìlànà-àtẹ̀lé àkọ́kọ́ rẹ̀ láti kojú àìdá ẹ̀jẹ̀ lẹ́yìn ìbímọ́ (PPH) síta lónìí – tí ó túmọ̀ sí àpọ̀jù ìṣàn ẹ̀jẹ̀ lẹ́yìn ìbímọ́ - tí ó ń da ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn obìnrin láàmú lọ́dọọdún tí ó sì jẹ́ adarí okùnfà ikú ìyálọ́mọ ní àgbáyé. Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ó ṣe é dènà tí ó sì ṣe é wòsàn, PPH máa ń fà tó ikú 70 000 ní ọdọọdún. Fún àwọn tí wọ́n yè é bọ́, ó lè ṣe okùnfà àìpé ara àti ọgbẹ́ ọkàn tí yóò pẹ́ díẹ̀. "Àìdá ìṣàn ẹ̀jẹ̀ ní ìbímọ jẹ́ ọ̀kan lára àwọn okùnfà ikú ìyálọ́mọ tí ó wọ́pọ̀, síbẹ̀ ó ṣe é dènà tí ó sì ṣe é wòsàn," Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún WHO dáhùn. "ìlànà-àtẹ̀lé tuntun yìí ṣe ìyàkalẹ̀ ọ̀nà sí ayé tí àwọn obìnrin yóò ní ìbímọ tí ó ní ààbò àti ọjọ́ iwájú onílera dáadáa pẹ̀lú àwọn mọ̀lẹ́bí wọn." ìlànà-àtẹ̀lé yìí gbèrò láti ran àwọn orílẹ̀-èdè lọ́wọ́ láti yanjú àwọn ìyàtọ̀ gbóògì tí ó wà nínú àwọn àbájáde ìrùlà lọ́wọ́ PPH, èyí tí ó ṣàfihàn àìṣedéédé ńlá nínú ìráàyè sí àwọn iṣẹ́ ìlera pàtàkì. Ó lé ní ìdá 85% àwọn ikú tí ó ṣẹlẹ̀ látààrí PPH ṣẹlẹ̀ ní gbùngbùn Sahara ilẹ̀ Africa àti Gúúsù ilẹ̀ Asia. Àwọn okùnfà ewu ní àìlẹ́jẹ̀tó, àwọn àìyẹ ajẹmọ́ ibi-ọmọ, àti àwọn àìsàn mìíràn nínú oyún bíi àwọn ìkóràn àti àìsàn ẹ̀jẹ̀ ríru aṣàkóbá fún aláboyún. Ọ̀pọ̀ àwọn okùnfà ewu ṣe é faradà bí ìtọ́jú inú oyún bá péye, pẹ̀lú ìráàyè sí ẹ̀rọ aṣàmúlò ohùn tí èèyàn ò le gbọ́ fún ìdámọ̀ àbí ìtọ́jú, pẹ̀lú àmójútó dáadáa ní àwọn àsìkò lẹ́yìn ìbímọ. Bí ìṣàn ẹ̀jẹ̀ bá bẹ̀rẹ̀, ó nílò ìṣàwárí àti ìtọ́jú ní kíákíá ni. Ṣùgbọ́n, ní ọ̀pọ̀ ìgbà, àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera kò ní àwọn òṣìṣẹ́ ìlera tàbí àwọn ohun èlò tí ó yẹ, pẹ̀lú àwọn èlò adóòlà-ẹ̀mí bíi oxytocin, tranexamic acid àbí ẹ̀jẹ́ tí wọ́n lè gbà. "Kíkojú àìdá ẹ̀jẹ̀ lẹ́yìn ìbímọ́ nílò ìlànà ọlọ́pọ̀-ẹ̀yà tí yóò gbájú mọ́ ìdènà àti ìdáhùn - dídènà àwọn okùnfà ewu àti pípèsè ìráàyè sí ìtọ́jú ní kíákíá ní ìgbà tí wọ́n bá nílò rẹ̀ - pẹ̀lú akitiyan tí ó gbòòrò láti mú ẹ̀tọ́ àwọn obìnrin lágbára síi," Dr Pascale Allotey, Olùdarí Ìlera Ìbálòpọ̀ àti Ajẹmọ́-ìbí fún WHO àti HRP, àkànṣe ètò UN lórí ìdàgbàsókè ìwádìí àti ìkẹ́kọ̀ọ́ nípa ajẹmọ́-ìbí ọmọnìyàn. "Gbogbo obìnrin, láì fi ibi tí ó ń gbé ṣe, gbọdọ̀ ráàyè sí ìtọ́jú ìyálọ́mọ tí ó jinná, tí ó sì ṣe déédé àsìkò, pẹ̀lú àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ òṣìṣẹ́ ìlera, irinṣẹ́ pàtàkì àti àwọn pẹpẹ tí wọ́n kún fún àwọn èlò tí ó péye tí ó sì múná dóko - èyí ṣe pàtàkì fún ìtọ́jú ìṣàn ẹ̀jẹ̀ lẹ́yìn ìbímọ́ àti mímú àdínkù bá ikú ìyálọ́mọ." Ìṣirò obìnrin kan ní ó máa ń kú ní gbogbo ìṣẹ́jú méjì látààrí àwọn okùnfà tí ó jẹmọ́ oyún àbí ọmọ bíbí. Ìwọ̀nba ìtẹ̀síwájú ni ó wà lórí mímú àdìnkù bá àwọn ikú wọ̀nyìí láti ọdún 2015 tí àgbáyé sì ti yẹsẹ̀ lórí ìpàdé tí ó jẹmọ́ àwọn ìlépa Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́. Ìlànà-àtẹ̀lé láti gbógun ti àìdá ẹ̀jẹ̀ lẹ́yìn ìbímọ́ láàárín ọdùn 2023 àti 2030 ṣe àfihàn àwọn ìlépa àti iṣẹ́ fún ìwádìí, iṣẹ́ abáṣàmu, ìṣàmúlò àti àgbàwí. Àyè ìjẹ́rìísí kan yóò ṣe àfihàn àwọn àṣeyọrí gbòógì fún Ìlànà-àtẹ̀lé náà tí yóò sì ṣe ìrànwọ́ láti tọ ipa ìlọsíwájú. Àwọn ìṣe pàtàkì ní: ìṣẹ̀dá ìtọ́sọ́nà gbòòrò tuntun fún PPH tí yóò kojú ìdènà, àwárí àti ìtọ́jú; ìwádìí láti fi àwọn ìmọ̀ tuntun jíṣẹ́ àti láti ṣe àlékún ìráàyèsí àwọn ìdásí tí wọ́n dájú; ìdásílẹ̀ ọ̀nà ìgbàsílẹ̀ tuntun láti mú ìpèsè àwọn òògùn àti èlò tí wọ́n dára gidi gan; àgbàwí àti ìṣẹ̀dá-ìpolongo, àti, ní ìpele Orílẹ̀, ìkẹ́kọ̀ọ́ àti àwọn àtúnṣe àwọn gbọ̀ngán. Nípa Ìlànà-àtẹ̀lé náà Wọ́n ṣẹ̀dá Ìlànà-àtẹ̀lé látààrí ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìkànsí tí ó kó àwọn alámọ̀já 130 káàkiri onírúurú àwọn ẹ̀ka ìmọ̀, nígbà tí ìgbìmọ̀ adarí-iṣẹ́ yóò ṣe ìtọ́sọ́nà ìṣàmúlò. WHO àti àwọn alábàáṣe yóò pèsè ìrànwọ́ onímọ̀-ẹ̀rọ onípàtó fún àwọn orílẹ̀-èdè láti ṣe àmúlò àwọn ìlànà ìṣe ní àgbáyé wọ inú àwọn òfin orílẹ̀-èdè, bẹ̀rẹ̀ láti ibi tí ọ̀ràn ikú ìyálọ́mọ pọ̀ sí jù. WHO mọ rírì àwọn ìdásí àti ìfarajìn ọ̀pọ̀ àwọn alábàáṣe, pẹ̀lú Àjọ ilẹ̀ Amẹ́ríkà fún Ìdàgbàsókè Orílẹ̀-sí-orílẹ̀ (USAID), Ìdásílẹ̀ Bill àti Melinda Gates, Àjọ Aṣèrànwọ́-owò ní Àgbáyé, MSD fún àwọn Ìyá, Unitaid, Àpapọ̀ Àjọ Onítọ̀ọ́jú-àìsàn ẹ̀yà ara ìbísí obìnrin àti Onítọ̀ọ́jú-obìnrin nínú àti lẹ́yìn oyún ní Orílẹ̀-sí-orílẹ̀ (FIGO), Àpapọ̀ Àjọ àwọn Agbẹ̀bí (ICM), Jhpiego, Laerdal Foundation, àti Àjọ Aṣèrànwọ́-owò fún àwọn Èèyàn ti United Nations (UNFPA).

I-WHO ikhipha uhlelo lomhlaba wonke lokubhekana nembangela ehamba phambili yokufa ngesikhathi sokubeletha I-WHO namuhla ikhiphe umhlahlandlela wayo wokuqala wokubhekana nokopha kwangemva kokubeletha (PPH) - okuchazwa njengokopha kakhulu ngemva kokubeletha - okuthinta izigidi zabesifazane minyaka yonke futhi kuyimbangela ehamba phambili emhlabeni yokufa komama. Nakuba ingavinjelwa futhi iyelapheka, iPPH iholela ekufeni kwabantu ababalelwa ku-70 000 minyaka yonke. Kulabo abasindayo, kungabangela ukukhubazeka kanye nokuhlukumezeka kwengqondo okuhlala iminyaka. "Ukopha kakhulu ngesikhathi sokubeletha kungenye yezimbangela ezivame kakhulu zokushona komama, kodwa kuyavikeleka futhi kuyelapheka," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Lo mhlahlandlela omusha ukhombisa indlela eya emhlabeni lapho abesifazane abaningi bezalwa ngokuphephile nekusasa elinempilo nemindeni yabo." I-Roadmap ihlose ukusiza amazwe abhekane nomehluko omkhulu emiphumeleni yokusinda evela kuPPH, ebonisa ukungalingani okukhulu ekufinyeleleni izinsiza zezempilo ezibalulekile. Ngaphezu kwama-85% wokufa kwePPH kwenzeka e-Afrika eseningizimu yeSahara naseNingizimu Asia. Izinto eziyingozi zihlanganisa i-anemia, ukungahambi kahle kwe-placenta, nezinye izinkinga ekukhulelweni ezifana nezifo kanye ne-pre-eclampsia. Izinto eziningi eziyingozi zingalawuleka uma kukhona ukunakekelwa kwekhwalithi yokukhulelwa, okuhlanganisa ukufinyelela ku-ultrasound, okuhambisana nokuqapha okusebenzayo emahoreni angemva kokubeletha. Uma ukopha kuqala, nakho kudinga ukutholwa futhi kwelashwe ngokushesha okukhulu. Nokho, ezikhathini eziningi, izikhungo zezempilo zintula abasebenzi bezempilo abadingekayo noma izinsiza, okuhlanganisa izinto ezisindisa ukuphila njenge-oxytocin, i-tranexamic acid noma igazi lokumpontshelwa. “Ukubhekana nokuphuma kwegazi kwangemva kokubeletha kudinga indlela ebanzi egxile kukho kokubili ukuvimbela kanye nokusabela - ukuvimbela izici eziyingozi kanye nokunikeza ukufinyelela ngokushesha ekwelashweni lapho kudingeka - kanye nemizamo ebanzi yokuqinisa amalungelo abesifazane," kusho uDkt Pascale Allotey, uMqondisi weWHO Wezempilo Zocansi Nezokuzala kanye neHRP, uhlelo olukhethekile lwe-UN lokuthuthukisa ucwaningo nokuqeqeshwa ekukhiqizeni abantu. “Wonke umuntu wesifazane, kungakhathaliseki ukuthi uhlalaphi, kufanele afinyelele ekunakekelweni kokubeletha okufika ngesikhathi, okuseqophelweni eliphezulu, nabasebenzi bezempilo abaqeqeshiwe, imishini ebalulekile namashalofu agcwele izimpahla ezifanele nezisebenzayo - lokhu kubalulekile ekwelapheni ukopha kwangemva kokubeletha kanye nokunciphisa ukufa komama.” Owesifazane ulinganiselwa ukuthi uzofa njalo ngemva kwemizuzu emibili ngenxa yezizathu ezihlobene nokukhulelwa noma ukubeletha. Kube nenqubekelaphambili elinganiselwe ekunciphiseni lokhu kufa kusukela ngowezi-2015 futhi umhlaba awukho endleleni yokuhlangabezana nemigomo ehlobene neSustainable Development Goal. I-Roadmap yokulwa ne-postpartum haemorrhage phakathi kuka-2023 no-2030 iveza imigomo nemisebenzi yocwaningo, umsebenzi ojwayelekile, ukuqaliswa kanye nokumela. Isayithi lokuziphendulela lichaza ingqophamlando yeRoadmap futhi lizosiza ukulandelela ukuqhubeka. Izenzo ezibalulekile zihlanganisa: ukuthuthukiswa kweziqondiso ezintsha nezibanzi ze-PPH ehlanganisa ukuvimbela, ukutholwa kanye nokwelashwa; ucwaningo lokuletha izinto ezintsha kanye nokwandisa ukufinyelela kokungenelela okuqinisekisiwe; ukusungulwa kwendlela entsha yokuthenga ukuze kwenziwe ngcono ukuhlinzekwa kwemithi nempahla esezingeni eliphezulu; ukumela kanye nokwakha ukuqwashisa, futhi, ezingeni lezwe, ukuqeqeshwa nokuthuthukiswa okusekelwe ezikhungweni. Mayelana neRoadmap I-Roadmap yasungulwa ngokubonisana okubanzi okuhilela ochwepheshe abangaphezu kuka-130 emikhakheni eyahlukene, kanti ukusetshenziswa kuzoqondiswa ikomiti eliqondisayo lezinhlaka ezahlukene. I-WHO kanye nozakwethu bazohlinzeka ngosizo lwezobuchwepheshe olukhethekile emazweni ukuze aguqule imihlahlandlela yomhlaba ibe yizinqubomgomo zikazwelonke, kuqalwe lapho kunomthwalo omkhulu wokushona komama. I-WHO iyawazisa amagalelo nokuzibophezela kozakwethu abambalwa, okuhlanganisa i-United States Agency for International Development (USAID), iBill and Melinda Gates Foundation, iGlobal Financing Facility, MSD for Mothers, Unitaid, International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO), Inhlangano Yamazwe Ngamazwe Yababelethisi (ICM), iJhpiego, iLaerdal Foundation, kanye ne-United Nations Population Fund (UNFPA).

የዓለም ጤና ድርጅት በእስራኤል እና በተያዘው የፍልስጤም ግዛት በአራተኛው ቀን ግጭት የጤና እና ሰብአዊ ርዳታ እንዲገኝ ጠይቋል ደብሊውኤችኦ በእስራኤል እና በጋዛ ሰርጥ ታይቶ የማይታወቅ ስቃይ እያስከተለ ያለው ጦርነት እንዲቆም ጥሪውን ደግሟል። ቅዳሜ ዕለት በእስራኤል ሃማስ እና ሌሎች በፈጸሙት አሰቃቂ ጥቃት ከ1000 በላይ ሰዎች ሞተዋል በርካቶች ቆስለዋል። እስራኤል በጋዛ ለቀናት በደረሰ የቦምብ ጥቃት ዘጠኝ መቶ ሰዎች ሲሞቱ በርካቶች ቆስለዋል። የብዙ ቤተሰቦች ስቃይ ሊቋቋሙት የማይችሉት መሆን አለበት። ደብሊውኤችኦ በሁለቱም በእስራኤል እና በተያዘው የፍልስጤም ግዛት ውስጥ ለሚገኙ የጤና ባለስልጣናት እርዳታ ሰጥቷል። ጥቅምት 9 የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ከግብፅ ፕሬዝዳንት አብደል ፋታህ ኤል-ሲሲ ጋር ተገናኝተው ከ ደብሊውኤችኦ የጤና እና ሌሎች ሰብአዊ አቅርቦቶችን በራፋህ መሻገሪያ በኩል ወደ ጋዛ ለማድረስ ለማመቻቸት ተስማምተዋል። እንደነዚህ ያሉ የሰብአዊነት ኮሪደሮች ጥበቃ ሊደረግላቸው ይገባል:: በጋዛ ሰርጥ ሆስፒታሎች በሚቀጥሉት ቀናት ነዳጅ ሊያልቅ በሚችል የመጠባበቂያ ጀነሬተሮች ላይ እየሰሩ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት ከመባባሱ በፊት ያስቀመጣቸውን አቅርቦቶች አሟጠዋል። የህይወት አድን የጤና ምላሽ አሁን በተቻለ ፍጥነት አዳዲስ አቅርቦቶችን እና ነዳጅን ለጤና እንክብካቤ ተቋማት በማግኘት ላይ የተመሰረተ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት ፍላጎትን ለማሟላት በአገር ውስጥ የህክምና አቅርቦቶችን ለመግዛት እና በዱባይ ፣ ተባበሩት አረብ ኤምሬትስ ከሚገኘው ግሎባል ሜዲካል ሎጂስቲክስ ማዕከል አቅርቦቶችን በማዘጋጀት ላይ ይገኛል። በጥቅምት 7 በደረሰ ጥቃት ከእስራኤል በሐማስ የተያዙ አዛውንቶችን ጨምሮ የታጋቾች ጤና እና ደህንነት የዓለም ጤና ድርጅት አሳስቧል። የታጋቾቹ የጤና እና የህክምና ፍላጎቶች በአፋጣኝ መፍትሄ ሊያገኙ ይገባል፣ እናም በሰላም እንዲፈቱ እንጠይቃለን።

WHO calls for access to health and humanitarian assistance on fourth day of conflict in Israel and the occupied Palestinian territory The World Health Organization (WHO) repeats its call for an end to the hostilities that are causing untold suffering in Israel and the Gaza Strip. Over 1000 people have died and many more injured following horrific acts of violence by Hamas and others on Saturday in Israel. Nine hundred people have died and many more injured in days of bombing by Israel in Gaza. The pain of so many families must be unbearable. WHO has offered assistance to health officials in both Israel and the occupied Palestinian territory. On 9 October, WHO Director-General Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus met with the Egyptian President Abdel Fattah El-Sisi, who agreed to a WHO request to facilitate the delivery of health and other humanitarian supplies from WHO to Gaza via the Rafah crossing. Such humanitarian corridors must be protected. In the Gaza Strip, hospitals are running on back-up generators with fuel likely to run out in the coming days. They have exhausted the supplies WHO pre-positioned before the escalation. The life-saving health response is now dependent on getting new supplies and fuel to health care facilities as fast as possible. WHO is urgently working to procure medical supplies locally to meet demand, and preparing supplies from its Global Medical Logistics Hub in Dubai, UAE. WHO is also gravely concerned about the health and well-being of hostages, including elderly civilians, seized from Israel by Hamas in attacks on 7 October. The hostages’ health and medical needs must be addressed immediately, and we call for their safe release.

Hukumar WHO ta yi kira ga agajin lafiya da jin-ƙai a rana ta huɗu ta tarzomar Isra'ila da kuma ƙasar Palasɗinu wadda aka mamaye. Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) ta maimaita kiran ta kan dakatar da tarzomar da ke haddasa wahala mai yawa ga ƙasashen Isra'ila da Zirin Gaza gaba ɗaya. Sama da mutane 1000 sun mutu, yayin da wasu masu yawa sun raunata, bayan ayyukan tayar da tarzomar da dakarun Hamas da sauransu suka farar akan Isra'ila a ranar Asabar. Mutane ɗari tara sun mutu, yayin da wasu da yawa suka raunata a ranakun da Isra'ila ta dinga jefa bamabamai zuwa Zirin Gaza. Ciwon iyalai masu yawa abu ne da ba za a iya jurewa ba. Hukumar WHO ta bayar da taimako ga hukumomin lafiya da ke ƙasashen biyu na Isra'ila da ƙasar Palasɗinu wadda aka mamaye. A ranar 9 ga watan Oktoba, darakta-janar na hukumar WHO, Dr Tedros adhanom Ghebreyesus, ya haɗu da shugaban ƙasar Masar Abdul Fatah El-Sisi, wanda ya yarda da buƙatar hukumar WHO ta shigar da taimakon lafiya da jin-ƙai daga hukumar WHO zuwa Gaza ta maƙetarar Rafah. Ya zama dole a kare waɗannan kayayyakin agajin. A Zirin Gaza, asibitoci na gudana ne da janareta, yayin da mai ke gab da ƙarewa a kwanaki kaɗan masu zuwa. Sun ƙarar da kayan agajin da hukumar WHO ta ajiye tun kafin abubuwa su yi ƙamari. Yanzu ci gaba da ceton rayukan al'umma ya dogara ne kan samun sabon agajin kayan aiki da man janareta ga asibitoci cikin gaggawa. Hukumar WHO na gaggawar sake shirya wani taimakon magungunan da duk abinda ake bukata domin biyan buƙatun da aka fi nema, sannan tana shirya shi ne daga ofishin ta na Kayan Aikin Kula da Lafiya da ke Dubai, UAE. Hukumar WHO ta kuma matukar damu da lafiyar fursunoni da kwanciyar hankalin su, waɗanda suka haɗa da tsofaffi, waɗanda Hamas ta ƙwace yayin farmakin ranar 7 ga Oktoba. Ya zama dole a kula da lafiyar fursunonin da buƙatunsu na lafiya da gaggawa, sannan muna kira da sakin su lafiya ƙalau.

WHO imetoa wito wa kupata msaada wa kiafya na wa kibinadamu katika siku ya nne ya mzozo wa Israel na eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu Shirika la Afya Duniani (WHO) linarudia wito wake wa kukomesha uhasama ambao unasababisha mateso makubwa nchini Israeli na Ukanda wa Gaza. Zaidi ya watu 100 wamekufa na wengine kujeruhiwa kufuatia vitendo vya kutisha vya Hamas na wengine Jumamosi nchini Israeli. Watu mia tisa wamekufa na wengine wengi kujeruhiwa katika siku za shambulio la mabomu lililofanywa na Israeli huko Gaza. Maumivu ya familia nyingi hayavumiliki. WHO imetoa msaada kwa maafisa wa afya nchini Israeli na eneo linalokaliwa kwa mabavu la Palestina. Tarehe 9 Oktoba, Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus alikutana na Rais wa Misiri, Abdel Fattah El-Sis, ambaye alikubali ombi la WHO la kuwezesha utoaji wa afya na vifaa vingine vya kibinadamu kutoka WHO hadi Gaza kupitia kivuko cha Rafah. Njia kama hizo za kibinadamu lazima zilindwe. Katika ukanda wa Gaza, hospitali zinatumia jenereta za ziada na huenda maisha yakaisha katika siku zijazo. Wamemaliza vifaa vilivyowekwa na WHO kabla ya kuongezeka. Mwitikio wa afya wa kuokoa maisha kwa sasa unategea kupata vifaa vipya na mafuta kwa ajili ya vituo vya huduma za afya haraka iwezekanavyo. WHO inafanya kazi kwa haraka ili kununua vifaa vya matibabu nchini ili kukidhi mahitaji na kuondoa vifaa kutoka Global Medical Logistic Hub huko Dubai UAE. WHO pia ina wasiwasi mkubwa kuhusu afya na ustawi wa mateka ikiwa ni pamoja na raia wazee, waliyokamatwa kutoka Israeli na Hamas katika mashambulizi ya Oktoba 7. Mahitaji ya kiafya na matibabu ya mateka lazima yashughulikiwe mara moja na tunatoa wito waachiliwe salama.

WHO ṣe ìpè fún ìráàyè sí ìrànwọ́ ìlera àti ìfọmọnìyànṣe ní ọjọ́ kẹrin tí ìjà bẹ́ sílẹ̀ ní Isreal àti agbègbè tí àwọn èèyàn Palestine wà Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé (WHO) ṣe àtúnpè ìpè fún òpin àwọn ìkọlù tí wọ́n ń dá ìyà àìmọ̀dí sílẹ̀ ní Isreal àti Gaza Strip. Ó lé ní 1000 àwọn èèyàn ni wọ́n ti kú tí ọ̀pọ̀lọpọ̀ sì fara pa lẹ́yìn àwọn ìṣe ipa búburú tí Hamas àti àwọn mìíràn ṣe ní ọjọ́ Àbámẹ́ta ní Isreal. Àwọn èèyàn ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀rún ni wọ́n ti kú tí ọ̀pọ̀lọpọ̀ sì ti fara pa láàárín àwọn ọjọ́ tí Isreal fi ju àdó-olóró sí Gaza. Ìrora tí ọ̀pọ̀ àwọn mọ̀lẹ́bí yóò máa jẹ́ kò ní ṣe é fi ẹnu sọ. WHO ti nawọ́ ìrànwọ́ sí àwọn òṣìṣẹ́ ìlera ní àti Isreal àti agbègbè tí àwọn èèyàn ilẹ̀ Palestine wà. Ní ọjọ́ 9 oṣù Kẹwàá, Olùdarí-Àgbà fún WHO Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus pàdé pẹ̀lú Ààrẹ ilẹ̀ Egypt Abdel Fattah El-Sisi, tí ó ti gba ìbéèrè WHO láti ṣètò ìfijíṣẹ́ àwọn èlò ìlera àti ìfọmọnìyànṣe láti WHO sí Gaza ní ìtọpa ìkọjá Rafah. Irú àwọn ọ̀nà ìkọjá afitọmọnìyànṣe bẹ́ẹ̀ gbọdọ̀ jẹ́ dídá ààbò bò ni. Ní Gaza Strip, àwọn ilé-ìwòsàn ń lo àwọn ẹ̀rọ afanáwọlé àfẹ̀yìntì tí ó sì ṣeéṣe kí epo tán mọ́ wọn nínú láìpẹ́. Wọ́n ti lo àwọn èlò tí WHO ti pèsè sílẹ̀ ṣáájú kí ìkọlù náà tó búrẹ́kẹ́. Èsì ìlera adóòlà-ẹ̀mí ti dá lé rírí àwọn èlò tuntun àti epo fún àwọn gbọ̀ngán ìtọ́jú-ìlera ní kíákíá báyìí. WHO ń sisẹ́ kánmọ́kánmọ́ láti rí àwọn èlò ìṣègùn gbà ní àbẹ́lé láti kojú àwọn ìbéèrè fún wọn, tí wọ́n sì ń ṣètò àwọn èlò láti Ibùdó Ìṣègbéká Òògùn ní Àgbáyé rẹ̀ ní Dubai, UAE. Ìlera àti àlàáfíà àwọn olùfidógò, pẹ̀lú àwọn àgbàlagbà ará ìlú, tí Hamas fi ipá mú láti Isreal nínú àwọn ìkọlù ní ọjọ́ 7 oṣù Kẹwàá jẹ WHO lógún gidi gan. Wọ́n gbọdọ̀ ṣe ìbẹ̀wò sí ìlera àti ìnílò òògùn àwọn olùfidógò náà ní kíákíá, tí a sì ń pè fún ìdásílẹ̀ wọn láì fi ara pa.

I-WHO ifuna ukufinyelela kosizo lwezempilo nolwesintu ngosuku lwesine lwezingxabano kwa-Israyeli kanye nendawo yasePalestine. I-World Health Organisation (WHO) iphinda ikhwelo layo lokuthi kuqedwe impi edala ukuhlupheka okungaziwa kwa-Israel naseGaza Strip. Bangaphezu kuka-1000 abantu asebeshonile kwathi abanye abaningi balimala kulandela udlame olunyantisayo lweHamas nabanye ngoMgqibelo kwa-Israel. Sekufe abantu abangamakhulu ayisishiyagalolunye kwalimala abaningi ezinsukwini zokuqhuma kwamabhomu yi-Israel eGaza. Ubuhlungu bemindeni eminingi kangaka abubekezeleleki. I-WHO inikeze usizo ezikhulwini zezempilo kwa-Israyeli kanye nendawo yasePalestine. Ngomhla ziyisi-9 kuMfumfu, uMqondisi-Jikelele weWHO uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus wahlangana noMongameli waseGibhithe u-Adel Fattah El-Sisi, owavuma isicelo seWHO sokuhambisa ukulethwa kwezempilo nezinye izinto zosizo oluvela kuWHO ukuya eGaza ngokuwela iRafah. Imihubhe enjalo yokusiza abantu kufanele ivikelwe. EGaza Strip, izibhedlela zisebenzisa amajeneretha asekelayo anophethiloli okungenzeka aphele ezinsukwini ezizayo. Baziqedile izinsiza ezibekwe yi-WHO ngaphambi kokwenyuka. Impendulo yezempilo esindisa impilo manje incike ekutholeni izinsiza ezintsha kanye nophethiloli ezikhungweni zokunakekelwa kwezempilo ngokushesha okukhulu. I-WHO isebenza ngokuphuthumayo ukuze kutholwe izinsiza zokwelapha endaweni ukuze kuhlangatshezwane nesidingo, futhi ilungiselela izinsiza ezivela kuGlobal Medical Logistics Hub eDubai, e-UAE. I-WHO iphinde ikhathazeke kakhulu ngempilo nokuphila kahle kwabavalelwe ngenkani, okuhlanganisa nezaguga, ezithathwe kwa-Israel yiHamas ekuhlaselweni kwamhla ziyisi-7 kuMfumfu. Izidingo zempilo kanye nezokwelashwa zabathunjwa kufanele zisingathwe ngokushesha, futhi sicela ukuba bakhululwe ngokuphephile.

ደብሊውኤችኦ ኦኤችሲኤችአር በአእምሮ ጤና እንክብካቤ ላይ የሚፈጸሙ የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን የሚመለከቱ ህጎችን ለማሻሻል አዲስ መመሪያ ጀመረ የዓለም የአእምሮ ጤና ቀን ከመከበሩ በፊት የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) እና የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር (ኦኤችሲኤችአር) ቢሮ በጋራ ለመደገፍ "የአእምሮ ጤና, የሰብአዊ መብቶች እና ህግጋት: መመሪያ እና ልምምድ" በሚል ርዕስ አዲስ መመሪያ እያወጡ ነው :: ሀገራት የሰብአዊ መብት ጥሰትን ለማስቆም እና ጥራት ያለው የአእምሮ ጤና አገልግሎትን ለማሳደግ የህግ ማሻሻያ ማድረግ። በአእምሮ ጤና እንክብካቤ ላይ የሚደረጉ የሰብአዊ መብት ረገጣዎች እና የማስገደድ ልማዶች፣ በነባር ህጎች እና ፖሊሲዎች የተደገፉ፣ አሁንም በጣም የተለመዱ ናቸው። ያለፈቃድ ሆስፒታል መተኛት እና ህክምና፣ ንፅህና የጎደላቸው የኑሮ ሁኔታዎች እና አካላዊ፣ ስነ-ልቦናዊ እና ስሜታዊ ጥቃቶች በአለም ዙሪያ ያሉ በርካታ የአእምሮ ጤና አገልግሎቶችን ይለያሉ። በ2006 የተባበሩት መንግስታት የአካል ጉዳተኞች መብት ኮንቬንሽን ከፀደቀ በኋላ ብዙ ሀገራት ሕጎቻቸውን፣ ፖሊሲዎቻቸውን እና አገልግሎቶቻቸውን ለማሻሻል ቢጥሩም፣ በጣም ጥቂቶች ግን አግባብነት ያላቸውን ህጎች እና ፖሊሲዎች አላግባብ መጠቀምን ለማስቆም በሚፈለገው መጠን ያጸደቁ ወይም ያሻሻሉ ናቸው። በአእምሮ ጤና እንክብካቤ ውስጥ ሰብአዊ መብቶችን ማሳደግ:: የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “የአእምሮ ጤና ጤና የማግኘት መብት ዋነኛ እና አስፈላጊ አካል ነው” ብለዋል። "ይህ አዲስ መመሪያ ሀገሮች የአንድን ሰው ማገገም እና ክብራቸውን የሚያከብር ጥራት ያለው የአእምሮ ጤና አገልግሎት ለመስጠት የሚያስፈልጉትን ለውጦች እንዲያደርጉ ይረዳል፣ የአእምሮ ጤና ችግር ያለባቸው እና የስነ-አእምሮ ማህበረሰብ አካል ጉዳተኞች በማህበረሰባቸው ውስጥ ሙሉ እና ጤናማ ህይወት እንዲመሩ ያስችላቸዋል::" "ዓላማችን የአእምሮ ጤና አገልግሎቶችን በአዳራሻቸው ብቻ ሳይሆን በመሠረታዊ እሴቶቻቸው ውስጥ መለወጥ መሆን አለበት፣ ስለዚህም ለግለሰቡ ፍላጎቶች እና ክብር በእውነት ምላሽ ይሰጣሉ:: ይህ እትም በመብቶች ላይ የተመሰረተ አቀራረብ በአእምሮ ጤና ስርአቶች ውስጥ የሚፈለገውን ለውጥ እንዴት እንደሚደግፍ መመሪያ ይሰጣል ሲሉ የተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር ቮልከር ቱርክ ተናግረዋል። የበለጠ ውጤታማ የማህበረሰብ አቀፍ የአእምሮ ጤና እንክብካቤን ማስተዋወቅ በአእምሮ ጤና ላይ የተዘገበው የመንግስት ወጪ አብዛኛው የተመደበው ለአእምሮ ህክምና ሆስፒታሎች ነው (43% ከፍተኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት)። ነገር ግን፣ መረጃዎች እንደሚያሳዩት የማህበረሰብ አቀፍ የእንክብካቤ አገልግሎቶች ከተቋማዊ የአእምሮ ጤና እንክብካቤ ሞዴሎች በተቃራኒ ተደራሽ፣ ወጪ ቆጣቢ እና ውጤታማ ናቸው። መመሪያው ተቋማዊ አሰራርን ለማፋጠን ምን መደረግ እንዳለበት ያስቀምጣል። ይህም የስነ-አእምሮ ህክምና ተቋማትን ባካተተ የማህበረሰብ ድጋፍ ስርዓቶች እና በዋና ዋና አገልግሎቶች እንደ የገቢ ድጋፍ፣ የመኖሪያ ቤት እርዳታ እና የአቻ ድጋፍ መረቦችን ቀስ በቀስ ለመተካት ህግ ማውጣትን ይጨምራል። የማስገደድ ልምዶችን ማብቃት በአእምሮ ጤና ውስጥ ያሉ የማስገደድ ልማዶችን ማቆም - እንደ ያለፈቃድ እስራት፣ የግዳጅ አያያዝ፣ ማግለል እና እገዳዎች - ስለራስዎ የጤና እንክብካቤ እና የሕክምና ምርጫዎች ውሳኔ የማድረግ መብትን ለማክበር አስፈላጊ ነው። ከዚህም በላይ እየጨመረ የሚሄደው ማስረጃዎች የማስገደድ ልማዶች አካላዊ እና አእምሮአዊ ጤና ላይ አሉታዊ ተጽዕኖ ያሳድራሉ፣ ብዙውን ጊዜ የአንድን ሰው ነባራዊ ሁኔታ ከድጋፍ ስርዓታቸው እያራቁ ናቸው። መመሪያው በአእምሮ ጤና አገልግሎቶች ውስጥ የሚደረጉ ማስገደዶችን ለማስቆም እና ነፃ እና በመረጃ የተደገፈ ፈቃድን ለሁሉም የአእምሮ ጤና ነክ ጣልቃገብነቶች መሰረት ለማድረግ የህግ አውጭ ድንጋጌዎችን ያቀርባል። እንዲሁም አስገዳጅ ልማዶችን ሳያገኙ በህግ እና ፖሊሲዎች ውስጥ ይበልጥ ውስብስብ እና ፈታኝ ጉዳዮችን እንዴት ማስተናገድ እንደሚቻል መመሪያ ይሰጣል። ለአእምሮ ጤና ትክክለኛ መሰረት ያለው አቀራረብን ለመጠቀም መመሪያውን በመጠቀም የአእምሮ ጤና የጤና እንክብካቤ ሴክተር ብቻ ኃላፊነት አለመሆኑን በመገንዘብ፣ አዲሱ መመሪያ በአእምሮ ጤና ላይ ተፅዕኖ ያላቸውን እንደ ድህነት፣ እኩልነት እና አድልዎ የሚመለከቱ ህጎችን በማዘጋጀት፣ በማሻሻል እና በመተግበር ላይ ለሚሳተፉ የህግ አውጪዎች እና ፖሊሲ አውጪዎች ሁሉ ያለመ ነው። አዲሱ መመሪያ ከአእምሮ ጤና ጋር የተያያዘ ህግ ከአለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ግዴታዎች ጋር የተጣጣመ መሆኑን ለመገምገም እና ለመገምገም በአገሮች የሚጠቀሙበት የፍተሻ ዝርዝር ያቀርባል። በተጨማሪም መመሪያው የአኗኗር ልምድ ያላቸውን ሰዎች እና ተወካይ ድርጅቶቻቸውን የማማከርን አስፈላጊነት የዚህ ሂደት ወሳኝ አካል እንደሆነ እንዲሁም የህዝብ ትምህርት እና መብትን መሰረት ባደረጉ ጉዳዮች ላይ ያለውን ግንዛቤ አስፈላጊነት አስቀምጧል። መመሪያው በአገር አቀፍ ሕግ ውስጥ ሊንጸባረቁ የሚችሉ መርሆችንና ድንጋጌዎችን ቢያቀርብም፣ አገሮች የሰብዓዊ መብት መመዘኛዎችን ሳይጥሱ ከሁኔታቸው ጋር (ብሔራዊ አውድ፣ ቋንቋዎች፣ ባሕላዊ ስሜቶች፣ የሕግ ሥርዓቶች፣ ወዘተ) ማስማማት ይችላሉ። ጥቅምት10፣ የዓለም ጤና ድርጅት እ.ኤ.አ. 2023 የአለም የአእምሮ ጤና ቀንን ለማክበር ከአለም አቀፍ ማህበረሰቦች ጋር ይቀላቀላል፣ መሪ ቃልም “የአእምሮ ጤና ሁለንተናዊ ሰብአዊ መብት ነው።

WHO-OHCHR launch new guidance to improve laws addressing human rights abuses in mental health care Ahead of World Mental Health Day, the World Health Organization (WHO) and the Office of the High Commissioner on Human Rights (OHCHR) are jointly launching new guidance, entitled “Mental health, human rights and legislation: guidance and practice”, to support countries to reform legislation in order to end human rights abuses and increase access to quality mental health care. Human rights abuses and coercive practices in mental health care, supported by existing legislation and policies, are still far too common. Involuntary hospitalization and treatment, unsanitary living conditions and physical, psychological, and emotional abuse characterize many mental health services across the world. While many countries have sought to reform their laws, policies and services since the adoption of the United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities in 2006, too few have adopted or amended the relevant laws and policies on the scale needed to end abuses and promote human rights in mental health care. “Mental health is an integral and essential component of the right to health,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “This new guidance will support countries to make the changes needed to provide quality mental health care that assists a person’s recovery and respects their dignity, empowering people with mental health conditions and psychosocial disabilities to lead full and healthy lives in their communities.” “Our ambition must be to transform mental health services, not just in their reach, but in their underlying values, so that they are truly responsive to the needs and dignity of the individual. This publication offers guidance on how a rights-based approach can support the transformation needed in mental health systems” said Volker Türk, UN High Commissioner for Human Rights. Promoting more effective community-based mental health care The majority of reported government expenditure on mental health is allocated to psychiatric hospitals (43% in high-income countries). However, evidence shows that community-based care services are more accessible, cost-efficient and effective in contrast to institutional models of mental health care. The guidance sets out what needs to be done to accelerate deinstitutionalization and embed a rights-based community approach to mental health care. This includes adopting legislation to gradually replace psychiatric institutions with inclusive community support systems and mainstream services, such as income support, housing assistance and peer support networks. Ending coercive practices Ending coercive practices in mental health – such as involuntary detention, forced treatment, seclusion and restraints – is essential in order to respect the right to make decisions about one’s own health care and treatment choices. Moreover, a growing body of evidence sets out how coercive practices negatively impact physical and mental health, often compounding a person’s existing condition while alienating them from their support systems. The guidance proposes legislative provisions to end coercion in mental health services and enshrine free and informed consent as the basis of all mental health-related interventions. It also provides guidance on how more complex and challenging cases can be handled in legislation and policies without recourse to coercive practices. Using the guidance to adopt a right-based approach to mental health Recognizing that mental health is not the sole responsibility of the health care sector alone, the new guidance is aimed at all legislators and policy-makers involved in drafting, amending and implementing legislation impacting mental health, such as laws addressing poverty, inequality and discrimination. The new guidance also provides a checklist to be used by countries to assess and evaluate whether mental health-related legislation is compliant with international human rights obligations. In addition, the guidance also sets out the importance of consulting persons with lived experience and their representative organizations as a critical part of this process, as well as the importance of public education and awareness on rights-based issues. While the guidance proposes a set of principles and provisions that can be mirrored in national legislation, countries may also adapt and tailor these to their specific circumstances (national context, languages, cultural sensitivities, legal systems, etc.), without compromising human rights standards. On 10 October, WHO will join global communities in marking World Mental Health Day 2023, the theme of which is “Mental health is a universal human right”.

Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya (WHO) da Ofishin Kula da Haƙƙoƙin Ɗan Adam (OHCR) sun ƙaddamar da dokoki don shawo kan tauye haƙƙoƙin ɗan Adam a harkokin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa Gabanin Ranar Lafiyar Ƙwaƙwalwa ta Duniya, Ƙungiyar Kula da Lafiya ta Duniya (WHO) da Ofishin Kula da Haƙƙoƙin Ɗan Adam (OHCR) sun haɗu wajen ƙaddamar da sabon tsari mai taken "Lafiyar ƙwaƙwalwa, haƙƙoƙin bil'adama, da dokoki: tsari da aiwatarwa" domin tallafawa ƙasashe wajen samar da sabin dokoki domin kawo ƙarshen tauye haƙƙoƙin bil'adama da kuma samar da ingantaccen samun kulawa kan lafiyar ƙwaƙwalwa. Ayyukan tauye haƙƙoƙin bil'adama da tsanani kan kula da lafiyar ƙwaƙwalwa, wanda ya samu goyon bayan dokokin da ake amfani da su a yanzu, sun kuma zama gama-gari. Tilasta kwantarwa a asibiti da bayar da magani, da rashin tsaftar wurin zama da jiki, da cin zarafi na ƙwaƙwalwa da na tunani sun mamaye da yawan ayyukan kula da lafiyar ƙwaƙwalwa a faɗin duniya. Yayin da mafi yawan ƙasashe suka nemi yin garambawul ga dokoki da tsare-tsare da ayyukansu tun lokacin da aka ƙaddamar da Taron Majalisar Ɗinkin Duniya kan Haƙƙokin Naƙasassu a shekarar 2006, kaɗan daga ciki sun aiwatar ko sun yi gyaran fuska kan dokoki da tsare-tsare daidai yadda ake buƙata wajen kawo ƙarshen tauye haƙƙoƙin bil'adama da bunƙasa kiyaye haƙƙoƙin bil'adama yayin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa. "Lafiyar ƙwaƙwalwa wani ɓangare ne mai muhimmanci ga lafiyar al'umma," in ji Dr Tedros adhanom Ghebreyesus, darakta janar na WHO. "Wannan sabon tsari zai taimakawa ƙasashe wajen yin canje-canjen da ake buƙata wajen samar da ingantacciyar kulawar lafiyar ƙwaƙwalwa, wanda zai taimakawa mutum wurin warkewa cikin gaggawa da kuma girmama su, tare da ƙarfafawa mutanen da ke da matsalar ƙwaƙwalwa da matsalolin tunani da mu'amala wajen ingantacciyar rayuwa a cikin al'umma "Burin mu shi ne dole a canza yanayin ayyukan kula da lafiyar ƙwaƙwalwa, ba wai iya isar su ga jama'a ba, amma wajen dawo da kimar al'umma, ta yadda za tayi tasiri wajen abin da aka buƙata, da kuma dawo da kimar kowanne majinyaci. Wannan wallafa za ta samar da tsari kan yadda abinda aka tunkara na haƙƙoƙin bil'adama zai iya tallafawa wajen kawo canje-canje kan tsarin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa" in ji Volker Türk, babban Kwamishinan majalisar ɗinkin Duniya kan haƙƙoƙin bil'adama. Samar da ingantacciyar hanyar kula da lafiyar ƙwaƙwalwa na al'umma "Mafi yawancin kudaɗen da gwamnatoci ke kashewa akan lafiyar ƙwaƙwalwa rahoto ya nuna cewa suna wucewa ne zuwa hukumomin lafiyar ƙwaƙwalwa da asibitoci (43% a ƙasashen da ke da yawa kuɗaɗen shiga). Sai dai hujjoji sun nuna cewa kula na al'umma shi ne yafi sauƙin samu da rashin kashe kuɗi da tasiri idan aka haɗa da tsarin hukumomin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa. Jerin tsare-tsaren zai yi bayanin abinda ake buƙata domin gaggauta dakatar da hukumantar da haƙƙoƙin al'umma wajen kula da lafiyar ƙwaƙwalwa. Wanna ya haɗa da canza tsarin dokoki yadda a hankali za'a maye gurbin hukumomin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa da bayar da tallafi ga al'umma da samar musu da hanyoyin rage raɗaɗi kamar tallafin kuɗaɗen shiga, taimakon gidaje, da kuma tallafawa gidaje da masu taimakon juna. Kawo ƙarshen ayyukan cin zarafi Kawo ƙarshen ayyukan cin zarafi a kula da lafiya ƙwaƙwalwa, kamar tilasta tsarewa, da tilasta yin magani, da killacewa, da keɓancewa - ya zama wajibi don girmama haƙƙoƙin bil'adama na basu damar zaɓin yanke shawara akan lafiyar su da kuma yadda za su yi maganin matsalolin ƙwaƙwalwarsu. Sannan kuma, an samar da tarin hujjoji da ke nuna cewa ayyukan cin zarafi yayin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa yana yin mummunan tasiri ga lafiyar jiki da ta ƙwaƙwalwa, wanda ke ƙara matsalar lafiyar da mutum ke ciki da kange su daga wuraren da suke samun tallafi. Tsarin ya gabatar da wasu dokoki domin kawo ƙarshen cin zarafi yayin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa, sannan da tabbatar da samun magani kyauta da shawarwari game da muhimmancin kula da lafiyar ƙwaƙwalwa. Sannan kuma ya samar da tsari kan yadda matsaloli masu sarƙaƙiya da ƙalubale za su warwaru a wajen ƙirƙiro dokoki da manufofi ba tare da an ƙara komawa cikin cin zarafi ba. Amfani da tsarin wajen samar da kula da lafiyar ƙwaƙwalwa mai cikakken 'yanci. Tabbatar da cewa kula da lafiyar ƙwaƙwalwa ba iya nauyi ne da ke kan sashen kula da lafiya ba kaɗai, manufar sabon tsarin shi ne shigar dukan masu samar da dokoki da manufofi wajen samarwa da gyarawa da tsara dokokin da ke da tasiri ga lafiyar al'umma, kamar dokokin da ke kula da talauci da rashin daidaito da kuma musgunawa. Sabuwar dokar ta kuma samar da tsarin dubawa da ƙasashe za su yi amfani da su domin gyarawa da kula da cewa shin ko dokokin da ke da alaƙa da lafiyar ƙwaƙwalwa sun yi daidai da wajibobin kula da haƙƙoƙin bil'adama na ƙasa-da-ƙasa. Bugu da ƙari, tsarin ya zayyana muhimmancin duba mutane da dabarun aikin da ake amfani da su yanzu, yayin da ƙungiyoyin wakilci za su zama ɓangare mai muhimmanci na wannan lamari, da kuma muhimmancin ilmantar da al'umma da wayar da kai kan lamurran da suka shafi haƙƙoƙin bil'adama. Ko da yake tsarin ya samar da ƙa'idoji da dokokin da ake buƙata, waɗanda za'a iya amfani da su wajen ƙirƙirar dokokin ƙasa, to ƙasashe za su iya gyarawa tare da tsara waɗannan dokoki da yanayin da su ke ciki (yanayin ƙasar su, yare, al'adu, da sauransu) ba tare da sun bayar da matsala ga tsarin dokokin kula da haƙƙoƙin bil'adama na ƙasa-da-ƙasa ba. A ranar 10 ga Oktoban 2023, hukumar WHO za ta haɗu da al'ummar duniya wajen fito da ranar lafiyar ƙwaƙwalwa ta duniya, taken ranar zai zama "Lafiyar ƙwaƙwalwa haƙƙoƙin bil'adama ne na duniya".

WHO-OHCHR imezindua mwongozo mpya wa kuboresha sheria zinazoshughulikia ukiukaji wa haki za binadamu katika huduma za afya ya akili Kabla ya Siku ya Afya ya Akili Dunia, Shirika la Afya Duniani (WHO) na Ofisi ya Kamishna Mkuu wa Haki za kibinadamu (OHCHR) kwa pamoja wanazindua mwongozo mpya, unaitwa Afya ya Akili, haki za binadamu na Sheria: mwongozo na utendaji, kusaidia nchi kufanya mageuzi ya sheria ili kukomesha ukiukwaji wa haki za binadamu na kuongeza upatikanaji wa huduma bora za afya ya akili. Ukiukaji wa haki za binadamu na mazoea ya kulazimisha katika utunzaji wa afya ya akili, yakiungwa mkono na sheria na sera zilizopo, bado ni ya kawaida sana. Kulazwa hospitali na matibabu bila hiari, hali ya maisha isiyo safi na unyanyasaji wa kimwili, kisaikolojia na kisiasa ni sifa ya huduma nyingi za afya ya akili duniani kote. Ingawa nchi nyingi zimejaribu kurekebisha sheria, sera na huduma zao tangu kupitishwa kwa Mkataba wa Umoja wa Mataifa wa Haki za Watu Wenye Ulemavu mwaka 2006, zilizopitisha au kurekebisha sheria na sera husika kwa kiwango kinachohitajika kukomesha unyanyasaji, kukuza haki za binadamu katika huduma ya afya ya akili. Afya ya akili ni sehemu muhimu ya haki ya afya, alisema Dk Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Mwongozo huu mpya utasaidia nchi kufanya mabadiliko yanayohitajika ili kutoa huduma bora ya afya ya akili ambayo husaidia mtu kupona na kuheshimu utu wake, kuwawezesha watu wenye hali ya afya ya akili na ulemavu wa kisaikolojia kuishi maisha kamili na yenye afya katika jumuiya zao Matarajio yetu lazima yaweze kubadilisha huduma za afya ya akili, siyo tu katika kuzifikia, bali katika maadili yao ya msingi, ili ziwe na majibu ya kweli kwa mahitaji na hadhi ya mtu binafsi. Chapisho hili linatoa mwongozo wa jinsi mbinu inayotegemea haki inaweza kusaidia mabadiliko yanayohitajika katika mifumo ya afya ya akili, alisema Volker Tark, Kamishna Mkuu wa Umoja wa Mataifa wa Haki za Kibinadamu. Kukuza huduma ya afya ya akili yenye ufanisi zaidi katika jamii Sehemu Kubwa ya matumizi yaliyotolewa taarifa ya serikali kwa afya ya akili hutengwa kwa hospitali za magonjwa ya akili (43% katika nchi zenye mapato ya juu). Hata hivyo, ushahidi unaonyesha kuwa huduma za utunzaji wa jamii zinapatikana zaidi, hazina gharama na zina ufanisi tofauti na mifano ya kitaasisi ya huduma ya afya ya akili. Huo mwongozo unaweka wazi kile kinachohitajika kufanyika ili kuharakisha uondoaji wa taasisi na kupachika mkabadala wa haki za jamii kwa huduma ya afya ya akili. Hii ni pamoja na kupitisha sheria ya kuchukua nafasi ya taasisi za magonjwa ya akili hatua kwa hatua na mifumo jumuishi ya usaidizi wa jamii na huduma za kawaida, kama vile usaidizi wa mapato, usaidizi wa makazi na mitandao ya usaidizi wa rika. Kukomesha mazoe ya kulazimisha Kukomesha mazoea ya kulazimishwa katika afya ya akili, kama vile kuwekwa kizuizini - ni muhimu ili kuheshimu haki ya kufanya maamuzi kuhusu huduma ya afya ya mtu mwenyewe na uchaguzi wa matibabu. Zaidi ya hayo, idadi inayoongezeka ya ushahidi inaeleza jinsi mazoea ya kulazimisha huathiri vibaya afya ya kimwili na kiakili, mara nyingi yanajumuisha hali iliyopo ya mtu huku yakiwatenganisha na mifumo yao ya usaidizi. Mwongozo huo unapendekeza masharti ya kisheria ili kukomesha shuruti katika huduma za afya ya akili na kuweka kibali bila malipo na taarifa kama msingi wa hatua zote zinazohusiana na afya ya akili. Pia hutoa mwongozo wa jinsi kesi ngumu zaidi na zenye changamoto zinaweza kushughulikiwa katika sheria na sera bila kukimbilia mazoea ya kulazimisha. Kutumia mwongozo kupitisha mbinu inayozingatia haki ya afya ya akili Kwa kutambua kuwa afya ya akili siyo jukumu la sekta ya afya pekee, mwongozo huo mpya unalenga wabunge na watunga sera wote wanaohusika katika kuandaa, kurekebisha na kutekeleza sheria zinazoathiri afya ya akili, kama vile sheria zinazoshughulikia umasikini, ukosefu wa usawa na ubaguzi. Mwongozo huo mpya pia unatoa orodha ya ukaguzi itakayotumiwa na nchi kutathimini kama sheria inayohusiana na afya ya akili inatii wajibu wa kimataifa wa haki za binadamu. Kwa kuongezea, mwongozo pia unaweka umuhimuwa kushauriana na watu wenye uzoefu wa kuishi na mashirika yao wawakilishi kama sehemu muhimu ya mchakato huu, na vile vile umuhimu wa elimu kwa umma na ufahamu juu ya maswala yanayozingatia haki. Ingawa mwongozo unapendekeza muundo wa kanuni na masharti ambayo yanaweza kuainishwa katika sheria za kitaifa, nchi pia zinaweza kurekebisha kulingana na hali zao maalumu (mkutadha wa kitaifa, lugha hisia za kitamaduni, mifumo ya kisheria n.k), bila kuathiri viwango vya haki za binadamu. Tarehe 10 Oktoba, WHO itaungana na jumuiya za kimataifa kuadhimisha siku ya Afya ya Akili Duniani 2023, mada ambayo ni Afya ya akili ni haki ya binadamu kwa wote.

WHO-OHCHR ṣe ìfilọ́lẹ̀ ìtọ́sọ́nà titun láti ṣe àtúnṣe àwọn òfin tí ó dá lórí ìtàbùkù ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn nípa ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ Síwájú ọjọ́ Ìlera Ọpọlọ Lágbàáyé, Àjọ Elétò Ìlera Lágbàáyé (WHO) àti ọ́fíìsì kọmísọ́nà Àgbà lórí àwọn Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn (OHCHR) ni wọ́n pawọ́pọ̀ ṣe ìfilọ́lẹ̀ ìlànà titun, tí wọ́n pe orúkọ rẹ̀ ní "Ìlera ọpọlọ, àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn àti òfin ṣíṣe: ìtọ́sọ́nà àti ìgbáradì", láti ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn orílẹ̀-èdè láti ṣe àtúnṣe sì àwọn ọ̀nà-ìsòfin lọ́nà láti dẹ́kun ìtàbùkù àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn àti láti ṣe àlékún ìláǹfààní sí ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ tí ó dára. Àwọn ìtàbùkù ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn àti àwọn ìwà ìfipámúni níbi ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ, tí àwọn ọ̀nà-ìsòfin àti ìlànà tí wọ́n tí ṣe ń ṣe àtìlẹ́yìn fún, sì tún wọ́pọ̀ gan-an. Ìfini sí ilé ìwòsàn àti ìtọ́jú àìròtẹ́lẹ̀, àwọn ìgbé ayé lọ́nà tí ó dọ̀tí àti ìtàbùkù lójúkojú, ajẹmọ́ ọpọlọ, àti ajẹmọ́ ìmọ̀sílára jẹ́ àwọn àbùdá ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ ní àgbáyé. Nígbà tí ọ̀pọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè tí wá ọ̀nà láti ṣe àtúnṣe àwọn òfin wọn, àwọn ìlànà ìsàmúlò àti àwọn iṣẹ́ wọn láti ìgbà tí wọ́n tí ń ṣe àmúlò Àpéjọ United Nations lórí Ẹ̀tọ́ àwọn Aláàbò Ara ní ọdún 2006, díẹ̀ nínú wọn ni wọ́n ti ṣe àmúlò tàbí ṣe àtúnṣe onírúurú àwọn òfin àti ìlànà ìsàmúlò wọn ní ìbámu pẹ̀lú òṣùwọ̀n tí wọ́n nílò láti fi òpin sí àwọn ìtàbùkù ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn nípa ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ kí wọn ó sì ṣe ìgbélárugẹ rẹ̀. "Ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ jẹ́ ìlẹ́tọ̀ọ́ sí ìlera tí ó ṣe pàtàkì," Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, ni ó sọ bẹ́ẹ̀, ẹni tí í ṣe Olùdarí Gbogbogbò fún WHO. "Ìtọ́sọ́nà titun tí wọ́n ṣe yóò ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn orílẹ̀-èdè láti ṣe àtúnṣe tí ó yẹ kí wọn ó ba lè pèsè ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ tí ó dára tí yóò ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ìmúláradá aláìsàn tí yóò sì bu iyì fún àwọn aláìsàn, èyí tí yóò jẹ́ ìrónilágbára fún àwọn tí wọ́n ní ìpèníjà ìlera ọpọlọ àti àwọn tí wọ́n ní ìpèníjà ìròrí àwùjọ láti lè gbé ìgbé ayé àlàáfíà ní àwọn agbègbè wọn. "Àfojúsùn wa ní láti jẹ́ ṣíṣe àtúnṣe sí àwọn iṣẹ́ ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ, kìí se ṣíṣe èyí lásán, bí kò ṣe orísun ìwúlò wọn, tí yóò fi jẹ́ pé wọn yóò jẹ́ ìdáhùn sí àwọn ìnílò àti iyì wọn fún àwọn ènìyàn. Àtẹ̀jáde yìí ń ṣe àfihàn ìtọ́sọ́nà lórí bí ọ̀nà ajẹmọ́-ẹ̀tọ́ yóò ṣe ṣe àtìlẹ́yìn fún ìyípadà tí wọ́n nílò níbi àwọn ètò ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ" Volker Turk ni ó sọ bẹ́ẹ̀, ẹni tí í ṣe Kọmísọ́nà Àgbà fún UN lórí Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn. Ṣíṣe àgbéga ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ tí ó pegedé tí ó jẹ́ ti agbègbè. Ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ìnáwó ìjọba lórí ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ tí wọ́n jábọ̀ wọn ní wọ́n pín sí àwọn ilé ìwòsàn àrùn ọpọlọ (43% ní àwọn orílẹ̀-èdè tí owó tí ó ń wọlé fún wọn pọ̀). Síbẹ̀síbẹ̀, ẹ̀rí fihàn pé wọ́n ní àǹfààní sí àwọn ìtọ́jú ajẹmọ́ agbègbè, owó wọn dára wọ́n sì múnádóko yàtọ̀ sí àwọn ilé iṣẹ́ ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ. Ìtọ́sọ́nà náà ṣe àfihàn àwọn ohun tí wọ́n ní láti ṣe láti yára sọ àwọn ìtọ́jú ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ di tí ajẹmọ́ agbègbè. Lára èyí ni ṣíṣe àmúlò ọ̀nà-ìsòfin tí yóò máa dípò àwọn ilé iṣẹ́ ìtọ́jú àrùn ọpọlọ díẹ̀ díẹ̀ tí yóò sì ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn ètò tí ó jẹmọ́ agbègbè pẹ̀lú àwọn ojúlówó iṣẹ́, gẹ́gẹ́ bíi àtìlẹ́yìn fún owó tí ó ń wọlé, ìrànlọ́wọ́ lórí ilégbèé àti àwọn irúfẹ́ ìkànnì arannilọ́wọ́ bẹ́ẹ̀. Fífi òpin sí àwọn ìwà ìfipámúni Fífi òpin sí àwọn ìwà ìfipámúni níbi ìlera ajẹmọ́ ọpọlọ - lára wọn ìtinimọ́le aláìròtẹ́lẹ̀, ìfipátọ́júẹni, ìyanisọ́tọ̀ àti ṣíṣe ìdènà - ṣe pàtàkì nípa ìbọ̀wọ́ fún ẹ̀tọ́ láti ṣe ìpinnu láti yan irúfẹ́ ìtọ́jú ara ẹni. Bakannaa, àwọn ẹ̀rí kan tí ó ń fi ojú hàn ń ṣe àfihàn bí àwọn ìwà ìfipámúni ṣe ń ṣe àkóbá fún àwọn ìlera ọpọlọ àti ti ara, tí ó sábà máa ń dákún àìlera èèyàn tẹ́lẹ̀ lákòókò tí kò bá gbà wọ́n láàyè láti ló àwọn ètò ìránnilọ́wọ́. Ìtọ́sọ́nà náà dábàá àwọn ìpèsè òfin láti fi òpin sí ìfipámúni fún àwọn iṣẹ́ ìlera ọpọlọ kí ó sì fi ọwọ́ sí gbígba àṣẹ gẹ́gẹ́ bíi ìpìlẹ̀ fún gbogbo àwọn ìdásí ajẹmọ́ ìlera ọpọlọ. Ó tún pèsè ìtọ́sọ́nà lórí bí wọ́n ṣe lè fi òfin àti ìlànà ìsàmúlò yanjú àwọn ọ̀ràn ìpèníjà tí ó ta kókó láì fi ipá mú ẹni kankan. Lílo ìtọ́sọ́nà náà láti fi sàmúlò ìlànà ajẹmọ́ ẹ̀tọ́ sí ìlera ọpọlọ. Mímọ̀ pé ìlera ọpọlọ kìí se ojúṣe ẹ̀ka ìtọ́jú ìlera nìkan, ìtọ́nisọ́nà titun náà ní àfojúsùn sí àwọn aṣòfin àti àwọn alákóso ìmúlò tí wọ́n wà lára àwọn tí wọ́n ṣe àkọsílẹ̀, àtúnṣe àti ìsàmúlò òfin tí ó ń nípa lára ìlera ọpọlọ, gẹ́gẹ́ bíi àwọn òfin tí ó ń sọ̀rọ̀ lórí òsì, àìdọ́gba àti ìyanisọ́tọ̀. Ìtọ́sọ́nà titun náà tún pèsè ìwé àyẹ̀wò fún àwọn orílẹ̀-èdè láti fi ṣe àyẹ̀wò bóyá àwọn òfin ajẹmọ́ ìlera ọpọlọ wà ní ìbámu pẹ̀lú àwọn ojúṣe ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn káríayé. Ní àfikún, ìtọ́sọ́nà náà tún ṣe àfihàn pàtàkì ìkànsí àwọn tí wọ́n ti ní ìrírí àti àwọn ilé iṣẹ́ tí ó ń ṣojú fún wọn gẹ́gẹ́ bíi apákan pàtàkì ìlànà yìí, bẹ́ẹ̀ sì ni pàtàkì ẹ̀kọ́ gbogbogbò àti ìmòye lórí àwọn ọ̀rọ̀ ajẹmọ́ ẹ̀tọ́. Nígbà tí ìtọ́sọ́nà náà dábàá àwọn àgbékalẹ̀ àti àwọn ìpèsè tí wọ́n le se àmúlò wọn ní ṣíṣe òfin lórílẹ̀, àwọn orílẹ̀-èdè náà lè fi èyí kọ́ra kí wọn ó sì lòó ní ìbámu pẹ̀lú ipò tí wọ́n wà (ohun tí ó ń ṣẹlẹ̀ lórílẹ̀, àwọn èdè, ìmọ̀ nípa àṣà, àwọn ètò òfin, àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ), láì tàbùkù àwọn ìpéwọ̀n ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn. Ní ọjọ́ 10 Oṣu Kẹ̀wá, WHO yóò darapọ̀ pẹ̀lú àwọn àjọ àgbáyé yókù láti ṣe àyájọ́ Ọjọ́ Ìlera Ọpọlọ Lágbàáyé tí ọdún 2023, èyí tí àkòrí rẹ̀ yóò jẹ́ "Ìlera ọpọlọ jẹ́ ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn káríayé".

I-WHO-OHCHR yethula umhlahlandlela omusha sokuthuthukisa imithetho ebhekana nokuhlukunyezwa kwamalungelo abantu kwezempilo yengqondo Ngaphambi koSuku Lomhlaba Lwezempilo Yengqondo, iWorld Health Organization (WHO) kanye neHhovisi likaKhomishana Omkhulu Wamalungelo Abantu ngesingisi i-Office of the High Commissioner on Human Rights (OHCHR) ngokuhlanganyela bethula umhlahlandlela omusha, onesihloko esithi "Impilo yengqondo, amalungelo abantu kanye nomthetho: isiqondiso kanye nokwenza", ukuze basekele amazwe ukuba aguqule imithetho ukuze aqede ukuhlukumeza amalungelo abantu futhi andise ukufinyelela ekunakekelweni kwengqondo okuseqophelweni eliphezulu. Ukuhlukunyezwa kwamalungelo abantu kanye nezenzo eziyimpoqo kwezokunakekela ezempilo yengqondo, okusekelwa yimithetho nezinqubomgomo ezikhona, kusavame kakhulu. Ukulaliswa esibhedlela nokwelashwa ngaphandle kwemvume, izimo ezingahlanzekile kanye nokuhlukunyezwa ngokomzimba, ngokwengqondo, nangokwemizwa kubonakala ezindaweni eziningi zezempilo yengqondo emhlabeni wonke. Nakuba amazwe amaningi efuna ukuguqula imithetho yawo, izinqubomgomo kanye nezinsizakalo kusukela kwamukelwa Isivumelwano Sezizwe Ezihlangene Samalungelo Abantu Abakhubazekile ngowezi-2006, ambalwa kakhulu amukele noma achibiyela imithetho nezinqubomgomo ezifanele ngezinga elidingekayo ukuze kuqedwe ukuhlukumeza bese bethuthukisa amalungelo abantu ekunakekelweni kwezempilo yengqondo. "Impilo yengqondo iyingxenye enesidingo futhi ebalulekile yelungelo lezempilo," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Lo mhlahlandlela omusha uzosekela amazwe ukuthi enze izinguquko ezidingekayo ukuze anikeze ukunakekelwa kwezempilo yengqondo okuseqophelweni eliphezulu okusiza ukuthi umuntu alulame futhi ahloniphe isithunzi sakhe, ukunika amandla abantu abanezimo zempilo yengqondo nokukhubazeka kwengqondo ukuze baphile ngokuphelele nokunempilo emiphakathini yabo." “Isifiso sethu kufanele kube ukuguqula izinsiza zezempilo yengqondo, hhayi nje lapho zifinyelela khona, kodwa ezimisweni zazo eziyisisekelo, ukuze zikwazi ukusabela ngempela ezidingweni nesithunzi somuntu ngamunye. Le ncwadi inikeza umhlamhlandlela obonisa ukuthi indlela esekelwe ngamalungelo ingasekela kanjani uguquko oludingekayo ezinhlelweni zezempilo yengqondo” kusho uVolker Türk, uKhomishana Omkhulu we-UN Wamalungelo Abantu. Ukukhuthaza ukunakekelwa kwezempilo yengqondo okusemphakathini okusebenzayo Iningi lezindleko zikahulumeni ezibikiwe kwezempilo yengqondo zabelwa izibhedlela zabagula ngengqondo (ama-43% emazweni anemali engenayo ephezulu). Kodwa-ke, ubufakazi bubonisa ukuthi izinsizakalo zokunakekela ezisekelwe emphakathini zifinyeleleka kalula, zingabizi futhi zisebenza ngempumelelo ngokungafani nezibonelo zesikhungo zokunakekelwa kwezempilo yengqondo. Umhlahlandlela ubeka lokho okudingeka kwenziwe ukuze kusheshiswe ukukhishwa kwesikhungo futhi kushumekwe indlela yomphakathi esekelwe emalungelweni ekunakekelweni kwezempilo yengqondo. Lokhu kuhlanganisa ukwamukela umthetho ozoshintsha kancane kancane izikhungo zezifo zengqondo zibe nezinhlelo zokweseka umphakathi ezibandakanya wonke umuntu kanye nezinsizakalo ezivamile, ezifana nokwesekwa kwemali engenayo, usizo lwezindlu kanye namanethiwekhi okusekela ontanga. Ukuqeda izenzo eziyimpoqo Ukuqeda izinzo eziyimpoqo kwezempilo yengqondo - njengokuvalelwa ngaphandle kwemvume, ukwelashwa ngempoqo, ukuhlala wedwa kanye nemingcele - kubalulekile ukuze kuhlonishwe ilungelo lokwenza izinqumo mayelana nokukhetha komuntu ukunakekelwa kwezempilo kanye nokwelashwa. Ngaphezu kwalokho, indikimba ekhulayo yobufakazi ibeka indlela izenzo eziyimpoqo eziyithinta kabi impilo yomzimba nengqondo, ngokuvamile ihlanganisa isimo esikhona somuntu kuyilapho ibahlukanisa nezinhlelo zabo zokusekela. Umhlahlandlela uphakamisa amalungiselelo omthetho okuqeda ukuphoqelelwa ezinsizeni zezempilo yengqondo futhi ubeke imvume yamahhala nenolwazi njengesisekelo sakho konke ukungenelela okuhlobene nempilo yengqondo. Iphinde inikeze umhlahlandlela wokuthi amacala anzima kakhulu nayinselele angasingathwa kanjani emthethweni nasezinqubweni ngaphandle kokusebenzisa izinqubo eziphoqelelayo. Ukusebenzisa umhlahlandlela ukuthola indlela esekelwe kwesokudla kwezempilo yengqondo Ngokuqaphela ukuthi ezempilo yengqondo akuwona kuphela umthwalo obhekane nomkhakha wezempilo, umhlahlandlela omusha uhlose ukusiza bonke abenzi bezomthetho nabasungili benqubomgomo abathintekayo ekubhaleni, ekuchibiyeleni nasekusebenziseni imithetho ethinta ezempilo yengqondo, njengemithetho ebhekana nobumpofu, ukungalingani kanye nokucwasa. Umhlahlandlela omusha uphinde unikeze uhlu lokuhlola oluzosetshenziswa amazwe ukuhlola nokuthola ukuthi ingabe imithetho ehlobene nezempilo yengqondo iyahambisana yini nezibopho zamalungelo abantu ngamazwe ngamazwe. Ukwengeza, isiqondiso siphinde sibeke ukubaluleka kokubonisana nabantu abanolwazi oluphilayo kanye nezinhlangano zabo ezimele njengengxenye ebalulekile yale nqubo, kanye nokubaluleka kwemfundo yomphakathi nokuqwashisa ngezindaba ezisekelwe kumalungelo. Nakuba umhlahlandlela uphakamisa uhlu lwezimiso nezinhlinzeko ezingafanekiswa emithethweni kazwelonke, amazwe angase futhi avumelanise lezi zimo zawo ezithile (ingqikithi yezwe, izilimi, ukuzwela kwamasiko, izinhlelo zomthetho, njll.), ngaphandle kokuphazamisa izindinganiso zamalungelo abantu. . Mhla ziyi-10 kuMfumfu, iWHO izohlanganyela nemiphakathi yomhlaba wonke ekugubheni uSuku Lomhlaba Lwezempilo Yengqondo lowezi-2023, indikimba yalo ethi “Impilo yengqondo iyilungelo lomuntu wonke jikelele”.

ደብሊውኤችኦ በክትባት ላይ ወቅታዊ ምክሮችን ለማግኘት አር21/ ማትሪክስ-ኤም የወባ መከላከያ ክትባትን ይመክራል የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) በልጆች ላይ የወባ በሽታን ለመከላከል አር21/ ማትሪክስ-ኤም አዲስ ክትባት መክሯል። ምክሩ ከደብሊውኤችኦ፡ የክትባት ኤክስፐርቶች ስትራቴጂክ አማካሪ ቡድን (ኤስኤጂኢ) እና የወባ ፖሊሲ አማካሪ ቡድን (ኤምፒኤጂ) የሰጡትን ምክር የተከተለ ሲሆን በሴፕቴምበር 25-29 ካደረገው መደበኛ የሁለትዮሽ ስብሰባ በኋላ በአለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ተቀባይነት አግኝቷል። የዓለም ጤና ድርጅት ለዴንጊ እና የማጅራት ገትር በሽታ አዳዲስ ክትባቶች ከክትባት መርሃ ግብር እና ከኮቪድ-19 የምርት ምክሮች ጋር በ ኤስኤጂኢ ምክር ምክሮችን ሰጥቷል። የዓለም ጤና ድርጅት በፖሊዮ፣ አይኤ2030 እና የክትባት ፕሮግራሙን በማገገም ላይ ቁልፍ የክትባት ፕሮግራማዊ ምክሮችን ሰጥቷል።የ አር21 ክትባት በ2021 የአለም ጤና ድርጅት የውሳኔ ሃሳብ ያገኘውን አርቲኤስ፣ኤስ/ኤኤስኦ1 ክትባት ተከትሎ በአለም ጤና ድርጅት የተመከረ ሁለተኛው የወባ ክትባት ነው። ሁለቱም ክትባቶች በህጻናት ላይ የወባ በሽታን ለመከላከል ደህንነታቸው የተጠበቀ እና ውጤታማ እንደሆኑ እና በሰፊው ሲተገበሩ ከፍተኛ የህዝብ ጤና ተፅእኖ እንደሚኖራቸው ይጠበቃል። በወባ ትንኝ የሚተላለፍ በሽታ በተለይ በአፍሪካ ክልል ህጻናት ላይ ከፍተኛ ሸክም የሚፈጥር ሲሆን በየዓመቱ ወደ ግማሽ ሚሊዮን የሚጠጉ ህጻናት በዚህ በሽታ ይሞታሉ። የወባ ክትባቶች ፍላጎት ከዚህ በፊት ታይቶ የማይታወቅ ነው; ነገር ግን የ አርቲኤስ፣ኤስ አቅርቦት ውስን ነው:: አር21 በአለም ጤና ድርጅት የሚመከር የወባ ክትባቶች ዝርዝር ውስጥ መጨመሩ የወባ የህዝብ ጤና ጠንቅ በሆነባቸው አካባቢዎች የሚኖሩ ህጻናትን በሙሉ ተጠቃሚ ለማድረግ በቂ የክትባት አቅርቦት እንዲኖር ያስችላል ተብሎ ይጠበቃል። “የወባ ተመራማሪ እንደመሆኔ፣ በወባ ላይ አስተማማኝ እና ውጤታማ የሆነ ክትባት የምናገኝበትን ቀን ማለም ነበር። አሁን ሁለት አሉን” ብለዋል የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ። "የ አርቲኤስ፣ኤስ ክትባት ፍላጎት ከአቅርቦት በላይ ይበልጣል፣ስለዚህ ይህ ሁለተኛው ክትባት ብዙ ልጆችን በፍጥነት ለመጠበቅ እና ከወባ ነፃ ወደሆነው የወደፊት ራእያችን እንድንቀርብ ወሳኝ ተጨማሪ መሳሪያ ነው።" የዓለም ጤና ድርጅት የአፍሪካ ቀጣናዊ ዳይሬክተር ዶ/ር ማቲዲሶ ሞኢቲ፣ ይህ ምክረ ሃሳብ ለአህጉሪቱ ያለውን ጠቀሜታ አፅንዖት ሰጥተው ሲናገሩ፡ “ይህ ሁለተኛው ክትባት ሰፊውን የፍላጎትና የአቅርቦት ክፍተትን ለመዝጋት እውነተኛ አቅም አለው። ሁለቱ ክትባቶች የወባ በሽታን የመከላከል እና የመቆጣጠር ጥረቶችን ለማጠናከር እና በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ የአፍሪካ ወጣቶችን ከዚህ ገዳይ በሽታ ለመታደግ ይረዳሉ። የ አር21 የወባ ክትባት ዋና ዋና ባህሪያት፡- የተሻሻለው ደብሊውኤችኦ የወባ ክትባት ምክሮች በመካሄድ ላይ ባለው አር21 የክትባት ክሊኒካዊ ሙከራ እና ሌሎች ጥናቶች በተገኙ ማስረጃዎች ተነግሯል፡ ይህ ከፍተኛ ውጤታማነት አርቲኤስ፣ኤስ በየወቅቱ በሚሰጥበት ጊዜ ከሚታየው ውጤታማነት ጋር ተመሳሳይ ነው:: ከፍተኛ ወቅታዊ የወባ ስርጭት ባለባቸው አካባቢዎች (የወባ ስርጭት በአብዛኛው ለ4 ወይም 5 ወራት በአመት የተገደበ ከሆነ) የ አር21 ክትባት ባለ 3-መጠን ተከታታይ 12 ወራት ውስጥ ምልክታዊ ወባን በ75 በመቶ እንደሚቀንስ ታይቷል። አራተኛው መጠን ከሦስተኛው የጠበቀ ውጤታማነት ከአንድ አመት በኋላ ይሰጣል። ይህ ከፍተኛ ውጤታማነት አርቲኤስ፣ኤስ በየወቅቱ በሚሰጥበት ጊዜ ከሚታየው ውጤታማነት ጋር ተመሳሳይ ነው:: በእድሜ ላይ የተመሰረተ የጊዜ ሰሌዳ ሲሰጥ ጥሩ ውጤታማነት፡ ክትባቱ ከመጀመሪያዎቹ 3 መጠኖች በኋላ ባሉት 12 ወራት ውስጥ ጥሩ ውጤት (66%) አሳይቷል። ከሦስተኛው በኋላ ከአንድ አመት በኋላ አራተኛው መጠን ውጤታማነቱ የተጠበቀ ነው. ከፍተኛ ተፅዕኖ፡ የሒሳብ ሞዴሊንግ ግምቶች የ አር21 ክትባቱ በሕዝብ ጤና ላይ የሚኖረው ተፅዕኖ ዝቅተኛ የመተላለፊያ ሁኔታዎችን ጨምሮ በተለያዩ የወባ ስርጭት ሁኔታዎች ከፍተኛ እንደሚሆን ይጠበቃል። ወጪ ቆጣቢነት፡ በአንድ ዶዝ ከ2-4 የአሜሪካ ዶላር ዋጋ፣ የአር21 ክትባቱ ወጪ ቆጣቢነት ከሌሎች የተመከሩ የወባ ጣልቃገብነቶች እና ሌሎች የልጅነት ክትባቶች ጋር ሊወዳደር ይችላል። የአር21 እና አርቲኤስ፣ኤስ ክትባቶች ተመሳሳይነት፡ ሁለቱ በአለም ጤና ድርጅት የተመከሩት ክትባቶች አር21 እና አርቲኤስ፣ኤስ ከራስ-ወደ-ራስ ሙከራ አልተፈተኑም። አንዱ ክትባት ከሌላው በተሻለ ሁኔታ እንደሚሰራ የሚያሳይ እስካሁን ምንም ማስረጃ የለም። በአንድ ሀገር ውስጥ ጥቅም ላይ የሚውለው የምርት ምርጫ በፕሮግራም ባህሪያት፣ በክትባት አቅርቦት እና በክትባት አቅም ላይ የተመሰረተ መሆን አለበት ደህንነት፡ የ አር21 ክትባት በክሊኒካዊ ሙከራዎች ውስጥ ደህንነቱ የተጠበቀ እንደሆነ ታይቷል። ልክ እንደሌሎች አዳዲስ ክትባቶች፣ የደህንነት ክትትል ይቀጥላል። ለሁለተኛው የሚመከረው የወባ ክትባት አር21/ ማትሪክስ-ኤም ቀጣይ እርምጃዎች የአለም አቀፍ የክትባቱን ግዢ ለሰፊው ስርጭት የሚያስችለውን ቀጣይነት ያለው የአለም ጤና ድርጅት ቅድመ ብቃት ማጠናቀቅን ያጠቃልላል። በአፍሪካ ቢያንስ 28 ሀገራት በአለም ጤና ድርጅት የሚመከር የወባ ክትባት እንደ ብሔራዊ የክትባት መርሃ ግብራቸው ለማስተዋወቅ አቅደዋል። ጋቪ፣ የክትባት ህብረት ለ18 ሀገራት የወባ ክትባቶችን ለመስጠት የቴክኒክ እና የገንዘብ ድጋፍ ለማድረግ አፅድቋል። የ አርቲኤስ፣ኤስ ክትባቱ በ2024 መጀመሪያ ላይ በአንዳንድ የአፍሪካ ሀገራት ውስጥ የሚሰራጭ ሲሆን አር21 የወባ ክትባት በ2024 አጋማሽ ላይ ለአገሮች ተደራሽ ይሆናል ተብሎ ይጠበቃል። ምክርነት በዴንጊ ዴንጊ በተስፋፋባቸው ሀገራት ከፍተኛ የህዝብ ጤና ሸክም የሚፈጥር ሲሆን በአየር ንብረት ለውጥ እና በከተሞች መስፋፋት ምክንያት በአደጋ እና በጂኦግራፊያዊ መስፋፋት የበለጠ ለማሳደግ ተዘጋጅቷል። በ ቲኬዳ (ቲኤኬ-003) የተሰራው የቀጥታ-የተዳከመ ባለአራት-ኳድሪቫለንት ዴንጊ ክትባት በአራቱም የሴሮታይፕ ቫይረሶች ላይ በመነሻ ሴሮፖዚቲቭ ህጻናት (ከ4-16 አመት) በተስፋፋባቸው ሀገራት እና በሴሮታይፕ 1 እና 2 ላይ በመነሻ ሴሮኔጋቲቭ ህጻናት ላይ ውጤታማነቱን አሳይቷል። ከፍተኛ የዴንጊ በሽታ ሸክም እና ከፍተኛ የመተላለፊያ ጥንካሬ ባለባቸው አካባቢዎች ክትባቱ ለመግቢያ ግምት ውስጥ እንዲገባ ኤስኤጂኢ አሳሰበ። ኤስኤጂኢ ክትባቱ ከ 6 እስከ 16 አመት ለሆኑ ህጻናት እንዲተዋወቅ ይመከራል:: በዚህ የዕድሜ ክልል ውስጥ፣ ክትባቱ ከዴንጊ ጋር በተያያዙ የሆስፒታሎች ከፍተኛ ቁጥር ከመድረሱ ከ1-2 ዓመታት በፊት መሰጠት አለበት:: ክትባቱ በ 2-ዶዝ መርሐግብር መሰጠት አለበት እና በመድኃኒቶች መካከል ያለው የ 3 ወር ልዩነት:: ኤስኤጂኢ የክትባት መግቢያ በደንብ ከተነደፈ የግንኙነት ስልት እና የማህበረሰብ ተሳትፎ ጋር እንዲያያዝ ይመክራል። በማጅራት ገትር በሽታ ላይ ምክሮች ኤስኤጂኢ በአፍሪካ የማጅራት ገትር ቀበቶ ውስጥ ያሉ አገሮች ሁሉ ከ9 እስከ 18 ወራት ዕድሜ ባለው ጊዜ ውስጥ በአንድ ጊዜ የክትባት መርሃ ግብራቸውን ሴሮግሩፕስ ኤ፣ ሲ፣ ዋይ፣ ደብሊው እና ኤክስ (ሜን5ሲቪ) ላይ ያነጣጠረ የፔንታቫለንት ሜኒንጎኮካል ኮንጁጌት ክትባት እንዲያስተዋውቁ መክሯል። ከፍተኛ ስጋት ባለባቸው አገሮች እና ከፍተኛ ስጋት ያለባቸው አውራጃዎች ባሉባቸው አገሮች፣ ከ1 እስከ 19 ዓመት የሆናቸው ግለሰቦች ላይ ያነጣጠረ የመከታተያ ዘመቻም ሜን5ሲቪ በተጀመረበት ወቅት መካሄድ አለበት። በኮቪድ-19 ላይ ምክሮች ኤስኤጂኢ በኮቪድ-19 ኤፒዲሚዮሎጂ ላይ የዘመነ መረጃ ጋር ቀርቧል፣ ቅድሚያ በሚጠቀሙ ቡድኖች መካከል የሞት መጠንን ጨምሮ። የክትባት ውጤታማነት መረጃ በኦሜክስሮን ኤክቢቢ ንዑስ-መስመሮች ስርጭት ወቅት; እና በቅድመ-ክሊኒካዊ እና ክሊኒካዊ መረጃ በልብ ወለድ ሞኖቫለንት ኤክቢቢ ክትባቶች ላይ። በተገመገመው መረጃ መሰረት፣ ኤስኤጂኢ ለአብዛኛዎቹ የኮቪድ-19 ክትባቶች የመጀመሪያ ደረጃ ክትባቶችን ቀለል ባለ አንድ ልክ መጠን መክሯል ይህም ተቀባይነትን እና መቀበልን የሚያሻሽል እና ብዙ ሰዎች ቢያንስ አንድ ቀደም ብለው ኢንፌክሽን ባጋጠማቸው ጊዜ በቂ መከላከያ ይሰጣል። ያለው መረጃ ሞኖቫለንት ኦሜክስሮን ኤክቢቢ ክትባቶች ቢቫለንት ከያዙ ክትባቶች እና ሞኖቫለንት ኢንዴክስ ቫይረስ ክትባቶች ጋር ሲነጻጸር በመጠኑ የተሻሻለ ጥበቃ እንደሚሰጡ ይጠቁማሉ። ሞኖቫለንት ኤክቢቢ ክትባቶች በማይገኙበት ጊዜ፣ ማንኛውም የሚገኝ የዓለም ጤና ድርጅት ድንገተኛ አጠቃቀም የተዘረዘሩት ወይም ቅድመ ብቃት ያለው ክትባት፣ ቢቫለንት ተለዋጭ የያዙ ወይም ሞኖቫለንት ኢንዴክስ ቫይረስ ክትባቶች፣ ከፍተኛ ተጋላጭነት ባላቸው ቡድኖች ውስጥ ካሉ ከባድ በሽታዎች ጥቅማጥቅሞችን መስጠቱን ስለሚቀጥሉ ጥቅም ላይ ሊውሉ ይችላሉ። አይኤ2030፡ በአያኤ 2030 አመላካቾች ላይ ያለው መሻሻል በኮቪድ-19 ወረርሽኝ ተጽዕኖ ምክንያት ቆሟል እና ከሰባቱ የተፅዕኖ ግብ ኢላማዎች ውስጥ ስድስቱ ከትራክ ውጪ ነበር። በ 2022 ዝቅተኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ውስጥ አዳዲስ ክትባቶችን በማስተዋወቅ አዳዲስ ክትባቶችን ለማስተዋወቅ ከታቀደው ጋር ሲነፃፀር መሻሻል አሳይቷል ። የመልሶ ማገገሚያ ተስፋ ሰጪ ምልክቶች ቢኖሩም፣ ያልተስተካከለ ነው፣ በተለይም ዝቅተኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት እና ደካማ እና ግጭት በተከሰተ አካባቢዎች ውስጥ በሚኖሩ ተጋላጭ ህዝቦች ውስጥ ማገገም አዝጋሚ ነው። የኩፍኝ የያዙ ክትባቶች ዝቅተኛ ሽፋን ለትላልቅ እና ረባሽ ወረርሽኞች የመጋለጥ እድልን ጨምሯል። ለ2023-2024 ተከታታይ የአጭር ጊዜ እና የከፍተኛ ደረጃ ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ጉዳዮች የሚያስቀምጥ የጋራ የድርጊት መርሃ ግብር ተዘጋጅቷል፣የአገሮች፣የክልሎች፣የአለምአቀፍ አጋሮች እና ሌሎች ባለድርሻ አካላት ጥረቶችን በማጣጣም ላይ። የድርጊት መርሃ ግብሩ ስድስት አቅጣጫዎች ያሉት ሲሆን እነሱም የክትባት ፕሮግራሞችን መከታተል እና ማጠናከር ፣ ፍትሃዊነትን ማስተዋወቅ ፣ የኩፍኝ በሽታን እንደገና መቆጣጠር ፣ ለክትባት ኢንቨስትመንቶች ማድረግ ፣ በአለም ጤና ድርጅት የሚመከሩ ክትባቶችን ማፋጠን እና በጉርምስና ዕድሜ ላይ ያሉ ክትባቶችን ማሳደግ ናቸው። ለአርታዒው ማስታወሻ፡ የ አር21 እና አርቲኤስ፣ኤስ ክትባቶች በ ፒ.ፋልሲፓረም ፣ በጣም ገዳይ በሆነው የወባ ተውሳክ እና በአፍሪካ አህጉር ላይ በብዛት ይገኛሉ:: የተሻሻለው የአለም ጤና ድርጅት የወባ ክትባቶች ምክረ ሃሳብ በአለም ጤና ድርጅት የተቀናጀ የወባ ክትባት ትግበራ መርሃ ግብር ውጤት የተገለፀ ሲሆን በዚህም በጋና፣ኬንያ እና ማላዊ ወደ 2 ሚሊዮን የሚጠጉ ህጻናት በአርቲኤስ፣ኤስ/ኤኤስኦ1 የወባ ክትባት ከ2019 ጀምሮ ተደርሰዋል። የመጀመሪያው የወባ ክትባት በፓይለት መጀመሩ ከባድ የወባ በሽታን፣ ሆስፒታል መተኛትን እና የህጻናትን ሞት በመቀነስ ረገድ ከፍተኛ ተፅዕኖ አስከትሏል።

WHO recommends R21/Matrix-M vaccine for malaria prevention in updated advice on immunization The World Health Organization (WHO) has recommended a new vaccine, R21/Matrix-M, for the prevention of malaria in children. The recommendation follows advice from the WHO: Strategic Advisory Group of Experts on Immunization (SAGE) and the Malaria Policy Advisory Group (MPAG) and was endorsed by the WHO Director-General following its regular biannual meeting held on 25-29 September. WHO also issued recommendations on the advice of SAGE for new vaccines for dengue and meningitis, along with immunization schedule and product recommendations for COVID-19. WHO also issued key immunization programmatic recommendations on polio, IA2030 and recovering the immunization programme.The R21 vaccine is the second malaria vaccine recommended by WHO, following the RTS,S/AS01 vaccine, which received a WHO recommendation in 2021. Both vaccines are shown to be safe and effective in preventing malaria in children and, when implemented broadly, are expected to have high public health impact. Malaria, a mosquito-borne disease, places a particularly high burden on children in the African Region, where nearly half a million children die from the disease each year. Demand for malaria vaccines is unprecedented; however, available supply of RTS,S is limited. The addition of R21 to the list of WHO-recommended malaria vaccines is expected to result in sufficient vaccine supply to benefit all children living in areas where malaria is a public health risk. “As a malaria researcher, I used to dream of the day we would have a safe and effective vaccine against malaria. Now we have two,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “Demand for the RTS,S vaccine far exceeds supply, so this second vaccine is a vital additional tool to protect more children faster, and to bring us closer to our vision of a malaria-free future.” Dr Matshidiso Moeti, WHO Regional Director for Africa, emphasized the importance of this recommendation for the continent, saying: “This second vaccine holds real potential to close the huge demand-and-supply gap. Delivered to scale and rolled out widely, the two vaccines can help bolster malaria prevention and control efforts and save hundreds of thousands of young lives in Africa from this deadly disease.” Key features of the R21 malaria vaccine: The updated WHO malaria vaccine recommendation is informed by evidence from an ongoing R21 vaccine clinical trial and other studies, which showed: High efficacy when given just before the high transmission season: In areas with highly seasonal malaria transmission (where malaria transmission is largely limited to 4 or 5 months per year), the R21 vaccine was shown to reduce symptomatic cases of malaria by 75% during the 12 months following a 3-dose series. A fourth dose given a year after the third maintained efficacy. This high efficacy is similar to the efficacy demonstrated when RTS,S is given seasonally. Good efficacy when given in an age-based schedule: The vaccine showed good efficacy (66%) during the 12 months following the first 3 doses. A fourth dose a year after the third maintained efficacy. High impact: Mathematical modelling estimates indicate the public health impact of the R21 vaccine is expected to be high in a wide range of malaria transmission settings, including low transmission settings. Cost effectiveness: At prices of US$ 2 – US$ 4 per dose, the cost-effectiveness of the R21 vaccine would be comparable with other recommended malaria interventions and other childhood vaccines. Similarity of R21 and RTS,S vaccines: The two WHO-recommended vaccines, R21 and RTS,S, have not been tested in a head-to-head trial. There is no evidence to date showing one vaccine performs better than the other. The choice of product to be used in a country should be based on programmatic characteristics, vaccine supply, and vaccine affordability Safety: The R21 vaccine was shown to be safe in clinical trials. As with other new vaccines, safety monitoring will continue. Next steps for the second recommended malaria vaccine, R21/Matrix-M, include completing the ongoing WHO prequalification which would enable international procurement of the vaccine for broader rollout. At least 28 countries in Africa plan to introduce a WHO-recommended malaria vaccine as part of their national immunization programmes. Gavi, the Vaccine Alliance has approved providing technical and financial support to roll out malaria vaccines to 18 countries. The RTS,S vaccine will be rolled out in some African countries in early 2024, and the R21 malaria vaccine is expected to become available to countries mid-2024.; Recommendations on dengue Dengue poses a significant public health burden in endemic countries and is poised to increase further both in terms of incidence and geographic expansion, due to climate change and urbanization. The live-attenuated quadrivalent dengue vaccine developed by Takeda (TAK-003) has demonstrated efficacy against all four serotypes of the virus in baseline seropositive children (4-16 years) in endemic countries and against serotypes 1 and 2 in baseline seronegative children. SAGE recommended that the vaccine be considered for introduction in settings with high dengue disease burden and high transmission intensity to maximize the public health impact and minimize any potential risk in seronegative persons. SAGE recommended that the vaccine be introduced to children aged 6 to 16 years of age. Within this age range, the vaccine should be introduced about 1-2 years prior to the age-specific peak incidence of dengue-related hospitalizations. The vaccine should be administered in a 2-dose schedule with a 3-month interval between doses. SAGE recommended that vaccine introduction should be accompanied by a well-designed communication strategy and community engagement. Recommendations on meningitis SAGE recommended that all countries in the African meningitis belt introduce the novel pentavalent meningococcal conjugate vaccine targeting serogroups A, C, Y, W and X (Men5CV) into their routine immunization programmes in a single-dose schedule at 9 to 18 months of age. In high-risk countries, and countries with high-risk districts, a catch-up campaign should also be conducted at the time of the introduction of Men5CV, targeting all individuals aged 1 to 19 years. Recommendations on COVID-19 SAGE was presented with updated data on the epidemiology of COVID-19, including death rates among priority-use groups; vaccine effectiveness data during Omicron XBB sub-lineages circulation; and pre-clinical and clinical data on novel monovalent XBB vaccines. Based on the data reviewed, SAGE recommended a simplified single-dose regime for primary immunization for most COVID-19 vaccines which would improve acceptance and uptake and provide adequate protection at a time when most people have had at least one prior infection. Available data suggest the monovalent Omicron XBB vaccines provide modestly enhanced protection compared to bivalent variant-containing vaccines and monovalent index virus vaccines. When monovalent XBB vaccines are not available, any available WHO emergency-use listed or prequalified vaccine, bivalent variant-containing or monovalent index virus vaccines, may be used since they continue to provide benefits against severe disease in high-risk groups. IA2030: Progress against the IA2030 indicators was stalled due to the impact of the COVID-19 pandemic and was off-track for six of the seven impact goal targets; progress against the target for the introduction of new vaccines is on track driven by the introduction of new vaccines in low-income countries in 2022. While there are promising signs of recovery, it is uneven; recovery is especially slow in low-income countries and vulnerable populations living in fragile and conflict-affected settings. Low coverage of measles-containing vaccines has increased the risk of large, disruptive outbreaks. A shared action agenda for 2023-2024 that sets out a series of short-term and high-level priorities to align the efforts of countries, regions, global partners, and other stakeholders has been developed. The action agenda has six trajectories, which are catch-up and strengthening of immunization programmes, equity promotion, regaining control of measles, making the case for investment into immunization, accelerating the introduction of WHO-recommended vaccines, and advancing vaccination in adolescence. Note to the editor: The R21 and RTS,S vaccines act against P. falciparum, the deadliest malaria parasite and the most prevalent on the African continent. The updated WHO recommendation for malaria vaccines was informed by the results of the WHO-coordinated Malaria Vaccine Implementation Programme, through which nearly 2 million children in Ghana, Kenya and Malawi have been reached with the RTS,S/AS01 malaria vaccine since 2019. The pilot introduction of the first malaria vaccine has resulted in a substantial impact in reducing severe malaria illness, hospitalizations and child deaths.

WHO ta ba da shawarar rigakafin R21/Matrix-M don rigakafin zazzaɓin cizon sauro a cikin sabbin shawarwari na rigakafi. Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) ta ba da shawarar samar da sabon maganin rigakafi, R21/Matrix-M, don rigakafin zazzaɓin cizon sauro ga ƙananan yara. Shawarar ta biyo bayan shawarwarin hukumar WHO: Ƙungiyar Ƙwararru masu bada shawara kan rigakafi ta (SAGE),da ƙungiyar masu bada shawara kan cutar zazzaɓin cizon sauro(MPAG), kuma Darakta-Janar na WHO ya amince da hakan, bayan taron da aka saba gudanarwa a kowace shekara, tsakanin 25 zuwa 29 ga watan Satumba. WHO ta kuma ba da shawarwari kan shawarar SAGE don sabbin alluran rigakafi na cutar zazzaɓi mai sa ciwon jiki da sanƙarau, tare da jadawalin rigakafi da shawarwarin magani don cutar COVID -19. WHO ta kuma ba da shawarwarin shirye-shirye masu mahimmanci na rigakafi kan cutar shan inna, IA2030 da kuma dawo da shirin rigakafin. Alurar R21 ita ce maganin zazzaɓin cizon sauro na biyu da WHO ta ba da shawara, biyo bayan rigakafin RTS, S/AS01, wanda ya sami shawarar WHO a cikin shekarar 2021. Dukkanin alluran rigakafin biyu an nuna suna da aminci da tasiri wajen kawar da cutar zazzaɓin cizon sauro ga yara, idan an aiwatar da su gaba ɗaya, ana sa ran za suyi babban tasiri ga lafiyar jama'a. Cutar zazzaɓin cizon sauro, cuta ce da ke yaɗuwa ta hanyar sauro, tafi ƙamari musamman kan yara a yankin Afirka, inda yara kusan rabin miliyan ke mutuwa daga cutar a kowace shekara. Buƙatar allurar zazzaɓin cizon sauro nada yawa, duk da haka, wadatar samuwar RTS,S ba tada yawa. Ana sa ran ƙara R21 a cikin jerin allurar rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro da WHO ta ba da shawarar zai haifar da isassun alluran rigakafin da za su amfana da dukkan yaran da ke zaune a yankunan da zazzabin cizon sauro ke barazana ga lafiyar al'umma. “A matsayina na mai bincike kan zazzaɓin cizon sauro, na kan yi mafarkin ranar da za mu sami amintaccen rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro. Yanzu muna da biyu,” in ji Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta-Janar na WHO. Buƙatar allurar RTS,S ta wuce wanda ake samu, don haka wannan rigakafin na biyu wani muhimmin ƙarin kayan aiki ne don kare wasu ƙarin yara cikin sauri, da kuma kusantar da mu ga hangen nesanmu na makomar da ba ta ɗauke da zazzaɓin cizon sauro. Dr Matshidiso Moeti, darektan WHO na yankin Afirka, ya jaddada mahimmancin wannan magani ga nahiyar, yana mai cewa: "Wannan maganin rigakafi na biyu yana da haƙiƙanin ƙarfin da zai iya cike babban giɓin buƙatu da wadatawa. An fitar da su kuma an kai su ko ina, alluran rigakafin guda biyu za su iya taimakawa wajen inganta rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro da kuma ceton dubban ɗaruruwan ƙananan yara a Afirka daga wannan mummunar cuta." Muhimman abubuwa game da rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro na R21: An sanar da sabunta maganin rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro na hukumar WHO ta hanyar shaida daga gwaji na asibiti na R21 mai gudana da sauran bincike-bincike, wanda ya nuna: Babba gamsarwa ko tasiri lokacin da aka bada shi kafin lokacin yaɗuwa da yawa: A cikin wuraren da ake yaɗa cutar zazzaɓin cizon sauro na yanayi (inda cutar zazzaɓin cizon sauro ke taƙaita ga watanni 4 ko 5 a kowace shekara), an yi amfani da allurar R21 don rage alamun cutar zazzaɓin cizon sauro da ƙashi 75 cikin 100 a cikin watanni 12, biyo bayan jerin bada maganin har ƙashi 3. ƙashi na huɗu da aka bayar shekara guda bayan na ukun yayi tasiri. Wannan babban tasiri yayi kama da tasirin da aka samu lokacin da aka ba da RTS,S a lokuta na yanayi. Kyakkyawan tasirin lokacin da aka ba da shi a cikin jadawali na shekaru: Allurar ta nuna taisiri mai kyau ( ƙaso 66) a tsawon watanni 12 bayan allurai 3 na farko. ƙashi na huɗu a shekara bayan na uku tasirin ya ɗore. Babban tasiri: Ƙididdiga na lissafi sun nuna tasirin rigakafin R21 ga lafiyar al'umma ana sa ran zai ƙaru a cikin wurare masu yawa na yaɗuwar cutar zazzaɓin cizon sauro, ciki har da ƙananan matsugunai da take yaɗuwa. Sauƙin farashi: A farashin dalar Amurka 2 zuwa dalar Amurka 4 a kowane maganin, tasirin ingancin rigakafin R21 zai yi daidai da sauran magungunan cutar zazzaɓin cizon sauro da sauran rigakafin yara. Kwatankwacin R21 da RTS,S: alluran rigakafi guda biyu da WHO ta ba da shawarar, R21 da RTS,S, ba a gwada su ba a gwajin kai-da-kai. Babu wata shaida zuwa yau da ke nuna cewa maganin guda ɗaya yafi kyau fiye da ɗayan. Zaɓin samfurin da za a yi amfani da shi a cikin ƙasa yakamata ya dogara ga yanayin shirye-shirye da samar da alluran rigakafi da ƙarfin ikon mallakar allurar rigakafin. Tsaro: An bayyana cewa rigakafin R21 ba shi da illa a gwaji na asibiti. Kamar yadda yake tare da wasu sabbin alluran rigakafi, za a ci gaba da sa ido kan tsaron lafiya. Matakai na gaba na maganin zazzaɓin cizon sauro na biyu da aka ba da shawara, R21/Matrix-M, sun haɗa da kammala shirye-shiryen WHO mai gudana wanda zai ba da damar siyan allurar rigakafin cutar ta ƙasa da ƙasa don ƙarin wuraren rarrabawa. Aƙalla ƙasashe 28 a Afirka na shirin ɓullo da wani rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro da WHO ta ba da shawara a matsayin wani ɓangare na shirye-shiryensu na rigakafi na ƙasa. Gavi, Ƙungiyar Allurar rigakafi ta amince da ba da tallafin ƙwararru da na kuɗi don ƙaddamar da rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro zuwa ƙasashe 18. Za a fara fitar da rigakafin RTS,S a wasu ƙasashen Afirka a farkon shekarar 2024, kuma ana sa ran maganin zazzaɓin cizon sauro na R21 zai samu ga ƙasashen a tsakiyar shekara ta 2024.; Shawarwari akan cutar zazzaɓi mai sa ciwon jiki. Cutar zazzaɓi mai sa ciwon jiki tana da haɗari ga lafiyar al'umma a cikin ƙasashe masu fama da cutar kuma tana shirin ƙara haɓaka ta fuskar abubuwan da suke faruwa da kuma faɗaɗar yanki, saboda sauyin yanayi da haɓakar birane. Allurar rigakafin zazzaɓi mai sa ciwon jiki wadda ta ƙasance mai rai, da Takeda (TAK-003) ya ƙirƙirao ya nuna tasiri a kan dukkan nau'ukan ƙwayar cutar guda huɗu a cikin yara masu saurin kamuwa da cutar ( 'yan shekaru 4-16) a cikin ƙasashen da ke fama da cutar, kuma a kan nau'uka na 1 da 2 a cikin yara na asali na seronegative. SAGE ta ba da shawarar cewa a gwada maganin don gabatarwa a cikin wuraren da suke da yawan cutar ta zazzaɓi mai sa ciwon jiki, da kuma tsananin yaɗuwa don inganta tasirin lafiyar al'umma da rage duk wani haɗari mai yuwuwa a cikin mutanen da suka ƙasance seronegative. SAGE ya ba da shawarar cewa a gabatar da maganin ga yara masu shekaru 6 zuwa 16. A cikin wannan shekarun, yakamata a gabatar da maganin allurar riga kafi kimanin shekaru 1-2 kafin shekarun da suka faru na ƙamarin cutar da aka riƙa kwantar da mutane masu alaƙa sa cutar a asibitoci. Ya kamata a bada maganin a cikin jadawalin ƙashi 2 tare da tazara na watanni 3 tsakanin bada magungunan. SAGE ya ba da shawarar cewa gabatar da rigakafin ya kamata ya ƙasance tare da ingantaccen tsarin sadarwa da haɗin gwiwar al'umma. Shawarwari kan cutar sanƙarau. SAGE ta ba da shawarar cewa duk ƙasashen da ke cikin yankin afirka da ke fama da sanƙarau da su gabatar da sabuwar allurar rigakafin meningococcal conjugate, wadda aka samar don ƙungiyoyin serogroups A, C, Y, W da X (Men5CV) a cikin shirye-shiryensu na rigakafi na yau da kullun, a cikin jadawalin bada magani ƙashi ɗaya na 'yan shekaru 9 zuwa 18. A cikin ƙasashe masu haɗari, da ƙasashen da ke da gundumomi masu haɗari, ya kamata kuma a gudanar da gangami a lokacin gabatar da Men5CV, wanda aka yi ga don duk mutane masu shekaru daga 1 zuwa 19. Shawarwari akan COVID-19 An gabatar da SAGE tare da sabunta bayanai game da cututtukan COVID-19, gami da adadin mace-mace tsakanin rukunin masu amfani da aka ba fifiko; Bayanan dake nuna tasirin rigakafin yayin zagayowar sub-lineages na Omicron XBB; kuma, bayanan asibiti na kafin da kuma bayan shan magani na novel monovalent XBB. Dangane da bayanan da aka yi bita, SAGE ta ba da shawarar sauƙaƙe tsarin bayarwa guda ɗaya a rigakafin farko ga yawancin rigakafin COVID-19 wanda zai inganta karɓuwa da ci gaba da amfani, tare da ba da cikakkiyar kariya a lokacin da yawancin mutane sun taɓa kamuwa da cutar aƙalla sau ɗaya. Bayanai da ake samu sun nuna cewa allurar monovalent Omicron XBB, tana ba da ingantacciyar kariya, idan aka kwatanta da alluran rigakafin da ke ɗauke da samfura biyu da kuma allurar rigakafin ƙwayar cutar na monovalent. Lokacin da ba a sami allurar rigakafin XBB guda ɗaya ba, duk wata allurar rigakafi ta gaggawa ta WHO da aka ambata, alluran rigakafin ƙwayoyin cuta masu bambance-bambancen guda biyu ko na monovalent, ana iya amfani da su tunda suna ci gaba da ba da fa'idoji akan mummunar cutar a cikin rukunin masu haɗarin kamuwa. IA2030: An dakatar da ci gaba a kan alamomi na IA2030 saboda tasirin cutar ta COVID-19 kuma an cire su daga maƙasudai shida ko bakwai na masu muni; ci gaban da aka samu a kan manufar ɓullo da sabbin alluran rigakafi yana kan hanya, wanda ya samu ta hanyar ɓullo da sabbin rigakafin a ƙasashe masu ƙaramin ƙarfi a shekarar 2022. Duk da yake akwai alamu-alamun samun sauƙi, ba daidaito; samun sauƙi yana tafiyar hawainiya, musamman a ƙasashe masu ƙaramin ƙarfi da kuma al'umma masu rauni da ke zaune a wurare masu rauni da rashi zaman lafiya. Wuraren da ba a samu allurar rigakafin cutar ƙyanda ba suna samun ƙaruwar yiwuwar babban ƙalubale na ɓarkewar cutar. An ɓullo da tsarin aiki na gama gari na 2023-2024 wanda ya tsara jerin abubuwan gajeren zango da manyan matakai don daidaita ƙoƙarin ƙasashe da yankuna da abokan hulɗa na duniya da sauran masu ruwa da tsaki. Ajandar aikin tana da matakai guda shida, waɗanda suka haɗa da haɗuwa da ƙarfafa shirye-shiryen rigakafi da inganta daidaito da sake dawo da mallakar iko kan ƙwayar cutar ƙyanda, sanya batun saka hannun jari a cikin rigakafi, hanzarta ɓullo da allurar rigakafin da WHO ta ba da shawara, da kuma ci gaba da yin allurar rigakafin a lokacin samartaka. Nusarwa ga Editoci: R21 da RTS,S alluran rigakafin suna aiki da P. falciparum, cutar zazzaɓin cizon sauro mafi muni kuma ta fi ƙamari a nahiyar Afirka. An sanar da sabunta shawarar WHO game da rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro sakamakon shirin aiwatar da allurar rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro da WHO ta tsara, wanda ta hanyarsa aka cimma kusan yara miliyan 2 allura a Ghana da Kenya da Malawi ta rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro na RTS, S/AS01 tun a shekarar 2019. Gabatar da gwaji na rigakafin cutar zazzaɓin cizon sauro na farko ya haifar da gagarumin tasiri wajen rage tsananin cutar zazzaɓin cizon sauro da kwantar da marasa lafiya da kuma mace-macen yara.

WHO inapendekeza chanjo ya R21/Matrix-M kwa ajili ya kuzuia malaria katika ushauri uliyosasishwa kuhusu chanjo Shirika la Afya Duniani (WHO) limependekeza chanjo mpya, R21/Matrix-M, kwa ajili ya kuzuia malaria kwa watoto. Mapendekezo hayo yanafuata ushauri kutoka WHO: Kikundi cha ushauri wa Kimataifa cha Wataalamu wa Chanjo (SAGE) na Kundi la Ushauri wa Sera ya Malaria (MAPAG) na liliidhinishwa na Mkurugenzi Mkuu wa WHO kufuatia mkutano wake wa kawaida wa kila mwaka uliyofanyika tarehe 25 - 29 Septemba. Pia, WHO ilitoa mapendekezo juu ya ushauri wa SAGE kwa chanjo mpya za dangue na meningitis, pamoja na ratiba ya chanjo na mapendekezo ya bidhaa zza UVIKO-19. Pia, WHO ilitoa mapendekezo muhimu ya programu ya chanjo ya Polio, IA2030 na kurejesha programu ya chanjo. Chanjo ya R21 ni chanjo ya pili ya malaria iliyopendekezwa na WHO, kufuatia chanjo ya RTS, S/AS01, ambayo ilipokea pendekezo la WHO mwaka 2021. Chanjo zote mbili zinaonyeshwa kuwa salama na zenye ufanisi katika kuzuia malaria kwa watoto na, zilitekelezwa kwa upana, zinatarajiwa kuwa na athari kubwa kwa afya ya Umma. Malaria, ugonjwa unaoenezwa na mbu, unaleta hatari kubwa kwa watoto katika ukanda wa Afrika, ambapo takribani nusu milioni ya watoto wanakufa kutokana na ugonjwa huo kila mwaka Mahitaji ya chanjo ya Malaria hayajawahi kutokea; hata hivyo, ugavi unaopatikana wa RTS,S ni mdogo. Kuongezwa kwa R21 kwenye orodha ya chanjo za malaria zinazopendekezwa na WHO kunaweza kusababisha upatikanaji wa chanjo ya kutosha kuwanufaisha watoto wote wanaoishi katika maeneo ambayo malaria ni hatari kwa afya ya umma. Kama mtafiti wa malaria, nilikuwa na ndoto kuwa ipo siku tutapata chanjo salama na madhubuti dhidi ya malaria. Kwa sasa tunazo chanjo za aina mbili, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Mahitaji ya chanjo ya RTS,S ni makubwa kuliko usambazaji, kwa hiyo aina hii ya pili ya chanjo, ni zana muhimu zaidi ya kulinda watoto wengi kwa haraka, na kuendeleza maono yetu ya kuhakikisha tunatokomeza Malaria katika siku zijazo Dk. Matshidiso Moeti, Mkurugenzi wa WHO kanda ya Afrika, alisisitiza umuhimu wa hili pendekezo kwa hilo bara, kwa kusema kuwa hii chanjo ya pili ina uwezo wa kweli wa kuziba pengo kubwa la mahitaji na usambazaji. Zikiwa zimetolewa kwa kiwango kikubwa na kusambazwa kwa upana, hizi chanjo mbili zinaweza kusaidia kuimarisha juhudi za kuimarisha, kuzuia na kudhibiti malaria na kuokoa mamia ya maelfu ya maisha ya vijana barani Afrika kutokana na huu ugonjwa hatari Sifa kuu za chanjo ya malaria ya R21: Pendekezo lililosasishwa la chanjo ya malaria ya WHO limetokana na ushahidi kutoka kwenye jaribio la kimatibabu linaloendelea la chanjo ya R21 na tafiti zingine, zilizoonyeshwa: Ufanisi wa juu unapotolewa kabla tu ya msimu wa juu wa usambazaji: Katika maendeo ambayo yan msimu wa malaria kuambukizwa kwa wingi (ambapo maambukizi ya malaria kwa kasi kubwa yanapungua mwezi wa 4 au 5 kwa mwaka), chanjo ya R21 ilionyesha kupunguza visa vya dalili za malaria kwa 75% ktika kipindi cha miezi 12 kufuatia mfululizo wa dozi 3. Dozi ya nne iliyotolewa mwaka mmoja baada ya chanjo ya tatu kudumisha ufanisi. Ufanisi huu wa juu ni sawa na ufanisi unaoonyeshwa wakati RTS,S inatolewa kwa msimu. Ufanisi mzuri unaotolewa katika ratiba inayozingatia umri: Chanjo ilionyesha ufanisi mzuri (66%) wakati wa miezi 12 kufuatia dozi 3 za kwanza. Dozi ya nne ilitolewa baada ya mwaka mmoja wa dozi ya tatu kuimarisha ufanisi. Athari ya juu: Makadirio ya muundo wa mahesabu yanaonyesha kuwa athari ya chanjo ya R21 kwenye afya ya umma inatarajiwa kuwa kubwa katika mipangilio mbalimbali ya maambukizi ya malaria, ikiwa ni pamoja na mipangilio ya chini ya maambukizi. Ufanisi wa gharama: kwa bei ya US$ 2 hadi US$ 4 kwa kila dozi, ufanisi wa gharama ya chanjo ya R21 ungelinganishwa na hatua zingine zinazopendekezwa za malaria na chanjo zingine za utotoni. Kufanana kwa chanjo za R21 na RTS,S: Chanjo mbili zinazopendekeza na WHO, R21 na RTS,S, hazijajaribiwa katika majaribio ya moja kwa moja. Hakuna ushahidi hadi leo unaoonyesha chanjo kuwa chanjo moja inafanya vizuri kuliko nyingine. Uchunguzi wa bidhaa zitakazotumika nchi unapaswa kuzingatia sifa za programu, usambazaji wa chanjo na uwezo wa kumudu chanjo Usalama: Chanjo ya R21 ilionyesha kuwa ni salama katika majaribio ya kimatibabu. Kama ilivyo kwa chanjo nyingine mpya, ufuatiliaji wa usalama utaendelea. Hatua zinazofuata za chanjo ya pili iliyopendekezwa ya malaria, R21/Matrix-M, ni pamoja na kukamilisha uhitimu unaoendelea wa WHO ambao utawezesha ununuzi wa kimataifa wa chanjo hiyo kwa ajili ya kusambaza kwa mapana zaidi. Mataifa takribani 28 barani Afrika yanapanga kuanzisha chanjo ya malaria iliyopendekezwa na WHO kama sehemu ya mipango yao ya kitaifa ya chanjo. Gavi, muungano wa chanjo umeidhinisha kutoa msaada wa kiufundi na kifedha ili kusambaza chanjo ya malaria katika nchi 18. Chanjo ya RTS,S itatolewa katika baadhi ya nchi za Afrika mapema mwaka 2024, na chanjo ya malaria ya R21 itarajiwa kusambazwa kwenye baadhi ya nchi katikati ya mwaka 2024; Mapendekezo kuhusu dengue Dengue inasababisha hatari kubwa ya afya ya umma katika nchi zilizo na ugonjwa huo na iko tayari kuongezeka zaidi katika suala la matukio na upanuzi wa kijiografia, kutokana na mabadiliko ya hali ya hewa na ukuaji wa miji. Chango ya dengue iliyopunguzwa mara nne iliyotengenezwa na Takeda (TAK-003) imeonyesha ufanisi dhidi ya serotipu zote nne za virusi kwa watoto wa hapo awali wenye seropositive (miaka 4-16) katika nchi zenye ugonjwa na dhidi ya serotypes 1 na 2 kwa watoto wenye msingi wa seronegative. SAGE ilipendekeza kuwa chanjo hiyo izingatiwe kwa ajili ya kusambazwa katika mazingira yenye hatari kubwa ya ugonjwa wa dengue na kiwango cha juu cha maambukizi ili kuongeza athari za afya ya umma na kupunguza hatari yoyote inayoweza kutokea kwa watu wasiyopenda. SAGE ilipendekeza kuwa chanjo hiyo ianzishwe kwa watoto wenye umri wa miaka 6 hadi 16. Katika hiki kipindi cha kiwango cha umri, chanjo inapaswa kuanzishwa kwa watoto wenye umri wa takribani mwaka 1-2 kabla ya matukio yanayohusiana na dengue kusababishwa watoto wenye umri mdogo kulazwa hospitalini. SAGE ilipendekeza kuwa utangulizi wa chanjo uambatane na mkakati wa mawasiliano uliyobuniwa vyema na ushirikiano wa jamii. SAGE ilipendekeza kuwa utangulizi wa chanjo uambatane na mkakati wa mawasiliano uliyobuniwa vyema na ushirikiano wa jamii. Mapendekezo ya ugonjwa wa meningitis SAGE ilipendekeza kuwa nchi zote katika ukanda wa tegemezi wa Afrika zianzishe chanjo ya pentavalent ya meningococcal conjugate inayolenga serogroups A, C, Y, W na X (Men5CV) katika programu zao za kawaida za chanjo katika ratiba ya dozi moja katika umri wa miezi 9 hadi 18. Katika nchi zenye hatari kubwa, na nchi zilizo na wilaya zenye hatari, kampeni ya kukamata inapaswa pia kufanywa wakati wa kuanzishwa kwa Men5CV, ikilnga watu wote wenye umri wa mwaka 1 hadi 19. Mapendekezo kuhusu UVIKO-19 SAGE iliwasilishwa na takwimu zilizosasishwa kuhusu janga la UVIKO-19, ikijumuisha viwango vya vifo kati ya vikundi vilivyopewa kipaumbele Takwimu za ufanisi wa chanjo ya toleo mbadala la Omicron XBB lililosambaa: na Takwimu za matibabu na kabla ya matibabu za chanjo ya monovalent XBB. Kulingana na takwimu zilizokaguliwa, SAGE ilipendekeza utaratibu uliyorahisishwa wa dozi moja ya chanjo ya msingi kwa chanjo nyingine za UVIKO-19 ambazo zingeboresha matumizi na kukubalika na kutoa ulinzi wa kutosha wakati ambapo hapo awali watu wengi walikuwa wakiambukizwa angalau mara moja. Takwimu zilizopo zinapendekeza kuwa chanjo ya monovalent za Omicron XBB zinatoa kinga iliyoimarishwa zaidi, ikilinganishwa na chanjo za bivalent zinazohusisha chanjo mbalimbali na chanjo za virusi za monovalent index. Wakati chanjo ya monovalent XBB hazipatikani, chanjo yoyote inayopatikana na WHO ya matumizi ya dharura iliyoorodheshwa au iliyoidhinishwa awali, chanjo za bivalent zinazohusisha aina tofauti au chanjo za virusi za monovalent index zinaweza kutumika kwa vile zinaendelea kutoa manuafaa dhidi ya ugonjwa mbaya katika vikundi vilivyo hatarini zaidi. IA2030: Maendeleo dhidi ya viashiria vya IA2030 yalikwama kwa sababu ya athari za janga la UVIKO-19 na haikufuatwa kwa malengo sita kati ya saba ya matokeo; maendeleo dhidi ya lengo la kuanzishwa kwa chanjo mpya yako kwenye mkondo unaotokana na kuanzishwa kwa chanjo mpya katika nchi zenye mapato ya chini mwaka 2022. Ingawa kuna ishara za ahadi za kupona, siyo sawa; ahueni inakuja taratibu hasa katika nchi zenye kipato cha chini na idadi ya watu wanaoishi katika mazingira magumu yaliyoathiriwa na migogoro. Upatikanaji mdogo wa chanjo zilizo na surua umeongeza hatari ya milipuko mikubwa na inayosumbua. Ajenda (mada) ya utekelezaji ya pamoja ya 2023-2024 ambayo inaweka mfululizo wa vipaumbele vya muda mfupi na vya juu ili kuoanisha juhudi za nchi, na washikadau wengine imeandaliwa. Ajenda (mada) ya utekelezaji ina mambo sita; ambayo ni kukamata na kuimarisha programu za chanjo, kukuza usawa, kurejesha udhibiti wa surua, kuongeza uwekezaji kwenye chanjo, kuharakisha uanzishaji wa chanjo zilizopendekezwa na WHO na kuendeleza chanjo kwa vijana waliyopevuka. Wahariri zingatieni; Chanjo ya R21 na RTS,S inafanya kazi dhidi ya P. falciparum, vimelea hatari zaidi vya malaria katika bara la Afrika. Pendekezo lililosasishwa la WHO la chanjo ya malaria lililotokana na matokeo ya Mpango wa Utekelezaji wa Chanjo ya Malaria unaoratibiwa na WHO ambapo takribani watoto milioni 2 nchini Ghana, Kenya na Malawi wamefikiwa na chanjo ya malaria ya RTS,S/ASO1 tangu 2019. Kuanzishwa kwa majaribio ya chanjo ya kwanza ya malaria kumesababisha athari kubwa katika kupunguza ugonjwa hatari y malaria, kulazwa hospitalini na vifo vya watoto.

Ajọ̀ WHO fọwọ́ sí abẹ́rẹ́ R21/Matrix-M fún ìdènà àìsàn ibà nínú ìmọ̀ràn àjẹsára tí wọ́n gbé jáde gbẹ̀yìn Àjọ elétò ìlera-lágbàáyé (WHO) ti ṣe àlàkalẹ̀ abẹ́rẹ́ tuntun, R21/Matrix-M fún ìdènà àìsàn ibà ní ara àwọn ọmọdé. Àlàkalẹ̀ náà tẹ̀lé ìmọ̀ràn láti ọ̀dọ̀ ẹ̀ka Ìgbìmọ̀ àwọn Akọ́ṣẹ́-mọṣẹ́ Olùgbaninímọ̀ràn Ìlànà Ìṣọwọ́ṣiṣẹ́ ní orí Abẹ́rẹ́ àjẹsára (SAGE) àti ẹ̀ka Ìgbìmọ̀ Olùdámọ̀ràn fún Ìlànà Gbígbé Kalẹ̀ ní orí Àìsàn Ibà (MPAG) ó sì di ìbuwọ́lù láti ọ̀dọ̀ àjọ Olùṣàkóso Àgbà fún àjọ WHO lẹ́yìn ìpàdé ọlọ́dún méjì-méji wọn tí wọ́n ṣe ní 25-29 nínú oṣù Kẹsàn-án. Àjọ WHO tún ṣe àgbéjáde àlàkalẹ̀ ìmọ̀ràn ní orí SAGE fún àwọn abẹ́rẹ́ tuntun fún àìsàn dẹ́ńgẹ̀ àti àìsàn ibà yínrùn-yínrùn, pẹ̀lú ètò àlàkalẹ̀ fún gbígba abẹ́rẹ àjẹṣára COVID-19. Àjọ WHO ti ṣe àgbékalẹ̀ àlàkalẹ̀ ètò ní orí àìsàn ibà pólíò, IA2030 àti gbígbà padà ètò abẹ́rẹ́ àjẹsára gbígbà. Abẹ́rẹ́ R21 jẹ́ abẹ́rẹ́ àrùn ibà ẹlẹ́ẹ̀kejì tí àjọ WHO buwọ́lù, lẹ́yìn abẹ́rẹ́ RTS/AS01, eléyìí tí ó gba ìfọwọ́sọ̀yà àjọ WHO ní ọdún 2021. Abẹ́rẹ́ méjèèjì ni a ṣe àfihàn rẹ̀ pé ó ń ṣiṣẹ́ nípa dídènà àìsàn ibà ní ara ọmọdé, nígbà tí a bá gbé e kalẹ̀ gbòòrò, a ní ìrètí pé yóò ní ipa pàtàkì ní ara ètò ìlera àwùjọ. Ibà, àìsàn ajẹmọ́-ẹ̀fọn, máa ń di ẹrù wúwo lé àwọn ọmọdé ní orí ní Ẹ̀ka Afíríkà, níbi tí ó sún mọ́ ìlàjì mílíọ́nù ọmọdé tí ó máa ń gbé ẹ̀mí mì ní àti ara rẹ̀ ní ọdọọdún. Bíbèèrè fún abẹ́rẹ́ àìsàn ibà ni a ò le sọ iye rẹ, bákan náà, iye RTS,S tí ó wà nílẹ̀ kéré. Àfikún R21 sí ìwé-ìbuwọ́lù abẹ́rẹ́ àjẹṣára ni a ní èrò pé ó yẹ kí ó yọrí sí pípèsè abẹ́rẹ́ tí ó ò tó fún àwọn ọmọdé tí ó ń gbé agbèè ibi tí ibà ti jẹ́ ewu gbogbogbò fún fún ètò ìlera. Gẹ́gẹ́ bí i oníṣẹ́ ìwádìí nípa àìsàn ibà, Mo máa ń lá àlá ọjọ́ tí a ó ní a abẹ́rẹ́ àìléwu àti ṣiṣẹ́ tako ibà. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún àjọ WHO sọ pé, níṣinṣìnyìí a ti ní méjì. "Ìbéèrè fún abẹ́rẹ́ RTS,S ju pípèṣè lọ lọ́nà gbọ̀ọ̀rọ̀, fún ìdí èyí abẹ́rẹ́ kejì yìí jẹ́ àfikún irinṣẹ́ láti dá ààbò bo ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọmọ sí, àti láti mú wa wá sí ìràn wa kò-sí-iba fún ọjọ́ iwájú." Dókítà Matshidiso Moeti, Adarí Agbègbè àjọ WHO fún Ilẹ̀-Afirika, ṣe ìtẹnumọ́ pàtàkì ìbuwọ́lù yìí fún ilẹ̀ Áfíríkà, ó sọ pé: "Abẹ́rẹ́ ẹlẹ́ẹ̀kejì rẹ̀ yìí gbé ìfiyèsí gidi láti dí àlàfo ìbéèrè fún-àti-ipèsè. Gbígbé fún òsùnwọ̀n àti gbígbé jáde káàkiri, abẹ́rẹ́ méjèèjì yóò ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ìdènà àìsàn ibà àti ipa àti darí àti ọ̀nà àti gba ẹ̀mí àwọn ẹgbẹgbẹ̀rún ọ̀dọ́ tí ó ń gbé ní Ilẹ̀-Afíríkà láti inú àìsàn alágbára." Àwọn kókó abẹ́rẹ́ iba R21: Àgbéjáde abẹ́rẹ́ àjẹṣára tuntun tí àjọ WHO dálábàá ni a gbọ́ nípa ẹ̀rí ohun tí ó ń lọ abẹrẹ́ R21 fún ìgbìyànjú ìṣàyẹ̀wò ilé-ìwòsàn àti ìwádìí mìíràn, eléyìí tí ó fi hàn: Ó máa ń ṣiṣẹ́ alágbára nígbà tí o bá gbà á ṣaájú kíkó àrùn ibà: Ní agbègbè tí ó ní ìgbà fún kíkó àìsàn ibà (ní ibi tí kíkó àìsàn ibà ti dínkù sí oṣù 4 sí 5 ní ọdún kan), abẹ́rẹ́ R21 ni a ṣe àfihàn láti fi àkọsílẹ̀ àìsàn ibà ìdá 75% láàrin oṣù 12 tí ó tẹ̀le òògùn-lílo nígbà 3. Ikẹrin tí a gbà lẹ́yìn ọdún kan lẹ́yìn ìkẹta ń ṣe ìtọ́jú ìsọwọ́ ṣiṣẹ́ rẹ̀. Ìsọwọ́ ṣiṣẹ́ alágbára yìí sún mọ́ iṣẹ́-ṣíṣe tí a ṣàlàyé nígbà tí a bá gba RTS,S ní ìgbà-dé-gbà. Ìṣọwọ́ ṣiṣẹ́ tí ó dára nígbà tí a bá fún wa ní ìlànà ajẹmọ́-ọjọ́ orí: Abẹ́rẹ́ náà ṣe àfihàn ìṣọwọ́-ṣiṣẹ́ tí ó tó (ìdá mẹ́rìndínláàdọ́rin) ní àsìkò oṣù mẹ́fà tí ó tẹ̀lé òògùn lílò alákọọ̀ọ́kọ́. Gbígbà òògùn náà fún ìgbà kẹrin ni a ó gbà lẹ́yìn tí a bá ti ṣe ìtọ́jú ìṣọwọ́-ṣiṣẹ́ rẹ̀. Ipa Kíkó Gíga: Ní ìlànà wíwò ajẹmọ́ maásì ṣee àkọ́jọ ipa ètò ìlera ní orí abẹ́rẹ́ R21 ni a lérò láti ga ní ààyè ìgbékiri ààtò rẹ̀, eléyìí tí ó ní àwọn ètò ìgbékiri kékeré nínú. Iye-owónà: Ní iye US$ 2 – US$ 4 fún ìwọ̀n lílò kan, iye-owónà abẹ́rẹ́ R21 ni a lè ṣe àfiwé rẹ̀ pẹ̀lú àwọn òògùn ìdóólà àìsàn ibà mìíràn àti àwọn abẹ́rẹ́ ọmọdé mìíràn. Ìjọra abẹ́rẹ́ R21 àti RTS,S: Òògùn abẹ́rẹ́ àjẹsára méjèèjì tí àjọ WHO-buwọ́lù, a ò tí i ṣe ìgbìyànjú àyẹ̀wò olójú-koro-ojú R21 ati RTS,S. Kò sí ẹ̀rí àrídájú láti sọ pé abẹ́rẹ́ kan ń ṣiṣẹ́ ju ìkejì lọ. Irúfẹ́ oògùn tí a le lò ní orílẹ̀-èdè kan gbọdọ̀ dá ní orí rí àmúyẹ àwọn ìṣòro, Àwọn àsàyàn òògùn tí a lè lò ní orílẹ̀-èdè kan gbọdọ̀ wà ní ìbámù pẹ̀lú ìlàaǹ àmúyẹ, ìpèsè abẹ́rẹ́ àjẹsára, àti kí abẹ́rẹ́ àjẹsára le ṣe é rà. Ààbò: Abẹ́rẹ́ àjẹṣára R21 ni a fihàn pé kò ní ewu ní àsìkò àyẹ̀wò ilé-ìwòsàn. Pẹ̀lú àwọn abẹ́rẹ́ tuntun mìíràn, ìmójútó ààbò yóò tẹ̀ ṣíwájú. Ìgbéṣẹ̀ kẹjì fún àlàkalẹ̀ abẹ́rẹ́ ìbà, R21/Matrix ni ó ní píparí àyẹ̀wò-ìṣaájú àjọ WHO tí ó ń lọ lọ́wọ́ tí yóò fi ààyè gba rírà òògùn náà káàkiri àgbáyé fún kíkó jáde ní ọ̀pọ̀ yànturu. Ó kéré tán àwọn orílẹ̀-èdè tí ó tó 28 ni wọ́n ti ní èròǹgbà láti yọjú àlàkalẹ̀ abẹ́rẹ́ ibà tí àjọ WHO gbé kalẹ̀ gẹ́gẹ́ bí i ètò òògùn àjẹṣára wọn lápapọ̀. Àjọ Gavi, the Vaccine Alliance ti ṣe ìbuwọ́lu pípèṣè àtìlẹyìn irinṣẹ́ àti ètò-ìsúná láti gbé abẹ́rẹ́ ibà fún àwọn orílẹ̀-èdè tí ó tó 18. A ó gbé abẹ́rẹ́ RTS,S jáde ní ìbẹ̀rẹ̀ ọdún 2024 ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ orílẹ̀-èdè Ilẹ́-Áfíríkà, a sì ní èrò láti jẹ́ kí abẹ́rẹ́ R21 wà fún lílò ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè láàrin ọdún 2024.; Àwọn àlàkalẹ̀ fún àìsàn ibà dengue Àìsàn ibà dengue máa ń jẹ́ ẹrù fún ètò ìlera gbogbogbò ní agbègbè tí ó bá ti ń jà kálẹ ó sì tún dúró láti pọ̀ sí i ní ti ìṣẹ̀lẹ̀ àti gbígbèèrú sí, látààrí bí ojú-ọjọ́ ṣe ń yí padàọ́ àti bí ìlú ṣe ń pọ̀ sí i. Abẹ́rẹ́ adènà-àrun onígunmẹ́rin tí à ń kó láti ara ẹ̀fọn tí Takeda (TAK-003) ṣe ti ṣe àfihàn ìsọwọ́-ṣiṣẹ́ alágbára lórí àwọn kòkòrò-aláìfojùrí-alásùpọ̀ tí ó wà nínú fáírọ́ọ́sì ní ara àwọn ọmọdé tí ọjọ́ orí wọn wà láàrìn (4-16) ní àwọn orílẹ̀-èdè tí àjàkálẹ̀ àrùn ti ń bá wọn jà, eléyìí sì tako kòkòrò aláìfojúrí-oníjọra 1 àti 2 láàrin àwọn ọmọdé. Ajọ SAGE ti ṣe àgbékalẹ̀ ìlànà gbígba abẹ́rẹ́ àjẹsára náà wọlé fún ìsàfihàn nínú ètò pẹ̀lú ìdẹrulé àrùn dengue tí ó ga àti ọ̀nà àti mú àdínkù bá ìtànkálẹ̀ ipa rẹ̀ láàrin ìlera gbogbogbò àti láti mú àdínkù bá ewu ọjọ́-iwájú ní ara tí kò ní kòkòrò náà. Ajọ SAGE gbé ìlànà kalẹ̀ pé kí á yọjú abẹ́rẹ́ àjẹsàra náà fún àwọn ọmọdé tí ọjọ́ orí wọn wà ní ààrin ọdún mẹ́fà sí ọdún mẹ́rìndínlógun. A gbọdọ̀ yọjú òògùn náà sí àwọn tí ó wà láàrin ọjọ́-orí náà láàrin ọdún 1-2 i àti eléyìí tí ó jẹmọ́ ìṣẹ̀lẹ̀ ajẹmọ́ ọjọ́-orí pàtó fún ohun tí ó jẹmọ́ gbígbà sí ilé-ìwòsàn látààrí àrùn dengue. A gbọdọ̀ gba abẹ́rẹ́ àjẹsára náà ní ìwọ̀n-lílò méjì pẹ̀lú fífi ààyè oṣù mẹ́ta sílẹ̀ láàrin lílò wọn. Àjọ SAGE là kalẹ̀ pé fífihàn abẹ́rẹ́ àjẹṣára gbọdọ̀ tẹ̀lé ìlànà ètò ìbásọ̀rọ̀-dára dára àti fífi ààyè gba ìkópa àwọn ará ìlú. Àwọn àlàkalẹ̀ ní orí àrùn yínrùn-yírùn Àjọ SAGE làá kalẹ̀ pé gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè ilẹ̀ Áfíríkà tí àrùn yínrùnyínrùn tí n sọṣẹ́ gbọdọ ṣe àfihàn abẹ́rẹ́ the novel pentavalent meningococcal conjugate tí ó ní àfojúsùn kòkòrò àìlèfojúrí oníjọra A, C, Y, W and X (Men5CV) sí inú ètò abẹ́rẹ́ àjẹṣára gbígbà wọn onígbogbo ìgbà sí ní inú lílò-ìwọ̀n ẹlẹ́ẹ̀kàn fún àwọn tí ọjọ́ orí wọn wà láàrin oṣù 9 sí oṣù 18. Nínú àwọn orílẹ̀-èdè tí ewu níní-wọn ga, àti àwọn orílẹ̀-èdè tí níní rẹ̀ ga ní agbègbè wọn gbọdọ̀ ṣe ìpàdé ìpolongo-ìlànilọ́yẹ̀ ní àsìkò ìṣàfihàn Men5CV eléyìí ní àfojúsùn àwọn ènìyàn kọ̀ọ̀kan tí ọjọ́-orí wọn wà láàrin ọdún 1 sí ọdún 19. Àwọn àlàkalẹ̀ ní orí àrùn Kòróná fáírọ́ọ́sì Àjọ SAGE gba ìròyìn ọ̀tun nípa ìbẹ́sílẹ̀ àrùn kòróná fáírọ́ọ́si, ìròyìn náà ní iye ikú àwọn ẹgbẹ́ tí ó kọ́kọ́ ní i nínú; dátà nípa ìmúyányán ìtànkálẹ Omicron XBB sub-lineages; àti àyẹ̀wò ìṣáájú-ajẹmọ́tọ̀jú àti ajẹmọ́tọ́jú ilé-ìwòsàn ní orí abẹ́rẹ́ 'novel monovalent XBB'. Nípa ṣísàmúlò àyẹ̀wò dátà, àjọ SAGE ì piyamọ ìlànà ìlò-ẹlẹ́ẹ̀kan fún àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára eléyìí tí yóò mú ìgbèèrú bá gbígbà ìdàgbàsókè rẹ̀ yóò sì tún pèsè ààbò tí ó péye ní àsìkò tí àwọn ènìyàn bá ní bí i àrùn kan. Dátà tí ó wà nílẹ̀ dábàá àbẹ́rẹ́ Omicron XBB abẹ́rẹ́ eléyìí tí ó ń pèsè ìmúdára sí i ààbò tí a bá fi wé abẹ́rẹ́ àjẹsára oníṣẹ́-aláporó méjì àti ìgbélórí òsùwọ̀n abẹ́rẹ́ tí ó ń ṣe atọ́ka aporó onítọ̀ọ́jú fáírọ́ọ́sì kan. Nígbà tí abẹ́rẹ́ oníṣẹ́-aláporó kan ò bá sí nílẹ̀, a lè ṣe àmúlò èyíkéyìí abẹ́rẹ́ àjẹsára ti àjọ WHO tí ó wà nínú ìwé-pàjawìrì tàbí abẹ́rẹ́ àjẹsára tí wọ́n ti ṣe àyẹ̀wò rẹ̀, àwọn bí i abẹ́rẹ́ àjẹsára oníṣẹ́-aláporó méjì tàbí abẹ́rẹ́ àjẹsára onítọ̀ọ́jú fáírọ́ọ́sì kan, tí a lè lò níwọ̀n ìgbà tí ó jẹ́ wí pé wọ́n pèsè àwọn àǹfààní tí ó ń ṣiṣẹ́ tako àwọn àrùn alágbára nínú àwọn ẹgbẹ́ tí ewu wọn ga. LA2030: Ìtẹ̀síwájú tako àmì LA2030 dúró sí ojú kan látààrí ipa tí àjàkálẹ̀ àrùn kòróná fáírọ́ọ́sì kó àti bí àfojúsùn ipa mẹ́fà nínú méje ṣe yà kúrò nínú àlàkalẹ̀; ìtẹ̀síwájú tako àfojúsùn àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára tuntun yìí ni à ń ṣe àmújútó lọ́wọ́ nípa ṣísàfihàn àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára tuntun fún àwọn orílẹ̀-èdè tí owó-ìpawọlé lábẹ́nú wọn kérré ní ọdún 2022. Nígbá tí a ti ń rí àwọn àmì ìmúpadàbọ̀ sípò, kò rọrùn: ìmúpadàbọ̀ sípò fún àwọn orílẹ̀-èdè tí owó-ipawọlé wọn lábẹ́nú kéré àti àwọn fún àwọn ọ̀pọ̀lọpọ̀ ènìyàn ti ó ń gbé ní àwọn agbègbè tí ó gbẹgẹ́ bí i agbègbgbè tí aáwọ̀-ti ṣe lọ́ṣẹ́. Kíkéré pípèsè ọwọ́jà abẹrẹ́ ajẹmọ́-ìtọ́jú àìsàn ìgbọ́ná ti ru ewu sókè gidigidi, ó sì tún ti ṣe àkóbá fún ìbẹ́sílẹ̀. Àfojúsùn wa fún ọdún 2023-2024 tí ó gbé oríṣìíríṣìí àwọn ìpa iṣẹ́-ṣíṣe ọlọ́jọ́-pípẹ́ àti onípò-gíga kalẹ̀ ti wà ní ìlànà pẹ̀lú akiitiyan àwọn orílẹ̀-èdè, àwọn agbègbè, àwọn alábàásiṣẹ́pọ̀ káàkiri àgbáyé àwọn òpómúléró náà sì ti ń dàgbàsókè sí i. Àfojúsùn iṣẹ́-ṣíṣe wa ní ìlànà àńtẹ̀lé ní ọ̀nà mẹ́fà, àwọn ọ̀nà bí i ìgbésókè àti fífún àwọn èto abẹ́rẹ́ àjẹsára ní agbára, gbígbéga ní ìlànà olórí-ò-jorí, gbígba agbára ìdarí ní ọwọ́ àìsàn ìgbóná, sísọ ọ̀rọ̀ lórí ìdókòwò di ètò abẹ́rẹ́ àjẹsára gbígbà, mímú àwọn abẹ́rẹ́ ajẹsára tí àjọ WHO là kalẹ̀ yá ní kíákíá, àti mímú abẹ́rẹ́ gbígbáláàrin àwọn ọ̀dọ́ gbèèrú sí i. Ìwé sí olóòtú: Abẹ́rẹ́ àjẹsára R21 àti RTS,S ń ṣiṣẹ́ tako kòkòro fasipárọ́ọ́mù, kòkòrò àrùn ibà tí ó burú jùlọ àti eléyìí tí ó wọ́pọ̀ jùlọ ní ilẹ̀ Áfíríkà. A ṣe àkójọ àlàkalẹ̀ àjọ̀ WHO tí ó gbẹ̀yìn ní orí abẹ́rẹ́ àjẹṣára ibà látààrí èsì Ètò Ìfilọ́lẹ̀ Abẹ́rẹ́ Ibà tí àjọ WHO-Ṣàkóso, nípa bí ó ṣe fẹ́ ẹ̀ tó nǹkan bí i àwọn ọmọ kékeré tí ó tó mílíọ́nù 2 ní orílẹ̀-èdè Ghana, Kenya, àti Malawi ṣe ti ń gba abẹ́rẹ́ ibà RTS, S/AS01 láti ọdún 2019. Àfihàn ìwádìí ìṣẹ̀ṣẹ̀bẹ̀rẹ̀ fún abẹ́rẹ́ àìsàn ibà àkọ́kọ́ ni ó yọrí sí ipa pàtàkì nínú mímú àdínkù bá àìsàn ìlera tí ó lágbára, gbígbà sí ilé ìwòsàn, àti ikú àwọn ọmọdé.

I-WHO incoma umuthi wokugomela uR21/Matrix-M wokuvimbela umalaleveva ngezeluleko ezibuyekeziwe zokugoma Inhlangano yezempilo emhlabeni iWorld Health Organisation (WHO) isincome umuthi omusha wokugoma uR21/Matrix-M, wokuvikela umalaleveva ezinganeni. Lesi sincomo silandela izeluleko ezivela ku-WHO: IQembu Lokweluleka Ngamaqhinga Lochwepheshe Ngokugonywa (i-SAGE) kanye NeQembu Lokweluleka Ngenqubomgomo Yomalaleveva (MPAG) futhi sagunyazwa uMqondisi-Jikelele weWHO kulandela umhlangano wawo ovamile waminyaka yonke owawubanjwe mhla zingama-25-29 kuMandulo. I-WHO iphinde yakhipha izincomo ngezeluleko ze-SAGE zemigomo emisha yodenga nemeningitis, kanye nohlelo lokugoma kanye nezincomo zemikhiqizo yeCOVID-19. I-WHO iphinde yakhipha izincomo zohlelo lokugoma ezibalulekile mayelana nevendle, IA2030 kanye nokubuyisela uhlelo lokugoma.Umgomo i-R21 umuthi wokugoma wesibili onconywa yiWHO, kulandela umgomo weRTS,S/AS01, owathola isincomo seWHO ngo-2021. Yomibili le mithi yokugoma ikhonjiswa iphephile futhi isebenza ngempumelelo ekuvimbeleni umalaleveva ezinganeni futhi, lapho isisetshenziswa kabanzi, kulindeleke ukuthi ibe nomthelela omkhulu kwezempilo yomphakathi. Umalaleveva, isifo esithwalwa omiyane, ubeka umthwalo omkhulu ikakhulukazi ezinganeni eSifundazweni Sase-Afrika, lapho izingane ezicishe zibe ingxenye yesigidi zibulawa yilesi sifo unyaka ngamunye. Isidingo semithi yokugomela umalaleveva asikaze sibe khona ngaphambili; Nokho, ukunikezwa okutholakalayo kweRTS,S kulinganiselwe. Ukwengezwa kukaR21 ohlwini lwemithi yokugomela umalaleveva etuswa yi-WHO kulindeleke ukuthi kuphumele ekutholakaleni kwemijovo eyanele ukuze kuzuze zonke izingane ezihlala ezindaweni lapho umalaleveva uyingozi yezempilo yomphakathi. “Njengomcwaningi kamalaleveva, bengivame ukuphupha ngosuku esizoba nalo umuthi wokugomela umalaleveva ophephile futhi osebenzayo. Manje sinababili, ”kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. "Isidingo somuthi wokugoma iRTS, S sidlula kude ukunikezwa, ngakho lo mgomo wesibili uyithuluzi elibalulekile elengeziwe lokuvikela izingane eziningi ngokushesha, futhi usisondeze embonweni wethu wekusasa elingenamalaleveva." UDkt Matshidiso Moeti, uMqondisi weWHO esifundeni sase-Afrika, ugcizelele ukubaluleka kwalesi sincomo ezwenikazi, wathi: “Lo mgomo wesibili wokugoma unamandla okuvala igebe elikhulu lokufunwa nokuhlinzekwa kwempahla. Njengoba ilethwe ngezinga futhi isatshalaliswa kabanzi, le mithi yokugoma emibili ingasiza ekuqiniseni imizamo yokuvimbela nokulawula umalaleveva futhi isindise amakhulu ezinkulungwane zentsha e-Afrika kulesi sifo esibulalayo.” Izici ezibalulekile zomuthi wokugomela umalaleveva iR21: Isincomo esibuyekeziwe somuthi wokugomela umalaleveva we-WHO sisekelwe ubufakazi obuvela ocwaningweni oluqhubekayo lomuthi wokugomela iR21 kanye nolunye ucwaningo, olubonise: Ukusebenza okuphezulu uma kunikezwa ngaphambi nje kwesizini yokudlulisela okuphezulu: Ezindaweni ezinokudluliswa kukamalaleveva ngezikhathi ezithile zonyaka (lapho ukudluliswa kukamalaleveva kukhawulelwe kakhulu ezinyangeni ezi-4 noma ezi-5 ngonyaka), umuthi wokugoma uR21 waboniswa wehlisa izehlakalo ezinezimpawu zikamalaleveva ngama-75% phakathi nezinyanga eziyi-12 kulandela uchungechunge lwemithamo emi-3. Umthamo wesine onikezwe unyaka ngemva kowesithathu ugcinwe ukusebenza kahle. Lokhu kuphumelela okuphezulu kufana nokusebenza kahle okuboniswa lapho i-RTS,S inikezwa ngezikhathi ezithile zonyaka. Ukusebenza kahle uma unikezwa kushejuli esekelwe eminyakeni yobudala: Umgomo ubonise ukusebenza kahle (66%) phakathi nezinyanga eziyi-12 kulandela imithamo emi-3 yokuqala. Umthamo wesine ngonyaka ngemva kowesithathu ugcinwe ukusebenza kahle. Umthelela ophezulu: Izilinganiso zemodeli yezibalo zibonisa ukuthi umthelela wezempilo womphakathi womgomo weR21 kulindeleke ukuthi ube phezulu ezilungiselelweni eziningi zokudluliswa kukamalaleveva, okuhlanganisa nezilungiselelo eziphansi zokudlulisela. Ukusebenza kahle kwezindleko: Ngamanani entengo ka-US$ 2 – US$ 4 umthamo ngamunye, ukuphumelela kwezindleko zomuthi wokugoma uR21 kuzoqhathaniswa nezinye izindlela ezinconyiwe zokungenelela zikamalaleveva kanye neminye imithi yokugoma yezingane. Ukufana kwemithi yokugoma iR21 kanye neRTS,S: Imithi yokugoma emibili etuswa yiWHO, iR21 kanye neRTS,S, ayizange ihlolwe ovivinyweni olubhekana ngqo. Abukho ubufakazi kuze kube manje obubonisa ukuthi umuthi wokugoma usebenza kangcono kunomunye. Ukukhethwa komkhiqizo ozosetshenziswa ezweni kufanele kusekelwe ezicini zohlelo, ukunikezwa komgomo, kanye nokuthengeka komgomo. Ukuphepha: Umuthi wokugoma iR21 waboniswa uphephile ezivivinyweni zomtholampilo. Njengeminye imithi yokugoma emisha, ukuqapha ukuphepha kuzoqhubeka. Izinyathelo ezilandelayo zomuthi wokugomela umalaleveva wesibili onconyiwe, iR21/Matrix-M, zihlanganisa ukuqedela ukufaneleka okuqhubekayo okuqhubekayo kwe-WHO okuzokwenza ukuthengwa komgomo wamazwe ngamazwe ukuze ukhishwe kabanzi. Okungenani amazwe angama-28 e-Afrika ahlela ukwethula umuthi wokugomela umalaleveva otuswa yi-WHO njengengxenye yezinhlelo zawo zikazwelonke zokugoma. Gavi, i-Vaccine Alliance igunyaze ukuhlinzeka ngosizo lwezobuchwepheshe nezezimali ukuze kukhishwe imigomo yokugomela umalaleveva emazweni ayi-18. Umuthi wokugomela iRTS,S uzokwethulwa kwamanye amazwe ase-Afrika ekuqaleni kuka-2024, kanti umgomo kaR21 wokugomela umalaleveva kulindeleke ukuthi utholakale emazweni maphakathi no-2024.; Izincomo ngodenga Udenga luwumthwalo obalulekile wezempilo yomphakathi emazweni atholakala kuphela futhi selulungele ukwanda ngokuqhubekayo kokubili ngokwezehlakalo kanye nokwanda kwezindawo, ngenxa yokushintsha kwesimo sezulu kanye nokufudukela kwabantu emadolobheni. Umuthi wokugomela i-quadrivalent quadrivalent dengue othuthukiswe yiTakeda (TAK-003) ubonise ukusebenza ngempumelelo kuwo wonke ama-serotypes amane egciwane ezinganeni eziqala ukugula (iminyaka engu-4-16) emazweni atholakala kuphela futhi ngokumelene ne-serotypes 1 kanye ne-2 ezinganeni ze-seronegative. I-SAGE income ukuthi umuthi wokugoma ucatshangelwe ukuze wethulwe ezilungiselelweni ezinomthwalo ophezulu wesifo sodenga kanye namandla okudlulisela aphezulu ukuze kwandiswe umthelela wezempilo yomphakathi futhi kuncishiswe noma iyiphi ingozi engaba khona kubantu abangenayo i-seronegative. I-SAGE yenza isincomo sokuthi umgomo wethulwe ezinganeni ezineminyaka engu-6 kuya kweyi-16 ubudala. Kuleli banga lobudala, umuthi wokugoma kufanele uqaliswe cishe eminyakeni engu-1-2 ngaphambi kwesigameko esiphakeme esikhethekile sobudala sokulaliswa esibhedlela okuhlobene nodenga. Umuthi wokugoma kufanele unikezwe ngohlelo lwemithamo emi-2 kanye nesikhawu sezinyanga ezi-3 phakathi kwemithamo. I-SAGE income ukuthi isingeniso somuthi wokugoma kufanele sihambisane nesu lokuxhumana eliklanywe kahle nokusebenzelana nomphakathi. Izincomo nge-meningitis I-SAGE income ukuthi wonke amazwe ebhande le-meningitis yase-Afrika ethule umuthi wokugoma we-pentavalent we-meningococcal conjugate oqondiswe kuma-serogroups A, C, Y, W kanye no-X (Men5CV) ezinhlelweni zawo zokugoma ezijwayelekile ngohlelo lomthamo owodwa ezinyangeni eziyi-9 kuya kweziyi-18 ubudala. Emazweni asengozini enkulu, nasemazweni anezifunda ezisengozini enkulu, umkhankaso wokubamba kufanele futhi wenziwe ngesikhathi sokwethulwa kwe-Men5CV, eqondiswe kubo bonke abantu abaneminyaka engu-1 kuya ku-19. Izincomo ku-COVID-19 I-SAGE yethulwe ngedatha ebuyekeziwe mayelana nobhubhane lweCOVID-19, okuhlanganisa amanani okufa phakathi kwamaqembu asebenzisa izinto ezibalulekile; imininingo ngokusebenza komgomo ngesikhathi sokujikeleza kwemigqa engaphansi ye-Omicron XBB; futhi imininingo yangaphambi komtholampilo neyomtholampilo emithini yokugoma yeXBB inoveli. Ngokusekelwe kudatha ebuyekeziwe, abakwa-SAGE batuse uhlelo olulula lomthamo owodwa wokugoma okuyisisekelo emithini eminingi yokugomela iCOVID-19 okungathuthukisa ukwamukelwa nokuthathwa futhi kunikeze ukuvikeleka okwanele ngesikhathi lapho abantu abaningi benokutheleleka okungenani okukodwa kwangaphambili. Idatha etholakalayo iphakamisa ukuthi imigomo yeMonovalent ye-Omicron XBB inikeza ukuvikeleka okuthuthukisiwe okunesizotha uma kuqhathaniswa nemithi yokugoma equkethe okuhlukene kabili kanye nemithi yokugoma yegciwane lenkomba ye-monovalent. Uma imithi yokugoma ye-XBB eguquguqukayo ingatholakali, noma yimuphi umuthi wokugoma otholakalayo weWHO wokusetshenziswa kwezimo eziphuthumayo osohlwini noma ofanelekayo, imithi yokugoma equkethe ibivalent equkethe noma i-monovalent virus, ingasetshenziswa njengoba iqhubeka nokuhlinzeka ngezinzuzo ngokumelene nesifo esinzima emaqenjini asengozini enkulu. I-IA2030: Inqubekelaphambili ngokumelene nezinkomba ze-IA2030 yamiswa ngenxa yomthelela womqedazwe weCOVID-19 futhi ayizange ilandelwe emigomeni emithelela eyisithupha kweyisikhombisa; inqubekelaphambili uma iqhathaniswa nokuhlosiwe kokwethulwa kwemithi yokugoma emisha isendleleni eqhutshwa ukwethulwa kwemithi yokugoma emisha emazweni anemali engenayo ephansi ngo-2022. Nakuba kunezibonakaliso ezithembisayo zokululama, azilingani; ukululama kuhamba kancane ikakhulukazi emazweni anemali engenayo ephansi kanye nenani labantu abasengozini ehlala ezindaweni ezibuthakathaka nezithintwa izingxabano. Ukutholakala okuphansi kwemithi yokugoma equkethe isimungumungwane kwenyuse ingozi yokuqubuka kwezifo ezinkulu, eziphazamisayo. I-ajenda yezenzo ezabiwe zowezi-2023-2024 ebeka uchungechunge lwezinto ezibalulekile zesikhashana nezisezingeni eliphezulu ukuze kuhlanganiswe imizamo yamazwe, izifunda, ozakwethu bomhlaba, kanye nabanye ababambiqhaza seyenziwe. I-Action Agenda inemikhakha eyisithupha, okuwukubamba kanye nokuqinisa izinhlelo zokugoma, ukukhuthaza ukulingana, ukulawulwa kabusha kwesimungumungwane, ukutshala imali ekugomeni, ukusheshisa ukwethulwa kwemithi yokugoma etuswa yi-WHO, kanye nokuqhubekisela phambili ukugoma ebusheni. Inothi eya kumhleli: Imithi yokugomela iR21 kanye neRTS,S isebenza ngokumelene neP. falciparum, imalaria ebulala kakhulu futhi evame kakhulu ezwenikazi lase-Afrika. Isincomo esibuyekeziwe se-WHO semithi yokugomela umalaleveva saziswa yimiphumela yoHlelo Oludidiyelwe Lokugonyelwa Umalaleveva oludidiyelwe yiWHO, lapho cishe izingane eziyizigidi ezimbili eGhana, Kenya naseMalawi zifinyelelwe ngomgomo weRTS,S/AS01 wokugomela umalaleveva kusukela ngo-2019. Ukwethulwa komjovo wokuqala wokugomela umalaleveva kube nomthelela omkhulu ekwehliseni ukugula okunamandla kamalaleveva, ukulaliswa esibhedlela kanye nokufa kwezingane.

በ 2024 ደቡባዊ ንፍቀ ክበብ የኢንፍሉዌንዛ ወቅት ጥቅም ላይ የሚውለው የኢንፍሉዌንዛ ቫይረስ ክትባቶች ጥንቅ የዓለም ጤና ድርጅት (ደብሊውኤችኦ) ዛሬ በደቡብ ንፍቀ ክበብ ውስጥ ለ 2024 የኢንፍሉዌንዛ ወቅት የኢንፍሉዌንዛ ክትባቶች የቫይረስ ስብጥር ምክሮችን አስታውቋል ። ማስታወቂያው የተገለፀው በዓመት ሁለት ጊዜ በሚካሄደው የኢንፍሉዌንዛ ቫይረስ ክትባቶች ስብስብ ላይ ለ 4 ቀናት በተካሄደው ስብሰባ መጨረሻ ላይ በመረጃ ክፍለ ጊዜ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት እነዚህን ምክክሮች የሚያደራጃቸው ከደብሊውኤችኦ የትብብር ማዕከላት እና ከደብሊውኤችኦ ኢሴንሻል ሬጉላቶሪ ላብራቶሪስ ከተሰበሰቡ የባለሙያዎች አማካሪ ቡድን ጋር በመሆን በደብሊውኤችኦ ግሎባል ኢንፉሌንዛ ሰርቫይቫላንስ ኤንደ ሪስፖንስ ሲስተም (ጂአይኤስአርኤስ) የመነጨ የኢንፍሉዌንዛ ቫይረስ ክትትል መረጃን ይመረምራል። ማስታወቂያው የተገለፀው በዓመት ሁለት ጊዜ በሚካሄደው የኢንፍሉዌንዛ ቫይረስ ክትባቶች ስብስብ ላይ ለ 4 ቀናት በተካሄደው ስብሰባ መጨረሻ ላይ በመረጃ ክፍለ ጊዜ ነው። የኢንፍሉዌንዛ ቫይረሶች በሰዎች ላይ የሚዘዋወሩትን እና የሚበክሉትን ጨምሮ በየጊዜው በማደግ ላይ ባሉ ተፈጥሮዎች ምክንያት ክትባቶቹ ውጤታማ እንዲሆኑ በኢንፍሉዌንዛ ክትባቶች ውስጥ ያሉ የቫይረሶች ወቅታዊ ዝመናዎች አስፈላጊ ናቸው። በ 2024 በደቡብ ንፍቀ ክበብ የኢንፍሉዌንዛ ወቅት ጥቅም ላይ የሚውሉ ትሪቫለንት ክትባቶች የሚከተሉትን እንዲይዙ የዓለም ጤና ድርጅት ይመክራል። በእንቁላል ላይ የተመሰረቱ ክትባቶች ኤ/ቪክቶሪያ/4897/2022 (ኤች1ኤን1) ፒዲኤም09 የሚመስል ቫይረስ; አንድ አ/ታይላንድ/8/2022 (ኤች3ኤን2) -እንደ ቫይረስ; እና ኤ ቢ/አውስትራሊአ/1359417/2021 (ቢ/ቪክቶሪአ ላይንአጅ) -የሚመስል ቫይረስ። የሴል ባህል- ወይም በዳግም-ተኮር ክትባቶች ኤ/ዊስኮንሲን/67/2022 (ኤች1ኤን1) ፒዲኤም0-የሚመስል ቫይረስ; A/ማሳቹሴትስ/18/2022 (ኤች3ኤን2) -እንደ ቫይረስ; እና ኤ ቢ/አውስትራሊአ/1359417/2021 (ቢ/ቪክቶሪአ ላይንአጅ) -የሚመስል ቫይረስ። በ 2024 በደቡብ ንፍቀ ክበብ የኢንፍሉዌንዛ ወቅት ጥቅም ላይ የሚውሉ አራት የእንቁላል ወይም የሴል ባህልን መሰረት ያደረጉ ወይም ዳግም የተዋሃዱ ክትባቶች፣ የዓለም ጤና ድርጅት የሚከተለውን የቢ/ያማጋታ የዘር ሐረግ ክፍል እንዲያካትት ይመክራል። ኤ ቢ/ፑሁኬት/3073/2013 (ቢ/ያማገታ ላይንአጅ) -እንደ ቫይረስ።

Recommended composition of influenza virus vaccines for use in the 2024 southern hemisphere influenza season The World Health Organization (WHO) today announced the recommendations for the viral composition of influenza vaccines for the 2024 influenza season in the southern hemisphere. The announcement was made at an information session at the end of a 4-day meeting on the Composition of Influenza Virus Vaccines, a meeting that is held twice annually. WHO organizes these consultations with an advisory group of experts gathered from WHO Collaborating Centres and WHO Essential Regulatory Laboratories to analyse influenza virus surveillance data generated by the WHO Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS). The recommendations issued are used by the national vaccine regulatory agencies and pharmaceutical companies to develop, produce, and license influenza vaccines for the following influenza season. The periodic update of viruses contained in influenza vaccines is necessary for the vaccines to be effective due to the constant evolving nature of influenza viruses, including those circulating and infecting humans. The WHO recommends that trivalent vaccines for use in the 2024 southern hemisphere influenza season contain the following: Egg-based vaccines an A/Victoria/4897/2022 (H1N1)pdm09-like virus; an A/Thailand/8/2022 (H3N2)-like virus; and a B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria lineage)-like virus. Cell culture- or recombinant-based vaccines an A/Wisconsin/67/2022 (H1N1)pdm09-like virus; an A/Massachusetts/18/2022 (H3N2)-like virus; and a B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria lineage)-like virus. For quadrivalent egg- or cell culture-based or recombinant vaccines for use in 2024 southern hemisphere influenza season, the WHO recommends inclusion of the following B/Yamagata lineage component: a B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata lineage)-like virus.

Mahaɗin da aka ba da shawararsa na rigakafin cutar mura don amfani a lokacin mura na Kudancin duniya a shekarar 2024. Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) a yau ta sanar da shawarwarin da ke tattare da ƙwayar cutar ta allurar rigakafin mura na lokacin mura na shekarar 2024 a Kudancin duniya. An ba da sanarwar ne a wani taron ba da bayani a ƙarshen taron kwanaki huɗu kan Haɓaka rigakafin cutar mura, taron da ake gudanarwa sau biyu a kowace shekara. WHO ta shirya waɗannan shawarwari tare da gungun ƙwararrun masu bada shawara da suka taru daga Cibiyoyin Haɗin gwiwar WHO da ɗakunan gwaje-gwaje masu mahimmanci na WHO don nazarin bayanan sa ido kan cutar mura da WHO Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS) ta samar. Hukumomin kula da allurar rigakafi na ƙasa da kamfanonin harhaɗa magunguna suna amfani da shawarwarin da aka bayar don haɓakawa, samarwa, da lasisin rigakafin mura na lokacin mura mai zuwa. Sabunta ƙwayoyin cuta na lokaci zuwa lokaci da ke cikin alluran rigakafin mura ya zama dole don rigakafin su yi tasiri saboda ci gaba da haɓakar yanayin ƙwayoyin cuta na mura, gami da waɗanda ke yawo da kama mutane. Hukumar ta WHO ta ba da shawarar cewa alluran rigakafin da za a yi amfani da su a cikin lokacin murar yankin Kudancin duniya ta shekarar 2024 ta ƙunshi abubuwa masu zuwa: Maganin rigakafi na ƙwai ƙwayar cuta mai kama da A/Victoria/4897/shekarar 2022 (H1N1) pdm09; ƙwayar cuta mai kama da A/Thailand/8/shekarar 2022 (H3N2); kuma B/Austria/1359417/shekarar 2021 (B/Victoria lineage) -kamar ƙwayar cuta. Al'adar tantanin halitta - ko tushen rigakafin sake haɗewa ƙwayar cuta mai kama da A/Wisconsin/67/shekarar 2022 (H1N1) pdm09; ƙwayar cuta mai kama da A/Massachusetts/18/shekarar 2022 (H3N2); kuma B/Austria/1359417/shekarar 2021 (B/Victoria lineage) -kamar ƙwayar cuta. Don tushen ƙwai- ko al'adun tantanin halitta ko na sake haɗewa don amfani a cikin lokacin mura ta Kudancin duniya ta shekarar 2024, WHO ta ba da shawarar haɗa nau'ikan layin B/Yamagata mai zuwa: B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata lineage) - mai kamar ƙwayar cuta.

Muundo unaopendekezwa wa chanjo ya virusi vya mafua kwa ajili ya matumizi katika msimu wa mafua ya 2024 ya kusini mwa dunia Shirika la Afya Duniani (WHO) leo limetangaza mapendekezo ya muundo wa virusi vya chanjo ya mafua kwa msimu wa mafua kwa upande wa kusini kwa mwaka 2024. Tangazo hilo lilitolewa katika kikao cha habari mwishoni mwa mkutano wa siku 14 kuhusu muundo wa chanjo ya virusi vya Homa ya Mafua, mkutano ambao unafanyika mara mbili kwa mwaka. WHO hupanga mashauriano haya na kikundi cha ushauri cha wataalamu waliyokusanywa kutoka Vituo vya Kushirikiana vya WHO na Maabara Muhimu ya Udhibiti wa WHO ili kuchambua takwimu za uchunguzi wa virusi vy mafua inayotolewa na Mfumo wa Ufuatiliaji na Mwitikio wa Mafua wa WHO (GISRS). Mapendekezo yaliyotolewa yanatumiwa na mashirika ya kitaifa ya udhibiti wa chanjo na makampuni ya dawa kutengeneza, kuzalisha na kutoa leseni ya chanjo ya mafua kwa msimu unaofuata wa mafua. Usasishaji wa taarifa za mara kwa mara za virusi vilivyomo kwenye chanjo ya mafua ni muhimu ili chanjo ziwe na ufanisi kutokana na mabadiliko ya hali ya mara kwa mara ya virusi vya mafua ikiwa ni pamoja na virusi vinavyosambaa na kuambukiza binadamu. WHO inapendekeza kuwa chanjo tatu kwa ajili ya matumizi ya msimu wa mafua wa mwaka 2024 ya upande wa kusini mwa dunia ziwe zifuatazo;: Chanjo zinazotokana na mayai Virusi vya A/Victoria/4897/2022 (H1N1)pdm09-kama; virusi vya A/Thailand/8/2022 (H3N2)-kama; na virusi vya B/Austria/1359417/2021 (toleo la B/Victoria). Chanjo zenye msingi wa tamaduni za seli au recombinant virusi vinavyofanana na A/Wisconsin/67/2022 (H1N1)pdm09; virusi vya A/Massachusetts/18/2022 (H3N2)-kama; na virusi vya B/Austria/1359417/2021 (ukoo wa B/Victoria). Kwa chanjo zenye msingi wa yai au seli au zile zinazoambatana na mafua ya mwa 2024 katika msimu wa mafua ya kusini mwa dunia, WHO inapendekeza kujumuisha kwa kijenzi kifuatacho cha ukoo wa B/Yamagata: Virusi vya B/Phuket/3073/2013 (ukoo wa B/Yamgata).

Àkójọ àlàkalẹ̀ ní oríabẹ́rẹ́ àjẹsára fáírọ́ọ́sì-ṣéèmí-ṣéèmí tí a fẹ́ lò ní ọdún 2024 ní àsìkò fáírọ́ọ́sì-ṣémìí-ṣémìí bá ń jà ní àwọn orílẹ̀-èdè ààrin gbùngbùn ilé-ayé. Lónìí, àjọ Elétò Ìlera-Lágbàáyé (WHO) ti kéde àwọn àlàkalẹ̀ fún àkọ́jọ àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára fáírọ́ọ́sì-ṣémìíṣémi fún ọdún 2024 ní àwọn orílẹ̀-èdè àrin gbùngbùn ilé-ayé. Ìkéde náà wáyé ní àsìkò ìkéde ní ìparí ìpàdé ọlọ́jọ́ mẹ́rin tí ó wáyé ní orí Àkójọ àwọn Abẹ́rẹ́ Àjesára Fàírọ́ọ́sì-ṣémìí-ṣémìí tí ó máa ń wáyé ní èèmejì láàrin ọdún kan. Àjọ WHO ṣètò àgbékalẹ̀ àwọn ìbẹ̀wò pẹ̀lú àwọn ìgbìmọ̀ akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ olùgbaninímọ̀ràn tí a kójọ láti inú ẹgbẹ́ Collaborating Centres àti WHO Essential Regulatory Laboratories láti yànnàná dátà tí a gbà jọ láti ara fáírọ́ọ́sì ṣémìí-ṣémìíláti ọwọ́ WHO Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS). Àlàkalẹ̀ ìbúwọ́lù náà tí a gbé jáde ni àjọ tí ó wà fún ìṣàyẹ̀wò àpapọ̀ ìdarí abẹ́rẹ́ àjẹsára tí ó sì tún wà fún àwọn ilé-iṣẹ́ apòògùn láti dàgbà, àti láti pèsè, ati fún ìwé-aṣẹ fún abẹ́rẹ́ fáírọ́ọ́sì ṣẹ́mìí-ṣẹ́mìí ní àsìkò jíjà kálẹ̀ àìsàn ṣẹ́mìí-ṣẹ́mìí. Àgbékalẹ̀ onígbà-dégbà fún àwọn fáírọ́ọ́sì abẹ́rẹ́ àjẹsára fáírọ́ọ́sì ṣémìí-ṣémìí ṣe pàtàkì fún abẹ́rẹ́ náà láti ṣiṣẹ́ dáadáa látààrí ìsọwọ́ jẹ jáde àwọn fáírọ́ọ́sì-ṣẹ́mìí-ṣẹ́mìí, eléyìí tí ó ń tàn káàkiri àti eléyìí tí ó máa ń ran ọmọniyàn. Àjọ WHO gbé àwọn àlàkalẹ̀ ìsàlẹ̀ wọ̀nyí tí ó ní abẹ́rẹ́ àjẹsára oníṣẹ́-mẹ́ta kalẹ̀ fún lílò ní ọdún 2024 ní apá gúúsù ilé-ayé ní àsìkò tí fáírọ́ọ́sì ṣẹ́mìí-ṣẹ́mìí: Àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára onípìlẹ̀-ẹyin Fáírọ́ọ́sì afarajọ-A/Victoria/4897/2022 (H1N1)pdm09-; Fáírọ́ọ́sì afarajọ-A/Thailand/8/2022 (H3N2)- àti Fáírọ́ọ́sì afarajọ- B/Austria/1359417/2021 (olórísun B/Victoria). Abẹ́rẹ́ àjẹsára ajẹmọ́-àṣà lílo èèpo ẹyin- tàbí àṣà ajẹmọ́-kíkànpọ̀ Fáírọ́ọ́sì afarajọ- A/Wisconsin/67/2022 (H1N1)pdm09; Fáírọ́ọ́sì afarajọ- A/Massachusetts/18/2022 (H3N2); àti Fáírọ́ọ́sì afarajọ- B/Austria/1359417/2021 (olórísun B/Victoria). Fún abẹ́rẹ́ ẹyin afún-sójà-ara ní agbára-aporó-oníṣẹ́-mẹ́rin - tàbí abẹ́rẹ́ ajẹmọ́-èèpo ẹyin tàbí àwọn abẹ́rẹ́ èròjà-àjogúnbá inú ara tí a lò ní apá gúúsù ilé-ayé ní àsìkò tí fáírọ́ọ́sì ṣẹ́mìí-ṣẹ́mìí ń ṣiṣẹ́, àjọ WHO la àwọn (èròjà orísùn wọ̀nyí bí i B/Yamagata) kalẹ: Fáírọ́ọ́sì afarajọ- B/Phuket/3073/2013 (olórísun B/Yamagata).

Ukwakhiwa okunconyiwe kwemithi yokugomela igciwane lomkhuhlane ezosetshenziswa ngesizini yomkhuhlane we-southern hemisphere influenza ka-2024 Inhlangano yezempilo emhlabeni iWorld Health Organisation (WHO) namuhla imemezele izincomo zokwakhiwa kwemithi yokugomela umkhuhlane ka-2024 eningizimu yezwe. Lesi simemezelo senziwe emhlanganweni wolwazi ekupheleni komhlangano wezinsuku ezi-4 omayelana Nokwakhiwa Kwemithi Yokugomela Igciwane Lomkhuhlane, umhlangano obanjwa kabili ngonyaka. I-WHO ihlela lezi zingxoxo neqembu labaluleki lochwepheshe abaqoqwe eZikhungweni Ezisebenzisanayo zeWHO kanye neWHO Essential Regulatory Laboratories ukuze bahlaziye idatha yokubhekwa kwegciwane lomkhuhlane ekhiqizwe iWHO Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS). Izincomo ezikhishiwe zisetshenziswa izinhlangano zikazwelonke ezilawula imigomo nezinkampani zemithi ukuthuthukisa, ukukhiqiza, kanye nelayisensi yokugomela umkhuhlane wesizini elandelayo yomkhuhlane. Ukubuyekezwa ngezikhathi ezithile kwamagciwane aqukethwe emithini yokugoma umkhuhlane kuyadingeka ukuze imithi yokugoma isebenze ngenxa yemvelo eguquguqukayo yamagciwane omkhuhlane, okuhlanganisa lawo ajikelezayo futhi athelela abantu. I-WHO incoma ukuthi imithi yokugoma engu-trivalent ezosetshenziswa ngesizini yomkhuhlane we-southern hemisphere influenza ka-2024 iqukethe okulandelayo: Imithi yokugoma esekelwe emaqandeni igciwane elifana ne-A/Victoria/4897/2022 (H1N1)pdm09; igciwane elifana ne-A/Thailand/8/2022 (H3N2); futhi igciwane elifana ne-B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria). Imithi yokugoma esekelwe kusiko lweseli noma ehlanganiswe kabusha igciwane elifana ne-A/Wisconsin/67/2022 (H1N1)pdm09; igciwane elifana ne-A/Massachusetts/18/2022 (H3N2); futhi igciwane elifana ne-B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria). Ngemithi yokugoma esekwe amaqanda e-quadrivalent noma yeseli noma ehlanganisiwe ezosetshenziswa ngesizini yomkhuhlane we-southern hemisphere influenza ka-2024, iWHO incoma ukufakwa kwengxenye yohlu olulandelayo lwe-B/Yamagata: igciwane elifana ne-B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata).

አዲስ ትንታኔ ዓለም የኮሌራ መስፋፋትን አረጋግጧል ዛሬ በአለም ጤና ድርጅት የታተመው የ2022 አጠቃላይ የኮሌራ አሀዛዊ መረጃ በመካሄድ ላይ ያለው የኮሌራ እድገት መጠን እና መጠን ብርሃን ፈንጥቋል። የኮሌራ መረጃ በቂ ባይሆንም በ2022 ለዓለም ጤና ድርጅት ሪፖርት የተደረገው በ2021 ከተመዘገበው በእጥፍ ይበልጣል። በ2021 በቫይረሱ ከተያዙት 35 ሀገራት 44 ሀገራት በ25 በመቶ እድገት አሳይተዋል። ብዙ ወረርሽኞች ብቻ ሳይሆን ወረርሽኙም ትልቅ ነበር። ሰባት አገሮች - አፍጋኒስታን ፣ ካሜሩን ፣ ዲሞክራቲክ ኮንጎ ፣ ማላዊ ፣ ናይጄሪያ ፣ ሶማሊያ ፣ ሶሪያ አረብ ሪፐብሊክ - እያንዳንዳቸው ከ 10 000 በላይ የተጠረጠሩ እና የተረጋገጡ ጉዳዮችን ሪፖርት አድርገዋል ። ወረርሽኙ በትልቁ፣ በተለምዶ ለመቆጣጠር በጣም ከባድ ነው። ኮሌራ ቫይብሪዮ ኮሌራ ባክቴሪያ በያዘ ሰገራ በተበከለ ምግብ እና ውሃ የሚተላለፍ አጣዳፊ የአንጀት ኢንፌክሽን ነው። በልማት ማነስ፣ በድህነት እና በግጭት ምክንያት በቂ የንፁህ መጠጥ ውሃ እና የንፅህና አጠባበቅ ካለመኖሩ ጋር በእጅጉ የተያያዘ ነው። እንደ ጎርፍ፣ ድርቅ እና አውሎ ንፋስ ያሉ ከባድ የአየር ንብረት ክስተቶች አዳዲስ ወረርሽኞችን በመቀስቀስ ነባሮቹን እያባባሱ በመሆናቸው የአየር ንብረት ለውጥ እንዲሁ ሚና እየተጫወተ ነው። የአሁኑ የ2023 መረጃ እንደሚያመለክተው ይህ ዓለም አቀፋዊ መነቃቃት እንደቀጠለ ነው። በአሁኑ ጊዜ 24 ሀገራት የነቃ ወረርሽኞች ሪፖርት እያደረጉ ሲሆን፥ አንዳንድ ሀገራትም በአስከፊ ቀውሶች ውስጥ ይገኛሉ። የኮሌራ ቁሳቁስ ፍላጎት መጨመር በአለም አቀፍ ደረጃ በሽታን ለመቆጣጠር የሚደረገው ጥረት ፈታኝ ሆኖ ቆይቷል። ከኦክቶበር 2022 ጀምሮ፣ የአለም አቀፍ አስተባባሪ ቡድን (አይሲ ጂ)—የአደጋ ጊዜ ክትባቶችን የሚያስተዳድረው አካል—በኮሌራ ወረርሽኝ ምላሽ ዘመቻዎች ላይ መደበኛውን ባለ ሁለት መጠን የክትባት ዘዴ አግዷል፣ በምትኩ ነጠላ-መጠኑ አካሄድ። የዓለም ጤና ድርጅት የህብረተሰብ ጤና ክትትል፣ የጉዳይ አያያዝ እና የመከላከያ እርምጃዎችን በማጠናከር ለኮሌራ ወረርሽኞች ድንገተኛ አደጋ ምላሽ እንዲሰጡ ሀገራትን ይደግፋል። አስፈላጊ የሕክምና ቁሳቁሶችን መስጠት፤ የመስክ ዝርጋታዎችን ከአጋሮች ጋር ማስተባበር፤ እና የአደጋ ግንኙነት እና የማህበረሰብ ተሳትፎን መደገፍ። የዓለም ጤና ድርጅት ለኮሌራ በሽታ ምላሽ ለመስጠት 160.4 ሚሊዮን ዶላር በአለም አቀፍ የስትራቴጂ ዝግጁነት፣ ዝግጁነት እና ምላሽ እቅድ ጠይቋል። በ2022 እና በ2023 ለኮሌራ ምላሽ ከዓለም ጤና ድርጅት ድንገተኛ ፈንድ 16.6 ሚሊዮን ዶላር ተለቋል።

New analysis confirms world seeing an upsurge of cholera Comprehensive cholera statistics for 2022, published by WHO today, shed light on the scale and extent of the ongoing cholera upsurge. While data for cholera remain inadequate, cases reported to WHO in 2022 were more than double those in 2021. Forty-four countries reported cases, a 25% increase from the 35 countries that reported cases in 2021. Not only were there more outbreaks, but the outbreaks were larger. Seven countries –Afghanistan, Cameroon, Democratic Republic of the Congo, Malawi, Nigeria, Somalia, Syrian Arab Republic–have each reported over 10 000 suspected and confirmed cases. The larger the outbreak, the harder it typically is to control. Cholera is an acute intestinal infection that spreads through food and water contaminated with faeces containing the bacterium Vibrio cholerae. It is closely linked to the lack of adequate safe water and sanitation, due to underdevelopment, poverty and conflict. Climate change too is playing a role in this upsurge as extreme climate events like floods, droughts and cyclones trigger new outbreaks and worsen existing ones. Current data for 2023 suggest that this global upsurge is continuing. Twenty-four countries are currently reporting active outbreaks, with some countries in the midst of acute crises. The increased demand for cholera materials has been a challenge for disease control efforts globally. Since October 2022, the International Coordinating Group (ICG)—the body which manages emergency supplies of vaccines—has suspended the standard two-dose vaccination regimen in cholera outbreak response campaigns, using instead a single-dose approach. WHO is supporting countries to respond to cholera outbreaks on an emergency footing through the strengthening of public health surveillance, case management, and prevention measures; providing essential medical supplies; coordinating field deployments with partners; and supporting risk communication and community engagement. WHO has appealed for US$ 160.4 million to respond to cholera through the global strategic preparedness, readiness and response plan. US$ 16.6 million has been released from the WHO Contingency Fund for Emergencies for cholera response in 2022 and 2023.

Sabon bincike ya tabbatar da cewa duniya na ganin ƙaruwar cutar kwalara Cikakken ƙididdigar kwalara na shekarar 2022, wanda WHO ta buga a yau, ya ba da haske kan ma'auni da girman ƙaruwar cutar kwalara. Yayin da bayanai game da cutar kwalara suke da ƙaranci, kamuwa da cutar da aka ruwaito a rahotannin WHO na shekarar 2022 sun ninka na shekarar 2021. Ƙasashe arba'in da huɗu sun ba da rahoton ɓullar cutar, ƙashi ashirin da biyar cikin ɗari sun ƙaru daga ƙasashe talatin da biyar da suka ba da rahoton ɓullar cutar a shekarar 2021. Ba wai kawai an sami ƙarin ɓarkewar cutar ba, amma annobar ta ƙara girma. Ƙasashe baƙwai -Afganistan, Kamaru, Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo, Malawi, Najeriya, Somaliya, Jamhuriyar Larabawa ta Siriya - kowannensu ya ba da rahoton kamuwar fiye da mutum 10 000 da ake zargi da tabbatarwa sun kamu. Iya girman ɓarkewar cutar, iya wahalar da zata bayar wajen shawo kanta. Kwalara cuta ce mai saurin yaɗuwa ta hanji da ke yaɗuwa ta hanyar abinci da ruwan da aka gurɓata da najasa mai ɗauke da ƙwayar cutar Vibrio cholerae. Yana da nasaba da rashin isasshen ruwa mai tsafta da tsaftar muhalli, saboda rashin ci gaba, fatara da rikici. Canjin yanayi shima yana taka rawa a wannan tashin hankali yayin da matsanancin yanayi kamar ambaliyar ruwa, fari da guguwa ke haifar da sabbin ɓarkewar annobar da kuma ƙara dagula waɗanda ake dasu. Bayanai da ake dasu yanzu na shekarar 2023 sun nuna cewa ana ci gaba da samun .wannan ƙaruwar a duniya. A halin yanzu ƙasashe 24 ne suka bayar da rahoton ɓullar cutar, inda wasu ƙasashe ke cikin mawuyacin hali. Ƙaruwar buƙatun kayan aikin kwalara ya ƙasance ƙalubale ga ƙoƙarin yaƙi da cutar a duniya. Tun daga Oktoban shekarar 2022, Ƙungiyar Haɗin kai ta Duniya (ICG) — hukuma mai kula da kayan agajin gaggawa na rigakafin—ta tsaida daidaitaccen tsarin alluran rigakafi ƙashi na biyu, a cikin gangamin yaƙin da cutar kwalara, a maimakon hanyar bada magani ƙwaya ɗaya. WHO na tallafawa ƙasashe don magance ɓarkewar cutar kwalara a cikin gaggawa ta hanyar ƙarfafa sa ido kan lafiyar jama'a, kula da waɗanda suka kamu, da matakan rigakafi, samar da muhimman kayayyakin kiwon lafiya, daidaita ayyukan saka ma'aikata tare da abokan tarayya; da kuma tallafawa sadarwar haɗari da haɗin gwiwar al'umma. WHO ta nemi dalar Amurka miliyan ɗari da sittin da ɗigo huɗu don magance cutar kwalara ta hanyar shirye-shiryen dabaru na duniya, shirye-shirye da shirin ɗaukar mataki. An fitar da dalar Amurka miliyan goma sha shida da ɗigo shida daga Asusun Bada Kulawar Gaggawa na WHO don magance cutar kwalara a shekarar 2022 da shekarar 2023.

Uchambuzi mpya unathibitisha kuwa dunia ina ongezeko kubwa la Kipindupindu Takwimu kamili za Kipindupindu za mwaka 2022, zilizochapishwa na WHO leo, zinatoa mwanga juu ya ukubwa na kiwango cha ongezeko la kipindupindu linaloendelea Ingawa takwimu za ugonjwa wa kipindupindu bado hazitoshi, kesi zilizoripotiwa kwa WHO mwaka 2022 zilikuwa zaidi ya mara mbili ya zile za 2021. Nchi 44 ziliripoti kesi, ambapo kulikuwa na ongezeko la 25% kutoka katika nchi 35 zilizoripoti kesi mwaka 2021. Suyo kuwa kulikuwa na milipuko zaidi, lakini milipuko ilikuwa mikubwa zaidi. Nchi saba Afghanistani, Kameruni, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, Malawi, Nigeria, Somalia, Jamuhuri ya Kiarabu ya Siria, kila moja imeripoti kesi zaidi ya 10,000 zinazoshukiwa na kuthibitishwa. Kadiri mlipuko unavyokuwa mkubwa, ndivyo inavyokuwa vigumu kudhibiti. Kipindupindu ni maambukizi makali ya matumbo ambayo huenea kupitia chakula na maji yaliyochafuliwa na kinyesi kilicho na bakteria ya vibrio cholerae. Inahusishwa kwa karibu na ukosefu wa maji safi na salama ya kutosha, kutokana na maendeleo duni, umasikini na migogoro. Mabadiliko ya hali ya hewa pia yanachangia katika ongezeko hili kwa sababu matukio mabaya ya hali ya hewa kama vile mafuriko, ukame na vimbunga huzusha milipuko mipya na kuzidisha hali zilizopo. Takwimu za sasa za mwaka 2023 zinapendekeza kuwa ongezeko hili la kimataifa linaendelea. Nchi 24 kwa sasa zinaripoti milipuko inayoendelea, huku baadhi ya nchi zikiwa katikati ya majanga makubwa. Kuongezeka kwa mahitaji ya vifaa vya kipindupindu imekuwa changamoto kwa juhudi za kudhibiti magonjwa duniani. Tangu Oktoba 2022, Kikundi cha Kuratibu cha Kimataifa (ICG), ni chombo ambacho kinasimamia ugavi wa dharura wa chanjo; kimesitisha utaratibu wa kawaida wa dozi mbili za chanjo katika kampeni za kukabiliana na mlipuko wa kipindupindu, kwa kutumia mbinu ya dozi moja badala ya mbili. WHO inazisaidia nchi kukabiliana na milipuko ya kipindupinu kwa dharura kupitia uimarishaji wa ufuatiliaji wa kesi ya umma, udhibiti wa kesi na hatua za kuzuia; kutoa vifaa muhimu vya matibabu; kuratibu usambazaji wa shamba na washirika; na kusaidia mawasiliano ya hatari na ushiriki wa jamii. WHO imetoa wito wa kuchangia US$ milioni 160.4 katika kukabiliana na kipindupindu kupitia mpango mkakati wa kimataifa wa kujitayarisha, utayari na mwitikio. US$ milioni 16.6 zimetolewa kutoka kwenye mfuko wa dharura wa WHO kwa ajili ya kukabiliana na kipindupindu mwaka 2022 na 2023.

Ìyànnàná tuntun ṣe ìfídímúlẹ̀ pé gbogbo ayé rí ìbẹ́sílẹ̀ àrùn-onígbáméjì Ìwé ìsirò kíkún ní orí àrùn onígbáméjì fún ọdún 2022, eléyìí tí àjọ WHO gbé jáde ní òní tan ìmọ́lẹ̀ sí òsùnwọ̀n àti bí àìsàn ìgbẹ́-gbuuru tí ó ń lọ lọ́wọ́ ṣe bẹ́ sílẹ̀. Nígbà tí dátà fún àrùn onígbáméjì jẹ́ èyí tí kò ṣe dédé, àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ rẹ̀ tí wọ́n fi tó àjọ WHO létí ní ọdún 2022 ju ìdá méjì ìṣẹ̀lẹ̀ ti ọdún 2022 lọ. Ìṣẹ̀lẹ̀ mẹ́rìnlélógójì ni wọ́n fi lọ́lẹ̀, eléyìí sì jẹ́ pípọ̀ sí i ní 25% láti ara àwọn orílẹ̀-èdè 35 tí wọ́n fi ìṣẹ̀lẹ̀ rẹ̀ tó wọn léti ní ọdún 2021. Kì í ṣe òhun nìkan àwọn àjàkálẹ̀ mìíràn tún bẹ́ sílẹ̀, ṣùgbọ́n ìbẹ́sílẹ̀ náà pọ̀ jù ú lọ. Àwọn orílẹ̀-èdè méje- Afghanistan, Cameroon, Democratic Republic of Congo, Malawi, Nigeria, Somalia, Syrian Arab Republic– ni wọ́n ṣe ìjábọ̀ ìbẹ́sìlẹ tí wọ́n fìdí rẹ̀ múlẹ̀ ní ara àwọn ènìyàn tí ó ju 10 000 lọ. Bí àjàkálẹ̀ náà bá ṣe pọ̀ tó, bẹ́ẹ̀ náà ni yóò ṣe le láti darí. Àrùn onígbáméjì jẹ́ àìsàn alágbára tí ó jẹmọ́ inú tí ó máa ń tàn kálẹ̀ láti ara oúnjẹ àti omi tí igá ti bàjẹ́ tí ó ní kòkòrò àrùn-onígbáméjì nínú. Ó súńmọ́ àìsí omi tí ó mọ́ geere àti ìmọ́tótó, látààrí àìdàgbàsókè, ìṣẹ́ àti aáwọ̀. Àyípadà ojú-ọjọ́ náà ń kọ́ ipa nínú ìbẹ́sílẹ̀ rẹ̀ bí ìṣẹ̀lẹ̀ ojú-ọjọ́ alápọ̀jù bí i ẹ̀kún omi, iyàn àti afẹ́fẹ́ máa ń ṣe okùnfà ìbẹ́sílẹ̀ ó sì máa ń mú èyí tí ó wà nílẹ̀ burú sí i. Dátà tí ó wà lọ́wọ́lọ́wọ́ fún ọdún 2023 dá àmọ̀ràn pé ìbẹ́sílẹ̀ àgbáyé yìí ń tẹ̀ síwájú. Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, orílẹ̀-èdè mẹ́rìnlélógún ni wọ́n ń ṣe ìròyìn ìbẹ́sìlẹ̀ rẹ̀, pẹ̀lú àwọn orílẹ̀-èdè kan tí ó wà ní ààrin àjàkálẹ̀ alágbára rẹ. Pípọ̀ sí fún bíbèèrè àwọn ohun èlò fún àrun onígbáméjì jẹ́ ìpènijà fún akitiyan àti kápá lórí àrùn káàkiri àgbáyé. Láti ọdún 2022, àjọ Ìgbìmọ̀ Adarí-iṣẹ́ Àpapọ̀ ti Àgbáyé (ICG) àjọ tí ó wà fún pípèsè abẹ́rẹ́ ájẹsára onípàjáwìrì- ti gbégilé òsùwọ̀n lílo òdiwọ̀n ìlò-méjì nínú ìpolongo wọn fún ìbẹ́sílẹ̀ àrùn onígbáméjì tí ó bẹ́ sílẹ̀, wọ́n làákalẹ̀ láti máa lọ ìlànà òdiwọ̀n ẹlẹ́ẹ̀kan dípò rẹ̀. Àjọ WHO ń ṣe ìrànlọ́wọ́ fún àwọn orílẹ̀-èdè láti máa ṣe ìrànlọ́wọ́ pàjáwìrì nípa ṣíṣe onígbọ̀wọ́ fún pípèsè àyẹ̀wò ètò ìlera gbogbogbò nípa fífún lágbára, kíkápá lórí àrùn, àti gbígbé ìlànà dídènà kalẹ̀; pípèsè àwọn ohun èlò ètò ìlera tí ó ṣe pàtàkì; ṣísàkóso àwọn òṣìṣẹ́ tí ó ń ṣe ìtọ́jú; àti ṣíṣe àtilẹ̀yìn fún ètò ìbáraẹnisọ̀rọ̀ àti ìdásí àwọn ènìyàn agbègbè. Àjọ WHO ti bẹ̀bẹ̀ fún milíọ́nù US$ 160.4 owó dọ́là kí wọ́n fi le ṣe ìdóólà nípa ṣiṣe ètò ìlànà ìgbáradì oníkárí-ayé, kí wọ́n le fi múrasílẹ̀ kí wọ́n sì le ní ètò ìlànà ìdóólà. Wọ́n ti yọ̀ǹdà owó tí ó tó mílíọ́nù US$ 16.6 láti inú àpò àsùnwọ̀n àjọ WHO tí ó wà fún Ìdóólà fún Pàjáwìrì àti ìdìde sí àrùn onígbáméjì ní ọdún 2022 àti ọdún 2023.

Ukuhlaziywa okusha kuqinisekisa ukuthi umhlaba ubona ukwanda kwekholera Izibalo eziphelele zekholera zika-2022, ezishicilelwe yiWHO namuhla, zisikhanyisela ngezinga kanye nezinga lokunyuka kwekholera okuqhubekayo. Yize imininingwane yekholera isalokhu inganele, amacala abikwe kuWHO ngo-2022 ayengaphezu kokuphindwe kabili kwango-2021. Amazwe angamashumi amane nane abike amacala, okuwukunyuka okungama-25% kusuka emazweni angama-35 abike amacala ngo-2021. Akukhona nje kuphela ukuthi kube nokuqubuka okwengeziwe, kodwa ukuqubuka bekukukhudlwana. Amazwe ayisikhombisa – i-Afghanistan, iCameroon, iDemocratic Republic of the Congo, iMalawi, iNigeria, iSomalia, iSyrian Arab Republic – ngalinye libike amacala angaphezu kuka-10 000 asolwayo nawaqinisekisayo. Ukuqubuka kukhudlwana, kuba nzima kakhulu ukukulawula. Ikholera isifo esiyingozi samathumbu esibhebhetheka ngokudla namanzi angcoliswe indle equkethe igciwane i-Vibrio cholerae. Kuhlobene kakhulu nokuntuleka kwamanzi anele aphephile kanye nokukhucululwa kwendle, ngenxa yokungathuthuki kahle, ubumpofu kanye nezingxabano. Ukuguquka kwesimo sezulu nakho kudlala indima kulokhu kukhuphuka njengoba izehlakalo zesimo sezulu ezimbi kakhulu ezifana nezikhukhula, isomiso kanye neziphepho zivusa ukuqubuka okusha futhi zibe zimbi kakhulu ezikhona. Idatha yamanje ka-2023 iphakamisa ukuthi lokhu kukhuphuka komhlaba jikelele kuyaqhubeka. Amazwe angamashumi amabili nane njengamanje abika ukuqubuka kwezifo, namanye amazwe aphakathi kwezinkinga ezinzima. Ukwanda kwesidingo sezinto zekholera kube yinselele emizamweni yokulawula izifo emhlabeni jikelele. Kusukela ngo-Mfumfu 2022, i-International Coordinating Group (ICG) - indikimba elawula ukunikezwa kwemigomo yezimo eziphuthumayo - imise uhlelo lokugoma lwemithamo emibili emikhankasweni yokuphendula ukuqubuka kwekholera, kusetshenziswa indlela yomthamo owodwa. I-WHO isekela amazwe ukuthi aphendule ekuqubukeni kwekholera esimweni esiphuthumayo ngokuqiniswa kokubhekwa kwezempilo yomphakathi, ukuphathwa kwamacala, kanye nezinyathelo zokuvimbela; ukuhlinzeka ngezinsiza zokwelapha ezibalulekile; ukuxhumanisa ukuthunyelwa kwenkundla nabalingani; kanye nokweseka ukuxhumana okuyingozi kanye nokubandakanya umphakathi. I-WHO isinxuse amaRandi ayizigidi eziyi-160.4 ukuphendula ikholera ngokusebenzisa isu lomhlaba wonke lokulungela, ukulungela kanye nohlelo lokuphendula. Izigidi ezingu-US$ 16.6 zikhishwe kuWHO Contingency Fund for Emergency impendulo yekholera ngo-2022 no-2023.

የዓለም መሪዎች በ2030 ሁለንተናዊ የጤና ሽፋንን ለማሳደግ ጥረታቸውን አጠናክረው እንደሚቀጥሉ ቃል ገብተዋል ዛሬ፣ በተባበሩት መንግስታት ድርጅት (ተመድ) ጠቅላላ ጉባኤ ከፍተኛ-ደረጃ ስብሰባ ላይ፣ የዓለም መሪዎች በድህረ-ኮቪድ አለም ውስጥ ለጤና እና ለደህንነት ያለንን ምኞት የሚያሰፋ አዲስ የፖለቲካ መግለጫ “ሁሉን አቀፍ የጤና ሽፋን (ዩኤችሲ)” አጽድቀዋል። እ.ኤ.አ. በ 2030 የአለም አቀፉ ማህበረሰብ ትልቅ እና ደፋር እርምጃዎችን እንዲወስድ እና አስፈላጊውን የፖለቲካ ቁርጠኝነት እና የፋይናንስ ኢንቨስትመንቶችን በማሰባሰብ የዩኤችሲ የዘላቂ ልማት ግቦችን (ኤስዲጂስ) ዒላማውን በ 2030 እንዲደርስ ወሳኝ ማበረታቻ ነው ተብሏል። የየዩኤችሲ ኢላማ ሁሉም ሰው የገንዘብ ችግር ሳይገጥመው የሚፈልገውን የጤና አገልግሎት መቼ እና የት እንዲያገኝ የአገሮችን አቅም ይለካል። ከጤና ማስተዋወቅ ጀምሮ እስከ መከላከል፣ ጥበቃ፣ ህክምና፣ ማገገሚያ እና ማስታገሻ እንክብካቤ ድረስ ያሉትን ቁልፍ አገልግሎቶች ሙሉ ቀጣይነት ይሸፍናል። በሚያስደነግጥ ሁኔታ፣ በ2019 ከመቆሙ በፊት፣ ወደ የየዩኤችሲ ያለው ዓለም አቀፋዊ ግስጋሴ ከ2015 ጀምሮ በከፍተኛ ሁኔታ ቆሟል። የመግለጫው አጣዳፊነት በአስደናቂው ስታቲስቲክስ ውስጥ ይታያል:: ቢያንስ 4.5 ቢሊዮን ሰዎች—ከዓለም ህዝብ ከግማሽ በላይ—በ2021 በአስፈላጊ የጤና አገልግሎቶች ሙሉ በሙሉ አልተሸፈኑም። ሁለት ቢሊዮን ሰዎች የገንዘብ ችግር አጋጥሟቸዋል፣ ከ1.3 ቢሊዮን በላይ የሚሆኑት ወደ ድህነት በመገፋታቸው መሠረታዊ የጤና አገልግሎት ለማግኘት በመሞከር ብቻ - የጤና ኢፍትሃዊነትን የማስፋት እውነታ ነው። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ “በመጨረሻም ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን ምርጫ ነው – የፖለቲካ ምርጫ ነው። “በዛሬው የፀደቁት የፖለቲካ መግለጫ አገሮች ያንን ምርጫ እያደረጉ መሆናቸውን የሚያሳይ ጠንካራ ምልክት ነው። ግን ምርጫው በወረቀት ላይ ብቻ አይደለም:: በበጀት ውሳኔዎች እና በፖሊሲ ውሳኔዎች ውስጥ ነው:: ከሁሉም በላይ፣ በአንደኛ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ላይ ኢንቨስት በማድረግ ነው፣ ይህም ከሁሉም በላይ አሳታፊ፣ ፍትሃዊ እና ቀልጣፋ ለአለም አቀፍ የጤና ሽፋን መንገድ ነው። የኮርስ እርማት ነጥብ በፖለቲካዊ መግለጫው ውስጥ የሀገር መሪዎች እና የዓለም መሪዎች ዋና ጤናን በመጠቀም በ 2030 ወደ ዩኤችሲ እድገትን ለማፋጠን ቁልፍ ሀገራዊ እርምጃዎችን ለመውሰድ ፣ አስፈላጊ መዋዕለ ንዋይ ለማፍሰስ ፣ ዓለም አቀፍ ትብብርን እና ዓለም አቀፍ ትብብርን በከፍተኛ የፖለቲካ ደረጃ ለማጠናከር ቁርጠኛ ሆነዋል። እንክብካቤ (ፖኤችሲ) አቀራረብ. የጤና እንክብካቤ በእውነት ሁሉን አቀፍ እንዲሆን በበሽታዎች ዙሪያ ከተነደፉ የጤና ስርዓቶች ወደ ሰዎች የተነደፉ ስርዓቶች መቀየርን ይጠይቃል። በሰዎች ፍላጎት ላይ ያተኮረ የጤና ስርአቶችን የማጠናከር አቀራረብ ፖኤችሲ ወደ ዩኤችሲ እድገትን ለማፋጠን በጣም ውጤታማ ከሆኑ የኢንቨስትመንት መስኮች አንዱ ነው። የፒኤችሲ አካሄድን የወሰዱ ሀገራት በፍጥነት ጠንካራ እና ጠንካራ የጤና ስርአቶችን በመገንባት በጣም ተጋላጭ የሆኑትን ለመድረስ እና በጤና ኢንቨስትመንቶች ላይ ከፍተኛ ትርፍ ለማግኘት የተሻለ አቅም አላቸው። ከሁሉም በላይ፣ ብዙ ሰዎች በአስፈላጊ የጤና አገልግሎቶች መሸፈናቸውን እና ጤናቸውን እና ደህንነታቸውን የሚነኩ ውሳኔዎችን በማድረግ ላይ እንዲሳተፉ ስልጣን እንደተሰጣቸው ያረጋግጣሉ። ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት (ለምሳሌ ከአጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት እስከ 3.3 በመቶ የሚደርስ) የፒኤችሲ አካሄድን ለማሳደግ በዓመት ከ200–328 ቢሊዮን ዶላር ተጨማሪ ኢንቨስትመንት እንደሚያስፈልግ ይገመታል። ይህ የጤና ስርአቶች እስከ 90% የሚደርሱ አስፈላጊ የጤና አገልግሎቶችን ለማቅረብ፣ ቢያንስ 60 ሚሊየን ህይወትን ለመታደግ እና በ2030 አማካኝ የህይወት ዘመንን በ3.7 አመት ለማሳደግ ይረዳል። ደብሊውኤችኦ ከ150 በላይ የሀገር ውስጥ መሥሪያ ቤቶች እና ስድስት የክልል መሥሪያ ቤቶች ባሉበት አውታረመረብ በኩል የጤና ስርአቶችን ሥር ነቀል ለውጥ በፒኤችሲ ተኮር አቀራረቦች ለማፋጠን የቴክኒክ ድጋፍ ይሰጣል እና የተጠያቂነት እና ተፅእኖ ሂደትን ለመከታተል የሚያስችል ጠንካራ መደበኛ መመሪያን ያረጋግጣል። ደብሊውኤችኦ አባል ሀገራት በሰፊ የምክክር ሂደት የተዘጋጀውን ሁለተኛውን የተመድ የከፍተኛ ደረጃ ስብሰባ ፖለቲካዊ መግለጫ በዩኤችሲ በማፅደቃቸው አመስግኗል። ደብሊውኤችኦ የአገልግሎት ሽፋንን ለማስፋት፣ የፋይናንስ ጥበቃን ለማረጋገጥ እና በጤና ላይ የበለጠ እና የተሻለ ኢንቨስት ለማድረግ የፋይናንስ አርክቴክቸርን ለመቅረጽ ለUHC የፖሊሲ እርምጃዎችን ለማሳደግ ከአባል ሀገራት እና አጋሮች ጋር ለመስራት ሙሉ ቁርጠኛ ነው። በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ጠቅላላ ጉባኤ አንዴ ከፀደቀ በኋላ ፣የፖለቲካ መግለጫው በየጊዜው ለትግበራው ክትትል የሚደረግበት ሲሆን ክፍተቶችንና መፍትሄዎችን በመለየት እድገትን ለማፋጠን እና በሚቀጥለው የተባበሩት መንግስታት ከፍተኛ ደረጃ ስብሰባ በ 2027 ውይይት ይደረጋል ።

World leaders commit to redouble efforts towards universal health coverage by 2030 Today, at the United Nations (UN) General Assembly High-Level Meeting, world leaders have approved a new Political Declaration on “Universal Health Coverage (UHC): expanding our ambition for health and well-being in a post-COVID world”. The declaration is hailed as a vital catalyst for the international community to take big and bold actions and mobilize the necessary political commitments and financial investments to attain the UHC target of the Sustainable Development Goals (SDGs) by 2030. The UHC target measures the ability of countries to ensure that everyone receives the health care they need, when and where they need it, without facing financial hardship. It covers the full continuum of key services from health promotion to prevention, protection, treatment, rehabilitation and palliative care. Alarmingly, global progress towards UHC has been largely stagnating since 2015, before stalling in 2019. The urgency of the declaration is evident in the staggering statistics. At least 4.5 billion people—more than half of the world’s population—were not fully covered by essential health services in 2021. Two billion people experienced financial hardship, with over 1.3 billion being pushed or further pushed into poverty just trying to access basic health care – a stark reality of widening health inequities. “Ultimately, universal health coverage is a choice–a political choice,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “The political declaration countries approved today is a strong signal that they are making that choice. But the choice is not just made on paper. It’s made in budget decisions and policy decisions. Most of all, it’s made by investing in primary health care, which is the most inclusive, equitable, and efficient path to universal health coverage.” Turning point for course-correctionIn the Political Declaration, Heads of State and world leaders committed to take key national actions, make essential investments, strengthen international cooperation and global solidarity at the highest political level to accelerate progress towards UHC by 2030, using a primary health care (PHC) approach. For health care to be truly universal, it requires a shift from health systems designed around diseases to systems designed for people. PHC, an approach to strengthening health systems centred on people’s needs, is one of the most effective areas for investment to accelerate progress towards UHC. Countries that have taken a PHC approach have better ability to rapidly build stronger, more resilient health systems to reach the most vulnerable and achieve a higher return on health investments. Most importantly, they ensure that more people are covered with essential health services and are empowered to participate in making the decisions that affect their health and well-being. It is estimated that an additional US$ 200–328 billion investment per year is needed to scale-up a PHC approach in low- and middle-income countries (e.g. up to approximately 3.3% of national gross domestic product). This could help health systems deliver up to 90% of essential health services, save at least 60 million lives and increase average life expectancy by 3.7 years by 2030. WHO, through its network of more than 150 country offices and six regional offices, provides technical support to accelerate the radical reorientation of health systems through PHC focused approaches, and ensures robust normative guidance to track progress for accountability and impact. WHO commends Member States for approving the second UN High-Level Meeting Political Declaration on UHC, which was developed through a broad consultative process. WHO is fully committed to working with Member States and partners to ramp up policy actions for UHC to expand service coverage, ensure financial protection and shape the financing architecture to invest more and better in health. Once adopted by the UN General Assembly, the Political Declaration will be regularly monitored for implementation to identify gaps and solutions to accelerate progress, and discussed at the next dedicated UN High-Level Meeting in 2027.

Shuwagabannin duniya sun yi alƙawarin ruɓanya ƙoƙarin da ake yi na samar da kiwon lafiya na duniya nan da shekarar 2030. A yau, a Babban Taron Majalisar Ɗinkin Duniya, shugabannin duniya sun amince da sabon Sanarwa na Siyasa kan "Samar da Kiwon Lafiya na Bai Ɗaya (UHC): faɗaɗa burinmu na lafiya da walwala a cikin duniyar bayan COVID-19". An yaba da sanarwar a matsayin wani muhimmin makamashi ga al'ummomin ƙasa da ƙasa, don ɗaukar manyan matakai masu ƙarfi tare da tattara muhimman alƙawuran siyasa da saka hannun jari don cimma burin UHC na ci gaba mai ɗorewa (SDGs) nan da shekarar 2030. Manufar UHC tana auna ikon ƙasashe don tabbatar da cewa kowa ya sami kulawar lafiyar da yake buƙata, lokacin da kuma inda suke buƙata, ba tare da fuskantar matsalar kuɗi ba. Ya ƙunshi cikakken ci gaba na mahimman ayyuka daga haɓaka kiwon lafiya zuwa rigakafi, kariya, jinya, gyarawa da kulawa da kayan tallafi. Abu mai ɗaga hankali, ci gaban duniya zuwa UHC ya ƙasance mai rauni tun daga 2015, kafin ya tsaya a 2019. Ana ganin tsananin buƙatarwannan sanarwar a cikin ƙididdiga mai cike da kuskure. Aƙalla mutane biliyan 4.5 - fiye da rabin al'ummar duniya - ba su samu muhimman ayyukan kiwon lafiya ba a cikin shekarar2021. Mutane biliyan biyu sun fuskanci wahalhalum rayuwa, sama da biliyan ɗaya ne suka faɗa ƙangin talauci ke ƙoƙarin samun damar kulawar lafiya, wani wawakeken giɓin rashin daidaiton samun kulawar lafiya. Daga ƙarshe ɗauka nauyin kiwon lafiya zaɓi ne- zaɓi na siyasa' a cewar mr Tedros Adhanom Ghebreyesu darakta janar na hukumar lafiya.dfds. Sanarwa siyasa da ƙasashe suka aminta da ita a yau alama ce mai ƙarfi da ke nuna cewa sun yi wannan zaɓi. Amma zaɓin ba'a yi shi akan takarda kawai ba. Ana yin sa ne a kan wata manufa da aka cimma kan ƙasafin kudi da shawarar da aka yanke kan manufofi. Mafi yawa, ana yin ta ne ta hanyar saka hannun jari a fannin kiwon lafiya a matakin farko, wanda shine hanya mafi dacewa, daidaitawanda kuma ingantacciyar hanyar samar da kiwon lafiya na duniya baki ɗaya.” Lokacin ne juyowa don a gyara hanyar alƙawuran siyasa, Shugabannin Ƙasashe dana duniya sun yi alƙawarin ɗaukar mataka a ƙasa, zasu zuba muhimman jari, ƙarfafa haɗin kan ƙasa da ƙasa da taimakon juna a matakin ƙarshe na siyasa don ƙara saurin cigaban UHC nan da shekarar 2030, ta hanyar amfani da tsarinkiwon lafiya matakin farko (PHC). Domin kiwon lafiya ya zama na bai ɗaya, yana buktatar sauyawa daga tsarin kiwon lafiya da aka tsara game da cututtuka zuwa tsarin da aka tsara don mutane. PHC, hanya ce ta ƙarfafa tsarin kiwon lafiya wanda ya ta'allaƙa kan buƙatun mutane, yana ɗaya daga cikin mafi inganci wuraren saka hannun jari don haɓaka ci gaba zuwa UHC. ƙasashen da suka yi amfani da tsarin PHC suna da damar da za su iya gina tsarin kiwon lafiya mai ƙarfi, da sauri don isa ga wadaynda suka fi rauni da kuma samun ƙaruwar dawowa kan saka hannun jari na kiwon lafiya. Mafi muhimmanci, su tabbatar mutane da dama sun samu kulawar kiwon lafiya da kuma tallafa musu domin taka rawa wajen yanke hukunci da ya shafi lafiya da walwalar su. An ƙiyasta cewa ana buƙatar ƙarin jarin dalar Amurka biliyan 200 zuwa 328 a kowace shekara don inganta tsarin PHC a cikin ƙasashe masu matsakaicin samu, (misali har zuwa kusan 3.3% na manyan kayan ake sarrafawa a cikin gida na ƙasa). Wannan na iya taimakawa tsarin kiwon lafiya isar da kusan ƙashi 90% na mahimman ayyukan kiwon lafiya, ceto aƙalla rayuka miliyan 60, da inganta samun tsawon rayuwa da ƙarin shekaru 3.7 nan da shekarar 2030. Hukumar lafiya ta duniya WHO, ta hanyar haɗakar ofisoshinta dake ƙasashe 150 da ofisoshin nahiyoyi shida, tana ba da tallafin kayan aiki don hanzarta sake fasalin tsarin kiwon lafiya ta hanyar mayar da hankali ga PHC, kuma yana tabbatar da ingantacciyar jagorar al'ada don bin diddigin cigaba don yin ƙididdiga da tasiri. Hukumar lafiya ta duniya WHO ta yabawa ƙasashe mambobi saboda amincewa da sanarwar siyasa ta Majalisar Ɗinkin Duniya ta biyu kan UHC, wacce aka gina ta hanyar tuntuɓar juna. Hukumar lafiya ta duniya WHO ta himmatu sosai wajen yin aiki tare da ƙasashe membobinta da abokan haɗin gwiwa don inganta ayyukan manufofin UHC don faɗaɗa ayyukanta, tabbatar da kiyaye harkokin kuɗi da tsari a ɓangaren ɗaukar nauyin gine gine don saka hannun jari mafi kyau a fannin kiwonlafiya. Da zarar babban taron Majalisar Ɗinkin Duniya ya amince da shi, za a riƙa sa ido kan sanarwar siyasa a kai a kai don aiwatarwa da gano giɓi da mafita don hanzarta ci gaba, kuma za a tattauna a babban taron Majalisar Ɗinkin Duniya na gaba a shekarar 2027.

Viongozi wa dunia wamejitolea kufanya juhudi maradufu kuelekea huduma ya afya kwa wote ifikapo 2030 Leo, katika mkutano wa Ngazi ya juu wa Baraza la Umoja wa Mataifa (UN), viongozi wa dunia wameidhinisha Azimio jipya la Kisiasa kuhusu Huduma ya Afya kwa Wote (UHC); kupanua azma yetu ya afya na ustawi duniani baada ya UVIKO-19. Tamko hilo linasifiwa kama kichocheo muhimu kwa jumuiya ya kimataifa katika kuchukua hatua kubwa na za ujasiri na kuhamasisha ahadi muhimu za kisiasa na uwekezaji wa kifedha ili kufikia lengo la UHC la Malengo ya Maendeleo endelevu (SDGs) ifikapo 2030. Lengo la UHC ni kupima uwezo wa nchi ili kuhakikisha kuwa kila mtu anapata huduma ya afya anayohitaji, wakati na mahali anapohitaji, bila kukabiliwa na matatizo ya kifedha. Inashughulikia mwendelezo kamili wa huduma muhimu kutoka kwa uhamasishaji wa afya hadi kinga, ulinzi, matibabu, urekebishaji na utunzaji unaoweza kuponya. Inashangaza kuwa maendeleo ya kimataifa kuelekea UHC yamekuwa yakidumaa kwa kiasi kikubwa tangu 2015, kabla ya kukwama mwaka 2019. Dharura ya tamko hilo inadhihirika katika takwimu za kushangaza. Angalau watu bilioni 4.5 zaidi ya nusu ya idadi ya watu duniani hawakuhudumiwa kikamilifu na huduma muhimu za afya mwaka 2021. Watu bilioni mbili walipata shida ya kifedha, huku zaidi ya bilioni 1.3 wakisukumwa au kusukumwa zaidi katika umasikini wakijaribu tu kupata huduma za msingi za afya, hali halisi ya kuongezeka kwa usawa wa afya. Hatimaye, huduma ya afya kwa wote ni chaguo la kisiasa, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Tamko la kisiasa la nchi zilizoidhinishwa leo ni ishara tosha kuwa zimefanya huo uchaguzi. Lakini uchaguzi haufanyiki kwenye karatasi peke yake. Inafanywa katika maamuzi ya bajeti na sera. Zaidi ya wote, inafanya kwa kuwekeza katika huduma ya afya ya msingi, ambayo ndiyo njia jumuishi zaidi ya ustawi na yenye ufanisi zaidi katika huduma ya afya kwa wote Mageuzi ya marekebisho katika Azimio la Kisiasa, Wakuu wa nchi na viongozi wa dunia wamejitolea kuchukua hatua muhimu za kitaifa, kufanya uwekezaji muhimu, kuimarisha ushirikiano wa kimataifa na mshikamano wa kimataifa katika ngazi ya juu ya kisiasa ili kuharakisha maendeleo kuelekea UHC ifikapo 2030, kwa kutumia mbinu za msingi za huduma ya afya (PHC). ili huduma ya afya iwe ya dunia nzima, inatakiwa kuhamishwa kutoka kwenye mifumo ya afya iliyoundwa kutokana na magonjwa kuelekea katika mifumo iliyoundwa kwa ajili ya watu. PHC, mbinu ya kuimarisha mifumo ya afya inayozingatia mahitaji ya watu, ni moja wapo ya maeneo yenye ufanisi zaidi kwa uwekezaji ili kuharakisha maendeleo kuelekea UHC. Nchi ambazo zimechukua mkabala wa PHC zina uwezo bora wa kujenga kwa haraka mifumo imara na thabiti zaidi ya afya ili kuwafikia waliyo hatarini zaidi na kupata faida kubwa zaidi kwenye uwekezaji wa afya. Muhimu zaidi, wanahakikisha kuwa watu wengi zaidi wanahudumiwa na huduma muhimu za afya na wanawezeshwa katika kufanya maamuzi yanayoathiri afya na ustawi wao. Inakadiriwa kuwa uwekezaji wa ziada wa US$ bilioni 200 hadi 328 unahitajika kila mwaka ili kuongeza mbinu ya PHC katika nchi za kipato cha chini na cha kati (k.m 3.3% ya pato la taifa). Hii inaweza kusaidia mifumo ya afya kutoa hadi 90% ya huduma muhimu za afya, kuokoa maisha ya watu milioni 60 na kuongeza wastani wa maisha kwa miaka 3.7 ifikapo 2030. WHO, kupitia mtandao wake wa zaidi ya ofisi 150 za nchi na ofisi sita za kanda, hutoa usaidizi wa kiufundi ili kuharakisha uelekezaji mpya wa mifumo ya afya kupitia mbinu zinazolenga PHC, na kuhakikisha mwongozo thabiti wa kikanda katika kufuatilia maendeleo ya uwajibikaji na athari. WHO inazipongeza Nchi Wanachama kwa kuidhinishwa Azimio la pili la Kisiasa la Mkutano wa juu wa Umoja wa Mataifa kuhusu UHC, ambalo lilitayarishwa kupitia mchakato mpana wa mashauriano. WHO imejitolea kikamilifu kufanya kazi na Nchi Wanachama na washirika ili kuimarisha hatua za sera kwa UHC ili kupanua wigo wa huduma, na kuunda usanifu wa kifedha ili kuwekeza zaidi na kwa ubora katika afya. Mara baada ya kupitishwa na Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, Azimio la Kisiasa litafuatiliwa mara kwa mara kwa ajili ya utekelezaji ili kutambua mapungufu na ufumbuzi wa kuharakisha maendeleo na kujadiliwa katika Mkutano ujao wa Umoja wa Mataifa wa Ngazi ya juu ya mwaka 2027.

Àwọn olorí ní àgbáyé ti fi ara wọn jìn láti lọ́po akitiyan wọn sí kíkápá ètò ìlera àgbáyé ní ọdún 2030 Lọ́nìí, àwọn olórí ní àgbáyé nínú ìpàdé wọn tí Àpapọ̀ àjọ wọn Onípò-Gíga ti Àjọ Àgbáyé (UN) ṣe, wọ́n ti ṣe ìbuwọ́lù Ìkéde Ajẹmọ́ Òṣèlú lórí “ Ìkápá Ètò-ìlera Káàkiri Àgbáyé (UHC): ìkéde yìí yóò fa ìmúgbòòrò bá àlá wa fún ètò ìlera àti ìgbáyé-gbádùn ní ẹ̀yìn ìbẹ́sílẹ̀ ìṣẹ̀lẹ̀ kòróná fáírọ́ọ́sì. Ìkéde náà ní agbára ṣíṣẹ gẹ́gẹ́ bí i èròjà agbára tí ó ṣe pàtàkì fún gbogbo àgbáyé láti ṣiṣẹ́ àti láti gbé ìgbéṣẹ̀ alágbára fún kíkó ìfaraẹni jìn òṣèlú àti dídókòwò láti dé ipò ibi tí àfojúsùn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́ (SDGs) fẹ́ dé ní ọdún 20230. Àjọ UHC fojúsun òsùwọn agbára àwọn orílẹ̀-èdè láti rí i dájú pé gbogbo ènìyàn ń gba ìtọ́jú tí wọ́n nílò, nígbà àti ní ibi tí wọ́n ti nílò rẹ, láì da ojú kọ ìpènijà ètò ìsúná. Ó dé ọ̀dọ̀ gbogbo àwọn iṣẹ́-ṣíṣe pàtàkì láti orí ìgbéga, ìdènà, ìdáábòbò, ìtọ́jú, àtúnrọ àti pípèsè ètò ìrànlọ́wọ́. Ìyàlẹ́nu ni ó jẹ́ pé ìdàgbàsókẹ̀ àgbáyé sí ètò UHC ti ń dúró sí ojúkan láti ọdún 2015, ki ó tó dúró ní ọdún 2019. Ìnílò fún ìkéde náà ni a rí ẹ̀rí àrídájú rẹ̀ nínú dátà ìdúró-sójúkan tí a gbà. Ó kéré tán, àwọn ènìyàn tí ó tó bílíọ́nù 4.5 - iye àwọn ènìyàn tí ó ju ìlàjì ènìyan tí ó wà ní orílẹ̀-ayẹ́ lọ - ni kò rí àwọn ìpèsè ètò ìlera kíkún ní ọdún 2021. Bílíọ́nù méjì àwọn ènìyàn ni wọ́n ń dojúkọ ìpènijà ètò ìsúná, pẹ̀lú bí àwọn tí ó ju bílíọ́nù 1.3 lọ ṣe ń wọ inú ìṣẹ́ lbí wọ́n ṣe ń gbìyànjú láti rí ètò ìlera gbà- òtítọ̀ ti ó ń ṣe ìmúgbòòròàìdọ́gba ètò ìlera. Dókítà Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún WHO sọ pé "Láìpẹ́, ìkápá ètò ìlera káríayé yóò jẹ́ wọ̀fún-àṣàyàn ajẹmọ́ òṣèlú,". "Àwọn orílẹ̀-èdè tí ó kéde ní ìlànà ti òṣèlú náà ti ṣe ìbuwọ́lù tí ó ní àmì alágbára pé àwọn ń yàn-án fúnra wọn lónìí. Ṣùgbọ́n yíyàn náà kò kàn sí ní orí pápà nìkan. A ṣe é nínú ìpinnù owó ètò-ìṣúná àti àwọn ìlànà ṣíṣe. Ju gbogbo rẹ̀ lọ, a ṣe gbogbo rẹ̀ nípa dídókówò ní orí ètò ìlera alábọ́dé, eléyìí tí ó wà nínú rẹ̀ jùlọ, dídọ́gba, àti ọ̀nà tí ó ń ṣiṣẹ́ dáadáa fún ìkàpá ètò ìlera àgbáyé. Ìkóríta ayípadà fún àtúnṣe-kọ́ọ́sì nínú Ìkéde Òṣèlú, àwọn Adarí Orílè-èdè àti àwọn adarí lágbayé ti fi ara wọn jìn fún àti ṣe iṣẹ́-síṣe àpapọ̀, àti láti ṣe ìdókòwò tí ó ṣe pàtàkì, àti láti mú okùn ìfọwọ́sowọ́pọ̀ le sí i káàkiri àgbayé àti láti mú gbogbo àgbáyé wà ní ìsọ̀kan ní ipò òṣèlú tí ó ga jù láti le mú Ìdàgbàsókè òní kíákíá bá ètò UHC ní ọdún 2030, nípa lílo ìlànà ètò ìlera alábọ́dé (PHC). Fún ètò ìlera láti wà káàkiri àgbáyé ní tọ̀ọ́tọ́, ó nílò àyípadà kúrò nínú ètò ìlera tí a gbé kalẹ̀ yíká àwọn àrùn sí àwọn ètò tí a gbé kalẹ̀ fún àwọn ènìyàn. Ètò PHC, jẹ́ ìlànà tí ó dúró láti fún ètò ìlera ní agbára ní orí ohun tí àwọn ènìyàn nílò, ó sì jẹ́ ọ̀kan lára ẹ̀ka ìdókòwò tí ó ń ṣiṣẹ́ jùlọ tí ó le mú Ìdàgbàsókè òní kíákíá bá UHC. Àwọn orílẹ̀-èdè tí ó ti gba ìlànà ètò PHC ní ànfààní tí ó dára láti tètè dàgbà, àti láti ní ètò ìlera alágbára láti lè dé ọ̀dọ̀ àwọn tí ó farakó jùlọ nínú ìsẹ̀lẹ̀ àti láti lè ní èsì tí ó ga nínú ìdókòwò wọn ní orí ètò ìlera. Ní pàtàkì jùlọ, wọ́n rí i dájú pé àwọn pèsè ọ̀pọ̀lọpọ̀ ètò ìlera tí ó ṣe pàtàkì fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ènìyàn wón sì tún ró wọn ní agbára láti máa kópa nínú àwọn ìpàdé lórí ohun tí ó jẹmọ́ ìlera wọn àti ìgbáyé-gbádùn wọn. A ṣe àkójọ pé àlékún owó tí ó tó igba bílíọ̀nù US$ 200–328 owó dọ́là ni a nílò ní ọdún láti lè bá ìlànà ètò PHC tí a là kalẹ̀ mu ní àwọn orílẹ̀-èdè tí owó -ìpawọlé wọn lábẹ́nú kéré tàbí pọ̀ díẹ̀ (, àpẹẹrẹ àpapọ̀ tí ó tó 3.3% iye nǹkan pípèsè ní abẹ́nú). Eléyìí le ṣe ìrànwọ́ fún ètò ìlera láti pèsè àwọn èròjà ètò ìlera tí ó tó 90%, eléyìí yóò gba ó kéré tán àwọn ènìyàn tí ó tó 60 mílíọ̀nù la ó sì tún mú kí iye ọjọ́ tí ó yẹ kí èèyàn ó lò láyé ó gùn sí i fún ọdún 3.7 ní ọdún 2030. Àjọ WHO, láti ipasẹ ìtànkálẹ̀ rẹ̀ sí ọọ́fíísì rẹ̀ ní àwọn orílẹ̀-èdè 150 àti ẹ̀ka ọọ́fíísì ẹ̀lẹ́kùnjẹkùn, yóò pèsè irinṣẹ́ àtìlẹ́yìn fún àti mú àwọn ìlànà nípa èrò alágbára ètò ìlera láti ipaṣẹ̀ àfojúsùn ètò PHC, àti láti rí ìlànà àrídájú láti máa ṣe àyẹ̀wò àti ìdàgbàsókè fún àkóyawọ́ àti ipa. Àjọ WHO rọ gbogbo àwọn Orílẹ̀-edè tí ó jẹ́ Ọmọ-Ẹgbẹ́ láti buwọ́ lu Ìpàdé Ìkéde Òṣèlú Onípò-Gíga ti àjọ UN lórí ètò UHC, ètò eléyìí tí a gbé kalẹ̀ látààrí ìlànà kíkànsí gbòòrò. Àjọ WHO ti ṣetán láti ní ìfarajìn láti ṣiṣẹ́ pẹ̀lú àwọn Orílẹ̀-èdè pẹ̀lú àwọn alábàásiṣẹ́pọ̀ tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ láti mú àwọn ìlànà àńtẹ̀lé àjọ UHC ṣe kí wọ́n le mú gbígbòòrò dé bá ibi tí ọwọ́jà ìṣọwọ́-ṣiṣẹ wọn dé, àti láti rí i dájú pé àwọn ṣe ìpèsè ààbò ètò-ìsúná àti láti mú kí ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú ẹ̀ka tí ó ń rí sí èto-ìsúná le dókòwò sí i dáradára ní orí ètò ìlera. Níwọ̀n ìgbà tí Àpapọ̀ àjọ UN bá ti gbà á wọlé, Ìkéde Ìlànà Òṣèlú Náà yóò di mímójú tó ní gbogbo ìgbà fún ìfilọ́lẹ̀ láti ṣe ìdámọ̀ àlàfo àti láti wá ojútùú sí ìtẹ̀síwájú oniyíyá kíákía, àti láti jíròrò ní ìpàdé aláfìnjìn Onípò-Gíga ní ọdún 2027 tí ó ń bọ̀.

Abaholi bomhlaba bazibophezela emizamweni ephindwe kabili yokufinyelela ezempilo emhlabeni wonke ngo-2030 Namuhla, kuMhlangano Wezinga Eliphakeme LoMhlangano Wezizwe Ezihlangene (UN), abaholi bomhlaba bagunyaze Isimemezelo Sezombangazwe esisha esithi “I-Universal Health Coverage (UHC): ukwandisa isifiso sethu sezempilo nokuphila kahle emhlabeni wangemva kwe-COVID”. Lesi simemezelo sinconywa njengesikhuthazi esibalulekile emphakathini wamazwe omhlaba ukuthi uthathe izinyathelo ezinkulu nezinesibindi futhi uhlanganise izibopho zezombusazwe ezidingekayo kanye nokutshalwa kwezezimali ukuze kufinyelelwe umgomo we-UHC Wezinjongo Zokuthuthukiswa Okuqhubekayo (amaSDG) ngo-2030. Umgomo we-UHC ukala ikhono lamazwe lokuqinisekisa ukuthi wonke umuntu uthola ukunakekelwa kwezempilo akudingayo, nini futhi kuphi, ngaphandle kokubhekana nobunzima bezezimali. Ihlanganisa ukuqhubeka okuphelele kwezinsizakalo ezibalulekile kusukela ekukhuthazeni impilo kuya ekuvimbeleni, ekuvikelweni, ekwelapheni, ekuhlumelelweni nasekunakekelweni kwenhliziyo. Ngokushaqisayo, inqubekelaphambili yomhlaba wonke ebheke ku-UHC ibilokhu imile kusukela ngo-2015, ngaphambi kokuma ngo-2019. Ukuphuthuma kwalesi simemezelo kubonakala ngezibalo ezishaqisayo. Okungenani abantu abayizigidi eziyizinkulungwane ezingama-4.5 — abangaphezulu kwesigamu senani labantu emhlabeni — abazange bahlanganiswe ngokugcwele yizinsizakalo zezempilo ezibalulekile ngo-2021. Abantu abayizigidi eziyizinkulungwane ezimbili bahlangabezane nobunzima bezezimali, abangaphezu kwezigidigidi ezi-1.3 baphushwa noma baqhubekela phambili ebuphofini bezama nje ukuthola usizo lwezempilo oluyisisekelo - iqiniso elimangalisayo lokwanda kokungalingani kwezempilo. "Ekugcineni, ukuhlinzekwa kwezempilo emhlabeni wonke kuyisinqumo - ukukhetha kwezombusazwe," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Izimemezelo zezepolitiki ezigunyazwe namuhla ziwuphawu oluqinile lokuthi ziyakukhetha. Kodwa ukukhetha akwenziwa nje ephepheni. Kwenziwa ezinqumweni zesabelomali nezinqumo zenqubomgomo. Ngaphezu kwakho konke, kwenziwa ngokutshala imali ekunakekelweni kwezempilo okuyisisekelo, okuyindlela ebandakanya kakhulu, elinganayo, futhi ephumelelayo ekuhlinzekeni impilo yonke.” Inguquko yokulungiswa kwezifundoKuSimemezelo Sezombangazwe, Izinhloko Zezifundazwe kanye nabaholi bomhlaba bazibophezele ukuthatha izinyathelo ezibalulekile zikazwelonke, ukutshalwa kwezimali okubalulekile, ukuqinisa ukubambisana kwamazwe ngamazwe kanye nobumbano lomhlaba wonke ezingeni eliphezulu lezombusazwe ukuze kusheshiswe inqubekelaphambili ebheke ku-UHC ngo-2030, kusetshenziswa impilo eyisisekelo indlela yokunakekela (PHC). Ukuze ukunakekelwa kwezempilo kube okwangempela emhlabeni wonke, kudinga ukugudluka kusuka ezinhlelweni zezempilo eziklanyelwe izifo kuye kumasistimu aklanyelwe abantu. I-PHC, indlela yokuqinisa izinhlelo zezempilo ezigxile ezidingweni zabantu, ingenye yezindawo ezisebenza kahle kakhulu zokutshalwa kwezimali ukuze kusheshiswe inqubekelaphambili ku-UHC. Amazwe athathe indlela yePHC anekhono elingcono lokwakha ngokushesha amasistimu ezempilo aqinile, aqinile ukuze afinyelele abantu abasengozini enkulu futhi azuze imbuyiselo ephezulu ekutshalweni kwezimali kwezempilo. Okubaluleke kakhulu, baqinisekisa ukuthi abantu abaningi bakhavwe ngezinsizakalo zezempilo ezibalulekile futhi banikwe amandla okuba babambe iqhaza ekwenzeni izinqumo ezithinta impilo nokuphila kahle kwabo. Kulinganiselwa ukuthi utshalomali olwengeziwe izigidigidi ezingu-S$ 200–328 ngonyaka luyadingeka ukuze kukhuliswe indlela yePHC emazweni anemali engenayo ephansi naphakathi (isb. kufika cishe ku-3.3% womkhiqizo wezwe jikelele). Lokhu kungasiza amasistimu ezempilo ukuthi alethe izinsiza zezempilo ezibalulekile ezingafika ku-90%, konge okungenani izimpilo eziyizigidi ezingama-60 futhi kukhuphule isilinganiso seminyaka yokuphila ngeminyaka emi-3.7 ngo-2030. I-WHO, ngoxhaxha lwayo lwamahhovisi ezwe angaphezu kwe-150 kanye namahhovisi ezifunda ayisithupha, inikeza ukwesekwa kwezobuchwepheshe ukuze kusheshiswe ukulungiswa kabusha kwezinhlelo zezempilo kusetshenziswa izindlela ezigxile kuPHC, futhi iqinisekise isiqondiso esiqinile esimisiwe sokulandelela inqubekelaphambili yokuziphendulela nomthelela. I-WHO incoma Amazwe Angamalungu ngokugunyaza Isimemezelo Sezombangazwe Se-UN Sezinga Eliphezulu sesibili ku-UHC, esathuthukiswa ngenqubo yokubonisana ebanzi. I-WHO izibophezele ngokugcwele ukusebenzisana Namazwe Angamalungu kanye nozakwethu ukuze kuqoqwe izenzo zenqubomgomo ukuze i-UHC yandise ukukhava kwesevisi, iqinisekise ukuvikelwa kwezezimali futhi ilolonge ukwakhiwa kwezimali ukuze kutshalwe imali eyengeziwe nangcono kwezempilo. Uma sesamukelwe uMkhandlu-jikelele we-UN, isiMemezelo Sezombangazwe sizobhekwa njalo ukuze sisetshenziswe ukuze kutholakale izikhala nezisombululo zokusheshisa inqubekelaphambili, futhi kuxoxwe ngakho eMhlanganweni Olandelayo Wezinga Eliphakeme we-UN ngo-2027.

የኤችአይቪ እና የኤስአርኤች አገልግሎቶች ውህደት በዚምባብዌ ትልቅ ውጤት አስገኝቷል። ይህ የዜና መግለጫ የታተመው በደብሊውኤችኦ ሪጅናል ኦፊስ ፎር አፍሪካነው። ሙሉውን የዜና መግለጫ እዚህ ይመልከቱ

Integration of HIV and SRH services yield massive results in Zimbabwe This news release was published by the WHO Regional Office for Africa.View the full news release here →

Haɗe ayyukan HIV da SRH yana bada sakamako mai ƙayatarwa a zimbabwe Ofishin yankin na Afrika ne ya buga wannan labarin. Duba cikakken labarin anan

Kuunganishwa kwa huduma za UKIMWI na SRH kumeleta matokeo makubwa nchini Zimbabwe Hii taarifa ya habari ilichapishwa na Ofisi ya Kanda ya Afrika ya WHO. Tazama taarifa kamili ya habari hapo

Ṣíṣe ìmúbọnú àwọn ètò iṣẹ́ àrùn KASA àti SRH ti so èso rere tí ó pọ̀ ní Zimbabwe Ọ́fíìsì WHO fún Ẹkùn Africa ni ó tẹ ìròyìn yìí jáde.Wo ẹ̀kúnrẹ́rẹ́ ìròyìn náà níbí yìí →

Ukuhlanganiswa kwezinsiza zeHIV kanye neSRH kuletha imiphumela emikhulu eZimbabwe Lokhu kukhishwa kwezindaba kushicilelwe yiHhovisi Lesifunda seWHO lase-Afrika.Buka ukukhululwa kwezindaba okugcwele lapha →

የዓለም መሪዎች ለወደፊት ወረርሽኞች ለመከላከል፣ ለመዘጋጀት እና ምላሽ ለመስጠት ለበለጠ ትብብር፣ አስተዳደር እና ኢንቨስትመንት ታሪካዊ ቁርጠኝነትን ይቀበላል የአለም ጤና ድርጅት በኮቪድ-19 የተከሰተውን አስከፊ የጤና እና ማህበራዊ ኢኮኖሚያዊ ተፅእኖ ዳግም ለመከላከል የሚያስፈልገው አለም አቀፍ ትብብር፣ ቅንጅት፣ አስተዳደር እና ኢንቨስትመንት ለማጠናከር በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ጠቅላላ ጉባኤ ላይ ያሳዩትን ታሪካዊ ቁርጠኝነት በደስታ ተቀብሏል። ዓለም ለወደፊት ወረርሽኝ በተሻለ ሁኔታ ተዘጋጅታለች እና ዘላቂ የልማት ግቦችን ለማሳካት ወደ ጎዳና ተመለስ። "በወረርሽኝ ወረርሽኝ መከላከል፣ ዝግጁነት እና ምላሽ ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ የተካሄደው የሀገር መሪ ጉባኤ ሁሉንም የዓለም ህዝቦች ከበሽታው የተጠበቁ እና ከወረርሽኙ አደጋዎች በተሻለ ሁኔታ እንዲጠበቁ ለማድረግ በሚደረገው አስቸኳይ እርምጃ ታሪካዊ ምዕራፍ ነው" ብለዋል ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ። የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር:: የዓለም ጤና ድርጅት ፣ መንግስታት እና ሁሉም የሚመለከተው አካል የሰዎችን ጤና ለመጠበቅ እና በአካባቢያዊ አቅም ላይ ኢንቨስት ለማድረግ ፣ ፍትሃዊነትን በማረጋገጥ እና ዓለም አቀፍ የአደጋ ጊዜ ጤና ሥነ ሕንፃን ለመደገፍ ተጨባጭ እርምጃዎችን እንዲወስዱ የዓለም መሪዎች አስፈላጊውን የፖለቲካ ድጋፍ እና አቅጣጫ ለመስጠት ይህንን ቃል እቀበላለሁ ። ያስፈልገዋል" በ78ኛው የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ጠቅላላ ጉባኤ ፕሬዝዳንት ዴኒስ ፍራንሲስ የፀደቀው የፖለቲካ መግለጫ እና በእስራኤል አምባሳደር ጊላድ ኤርዳን እና በሞሮኮ ኦማር ሂሌል መሪነት የተደረገው ድርድር ውጤት የአለም ጤና ድርጅት “ በአለም አቀፍ ጤና ላይ ባለስልጣን መምራት እና ማስተባበር ፣ እና "ለአለም ጤና ድርጅት በቂ እና ሊተነብይ የሚችል የገንዘብ ድጋፍ ወደ ዘላቂ ፋይናንስ የበለጠ ቁርጠኝነት የመስጠት አስፈላጊነት ፣ ይህም ዋና ተግባሮቹን ለመወጣት የሚያስፈልጉትን ሀብቶች እንዲይዝ ያስችለዋል ። ዶ/ር ቴድሮስ “በ ኮቪድ-19 ወረርሽኝ የተሠቃዩ ሰዎች የሕይወት ተሞክሮ በአእምሯችን ግንባር ቀደም መሆን አለበት የዓለም መሪዎች የሚሰጡትን ግልጽ አቅጣጫ እውን ለማድረግ። "የእኛን ማህበረሰቦች እንዴት በተሻለ ሁኔታ መጠበቅ እንዳለብን መማር አለብን እና እነሱን ማሳተፍ ፣ ማሳወቅ እና የመፍትሄው አካል እንዲሆኑ ማስቻል:: ህይወትን የሚያድኑ ጠንካራ ክሊኒካዊ እንክብካቤ ሥርዓቶችን መገንባት አለብን። ይህን ለማድረግ ፍትሃዊ የህክምና ርምጃዎችን፣ ዘላቂ እና በቂ የገንዘብ ድጋፍን፣ አቅም ያላቸው እና የተሰማሩ ማህበረሰቦችን እና ጠንካራ፣ የሰለጠኑ እና የታጠቁ የጤና ባለሙያዎችን ለማረጋገጥ ተጨባጭ እርምጃዎችን ይጠይቃል። “የኮቪድ-19 አስከፊ ተፅእኖዎች ዓለም ወረርሽኙን ለመከላከል፣ ለመዘጋጀት እና ምላሽ ለመስጠት የበለጠ ትብብር፣ የተቀናጀ እና ፍትሃዊ አካሄድ ለምን እንደሚያስፈልገው አሳይቷል” ብለዋል ዶክተር ቴድሮስ። ዶ/ር ቴድሮስ እንዳሉት መንግስታት እና የባለብዙ ወገን አጋሮች የወረርሽኙ ፈንድ ፣የዓለም ጤና ድርጅት የወረርሽኞች እና የወረርሽኝ ኢንተለጀንስ ማዕከል ፣የደብሊውኤቻኦ ባዮ ሃብ በፈቃደኝነት አዳዲስ ባዮሎጂካዊ ቁሳቁሶችን እና የኤምአርኤን ክትባት ቴክኖሎጂን በማቋቋም ለደህንነቱ የተጠበቀ አለም መሰረቶችን መገንባት ጀምረዋል። የማስተላለፊያ ማዕከል:: ሆኖም ዶ/ር ቴድሮስ አክለውም ረቡዕ የፀደቀው የፖለቲካ መግለጫ ዓለምን ከኮቪድ-19 መድገም በተሻለ ለመከላከል የዓለም አቀፍ የጤና ድንገተኛ ሥነ ሕንፃ የበለጠ ማጠናከር እንዳለበት አሳስቧል ። ከሚያስፈልጉት በርካታ እርምጃዎች መካከል፣ የፖለቲካ መግለጫው የአባል ሀገራት የሚከተሉትን አስፈላጊነት ተገንዝቧል፡- የዓለም ጤና ድርጅት ስምምነት፣ ስምምነት ወይም ሌላ ዓለም አቀፍ የወረርሽኝ መከላከል፣ ዝግጁነት እና ምላሽ መሣሪያ ላይ ድርድሩን ያጠናቅቁ፣ በሌላ መልኩ የወረርሽኙ ስምምነት በመባል የሚታወቀው፣ እና በዓለም አቀፍ የጤና ደንቦች (2005) ላይ ያነጣጠረ ማሻሻያ ለማድረግ እስከ ሜይ 2024 ድረስ ሥራቸውን ይቀጥሉ። ከወረርሽኙ ስምምነት ሂደት ጋር በተጣጣመ መልኩ ክትባቶችን፣ ምርመራዎችን፣ ሕክምናዎችን እና ሌሎች የጤና ምርቶችን ጨምሮ ዘላቂ፣ ተመጣጣኝ፣ ፍትሃዊ፣ ፍትሃዊ፣ ውጤታማ፣ ቀልጣፋ እና የህክምና መከላከያ ዘዴዎችን ማግኘት፣ ከጤና ጋር የተያያዙ የተሳሳቱ መረጃዎች፣ የሀሰት መረጃዎች፣ የጥላቻ ንግግር እና ማግለል በተለይም በማህበራዊ ሚዲያ መድረኮች ላይ በሰዎች አካላዊ እና አእምሯዊ ጤና ላይ የሚያደርሱትን አሉታዊ ተፅእኖ ለመከላከል እና ለመከላከል እርምጃዎችን ውሰድ፣ ይህም ከወረርሽኙ መከላከል፣ ዝግጁነት እና ምላሽ አንፃር የክትባት ማመንታት መከላከልን ጨምሮ። የባለድርሻ አካላት ውጤታማ ተሳትፎ ወቅታዊ፣ ትክክለኛ እና በማስረጃ ላይ የተመሰረተ መረጃ እና የዲጂታል ጤና አጠቃቀምን ጨምሮ የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራ እንደሚያስፈልግ በመገንዘብ በህዝብ ጤና ስርአቶች እና ባለስልጣናት ላይ እምነትን ማሳደግ የህዝብ ጤና ትምህርት፣ መሳሪያዎ ማንበብና መጻፍ እና ግንዛቤን ጨምሮ። ለአለም አቀፍ የጤና ሽፋን ቁርጠኝነት አካል በመሆን በመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ እና ሌሎች የጤና ስርዓት እርምጃዎች ላይ ኢንቨስት በማድረግ ማህበረሰቦቻችንን ለመጠበቅ ለወደፊቱ ወረርሽኞች ምላሽ ለመስጠት ጠንካራ ብሄራዊ የጤና ስርዓቶች መኖራቸውን ለማረጋገጥ; የዓለም ጤና ድርጅት ወረርሽኙን ለመከላከል የበኩሉን ሚና ለመጫወት በሚፈለገው ደረጃ እንዲጠናከር ኢንቨስት ያድርጉ። የዓለም ጤና ድርጅት ዘላቂ የገንዘብ ድጋፍ እና የብሔራዊ የጤና ሥርዓቶች ዓለምን የበለጠ ደህንነቱ የተጠበቀ ለማድረግ አስፈላጊ ናቸው ። ሁሉም አገሮች ወረርሽኙን ለመከላከል፣ ለመዘጋጀት እና ምላሽ ለመስጠት የራሳቸውን ፍላጎት እንዲያሟሉ ለማስቻል እና ለማብቃት የጤና የሰው ኃይል እና ፈጣን ምላሽ አቅሞችን፣ የክትትልና አቅርቦት ሥርዓቶችን እና የአገር ውስጥ የማምረት አቅምን ማጠናከር። በዝቅተኛ እና ዝቅተኛ መካከለኛ ገቢ ባላቸው አገሮች በተለይም በመላው አፍሪካ ያሉ ወረርሽኞችን ለመከላከል የጤና ስርዓት አቅሞችን ማጎልበት; ከጤና ጋር የተያያዙ የተሳሳቱ መረጃዎች፣ የሀሰት መረጃዎች፣ የጥላቻ ንግግሮች እና መገለሎች በተለይም በማህበራዊ ሚዲያ መድረኮች ላይ በሰዎች አካላዊ እና አእምሮአዊ ጤና ላይ የሚያደርሱትን አሉታዊ ተፅእኖ መከላከል እና መከላከል፣ ወረርሽኙን መከላከል፣ ዝግጁነት እና ምላሽን ለማጠናከር እና በህብረተሰብ ጤና ስርአቶች ላይ እምነት ለመፍጠር። እና ባለስልጣናት; የወረርሽኙን ዘርፈ ብዙ መንስኤዎችና መዘዞች በዘላቂ ልማት ግቦች መሳካት ምክንያት የባለብዙ ወገን ሥርዓቱን አቅም መጠቀም እና ወረርሽኙን መከላከል፣ ዝግጁነት እና ምላሽን ለማሻሻል የሚያስፈልገውን ዘርፈ ብዙ አካሄድ ማሳደግ። በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ጠቅላላ ጉባኤ ፕሬዝዳንት የዛሬውን የፖለቲካ መግለጫ ማፅደቁን ተከትሎ የተባበሩት መንግስታት አባል ሀገራት መሪዎች ስለ ወረርሽኙ መከላከል ፣ ዝግጁነት እና ምላሽ ወሳኝ አስፈላጊነት እና ጠንካራ ፣ የተቀናጀ እና አጠቃላይ የአለም ጤና ድንገተኛ ሥነ ሕንፃ አስፈላጊነት መግለጫዎችን ሰጥተዋል።

WHO welcomes historic commitment by world leaders for greater collaboration, governance and investment to prevent, prepare for and respond to future pandemics The World Health Organization welcomed today’s historic commitment shown by global leaders, at the United Nations General Assembly, to strengthen the international cooperation, coordination, governance and investment needed to prevent a repeat of the devastating health and socioeconomic impact caused by COVID-19, make the world better prepared for future pandemic, and get back on track to achieving the Sustainable Development Goals. “The first-ever head of state summit on pandemic prevention, preparedness and response is a historic milestone in the urgent drive to make all people of the world safer, and better protected from the devastating impacts of pandemics,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “I welcome this commitment by world leaders to provide the political support and direction needed so that WHO, governments and all involved can protect people’s health and take concrete steps towards investing in local capacities, ensuring equity and supporting the global emergency health architecture that the world needs.” The political declaration, approved by Mr Dennis Francis, President of the 78th United Nations General Assembly, and the result of negotiations under the able leadership of Ambassadors Gilad Erdan of Israel and Omar Hilale of Morocco, underscored the pivotal role played by WHO as the “directing and coordinating authority on international health,” and the need to “commit further to sustainable financing that provides adequate and predictable funding to the World Health Organization, which enables it to have the resources needed to fulfil its core functions.” “The lived experience of people who suffered through the COVID-19 pandemic must be at the forefront of our minds going forward in order to realize the clear direction provided by world leaders,” said Dr Tedros. “We must learn how to protect our communities better and to engage, inform and empower them to be part of the solution. We need to build stronger clinical care systems that can save lives. Doing so requires concrete actions to ensure equitable access to medical countermeasures, sustainable and adequate financing, empowered and engaged communities and robust, trained and equipped health workers.” “The devastating impacts of COVID-19 demonstrated why the world needs a more collaborative, cohesive and equitable approach to preventing, preparing for and responding to pandemics,” said Dr Tedros. Dr Tedros said governments and multilateral partners have already commenced building the foundations for a safer world, with the establishment of the Pandemic Fund, the WHO Hub for Pandemic and Epidemic Intelligence, the WHO BioHub to voluntarily share novel biological materials, and the mRNA vaccine technology transfer hub. However, Dr Tedros added that the political declaration approved on Wednesday called for further strengthening of the global health emergency architecture to better protect the world from a repeat of COVID-19. Among numerous measures required, the political declaration recognized the need for Member States to: Conclude negotiations on a WHO convention, agreement or other international instrument on pandemic prevention, preparedness and response, otherwise known as the Pandemic Accord, and continue their work to make targeted amendments to the International Health Regulations (2005) by May 2024; In line with the Pandemic Accord process, ensure the sustainable, affordable, fair, equitable, effective, efficient and timely access to medical countermeasures, including vaccines, diagnostics, therapeutics and other health products; Take measures to counter and address the negative impacts of health-related misinformation, disinformation, hate speech and stigmatization, especially on social media platforms, on people’s physical and mental health, including countering vaccine hesitancy in the context of pandemic prevention, preparedness and response and to foster trust in public health systems and authorities, including by increasing public health education, literacy and awareness, while recognizing that the effective engagement of stakeholders requires access to timely, accurate and evidence-based information and awareness raising including through the use of digital health tools; To protect our communities through investing in primary health care and other health system measures, as part of a commitment to universal health coverage, so to ensure robust national health systems are in place to respond to future pandemics; Invest in ensuring WHO is strengthened to the level needed to play its role in responding to pandemic threats. Sustainable financing of WHO, and national health systems, is essential for making the world safer; Strengthen health workforce and rapid response capacities, surveillance and supply systems, and local manufacturing abilities, to enable and empower all countries to have the ability to meet their own needs to prevent, prepare for and respond to pandemics. Scale up health system capacities to address pandemic threats in low- and lower-middle income countries, especially across Africa; Counter and address the negative impacts of health-related misinformation, disinformation, hate speech and stigmatization, especially on social media platforms, on people’s physical and mental health, in order to strengthen pandemic prevention, preparedness and response, and foster trust in public health systems and authorities; Leverage the potential of the multilateral system and scale up the multisectoral approach needed to improve pandemic prevention, preparedness and response, due to the multifaceted causes and consequences of pandemics, which support attainment of the Sustainable Development Goals. Following today’s approval of the political declaration by the UN General Assembly president, leaders of United Nations Member States delivered statements on the critical importance of pandemic prevention, preparedness and response and the need for a robust, coordinated and comprehensive global health emergency architecture.

Hukumar lafiya ta duniya WHO ta yi maraba da alƙawari mai cike tarihi da shugabannin duniya suka yi don inganta haɗin kai, gudanarwa da saka hannun jari don kawarwa, shiryawa da ɗaukar mataki faruwar annoba nan gaba Hukumar Lafiya ta Duniya ta yi marhabin da ƙudiri mai cike da tarihi a yau, wanda shugabannin duniya suka nuna, a babban taron Majalisar Ɗinkin Duniya, na karfafa haɗin gwiwar ƙasa da ƙasa, daidaitawa, gudanar da mulki da saka hannun jari da ake buƙata don hana sake haifar da mummunar illar kiwon lafiya da tattalin arziƙi da COVID-19 ya haifar, duniya tayi cikakken shiri don ɓarkewar cutar nan gaba, kuma ta dawo kan turbar cimma burin ci gaba mai ɗorewa na muradun ƙarni. Babban taron ƙoli na farko na duniya kan rigakafin cutar, shirye-shirye da mayar da martani wani lamari ne mai cike da tarihi a cikin shirin gaggawa na tabbatar da dukkan al'ummar duniya cikin aminci, da kuma samun kariya daga bala'in annoba," in ji Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Darakta janar na hukumar lafiya ta duniya WHO. Ina maraba da wannan alƙawarin da shugabannin duniya suka yi na ba da goyon baya na siyasa da alƙiblar da ake buƙata ta yadda WHO, gwamnatoci da duk waɗanda abin ya shafa za su iya kare lafiyar mutane, tare da ɗaukar ƙwararan matakai don saka hannun jari a cikin ayyukan gida, tabbatar da daidaito da tallafawa gine-ginen kiwon lafiya na gaggawa na duniya wanda duniya ke buƙata. .” Sanarwar siyasar, wacce Mista Dennis Francis, shugaban babban taron Majalisar Ɗinkin Duniya karo na 78 ya amince da ita, da kuma sakamakon shawarwarin da aka samu ƙarƙashin jagorancin Ambasada Gilad Erdan na Isra'ila da Omar Hilale na Maroko, sun nuna muhimmiyar rawar da hukumar lafiya ta duniya WHO ta taka a matsayin " jagora da daidaita iko kan harkokin kiwon lafiya na ƙasa da ƙasa," da kuma buƙatar za a ci gaba da ba da gudummawa ga cigaba mai ɗorewa wanda ke ba da isassun kuɗaɗe da ake hasashe ga Hukumar Lafiya ta Duniya, wanda ke ba ta damar samun albarkatun da ake buƙata don gudanar damanyan ayyukanta." "Abinda mutanen da suka sha fama da cutar ta COVID-19 suka fuskanta, dole ne su ƙasance a sahun gaba a cikin tunaninmu na gaba domin cimma kyakkyawar manufa da shugabannin duniya suka samar," in ji Dr Tedros. Dole ne mu koyi yadda za mu kare al'ummominmu da kyau, da kuma yadda zasu sa hannu, su faɗaka da kuma ƙarfafarsu don zama wani ɓangare na kawo mafita. Muna buƙatar gina tsarin kulawa na asibiti mai ƙarfi wanda zai iya ceton rayuka. Yin hakan yana buƙatar aiyuka na zahiri don tabbatar da samun daidaitattun hanyoyin magance matsalolin kula da lafiya, ci gaba da zuba isassun kuɗaɗe, al'ummomi da aka ƙarfafawa gwiwa da tafiya tare da su, da ƙwararan ƙwararrun ma'aikatan kiwon lafiya da aka horar da kuma wadatar da su da kayan aiki." Mummunan tasirin COVID-19 ya nuna dalilin da yasa duniya ke buƙatar ƙarin hanyar haɗin gwiwa, haɗin kai da daidaito don kawarwa, shiryawa da kuma maida martani ga annoba, "in ji Dr Tedros. Dr Tedros ya ce tuni gwamnatoci da abokan hulɗa da suka fara gina harsashin samar da zaman lafiya a duniya, tare da kafa Asusun Kula da Cututtuka, Cibiyar Bayanan Sirri na Ibtila'i da Annoba ta WHO, da WHO BioHub don yaɗa kayan halitta bisa raɗin kai, da cibiya musayar fasahar rigakafin mRNA. Duk da haka, Dr Tedros ya kara da cewa sanarwar siyasar da aka amince da ita ranar Laraba, ta yi kira da a ƙara ƙarfafa tsarin gine-ginen gaggawa na kiwon lafiya don kare duniya daga maimaita abinda ya faru a COVID-19. Daga cikin ɗimbin matakan da ake buƙata, sanarwar siyasar ta amince da buƙatar ƙasashe mambobisu: Kammala tattaunawa a taron hukumar WHO, yarjejeniya ko wasu kayan aiki na ƙasa da ƙasa kan rigakafin cutar, shirye-shirye da mayar da martani, wanda aka sani ta wata fuskar da Yarjejeniyar Annoba, kuma su ci gaba da aikinsu don yin gyare-gyaren da aka yi niyya ga Dokokin Kiwon Lafiya na Duniya (na shekarar 2005) nan da Mayun 2024; A bisa tsarin tsarin Yarjejeniyar Annobar, a tabbatar an ɗauki matakan yaƙi da cutar masu ɗorewa, sauƙin kuɗi, adalci, daidaito, tasiri, da inganci, haɗi da alluran rigakafi, bincike, magunguna da sauran kayayyakin kiwon lafiya; Ɗaukar matakai don yaƙi da kuma magance munanan illolin da ke tattare da gurɓatattun bayanan da suka shafi kiwon lafiya, bayanan ƙarya, kalaman ƙiyayya da cin mutunci, musamman a dandalin sada zumunta, kan lafiyar jiki da tunanin mutane, gami da magance shakkun alluran rigakafi a cikin ƙunshin rigakafin cutar, shiri da mayar da martani da kuma samar da yarda da aminci ga tsarin kiwon lafiyar jama'a da hukumomi, ciki har da inganta ilimin kiwon lafiyar jama'a, ilmantarwa da wayar da kan jama'a, tare da da sanin cewa yin aiki mai mahimmanci na masu ruwa da tsaki yana buƙatar samun damar samun bayanai a kan lokaci, sahihan bayanai da suke abin dogaro, tare da wayar da kan jama'a ciki har da yin amfani da kayan kula da lafiya na fasahar zamani.; Don kare al'ummominmu ta hanyar saka hannun jari a fannin kiwon lafiya na farko da sauran matakan tsarin kiwon lafiya, a matsayin wani ɓangare na sadaukar da kai ga samar da lafiya ga duniya baki ɗaya, don tabbatar da cewa an samar da ingantattun tsarin kiwon lafiya na ƙasa don magance cututtuka masu zuwa nan gaba.; Zuba hannun jari don tabbatar da an ƙarfafa WHO zuwa matakin da ake buƙata don taka rawar da take takawa wajen magance barazanar annoba. Tallafin cigaba mai ɗorewa na WHO, da tsarin kiwon lafiyar ƙasa, yana da mahimmanci don tabbatar da aminci a duniya; Ƙarfafa ma'aikatan kiwon lafiya da ƙwarewar saurin kai ɗauki, sa ido da tsarin samar da kayayyaki, da ƙwarewar masana'antu na gida, don ba da dama da ƙarfafa duk ƙasashe don samun damar biyan buƙatun kansu don kawarwa, shiryawa da kuma ɗaukar mataki kanannobar. Haɓaka ƙarfin tsarin kiwon lafiya don magance barazanar annoba a cikin ƙasashe masu ƙarami da matsakaicin samu, musamman a duk faɗin Afirka; Yaƙi da kuma magance munanan illolin da ke tattare da bayanan ƙarya da ke da alaƙa da kiwon lafiya, ɓarna, kalaman ƙiyayya da cin mutunci, musamman a kan dandamali na kafofin sadarwa, kan lafiyar jiki da tunanin mutane, don ƙarfafa rigakafin cutar, shirye-shirye da maida martani, da ingy dogaro da tsarin kiwon lafiyar jama'a da hukumomi; Amfani da damar da tsarin na duniya ke da shi da kuma faɗaɗa hanyoyin da ake buƙata don inganta rigakafin annoba, shiri da kuma maida martani, saboda dalilai da yawa da kuma sakamakon annobar, wanda ke tallafawa cimma burin ci gaba mai ɗorewa. Bayan amincewa da sanarwar siyasa da shugaban babban taron Majalisar Ɗinkin Duniya ya yi a yau, shugabannin ƙasashe mambobin Majalisar Ɗinkin Duniya sun ba da sanarwa kan mahimmancin rigakafin cutar, shirye-shirye da mayar da martani da kuma buƙatar samar da tsayayyen tsarin gine-ginen gaggawa na kiwon lafiya a duniya.

WHO inakaribisha ahadi za kihistoria za viongozi wa dunia kwa ushirikiano zaidi, utawala bora na uwekezaji ili kuzuia, kujiandaa na kukabiliana na magonjwa ya baadaye Shirika la Afya Duniani lilikaribisha ahadi ya kihistoria iliyoonyeshwa leo na viongozi wa kimataifa, kwenye Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, kuimarisha ushirikiano wa kimataifa, uratibu, utawala na uwekezaji unaohitajika ili kuzuia kurudiwa kwa athari mbaya za kiafya, kijamii na kiuchumi zinazosababishwa na UVIKO-19, ili kufanya dunia iwe tayari zaidi kwa janga la siku zijazo, na urejee kwenye mstari wa kufikia Malengo ya Maendeleo endelevu. "Mkutano wa kwanza kabisa wa Wakuu wa nchi juu ya kuzuia, kujiandaa na kukabiliana na janga ni hatua ya kihistoria katika harakati za haraka za kuwafanya watu wote duniani kuwa salama na kulindwa vyema dhidi ya athari mbaya za milipuko" alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Ninakaribiasha ahadi hii ya viongozi wa dunia ya kutoa usaidizi wa kisiasa na mwelekeo unaohitajika ili WHO, serikali na wote wanaohusika waweze kulinda afya ya watu na kuchukua hatua madhubuti kuelekea kuwekeza katika uwezo wa ndani, kuhakikisha usawa na kusaidia afya ya dharura ya sanifu ambao dunia inauhitaji Hilo tamko la kisiasa, lililoidhinishwa na Bw. Denis Francis, Raisi wa Baraza Kuu la 78 la Umoja wa Mataifa, na matokeo ya mazungumzo chini ya uongozi mahiri wa mabalozi kama vile Gilad Erdon wa Israel na Omar Hilale wa Morocco, yalisisitiza jukumu muhimu lililofanywa na WHO kama kueleza na kuratibu mamlaka juu ya afya ya kimataifa na haja ya kujitolea zaidi kwa ufadhili wa kutosha na unaotabilika kwa Shirika la Afya Duniani, ambalo huliwezesha kuwa na rasilimali zinazohitajika kutimiza kazi zake za msingi Uzoefu wa maisha ya watu ambao waliteseka kupitia janga la UVIKO-19 lazima uwe mstari wa mbele ili kutambua mwelekeo huru unaotolewa na viongozi wa dunia, alisema Dk. Tedros. Lazima tujifunz jinsi ya kulinda jamii zetu vyema na kuzishirikisha na kuziwezesha kuwa sehemu ya suluhu. Tunatakiwa kujenga mifumo thabiti ya uangalizi wa kimatibabu ambayo ambao unaweza kuokoa maisha. Kufanya hivyo kunahitaji hatua madhubuti ili kuhakikisha upatikanaji wa hatua za kukabiliana na matibabu, ufadili endelevu na wa kutosha, jumuiya zilizowezeshwa na zinazohusika na wahudumu wa afya wenye nguvu, waliyofunzwa na wenye vifaa Athari mbaya za UVIKO-19 zilionyesha kwa nini duniani inahitaji mbinu shirikishi zaidi, yenye mshikamano na yenye usawa katika kuzuia, kujiandaa na kukabiliana na magonjwa ya milipuko, alisema Dk. Tedros. Dk. Tedros alisema, serikali na washirika wa kimataifa tayari wameanza kujenga misingi ya dunia salama, kwa kuanzishwa kwa Mfuko wa janga, kitovu cha ujasusi wa ugonjwa na Milipuko, WHO BioHub kushiriki kwa hiari nyenzo mpya za kibayolojia na kitovu cha teknolojia cha uhamishaji wa chanjo ya mRNA. Walakini, Dk Tedros ameongeza kuwa tamko la kisiasa lililoidhinishwa Jumatano lililotakiwa kuimarishwa zaidi kwa usanifu wa dharura ya afya duniani ili kuilinda dunia dhidi ya marudio ya UVIKO-19. Miongoni mwa hatua nyingi zinazohitajika, tamko la kisiasa lilitambua haja ya Nchi Wanachama: Hitimisha mazungumzo kuhusu mkataba wa WHO, makubaliano au chombo kingine cha kimataifa kuhusu kuzuia, kujiandaa na kukabiliana na janga hili, inayojulikana kwa jina jingine kama Makubaliano ya Gonjwa, na kuendelea na kazi yao ya kufanya marekebisho yanayolengwa kwa Kanuni za Afya za Kimataifa (2005) kufikia Mei 2024; Sambamba na mchakato wa hatua za makubalianano ya janga, yanayohakikisha upatikanaji endelevu, unafuu wa bei, haki, usawa, ufanisi wa hatua za matibabu ikiwa ni pamoja na chanjo, uchunguzi, matibabu na bidhaa nyingine za afya; Kuhakikisha hatua za kukabiliana na athari mbaya za habari potofu zinazohusiana na afya, habari potovu, matamshi ya chuki na unyanyapaa, haswa kwenye mitandao ya kijamii, juu ya afya ya mwili na akili ya watu, pamoja na kupinga kusita kwa chanjo katika mkutadha wa kuzuia janga, kujiandaa na kuitikia na kukuza imani katika mifumo na mamlka za afya ya umma, ikiwa ni pamoja na kuongeza elimu ya afya ya umma, kusoma na kuandika na ufahamu, huku tukitambua kuwa ushirikishwaji bora wa wadau unahitaji upatikanaji wa taarifa kwa wakati sahihi na zenye msingi wa ushahidi na kuongeza uhamasishaji ikiwa ni pamoja na kutumia zana za afya za kidijitali; Kulinda jamii zetu kwa kuwekeza katika huduma za afya ya msingi na hatua nyingine za mfumo wa afya, kama sehemu ya kujitolea kwa huduma ya afya kitaifa iko katika kukabiliana na milipuko ya baadaye; Wekeza katika kuhakikisha kuwa WHO inaimarishwa kwa kiwango kinachohiatjika kutekeleza jukumu lake katika kukbiliana na matishio ya janga. Ufadhili endelevu wa WHO, na mifumo ya afya ya kitaifa, ni muhimu katika kuufanya dunia kuwa salama zaidi; Imarisha nguvu kazi ya afya na uwezo wa kukabiliana na mifumo ya ufuatiliaji na ugavi, na uwezo wa utengenezaji wa ndani, ili kuwezesha nchi zote kuwa na uwezo wa kukidhi mahitaji yao wenyewe ili kuzuia, kujiandaa na kukabiliana na milipuko. Kuongeza uwezo wa mfumo wa afya ili kushughulikia vitisho vya janga katika nchi za kipato cha chini na kati, haswa kote barani Afrika; Kukabili na kushughulikia athari mbaya za habari potofu zinazohusiana na afya, habari potovu, matamshi ya chuki na unyanyapaa, haswa kwenye mitandao ya kijamii, juu ya afya ya mwili na akili ya watu ili kuimarisha uzuiaji wa janga, utayari na mwitikio na kukuza uaminifu katika mifumo na mamlaka ya afya duniani; Kuongeza uwezo wa mfumo wa kimataifa na kuongeza mbinu ya sekta mbalimbali zinazohitajika ili kuboresha uzuiaji wa janga, kujiandaa na kukabiliana na janga hili, kutokana na sababu nyingi na matokeo ya magonjwa ya mlipuko, ambayo yanasaidia kufikiwa kwa malengo ya maendeleo endelevu. Kufuatia idhini ya leo ya tamko la kisiasa la rai wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, viongozi wa Mataifa Wanachama wa Umoja wa Mataifa walitoa taarifa juu ya umuhimu wa kuzuia janga, kujiandaa na kukabiliana na hitaji la usanifu thabiti, uliyoratibiwa na wa kina wa dharura ya afya duniani.

WHO gba ìfarajìn onípa tí àwọn olórí ní àgbáyé ṣe fún ìbáṣepọ̀, ìṣèjọba àti ìdókòwò ńlá láti dènà, ṣètò fún àti láti dáhùn sí àwọn àjàkálẹ̀ àrùn ọjọ́ iwájú Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé ti gba ìfarajìn onípa tí àwọn olórí ní àgbáyé ṣe àfihàn, ní Ìpàdé Àpapọ̀ United Nations, láti ṣe ìrólágbára fún ìfọwọ̀sowọ́pọ̀, ìṣàkóso, ìṣèjọba àti ìdókòwò ní orílẹ̀-sí-orílẹ̀ tí wọ́n nílò láti dènà àtúnṣe irú ipa aṣèparun fún ìlera àti ètò ọrọ̀ ajé ní àwùjọ tí àrùn COVID-19 dá sílẹ̀, láti mú kí àgbáyé gbáradì dáadáa fún àjàkálẹ̀ àrùn ọjọ́ iwájú, àti láti padà sí ojú ọ̀nà fún àṣeyọrí àwọn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́. "Ìpàdé olórí ìlú àkọ́kọ́-irú-ẹ̀ lórí ìdènà àjàkálẹ̀ àrùn, ìgbáradì àti ìfèsì náà jẹ́ àṣeyọrí onípa nínú ìje láti mú kí àwọn èèyàn ní ilé ayé wà ní àlàáfíà, kí wọ́n sì ní ààbò dáadáa kúrò lọ́wọ́ àwọn ipa aṣèparun àjàkálẹ̀ àrùn," Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún WHO sọ̀rọ̀. "Mo gba ìfarajìn àwọn olórí ní àgbáyé yìí láti pèsè àtìlẹ́yìn àti ìtọ́sọ́nà ajẹmóṣèlú kí WHO, àwọn ìjọba àti gbogbo àwọn tí ọ̀rọ̀ kàn lè dáàbò bo ìlera àwọn èèyàn kí wọ́n sì gbé àwọn ìgbésẹ̀ àrídìmú lórí ṣíṣe ìdókòwò nínú àwọn oníṣẹ́ ìbílẹ̀, ṣíṣe àrídájú ìṣedéédé àti àtìlẹ́yìn fún ìyaṣẹ́ ìlera onípàjáwìrì ní àgbáyé tí àgbáyé nílò." Ìkéde olóṣèlú, tí Mr Dennis Francis, Ààrẹ Ìpàdé Àpapọ̀ Ìkejìdínlọ́gọ́rin United Nations buwọ́ lù, àti èsì àwọn ìfọ̀rọ̀wérọ̀ lábẹ́ ìdarí àwọn Aṣojú Gilad Erdan láti Isreal àti Omar Hilale láti Morocco, ṣe àfihàn ipa pàtàkì tí WHO kó gẹ́gẹ́ bíi "aláṣẹ olùdarí àti olùṣàkóso lórí ìlera orílẹ̀-sí-orílẹ̀," àti ìnílò láti "ṣe ìfarajìn síi fún ìrànwọ́ owó alálòpẹ́ tí yóò pèsè ìrànwọ́ owó tí ó tó tí ó sì ṣe é sọ àsọtẹ́lẹ̀ fún Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé, èyí tí yóò je kí ó ní àwọn èlò tí ó nílò láti ṣe àwọn ojúlówó iṣẹ́ rẹ̀. "Ìrírí tí àwọn èèyàn tí wọ́n jìyà títí àjàkálẹ̀ àrùn COVID-19 gbọdọ̀ wà ní oókan àyà wa ní ìtẹ̀síwájú láti lè rí ìtọ́sọ́nà geere tí àwọn olórí ní àgbáyé pèsè," Dr Tedros fèsì. "A gbọdọ̀ kọ́ bí a ṣe máa dáàbò bo àwọn àwùjọ wa dáadáa àti láti mú wọn kópa, là wọ́n lọ́yẹ̀ àti láti ṣe ìrólágbára fún wọn láti darapọ̀ mọ́ ọ̀nà àbáyọ náà. A ní láti ṣẹ̀dá ètò ìwádìí ìtọ́jú ìlera tí ó lágbára tí yóò lè dóòlà ẹ̀mí. Ṣíṣe bẹ́ẹ̀ nílò àwọn ìgbésẹ̀ àrídìmú láti ṣe àrídájú ìráàyè onídéédé sí àwọn ìgbésẹ̀takò tí ìṣègùn, ìṣúná alálòpẹ́ tí ó tó, àwọn àwùjọ tí wọ́n ń kópa tí wọ́n sì ti ṣe ìrólágbára fún, àti àwọn òṣìṣẹ́ ìlera tí wọ́n ní ìmọ̀, tí wọ́n ní ẹ̀kọ́ tí wọ́n sì ní irinṣẹ́." "Àwọn ipa aṣèparun tí àrùn COVID-19 ni ti ṣe àfihàn ìdí tí àgbáyé fi nílò ìlànà onífọwọ́sowọ́pọ̀, alájọṣe àti onídéédé láti dènà, gbáradì fún àti láti fèsì sí àwọn àjàkálẹ̀ àrùn," Dr Tedros dáhùn. Dr Tedros sọ pé àwọn ìjọba àti àwọn alábàáṣe ẹlẹ́yàmẹyà ti bẹ̀rẹ̀ sí ní ṣẹ̀dá àwọn ìpìlẹ̀ fún ilé ayé tí ó ní ààbò síi, pẹ̀lú ìdásílẹ̀ Owó-ìrànwọ́ Àjàkálẹ̀ àrùn, Ibùdó WHO fún Ìmọ̀ Àjàkálẹ̀ àrùn káríayé àti Àjàkálẹ̀ àrùn, BioHub WHO ti fi àwọn èlò ajẹmọ́bìí tuntun síta lọ́fẹ̀ẹ́, àti ibùdó ìgbéká ìmọ̀-ẹ̀rọ àjẹsára mRNA. Ṣùgbọ́n, Dr Tedros ṣe àfikún pé ìkéde olóṣèlú tí wọ́n buwọ́ lù náà ní ọjọ́'Rú pè fún ìtúbọ̀ ṣe ìrólágbára fún ìyaṣẹ́ ìlera onípàjáwìrì ní àgbáyé láti dáàbò bo àgbáyé dáadáa kúrò lọ́wọ́ àtúnṣe COVID-19. Láàárín ọ̀pọ̀ àwọn ìgbésẹ̀ tí wọ́n nílò, ìkéde olóṣèlú náà ṣe ìdámọ̀ ìníló fún àwọn Orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ láti: Parí àwọn ìfọ̀rọ̀wérọ̀ lórí àpèjọ, àdéhùn WHO kan àbí àwọn irinṣẹ́ ní àgbáyé mìíràn lórí ìdènà, ìgbáradì fún àti ìfèsì sí àjàkáyé, tí a tún mọ̀ sí Pandemic Accord, kí wọ́n sì tẹ̀síwájú pẹ̀lú iṣẹ́ wọn láti ṣe àwọn àtúnṣe aláfojúsùn sí àwọn Òfin Ìlera Orílẹ̀-sí-orílẹ̀ (2005) títí oṣù Karùn-ún ọdùn 2024.; Ní ìbámu pẹ̀lú ìlànà Pandemic Accord, ṣe àrídájú ìráàyè alálòpẹ́, tí kò fàpò ya, tí kò ṣe ojúsàájú, onídéédé, tí ó múná dóko, tí ó ṣiṣẹ́ tí ó sì bọ́ sí àsìkò sí ìgbésẹ̀takò ti ìṣègùn, pẹ̀lú àwọn àjẹsára, ìṣèdámọ̀, ìtọ́jú àti àwọn èlò ìlera mìíràn.; Gbé àwọn ìgbésẹ̀ láti takò àti láti kojú àwọn ipa búburú tí ìdẹ́yẹsí, ìwífún òfegè, ìwífún tí kò pé, ọ̀rọ̀ ọ̀tẹ̀ ajẹmọ́lera, pàápàá jùlọ ní orí àwọn ìkànnì ìbánidọ́rẹ̀ẹ́, lórí ìlera ara àti ọkàn àwọn èèyàn, pẹ̀lú ìtakò ìṣiyèméjì lórí àjẹsára nínú ètò ìdènà, ìgbáradì fún àti ìfèsì sí àjàkáyé àti láti mú ìgbẹkẹ̀lé nínú ẹ̀kọ́, ìmọ̀wé àti ìmọ̀ nípa ìlera gbogboogbò, nígbà tí wọ́n ń ṣe ìdámọ̀ pé ìkópa àwọn òpómúléró tí ó múná dóko nílò ìráàyè sí ìwífún ẹlẹ́rìí, tí ó wà ní ìbámu tí ó sì ṣe déédé àti ìgbédìde ìmòye pẹ̀lú nípa ìlò àwọn irinṣẹ́ ìlera orí ẹ̀rọ; Láti dáàbò bo àwọn àwùjọ wa nípasẹ̀ ìdókòwò nínú ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀ àti àwọn ìgbésẹ̀ ètò ìlera mìíràn, gẹ́gẹ́ bíi ara ìfarajìn sí ọwọ́jà ìlera ní àgbáyé, torí náà láti ṣe àrídájú àwọn ètò ìlera ní orílẹ̀-èdè tí ó dúró dáadáa wà nílẹ̀ láti ṣe ìdáhùn sí àwọn àjàkáyé ọjọ́ iwájú; Dókòwò nínú ṣíṣe àrídájú pé WHO ní ìrólágbára dé ìpele tí ó nílò láti kópa nínú ìdáhùn sí àwọn ìdúnkokò àjàkáyé. Ìṣúná alálòpẹ́ WHO, àti àwọn ètò ìlera ní orílẹ̀-èdè, sí ṣe pàtàkì láti mú kí ilé-ayé ní ààbò síi; Ṣe ìrólágbára ẹ̀ka iṣẹ́ ìlera àti àwọn ìkápá ìdáhùn kíákíá, ìwádìí àti àwọn ètò ìpèsè, àti àwọn iṣẹ́ ìṣèlọ́po ìbílẹ̀, láti mú àti láti ṣe ìrólágbára gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè láti ní ipa láti rí àwọn ìnílò tiwọn fún ìdènà, ìgbáradì fún àti láti fèsì sí àwọn àjàkáyé. Mú àwọn ìkápá ètò ìlera dé ojú ìwọ̀n láti yanjú àwọn ìdúnkokò àjàkáyé ní àwọn orílẹ̀-èdè tí owó àmúwọlé wọn kéré àti àwọn tí owó àmúwọlé wọn kò pọ̀ tó ìwọ̀nba, pàápàá káàkiri ilẹ̀ Africa; Takò àti láti kojú àwọn ipa búburú tí ìdẹ́yẹsí, ìwífún òfegè, ìwífún tí kò pé, ọ̀rọ̀ ọ̀tẹ̀ ajẹmọ́lera, pàápàá jùlọ ní orí àwọn ìkànnì ìbánidọ́rẹ̀ẹ́, lórí ìlera ara àti ọkàn àwọn èèyàn, láti lè ṣe ìrólágbára ìdènà, ìgbáradì àti ìfèsì sí àjàkáyé, àti láti mú ìgbẹkẹ̀lé nínú àwọn ètò àti àwọn aláṣẹ ìlera gbogboogbò; Ṣe àmúlò àǹfààní ètò ẹlẹ́yàmẹyà kí ó sì ṣe ìmúdójúìwọ̀n ìlànà ọlọ́pọ̀ ẹ̀ka iṣẹ́ tí wọ́n nílò láti mú ìdènà, ìgbáradì àti ìfèsì sí àjàkáyé dára síi, látààrí onírúurú àwọn okùnfà àti àwọn àbájáde àwọn àjàkáyé, tí ó ṣe ìrànwọ́ fún àṣeyọrí àwọn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́. Ṣe àtẹ̀lé ìbuwọ́lù ìkéde olóṣèlú òní tí ààrẹ Ìpàdé Àpapọ̀ United Nations ṣe, àwọn olórí àwọn Orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ United Nations fi àwọn gbólóhùn lórí pàtàkì ìdènà, ìgbáradì àti ìfèsì sí àjàkáyé jíṣẹ́ àti ìnílò fún ìyaṣẹ́ ìlera onípàjáwìrì ní àgbáyé tí ó ní àsọyé tí ó dúró dáadáa tí ó sì ní àkóso.

I-WHO iyakwamukela ukuzibophezela okungokomlando kwabaholi bomhlaba ngokubambisana okukhulu, ukubusa kanye nokutshalwa kwezimali ukuvimbela, ukulungiselela kanye nokuphendula ubhubhane oluzayo I-World Health Organisation yamukele ukuzibophezela kwanamuhla okuyingqopha-mlando okukhonjiswe abaholi bomhlaba, ku-United Nations General Assembly, ukuqinisa ukubambisana kwamazwe ngamazwe, ukusebenzisana, ukubusa kanye nokutshalwa kwezimali okudingekayo ukuze kuvinjelwe ukuphindaphinda komthelela omubi wezempilo kanye nenhlalo-mnotho obangelwe yiCOVID-19, umhlaba ulungele kangcono ubhubhane lwesikhathi esizayo, futhi ubuyele endleleni eya ekufinyeleleni Izinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme. "Ingqungquthela yenhloko yezwe yokuqala ngqa yokunqanda ubhubhane, ukulungela kanye nokusabela kuyingqophamlando emkhankasweni ophuthumayo wokwenza bonke abantu emhlabeni baphephe, futhi bavikeleke kangcono emiphumeleni ebhubhisayo yezifo eziwubhubhane," kusho uDkt Tedros Adhanom Ghebreyesus, UMqondisi-Jikelele weWHO. “Ngiyakwamukela lokhu kuzibophezela kwabaholi bomhlaba ekuhlinzekeni ukwesekwa kwezepolitiki kanye nesiqondiso esidingekayo ukuze iWHO, ohulumeni nabo bonke abathintekayo bakwazi ukuvikela impilo yabantu futhi bathathe izinyathelo eziqinile zokutshala imali emandleni endawo, ukuqinisekisa ukulingana nokweseka ukwakhiwa kwezidingo zempilo eziphuthumayo emhlabeni jikelele.” Isimemezelo sezombangazwe, esivunywe nguMnu Dennis Francis, uMongameli we-United Nations General Assembly yama-78, kanye nomphumela wezingxoxo ngaphansi kobuholi obunamandla beNxusa u-Gilad Erdan wakwa-Israel kanye no-Omar Hilale waseMorocco, sigcizelele indima ebalulekile eyadlalwa yiWHO ngokuthi “ ukuqondisa kanye nokuxhumanisa igunya kwezempilo yamazwe ngamazwe,” kanye nesidingo “sokuzibophezela okuqhubekayo ekuxhaseni ngezimali okusimeme okuhlinzeka ngezimali ezanele nezingabikezelwa kuWorld Health Organization, okuyenza ibe nezinsiza ezidingekayo ukuze ifeze imisebenzi yayo eyinhloko.” "Isipiliyoni esiphilayo sabantu abahlupheke ngenxa yobhubhane lweCOVID-19 kumele sibe phambili ezingqondweni zethu ukuya phambili ukuze sithole isiqondiso esicacile esinikezwa abaholi bomhlaba," kusho uDkt Tedros. “Kumele sifunde ukuthi singayivikela kanjani imiphakathi yethu kangcono futhi sihlanganyele, siyazise futhi siyinike amandla ukuze ibe yingxenye yesixazululo. Kudingeka sakhe izinhlelo zokunakekela emtholampilo eziqinile ezingasindisa izimpilo. Ukwenza kanjalo kudinga izinyathelo ezibambekayo zokuqinisekisa ukufinyelela ngokulinganayo ezinyathelweni zokwelashwa, ukuxhaswa ngezimali okusimeme nokwanele, imiphakathi enikwe amandla nebambisene kanye nabasebenzi bezempilo abaqinile, abaqeqeshiwe nabahlomile.” "Imithelela elimazayo yeCOVID-19 ikhombisile ukuthi kungani umhlaba udinga indlela yokusebenzisana, ebumbene futhi elinganayo yokuvikela, ukulungiselela kanye nokusabela kubhubhane," kusho uDkt Tedros. UDkt Tedros uthe ohulumeni nabalingani bamazwe ngamazwe sebeqalile ukwakha izisekelo zomhlaba ophephile, ngokusungulwa kwesikhwama sePandemic Fund, iWHO Hub for Pandemic and Epidemic Intelligence, iWHO BioHub yokwabelana ngokuzithandela ngezinto ezintsha zebhayoloji, kanye nobuchwepheshe bomgomo we-mRNA ihabhu yokudlulisa. Kodwa-ke, uDkt Tedros wengeze ngokuthi isimemezelo sezepolitiki esivunywe ngoLwesithathu sifuna ukuthi kuqiniswe kabusha ukwakhiwa kwezimo eziphuthumayo emhlabeni wonke ukuze kuvikelwe kangcono umhlaba ekuphindaphindweni kweCOVID-19. Phakathi kwezinyathelo eziningi ezidingekayo, isimemezelo sezepolitiki sabona isidingo sokuthi Amazwe Angamalungu: Phetha izingxoxo zengqungquthela yeWHO, isivumelwano noma elinye ithuluzi lamazwe ngamazwe mayelana nokuvimbela ubhubhane, ukulungela kanye nokusabela, okwaziwa ngenye indlela ngokuthi Isivumelwano Sobhubhane, futhi baqhubeke nomsebenzi wabo wokwenza izichibiyelo ezihlosiwe zeMithethonqubo Yezempilo Yamazwe Ngamazwe (2005) ngoNhlaba 2024; Ngokuhambisana nenqubo yeSivumelwano Sobhubhane, qinisekisa ukufinyelela okusimeme, okuthengekayo, okunobulungiswa, okulinganayo, okuphumelelayo, okuphumelelayo nokufika ngesikhathi kwezinyathelo zokwelapha, okuhlanganisa imithi yokugoma, ukuxilonga, imithi yokwelapha kanye neminye imikhiqizo yezempilo; Thatha izinyathelo zokulwa nokubhekana nemithelela engemihle yokwaziswa okungelona iqiniso okuhlobene nezempilo, ukuqamba amanga, inkulumo enenzondo nokucwaswa, ikakhulukazi ezinkundleni zokuxhumana, mayelana nempilo yabantu ngokomzimba nangokwengqondo, okuhlanganisa ukulwa nokungabaza kokugoma esimweni sokuvimbela ubhubhane, ukulungela nokuphendula kanye ukugqugquzela ukwethenjwa ezinhlelweni zezempilo zomphakathi kanye neziphathimandla, okuhlanganisa nokwandisa imfundo yezempilo yomphakathi, ukufunda nokubhala nokuqwashisa, kuyilapho siqaphela ukuthi ukusebenzelana okuphumelelayo kwababambe iqhaza kudinga ukufinyelela olwazini olufika ngesikhathi, olunembile nolusekelwe ebufakazini kanye nokuqwashisa okubandakanya ukusetshenziswa kwamathuluzi adijithali ezempilo.; Ukuvikela imiphakathi yethu ngokutshala imali ekunakekelweni kwezempilo okuyisisekelo nakwezinye izindlela zohlelo lwezempilo, njengengxenye yokuzibophezela ekuhlinzekeni impilo yonke, ukuze siqinisekise ukuthi izinhlelo zezempilo zikazwelonke zikhona ukuze kubhekwane nobhubhane oluzayo; Tshala imali ekuqinisekiseni ukuthi iWHO iyaqiniswa ifinyelele ezingeni elidingekayo ukuze idlale indima yayo ekuphenduleni izinsongo zobhubhane. Ukuxhaswa ngezimali okusimeme kweWHO, kanye nezinhlelo zezempilo zikazwelonke, kubalulekile ekwenzeni umhlaba uphephe; Ukunika amandla abasebenzi bezempilo kanye nokubalekelela bakwazi ukuphendula ngokushesha, ukugada kanye nezinhlelo zokuhlinzeka, kanye nokukwazi ukukhiqiza endaweni, ukuze unike amandla wonke amazwe ukuze akwazi ukuhlangabezana nezidingo zawo ukuvimbela, alungiselele futhi alwe noubhubhane. Khulisa amandla ohlelo lwezempilo ukubhekana nobungozi bobhubhane emazweni anengeniso ephansi kuya kwemaphakathi, ikakhulukazi e-Africa yonkana; Lwisana futhi ulungise imithelela engemihle yokunikezwa imininingwane yezempelo engelona iqiniso , ukuqamba amanga, inkulumo enenzondo nokucwaswa, ikakhulukazi ezinkundleni zokuxhumana, kwezempilo yabantu ngokomzimba nangokwengqondo, ukuze kuqiniswe ukuvimbela ubhubhane, ukulungela nokusabela, futhi kukhuthaze ukwethenjwa ezinhlelweni zezempilo zomphakathi. kanye neziphathimandla; Sebenzisa amandla ohlelo lwezizwe ngezizwe futhi ukhuphule indlela yezinhlaka eziningi edingekayo ukuze kuthuthukiswe ukuvinjelwa kobhubhane, ukulungela kanye nokusabela, ngenxa yezimbangela nemiphumela ewubhadane ehlukahlukene, esekela ukufinyelelwa Kwezinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme. Ngemuva kokuvunywa kwanamuhla kwesimemezelo sezepolitiki sikamongameli we-UN General Assembly, abaholi bamazwe angamalungu eZizwe Ezihlangene bethule izitatimende ngokubaluleka kokunqanda ubhubhane, ukulungela kanye nokusabela kanye nesidingo sokwakhiwa kwezakhiwo eziphuthumayo eziqinile, ezihlelekile neziphelele.

የመጀመሪያው የዓለም ጤና ድርጅት ሪፖርት የደም ግፊትን አስከፊነት እና የማስቆም መንገዶችን ዘርዝሯል የዓለም ጤና ድርጅት ከፍተኛ የደም ግፊትን በአለም አቀፍ ደረጃ የሚያደርሰውን አስከፊ ጉዳት አስመልክቶ ለመጀመሪያ ጊዜ ያወጣውን ዘገባ እና ከዚህ ዝምተኛ ገዳይ ጋር የሚደረገውን ውድድር ለማሸነፍ በሚቻልበት መንገድ ላይ ምክረ ሃሳቦችን አቅርቧል። ሪፖርቱ እንደሚያሳየው ከ 5 ሰዎች መካከል 4 የሚሆኑት የደም ግፊት ያለባቸው ሰዎች በቂ ህክምና አልተደረገላቸውም ነገር ግን ሀገራት ሽፋኑን ማሳደግ ከቻሉ በ 2023 እና 2050 መካከል 76 ሚሊዮን ሞትን መከላከል ይቻላል:: የደም ግፊት መጨመር በዓለም ዙሪያ ከ 3 ጎልማሶች 1 ሰው ይጎዳል። ይህ የተለመደ፣ ገዳይ ሁኔታ ወደ ስትሮክ፣ የልብ ድካም፣ የልብ ድካም፣ የኩላሊት ጉዳት እና ሌሎች በርካታ የጤና ችግሮች ያስከትላል። በ1990 እና 2019 መካከል ከ650 ሚሊዮን ወደ 1.3 ቢሊዮን የነበረው የደም ግፊት (የደም ግፊት 140/90 ሚሜ ኤችጂ ወይም ከዚያ በላይ የሆነ ወይም ለደም ግፊት መድሃኒት የሚወስዱ) የሚኖሩ ሰዎች ቁጥር በእጥፍ ጨምሯል። በአለም አቀፍ ደረጃ የደም ግፊት ካለባቸው ሰዎች መካከል ግማሽ ያህሉ አሁን ስላሉበት ሁኔታ አያውቁም። ከሦስት አራተኛ በላይ የሚሆኑት የደም ግፊት ያለባቸው ጎልማሶች ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ውስጥ ይኖራሉ። እርጅና እና ጄኔቲክስ ለደም ግፊት የመጋለጥ እድላቸውን ሊጨምሩ ይችላሉ ነገርግን ሊስተካከሉ የሚችሉ እንደ ከፍተኛ የጨው ምግብ መመገብ፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረግ እና አልኮሆል አብዝቶ መጠጣት ያሉ አደገኛ ሁኔታዎች የደም ግፊት መጨመርን ይጨምራሉ። እንደ ጤናማ አመጋገብ፣ ትንባሆ ማቆም እና የበለጠ ንቁ መሆን ያሉ የአኗኗር ዘይቤ ለውጦች የደም ግፊትን ለመቀነስ ይረዳሉ። አንዳንድ ሰዎች የደም ግፊትን ውጤታማ በሆነ መንገድ የሚቆጣጠሩ እና ተዛማጅ ችግሮችን የሚከላከሉ መድኃኒቶች ሊፈልጉ ይችላሉ። የደም ግፊትን መከላከል፣ አስቀድሞ ለይቶ ማወቅ እና ውጤታማ ህክምና በጤና እንክብካቤ ውስጥ በጣም ወጪ ቆጣቢ ከሆኑ ጣልቃ ገብነቶች ውስጥ የሚጠቀሱ ሲሆን በመጀመሪያ ደረጃ በሕክምና ደረጃ የቀረበው የብሔራዊ የጤና ጥቅማ ጥቅሞች አካል ሆኖ አገሮች ቅድሚያ ሊሰጣቸው ይገባል። የተሻሻሉ የደም ግፊት ሕክምና መርሃ ግብሮች ኢኮኖሚያዊ ጥቅሞች ከ18 እስከ 1 የሚደርሱ ወጪዎችን ይበልጣሉ። "የደም ግፊትን በቀላል እና በዝቅተኛ ዋጋ የመድኃኒት ሕክምናዎች ውጤታማ በሆነ መንገድ መቆጣጠር ይቻላል፣ ነገር ግን የደም ግፊት ካለባቸው ከአምስት ሰዎች መካከል አንዱ ብቻ ነው የተቆጣጠረው።" የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ዶክተር ቴድሮስ አድሃኖም ገብረእየሱስ ተናግረዋል። "የደም ግፊት መቆጣጠሪያ መርሃ ግብሮች ችላ ተብለዋል፣ ቅድሚያ ያልተሰጣቸው እና በጣም ብዙ የገንዘብ ድጋፍ ያልተደረጉ ናቸው። የደም ግፊት ቁጥጥርን ማጠናከር እያንዳንዱ አገር ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን ጉዞ አካል መሆን አለበት፣ ይህም በሚገባ የሚሰራ፣ ፍትሃዊ እና ተቋቋሚ የጤና ስርዓቶችን መሰረት ያደረገ፣ በአንደኛ ደረጃ የጤና አጠባበቅ መሰረት ላይ ነው። ሪፖርቱ የተጀመረው በተባበሩት መንግስታት ድርጅት 78ኛው ጠቅላላ ጉባኤ ላይ ሲሆን ለዘላቂ ልማት ግቦች የጤና ግቦችን ወረርሽኙን መከላከል እና ምላሽ መስጠትን ፣ የሳንባ ነቀርሳን ማቆም እና ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን ማግኘትን ያካትታል ። የደም ግፊትን በተሻለ ሁኔታ መከላከል እና መቆጣጠር ለእነዚህ ሁሉ እድገት አስፈላጊ ይሆናል:: ለከፍተኛ የደም ግፊት ህክምና ውጤታማ በሆነ መንገድ የሚታከሙ ታካሚዎች ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ አፈጻጸም ላይ ባሉ ሀገራት 76 ሚሊየን ሞትን፣ 120 ሚሊየን ስትሮክን፣ 79 ሚሊየን የልብ ህመምን እና 17 ሚሊየን የልብ ድካም በሽታዎችን ለመከላከል ያስችላል። ማይክል አር ብሉምበርግ “በአሁኑ ጊዜ በአለም ላይ ያሉ አብዛኛዎቹ የልብ ድካም እና የስትሮክ በሽታዎች በተመጣጣኝ ዋጋ ፣ደህንነታቸው የተጠበቀ ፣ ተደራሽ በሆኑ መድሃኒቶች እና እንደ ሶዲየም ቅነሳ ባሉ ሌሎች ጣልቃገብነቶች መከላከል ይቻላል” ብሏል። "በመጀመሪያ ደረጃ የደም ግፊትን ማከም ህይወትን ከማዳን በተጨማሪ በአመት በቢሊዮን የሚቆጠር ዶላር ይቆጥባል::" የደም ግፊትን በቀላሉ በአስተማማኝ፣ በስፋት በሚገኙ፣ በዝቅተኛ ዋጋ በአጠቃላይ እንደ ሄርትስ ያሉ ፕሮግራሞችን በመጠቀም ሊታከም ይችላል። የየደብሊውኤችኦ ሄርትስ ቴክኒካል ፓኬጅ የልብና የደም ቧንቧ በሽታ አያያዝ በአንደኛ ደረጃ የጤና ክብካቤ እና በአዋቂዎች ላይ ያለ የደም ግፊት የመድኃኒት ሕክምና መመሪያ በአንደኛ ደረጃ የጤና እንክብካቤ መስጫ ቦታዎች ላይ ውጤታማ የደም ግፊት ሕክምና ለመስጠት የተረጋገጡ እና ተግባራዊ እርምጃዎችን ይሰጣል። ውጤታማ የሆነ የማህበረሰብ እና የአገሪቷን አቀፍ የደም ግፊት አስተዳደር በሁሉም የገቢ ደረጃ ላይ ባሉ አገሮች ሊሳካ ይችላል። ባንግላዲሽ፣ ኩባ፣ ህንድ እና ሲሪላንካን ጨምሮ ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ያላቸው ከ40 በላይ ሀገራት የደም ግፊት ህክምናቸውን በሄርትስ ፓኬጅ በማጠናከር ከ17 ሚሊዮን በላይ ሰዎችን ወደ ህክምና መርሃ ግብሮች አስመዝግበዋል። እንደ ካናዳ እና ደቡብ ኮሪያ ያሉ ሀገራት አጠቃላይ ሀገራዊ የደም ግፊት ህክምና መርሃ ግብሮችን ያቀረቡ ሲሆን ሁለቱም ሀገራት የደም ግፊትን ለመቆጣጠር በአዋቂዎች ላይ የደም ግፊትን ለመቆጣጠር 50% ብልጫ አግኝተዋል። ቀጣይነት ያለው፣ ስልታዊ ብሄራዊ የደም ግፊት መቆጣጠሪያ መርሃ ግብሮች ሊሳኩ ይችላሉ - እና ከፍተኛ ደረጃ ያለው የደም ግፊት ቁጥጥር ወደ ስትሮክ እና የልብ ድካም ፣ እና ረጅም እና ጤናማ ህይወት ይተረጎማል። ሪፖርቱ የሚከተሉትን አምስት አካላት ያካተተውን የሰውን ህይወት ለማዳን በአለም ጤና ድርጅት የሚመከር ውጤታማ የደም ግፊት ህክምናን ተግባራዊ ማድረግ አስፈላጊ መሆኑን አመልክቷል። ፕሮቶኮል፡- ከቁጥጥር ውጪ የሆነ የደም ግፊትን ለመቆጣጠር የተወሰኑ የተግባር እርምጃዎች ያሉት ተግባራዊ መጠን እና መድሀኒት-ተኮር የሕክምና ፕሮቶኮሎች እንክብካቤን ያቀላጥፋሉ እና ተገዢነትን ያሻሽላሉ። የመድሃኒት እና የመሳሪያ አቅርቦት: ተመጣጣኝ መድሃኒት መደበኛ, ያልተቋረጠ ተደራሽነት ውጤታማ የደም ግፊት ሕክምና አስፈላጊ ነው; በአሁኑ ጊዜ የአስፈላጊ የደም ግፊት መድሃኒቶች ዋጋ በአገሮች መካከል ከአስር እጥፍ በላይ ይለያያል። በቡድን ላይ የተመሰረተ እንክብካቤ፡ ቡድን የደም ግፊት መድሃኒቶችን በሀኪም ትዕዛዝ እና ፕሮቶኮሎች ለማስተካከል እና ለማጠናከር ሲተባበር የታካሚ ውጤቶች ይሻሻላሉ:: በትዕግስት ላይ ያተኮሩ አገልግሎቶች፡ በቀላሉ የሚወሰዱ የመድኃኒት ሥርዓቶችን፣ ነፃ መድሃኒቶችን እና ከቤት ወደ ቤት በመቅረብ እና የደም ግፊት ክትትልን በቀላሉ በማቅረብ የእንክብካቤ እንቅፋቶችን ለመቀነስ። የመረጃ ሥርዓቶች፡ ተጠቃሚን ያማከለ፣ ቀላል የመረጃ ሥርዓቶች አስፈላጊ የታካሚ ደረጃ መረጃዎችን በፍጥነት እንዲመዘግቡ ያመቻቻሉ፣ የጤና እንክብካቤ ሠራተኛ የውሂብ ግቤት ሸክሙን ይቀንሳሉ፣ እና የእንክብካቤ ጥራትን በመጠበቅ ወይም በማሻሻል ፈጣን ልኬትን ይደግፋሉ። “በየሰዓቱ ከ1000 በላይ ሰዎች በስትሮክ እና በልብ ድካም ይሞታሉ። አብዛኛዎቹ እነዚህ ሞት የሚከሰቱት በከፍተኛ የደም ግፊት ሲሆን አብዛኞቹን መከላከል ይቻል ነበር” ብለዋል ዶ/ር ቶም ፍሬደን፣ ፕሬዝደንት እና ዋና ስራ አስፈፃሚ፣ ሬሶልቭ ቶ ማዳን ህይወት። "ጥሩ የደም ግፊት እንክብካቤ ዋጋው ተመጣጣኝ ነው፣ሊደረስበት የሚችል እና የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤን ያጠናክራል:: አሁን ያለው ፈተና “ከሚደረስበት” ወደ “መድረስ” መሄድ ነው። ይህ በዓለም ዙሪያ ያሉ መንግስታት ቁርጠኝነትን ይጠይቃል። ስለ ከፍተኛ የደም ግፊት አለም አቀፋዊ ተጽእኖ እና ስለ ሄርትስ ጥቅል እዚህ የበለጠ ይወቁ። ሙሉ ዘገባውን እዚህ ያንብቡ። ለአርታዒዎች ማስታወሻ፡ የዓለም ጤና ድርጅት ከሪሳልፍ ቱ ሴፍ ላይቭስ ከተሰኘ ለትርፍ ያልተቋቋመ ድርጅት ጋር በመተባበር በዓለም ዙሪያ ያሉ አገሮች የሄርትስ ቴክኒካል ፓኬጅ እንዲተገብሩ ለመደገፍ - ስልታዊ እና ደረጃ በደረጃ አገሮች የደም ግፊት እንክብካቤን ለማጠናከር አገሮችን ለመደገፍ በአንደኛ ደረጃ የጤና እንክብካቤ መስጫ ቦታዎች, ይህም የማጣሪያ እና የሕክምና ፕሮቶኮሎችን ያካትታል:: ከ2017 ጀምሮ ብሉምበርግ በጎ አድራጎት ድርጅት የዓለም ጤና ድርጅትን ደግፏል እና ህይወትን ለማዳን መፍታት አለም አቀፍ ህይወትን ለማዳን ጥረት አድርጓል። የብሉምበርግ ኤልፒ እና የብሉምበርግ ፊላንትሮፒስ መስራች ማይክል አር ብሉምበርግ ከ2016 ጀምሮ የአለም ጤና ድርጅት ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎች እና ጉዳቶች አምባሳደር ናቸው። የብሉምበርግ የበጎ አድራጎት መዋዕለ ንዋይ አፍሳሾች በሕዝብ ጤና ላይ ዋና ዋና የህይወት አድን ውጥኖች የትምባሆ እና የወጣቶች ኢ-ሲጋራ አጠቃቀምን በ1.58 ቢሊዮን ዶላር ኢንቨስትመንቶች ለመቀነስ፣ ጤናማ የምግብ ፖሊሲን ለመደገፍ፣ የመስጠም ሁኔታን ለመቀነስ እና የመንገድ ደህንነትን እና የእናቶችን ጤና እና ሌሎችንም ያጠቃልላል። በጁላይ 2022 ብሉምበርግ በጎ አድራጎት ድርጅት በልብ በሽታ ምክንያት ሞትን መከላከልን ለመቀጠል 115 ሚሊዮን ዶላር ተጨማሪ መዋዕለ ንዋይ አፍስሷል - ከ2017 ጀምሮ አጠቃላይ መዋዕለ ንዋዩን ወደ 216 ሚሊዮን ዶላር አደረሰ።

First WHO report details devastating impact of hypertension and ways to stop it The World Health Organization (WHO) released its first-ever report on the devastating global impact of high blood pressure, along with recommendations on the ways to win the race against this silent killer. The report shows approximately 4 out of every 5 people with hypertension are not adequately treated, but if countries can scale up coverage, 76 million deaths could be averted between 2023 and 2050. Hypertension affects 1 in 3 adults worldwide. This common, deadly condition leads to stroke, heart attack, heart failure, kidney damage and many other health problems. The number of people living with hypertension (blood pressure of 140/90 mmHg or higher or taking medication for hypertension) doubled between 1990 and 2019, from 650 million to 1.3 billion. Nearly half of people with hypertension globally are currently unaware of their condition. More than three-quarters of adults with hypertension live in low- and middle-income countries. Older age and genetics can increase the risk of having high blood pressure, but modifiable risk factors such as eating high-salt diet, not being physically active and drinking too much alcohol can also increase the risk of hypertension. Lifestyle changes like eating a healthier diet, quitting tobacco and being more active can help lower blood pressure. Some people may need medicines that can control hypertension effectively and prevent related complications. The prevention, early detection and effective management of hypertension are among the most cost-effective interventions in health care and should be prioritized by countries as part of their national health benefit package offered at a primary care level. The economic benefits of improved hypertension treat­ment programmes outweigh the costs by about 18 to 1. “Hypertension can be controlled effectively with simple, low-cost medication regimens, and yet only about one in five people with hypertension have controlled it.” Said Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “Hypertension control programmes remain neglected, under-prioritized and vastly underfunded. Strengthening hypertension control must be part of every country’s journey towards universal health coverage, based on well-functioning, equitable and resilient health systems, built on a foundation of primary health care.” The report is being launched during the 78th Session of the United Nations General Assembly which addresses progress for the Sustainable Development Goals including health goals on pandemic preparedness and response, ending tuberculosis and attaining Universal Health Coverage. Better prevention and control of hypertension will be essential to progress in all of these. An increase in the number of patients effectively treated for hypertension to levels observed in high-performing countries could prevent 76 million deaths, 120 million strokes, 79 million heart attacks, and 17 million cases of heart failure between now and 2050. “Most heart attacks and strokes in the world today can be prevented with affordable, safe, accessible medicines and other interventions, such as sodium reduction,” said Michael R. Bloomberg, WHO Global Ambassador for Noncommunicable Diseases and Injuries. “Treating hypertension through primary health care will save lives, while also saving billions of dollars a year.” Hypertension can easily be treated with safe, widely available, low-cost generic medications using programmes such as HEARTS. WHO's HEARTS technical package for cardiovascular disease management in primary health care and the Guideline for the pharmacological treatment of hypertension in adults provide proven and practical steps to deliver effective hypertension care in primary health care settings. Effective community- and country-wide blood pressure management can be achieved in countries of all income levels. More than 40 low- and middle-income countries, including Bangladesh, Cuba, India and Sri Lanka, have strengthened their hypertension care with the HEARTS package, enrolling more than 17 million people into treatment programmes. Countries such as Canada and South Korea delivered comprehensive national hypertension treatment programmes, and both countries surpassed the 50% mark for blood pressure control in adults living with hypertension. Sustained, systematic national hypertension control programmes can succeed—and a high level of blood pressure control translates into fewer strokes and heart attacks, and longer, healthier lives. The report underscores the importance of implementing WHO-recommended effective hypertension care to save lives, which include the following five components: Protocol: practical dose- and drug-specific treatment protocols with specific action steps for managing uncontrolled blood pressure can streamline care and improve adherence. Medication and equipment supply: regular, uninterrupted access to affordable medication is necessary for effective hypertension treatment; currently, prices for essential anti-hypertensive medicines vary by more than ten-fold between countries. Team-based care: patient outcomes improve when a team collaborates to adjust and intensify blood pressure medication regimens per doctor orders and protocols. Patient-centred services: to reduce barriers to care by providing easy-to-take medication regimens, free medications and close-to-home follow-up visits, and making blood pressure monitoring readily available. Information systems: user-centred, simple information systems facilitate rapid recording of essential patient-level data, reduce health care worker data entry burden, and support rapid scale-up while maintaining or improving the quality of care. “Every hour, more than 1 000 people die from strokes and heart attacks. Most of these deaths are caused by high blood pressure, and most could have been prevented,” said Dr Tom Frieden, President & CEO, Resolve to Save Lives. “Good hypertension care is affordable, within reach, and strengthens primary health care. The challenge now is to go from “within reach” to “reached.” This will require commitment of governments around the world.” Learn more about the global impact of high blood pressure and the HEARTS package to control it here. Read the full report here. Notes for editors: WHO has partnered with Resolve to Save Lives, a not-for-profit organization, to support countries around the world to implement the HEARTS technical package—a strategic, step-by-step approach to support countries to strengthen hypertension care in primary health care settings, which includes screening and treatment protocols. Since 2017, Bloomberg Philanthropies has supported WHO and Resolve to Save Lives global efforts to save lives. Michael R. Bloomberg, founder of Bloomberg LP and Bloomberg Philanthropies, is the WHO Global Ambassador for Noncommunicable Diseases and Injuries since 2016. Bloomberg Philanthropies’ investments in public health include major, life-saving initiatives to reduce tobacco and youth e-cigarette use through $1.58 billion in investments, support healthy food policy, reduce drowning, and improve road safety and maternal health, among others. In July 2022, Bloomberg Philanthropies invested an additional $115 million into its Cardiovascular Health initiative – bringing its total investment to $216 million since 2017 – to continue preventing deaths from heart disease.

Rahoton farko na WHO ya yi cikakken bayani game da mummunan tasirin cutar hawan jini da hanyoyin da za a dakatar da ita. Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) ta saki rahotonta na farko kan mummunar illar cutar hawan jini ga duniya, tare da shawarwarin hanyoyin da za a bi don cin nasara akan wannan cuta mai kisan mummuƙen. Rahoton ya nuna kusan 4 daga cikin mutane 5 da ke fama da hawan jini ba a ba su magani yadda ya kamata, amma idan ƙasashe za su iya ƙara ƙaimi, za a iya kawar da mutuwar mutane miliyan 76 tsakanin daga shekarar 2023 zuwa 2050. Hawan jini yana shafar mutum ɗaya cikin uku a faɗin duniya. Wannan gama garin cuta, mai saurin kisa tana haifar da hawan jini, bugun zuciya, gazawar zuciya, lalacewar ƙoda da sauran matsalolin lafiya da yawa. Adadin mutanen da ke fama da hawan jini (hawan jini na 140/90 mmHg zuwa sama ko shan magani don hawan jini) ya ninka tsakanin shekarun 1990 da 2019, daga miliyan 650 zuwa biliyan 1.3. Kusan rabin mutanen da ke fama da hawan jini a duniya a halin yanzu ba su san halin da suke ciki ba. Fiye da ƙashi uku cikin huɗu na manya masu fama da hawan jini suna rayuwa a cikin ƙananan ƙasashe masu tasowa masu ƙarancin samu. Dattawa da kuma waɗanda suka yi gado suna cikin haɗarin kamuwa da hawan jini, amma akwai abubuwan da ka iya haifar dashi kamar cin abinci mai yawan gishiri, rashin motsa jiki da kuma yawan shan giya. Canjin hanyoyin gudanar da rayuwa, kamar cin abinci mai gina jiki, ƙauracewa shan taba da kuma motsa jiki zai taimaka wurin rage hawan jini. Wasu mutanen suna buƙatar magunguna da zasu taimaka wurin daƙile cutar hawan jini da kuma magance sauran matsaloli masu alaƙa ita. Rigakafi, ganowa da bada kyakkyawar kula da cutar hawan jini na daga cikin hanyoyi masu sauƙi a cikin shirye-shiryen kiwon lafiya , kuma ya kamata ƙasashe su basu fifiko a matsayin wani ɓangare na ƙunshin tsarin kiwon lafiya na ƙasa a tsarin kiwon lafiya matakin farko. Ingantar tattalin arziƙi na ƙara samar da sauƙi wajen magance hawan jini da hakan yayi nauyi daga 18 zuwa 1. "Za a iya shawo kan hawan jini yadda ya kamata cikin sauƙi, tsarin magani mai rahusa, amma duk da haka kusan ɗaya cikin biyar na masu fama da hawan jini sun shawo kan shi," a cewar darakta janar na hukumar lafiya ta duniya WHO, Dakta Tedros Adhanom Ghebreyesusu. Shirye shiryen kula da cutar hawan jini ba'a basu fifiko ba, ba a basu fifiko da isassun kuɗaɗe ba. Ƙarfafa matakan shawo kan cutar hawan jini dole ne ya ƙasance wani ɓangare na aikin kowace ƙasa a tsarin kiwon lafiya na bai ɗaya, bisa ingantaccen tsarin kiwon lafiya, daidaitacce da kuma juriya, wanda aka gina bisa tushen kula da lafiya a matakin farko." An ƙaddamar da rahoton ne a yayin taro na 78 na majalisar ɗinkin duniya, wanda yayi bayanin cigaban muradan ƙarni tare manufofin kiwon lafiya akan shiri da kuma maida martani domin kawo ƙarshen tarin fuka da kuma samar da ingantaciyyar lafiya ta bai ɗaya. Kyakkyawan rigakafin magance hawan jini zai zama abu mai mahimmanci don ci gaba a cikin waɗannan. Ƙaruwar masu fama da cutar hawan jini da suka samu kulawa da aka yi nazarinsu a ƙasashen da suke aiki tuƙuru, zai taimaka wurin magance mutuwar mutane miliyan 76, bugun jini miliyan 120, ciwon zuciya miliyan 79, da kuma matsalar zuciya miliyan 17 daga yanzu zuwa shekarar 2050. Mafi yawanci ciwon zuciya da bugun jinin da ake samu a duniya a yau za'a iya magance su cikin sauƙi, ta hanyar samun magunguna sauƙin kuɗi da aminci, da kuma sauran kulawa, kamar rage yawan sinadarin sodium," a cewar Micheal R. Bloomberg, ambasadan WHO akan cututtuka marasa yaɗuwa da ciwuka. Magance cutar hawan jini a tsarin kiwon lafiya a matakin farko zai ceci rayuka da kuma adana biliyoyin daloli a wannan shekarar. Za'a iya magance cutar hawan jini cikin sauƙi da maguguna masu sauƙi ta hanyar amfani da shirye shirye kamar HEART. Kunshin masana makamar aiki na HEART daga WHO don kula da cututtukan zuciya a cikin tsarin kiwon lafiya daga matakin farko, da kuma ɗan Jagora kan maguguna na hawan jini na manya suna ba da ingantattun matakai masu amfani don sadar da ingantacciyar kulawar cutar hawan jini a cikin tsarin kiwon lafiya matakin farko. Za a iya samun ingantacciyar kulawar al'umma da ƙasa baki ɗaya akan cutar hawan jini a baki ɗaya ƙasashe masu matakai daban-daban na kuɗin shiga. Fiye da ƙasashe 40 masu ƙaramin ƙarfi da matsakaita, waɗanda suka haɗa da Bangladesh, Cuba, Indiya da Sri Lanka, sun ƙarfafa kula da cutar hawan jini tare da ƙunshin HEARTS, inda suka sanya mutane sama da miliyan 17 shiga cikin shirye-shiryen jiyya. Ƙasashe kamar su Canada da Koriya ta kudu sun gabatar da tsare tsare masu faɗi akan maganin hawan jini na duka ƙasashen da ya kai ƙashi hamsin na daƙile cutar hawan jini ga manya masu fama da cutar. Tsare-tsare masu ɗorewa na kula da cutar hawan jini na ƙasa na iya yin nasara, kuma babban matakin shawo kan cutar hawan jini yana fassara zuwa ƙarancin bugun jini da bugun zuciya, da kuma rayuwa mai tsayi da ƙoshin lafiya. Rahoton ya jaddada mahimmancin aiwatar da ingantacciyar kulawa da cutar hawan jini da WHO ta ba da shawara don ceton rayuka, wanda ya haɗa da abubuwa biyar masu zuwa: Ka'ida: sha da karɓar magani a aikace, da suke da keɓantattun matakai na kula da cutar hawan jinin da ba a bashi kulawa ba na iya kyautata kula da lafiya da bin ƙa'idojin. Magunguna da samar da kayan aiki: samun magani mai araha akai akai ba tare da katsewa ba yana da mahimmanci don ingantaccen maganin cutar hawan jini; a halin yanzu, farashin mahimman magungunan rigakafin hawan jini sun bambanta a farashi da fiye da ninki goma tsakanin ƙasashe. Kulawa a ƙungiyance: mara lafiya, lafiyarsa tana inganta lokacin da ƙungiyar ta haɗa kai don daidaitawa da ƙarfafa tsarin maganin hawan jini bisa ga umarnin likita da ƙa'idoji. Tsarin fifita majiyyaci: don rage shingen kulawa ta hanyar samar da tsarin kulawa mai sauƙin samu, bada magunguna kyauta da bibiya ta kusa da gida, da kuma sa ido kan hawan jini ya wadatu cikin sauƙi. Tsarukan Bayanai: tsarin kula da bayanai dake fifita mai amfani da magani da ƙananun bayanai, cikin sauri zasu sauƙaƙe taskace bayanan matakan majinyaci, rage nauyin yawan shigar da bayanai ga ma'aikatan lafiya , da kuma taimakawa saurin samun cigaba, yayinda aka riƙe ko kyautata ingancin kulawar. "A kowace awa, sama da mutane 1,000 ne ke mutuwa a dalilin hawan jini da bugawar zuciya,. Yawancin waɗannan mace-mace suna faruwa ne sakamakon cutar hawan jini, kuma yawancin ana iya kauce musu, ”in ji Dokta Tom Frieden, Shugaba kuma mamallakin, Resolve to Save Lives. "Kyakkyawar kulawa ga cutar hawan jini nada arha, tana kusa, tana kuma ƙara ƙafin kula da lafiya matakin farko. Kalubalen yanzu shine tafiya daga "kusa" zuwa "kaiwa ga gaci."' Wannan zai bukaci jajircewar gwamnatocin a faɗin duniya. Ƙara koyo game da tasirin cutar hawan jini a duniya da tsarin HEART don sarrafa shi anan. Karanta cikakken rahoton anan. Nusarwa ga Editoci: WHO ta yi haɗin gwiwa tare da Resolve to Save Lives, ƙungiya mai zaman kanta, don tallafawa ƙasashe a duniya wajen aiwatar da ƙunshin masana makamar na HEARTS - wani tsararriyar hanya mai mataki-mataki, don tallafawa ƙasashe don ƙarfafa kula da cutar hawan jini a cikin tsarin kula da lafiya a matakin farko, wanda ya haɗa da ƙa'idojin dubawa da magani. Tun daga 2017, Bloomberg Philanthropies ta tallafawa WHO da ƙungiyar Resolve to Save Lives don ƙoƙarin ceton rayuka a duniya. Michael R. Bloomberg, wanda ya kafa Bloomberg LP da Bloomberg Philanthropies, shi ne jakadan WHO na Duniya kan Cututtuka marasa yaɗuwa da Rauni tun daga 2016. Sa hannun jari na Bloomberg Philanthropies a cikin lafiyar jama'a ya haɗa da manyan shirye-shiryen ceton rai don rage shan taba da sigarin zamani ta matasa ta hanyar saka hannun jarin dala biliyan 1.58, tallafawa manufofin abinci mai lafiya, rage nutsewa a ruwa, da inganta lafiyar titi da lafiyar mata masu juna biyu, da sauransu. A watan Yulin shekarar 2022, Bloomberg Philanthropies ta saka ƙarin dala miliyan 115 a cikin shirinta na Kiwon Lafiyar Zuciya - wanda ya kawo jimillar jarinsa zuwa dala miliyan 216 tun daga 2017 - don ci gaba da kawar da mace-mace daga cututtukan zuciya.

Ripoti ya kwanza ya WHO inaeleza athari mbaya za shinikizo la damu na njia za kuzuia Shirika la Afya Duniani (WHO) lilitoa taarifa yake ya kwanza kabisa kuhusu athari mbaya za shirika la damu duniani pamoja na mapendekezo ya njia za kushinda mbio dhidi ya muuaji huyu wa kimyakimya. Taarifa hiyo inaonyesha kuwa takribani watu 4 hadi 5 waliyo na shinikizo la damu hawajatibiwa vya kutosha, lakini ikiwa nchi zinaweza kuongeza chanjo, vifo milioni 76 vinaweza kuepukika kuanzia mwaka 2023 hadi 2050. Shinikizo la damu linaweza kuathiri mtu mzima 1 kati ya 3 duniani kote. Hii hali ya kifo, iliyozoeleka inaweza kusababisha kiharusi, mshituko wa moyo, moyo kushindwa kufanya kazi, uharibifu wa figo na matatizo mengine mengi ya afya. Idadi ya watu wanaoishi na shinikizo la damu (shinikizo la damu la 140/90 mmHg au zaidi au wanatumia dawa za shinikizo la damu) iliongezeka maradufu kati ya mwaka 1990 na 2019, kutoka milioni 650 hadi biioni 1.3. Karibu nusu ya watu waliyo na shinikizo la damu duniani kote hawajui hali zao. Zaidi ya robo tatu ya watu wazima wenye shinikizo la damu wanaishi katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati. Uzee na maumbile yanaweza kuongeza hatari ya kupata shinikizo la damu, lakini mambo hatarishi yanayobadilika kama vile kula chakula chenye chumvi nyingi, kutofanya mazoezi pa kunywa pombe kupita kiasi pia kunaweza kuongeza hatari ya shinikizo la damu. Mabadiliko ya mtindo wa maisha kama vile kula lishe bora, kuacha tumbaku na kuwa na shughuli nyingi kunaweza kusaidia kupunguza shinikizo la damu. Watu wengine wanaweza kuhitaji dawa zinazoweza kudhibiti shinikizo la damu kwa ufanisi na kuzuia matatizo yanayohusiana. Uzuiaji, ugunduzi wa mapema na udhibiti madhubuti wa shinikizo la damu ni miongoni mwa hatua za gharama nafuu katika huduma za afya na zinapaswa kupewa kipaumbele na nchi kama sehemu ya kifurushi cha kitaifa cha manufaa ya afya kinachotolewa katika ngazi ya huduma ya msingi. Manufaa ya kiuchumi ya programu zilizoboreshwa za matibabu ya shinikizo la damu linazidi gharama kwa takribani 18 hadi 1. Shinikizo la damu linaweza kudhibitiwa ipasavyo kwa kutumia dawa rahisi na za gharama ya chini, na bado ni takribani mtu mmoja kati ya watu watano waliyo na shinikizo la damu ndiye aliyeidhibiti, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. Programu za kudhibiti shinikizo la damu zinaendelea kupuuzwa, kutopewa kipaumbele na kutofadhiliwa kwa kiasi kikubwa. Kuimarisha udhibiti wa shinikizo la damu lazima iwe sehemu ya safari ya kila nchi kuelekea huduma ya afya kwa wote, kwa kuzingatia mifumo ya afya inayofanya kazi vizuri, yenye usawa na uthabiti, iliyojengwa kwenye msingi wa huduma za afya ya msingi Ripoti hiyo inazinduliwa wakati wa Kikao cha 78 cha Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa ambacho kinaangazia maendeleo ya malengo ya afya kuhusu kujitayarisha na kukabiliana na janga hilo, kukomesha kifua kikuu na kufikia Huduma ya Afya kwa wote. Kinga bora na udhibiti wa shinikizo la damu itakuwa muhimu kwa maendeleo katika haya yote. Kuongezeka kwa idadi ya wagonjwa wanaotibiwa ipasavyo kwa shinikizo la damu hadi viwango vinavyozingatiwa katika nchi zilizofanya vizuri kunaweza kuzuia vifo milioni 76, viharusi milioni 120, mshituko wa moyo milioni 79, na visa milioni 17 vya kushindwa kwa moyo kati ya sasa na 2050. Mashambulio mengi ya moyo na kiharusi duniani leo yanaweza kuzuiwa kwa dawa za bei nafuu, salama, zinazoweza kufikiwa na hatua zingine kama vile kupunguza sodiamu, alisema Michael R. Bloomberg, Balozi wa magonjwa na Majeraha yasiyoambukiza wa WHO. Kutibu shinikizo la damu kupitia huduma ya afya ya msingi kutaokoa maisha, wakati huo pia kutaokoa mabilioni ya dola kwa mwaka Shinikizo la damu linaweza kutibiwa kwa kutumia dawa salama, zinazopatikana kwa wingi na za bei ya chini kwa kutumia programu kama vile HEARTS. Mfuko wa kiufundi wa WHO wa HEARTS kwa ajili ya udhibiti wa magonjwa ya moyo na mishipa katika huduma ya afya ya msingi na mwongozo wa matibabu ya kifamasia ya shinikizo la damu kwa watu wazima kutoa hatua zilizothibitishwa na za vitendo ili kutoa huduma bora ya shinikizo la damu katika mazingira ya afya ya msingi. Udhibiti mzuri wa shinikizo la damu katika jamii na nchi nzima unaweza kufikiwa katika nchi za viwango vyote vya mapato. Zaidi ya nchi 40 za kipato cha chini na kati, zikiwemo Bangladesh, Cuba, India na Siri Lanka zimeimarisha huduma zao za shinikizo la damu mpango wa HEARTS, na kuandikisha zaidi ya watu milioni 17 katika programu za matibabu. Nchi kama vile Kanada na Korea kusini zilitoa programu pana za matibabu ya shinikizo la damu; nchi zote mbili zilivuka alama ya 50% ya udhibiti wa shinikizo la damu kwa watu wazima wanaoishi na shinikizo la damu. Programu endelevu za kitaifa za kudhibiti shinikizo la damu zinaweza kufanikiwa na kiwango cha juu cha udhibiti wa shinikizo la damu hutafsiriwa kama viharusi vichache na mashambulizi ya moyo, na maisha marefu yenye afya. Ripoti hiyo inasisitiza umuhimu wa kutekeleza huduma bora ya shinikizo la damu inayopendekezwa na WHO ili kuokoa maisha, ambayo inajumuisha vipengele vitano vifuatavyo;: Itifaki: Itifaki za matibabu mahususi za kipimo na dawa zenye hatua mahususi za kudhibiti shinikizo la damu lisilodhibitiwa zinaweza kurahisisha utunzaji na kuboresha ufuasi. Ugavi wa dawa na vifaa: upatikanaji wa mara kwa mara, usiyoingiliwa wa dawa za bei nafuu ni muhimu kwa matibabu ya shinikizo la damu; kwa sasa bei za dawa muhimu za kupunguza shinikizo la damu hutofautiana kwa zaidi ya mara kumi kati ya nchi. Timu kujikita katika uangalizi: matokeo ya mgonjwa yanaboreshwa wakati timu inaposhirikiana katika kurekebisha na kuimarisha dawa za shinikizo la damu kwa kila agizo na itifaki za daktari. Huduma zinazomhusu mgonjwa: kupunguza vizuizi vya matunzo kwa kutoa dawa ambazo ni rahisi kutumika, dawa za bure na ziara za ufuatiliaji wa karibu zaidi wa nyumbani na kufanya usimamizi wa shinikizo la damu kupatikana kwa urahisi. Mifumo ya habari: inayomlenga mtumiaji, mifumo rahisi ya taarifa inawezesha utunzaji wa haraka wa takwimu muhimu za hali ya mgonjwa, kupunguza hatari ya takwimu za huduma za afya na kusaidia uongezaji wa haraka wakati wa kudumisha au kuboresha ubora wa huduma. Kila saa zaidi ya watu 1,000 wanakufa kutokana na kiharusi na mshituko wa moyo. Vifo vingi vya namna hii husababishwa na shinikizo la damu na vingi vingeweza kuzuiwa, alisema Dk. Tom Frieden, Rais & Mkurugenzi Mtendaji wa Resolve to Save Lives. Huduma nzuri ya shinikizo la damu ni nafuu, inapatikana na inaimarisha huduma za afya ya msingi. Changamoto sasa ni kutoka katika kufika hadi kufikiwa. Hii itahitaji kujitolea kwa serikali kote duniani Jifunze zaidi kuhusu athari za kimataifa za shinikizo la damu na mpango wa HEARTS ili kudhibiti hapa. Soma taarifa nzima hapa. Wahariri zingatieni: WHO imeshirikiana na shirika lisilo la faida la Resolve to Solve Lives kusaidia nchi duniani kote kutekeleza kifurushi cha kiufundi cha HEARTS; mkakati wa hatua kwa hatua wa kusaidia nchi kuimarisha huduma za shinikizo la damu, katika mipangilio ya huduma za afya za msingi, ambayo inajumuisha uchunguzi na itifaki za matibabu. Tangu 2017, Bloomberg Philanthropies imesaidia WHO na Resolve to Save Lives katika juhudi za kimataifa za kuokoa maisha. Michae R. Bloomberg, mwanzilishi wa Bloomberg Philonthropies, ni Balozi wa Kimataifa wa WHO wa Magonjwa na Majeraha yasiyoambukiza tangu 2016. Uwekezaji wa Bloomberg Philanthropies katika afya ya umma unajumuisha mipango muhimu ya kuokoa maisha ya kupunguza matumizi ya tumbaku na vijana wanaovuta sigara kupitia uwekezaji wa US$ bilioni 1.58, kusaidia sera ya chakula bora, kupunguza kuzama na kuboresha usalama barabarani na afya ya uzazi na mengine mengi. Mwezi Julai 2022, Bloomberg Philanthropies iliweka US$ milioni 115 za ziada katika mpango wake wa Afya ya Moyo na Mishipa na kuleta jumla ya uwekezaji wake hadi US$ milioni 216 tangu 2017 ili kuendelea kuzuia vifo vitokanavyo na ugonjwa wa moyo.

Àbọ̀ WHO àkọ́kọ́ ṣe àlàyé àwọn ipa búburú tí ẹ̀jẹ̀ ríru ní àti àwọn ọ̀nà láti fi òpin síi Àjọ Elétò-ìlera ní Àgbáyé (WHO) fi àbọ̀ àkọ́kọ́ rẹ̀ lórí ipa búburú tí ẹ̀jẹ̀ ríru ní ní àgbáyé, pẹ̀lú àwọn iyànjú lórí ọ̀nà láti borí ìje tako ayọ́kẹ́lẹ́ ṣekúpani yìí. Àbọ̀ náà ṣe àfihàn pé ó fẹ́rẹ̀ tó 4 nínú àwọn èèyàn 5 tí wọ́n ní ẹ̀jẹ̀ ríru ni wọn kò gba ìtọ́jú tí ó péye, ṣùgbọ́n bí àwọn orílẹ̀-èdè bá lè mú ọwọ́jà dé ojú ìwọ̀n, ikú àwọn èèyàn mílíọ̀nù 76 lè ṣeé yẹ̀ láàárín ọdùn 2023 àti 2050. Ẹ̀jẹ̀ ríru ń pa 1 nínú àwọn àgbàlagbà 3 lára ní àgbáyé. Àìsàn aṣekúpani tí ó wọ́pọ̀ yìí lè yọrí sí àrùn rọpárọsẹ̀, ìkọluṣẹ́ ọkàn, ìdaṣẹ́sílẹ̀ ọkàn, ìbakíndìnrínjẹ́ àti ọ̀pọ̀ àwọn ìṣòro ìlera mìíràn. Iye àwọn èèyàn tí wọ́n ń gbé pẹ̀lú ẹ̀jẹ̀ ríru (ìfúnpá 140/90 mmHg àbí jù bẹ́ẹ̀ lọ àbí tí wọ́n ń lo òògùn fún ẹ̀jẹ̀ ríru) ti di ìlọ́po méjì láàárín ọdùn 1990 àti 2019, láti mílíọ̀nù 650 sí bílíọ̀nù 1.3. Ó fẹ́rẹ̀ tó ìdáméjì àwọn èèyàn tí wọ́n ní ẹ̀jẹ̀ ríru ní àgbáyé ni wọn kò mọ̀ pé àwọn ní i lọ́wọ́lọ́wọ́. Ó lé ní ìdá mẹ́ta nínú mẹ́rin àwọn àgbàlagbà tí wọ́n ní ẹ̀jẹ̀ ríru ni wọ́n ń gbé ní àwọn orílẹ̀-èdè tí owó àmúwọlé wọn kéré àti àwọn orílẹ̀-èdè kòlàkòsagbe. Ogbó àti ajẹmọ́ran lè mú ewu níní ẹ̀jẹ̀ ríru lékún síi, ṣùgbọ́n àwọn okùnfà ewu aṣeéyípadà bíi jíjẹ oúnjẹ tí ó ní iyọ̀ púpọ̀, àìkópa nínú iṣẹ́ àfaraṣe àti mímu ní àmujù lè tún mú ewu ẹ̀jẹ̀ ríru lékún síi. Àyípadà ọ̀nà ìgbáyé bíi jíjẹ oúnjẹ aṣaralóore, dídáwọ́ tábà mímu dúró àti ṣíṣe àwọn eré ìdárayá lè ṣe ìrànwọ́ kí ìfúnpá fi wá sílẹ̀. Àwọn èèyàn kan lè nílò àwọn òògùn tí yóò ṣe àkóso ẹ̀jẹ̀ ríru dáadáa tí yóò sì dènà àwọn ìnira tí ó jẹ mọ́ ọ. Ìdènà, ìtètè ṣàwárí àti ìṣàkóso ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó múná dóko wà lára àwọn ìdásí aláìgbọ́nwólọ jù ní ìtọ́jú ìlera tí àwọn orílẹ̀-èdè sì gbọdọ̀ mú u ní ọ̀kúnkúndùn gẹ́gẹ́ bíi ara ètò àǹfààní ìlera ní orílẹ̀-èdè tí ó wà ní ìpele ìtọ́jú ìbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀. Àwọn àǹfààní ajẹmétò ọrọ̀ ajé tí àwọn àtúnṣe ètò ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru ní kọjá ìnáwó rẹ̀ pẹ̀lú bíi 18 sí 1. "Àwọn ẹ̀rọ̀ òògùn tí wọ́n rọrùn tí wọn kò sì gbọ́nni lówó lọ lè ṣe àkóso ẹ̀jẹ̀ ríru dáadáa, síbẹ̀ èèyàn kan nínú àwọn márùn-ún tí wọ́n ní ẹ̀jẹ̀ ríru ni wọ́n ti rí i ṣàkós." Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Olùṣàkóso Àgbà fún WHO sọ̀rọ̀. "Wọ́n sì ń dẹ́yẹ sí àwọn ètò ìṣàkóso ẹ̀jẹ̀ ríru, wọn ò kà wọ́n kún tí owó kò sì tó láti máa mú wọn ṣiṣẹ́. Ṣíṣe ìrólágbára ìṣàkóso ẹ̀jẹ̀ ríru gbọdọ̀ wà lára ìrìn-àjò gbogbo orílẹ̀-èdè sí ọwọ́jà ìlera ní àgbáyé, lórí àwọn ètò ìlera tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ dáadáa, tí wọ́n jẹ́ onídéédé tí wọ́n sì dúró ṣinṣin, tí wọ́n kọ́ lórí ìpìlẹ̀ ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀. Wọ́n ń ṣe ìfilọ́lẹ̀ àbọ̀ náà ní àsìkò Ìjókòó Ìpàdé Àpapọ̀ Ìkejìdínlọ́gọ́rin United Nations tí ó ń sọ̀rọ̀ lórí ìlọsíwájú fún àwọn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Alálòpẹ́ pẹ̀lú àwọn ìlépa ìlera lórí ìgbáradì àti ìfèsì sí àjàkáyé, fífi òpin sí ikọ́ ife àti ṣíṣe àṣeyọrí Ọwọ́jà Ìlera ní Àgbáyé. Ìdènà àti ìṣàkóso ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó dára yóò ṣe pàtàkì sí ìlọsíwájú nínú gbogbo ìwọ̀nyìí. Àlékún iye àwọn aláìsàn tí wọ́n ti ṣe ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru fún sí àwọn ìpele tí wọ́n ṣe àkíyèsí nínú àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n ń ṣe dáadáa jùlọ lè dènà ikú àwọn èèyàn mílíọ̀nù 76, àrùn rọpárọsẹ̀ mílíọ̀nù 120, ìkọluṣẹ́ ọkàn mílíọ̀nù 79, àti àwọn ọ̀ràn ìdaṣẹ́sílẹ̀ ọkàn mílíọ̀nù 17 láàárín ìsinyìí àti ọdún 2050. "Ọ̀pọ̀ àwọn ìkọluṣẹ́ ọkàn àti àrùn rọpárọsẹ̀ ní àgbáyé lónìí lè ṣe é dènà pẹ̀lú àwọn òògùn tí kò wọ́n, tí wọ́n ní ààbò, tí wọ́n sì ṣe é rí àti àwọn ìdásí mìíràn, bíi àdìnkù sódíọ̀mù," Michael R. Bloomberg, Aṣojú WHO ní Àgbáyé fún àwọn Ìpalára àti àwọn Àìsàn Aláìṣàkóràn. "Ṣíṣe ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru nípasẹ̀ ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀ yóò dóòlà ẹ̀mí, nígbà tí yóò tún dóòlà ọ̀pọ̀ bílíọ̀nù owó dọ́là ní ọdún kan." Ẹ̀jẹ̀ ríru ṣe é tọ́jú ní ìrọ̀rùn pẹ̀lú àwọn òògùn aláàbò, tí wọ́n wà káríayé, tí wọn kò sí náni lówó púpọ̀ nípa lílo àwọn ètò bíi HEARTS. Ètò ajẹmọ́ ìmọ̀-ẹ̀rọ HEARTS ti WHO fún ìṣàkóso àwọn àìsàn ajẹmétòòṣànká inú ọkàn nínú ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀ àti Ìtọ́sọ́nà fún ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru ajẹmọ́pòpọ̀-òògùn nínú àwọn àgbàlagbà pèsè àwọn ìgbésẹ̀ tí ó dájú tí ó sì ṣe é tẹ̀lé láti fi ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó múná dóko ní àwọn ààtò ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀ jíṣẹ́. Ìṣàkóso ìfúnpá ní àwùjọ àti ní orílẹ̀-èdè tí ó múná dóko lè ṣeéṣe ní àwọn orílẹ̀-èdè pẹ̀lú onírúurú ìpele owó àmúwọlé. Ó lé ní àwọn orílẹ̀-èdè tí owó àmúwọlé wọn kéré àti àwọn orílẹ̀-èdè kòlàkòṣagbe 40, pẹ̀lú Bangladesh, Cuba, India àti Sri Lanka, ti ṣe ìrólágbára ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru wọn pẹ̀lú ètò HEARTS, tí wọ́n ń ṣe ìgbàwọlé àwọn èèyàn tí wọ́n lé ní mílíọ̀nù 17 sínú àwọn ètò ìtọ́jú. Àwọn orílẹ̀-èdè bíi Canada àti South Korea ti mú àwọn ètò ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru ní orílẹ̀-èdè tí ó ní àsọyé wáyé, tí àwọn orílẹ̀-èdè méjéèjì sì ti kọjá ìwọ̀n àmì 50% fún ìṣàkóso ìfúnpá nínú àwọn àgbàlagbà tí wọ́n ní ẹ̀jẹ̀ ríru. Àwọn ètò ìṣàkóso ẹ̀jẹ̀ ríru alálòpẹ́, tí wọ́n ní ètò ní orílẹ̀-èdè lè ṣe àṣeyọrí—àti ìṣàkóso ìfúnpá gíga túmọ̀ sí ìwọ̀nba àrùn rọpárọsẹ̀ àti ìkọluṣẹ́ ọkàn, àti ẹ̀mí gígún pẹ̀lú ìlera tí ó dára síi. Àbọ̀ náà ṣàfihàn pàtàkì ìṣàmúlò ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó múná dóko tí WHO-ṣèyànjú láti dóòlà ẹ̀mí, èyí tí àwọn ẹ̀yà márùn-ún wọ̀nyìí wà nínú wọn: Ìlànà: àwọn ìlànà ìtọ́jú oníwọ̀n-òògùn àti onípàtó-òògùn tí ó ṣe é tẹ̀lé pẹ̀lú àwọn ìgbésẹ̀ ìṣe ní pàtó fún ìṣàkóso ìfúnpá tí kò àìlákòóso lè mú ètò ìtọ́jú rọrùn kí ó sì mú ìgbọ́ràn ìgbàtọ́jú dára síi. Ìpèsè òògùn àti irinṣẹ́: ìráàyè déédé, láìsí ìdílọ́wọ́ sí òògùn tí kò wọ́n ṣe pàtàkì fún ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó múná dóko; lọ́wọ́lọ́wọ́, iye owó àwọn òògùn fún adènà ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó múná dóko yàtọ̀ síra fún bíi ìlọ́po-mẹ́wàá láàárín àwọn orílẹ̀-èdè. Ìtọ́jú onípìlẹ̀-ìgbìmọ̀: àwọn àbájáde aláìsàn dára síi nígbà tí ìgbìmọ̀ bá fọwọ́sowọ́pọ̀ láti ṣe àtúnṣe àti láti mú àwọn ẹ̀rọ̀ òògùn ìfúnpá ní ìbámu pẹ̀lú àṣẹ àti ìlànà dókítà. Àwọn iṣẹ́ afitaláìsànṣe: láti mú àdìnkù bá àwọn ìdènà sí ìtọ́jú nípa pípèsè àwọn ẹ̀rọ̀ òògùn tí wọ́n rọrùn láti lò, òògùn ọ̀fẹ́ àti àbẹ̀wò alátẹ̀lé nítòsí-ilé, àti mímú àmójútó ìfúnpá wà nílẹ̀. Àwọn ètò ìwífún: àwọn ètò ìwífún tí kò le, tí wọ́n jẹ́ afitaṣàmúlòṣe máa ń mú ìgbàsílẹ̀ dátà pàtàkì ní ìpele-aláìsàn yá, ṣe àdìnkù ẹrù iṣẹ́ àwọn òṣìṣẹ́ ìtọ́jú ìlera, tí yóò sì ṣe àtìlẹ́yìn ìmúdójúìwọ̀n kíákíá nígbà tí ó bá ń ṣe ìtọ́jú àbí ṣe ìmúdára ìwọ̀n ìdára ìtọ́jú. "Ní gbogbo wákàtí, ó lé ní àwọn èèyàn 1 000 ní àrùn rọpárọsẹ̀ àti ìkọluṣẹ́ ọkàn ń pa. Ọ̀pọ̀ àwọn ikú wọ̀nyìí ní ìfúnpá gíga ṣe okùnfà, tí ọ̀pọ̀ ìbá sì ṣe é dènà,"Dr Tom Frieden, Ààrẹ & Aláṣẹ àti Olùdarí, Resolve to Save Lives. "Ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru tí ó dára tí kò fa àpò ya wà, ní àrọ́wọ́tó, tí ó sì ń ṣe ìrólágbára ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀. Ìpènijà ibẹ̀ báyìí ni láti kúrò ní "ní àrọ́wọ́tó" sí "dé ọ̀dọ̀." Èyí yóò nílò ìfarajìn àwọn ìjọba káàkiri àgbáyé." Mọ̀ síi nípa ipa ìfúnpá gíga ní àgbáyé àti ètò HEARTS láti ṣe àkóso rẹ̀ níbí yìí. Ka àbọ̀ ìròyìn náà ní kíkún níbí yìí. Àwọn àkíyèsí sí àwọn olóòtú: WHO ti ní ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú Resolve to Save Lives, àjọ aláìwérè kan, láti ṣe ìrànwọ́ fún àwọn orílẹ̀-èdè káàkiri àgbáyé láti ṣe àmúlò ètò onímọ̀-ẹ̀rọ HEARTS—ìlànà onígbèésẹ̀, tí ó létò láti ṣe ìrànwọ́ fún àwọn orílẹ̀-èdè láti ṣe ìrólágbára ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru nínú àwọn ààtò ìtọ́jú ìlera oníbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀, èyí tí àwọn ìlànà ìṣàyẹ̀wò àti ìtọ́jú wà nínú wọn. Láti ọdún 2017, Bloomberg Philanthropies ti ṣe àtìlẹ́yìn fún akitiyan WHO àti Resolve to Save Lives ní àgbáyé láti dóòlà ẹ̀mí. Michael R. Bloomberg, olùdásílẹ̀ Bloomberg LP àti Bloomberg Philanthropies, jẹ́ Aṣojú WHO ní Àgbáyé fún àwọn Ìpalára àti àwọn Àìsàn Aláìṣàkóràn láti ọdún 2016. Àwọn ìdókòwò Bloomberg Philanthropies nínú ìlera gbogboogbò pẹ̀lú àwọn ètò adóòlà-ẹ̀mí gbòógì láti mú àdìnkù bá ìlò tábà àti sìgá afẹ̀rọ-onínáfà nípasẹ̀ ìdókòwò oníbílíọ̀nù $1.58, ṣe àtìlẹ́yìn fún òfin oúnjẹ aṣaralóore, mú àdìnkù bá ìrìsómi, àti láti mú ààbò ojú-ọ̀nà àti ìlera ìyálọ́mọ dára síi, láàárín àwọn yòókù. Ní oṣù Keje ọdún 2022, Bloomberg Philanthropies se ìdókòwò àfikún mílíọ̀nù $115 sínú ètò Ìlera Ajẹmétòòsànká inú ọkàn rẹ̀ – èyí tí ó mú àpapọ̀ ìdókòwò rẹ̀ wà sí mílíọ̀nù $216 láti ọdún 2017 – láti tẹ̀síwájú pẹ̀lú ìdènà ikú tí àìsàn ọkàn ṣe okùnfà.

Umbiko wokuqala we-WHO unikeza imininingwane ngomthelela omubi wesifo sokuphakama komfutho wegazi nezindlela zokuwumisa Inhlangano yezempilo emhlabeni iWorld Health Organisation (WHO) ikhiphe umbiko wayo wokuqala ngqa mayelana nomthelela omubi emhlabeni wonke wesifo sokuphakama komfutho wegazi ophezulu, kanye nezincomo eziphathelene nezindlela zokunqoba lo bhubhane eliwumashaya abhuqe. Lo mbiko ukhombisa ukuthi cishe abantu abane kwabahlanu abanesifo sokuphakama komfutho wegazi ophakeme abalashwanga ngokwanele, kodwa uma amazwe engakwazi ukukhuphula izinga lokusabalala, ukufa kwabantu abayizigidi ezingama-76 kungagwenywa phakathi kuka-2023 no-2050. Isifo sokuphakama komfutho wegazi sithinta umuntu omdala oyedwa kwabangu-3 emhlabeni jikelele. Lesi simo esivamile, esibulalayo siholela ekufeni kohlangothi, isifo senhliziyo, ukwehluleka kwenhliziyo, ukulimala kwezinso nezinye izinkinga eziningi zempilo. Isibalo sabantu abaphila nesifo sokuphakama komfutho wegazi ophakeme (umfutho wegazi ongu-140/90 mmHg noma ngaphezulu noma abaphuza imithi yesifo sokuphakama komfutho wegazi) siphindeke kabili phakathi kuka-1990 no-2019, sisuka ezigidini ezingama-650 saya ku-1.3 wezigidigidi. Cishe isigamu sabantu abanomfutho wegazi ophezulu emhlabeni wonke okwamanje abasazi isimo sabo. Abantu abadala abangaphezu kwezingxenye ezintathu kwezine abanomfutho wegazi ophakeme bahlala emazweni anemali engenayo ephansi naphakathi. Iminyaka yobudala kanye nezakhi zofuzo kungandisa ingozi yokuba nomfutho wegazi ophakeme, kodwa izici eziyingozi ezishintshekayo njengokudla ukudla okunosawoti omningi, ukungawuvivinyi umzimba nokuphuza utshwala ngokweqile kungandisa ingozi yomfutho wegazi ophakeme. Ukushintsha indlela yokuphila njengokudla ukudla okunempilo, ukuyeka ugwayi nokuba matasa kakhulu kungasiza ukwehlisa umfutho wegazi. Abanye abantu bangase badinge imithi engalawula isifo sokuphakama komfutho wegazi ngempumelelo futhi ivimbele izinkinga ezihlobene. Ukuvimbela, ukutholwa kusenesikhathi kanye nokuphathwa ngempumelelo kwesiso sokuphakama komfutho wegazi kuphakathi kwezindlela zokungenelela ezingabizi kakhulu ekunakekelweni kwezempilo futhi kufanele kubekwe phambili ngamazwe njengengxenye eyinzuzo yezempilo kazwelonke ehlinzekwa ezingeni lokunakekelwa okuyisisekelo. Izinzuzo zezomnotho zezinhlelo zokwelashwa ezithuthukisiwe zesifo kukuphakama komfutho wegazi zidlula izindleko cishe nge-18 kuya ku-1. “Isifo sokuphakama komfutho wegazi singalawuleka ngokuphumelelayo ngemithi eshibhile, kodwa nokho cishe umuntu oyedwa kwabahlanu onesifo sokuphakama komfutho wegazi uye wayilawula.” Kusho uDkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele weWHO. “Izinhlelo zokulawula isifo sokuphakama komfutho wegazi zisalokhu zinganakiwe, azibekwa eqhulwini futhi zinikezwa imali encane kakhulu. Ukuqinisa ukulawulwa kwesifo sokuphakama komfutho wegazi kumele kube yingxenye yohambo lwawo wonke amazwe olubheke ekusikweni kwezempilo emhlabeni wonke, okusekelwe ezinhlelweni zezempilo ezisebenza kahle, ezilinganayo neziqinile, ezakhelwe phezu kwesisekelo sokunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo.” Umbiko wethulwa ngesikhathi soMhlangano-jikelele weNhlangano Yezizwe Ezihlangene wama-78 edingida inqubekelaphambili Yezinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme okuhlanganisa nezinjongo zezempilo mayelana nokulungela nokubhekana nobhubhane, ukuqeda isifo sofuba kanye nokuthola usizo Lwezempilo Lwendawo Yonke. Ukuvimbela nokulawulwa okungcono kwesifo sokuphakama komfutho wegazi kuzobaluleka ukuze kuthuthuke konke lokhu. Ukwenyuka kwenani leziguli ezelashelwe isifo sokuphakama komfutho wegazi ukuya emazingeni abonwa emazweni asebenza kahle kungavimba ukufa kwabantu abayizigidi ezingama-76, imivimbo eyizigidi eziyi-120, isifo senhliziyo esiyizigidi ezingama-79, kanye nezigameko eziyizigidi eziyi-17 zokwehluleka kwenhliziyo phakathi kwamanje no-2050. "Iningi lenhliziyo kanye nokushaywa unhlangothi emhlabeni namuhla kungavinjelwa ngemithi engabizi, ephephile, efinyelelekayo kanye nokunye ukungenelela, njengokunciphisa i-sodium," kusho uMichael R. Bloomberg, iWHO Global Ambassador for Noncommunicable Diseases and Injuries. "Ukwelapha isifo sokuphakama komfutho wegazi ngokunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo kuzosindisa impilo, kanti futhi konge izigidigidi zamaRandi ngonyaka." Isifo sokuphakama komfutho wegazi ungelashwa kalula ngemithi ejwayelekile ephephile, etholakala kalula, engabizi kusetshenziswa izinhlelo ezifana neHEARTS. Iphakheji yezobuchwepheshe seHEARTS yeWHO yokulawula izifo zenhliziyo nemithambo yegazi ekunakekeleni kwezempilo okuyisisekelo kanye noMhlahlandlela wokwelashwa kwesifo sokuphakama komfutho wegazi kubantu abadala inikeza izinyathelo ezifakazelwe nezisebenzayo zokuletha ukunakekelwa okusebenzayo kwezokunakekelwa kwesifo sokuphakama komfutho wegazii kwezempilo okuyisisekelo. Ukulawula okusebenzayo komfutho wegazi womphakathi kanye nezwe lonke kungenzeka emazweni anawowonke amazinga emali engenayo. Amazwe angaphezu kwama-40 anemali engenayo ephansi nemaphakathi, okuhlanganisa iBangladesh, iCuba, i-India kanye neSri Lanka, aqinise ukunakekelwa kwawo komfutho wegazi ophezulu ngephakheji yeHEARTS, abhalise abantu abangaphezu kwezigidi ezingu-17 ezinhlelweni zokwelashwa. Amazwe afana neCanada neSouth Korea alethe izinhlelo eziphelele zokwelashwa kwesifo esiphakame somfutho wegazi kuzwelonke, futhi womabili la mazwe eqe uphawu lwama-50% lokulawula umfutho wegazi kubantu abadala abaphila nesifo sokuphakama komfutho wegazi. Izinhlelo ezihlelekile zezwe zokulawula isifo sokuphakama komfutho wegazi zingaphumelela—futhi izinga eliphezulu lokulawula umfutho wegazi lihumusha imivimbo embalwa nokuhlasela kwenhliziyo, nokuphila ngendlela enempilo isikhathi eside. Lo mbiko ugcizelela ukubaluleka kokusebenzisa ukunakekelwa okuphumelelayo okunconywe yiWHO ukuze kusindiswe impilo, okubandakanya lezi zingxenye ezinhlanu ezilandelayo: Ngokukhethekile: Umthamo osebenzayo- kanye nezinqubo zokwelapha eziqondene nezidakamizwa ezinezinyathelo ezithile zesenzo zokulawula umfutho wegazi ongalawuleki zingahlehlisa ukunakekelwa futhi zithuthukise ukubambelela. Ukunikezwa kwemithi nemishini: ukufinyelela okuvamile, okungaphazamiseki emithini ethengekayo kuyadingeka ekwelashweni okusebenzayo kwesifo sokuphakama komfutho wegazi; okwamanje, amanani entengo yemithi elwa nesifo sokuphakama komfutho wegazi ahluka ngokuphindwe kayishumi phakathi kwamazwe. Ukunakekelwa okusekelwe eqenjini: imiphumela yesiguli iba ngcono lapho ithimba lisebenzisana ukulungisa nokuqinisa imishanguzo yemithi yomfutho wegazi ngokwemiyalelo kadokotela kanye nemithethonqubo. Izinsizakalo ezigxile esigulini: ukunciphisa izithiyo ekunakekelweni ngokuhlinzeka ngemithi yokwelashwa okulula ukuyiphuza, imithi yamahhala kanye nokuvakasha kokulandelela eduze nekhaya, nokwenza ukuqapha komfutho wegazi kutholakale kalula. Izinhlelo zolwazi: ezigxile kubasebenzisi, izinhlelo zolwazi ezilula zisiza ukuqoshwa ngokushesha kwedatha ebalulekile yezinga lesiguli, zehlise umthwalo wokufakwa kwedatha yomsebenzisi wezempilo, futhi zisekele ukukhushulwa okusheshayo kuyilapho kugcinwa noma ukuthuthukisa izinga lokunakekelwa. “Njalo ngehora bangaphezu kuka-1 000 abantu ababulawa isifo sohlangothi nesifo senhliziyo. Iningi lalaba bantu abashonayo lidalwa wumfutho wegazi ophakeme, kanti iningi belingavinjelwa,” kusho uDkt Tom Frieden, uMengameli kanye neCEO, iResolve to Save Lives. “Ukunakekelwa okuhle kwehypertension kuyathengeka, kuyatholakala, futhi kuqinisa ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo. Inselele manje ukusuka “lapho kufinyeleleka khona” uye “lapho kufinyelelwe khona.” Lokhu kuzodinga ukuzibophezela kohulumeni emhlabeni jikelele.” Funda kabanzi mayelana nomthelela womhlaba wonke wesifo sokuphakama komfutho wegazi kanye nephakheji leHEARTS lokuwulawula lapha. Funda umbiko ogcwele lapha. Amanothi abahleli: I-WHO ibambisene neResolve to Save Lives, inhlangano engenzi nzuzo, ukuze isekele amazwe emhlabeni wonke ukuthi asebenzise iphakheji yezobuchwepheshe yeHEARTS—indlela yamasu, yesinyathelo nesinyathelo yokweseka amazwe ukuze aqinise ukunakekelwa kwesifo sokuphakama komfutho wegazi. ezilungiselelweni zokunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo, okubandakanya izinqubo zokuhlola nokwelashwa. Kusukela ngowezi-2017, iBloomberg Philanthropies iye yasekela iWHO kanye ne-Resolve to Save Lives imizamo yomhlaba wonke yokusindisa izimpilo. U-Michael R. Bloomberg, umsunguli weBloomberg LP kanye ne-Bloomberg Philanthropies, uyiNxusa Lomhlaba Wonke le-WHO Lezifo Ezingathathelwana kanye Nokulimala kusukela ngowezi-2016. Ukutshalwa kwezimali kweBloomberg Philanthropies kwezempilo yomphakathi kuhlanganisa izinhlelo ezinkulu, ezisindisa ukuphila zokunciphisa ukusetshenziswa kukagwayi kanye nogwayi kagesi yintsha ngokusebenzisa utshalomali oluyizigidi eziyizinkulungwane ezingu-1.58, ukusekela inqubomgomo yokudla okunempilo, ukunciphisa ukuminza, nokwenza ngcono ukuphepha emgwaqeni nempilo kamama, phakathi kokunye. NgoNtulikazi wezi-2022, iBloomberg Philanthropies yatshala enye imali eyizigidi eziyi-115 zamaRandi ohlelweni lwayo lweCardiovascular Health - iletha ukutshalwa kwayo okuphelele ku-$216 wezigidi kusukela ngowezi-2017 - ukuqhubeka nokuvimbela ukufa kwabantu ngenxa yesifo senhliziyo.

በተፈጥሮ አደጋዎች እና ግጭቶች የሞቱ አስከሬኖች በአጠቃላይ ጤናን አደጋ ላይ አይጥሉም፣ ቀይ መስቀል እና የዓለም ጤና ድርጅት የሟቾችን ክብር ማረጋገጥ እና በህይወት ላለ ቤተሰብ በስሜት መጋራት አስፈላጊ ነው። በአደጋ እና በግጭት ምክንያት በሰው ህይወት ላይ ከፍተኛ ጉዳት እያደረሰ ባለበት ወቅት፣ በሟቾች ላይ ብዙ ጊዜ መሠረተ ቢስ ፍርሃት እና አለመግባባት አለ። ስለዚህ ማህበረሰቦች አስከሬን በአስተማማኝ እና በክብር ለማስተዳደር የሚያስፈልጋቸው መሳሪያዎች እና መረጃዎች እንዲኖራቸው አስፈላጊ ነው። ይህ በከፊል በሕይወት የተረፉ ሰዎችን በማገገሚያ መንገድ ላይ ለመርዳት ነው ሲሉ የዓለም ቀይ መስቀል እና ቀይ ጨረቃ ማህበራት ፌዴሬሽን (አይኤፍአርሲ)፣ የዓለም አቀፍ ቀይ መስቀል ኮሚቴ (አይሲአርሲ) እና የዓለም ጤና ድርጅት (WHO) ዛሬ ተናግረዋል ። ብዙ ሰዎች በተፈጥሮ አደጋዎች ወይም በትጥቅ ግጭቶች ሲሞቱ፣ የእነዚህ አካላት መኖር ለተጎዱ ማህበረሰቦች አስጨናቂ ነው። አንዳንዶች አካልን ለመቅበር በፍጥነት ሊንቀሳቀሱ ይችላሉ፣ ለምሳሌ በጅምላ መቃብር ውስጥ፣በከፊል ይህንን ጭንቀት ለመቆጣጠር በሚደረገው ሙከራ፣ እና አንዳንድ ጊዜ እነዚህ አካላት ለጤና አስጊ ናቸው በሚል ፍራቻ:: ይህ አካሄድ ህዝቡን ሊጎዳ ይችላል ብለዋል ድርጅቶቹ። የአካባቢው ባለስልጣናት እና ማህበረሰቦች ሙታንን በፍጥነት እንዲቀብሩ ከፍተኛ ጫና ሊደርስባቸው ቢችልም ሙታንን በአግባቡ አለመቆጣጠር የሚያስከትላቸው ውጤቶች በቤተሰብ አባላት ላይ ዘላቂ የሆነ የአእምሮ ጭንቀት እንዲሁም ማህበራዊና ህጋዊ ችግሮችን ያጠቃልላል። በጥሩ ሁኔታ የሚተዳደሩ የቀብር ቦታዎች በቀላሉ ሊገኙ የሚችሉ እና በአግባቡ የተመዘገቡ መቃብሮችን በተከለሉ የመቃብር ቦታዎች ያካትታሉ። ይህም የእያንዳንዱን አስከሬን ትክክለኛ ቦታ፣ እንዲሁም ተያያዥ መረጃዎችን እና የግል ንብረቶችን በድርጅቶቹ በተዘጋጀው መመሪያ ውስጥ በተለይም አይሲአርሲ/አይኤፍአርሲ/ደብሊኤቻኦ የሟቾችን ከአደጋ በኋላ አያያዝ መመሪያ ላይ እንደተገለፀው መታወቁን ማረጋገጥ አለበት። . ገላውን በአዎንታዊ መልኩ ከመለየቱ በፊት መገነዝ መከናወን የለባቸውም:: የሟቾችን የተሻለ አስተዳደር ለመደገፍ ድርጅቶቹ ሙታንን የመቅበርን አንዳንድ ጊዜ የሚከብድ ስራን ለመቆጣጠር እንዲረዳቸው ለአካባቢ ባለስልጣናት አቅርቦቶችን እና እውቀትን ይሰጣሉ። ዛሬ በሊቢያ፣ የቀይ መስቀል እና የዓለም ጤና ድርጅት ቡድኖች ከባለሥልጣናት፣ ማህበረሰቦች እና ከሊቢያ ቀይ ጨረቃ ማህበር ጋር በቀጥታ እየሰሩ በመመሪያ፣ በቁሳቁስ እና በስልጠና እየደገፉ ይገኛሉ። አይሲአርሲ እና የደብሊውኤችኦ ሁለቱም የሟቾችን ክብር ባለው አያያዝ ለመርዳት በሊቢያ የሰውነት ቦርሳ እያደረሱ ነው። በተፈጥሮ አደጋ ወይም በትጥቅ ግጭት ውስጥ በደረሰባቸው ቁስሎች ምክንያት የሞቱ ሰዎች አስከሬን በማህበረሰቦች ላይ የጤና ጠንቅ አያመጣም። ምክንያቱም በአሰቃቂ ሁኔታ፣ በመስጠም ወይም በእሳት የሞቱ ተጎጂዎች በተለመደው ጥንቃቄ በሽታ የሚያስከትሉ ህዋሳትን ስለማያያዙ ነው። ልዩ ሁኔታዎች እንደ ኢቦላ ወይም ማርበርግ በሽታዎች ወይም ኮሌራ ባሉ ተላላፊ በሽታዎች ሞት ሲከሰት ወይም አደጋው ለእነዚህ ተላላፊ በሽታዎች በሚጋለጥበት አካባቢ ሲከሰት ነው። በማንኛውም ሁኔታ በአቅራቢያ ወይም በውሃ አቅርቦት ላይ ያሉ አስከሬኖች ለጤና ችግሮች ሊዳርጉ ይችላሉ፣ ምክንያቱም አስከሬኖች ሰገራ ሊፈስሱ እና የውሃ ምንጮችን ሊበክሉ ይችላሉ፣ ይህም ወደ ተቅማጥ ወይም ሌላ በሽታ ሊያመራ ይችላል:: መተው የለባቸውም አካላት ከመጠጥ ውሃ ምንጮች ጋር ሲገናኙ :: “ሬሳ ወረርሽኞችን ያመጣል የሚለው እምነት በማስረጃ የተደገፈ አይደለም። የመገናኛ ብዙኃን ዘገባዎች እና አንዳንድ የሕክምና ባለሙያዎች እንኳን ይህንን ጉዳይ የተሳሳቱ ብዙ ጉዳዮችን እናያለን "ሲል የICRC የፎረንሲክስ ክፍል ኃላፊ ፒየር ጉዮማርች ተናግረዋል ። "እንደ ተፈጥሮ አደጋ ከተፈጠረ ክስተት የተረፉ ሰዎች ከሬሳ ይልቅ በሽታን የመዛመት ዕድላቸው ከፍተኛ ነው።" “በአደጋ የተጎዱ ማህበረሰቦች ባለስልጣናት የጅምላ ቀብር ወይም የጅምላ አስከሬን ለማቃጠል እንዳይቸኩሉ እናሳስባለን። በአካላት ላይ የተከበረ አያያዝ ለቤተሰብ እና ማህበረሰቦች ጠቃሚ ነው፣ ግጭት በሚፈጠርበት ጊዜ ብዙውን ጊዜ ጦርነቱን በፍጥነት ለማቆም አስፈላጊ አካል ነው” ሲሉ በደብሊውኤችኦ የድንገተኛ አደጋ መርሃ ግብር የባዮሴፍቲ እና ባዮ ሴኪዩሪቲ ኦፊሰር ዶክተር ካዙኖቡ ኮጂማ ተናግረዋል። “በአደጋ ወይም በግጭት የተገደሉትን አስከሬን ለመጣል አላስፈላጊ መሯሯጥ ቤተሰቦች የሚወዷቸውን ሰዎች የመለየት እና የማዘን እድል ይነፍጋቸዋል ነገር ግን ምንም አይነት የህዝብ ጤና ጥቅም የለም። የሟቾችን ክብር የተላበሰ አያያዝ የሟቹን ማንነት ለመለየት እና በአካባቢው ባህላዊ እና ማህበራዊ ደንቦች መሰረት የቀብር ሥነ ሥርዓቶችን ለማከናወን ተገቢውን ጊዜ ይጠይቃል "በማለት የ አይኤፍአርሲ የድንገተኛ አደጋ የህዝብ ጤና ከፍተኛ መኮንን እና የአደጋ ጊዜ ስራዎች ኃላፊ፣ የሞሮኮ የመሬት መንቀጥቀጥ ምላሽ፣ ግዌን ኢመር ተናግረዋል. አይሲአርሲ፣ አይኤፍአርሲ እና ደብሊውኤችኦ የሚከተሉትን ባለስልጣናት እና ማህበረሰቦችን ለማስታወስ ይፈልጋሉ። አስከሬን ማየት በጣም የሚያሳዝን ቢሆንም የማህበረሰቡ መሪዎች ወይም ባለስልጣናት አስከሬን በጅምላ መቃብር ውስጥ መቅበር ወይም የጅምላ አስከሬን ማቃጠል የለባቸውም። የቀብር ወይም የማቃጠል ሂደቶች የባህል፣ የሃይማኖት እና የቤተሰብ ጉዳዮችን ማስታወስ አለባቸው። በተፈጥሮ አደጋዎች ወይም በትጥቅ ግጭቶች የሚሞቱ ሰዎች አስከሬን በአጠቃላይ የበሽታ ምንጭ አይደሉም:: ሟቹ በከፍተኛ ተላላፊ በሽታ ካልሞተ በስተቀር በህዝቡ ላይ ያለው አደጋ እዚህ ግባ የሚባል አይደለም። ነገር ግን ከሬሳ በሚወጣ ሰገራ በተበከለ የመጠጥ ውሃ የተቅማጥ በሽታ የመጋለጥ እድል አለ:: የውሃ ወለድ በሽታን ለመከላከል የመጠጥ ውሃ አዘውትሮ ማጽዳት በቂ ነው:: ፈጣን፣ አክብሮት የጎደለው የጅምላ ቀብር ወይም አስከሬን ማቃጠል፣ የሞቱ ሰዎችን መለየት እና ለቤተሰብ ማሳወቅ የበለጠ አስቸጋሪ እና አንዳንዴም የማይቻል ያደርገዋል። አስከሬኖች በወረርሽኝ በሽታ ምክንያት የሚሞቱት ሞት በአንዳንድ ተላላፊ በሽታዎች ምክንያት ወይም የተፈጥሮ አደጋ በሚከሰትበት አካባቢ ብቻ ነው:: የኖራ ዱቄት መበስበስን አያፋጥንም፣ እና በአደጋ ወይም በግጭት ውስጥ ያሉ የሞቱ አስከሬኖች በአጠቃላይ ተላላፊ አደጋዎች አይደሉም፣ የእነዚህን አካላት መበከል አያስፈልግም. ከሟች ጋር ከተገናኘ በኋላ እጆችን በሳሙና እና በውሃ መታጠብ ወይም ምንም የሚታይ የአፈር መሸርሸር ከሌለ በአልኮል በተሰራ የእጅ ማጽጃ ማጽዳት አለበት:: አይሲአርሲ፣ አይኤፍአርሲ እና ደብሊውኤችኦ ሁሉም በግጭት ውስጥ ያሉ አካላት እና በአደጋ ላይ ምላሽ ሰጪዎች ለሬሳ አያያዝ፣ ለመላው ህብረተሰብ ጥቅም ሲባል የተመሰረቱ መርሆችን እንዲከተሉ አሳስበዋል። እና እንደ አስፈላጊነቱ ተጨማሪ ድጋፍ ሰጥተዋል።

Dead bodies from natural disasters and conflict do not generally pose health risks, Red Cross and WHO say Ensuring dignity of dead bodies and emotional closure for surviving family is essential Amid devastating loss of life due to disasters and conflict, there is often unfounded fear and misunderstanding concerning the dead. It is therefore important that communities have the tools and information they need to manage dead bodies safely and with dignity. This is in part to help survivors along the path to recovery, the International Federation of the Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC), the International Committee of the Red Cross (ICRC) and the World Health Organization (WHO) said today. When many people die in natural disasters or armed conflict, the presence of these bodies is distressing for affected communities. Some may move quickly to bury bodies, such as in mass graves, in part in an attempt to manage this distress, and sometimes because of the fear that these bodies pose a health threat. This approach can be detrimental to the population, the organizations said. Though local authorities and communities can be under immense pressure to bury the dead quickly, the consequences of mismanagement of the dead include long lasting mental distress for family members as well as social and legal problems. Well managed burials include easily traceable and properly documented individual graves in demarcated burial sites. This should ensure that the exact location of each dead body, as well as the associated information and personal belongings, is known as outlined in guidance developed by the organizations, in particular the ICRC/IFRC/WHO Manual for the Management of the Dead After Disasters. Cremations should not take place before the body is positively identified. In order to support better management of the dead, the organizations provide supplies and expertise to local authorities to help them manage the sometimes-overwhelming task of burying the dead. Today in Libya, Red Cross and WHO teams are working directly with authorities, communities and the Libyan Red Crescent Society, supporting them with guidance, materials, and training. The ICRC and WHO are both delivering body bags in Libya to help with the dignified treatment of the dead. The bodies of people who have died following wounds sustained in a natural disaster or armed conflict almost never pose a health danger to communities. This is because victims who have died from trauma, drowning or fire do not normally harbour organisms that cause disease with common precautions. The exceptions are when deaths occur from infectious diseases such as Ebola or Marburg diseases or cholera, or when the disaster occurred in an area endemic for these infectious diseases. Under any circumstance, dead bodies near or in water supplies can lead to health concerns, as the bodies may leak feces and contaminate water sources, leading to a risk of diarrheal or other illness. Bodies should not be left in contact with drinking water sources. “The belief that dead bodies will cause epidemics is not supported by evidence. We see too many cases where media reports and even some medical professionals get this issue wrong,” said Pierre Guyomarch, the head of ICRC’s forensics unit. “Those who survive an event like a natural disaster are more likely to spread disease than dead bodies.” “We urge authorities in communities touched by tragedy to not rush forward with mass burials or mass cremations. Dignified management of bodies is important for families and communities, and in the cases of conflict, is often an important component of bringing about a swifter end to the fighting,” said Dr Kazunobu Kojima, Medical Officer for biosafety and biosecurity in WHO’s Health Emergencies Programme. “An unnecessary rush to dispose of bodies of those killed in disasters or conflict deprives families of the opportunity to identify and mourn their loved ones, while providing no public health benefit. Dignified treatment of the dead requires appropriate time to identify the deceased and mourn and perform funeral rites in accordance with local cultural and social norms,” said Gwen Eamer, IFRC’s Senior Officer for Public Health in Emergencies and Head of Emergency Operations, Morocco Earthquake Response. The ICRC, IFRC and WHO wish to remind authorities and communities of the following: While it is distressing to see dead bodies, community leaders or authorities should not hastily bury bodies in mass graves or carry out mass cremations. Burial or cremation procedures must keep in mind cultural, religious, and family concerns. The bodies of those who die from natural disasters or armed conflict are generally not a source of disease. Unless the deceased has died from a highly infectious disease, the risk to the public is negligible. However, there is a risk of diarrhoea from drinking water contaminated by faecal material from dead bodies. Routine disinfection of drinking water is sufficient to prevent waterborne illness. Rapid, disrespectful mass burials or cremations, make identification of the dead and notification to family more difficult and sometimes impossible. The only time dead bodies pose a health risk of epidemics is when the deaths resulted from some infectious diseases or when a natural disaster occurs in an area where such a disease is endemic. Lime powder does not hasten decomposition, and since dead bodies in disaster or conflict are generally not an infectious risk, the disinfection of these bodies is not needed. After any contact with the deceased, hands should be washed with soap and water, or cleaned with alcohol-based hand rub if there is no visible soiling. The ICRC, IFRC and WHO urge all parties to conflict, and responders in disasters, to follow established principles for the management of dead bodies, for the good of all of society, and have offered further support as needed.

Gawawwaki daga afkuwar bala'o'i da rikice-rikice ba sa haifar da haɗari ga lafiya baki ɗaya, inji ƙungiyar bada agajin gaggawa ta Red Cross da hukumar WHO. Kiyaye mutuncin gawawwaki da rufewa mai kyau kan dangi nada mahimmanci A cikin mummunan asarar rayuka saboda bala'o'i da rikici, galibi ana samun tsoro mara tushe da rashin fahimta game da matattu. Don haka yana da mahimmanci al'ummomi su sami kayan aiki da bayanan da suke buƙata don kula da gawawwakin cikin aminci da mutunci. Wannan ɓangare ne na taimakawa waɗanda suka tsira da rayukansu su samu su murmurewa, in ji kungiyar agaji ta Red Cross da Red Crescent Society (IFRC), Kwamitin Red Cross na Duniya (ICRC) da Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) a yau. Lokacin da mutane da yawa suka mutu a cikin bala'o'i ko rikici na makamai, ƙasancewar waɗannan gawarwakin yana damun al'ummomin da abin ya shafa. Wasu na iya yin gaggawar binne gawarwaki, kamar a ƙaburbura, a wani ɓangare na yunƙurin shawo kan wannan ƙuncin, wani lokacin kuma saboda tsoron cewa waɗannan gawarwakin na haifar da barazana ga lafiya. Wannan tsari na iya zama mai haɗari ga jama'a, in ji ƙungiyar. Ko da yake hukumomi da al’ummomi na iya fuskantar matsi mai yawa don su binne matattu da sauri, sakamakon rashin kula da matattu ya haɗa da damuwa mai dawwama ga ’yan uwa da kuma matsalolin zamantakewa da na shari’a. Kulawa da kyakykyawar binnewa na taimakawa wurin ganowa da kuma taskace kowane ƙabari a maƙabartu masu cunkoso. Wannan zai tabbatar da cewa an san ainihin wurin kowace gawa, da kuma bayanan dake da alaƙa da abubuwansu, an san su kamar yadda aka tsara a cikin jagorar da ƙungiyoyi suka tsara, musamman ICRC/IFRC/WHO Manual don Kula da Matattu Bayan Bala'o'i. . Bai kamata a ƙone gawa ba kafin ɗauki kyakkyawan bayaninta. Domin ganin an inganta kula da matattu, ƙungiyoyin suna ba da kayayyaki da horon ƙwarewa ga hukumomin yanki don taimaka musu su gudanar da babban aikin binne matattu. A yau a Libya, ƙungiyoyin Red Cross da WHO suna aiki kai tsaye tare da hukumomi, al'ummomi da ƙungiyar agaji ta Red Crescent ta Libya, suna tallafa musu da jagora, kayan aiki, da horo. ICRC da WHO suna isar da gawarwaki a Libya don taimakawa tare da kula da mutunta matattu. Gawawwakin mutanen da suka mutu sakamakon raunukan da suka samu a wani bala'i ko rikici na makami kusan ba suda hatsari ga lafiyar al'ummomi. Wannan kuwa saboda waɗanda suka mutu sakamakon rauni, nutsewa ko gobara ba sa haifar da ƙwayoyin halitta waɗanda ke haddasa cutuka dake nuna alamun ayi taka tsantsan. Bambancin shine, idan mace-mace suka faru daga cututtuka masu yaɗuwa irin su Ebola ko cututtukan Marburg ko kwalara, ko kuma lokacin da bala'i ya faru a wani yanki da suke fama da waɗannan cutuka masu yaɗuwa. A kowane hali, gawawwakin da ke kusa ko a cikin ruwa na iya haifar da matsalolin lafiya, saboda jikin na iya zubar da najasa da kuma gurɓata tushen ruwa, yana da hatsarin jawo gudawa ko wasu cututtuka. Bai kamata a bar gawarwarki kusa da hanyoyin ruwa ba. "Imani cewa gawawwaki zasu iya haifar da annoba bai da wata madogara. Muna gani a lokuta da yawa inda rahotannin kafofin watsa labaru, har ma da wasu ƙwararrun likitocin ke yin kuskure kan wannan batu, "in ji Pierre Guyomarch, shugaban sashin binciken laifuka na ICRC. Wadanda suka tsira daga wani lamari kamar afkuwar bala'i sun fi saurin yaɗa cuta fiye da gawawwaki. Muna kira ga hukumomi a cikin al'ummomin da bala'i ya shafa da kada su yi gaggawar yin jana'izar mutane ko ƙona gawawwaki. Kula da gawarwakin cikin mutunci yana da mahimmanci ga iyalai da al'ummomi, da kuma a lokutan rikice-rikice, galibi yana da mahimmin tasiri na kawo ƙarshen faɗace-faɗacen cikin sauri, "in ji Dokta Kazunobu Kojima, Jami'in Likita na Kula da Tsaro da Tsaro a cikin Shirin Gaggawa na Kiwon Lafiya na WHO. Saurin da ba dole ba don kawar da gawarwakin waɗanda aka ƙashe a bala'i ko rikici ya hana iyalai damar ganowa da makoki ga ƴan uwansu su, ba kuma samar da wata fa'idar kiwon lafiyar jama'a. Kulawa da mutunta matattu yana buƙatar lokacin da ya dace don gano mamaci, yin makoki da yin jana'iza bisa ga al'adun mutane da zamantakewar al'umma, "in ji Gwen Eamer, Babban Jami'in IFRC na Kiwon Lafiyar Jama'a a cikin Gaggawa da Shugaban Ayyukan Gaggawa, Maganin Girgizar ƙasa na Maroko. ICRC, IFRC da WHO suna so su tunatar da hukumomi da al'ummomi waɗannan abubuwan;: Duk da yake abin takaici ne ganin gawawwakin mutane, bai kamata shugabannin al’umma ko hukumomi su yi gaggawar binne gawarwaki a cikin ƙaburbura ko kuma su ƙona su ba. Dole ne tsarin binnewa ko ƙonawa ya ƙasance yayi la'akari daal'adu, addini, da iyali. Gawarwarki waɗanda suka mutu sakamakon wani Ibtila'i ko faɗan makami baki ɗaya ba hanyar samun ƙwayoyin cuta bane. Sai dai idan mamacin ya mutu ne daga wata cuta mai saurin yaduwa, haɗarin ga jama'a ba shi da kaɗan. Duk da haka, akwai barazanar kamuwa da cutar gudawa idan aka sha ruwan dagwalon dake fita daga jikin mamatan. Shan ruwan sha na yau da kullum ya wadatar don hana rashin lafiyar da ake kamuwa da ita ta hanyar shanruwa. Binnewa ko ƙonawa cikin sauri da rashin mutuntawa,, ya sa gano matattu da sanar da dangi ya fi wuya, kuma wani lokacin ba shi yiwuwa. Lokacin da gawawwaki ke haifar da haɗari ga lafiya na annoba shine lokacin da mutuwar ke haifar da wasu cututtuka masu yaɗuwa, ko kuma lokacin da bala'i ya faru a yankin da irin wannan cuta ta yaɗu. Lime Powder bata gaggauta ruɓawar, kuma tun da matattun gawarwaki a cikin bala'i ko rikici gabaɗaya ba suda haɗarin kamuwa da cuta, ba a buƙatar lalata waɗannan gangar jikin. Bayan duk wata hulɗa da mamacin, a wanke hannaye da sabulu da ruwa, ko kuma a tsaftace hannu tare da sinadarin wanki mai ɗauke da sinadarin alcohol, idan ba a samu ƙasa ba. ICRC, IFRC da WHO sun buƙaci dukkan ɓangarorin da ke rikici, da masu kai ɗauki a lokacin afkuwar wani bala'i, da su bi ƙa'idojin da aka kafa don kula da gawawwaki, don amfanin dukkan al'umma, kuma s shirye suke ƙara tallafawa a duk sanda ake bukata.

Miili ya watu waliyokufa kutokana na majanga ya asili na migogoro kwa ujumla haileti hatari za kiafya, Shirika la Msalaba Mwekundu na WHO walisema Kuhakikisha hadhi ya maiti na kufungwa kihisia kwa familia iliyobakia ni muhimu Huku kukiwa na hasara kubwa ya maisha kutokana na majanga na migogoro, mara nyingi kuna hofu isiyo na msingi na kutoelewana kuhusu wafu. Kwa hiyo ni muhimu kuwa jamii ziwe na zana na taarifa wanazohitaji ili kudhibiti maiti kwa usalama na kwa heshima. Hii ni kwa sehemu ya kuwasaidia waliyonusulika katika njia ya kupona, Shirikisho la Kimataifa la Mashirika ya Msalaba Mwekundu na Hilali Nyekundu (IFRC), Kamati ya Kimataifa ya Msalaba Mwekundu (ICRC) na Shirika la Afya Duniani (WHO) imesema leo. Wakati watu wengi wanakufa katika majanga ya asili au migogoro ya silaha, uwepo wa miili hii ni huzuni kwa jamii zilizoathirika. Wengine wanaweza kwenda haraka kuzika miili, kama vile katika makaburi ya watu wengi, kwa sehemu katika kujaribu kudhibiti dhiki hii, na wakati mwingine kwa sababu ya hofu kwamba miili hii inaweza kuwa tishio kwa afya. Mbinu hii inaweza kuwa na madhara kwa idadi ya watu, mashirika yalisema. Ingawa serikali za mitaa na jamii zinaweza kuwa chini ya shinikizo kubwa la kuzika wafu haraka, matokeo ya usimamizi mbaya wa wafu yanaleta mafadhaiko ya kiakili yanayodumu kwa muda mrefu kwa washiriki wa familia na pia matatizo ya kijamii na kisheria. Mazishi yanayosimamiwa vizuri yanajumuisha makaburi ya watu binafsi yanayofuatiliwa kwa urahisi na kurekodi ipasavyo katika maeneo yaliyotengwa ya mazishi. Hii inapaswa kuhakikisha kuwa eneo kamili la kila maiti, pamoja na taarifa zinazohusiana na mali binafsi, inajulikana kama ilivyoainishwa katika mwongozo wa ICRC/IFRC/WHO kwa ajili ya usimamizi wa waliyokufa Baada ya Misiba. Uchomaji wa maiti haupaswi kufanyika kabla ya mwili kutambuliwa vyema. ili kusaidia usimamizi bora wa wafu, mashirika yanatoa vifaa na utaalamu kwa mamlaka za mitaa ili kusaidia kuwasaidia kusimamia kazi nzito ya kuzika wafu. Leo, nchini Libya, timu za Msalaba Mwekundu na WHO zinafanya kazi moja kwa moja na mamlka, jamii na Jumuiya ya Hilali Nyekundu ya Libya, zikiwasaidia kwa kutoa mwongozo, vifaa pamoja na mafunzo. ICRC na WHO zote zimepokea mifuko ya miili nchini Libya, katika kusaidia matibabu ya heshima ya wafu. Miili ya watu ambao wamekufa kutokana na majeraha waliyoyapata katika janga la asili au migogoro ya vita, kamwe hayawezi kusababisha hatari katika afya ya jamii. Hii ni kwa sababu waathiriwa ambao wamekufa kutokana na majeraha, kuzama au moto kwa kawaida hawatunzi viumbe vinavyosababisha magonjwa kukiwa na tahadhari za kawaida. Isipokuwa ni wakati vifo vinapotokea kutokana na magonjwa ya kuambukiza kama vile Ebola au magonjwa ya Marburg au kipindupindu katika eneo lenye magonjwa haya ya kuambukiza. Chini ya hali yoyote hile, maiti zilizo karibu au kwenye vyanzo vya maji zinaweza kusababisha wasiwasi wa afya kwa sababu miili hiyo inaweza kuvuja kinyesi na kuchafua vyanzo vya maji, na kusababisha hatari ya kuhara au magonjwa mengine. Miili haipaswi kuachwa ikigusana na vyanzo vya maji ya kunywa. imani kuwa maiti zitasababisha magonjwa ya milipuko haina ushahidi. Tunaona matukio mengi sana ambayo taarifa za vyombo vya habari na hata baadhi ya wataalamu wa matibabu wanakosea hili suala, alisema Pierre Guyomarch, Mkuu wa kitengo cha uchaguzi wa ICRC. Wale wanaonusulika kwenye tukia kama vile janga la asili wana uwezekano mkubwa wa kueneza magonjwa kuliko maiti Tunaziomba mamlaka katika jamii zilizoguswa na misiba kutoharakisha mazishi ya watu wengi au kuchoma maiti. Usimamizi wenye heshima wa vyombo ni muhimu kwa familia na jamii, na katika visa vya migogoro, mara nyingi ni sehemu muhimu ya kukomesha mapigano haraka, alisema Dk Kazunoba Kojima, Afisa Tiba wa usalama wa viumbe na ulinzi wa viumbe katika WHO Programu za Dharura za Kiafya. Uharaka usiyo wa lazima wa kutupa miili ya waliyokufa katika maafa au migogoro inawanyima wanafamilia fursa ya kutambua na kuwaomboleza wapendwa wao, huku ikiwa haitoi manufaa yoyote ya afya ya umma. Wafu kutendewa heshima kunahitaji muda unaofaa ili kuwatambua marehemu, kuomboleza na kutekeleza ibada ya mazishi kwa mujibu wa desturi za kitamaduni na kijamii za mahali hapa, alisema Gwen Eamer, Afisa Mwandamizi wa IFRC wa Afya ya umma katika dharura na Mkuu wa Operesheni za dharura katika mwitikio wa Tetemeko la Ardhi la Morocco. ICRC, IFRC na WHO zinapenda kukumbusha mamlaka na jumuiya zifuatazo: Ingawa inasikitisha kuona maiti, viongozi wa jamii au mamlaka hawatakiwi kuzika haraka maiti kwenye makaburi ya halaiki au kuziteketeza. Taratibu za mazishi au kuchoma maiti lazima zikumbuke masuala ya kitamaduni, kidini na kifamilia. Miili ya wale waliyokufa kutokana na magonjwa ya asili au migogoro ya silaha kwa ujumla siyo chanzo cha magonjwa. Isipokuwa marehemu awe amekufa kutokana na ugonjwa wa kuambukiza, hatari kwa umma ni ndogo. Hata hivyo, kuna hatari ya kuhara kutokana na maji ya kunywa yaliyochafuliwa na kinyesi kutoka kwenye maiti. Kusafisha mara kwa mara kwa maji ya kunywa kunatosha kuzuia ugonjwa wa maji. Mazishi ya haraka na yasiyo na heshima au uchomaji maiti, unafanya utambuzi wa wafu na taarifa kwa familia kuwa ngumu zaidi na wakati mwingine haiwezekani. Wakati pekee ambao maiti zinaweza kuleta hatari ya kiafya ya magonjwa ya mlipuko, ni wakati ambao vifo vinatokana na magonjwa fulani ya kuambukiza au wakati maafa ya asili yanapotokea katika eneo ambalo ugonjwa huo ni wa kawaida. Poda ya chokaa inazuia miili kuoza kwa haraka, na kwa kuwa maiti zinazotokana na maafa au migogoro kwa ujumla siyo hatari kwa maambukizi, kutoweka kwa miili hii hakutakiwi. Baada ya kugusana na marehemu, mikono inapaswa kuoshwa kwa maji au kusafishwa mikono kwa kutumia kemikali za kusafishia kama vile sabuni, ikiwa hakuna uchafu unaoonekana. ICRC, IFRC na WHO zinahimiza pande zote zinazozozana na wanaoshughulikia majanga, kufuatia kanuni zilizowekwa za usimamizi wa maiti, kwa manufaa ya jamii yote na wametoa usaidizi zaidi inapohitajika.

Àjọ Red Cross àti WHO sọ pé, òkú àwọn ènìyàn látààrí àkọlu burúkú apti aáwọ̀ kì í fi bẹ́ẹ̀ fa ewu ìlera. Rírí i dájú pé a ṣe ara àwọn òkú lọ́jọ̀ àti dídí ìmọ̀sìlára ojú ọgbẹ́ fún àwọn mọ̀lẹ́bí tí ó wà láàyè ṣe pàtákì. Láàrin ipàdánù ẹ̀mí tí kò bá ojú mu látààrí àjálù àti aáwọ̀, ẹ̀rù kan wà tí a ò tí i ṣe àwárí kí ó sì yé wa nípa àwọn tí ó ti kú. Ó wá ṣe pàtàkì pé kí àwọn agbègbè ní irinṣẹ́ àti ìròyìn tí wọ́n nílò láti ṣe ìtọ́jú àwọn tí ó ti kú bí ó ti yẹ. Eléyìí jẹ́ ọ̀nà láti ran àwọn tí ó rùúlà fún ìmúbọ̀sípò, àjọ Ìjọba Àpapọ̀ Ẹgbẹ́ Red Crescent (IFRC), àti Ìgbìmọ̀ Àpapọ̀ ti Red Cross (ICRC) àti àjọ Elétò Ìlera-àgbáyé (WHO) sọ bẹ́ẹ̀ lónìí. Nígba tí ọ̀pọ̀lọpọ̀ bá kú látààrí àkọlù burúkú tàbí àkọlù ìdigun jalè, wíwà àwọn ara òkú náà jẹ́ ewu fún àwọn agbègbè tí ó bá kàn. Àwọn mìíràn le tètè lọ sin àwọn òkú náà, bí òkú síṣinpọ̀, eléyìí jẹ́ ara ọ̀nà láti mú ojú tó ewu náà, nígbà mìíràn nítorí ẹ̀rù pé àwọn ara òkú yìí yóò wà gẹ́gẹ́ bí i ìdúnkokò mọ́ fún ìlera. Àwọn olùdásílẹ̀ sọ pé, ìlànà yìì le jè okùnfà ewu fún àwọn ènìyàn. Lóòtọ́ àwọn aláṣẹ lábẹ́lé àti àwọn aláṣẹ agbègbè le wà ní abẹ́ dandan láti le tètè sin àwọn òkú ní kíákíá, àbáyọrí àìmójútó òkú ni wíwà ní ọkàn àwọn mọ̀lẹ́bí fún ìgbà pípẹ́ àti bákàn náà fún àwùjọ àti ìsòro ìlànà ti òfin. Àwọn òkú ṣínṣin dáadáa le ní eléyìí tí ó rọrùn láti ṣe àwárí tí a sì ṣe àkọsílẹ̀ sàárè ẹnìkọ̀ọ̀kan dáadáa ní àwọn itẹ́ òkú tí a ṣe àmì sí. Eléyìí gbọdọ̀ ní àrídájú ọ̀gangan ibi tí òkú ẹnìkọ̀ọ̀kan wà, àti iròyìn tí ó rọ̀mọ́ àti àwọn ohun-èlò aládàáni wọn, eléyìí ni a mọ̀ sí ìlànà àńtẹ̀lé láti ọwọ́ àwọn olùṣètò, pàápàá jùlọ àjọ ICRC/IFRC/WHO Ìwé-àkọsílẹ̀ fún Ìtọ́jú Òkú Lẹ́yìn Àjálù. Òkú ṣínsin kò gbọdọ̀ wáyé láì jẹ́ pé a ṣe ìdámọ̀ ara òkú dájúdájú. Ní ọ̀nà àti ṣe àtìlẹyìn fún ọ̀nà àti ṣe òkú lọ́jọ̀ dáadáa, àjọ yìí ń pèsè àwọn ohun èlò àti àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ sí fún àwọn adarí ìgbéríko láti ṣe ìrànlọ́wọ́ fún wọn kí wọ́n le ṣe ìsàkóso iṣẹ́ èrò-àròjù nípa ọ̀nà àti sin òkú. Ní òní ní orílẹ̀-èdè Libya, àjọ Red Cross àti àjọ WHO ń ṣiṣẹ́ lọ́nà tààrà pẹ̀lú àwọn aláṣẹ, agbègbè àti Libyan Red Crescent Society, láti pèsè àtìlẹyìn ìlànà àńtẹ̀lé, àwọn ohun-èlò, àti ìdánilẹ́kọ̀ọ́. Àjọ ICRC àti WHO ń pèsè àwọn àpò ní Libya láti ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ìtọ́jú ara òkú. Ara àwọn ènìyàn tí ó kú láti ipaṣẹ̀ ìpalára tí wọ́n rí ní ara àjálù burúkú tàbí ìdigunjalè gbogbo ìgbà kò dúró gẹ́gẹ́ bí i ewu fún àwọn agbègbè. Nítorí pé àwọn tí ó kú láti ipaṣẹ̀ ìkóláyàsókè, rírì sí inú omi tàbí iná kì í sába gbé àwọn kòkòrò tí ó máa ń fa àrùn pẹ̀lú ìsọ́ra tí ó gbajúmọ̀. Eléyìí tí kì í ṣe ara rẹ̀ ní nígbà tí ikú bá wáyé látààrí àwọn àrùn tí a lè kó bí i Ebola tàbí Marburg tàbí Ìgbẹ́gburu, tàbí nígbà tí àjàkálẹ̀ àrùn bá bẹ́ sílẹ̀ ní agbègbè kan látààrí àwọn àrùn alákòóràn yìí. Ní abẹ́ bí ó tilẹ̀ wù kí ó rí, òkú àwọn ènìyàn tí ó wà ní etí omi tàbí ibi tí a ti ń pèsè omi le mú ọ̀rọ̀ tí ó níṣe pẹ̀lú ìlera jáde, bí ara náà ṣe le sun igá àti kí ó kóbá orísun omi, eléyìí tí ó le yọrí sí ìgbẹ́gbuuru tàbí àwọn àìlera mìíràn. A kò gbọdọ̀ fi ara àwọn òkú sílẹ̀ sí ibi tí orísun omi mímu wà. "Ìgbàgbọ́ pé ara òkú le fa àrùn kò ní ẹ̀rí. Pierre Guyomarch, adarí ẹ̀ka àsayẹ̀wò ara ni ICRC sọ pe "a rí ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìròyìn tí àwọn oníròyìn àti àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ ti gbé ọ̀rọ̀ yìí gbági. Àwọn tí wọ́n yè láti ipaṣẹ̀ iṣẹ̀lẹ̀ àjàkálẹ̀ àrùn burúkú ṣe é ṣe kí wọ́n tan àrùn náà káàkiri ju àwọn òkú lọ. "A bẹ gbogbo àwọn aláṣẹ ní àwọn ìgbèríko tí ìṣẹ̀lẹ̀ burúkú náà ti ṣẹlẹ̀ sí láti má ṣáré lọ sin àwọn òkú wọn tàbí kí wọ́n lọ sun òkú wọn níná papọ̀. Dókítà Kazunobu Kojima, Oníṣègùn Àgbà fún ẹ̀ka tí ó ń rí sí mímú ohun èlò-iṣẹ́-ṣíṣe láìléwu àti ìdènà ìtànkálẹ̀ kòkòrò àrùn aláìfojúrí ní abala àjọ Elétò-ìlera Lágbàáyé tí ó ń rí sí Ètò Pàjáwìrì Ètò-ìlera sọ pé; ṣíṣe ara àwọn òkú lọ́jọ̀ ṣe pàtàkì fún àwọn mọ̀lẹ́bí àti àwọn agbègbè, àti pé bí aáwọ̀ bá súyọ, ó pọn dandan ní gbogbo ìgbà láti mú ojútùú tí ó rọrùn bá ìjà náà. "Kíkánjú àbaadì láti lọ ṣin ara àwọn òkú tí wọ́n pa ní àsìkò àkọlù tàbí aáwọ̀ yóò dun àwọn mọ̀lẹ́bí ní ẹ̀tọ́ láti dá àwọn òkú wọn mọ̀ àti láti ṣe ìbánikẹ́dùn fún àwọn olólùfẹ́ wọn,nígbà tí eléyìí ò sì pèsè àǹfààní kankan fún gbogbogbò. Gwen Eamer, Ọ̀gá Àgbà IFRC fún Ìlera Gbogbogbò àti Olorí fún Iṣẹ́-ṣíṣe ti ẹ̀ka Pàjàwírì, fún Ìdásí kíákía Ilẹ̀rírí ni Morocco sọ pé, "Ṣíṣelọ́jọọ̀ ìtọ́jú òkú gba ààyè tí ó yẹ láti ṣe ìdámọ̀ òkú àti láti dárò àti ṣe ẹ̀yẹ ìkẹhìn ní ìlànà pẹ̀lú Àṣà àti iṣe àwùjọ..". ICRC, IFRC àti Ajo WHO fẹ́ láti rán gbogbo àwọn aláṣẹ àti agbègbè léti àwọn nǹkan wọ̀nyí: Ní ìgbà tí ó wà ní ìkánjú-ǹ-kánjú láti rí àwọn ara òkú, kí àwọn adarí agbègbè tàbí àwọn aláṣẹ má ṣe kánjú ṣin àwọn òkú ní ìlànà aláṣinpọ̀ tàbí ṣun òkú wọn papọ̀. Ìlànà ìṣìnkú tàbí òkú ṣísun gbọdọ̀ fi àṣà, ẹ̀sìn, àti èrò àwọn mọ̀lẹ́bí sí ọkàn. Ara àwọn tí ó kú látààrí àjálù burúkú tàbí ìkọlù agbébọn kì í ṣe okùnfà orísun àrùn. Àyàfi tí olóògbé náà bá kú látààrí àrùn alákòóràn tí ó ní agbára, ewu sí àwùjọ kéré. Bí ó tilẹ̀ jẹ́ wí pé, ewu ìgbẹ́-gbuuru wà ní inú mímu omi tí ó ní àwọn nǹkan ẹ̀gbin láti ara àwọn òkú. Títọ́jú omi mímu tó fún ọ̀nà àti dènà àrun omi mímu. Títètè, ṣíṣinpọ̀ tàbí sísun àwọn ènìyàn pọ̀ jẹ́ eléyií tí ó tàbùkù, máa ń mú ìdámọ̀ òkú àti ìtanilólobó fún àwọn ẹbí le ó sì máa ń jẹ́ kí ó má ṣe éṣe nígbà mìíràn. Ìgbà tí ara òkú le dúró gẹ́gẹ́ bí i ewu àjàkálẹ̀ àrùn fún ewu ni nígbà tí o bá jẹ́ wí pé ikú náà wáyé láti ara àrùn tí a lẹ̀ kó tàbí nígbà tí àjàkálẹ̀ àrùn burúkú bá wáyé ní agbègbè ibi tí àrùn náà ti ń jà. Àtíkè kì í mú ìjẹra ara yá ní kánkán, àti pé níwọ̀n ìgbà tí ara àwọn tí ó kú látààrí àjálù tàbí aáwọ̀ kò níṣe pẹ̀lú àrùn, kò sí ìwúlò fún fífi òògùn apa kòkòro sí ara wọn. Lẹ́yìn ọ̀pọ̀lọpọ̀ pẹ̀lú ara òkú, a gbọdọ̀ fọ ọwọ́ pẹ̀lú ọṣẹ àti omi, tàbí kí á fi ìrawọ́-ológòógóró ra ọwọ́ wa tí kò bá sí ilé-ilẹ̀. Àjọ ICRC, IFRC àti WHO ń rọ gbogbo àwọn tí ọ̀rọ̀ aáwọ̀ kan, àti àwọn olùdáhùn ní àsìkò àjálù, láti tẹ̀lé gbogbo ìlànà fún ìtọ́jú ara àwọn òkú, fún dídára gbogbo àwùjọ, àti kí wọ́n sì máa tẹ̀síwájú láti ṣe ìrànlọ́wọ́.

Izidumbu ezivela ezinhlekeleleni zemvelo kanye nokungqubuzana nazinabungozi bezempilo, kusho i-Red Cross kanye neWHO Ukuqinisekisa isithunzi sezidumbu nokwamukela emndenini ophilayo kubalulekile Phakathi nokulahlekelwa okudabukisayo kokuphila ngenxa yezinhlekelele nezingxabano, kuvame ukuba nokwesaba okungenasisekelo nokungaqondi mayelana nabafileyo. Ngakho-ke kubalulekile ukuthi imiphakathi ibe namathuluzi nolwazi oludingayo ukuze ilawule izidumbu ngokuphepha nangesithunzi. Lokhu kuyingxenye yokusiza abasindile endleleni yokululama kusho, i-International Federation ye-Red Cross neRed Crescent Societies (IFRC), i-International Committee ye-Red Cross (ICRC) kanye neWorld Health Organization (WHO). Lapho abantu abaningi befa ezinhlekeleleni zemvelo noma kuzingxabano, ukuba khona kwalezi zidumbu kukhathaza imiphakathi ethintekile. Abanye bangase bangcwabe izidumbu ngokushesha, njengmathuna okungcwaba abantu abaningi, ngokwengxenye bezama ukulawula lokhu kucindezeleka, futhi ngezinye izikhathi ngenxa yokwesaba ukuthi lezi zidumbu ziyingozi kwezempilo. Le ndlela ingaba yingozi kubantu, kusho lezi zinhlangano. Nakuba iziphathimandla zendawo nemiphakathi ingaba ngaphansi kwengcindezi enkulu yokungcwaba abafileyo ngokushesha, imiphumela yokuphatha kabi abafileyo ihlanganisa ukucindezeleka kwengqondo kwamalungu omndeni kanye nezinkinga zezenhlalo nezomthetho. Imingcwabo ephethwe kahle ihlanganisa amathuna alandeleka kalula futhi abhalwe kahle ezindaweni zokungcwaba eziklanyiwe. Lokhu kufanele kuqinisekise indawo okuyiyina ngqo yesidumbu ngasinye, kanye nolwazi oluhlobene nempahla yomuntu siqu, kwaziwa njengoba kuchazwe kumhlahlandlela owenziwe izinhlangano, ikakhulukazi i-ICRC/IFRC/WHO Manual for the Management of the Dead After Dihlesters. . Ukushiswa kwesidumbu akufanele kwenzeke ngaphambi kokuba kubonakale ukuthi unesimo esihle somzimba. Ukuze zisekele ukuphathwa okungcono kwabafileyo, izinhlangano zinikeza iziphathimandla zasendaweni ngezinsiza nolwazi ukuze zizisize zilawule umsebenzi onzima ngezinye izikhathi wokungcwaba. Namuhla eLibya, amaqembu eRed Cross kanye neWHO asebenzisana ngqo neziphathimandla, imiphakathi kanye neLibyane Red Crescent Society, ebasekela ngokuqondisa, izinto, nokuqeqeshwa. I-ICRC neWHO bobabili bahambisa izikhwama zomzimba eLibya ukusiza ekuphathweni okuhloniphekile kwabafileyo. Izidumbu zabantu abashone ngenxa yamanxeba enhlekelele yemvelo noma izimpi cishe azilokothi zibe yingozi empilweni emiphakathini. Lokhu kungenxa yokuthi izisulu ezibulawe ukuhlukumezeka, ukuminza noma umlilo ngokuvamile azifukameli izinto ezibangela izifo ngezinyathelo ezivamile zokuphepha. Okuhlukile kulapho ukufa kwenzeka ngenxa yezifo ezithathelwanayo njenge-Ebola noma izifo zeMarburg noma ikholera, noma lapho inhlekelele yenzeka endaweni ewugwadule yalezi zifo ezithathelwanayo. Ngaphansi kwanoma yiziphi izimo, izidumbu eziseduze noma emanzini zingaholela ekukhathazekeni kwezempilo, njengoba izidumbu zingavuza indle futhi zingcolise imithombo yamanzi, okuholela engcupheni yohudo noma okunye ukugula. Imizimba akufanele ishiywe ixhumene nemithombo yamanzi okuphuza. “Inkolelo yokuthi izidumbu zizobangela izifo eziwumshayabhuqe ayisekelwa ubufakazi. Sibona amacala amaningi kakhulu lapho imibiko yabezindaba kanye nabanye ochwepheshe bezokwelapha bengaluqondi lolu daba, ”kusho uPierre Guyomarch, inhloko yophiko lwezobunhloli lwe-ICRC. “Labo abasinda esenzakalweni esinjengenhlekelele yemvelo banamathuba amaningi okusakaza izifo kunezidumbu.” “Sinxusa iziphathimandla emiphakathini ehlaselwe yizinhlekelele ukuthi zingajahi ukungcwaba abantu abaningi noma ukushiswa kwezidumbu. Ukuphatha imizimba ngendlela enesizotha kubalulekile emindenini nasemiphakathini, kanti uma kunezingxabano, kuvame ukuba yingxenye ebalulekile yokuqeda ukulwa ngokushesha,” kusho uDkt Kazunobu Kojima, oyiMedical Officer for biosafety and biosecurity ohlelweni lweWHO lwezempilo oluphuthumayo. “Ukujaha okungadingekile kokulahla izidumbu zalabo abashone ezinhlekeleleni noma ezingxabanweni kuncisha imindeni ithuba lokuhlonza nokulila izithandwa zayo, kuyilapho inganikezi nzuzo yezempilo yomphakathi. Ukuphathwa ngendlela enesithunzi kwabafileyo kudinga isikhathi esifanele sokuhlonza umufi nokulila nokwenza amasiko omngcwabo ngokuhambisana nezinkambiso zamasiko nenhlalo yendawo,” kusho uGwen Eamer, Isikhulu Esiphezulu Se-IFRC Yezempilo Yomphakathi Ezimeni Eziphuthumayo kanye neNhloko Yezokusebenza Eziphuthumayo, I-Morocco Response of Earthquake. I-ICRC, IFRC kanye neWHO bafisa ukukhumbuza iziphathimandla nemiphakathi ngalokhu okulandelayo: Nakuba kukhathaza ukubona izidumbu, abaholi bomphakathi noma iziphathimandla akufanele basheshe bangcwabe izidumbu emathuneni agcwele abantu abaningi noma bashise izidumbu eziningi. Izinqubo zokungcwaba noma zokushiswa kwesidumbu kufanele zikhumbule izinkathazo zamasiko, ezenkolo nezomndeni. Izidumbu zalabo ababulawa izinhlekelele zemvelo noma izingxabano ngokuvamile aziwona umthombo wezifo. Ngaphandle kwalapho umufi ebulewe yisifo esithathelwanayo kakhulu, ingozi emphakathini incane. Kodwa-ke, kunengozi yohudo ngenxa yamanzi okuphuza angcoliswe indle evela ezidumbu. Ukubulala amagciwane okuvamile emanzini okuphuza kwanele ukuvimbela ukugula okubangelwa amanzi. Ukungcwatshwa kwenqwaba esheshayo, engenanhlonipho noma ukushiswa kwezidumbu, kwenza ukuhlonza abafileyo nokwazisa umndeni kube nzima kakhulu futhi ngezinye izikhathi kungenzeki. Ukuphela kwesikhathi lapho izidumbu zisengozini yezifo eziwumshayabhuqe kulapho ukufa okubangelwa izifo ezithile ezithathelwanayo noma lapho kwenzeka inhlekelele yemvelo endaweni lapho isifo esinjalo sigcwele khona. Impushana ye-lime ayikusheshi ukubola, futhi njengoba izidumbu enhlekeleleni noma ezingxabanweni ngokuvamile aziyona ingozi ethelelanayo, ukubulawa kwamagciwane kwalezi zidumbu akudingekile. Ngemva kwanoma ikuphi ukuthintana nomufi, izandla kufanele zigezwe ngensipho namanzi, noma zihlanzwe ngokuhlikihlwa ngesandla okune-alcohol uma kungekho kungcola okubonakalayo. I-ICRC, IFRC kanye neWHO ikhuthaza bonke abathintekayo ukuba baxabane, nabaphenduli ezinhlekeleleni, ukuba balandele izimiso ezimisiwe zokuphatha izidumbu, ukuze kuzuze wonke umphakathi, futhi banikeze ukusekelwa okwengeziwe njengoba kudingeka.

ዓለም አቀፋዊ ባለድርሻ አካላት በታካሚዎች ደህንነት መብቶች ላይ አዲስ ቻርተር ተስማምተዋል የዓለም ጤና ድርጅት (የደብሊውኤችኦ) ያስተናገደው በታካሚዎች ደህንነት እና የታካሚ ተሳትፎ ላይ ያተኮረ ዓለም አቀፍ ኮንፈረንስ ለመጀመሪያ ጊዜ በታካሚዎች ደህንነት መብት ቻርተር ላይ ከተለያዩ ባለድርሻ አካላት ጋር በመስማማት ትናንት ተጠናቋል። ከጤና አጠባበቅ አንጻር የሁሉንም ታካሚዎች ዋና መብቶች ይዘረዝራል እናም የታካሚዎች ድምጽ እንዲሰማ እና ደህንነቱ የተጠበቀ የጤና እንክብካቤ መብታቸው እንዲጠበቅ መንግስታት እና ሌሎች ባለድርሻ አካላትን ለመርዳት ይፈልጋል:: "የታካሚ ደህንነት የጋራ ኃላፊነት ነው። የጤና ስርአቶች ከሕመምተኞች፣ ቤተሰቦች እና ማህበረሰቦች ጋር እጅ ለእጅ ተያይዘው መስራት አለባቸው፤ በዚህም ታማሚዎች በራሳቸው እንክብካቤ ተሟጋቾች እንዲነገራቸው እና እያንዳንዱ ሰው የሚገባውን ደህንነቱ የተጠበቀ፣ ክብር ያለው እና ርህራሄ ያለው እንክብካቤ እንዲያገኝ ነው ብለዋል ዶ/ር ቴድሮስ አድሃኖም፤ የአለም ጤና ድርጅት ዋና ዳይሬክተር ገብረእየሱስ። "ምክንያቱም ደህንነቱ የተጠበቀ ካልሆነ ግድ የለውም:: የታካሚ ደህንነት ከፍተኛ ጥራት ያለው የጤና አጠባበቅ ስርዓቶችን ለማረጋገጥ እና ሁለንተናዊ የጤና ሽፋንን ለማግኘት በሚደረገው ጥረቶች እምብርት ላይ ባለው የጤና አጠባበቅ መርህ ላይ የተመሰረተ የስነ-ምግባር እና የሞራል ግዴታ ነው:: ሆኖም ከ10 ታማሚዎች ውስጥ አንድ የሚገመተው በጤና አጠባበቅ ተቋማት ላይ ጉዳት ያጋጥማቸዋል እና በየአመቱ በአለም አቀፍ ደረጃ ደህንነቱ ባልተጠበቀ የጤና እንክብካቤ ምክንያት ከሶስት ሚሊዮን በላይ ሰዎች ይሞታሉ። አብዛኛው የታካሚ ጉዳት መከላከል የሚቻል ሲሆን የታካሚዎች፣ ቤተሰቦች እና ተንከባካቢዎች ተሳትፎ ጉዳቱን ለመቀነስ በጣም አስፈላጊ ከሆኑ ስልቶች ውስጥ አንዱ ነው። የዘንድሮው የአለም የታካሚዎች ደህንነት ቀን ታማሚዎችን፣ ቤተሰቦችን እና ተንከባካቢዎችን ማዳመጥ፣ ከልምዳቸው መማር እና በሁሉም የእንክብካቤ ዘርፍ ማሳተፍ፣ ጉዳትን ለማስወገድ፣ የስህተቶችን ስጋት ለመቀነስ እና የጉዳቱን ተፅእኖ ለመቀነስ ያለውን ወሳኝ ጠቀሜታ ለማጉላት ይፈልጋል። በሚከሰትበት ጊዜ:: ይህ ለታካሚዎች ከተነደፈ እንክብካቤ ወደ ታካሚዎች፣ ቤተሰቦቻቸው እና ተንከባካቢዎች የተነደፈ የአመለካከት ለውጥ ያስፈልገዋል። የዓለም ጤና ድርጅት የታካሚ ደህንነት መልዕክተኛ የሆኑት ሰር ሊያም ዶናልድሰን “የእኛ የጤና ስርዓታችን የበለጠ ጠንካራ ነው፣ ስራችን ሃይል ተሰጥቶታል፣ እና ታካሚዎች እና ቤተሰቦች ከእኛ ጋር ሲሆኑ የእኛ እንክብካቤ የበለጠ ደህንነቱ የተጠበቀ ነው” ብለዋል። "በጤና አጠባበቅ ላይ የሚደርሱ ጉዳቶችን ለማስወገድ የተደረገው ጉዞ ረጅም ጊዜ ያስቆጠረ ነው፣ እናም ጉዳት የደረሰባቸው ታካሚዎች እና ቤተሰቦች የድፍረት እና የርህራሄ ታሪኮች ለውጦችን ለመምራት እና የበለጠ ደህንነትን ለመማር ወሳኝ ናቸው::" በሴፕቴምበር 17 "ታካሚዎችን ለታካሚ ደህንነት ማሳተፍ" በሚል መሪ ቃል የሚከበረውን የዓለም የታካሚ ደህንነት ቀን (ደብሊውፒኤስዲ) ለማክበር ለታካሚዎች ደህንነት ሲባል ዓለም አቀፍ ኮንፈረንስ ዋናው ክስተት ነበር ። የታካሚዎች፣ ቤተሰቦች እና ተንከባካቢዎች በጤና እንክብካቤ አቅርቦት ላይ ትርጉም ያለው ተሳትፎ እና ልምዶቻቸው እና አመለካከቶቻቸው የጤና እንክብካቤን ደህንነትን እና ጥራትን ለማሻሻል፣ ህይወትን ለማዳን እና ወጪን ለመቀነስ አስተዋፅዖ ያደርጋሉ፣ እና WPSD የተሻለ የታካሚ እና የቤተሰብ ተሳትፎን ለማሳደግ እና ለማፋጠን ያለመ ነው። ደህንነቱ የተጠበቀ የጤና አገልግሎት ዲዛይንና አቅርቦት ላይ። ኮንፈረንሱ በሴፕቴምበር 12 እና 13 በአለም ጤና ድርጅት ዋና መሥሪያ ቤት በጄኔቫ እና በመስመር ላይ የተካሄደ ሲሆን ከ 2 300 በላይ ሰዎች ከስድስት የዓለም ጤና ድርጅት ክልሎች የተውጣጡ, የታካሚ ተሟጋቾች እና የታካሚ ድርጅቶች ተወካዮች, በልማቱ ውስጥ ንቁ ሚና ነበራቸው. የታካሚ ደህንነት መብቶች ቻርተር፣ ለደህንነታቸው የተጠበቀ የጤና ሥርዓቶች ዓለም አቀፍ ቁርጠኝነት ትልቅ እርምጃ ወደፊት ነው። የአለም የታካሚዎች ደህንነት ቀን 2023ን ለማክበር በሚደረጉት እንቅስቃሴዎች አካል የሆነው የእሱ የላቀ ስሪት ይለቀቃል እና ለህዝብ ምክክር ክፍት ይሆናል። በኮንፈረንሱ የዓለም ጤና ድርጅት ታማሚዎች፣ ቤተሰቦች እና ተንከባካቢዎች በጤና አጠባበቅ አቅርቦት ላይ ተሳትፎን ተግባራዊ ለማድረግ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን ለመደገፍ ሁለት አዳዲስ ግብአቶችን ይፋ አድርጓል። በታካሚዎች ደህንነት ላይ ማሻሻያዎችን ለማካሄድ በጣም ውጤታማ ከሆኑ ዘዴዎች ውስጥ አንዱ የሆነውን የታካሚ ታሪኮችን ኃይል በመሳል ፣የተረት ማውረጃ መሳሪያ ህመምተኞች እና ቤተሰቦች ልምዶቻቸውን በማካፈል ሂደት ውስጥ በተለይም በጤና እንክብካቤ ውስጥ ካሉ ጎጂ ክስተቶች ጋር በተያያዘ ይመራቸዋል። ከየሲንግሄልዝ ኢንስቲትዩት ለታካሚ ደህንነት እና ጥራት ሲንጋፖር ጋር የስትራቴጂክ አጋርነት አካል ሆኖ የተፈጠረው የአለም አቀፍ የእውቀት መጋሪያ መድረክ አለም አቀፋዊ ሀብቶችን፣ ምርጥ ተሞክሮዎችን፣ መሳሪያዎችን እና ከታካሚ ደህንነት ጋር የተያያዙ ግብዓቶችን መለዋወጥ ይደግፋል፣ ይህም እውቀትን በማሳደግ ሂደት ውስጥ ያለውን ወሳኝ ሚና በመገንዘብ ነው። ደህንነት. "የታካሚ ተሳትፎ እና ማብቃት በአለምአቀፍ የታካሚ ደህንነት የድርጊት መርሃ ግብር 2021-2030 እምብርት ነው። የታካሚውን ደህንነት እና የእንክብካቤ ጥራትን ለማሻሻል በጣም ኃይለኛ ከሆኑ መሳሪያዎች አንዱ ነው, ነገር ግን በብዙ አገሮች ውስጥ ጥቅም ላይ ያልዋለ ሃብት ሆኖ ይቆያል, እና የታካሚ የደህንነት እርምጃዎችን እና ስትራቴጂዎችን በመተግበር ረገድ በጣም ደካማው አገናኝ ነው:: በዚህ የአለም የታካሚዎች ደህንነት ቀን እና በታካሚ ተሳትፎ ላይ ትኩረት በማድረግ ያንን መለወጥ እንፈልጋለን ብለዋል የዓለም ጤና ድርጅት የታካሚ ደህንነት ባንዲራ መሪ ዶክተር ኒላም ዲንግራ። በ2023 የአለም ጤና ድርጅት አባል ሀገራት የአለም አቀፍ የታካሚ ደህንነት የድርጊት መርሃ ግብር አፈፃፀም ላይ ባደረገው ጊዜያዊ ውጤት መሰረት ምላሽ ከሰጡ ሀገራት መካከል 13 በመቶው ብቻ በአብዛኛዎቹ ሆስፒታሎቻቸው በአስተዳደር ቦርድ (ወይም ተመጣጣኝ ዘዴ) የታካሚ ተወካይ አላቸው ። . የዳሰሳ ጥናቱ በገቢ ላይ የተመሰረተ የማስፈጸሚያ ክፍተት ጎልቶ የታየ ሲሆን፥ መልካም ልምዶች በአብዛኛው ከፍተኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት ላይ ያተኮሩ ናቸው። ለአርታዒ ማስታወሻ፡ የታካሚ እና የቤተሰብ ተሳትፎ በአለም የጤና ምክር ቤት ውሳኔደብሊውኤችኤ72.6 - "በታካሚ ደህንነት ላይ አለም አቀፋዊ እርምጃ" እና የአለም አቀፍ የታካሚ ደህንነት የድርጊት መርሃ ግብር 2021-2030 በጤና ላይ ሊደርስ የሚችል ጉዳትን ለማስወገድ እንደ ቁልፍ ስልቶች ተካትቷል እንክብካቤ:: የዓለም የታካሚዎች ደህንነት ቀን የህብረተሰቡን ግንዛቤ እና ተሳትፎ ለማሳደግ ፣አለምአቀፍ ግንዛቤን ለማሳደግ እና በጤና አጠባበቅ ደህንነትን ለማስተዋወቅ በአገሮች እና አጋሮች ለአለም አቀፍ ትብብር እና እርምጃ ለመስራት በተመሳሳይ ውሳኔ የተቋቋመ ነው። ለታካሚ ደህንነት ወሳኝ በሆነው ቅድሚያ ቦታ ላይ ብርሃንን ለማብራት በየአመቱ ጭብጥ ይመረጣል።

Global stakeholders agree to a new charter on patient safety rights The WHO-hosted global conference on patient safety and patient engagement concluded yesterday with agreement across a broad range of stakeholders on a first-ever Patient safety rights charter. It outlines the core rights of all patients in the context of safety of health care and seeks to assist governments and other stakeholders to ensure that the voices of patients are heard and their right to safe health care is protected. “Patient safety is a collective responsibility. Health systems must work hand-in-hand with patients, families, and communities, so that patients can be informed advocates in their own care, and every person can receive the safe, dignified, and compassionate care they deserve,” said Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO Director-General. “Because if it’s not safe, it’s not care.” Patient safety is an ethical and moral imperative grounded in the health care principle ‘First, do no harm!’, which lies at the heart of efforts to ensure high-quality health care systems and achieve universal health coverage. Yet, an estimated one in every 10 patients experience harm in health care facilities and each year there are more than three million deaths globally due to unsafe health care. Most of the patient harm is preventable, and the engagement of patients, families and caregivers is one of the most important strategies for reducing harm. This year’s World Patient Safety Day seeks to highlight the critical importance of listening to patients, families and caregivers, learning from their experiences, and involving them in every aspect of care, to avoid harm, lower the risk of errors and reduce the impact of harm when it does occur. This requires a shift in paradigm, from care designed for patients to care designed with patients, their families and caregivers. "Our health systems are stronger, our work is empowered, and our care is safer when patients and families are alongside us,” said Sir Liam Donaldson, WHO Patient Safety Envoy. “The journey to eliminate avoidable harm in health care has been a long one, and the stories of courage and compassion from patients and families who have suffered harm are pivotal to driving change and learning to be even safer." The global conference on patient engagement for patient safety was the key event to mark World Patient Safety Day (WPSD) which will be observed on 17 September under the theme “Engaging patients for patient safety”. Meaningful involvement of patients, families and caregivers in the provision of health care, and their experiences and perspectives, can contribute to enhancing health care safety and quality, saving lives and reducing costs, and the WPSD aims to promote and accelerate better patient and family engagement in the design and delivery of safe health services. The conference was held on 12 and 13 September at WHO headquarters in Geneva and online, with the participation of more than 2 300 people from all six WHO regions, including patient advocates and representatives of patients’ organizations, who took an active role in the development of the Patient safety rights charter, a significant step forward in the global commitment to safer health systems. Its advanced version will be released and open for public consultation as part of the activities to commemorate World Patient Safety Day 2023. At the conference, WHO unveiled two new resources to support key stakeholders in implementing involvement of patients, families and caregivers in the provision of health care. Drawing on the power of patient stories, which is one of the most effective mechanisms for driving improvements in patient safety, a storytelling toolkit will guide patients and families through the process of sharing their experiences, especially those related to harmful events within health care. The Global Knowledge Sharing Platform, created as part of a strategic partnership with SingHealth Institute for Patient Safety and Quality Singapore, supports the exchange of global resources, best practices, tools and resources related to patient safety, acknowledging the pivotal role of knowledge sharing in advancing safety. “Patient engagement and empowerment is at the core of the Global Patient Safety Action Plan 2021–2030. It is one of the most powerful tools to improve patient safety and the quality of care, but it remains an untapped resource in many countries, and the weakest link in the implementation of patient safety measures and strategies. With this World Patient Safety Day and the focus on patient engagement, we want to change that”, said Dr Neelam Dhingra, head of the WHO Patient Safety Flagship. According to the interim results of the 2023 survey of WHO Member States on the implementation of the global patient safety action plan, only 13% of responding countries have a patient representative on the governing board (or an equivalent mechanism) in the majority of their hospitals. The survey also highlighted the income-based implementation gap, with good practices largely concentrated in higher-income countries. Notes to editor: Patient and family engagement was embedded in the World Health Assembly resolution WHA72.6 – “Global action on patient safety” and the Global Patient Safety Action Plan 2021-2030 as key strategies for moving towards the elimination of avoidable harm in health care. World Patient Safety Day was established by the same resolution to increase public awareness and engagement, enhance global understanding, and work towards global solidarity and action by countries and partners to promote safety in health care. Each year a theme is selected to shed light on a priority area critical to patient safety.

Masu ruwa da tsaki na duniya sun amince da sabuwar yarjejeniya kan haƙƙin kare lafiyar marasa lafiya. An kammala taron duniya da WHO ta shirya kan kare lafiyar majinyata da shigo dasu majinyatan a jiya, tare da yarjejeniya a tsakanin masu ruwa da tsaki kan wani kundin kare haƙƙin marasa lafiya na farko. Ya zayyana ainihin haƙƙoƙin duk majinyata dangane da ingancin tsarin kiwon lafiya, tare da neman taimakawa gwamnatoci da sauran masu ruwa da tsaki don tabbatar da cewa an ji muryoyin marasa lafiya da kuma kare haƙƙinsu na samun kiwon lafiya mai aminci. "Tsaron mara lafiya nauyi ne ga kowa. Dole ne tsarin kiwon lafiya ya yi aiki kafada da kafada da marasa lafiya, iyalai, da kuma al’umma, ta yadda za a iya sanar da marasa lafiya da basu shawara wajen kula da lafiyarsu, kuma kowane mutum ya sami kulawa mai aminci, mutunci da jin ƙai data kamace shi,” in ji Dr Tedros Adhanom. Ghebreyesus, Darakta Janar na WHO. "Saboda idan ba aminci, ba kulawa". Amincin marasa lafiya ɗabi'u ne da tarbiyya data zama wajibi a tabbatar da ita a cikin sharuɗɗan kiwon lafiya ɗa farko, kar kayi illa', wanda ya dogara ne da ƙoƙarin da ake na tabbatar da ingantaccen tsarin kiwon lafiya, da kuma cimma tsarin kiwon lafiya na bai ɗaya. Duk da haka, an ƙiyasta cewa ɗaya daga cikin marasa lafiya 10 yana fuskantar damuwa a cibiyoyin kiwon lafiya kuma a kowace shekara akwai fiye da mutane miliyan uku da ke mutuwa a duniya saboda rashin kyawun tsarinkiwon lafiya. Mafi yawan cutuwar marasa lafiya ana iya kauce mata, kuma shigar da marasa lafiya, iyalai da masu bada kulawa shine ɗaya daga cikin mafi muhimmancin dabaru don rage cutuwa. Ranar kare lafiyar majinyata ta duniya ta wannan shekara tana neman nuna mahimmancin sauraron majinyata, iyalai da masu kula da su, inda aka ɗau darussa daga abubuwan da suka gabata, da shigo dasu a kowane fanni na kulawa da majinyaci, don guje wa cutarwa, rage barazanar kurakurai da rage tasirin cutuwar idan ta faru. Wannan yana buƙatar canza tsarin, daga kulawar da aka tsara don marasa lafiya zuwa kulawa da aka tsara tare da marasa lafiya, iyalansu da masu bada kulawa ta lafiya. "Tsarin lafiyarmu yayi ƙwari, aikinmu ya samu tallafi, kuma kulawarmu na yin aminci yayin da majinyata da iyalai suke tare da mu, ”in ji Sir Liam Donaldson, Wakilin Tsaron Marasa lafiya na WHO. "Tafiya zuwa kauda cutuwar da za a iya kauce mata a tsarin kiwon lafiya doguwa ce, kuma labaran ƙwarin gwiwa da tausayawa daga majinyatan da iyalan da suka gamu da cutuwa nada matuƙar muhimmanci wajen sauyi, da kuma ƙarin sanin ƙasancewa cikin aminci. Taron duniya game da shigar marasa lafiya don kare lafiyar marasa lafiya, shine babban abin da ya faru a bikin ranar kare lafiyar marasa lafiya ta duniya (WPSD), wanda za a riƙq gudanar dashi a duk ranar 17 ga Satumba a ƙarƙashin taken "Shigo da marasa lafiya don kare lafiyar marasa lafiya". Shigowar marasa lafiya mai ma'ana, iyalai da masu bada kulawa a cikin samar da kiwon lafiya da kuma abubuwan da suka faru da kuma ra'ayoyinsu, na iya taimakawa wajen inganta aminci da ingancin kula da lafiyar, ceton rayuka da rage ƙashe kuɗaɗe, kuma WPSD yana da nufin haɓaka mafi kyawun shigar marasa lafiya da iyali a wajen tsarawa da isar da sabis na lafiya mai inganci. An gudanar da taron ne a ranakun 12 da 13 ga Satumba a hedkwatar WHO da ke Geneva da kuma kan shafin intenet, tare da halartar fiye da mutane 2 300 daga dukkan yankuna shida na WHO, ciki har da masu ba da shawara ga marasa lafiya da wakilan kungiyoyin marasa lafiya, wadanda suka taka rawar gani a cikin ci gaban. na Yarjejeniyar Haƙƙin kula da lafiyar marasa lafiya, babban ci gaba a cikin sadaukarwar duniya don ingantaccen tsarin kiwon lafiya. Za a saki da kuma buɗe samfurinsu da aka inganta ga jama'a don tuntuɓarsu, a matsayin wani ɓangare na ayyukan Ranar Kula da Amincin Majinyata ta shekarar 2023. A wajen taron, WHO ta bayyana wasu sabbin kayan aiki guda biyu don tallafawa masu ruwa da tsaki wajen aiwatar da shigar da marasa lafiya, iyalai da masu kula da harkokin kiwon lafiya. Bisa la'akari da ƙarfin labarun marasa lafiya, wanda shine ɗaya daga cikin hanyoyin da suka fi dacewa don inganta haɓakawa amincin marasa lafiya, kayan aikin ba da labari zai jagoranci marasa lafiya da iyalai ta hanyar yaɗa abubuwan da suka faru dasu, musamman ma waɗanda suka shafi abubuwan da suka faru a cikin tsarin kiwon lafiya. Dandalin Musayar Ilimi na Duniya, an ƙirƙire shi ne a matsayin wani ɓangare na dabarun haɗin gwiwa da cibiyar SingHealth Institute for Patient Safety and Quality dake ƙasar Singafo, yana tallafawa wajen musayar albarkatu na duniya, manyan hanyoyin aiki, kayan aiki da albarkatun dake da alaƙa da amincin marasa lafiya, wanda ke yabawa irin muhimmancin rawar musayar ilimi wajen ciyar da amincin marasa lafiya gaba. "Shigo da marasa lafiya da tallawarsu shine jigon Tsarin Ɗaukar Mataki kan Kula da Amincin Majinyata na Duniya na shekarar 2021 zuwa 2030. Yana ɗaya daga cikin kayan aiki mafi ƙarfi wajen inganta amincin marasa lafiya da kuma ingancin kulawar lafiya, amma har yanzu yana a matsayin kayan aikin da ba a yi amfani da shi ba a ƙasashe da dama, kuma shine mafi raunin gaɓa a aiwatar da matakan aminci da kuma dabarun kiwon lafiya. Tare da wannan ranar kare amincin marasa lafiya ta duniya da kuma mai da hankali kan shigo da marasa lafiya, muna son canza hakan, in ji Dokta Neelam Dhingra, shugaban Hukumar Kare Amincin Marasa Lafiya ta WHO. Dangane da sakamakon wucin gadi na binciken 2023 na membobin WHO game da aiwatar da shirin kare amincin marasa lafiya na duniya, ƙashi 13 cikin ɗari ne kawai na ƙasashen da suka kula ke da wakilin mara lafiya a cikin hukumar gudanarwa (ko makamancin haka) a yawancin asibitocin su. . Binciken ya kuma yi nuni da giɓin kuɗaɗe gudanar da aiki da ake samu, tare da kyawawan ayyuka da aka fi maida hankali a ƙasashe masu ƙarfin kuɗi. Nusarwa ga Editoci: An saƙa shiigar da marasa lafiya da iyalai ne a cikin ƙudiri mai lamba WHA72.6 na Majalisar Kiwon Lafiya ta Duniya - "Ɗaukar Mataki na Duniya kan Amincin Marasa Lafiya", da kuma "Tsarin Ɗaukar Mataki kan Amincin Marasa Lafiya na Duniya na shekarar 2021 zuwa 2030 a matsayin muhimmin tsari na matsawa gaba wajen kawar da cutuwar da za a iya kaucewq a tsarin kiwon lafiya. An kafa Ranar amincin Marasa lafiya ta Duniya ta hanyar wannan ƙuduri ne don ƙara wayar da kan jama'a da haɗin kai, ƙarfafa fahimtar duniya, da aiki don haɗin kai da aiki na duniya da ayyukan ƙasashe da abokan hulɗa don inganta aminci a cikin tsarin kiwon lafiya. Kowace shekara ana zaɓar jigo don ba da haske a kan bangaren da za a bawa fifiko mai mahimmanci ga amincin mara lafaiya.

Wadau wa kimataifa wanakubali mkataba mpya wa haki za usalama wa mgonjwa Mkutano wa kimataifa uliyoandaliwa na WHO kuhusu usalama wa mgonjwa na ushirikishwaji wa wagonjwa ulihitimishwa jana kwa makubaliano kati ya wadau mbalimbali, kuhusu hati ya kwanza kabisa ya haki za usalama wa magonjwa. Inaelezea haki za msingi za wagonjwa wote katika muktadha wa usalama wa huduma za afya na inataka kusaidia serikali na washikadau wengine kuhakikisha kuwa sauti za wagonjwa zinasikika na haki yao ya kupata huduma salama ya afya inalindwa. Usalama wa mgonjwa ni jukumu la pamoja. Mifumo ya afya lazima ishirikiane bega kwa bega na wagonjwa, familia na jamii ili wagonjwa waweze kufahamishwa watetezi wa uangalizi wao na kila mtu apate huduma salama, yenye heshima na huruma anayositahili, alisema Dk. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Mkurugenzi Mkuu wa WHO. “Kwa sababu ikiwa siyo salama, haijali.” Usalama wa magonjwa ni shuruti ya kimaadili na maadili inayokitwa katika kanuni za huduma ya afya; Kwanza, usidhuru, ambayo ndiyo kiini cha juhudi za kuhakikisha mifumo ya huduma ya afya ya hali ya juu na kufikia bima ya afya kwa wote. Hata hivyo, inakadiriwa kuwa mgonjwa mmoja kati ya 10 anapata madhara katika vituo vya kutolea huduma za afya na kila mwaka kuna vifo zaidi ya milioni tatu duniani kutokana na huduma zisizo salama za afya. Madhara mengi ya magonjwa yanaweza kuzuilika na ushiriki wa wagonjwa, familia na walezi ni mojawapo ya mikakati muhimu ya kupunguza madhara. Siku ya Usalama wa Wagonjwa Duniani mwaka huu inalenga kuangazia umuhimu mkubwa wa kusikiliza wagonjwa, familia na walezi ili kujifunza kutokana na uzoefu wao, na kuwashirikisha katika kila nyanja ya huduma, ili kuepuka madhara, kupunguza hatari ya makosa na kupunguza madhara yanapotokea. Hili linahitaji kubadilisha mtazamo kutokana na huduma zilizopendekezwa kwa wagonjwa hadi kwenye huduma zilizopendekezwa na wagonjwa, familia na walezi. "Mifumo yetu ya afya ni imara zaidi, kazi yetu imeimarishwa, na utunzaji wetu ni salama zaidi wakati ambao wagonjwa na familia ziko pamoja nasi" alisema Sir Liam Donaldson, Mjumbe wa Usalama wa Wagonjwa wa WHO. Safari ya kuondoa madhara yanayoweza kuepukika katika huduma za afya imekuwa ndefu, na hadithi za ujasiri na huduma kutoka kwa wagonjwa na familia ambazo zimepata madhara ni muhimu katika kuleta mabadiliko na kujifunza kuwa salama zaidi Kongamano la kimataifa kuhusu ushirikishwaji wa wagonjwa kwa ajili ya usalama wa magonjwa lilikuwa tukio muhimu la kuadhimisha Siku ya Usalama wa Wagonjwa Duniani (WPSD) ambayo itaadhmishwa tarehe 17 Sepyemba chini ya mada ili kushirikisha wagonjwa katika usalama wa wagonjwa. Ushirikishwaji wa maana wa wagonjwa, familia na walezi katika utoaji wa huduma za afya, na uzoefu na mitazamo yao, unaweza kuchangia katika kuimarisha usalama na ubora wa huduma za afya, kuokoa maisha na kupunguza gharama, na WPSD inalenga kukuza na kuharakisha ushiriki bora wa wagonjwa na familia katika kubuni na utoaji wa huduma za afya salama. Mkutano huo ulifanyika tarehe 12 na 13 Septemba katika makao makuu ya WHO huko Geneva na mtandaoni, kwa kushirikisha zaidi ya watu 2,300 kutoka mikoa yote sita ya WHO, ikiwa ni pamoja na mawakili wa wagonjwa wawakilishi wa mashirika ya wagonjwa, ambao walichukua jukumu kubwa katika utengenezaji wa hati ya haki za usalama wa mgonjwa, hatua muhimu mbele katika dhamira ya kimataifa kwa mifumo salama ya afya. Tolea lake la juu litatolewa na kufunguliwa kwa mashauriano ya umma kama sehemu ya shughuli za kuadhimisha Siku ya Usalama wa Wagonjwa Duniani 2023. Katika mkutano huo, WHO ilizindua rasilimali mbili mpya za kusaidia wadau muhimu katika kutekeleza ushirikishwaji wa wagonjwa, familia na wahudumu katika utoaji wa huduma za afya. Kwa kuzingatia uwezo wa hadithi za wagonjwa, ambayo ni mojawapo ya mbinu bora zaidi za kuboresha usalama wa magonjwa, zana ya kusimulia hadithi itawaongoza wagonjwa na familia kupitia mchakato wa kubadilishana uzoefu wao, hasa yale yanayohusiana na matukio hatari ndani ya huduma ya afya. Jukwaa la maarifa ya pamoja duniani, lililoundwa na Taasisi ya SingHeath ya Usalama na Ubora wa Wagonjwa ya Singapore, kama sehemu ya ushirikiano wa kimataifa, inasaidia ubadilishanaji wa rasilimali za kimataifa, mbinu bora, zana na nyenzo zinazohusiana na usalama wa mgonjwa, ikitambua jukumu muhimu la kushiriki maarifa katika kuendleza usalama. Ni mojawapo ya zana imara zaidi za kuboresha usalama wa mgonjwa na ubora wa huduma, lakini inaendelea kuwa rasilimali isiyotumiwa katika nchi nyingi, na kiungo dhaifu zaidi katika utekelezaji wa hatua na mikakati ya usalama wa mgonjwa. Kwa hii siku ya Usalama wa Wagonjwa Duniani na kuzingatia ushirikiano wa wagonjwa, tunataka kubadilisha hilo, alisema Dk. Neelam Dhingra, Mkuu wa Bendera ya Usalama wa Wagonjwa wa WHO. kupitia hii siku ya Usalama wa Wagonjwa Duniani na kuzingatia ushirikiano wa wagonjwa, tunataka kubadilisha hilo, alisema Dk. Neelam Dhingra, Mkuu wa Bendera ya Usalama wa Wagonjwa wa WHO. Kulingana na matokeo ya muda ya utafiti wa 2023 wa Nchi Wanachama wa WHO kuhusu utekelezaji wa mpango wa utekelezaji wa usalama wa wagonjwa duniani, ni 13% pekee ya nchi zilizooitikia ambazo zina mwakilishi wa wagonjwa kwenye bodi ya uongozi (au utaratibu sawa) katika hospitali zao nyingi. Utafiti pia ulionyesha pengo la utekelezaji kulingana na mapato na utendakazi mzuri uliyojikita zaidi katika nchi zenye kipato kikubwa. Wahariri zingatieni: Ushirikiano wa wagonjwa na familia uliwekwa kwenye azimio la Baraza la Afya Duniani WHA72.6 na Hatua za Kimataifa zinazohusu Usalama wa Wagonjwa za mwaka 2021-2030 zimesimama kama mikakati muhimu wa kuelekea inayolenga kutokomeza kabisa hatari iliyopo katika huduma za afya. Siku ya Usalama wa Wagonjwa Duniani ilianzishwa kwa azimio lile lile ili kuongeza ufahamu na ushiriki wa umma, kuongeza uelewano wa kimataifa na kufanyia kazi mshikamano na hatua za kimataifa za nchi na washirika ili kukuza usalama katika huduma za afya. Kila mwaka mada inachaguliwa ili kutoa mwanga juu ya eneo la kipaumbele muhimu kwa usalama wa wagonjwa.

Àwọn òpómúléró ní àgbáyé ti fẹnukò ní orí àdéhùn tuntun ní orí ààbò aláìsàn àti àwọn ẹ̀tọ́ wọn. Àjọ WHO-gba àpérò ti àgbáyé ní orí ààbò aláìsàn àti ìtọ́jú àláìsàn eléyìí tí wọ́n parí ní àná pẹ̀lú àdéhùn káàkiri ààrin àwọn abẹnugan ní orí àwọn ẹ̀tọ́ ààbò àwọn Aláìsàn-àkọ́kọ́. Ó ṣe àfihàn ẹ̀tọ́ gbòòrò àwọn aláìsàn ní inú àkọsílẹ̀ ààbò ìtọ́jú ìlera àti láti pèsè ìrànlọ́wọ́ fún ìjaba àti àwọn abẹnugan láti rí àrídájú pé wọ́n gba ẹ̀bẹ̀ àwọn aláìsàn wọlé àti láti dá ààboò bo ẹ̀tọ́ wọn fún ìlera tí ó péye. "Àjùmọ̀ṣe gbogbo wa ni láti rí sí ìdáàbòbò aláìsàn. Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus sọ pé "ètò ìlera gbodọ̀ ṣiṣẹ́ pàpọp pẹ̀lú àwọn aláìsan, àwọn mọ̀lẹ́bí, àti agbègbè wọn, kí àwọn aláìsàn le gbọ́ ipolongo fún ìtọ́jú wọn, àti pé kí gbogbo ènìyàn le gba ààbò, ìṣelọ́jọ̀, àti ìtọ́jú tí ó dára tí wọ́n ní ẹ̀tọ́ sí,". Nítorí pé tí kò bá wà ní àìléwu, a ò ṣe ìtọ́jú rẹ." Ààbò aláìsàn jẹ́ ohun tí ó bójúmu àti ohun tí ó yẹ láti ṣe nínú ìlànà ìtọ́jú ètò ìlera 'Lákọ̀ọ́kọ́, má ṣe ibi', eléyìí ni ó dúró ní ọkàn ìgbìyànjú láti rí àwọn ìlànà ìtójú ètò ìlera òsùwọ̀n-gíga àti láti ṣe àṣeyege àṣeyọrí ọwọ́jà ètò ìlera. Ṣíbẹ̀, ọ̀kan nínú àwọn aláìsàn tí ó jẹ́ 10 máa ń dojúkọ ìpalára ní agbègbè ilé-ìtọ́jú àti pé ní ọdọọdún a máa ń rí ikú tí ó ju mílíọ́nù mẹ́ta lọ káàkiri àgbáyé látààrí ìtọ́jú ètò ìlera tí kò kún ojú òsùnwọ̀n. A lè dènà ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìpalára aláìsàn, àti ìdásí àwọn aláìsàn, mọ̀lẹ́bí àti àwọn olùtọ́jú-gbowó jẹ́ àlàkalẹ̀ pàtàkì tí ó dára jùlọ láti mú àdínkù bá ìpalára. Àyájọ́ Ọjọ́ àwọn Aláìsàn ní Àgbáyé ti ọdún yìí ń pè fún àti ṣe àlàyé ipa pàtàkì títẹ́tí sílẹ̀ sí àwọn aláìsàn, mọ̀lẹ́bí àti àwọn olùtọ́jú-gbowó, gbígbọ́ láti ara àwọn ìrírí wọn, àti mímú wọn dá sí gbogbo ẹ̀ka ìtọ́jú, láti dènà ìpalára, máa ń jẹ́ mú àdínkù bá ewu àsìṣe àti pé ó sì máa ń mú àdínkù bá ipa ìpalára ní ìgbà tí ó bá wáyé. Eléyìí nílò ìṣípò padà ní ọ̀nà àti ṣiṣẹ́ tẹ́lẹ̀, láti ibi àlàkalẹ̀ ìtọ́jú fún àwọn aláìsàn láti tọ́jú nípa àlàkalẹ̀ àwọn aláìsàn, àwọn mọ̀lẹ́bí wọn àti àwọn olùtọ́jú-gbowó. Sir Liam Donaldson, ajojú àjọ WHO fún àwọn Aláìsàn ní Àgbáyé sọ pé, "Ètò ìtọ́jú wa jẹ́ eléyìí tí ó ní agbára, ó máa ń fún iṣẹ́ wa ní agbára, àti pé ìkẹ́ wa jẹ́ eléyìí tí kò ní ewu ní ìgbà tí àwọn aláìsàn, àti àwọn mọ̀lẹ́bí wọn bá wà ní ẹ̀gbẹ́ wa,". "Ìrìnàjò láti pa àwọn ìpalára ètò ìlera jẹ́ tí a lè yàgò fún run jẹ́ eléyìí tí o ti pẹ́, àti pé àwọn ìtàn akọni àti ìbánikẹ́dùn láti ọ̀dọ̀ àwọn aláìsàn àti mọ̀lẹ́bí wọn tí wọ́n yi fi ara pa jẹ́ pàtàkì fún ọ̀nà àti mú àyípàdaàti ìdánilẹ́kọ̀ọ́ láti jẹ́ kí ó wà ní àìfarapa." Ìpàgọ́ ti àgbáyé ní orí ìbáṣẹpọ̀ fún wíwà ní àìléwu aláìsàn jẹ́ kókó ìpàdé tí ó ṣe pàtàkì jùlọ láti ṣe àmì ayẹyẹ Àyájọ́ Ọjọ́ àwọn Aláìsàn (WPSD) fún ààbò àwọn aláìsàn". Ìdásí i àwọn aláìsàn tí ó ní ìtumọ̀, mọ̀lẹ́bí àti àwọn olutọ́jú-gbowó jẹ́ ìpèṣè ètò ìlera, àti àwọn ìrírí wọn àti àwọn ìwòye wọn, eléyìí tí ó le mú ààbò wá fún ètò ìlera tí kò lewu tí ó sì kún fún òṣùwọ̀n wá fún, tí ó le gba ẹ̀mí là àti dín owó -níná kù, àjọ WPSD ní èròǹgbà láti ṣe ìgbélárugẹ ìdásí àwọn alaíìsàn àti mọ̀lẹ́bí wwn ní ibi eléyìí tí a là kalẹ̀ àti ìmúṣẹ iṣẹ́-ṣíṣe àwọn ètò ìlera. Ìpàgọ́ náà wáyé ní 12 àti 13 oṣù Kẹsàn-án ní olú-ilé iṣẹ́ àjọ WHO ní Geneva ní orí ayélujára, pẹ̀lú ìdásí àwọn ènìyàn tí ó ju 2 300 lọ láti gbogbo agbègbè mẹ́fẹ̀fà ti àjọ WHO, eléyìí tí àwọn ènìyàn tí ó wà níbẹ̀ jẹ́ àwọn olùjàfẹ́tọ̀ọ́ àti ẹgbẹ́ àwọn aláìsàn, tí wọ́n kó ipa pàtàkì nínú ìdàgbàsókè ìwé-àdéhùn ẹ̀tọ́ ìdáábòbò àwọn Aláìsàn, ìlọsíwájú ìfarajìn àgbáyé fún ètò ààbò ìlera. Ẹ̀dà rẹ̀ tí ó ga ni a ó gbé jáde fún gbogbo àwọn ènìyàn láti máa wop gẹgẹ́ bí ètò fún ṣíṣe ayẹyẹ Ọjọ́ àwọn Aláìsàn ní Àgbáyé ti ọdún 2023. Ní ibi ìpàgọ́ náà, àjọ WHO gbé àwọn ohun èlò tuntun méjì jáde láti ṣe àtìlẹyìn pàtàkì fún àwọn abẹnugan nípa ṣíṣe ìfilọ́lẹ̀ fífi ààyè gba àwọn aláìsàn láti kópa, àwọn mọ̀lẹ́bí àti àwọn olùtọ́jú-gbowó nínú ìpèsè ètò ìlera. Mímú ní inú agbára ìtàn àwọn aláìsàn, , eléyìí tí ó jẹ́ ọ̀kan ń ara irinṣẹ́ tí a lè lò láti mú ìdàgbàsókè ààbò bá aláìsà, irinṣẹ́ asọ̀tàn yóò ṣiṣẹ́ atọ́nà fún àwọn aláìsàn àti àwọn mọ̀lẹ́bí nípa ìlànà síṣọ àwọn ìrírí wọn, pàápàá jùlọ àwọn tí ó rọ̀mọ́ ìṣẹ̀lẹ̀ apanilára láàrin agbègbè ilé-ìtọ́jú. Ìkànnì Ìmọ̀ Kíkọ́ ti Àgbáyé, tí a ṣe ìdásílẹ̀ rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí ara ọ̀nà àti ṣiṣẹ́ papọ̀ pẹ̀lú ilé ìṣèwádìí fún Orin ètò-ilera-kíkọ Fún àwọn Wíwà Láìléwu àwọn Aláìsàn àti Ìkójú-òsùwọn ti orílẹ̀-èdè Singapore, ṣe àtìlẹyìn fún ìpàsípààrọ̀ ààwọn ohun àlùmọ́ni ilẹ̀, àwọn ọ̀nà ṣíṣe tí ó dátra jùlọ, àwọn irinṣẹ́ tí ó jẹmọ́ àìléwu aláìsàn, ń ṣe ìmọrírì pàtàkì pínpín ìmọ̀ ní inú mímú ìmọ̀ gbòòrò sí i. “Ìró lágbára àti ìdásí àwọn aláìsàn wà ní ibi pàtàkì fún Ìlànà Àlàkalẹ̀ Wíwà ní Àìléwu Àwọn Aláìsàn 2021–2030. Ó jẹ́ ọ̀kan ní ara àwọn irinṣẹ́ tí ó ní agbára jùlọ láti mú ìdàgbàsókè bá ààbò aláìsàn àti iṣẹ́ gidi ìtọ́jú, ṣùgbọ́n ó sì wà ní àlùmọ́nì tí a ò tí i fi ọwọ́kàn ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè, àti pé ìkànní tí kò ní agbára jùlọ ni ìfilọ́lẹ̀ àwọn ọ̀nà àti ṣe ìdáábò bo òṣùwọ̀n ààbò ètò ìlera. Dókítà Neelam Dhingra, adarí ẹ̀ka àjọ WHO fún Bíbẹ̀rẹ̀ èto Wíwà ní Àìléwu àwọn Aláìsàn sọ pé, Ọjọ́ àwọn Aláìsàn ní Àgbáyé àti àfòjúsùn ní orí ìdásí àwọn aláìsàn, a fẹ́ mú àyípadà bá ìfilọ́lẹ̀. Gẹ́gẹ́ bí èsì fìdíhẹ ti àwọn orílẹ̀-èdè tí ó jẹ́ Ọmọ-ẹgbẹ́ fún ìṣàyẹ̀wò 2023 ní orí ìfilọ́lẹ̀ ààbò àgbáyé fún iṣẹ́ àlàkalẹ̀ aláìsàn fún àlàkalẹ̀ iṣẹ́-ṣíṣe ṣe sọ, 13% nínú àwọn orílẹ̀-èdè tí ó fèsì ni ó ní asojú àwọn aláìsàn nínú ìgbìmọ̀ adarí (tàbí irinṣẹ́ tí ó sún mọ́ ọn) ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ilé-ìwòsàn wọn. Àyẹ̀wò náà tún ṣe alàyé àlàfo ìdálórí owó-ìpawọlé, pẹ̀lú ṣíṣe é ní púpọ̀ tí ó dá ní orí àwọn orílẹ̀-èdè tí owó-ìpawọlé wọn ga. Àkíyèsí fún olóòtú: Ìdásí aláìsàn àti ẹbí rẹ̀ ni a kọ sílẹ̀ ní inú Ìpinnu àjọ Elétò Ìlera-Lágbàáyé WHA72.6 – “ Iṣẹ́-ṣíṣe Àpapọ̀ ní orí wíwà láìléwu àwọn aláìsàn” àti Ìlànà Wíwà ní Àìléwu àwọn Aláìsaǹ láti ọdún 2021-2030 gẹ́gẹ́ bí i ìlànà kan gbòógì fún ọ̀nà àti ṣiṣẹ́ sí àti pa ètò ìlera tí ó ní ewu run. A ṣe ìfilọ́lẹ̀ àyájọ́ Ọjọ́ àwọn Aláìsàn ní Àgbáyé ní ara ìfẹnukò kan náà láti jẹ́ kí mímọ̀ nípa rẹ̀ àwùjọ̀ àti ìdásí rẹ̀ pọ̀ sí i , àti láti ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ìmọ̀ nípa rẹ ti àgbáyé, àti láti ṣiṣẹ́ sin-ín fún ìfọwọ́sowọ́pọ̀ àgbáyé àti iṣẹ́-ṣíṣe láti ọwọ́ àwọn orílẹ̀-èdè àti àwọn alájọṣiṣẹ́pọ̀ láti mú ìdàgbàsókè bá ààbò ètò ìlera. A máa ń mú kókó kan ní ọdọọdún láti tan ìmọ́lẹ̀ sí àwọn ibi tí ó ní agbára fún ààbò aláìsàn.

Ababambiqhaza bomhlaba wonke bavumelana ne-charter entsha yamalungelo okuphepha kwesiguli Ingqungquthela yomhlaba wonke ebisingathwe yiWHO emayelana nokuphepha kwesiguli kanye nokusebenzisana nesiguli iphothulwe izolo ngesivumelwano phakathi kohlu olubanzi lwababambiqhaza ngomqulu wokuqala ngqa wamalungelo eziguli. Iveza amalungelo ayisisekelo azo zonke iziguli esimweni sokuphepha kokunakekelwa kwezempilo futhi ihlose ukusiza ohulumeni nabanye ababambiqhaza ukuze baqinisekise ukuthi amazwi eziguli ayazwakala futhi ilungelo labo lokunakekelwa kwezempilo okuphephile livikelekile. “Ukuphepha kweziguli kuwumsebenzi ohlangene. Izinhlelo zezempilo kumele zisebenzisane neziguli, imindeni kanye nemiphakathi, ukuze iziguli zikwazi ukwaziswa ngabameli ezizinakekelayo, futhi wonke umuntu athole ukunakekelwa okuphephile, okunesithunzi, nozwela okubafanele,” kusho uDkt Tedros Adhanom. Ghebreyesus, uMqondisi-Jikelele we-WHO. "Ngoba uma kungaphephile, akukona ukunakekela." Ukuphepha kweziguli kuyinto ephoqelekile yokuziphatha nokuziphatha zisekelwe kumgomo wokunakekelwa kwezempilo 'Okokuqala, ungenzi umonakalo!', okulele enhliziyweni yemizamo yokuqinisekisa izinhlelo zokunakekelwa kwezempilo ezisezingeni eliphezulu nokufeza ukumbozwa kwezempilo jikelele. Kanti, isiguli esilinganiselwa ku-10 sihlangabezana nokulimala ezikhungweni zokunakekelwa kwezempilo futhi unyaka ngamunye kufa abantu abangaphezu kwezigidi ezintathu emhlabeni wonke ngenxa yokunakekelwa kwezempilo okungaphephile. Iningi lokulimala kwesiguli liyagwemeka, futhi ukuzibandakanya kweziguli, imindeni kanye nabanakekeli kungenye yezindlela ezibaluleke kakhulu zokunciphisa ukulimala. Usuku Lomhlaba Lokuphepha Lweziguli lwalo nyaka luhlose ukugqamisa ukubaluleka okubalulekile kokulalela iziguli, imindeni kanye nabanakekeli, ukufunda kokuhlangenwe nakho kwabo, nokubabandakanya kuzo zonke izici zokunakekelwa, ukugwema ukulimala, ukwehlisa ingozi yamaphutha kanye nokunciphisa umthelela wokulimala. uma kwenzeka. Lokhu kudinga ukushintshwa kweparadigm, kusukela ekunakekelweni okuklanyelwe iziguli ukunakekelwa okuklanywe neziguli, imindeni yazo kanye nabanakekeli. "Izinhlelo zethu zezempilo zinamandla, umsebenzi wethu unikezwa amandla, futhi ukunakekelwa kwethu kuphephile uma iziguli nemindeni iseduze nathi," kusho uSir Liam Donaldson, Inxusa Lezokuphepha Iziguli leWHO. "Uhambo lokuqeda ukulimala okungagwemeka ekunakekelweni kwezempilo selulude, futhi izindaba zesibindi nobubele ezivela ezigulini nasemindenini eye yalimala zibalulekile ekuqhubekiseni ushintsho nokufunda ukuphepha ngisho nangokwengeziwe." Ingqungquthela yomhlaba wonke emayelana nokuzibandakanya kwesiguli ngokuphepha kwesiguli bekuyisigameko esibalulekile sokubungaza uSuku Lomhlaba Lokuphepha Kweziguli (WPSD) oluzogujwa mhla ziyi-17 kuMandulo ngaphansi kwesiqubulo esithi “Ukubandakanya iziguli ngokuphepha kwesiguli”. Ukuzibandakanya okunenjongo kweziguli, imindeni kanye nabanakekeli ekuhlinzekeni ngokunakekelwa kwezempilo, kanye nolwazi lwabo kanye nemibono yabo, kungaba nomthelela ekuthuthukiseni ukuphepha kokunakekelwa kwezempilo kanye nekhwalithi, ukusindisa izimpilo kanye nokunciphisa izindleko, futhi iWPSD ihlose ukukhuthaza nokusheshisa ukuzibandakanya okungcono kwesiguli nomndeni. ekwakhiweni nasekulethweni kwezinsiza zezempilo eziphephile. Ingqungquthela yabanjwa ngomhlaka-12 no-13 kuMandulo endlunkulu yeWHO eGeneva naku-inthanethi, ngokubamba iqhaza kwabantu abangaphezu kuka-2 300 abavela kuzo zonke izifunda eziyisithupha zeWHO, okuhlanganisa abameli besiguli nabamele izinhlangano zeziguli, ababambe iqhaza elikhulu ekuthuthukisweni. somqulu wamalungelo okuphepha eziguli, isinyathelo esibalulekile esiya phambili ekuzibophezeleni komhlaba wonke ezinhlelweni zezempilo eziphephile. Inguqulo yayo ethuthukisiwe izokhishwa futhi ivulelwe ukubonisana nomphakathi njengengxenye yemisebenzi yokukhumbula Usuku Lomhlaba Lokuphepha Kweziguli lwango-2023. Engqungqutheleni, iWHO yembula izinsiza ezimbili ezintsha zokweseka ababambiqhaza ababalulekile ekusebenziseni ukubandakanyeka kweziguli, imindeni kanye nabanakekeli ekuhlinzekweni kokunakekelwa kwezempilo. Isebenzisa amandla ezindaba zesiguli, okungenye yezindlela eziphumelela kakhulu zokushayela ukuthuthukiswa kokuphepha kwesiguli, ikhithi yamathuluzi yokuxoxa indaba izoqondisa iziguli kanye nemindeni ngenqubo yokwabelana ngolwazi lwabo, ikakhulukazi lezo ezihlobene nezenzakalo eziyingozi ngaphakathi kokunakekelwa kwezempilo. I-Global Knowledge Sharing Platform, edalwe njengengxenye yobambiswano lwesu neSingHealth Institute for Patient Safety and Quality Singapore, isekela ukushintshaniswa kwezinsiza zomhlaba wonke, izinqubo ezingcono kakhulu, amathuluzi nezisetshenziswa ezihlobene nokuphepha kwesiguli, ivuma indima ebalulekile yokwabelana ngolwazi ekuthuthukisweni. ukuphepha. “Ukusebenzelana kwesiguli kanye nokunika amandla kuyisisekelo se-Global Patient Safety Action Plan 2021–2030. Ingenye yamathuluzi anamandla kakhulu okuthuthukisa ukuphepha kwesiguli kanye nekhwalithi yokunakekelwa, kodwa ihlala iyinsiza engasetshenziswanga emazweni amaningi, kanye nesixhumanisi esibuthakathaka ekusetshenzisweni kwezinyathelo zokuphepha kwesiguli namasu. Ngalolu suku Lomhlaba Lokuphepha Kweziguli kanye nokugxila ekubandakanyekeni kwesiguli, sifuna ukukushintsha lokho,” kusho uDkt Neelam Dhingra, inhloko yeWHO Patient Safety Flagship. Ngokwemiphumela yesikhashana yocwaningo lwango-2023 lwaMazwe Angamalungu eWHO mayelana nokuqaliswa kohlelo lokuphepha kweziguli emhlabeni wonke, yi-13% kuphela yamazwe asabelayo anommeli wesiguli ebhodini elilawulayo (noma indlela efanayo) ezibhedlela zawo eziningi. Inhlolovo iphinde yagqamisa igebe lokuqalisa elisekelwe emalini, ngemikhuba emihle egxile kakhulu emazweni anemali engenayo ephezulu. Amanothi kumhleli: Ukusebenzelana kwesiguli nomndeni kushunyekwe esinqumweni soMhlangano Wezempilo Womhlaba wonke iWHA72.6 - "Isenzo somhlaba wonke mayelana nokuphepha kwesiguli" kanye ne-Global Patient Safety Action Plan 2021-2030 njengamasu ayinhloko okuqhubekela ekuqedeni ukulimala okungagwemeka ekunakekelweni kwezempilo. Usuku Lomhlaba Lokuphepha Kweziguli lwasungulwa ngesinqumo esifanayo sokwandisa ukuqwashisa nokuzibandakanya komphakathi, ukuthuthukisa ukuqonda komhlaba wonke, kanye nokusebenzela ubumbano lomhlaba wonke kanye nesenzo samazwe nozakwethu ukukhuthaza ukuphepha ekunakekelweni kwezempilo. Unyaka ngamunye kukhethwa ingqikithi ukuze kukhanye endaweni ebalulekile ebalulekile ekuphepheni kwesiguli.